Chuyên đề Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại Tổng công ty Than Việt Nam

giíi. Trong ®ã, s¶n l­îng than tiªu thô trong n­íc chiÕm tû lÖ h¬n 70% cßn l¹i s¶n l­îng xuÊt khÈu chiÕm gÇn 30%.TCT ®· më réng thÞ tr­êng sang nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, duy tr× mèi quan hÖ víi nhiÒu b¹n hµng n­íc ngoµi truyÒn thèng vµ hiÖn nay ®ang tiÕp tôc tiÕn hµnh t×m kiÕm thªm c¸c kh¸ch hµng míi. Trong n­íc, TVN ®­îc Nhµ n­íc cho phÐp ®éc quyÒn khai th¸c vµ cung øng than cho 4 Tæng c«ng ty lín(chiÕm kho¶ng 70% l­îng tiªu thô than trong n­íc ): Tæng c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam, Tæng c«ng ty Xi m¨ng, Tæng c«ng ty GiÊy vµ Tæng c«ng ty Ho¸ chÊt - Ph©n ®¹m. Ngoµi ra, TVN cßn ®¶m ®­¬ng nhiÖm vô cung cÊp than cho thÞ tr­êng tiªu thô nhá lÎ trong n­íc, më réng m¹ng l­íi b¸n lÎ vµ t¨ng c­êng c«ng t¸c chÕ biÕn c¸c lo¹i than phôc vô s¶n xuÊt vµ than sinh ho¹t, ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c kh¸ch hµng nhá. 3.3. VÒ s¶n xuÊt: Ph­¬ng h­íng kü thuËt hµng n¨m vµ dµi h¹n cña c¸c má lé thiªn, hÇm lß vµ c¸c c¬ së sµng tuyÓn ®Òu ®­îc kiÓm tra vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ. TCT ®· ®i s©u h­íng ®Én vµ qu¶n lý c¸c chØ tiªu kü thuËt chñ yÕu: hÖ sè bãc ®Êt ®¸, hÖ sè mÐt lß chuÈn bÞ s¶n xuÊt, tû lÖ thu håi than, phÈm cÊp than vµ tû lÖ tæn thÊt tµi nguyªn. Song song víi viÖc qu¶n lý c¸c chØ tiªu kü thuËt chÆt chÏ h¬n, TCT còng lu«n chó ý tíi viÖc ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt míi vµo s¶n xuÊt, cô thÓ lµ: c«ng nghÖ khÊu líp ®øng, sö dông m¸y xóc thuû lùc gÇu ng­îc, cét xµ bª t«ng trong ®µo lß... 3. 4. VÒ b¶o vÖ m«i tr­êng: VÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng ®· thùc sù ®­îc quan t©m vµ chØ ®¹o thùc hiÖn ë tÊt c¶ mäi lÜnh vùc trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña TCT TVN. TCT th­êng xuyªn phèi hîp víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng xö lý c¸c vÊn ®Ò vÒ chèng bôi, tho¸t n­íc chèng tr«i lÊp ®Êt n«ng nghiÖp, s«ng hå....NhiÒu ®¬n vÞ ®· trång c©y xanh t¹i c¸c khu vùc khai th¸c, trong ®ã ®iÓn h×nh lµ C«ng ty Than U«ng bÝ. 3.5. VÒ c«ng t¸c an toµn – b¶o hé lao ®éng Khai th¸c than lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp tiÒm Èn nhiÒu yÕu tè nguy hiÓm nhÊt, dÔ g©y ra sù cè vµ tai n¹n lao ®éng.Tuy vËy trong nh÷ng n¨m qua TCT TVN ®· cã nhiÒu biÖ ph¸p tæ chøc, kü thuËt, kinh tÕ vµ ®· thu ®­îc kÕt qu¶ to lín: S¶n xuÊt vµ tiªu thô h¬n 10 triÖu tÊn than th­¬ng phÈm, ®êi sèng ng­êi lao ®éng ngµy cµng ®­îc n©ng cao: c«ng t¸c an toµn b¶o hé lao ®éng ®· cã nh÷ng tiÕn bé ban ®Çu rÊt ®¸ng khÝch lÖ. NÕu so víi nh÷ng n¨m 1998,1999 th× trong n¨m 2001 c«ng t¸c an toµn b¶o hé lao ®éng cña TCT TVN ®· dÇn dÇn ®i vµo nÒn nÕp, b­íc ®Çu gi¶m ®­îc sù cè vµ tai n¹n lao ®éng. Nguyªn nh©n quan träng nhÊt lµ sù nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ c«ng t¸c an toµn b¶o hé lao ®éng cña lanhx ®¹o TCT TVN, gi¸m ®èc c«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc.V× vv¹y trong chØ ®¹o s¶n xuÊt, ph­¬ng ch©m cña Tæng c«ng ty lµ:”HiÖu qu¶ -An toµn –TiÕt kiÖm”. 3.6. VÒ ®Çu t­ c¬ b¶n: Trong Tæng s¬ ®å chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2010 vµ 2020, TCT ®· ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c nhµ m¸y ®iÖn Na D­¬ng L¹ng S¬n vµ Cao Ng¹n Th¸i Nguyªn. §ång thêi, TCT cßn quan t©m ph¸t triÓn ngµnh nghÒ kh¸c trªn nÒn s¶n xuÊt than. ChiÕn l­îc tõ nay ®Õn n¨m 2010 ®­a tû träng c¸c ngµnh nghÒ kh¸c lªn ngang b»ng víi tû träng than (50/50). Trong ®ã, s¶n xuÊt vµ tiªu thô than t¨ng lªn møc: 17-18 triÖu tÊn , x©y dùng c¸c nhµ m¸y ®iÖn c«ng suÊt t­¬ng ®­¬ng 1.000 MW vµ më réng thªm c¸c ngµnh dÞch vô kh¸c nh­ x©y dùng, du lÞch. Trong s¬ ®å ph¸t triÓn nµy, TCT cßn ®Ò ra môc tiªu x©y dùng mét tæ hîp than - ®iÖn - ph©n bãn t¹i Qu¶ng Ninh trÞ gi¸: 600 tr USD vµ xóc tiÕn dù ¸n §iÖn Hßn Gai víi c«ng suÊt t­¬ng ®­¬ng : 300 MW trÞ gi¸ t­¬ng ®­¬ng: 300 tr USD. Riªng trong n¨m 2002 ,c¸c má lé thiªn ®­îc ®Çu t­ t¨ng thªn kho¶ng 90 xe vËn t¶i 36-55 tÊn,hµng lo¹t xe 10-15 tÊn, m¸y xóc,m¸y ñi c¸c lo¹i. Nh­ vËy n¨ng lùc s¶n xuÊt than ®­îc t¨ng lªn ®¸ng kÓ ®ñ søc thùc hiÖn v­ît møc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt tiªu thô trªn 13,5 triÖu tÊn than trong n¨m 2002. II. Thùc tr¹ng vÒ qu¶n lý vµ sö dông vèn t¹i TCT TVN Kh¸i qu¸t chung vÒ nguån vèn cña TCT TVN. Vèn trong Tæng c«ng ty bao gåm c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ vµ vèn Nhµ n­íc © C¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ gåm: w C¸c kho¶n vèn vay ng¾n h¹n, trung h¹n, dµi h¹n d­íi mäi h×nh thøc cña c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n trong vµ ngoµi n­íc wC¸c kho¶n nî Ng©n s¸ch Nhµ n­íc w C¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho kh¸ch hµng gåm :tr¶ tr­íc cña ng­êi mua,tr¶ cho ng­êi b¸n vÒ tiªu thô hµng ho¸, dÞch vô. w C¸c kho¶n tiÒn l­¬ng, th­ëng,BHXH vµ c¸c kho¶n kh¸c cña c«ng nh©n viªn chøc w Chi phÝ ph¶i tr¶, chi phÝ tr¶ tr­íc(ngoµi TCT) w C¸c kho¶n ph¶i tr¶, ph¶i nép kh¸c w NhËn kÝ c­îc, kÝ quü dµi h¹n © Vèn Nhµ n­íc t¹i TCT lµ tµi s¶n do TCTqu¶n lý vµ sö dông trõ ®i c¸c kho¶n ph¶i tr¶, cô thÓ lµ: w Vèn kinh doanh( Ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ tù bæ xung ) w Chªnh lÖch do ®¸nh gi¸ l¹i. w Lîi nhuËn ch­a ph©n phèi. w C¸c quü … TCT giao vèn cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong ph¹m vi sè vèn ®­îc Nhµ n­íc giao Nguån h×nh thµnh vèn cña TCT TVN B¶ng 1: Nguån h×nh thµnh vèn cña TCT §¬n vÞ: tû ®ång ChØ tiªu 1997 1998 1999 2000 2001 I. Nî ph¶i tr¶ 2611 2668 2890 3030 2635 1. Nî ng¾n h¹n 1882 1903 1936 1985 1030 2. Nî dµi h¹n 719 715 928 1040 1543 3.Nî kh¸c 10 50 6 5 62 II. VCSH 1460 1348 1357 1385 1867 1. Nguån vèn quü 1295 1290 1290 1294 1711 2. Vèn kinh phÝ 165 58 67 91 156 4017 4415 4247 4415 4502 Nguån: Ban KÕ to¸n-Thèng kª- Tµi chÝnh Qua b¶ng sè liÖu ta rót ra mét sè nhËn xÐt sau: © Nguån vèn tù cã vµ coi nh­ tù cã (NVCSH) Nguån nµy ®­îc h×nh thµnh tõ hai nguån chÝnh ®ã lµ nguån vèn quü vµ nguån kinh phÝ. Nguån vèn quü cña TCTtrong 4 n¨m qua hÇu nh­ kh«ng thay ®æi.N¨m 1997 lµ 1295 tû ®Õn n¨m 2000lµ 1294 tû. Tuy nhiªn b­íc sang n¨m 2001nguån nµy cã sù t¨ng m¹nh(1711) tû ®ång, t¨ng 32%so víi n¨m 2000. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do gÇn ®©y TCT TVN còng nh­ c¸c TCT kh¸c thuéc ngµnh n¨ng l­îng ®· ®­îc Nhµ n­íc quan t©m ®Çu t­ h¬n do vËy vèn Ng©n s¸h do Nhµ n­íc cÊp còng ngµy mét t¨ng lªn . Nguån vèn kinh phÝ cã xu h­íng t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m qua nh­ng do chØ chiÕm mét tû träng nhá trong nguån vèn CSH(5%) cho nªn tõ n¨m 1998-1999 nguån vèn CSHcña TCT cã xu h­íng t¨ng nh­ng kh«ng ®¸ng kÓ. © Nguån vèn tÝn dông(Nî ph¶i tr¶). Nguån nµy chñ yÕu lµ gåm c¸c kho¶n vay ng¾n h¹n vµ dµi h¹n cña TCT.Trong ®ã, vay ng¾n h¹n chiÕm tû träng cao h¬n( 2 lÇn ), trõ n¨m 2001. C¸c kho¶n vay nµy cã xu h­íng t¨ng. §©y lµ mét g¸nh nÆng cho TCTv× ph¶i tr¶ l·i dÉn ®Õn gi¶m lîi nhuËn hµng n¨m. §Æc biÖt TCT ph¶i quan t©m h¬n n÷a ®Õn c¸c kho¶n vay ng¾n h¹n v× ph¶i ®èi mÆt víi kh¶ n¨ng thanh to¸n khi ®Õn h¹n. Trong giai ®o¹n2000-2001 nî ng¾n h¹n cña TCT ®· gi¶m do nguån vèn Ng©n s¸ch cÊp t¨ng nhí ®ã c«ng ty sÏ gi¶m ®­îc kho¶n tr¶ l·i vay tõ ®ã lµm t¨ng lîi nhuËn cña TCT. Nh×n chung trong nh­ng n¨m võa qua nguån vèn cña TCT cã xu h­íng t¨ng nh­ng kh¶ n¨ng tù chñ vÒ m¨tj tµi chÝnh cßn thÊp, TCT chiÕm dông vèn lín tõ ®ã lµm hiÖu qu¶ sö dông vèn bÞ h¹n chÕ. §Ó t×m hiÓu mét c¸ch kü l­ìng vÒ t×nh tr¹ng nµy, ta sÏ ®i s©u nghiªn cøu c¬ cÊu nguån vèn ®Çu t­ vµo c¸c lo¹i tµi s¶n cña TCT.Trªn c¬ së ®ã sÏ gióp ta cã ®­îc c¸ch nh×n ®Çy ®ñ vÒ t×nh tr¹ng sö dông vèn cña TCT. 1.2 C¬ cÊu nguån vèn ®Çu t­ vµo c¸c lo¹i tµi s¶n B¶ng 2: C¬ cÊu nguån vèn ®Çu t­ vµo c¸c lo¹i tµi s¶n §¬n vÞ: % ChØ tiªu 1997 1998 1999 2000 2001 TSC§/ 46 48 48 49 50 TSL§/ 54 52 52 51 50 Nguån: Ban KÕ to¸n-Thèng kª- Tµi chÝnh Tõ b¶ng sè liÖu cã thÓ thÊy TSC§/vµ TSL§/qua c¸c n¨m hÇu nh­ kh«ng thay ®æi. Møc ®Çu t­ vµo TSL§ tuy cã cao h¬n møc ®Çu t­ vµo TSC§ nh­ng møc chªnh lÖch nµy kh«ng ®¸ng kÓ. §iÒu nµy chøng tá r»ng TSC§ ®ãng mét vai trß quan träng vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña TCT. PhÇn d­íi ®©y chóng ta sÏ xem xÐt cô thÓ c¬ cÊu vèn ®Çu t­ vµo tõng lo¹i tµi s¶n cña TCT. 1.2.1. C¬ cÊu vèn ®Çu t­ vµo TSL§ B¶ng 3: C¬ cÊu ®Çu t­ vµo TSL§ cña TCT §¬n vÞ: tû ®ång ChØ tiªu 1997 1998 1999 2000 2001 SL % SL % SL % SL % SL % 1.TiÒn mÆt 198 9 181 8,7 191 8,3 178 8 242 10,8 2.Kho¶nph¶i thu 628 28,6 860 41,2 792 35,9 509 22,6 990 44 3.HTK 1094 49,8 927 49,4 1048 1425 63,3 766 34,3 4.TSL§ kh¸c 278 12,6 120 5,7 177 140 6,1 253 10,9 Tæng TSL§ 2198 100 2088 100 2208 2252 100 2251 100 Nguån: Ban KÕ to¸n-Thèng kª- Tµi chÝnh © TiÒn mÆt: chiÕm mét tû träng t­¬ng ®èi nhá trong TSL§ .ThÊp nhÊt lµ 8%( 2000)vµ cao nhÊt lµ 10,8%( 2001 ). © Kho¶n ph¶i thu: Kho¶n nµy chiÕm mét tû träng lín trong TSL§ vµ kh«ng æn ®Þnh tang trong giai ®o¹n 1997-1998 sau ®ã gi¶m dÇn vµo n¨m 1999-2000vµ ®¹t cao nhÊt lµ n¨m 2001. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù sôt gi¶m hiÖu qu¶ sö dông vèn lµm gi¶m lîi nhuËn. Bëi v× ccs kho¶n vèn bÞ chiÕm dông nµy kh«ng sinh lêi, nã lµm gi¶m tèc ®ä quay vßng vèn. Kho¶n ph¸t sinh chñ yÕu lµ øng tr­íc cho bªn b¸n vµ ph¶i thu néi bé ( ph¶i thu néi bé TCT vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ).Võa thiÕu vèn kinh doanh l¹i võa bÞ chiÕm dông vèn, ®ay lµ ®iÓm bÊt hîp lý trong sö dông vèn cña TCT. © Hµng tån kho: §©y lµ kho¶n môc chiÕm tû trong lín nhÊt trong tængTSL§ cña TCT. ThÊp nhÊt lµ 34,3% vµo n¨m 2001 vµ lªn tíi 63,3% trong n¨m 2000. §iÒu nµy phï hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña TCT (lu«n cã l­îng dù tr÷ lín )tuy nhiªn nã sÏ g©y ra nh÷ng bÊt lîi lín cho ho¹t ®éng cña TCT v× nã lµm cho vèn bÞ ø ®äng, kh«ng quay vßng ®­îc g©y l·ng phÝ . Nh×n chung trong nh÷ng n¨m võa qua TSL§ cã xu h­íng t¨ng. Tuy nhiªn nguån dù tr÷ vµ c¸c kho¶n ph¶i thu chiÕm mét tû trong qu¸ lín. §©y lµ yÕu tè g©y khã kh¨n vÒ mÆt tµi chÝnh cho TCT. Tr­íc m¾t TCT cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p thu håi vèn ®Ó bæ sung vµo nguån vèn kinh doanh . 1.2.2. C¬ cÊu vèn ®Çu t­ vµo TSC§ B¶ng 4: T×nh h×nh vèn ®Çu t­ vµo TSC§ §¬n vÞ: tû ®ång ChØ tiªu 1997 1998 1999 2000 2001 1.TSC§ 1639 1709 1834 1981 2023 Nguyªn gi¸ 3405 4118 4068 4001 4327 Hao mßn 1766 2409 2234 2020 2304 2.§Çu t­ TC dµi h¹n 22 20 25 28 24 3. Chi phÝ XDCB dë dang 212 199 180 154 204 Tæng TSC§ 1873 1928 2039 2163 2251 Nguån: Ban KÕ to¸n-Thèng kª- Tµi chÝnh VC§ lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña TSC§, do vËy ta cã thÓ ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh VC§ th«ng qua viÖc ®¸ng gi¸ t×nh h×nh TSC§ cña TCT nh­ sau: © VC§ trong giai ®o¹n nµy t¨ng dÇn. N¨m1997 lµ 1873 tû ®ång, ®Õn n¨m 2001lµ 2251 tû (t¨ng 20,2%). Nh­ vËy trung b×nh mçi n¨m t¨ng 5%. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do nguyªn gi¸ TSC§ cã xu h­íng t¨ng do TCT cµng ngµy cµng ®Çu t­ nhiÒu ®Ó mua m¸y mãc thiÖt bÞ míi hiÖn ®¹i thay cho nh÷ng thiÕt bÞ cò ®· l¹c hËu vµ n¨ng suÊt thÊp. DiÒu nµy cã thÓ thóc ®Èy TCT t¨ng n¨ng suÊt , t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm chÊt l­îng h¬n tõ ®ã lµm t¨ng doanh thu thuÇn . © §Çu t­ TC dµi h¹n: Nguån nµy chiÕm mét tû träng t­¬ng ®èi nhá trong tæng nguån vèn cè ®Þnh (13%), cã xu h­íng t¨ng tõ n¨m 1997-2000 sau ®ã l¹i gi¶m vµon¨m 2001 © Chi phÝ XDCB dë dang l¹i cã xu h­íng gi¶m dÇn tõ 1997-2000, sau ®ã l¹i t¨ng lªn vµo n¨m 2001.Kho¶n nµy lµ nguyªn nh©n lµm gi¶m møc tang doanh thu mçi n¨m. XÐt vÒ nguån vèn ®Çu t­ vµo c¸c lo¹i tµi s¶n, tõ c¸c b¶ng trªn ta thÊy TSL§ ®­îc bï ®¾p kh¸ lín bëi VCSH vµ nî dµi h¹n.Ch¶ng h¹n nh­ trogn n¨m 2000, tæng nguån vèn lµ 4415 th× cã ®Õn 1040 lµ nî dµi h¹n vµ 1385 lµ VCSH (chiÕm 55%). Trong khi TSC§ lµ 2163 tû ®ång. NghÜa lµ trong 2252 tû ®ång vèn ®Çu t­ vµ TSL§ th× cã tíi 265 tû ®ång lµ nguån vèn dµi h¹n chiÕm 11,6 %. ViÖc ®Çu te vµo TSL§ b»ng nguån vèn dµi h¹n sÏ gióp TCT tr¸nh bíy ®­îc rñi ro song nã còng lµm cho chi phÝ vèn cao h¬n lµm gi¶m hiÖu qu¶ sö dông vèn. Tû lÖ nguån vèn dµi h¹n trong tæng nguån vèn ®Çu t­ vµo TSL§ cã xu h­íng t¨ng lªn.N¨m 1998 lµ 6,47%, ®Õn n¨m 2001 lµ 51,5%. §iÒu nµy cho thÊy TCT cßn ch­a chó ý ®Õn c«ng t¸c x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn vµ lùa chän nguån tµi trî . Trªn ®©y lµ t×nh h×nh chung vÒ nguån vèn vµ vèn cña TCT TVN.Trªn c¬ së sè liÖu nµy chóng ta ®i s©u vµo xem xÐt t×nh h×nh sö dông vèn cña TCT trong giai ®o¹n 1998-2002. T×nh h×nh sö dông vèn cña TCT TVN. B¶ng 5: Mét sè chØ tiªu tµi chÝnh tæng qu¸t D¬n vÞ: tû ®ång ChØ tiªu 1998 1999 2000 2001 1. Tæng doanh thu 4780 4558 4254 5190 2.Lîi nhuËn 35 51 32 60 3. Nép Ng©n s¸ch 157 154 199 382 4. Thu nhËp b×nh qu©n 0,898 1,046 1,12 1,382 5. Nî ph¶i tr¶/ 66 68 66 58 6. TSL§ /Nî ng¾n h¹n 110 114 113 219 7. HÖ sè thanh to¸n nhanh 9,51 9,86 9 23,5 Nguån: Ban KÕ to¸n-Thèng kª- Tµi chÝnh Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy : Doanh thu hµng n¨m kh«ng æn ®Þnh, gi¶m trong giai ®o¹n 1998-2000 sau ®ã l¹i t¨ng m¹nh vµo n¨m 2001. Lîi nhuËn còng lªn xuèng thÊt th­êng. H¬n n÷a lîi nhuËn thu ®­îc lµ t­¬ng ®èi nhá so víi doanh thu.Trong khi doanh thu c¸c n¨m lín th× lîi nhuËn thu ®­îc cña TCT l¹i rÊt nhá vµ kh«ng æn ®Þnh. Xem xÐt trong mèi quan hÖ víi chi phÝ ta thÊy chi phi b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lÝ doanh nghiÖp cu¶ TCT kh¸ lín. Cô thÓ nh­ sau: B¶ng 6: §¬n vÞ: TriÖu ®ång ChØ tiªu 1998 1999 2000 2001 1. Chi phÝ b¸n hµng 301262 313614 350584 358881 2.Chi phÝ qu¶n lÝ 282568 331564 392496 343399 Tæng céng 583848 645178 743080 593280 Nguån: Ban KÕ to¸n-Thèng kª- Tµi chÝnh T×nh tr¹ng thiÕu vèn còng g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho TCT. Trong n¨m2000 TCT®· ph¶i tr¶ l·i vay lªn tíi 165 tû ®ång (B¸o c¸o tµi chÝnh n¨m 2000). VÊn ®Ò ra lµ TCTcÇn ph¶i cã sù thay ®æi c¬ chÕ qu¶n lý vèn hîp lý h¬n ®Ó cã kh¶ n¨ng thanh to¸n ®­îc c¸c kho¶n vay nµy. Møc ®ãng gãp vµo Ng©n s¸ch nhµ n­íc ngµy cµng t¨ng ®Æc biÖt trong n¨m 2001 møc nép Ng©n s¸ch t¨ng gÊp ®«i so víi n¨m 2000. Ng­êi lao ®éng trong TCT cã viÖc lµm æn ®Þnh, thu nhËp trung b×nh tõ 898 ngh×n/ th¸ng n¨m 1998 ®Õn 1.382 triÖu/th¸ng n¨m 2001. Nî ph¶i tr¶ chiÕm tû lÖ lín trong g©y ra g¸nh nÆng cho TCT v× ph¶i tr¶ l·i vay, tuy nhiªn møc nµy ®· cã xu h­íng gi¶m. Nh­ vËy, chøng tá TCT ®· cã nh÷ng nç lùc lín trong viÖc tËn dông triÖt ®Ó nguån vèn CSH. TSL§ lu«n cao h¬n so víi c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n. §iÒu nµy chøng tá r»ng TCT lu«n cã mét kho¶n VL§ rßng mçi n¨m. Kho¶n nµy cã xu h­íng t¨ng ®Æc biÖt lµ trong giai ®o¹n 2000-2001. Tõ ®ã gióp TCT t¨ng kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®Ô dµng n¾m b¾t ®­îc nh÷ng thêi c¬ thuËn lîi trong kinh doanh . HÖ sè thanh to¸n nhanh cña TCTnh×n chung lµt­¬ng ®èi kh¶ quan. Tû suÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh trong giai ®o¹n nµy cã xu h­íng t¨ng (trõ n¨m 2000, thÊp nhÊt lµ 9% vµ cao nhÊt lµ n¨m 2001 ®¹t 23.5%). Tuy nhiªn møc nµy cßn t­¬ng ®èi thÊp, nÕu TCT kh«ng cã c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp th× khi c¸c kho¶n tr¶ ®Õn dån dËp sÏ g©y ra nh÷ng khã kh¨n trong viÖc thanh to¸n . Trªn c¬ së c¸c chØ tiªu tæng qu¸t ta cã thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸i qu¸t vÒ hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i TCTtrong nh÷ng n¨m qua. 2.1. HiÖu qu¶ sö dông toµn bé vèn t¹i TCT TVN. C¸c tiªu thøc ®­îc sö dông ë ®©y lµ : w HiÖu suÊt sö dông vèn w Tû suÊt sinh lêi cña doanh thu w HÖ sè sinh lêi cña VCSH Tõ c¸c sè liÖu tæng hîp trªn b¶ng 5 cho thÊy doanh thu thuÇn cña TCT qua c¸c n¨n tõ n¨m 1998-2000 cã xu h­íng gi¶m sau ®ã t¨ng m¹nh vµo n¨m 2001. Nguyªn nh©n chÝnh la ftrong n¨m 2001 TCT ®· ®­a s¶n xuÊt g¾n víi thÞ tr­êng nhê ®Èy m¹nh tiÕp thÞ. §Æc biÖt, ho¹t ®éng xuÊt khÈu than ®­îc ®Èy m¹nh, t¨ng 1.2 triÖu tÊn than so víi n¨m 2000 ®· trë thµnh yÕu tè then chèt, diÒu chØnh quan hÖ cung cÇu s¶n xuÊt tõ s¶n xuÊt thõa sang s¶n xuÊt ®ñ cho nhu cÇu thÞ tr­êng. §Ó ®¸nh gi¸ viÖc sö dông vèn kinh doanh cña TCT cã hiÖu qu¶ kh«ng ta xÐt c¸c chØ tiªu cô thÓ sau : B¶ng 7: HiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i TCT TVN. §¬n vÞ:tû ®ång ChØ tiªu 1998 1999 2000 2001 99 so víi 98 2000so víi 99 2001so víi 2000 % % % DT 4780 4558 4254 5190 -222 95 -304 93 936 122 LN 35 51 32 60 16 146 -19 63 28 187.5 Vbq 4044 4132 4331 4459 88 102 199 105 128 103 VCSHbq 1404 1353 1371 1626 -51 96 18 101 255 119 LN/ DT 0.007 0.011 0.008 0.012 0.004 157 -0.003 73 0.004 150 DT/ Vbq 1.182 1.103 0.982 1.164 -0.079 93 -0.121 89 0.182 119 LN/ Vbq 0.009 0.012 0.007 0.013 0.003 133 -0.005 58 0.006 186 LN/ CSHbq 0.025 0.038 0.023 0.037 0.013 151 -0.014 62 0.014 159 Nguån: Ban KÕ to¸n-Thèng kª- Tµi chÝnh 2.1.1. HiÖu suÊt sö dông toµn bé vèn Trong giai ®o¹n 1998-2000,hiÖu qu¶ sö dông vèn gi¶m sau dè l¹i t¨ng vµo n¨m 2001. Sù biÕn ®éng nµy ®­îc biÓu hiÖn cô thÓ nh­ sau: N¨m 1998 cø mét ®ång vèn t¹o ra 1.182 ®ång doanh thu N¨m 1999 cø mét ®ång vèn t¹o ra 1.103 ®ång doanh thu, gi¶m 7% so víi n¨m 1998 N¨m 2000 cø mét ®ång vèn t¹o ra 0.982 ®ång doanh thu, gi¶m 11%so víi n¨m 1999 N¨m 2001 cø mét ®ång vèn t¹o ra 1.164 ®ång doanh thu, t¨ng 19%so víi n¨m 2000 Sù t¨ng tr­ëng trë l¹i cña hiÖu suÊt sö dông vèn ®· ®¸nh dÊu sù kh«i phôc cña TCT sau giai ®o¹n khã kh¨n tõ n¨m 1998-2000. Vµ møc t¨ng cña hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ 19% cã thÓ trang tr¶i cho sù t¨ng lªn cña nguån vån huy ®éng, mÆc dï vÉn ch­a ®¹t ®­îc møc cao nhÊt cña n¨m1998. NhiÖm vô cña TCT trong thêi gian tíi lµ ph¶i duy tr× vµ ph¸t huy nh÷ng thµnh tÝch ®· ®¹t ®­îc. 2.1.2. Tû suÊt lîi nhuËn Tû suÊt lîi nhuËn còng lµ mét chØ tiªu quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn. Nã cho biÕt cø mét ®ång vèn cña doanh nghiÖp th× t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. Qua b¶ng 7 ta thÊy : N¨m 1998 cø mét ®ång vèn th× t¹o ra 0.009 ®ång lîi nhuËn . N¨m 1999 cø mét ®ång vèn th× t¹o ra 0.012 ®ång lîi nhuËn . N¨m 2000 cø mét ®ång vèn th× t¹o ra 0.007 ®ång lîi nhuËn . N¨m 2001 cø mét ®«ng vèn th× t¹o ra 0.013 ®ång lîi nhuËn. Ta thÊy tû suÊt lîi nhuËn cña TCT kh¸ nhá, con sè lín nhÊt n¨m 2001 còng chØ ®¹t 1,3% tøc lµ mét ®ång vèn chØ t¹o ra h¬n 0,01 ®ång lîi nhuËn. Së dÜ nh­ vËy lµ do lîi nhuËn thu ®­îc hµng n¨m cña TCT thu ®­îc t­¬ng ®èi thÊp so víi nguån vèn bá ra vµ so víi doanh thu. Nh×n vµo b¶ng sè liÖu ta thÊy con sè nµy biÕn ®éng kh«ng æn ®Þnh, t¨ng trong giai ®o¹n 1998-1999, gi¶m trong giai ®o¹n 1999-2000, sau ®ã l¹i t¨ng trong giai ®o¹n 2001. Qua ®©y ta còng cã thÓ thÊy viÖc qu¶n lÝ vèn cña TCT kh«ng æn ®Þnh. H¬n n÷a giai ®o¹n 1999-2000 gi¶m m¹nh(42%). Tuy nhiªn ®Õn n¨m 2001 con sè nµy kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶m mµ ®· cã sù t¨ng tr­ëng m¹nh , thÓ hiÖn nç lùc cña tËp thÓ c¸n bé trong TCT trong viÖc qu¶n lý sö dông vèn. §ång thêi phÇn nµo còng cho thÊy TCT ®· t×m ra cho m×nh ®­îc gi¶i ph¸p qu¶n lý vèn thÝch hîp. HiÖu suÊt sö dông VL§ cña TCT TVN. HiÖu qu¶ sö dông VL§ lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu lµm c¨n cø ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, th«ng qua viÖc ®¸nh gi¸ t×nh h×nh sö dông VL§. §¸nh gi¸ viÖc sö dông VL§ lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó nhµ qu¶n trÞ ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ nh»m kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông VL§ cho c¸c n¨m tiÕp theo. HiÖu qu¶ sö dông VL§ t¹i TCT TVN ®­îc xem xÐt ®¸nh gi¸ trªn hÖ thèng chØ tiªu sau: w HÖ sè ®¶m nhiÖm VL§ w Møc doanh lîi cña VL§ w Tèc ®é lu©n chuyÓn cña VL§ - Sè vßng quay cña VL§ - Sè ngµy mét vßng l­u chuyÓn cña VL§ w Tèc ®é lu©n chuyÓn dù tr÷ - Sè ngµy mét vßng quay HTK C¸c chØ tiªu trªn ®­îc thÓ hiÖn trªn b¶ng sau : B¶ng 8: HiÖu qu¶ sö dông VL§ cña TCT §¬n vÞ: tû ®ång ChØ tiªu 1998 1999 2000 2001 99 so víi 98 2000so víi 99 2001so víi 2000 % % % DT 4780 4558 4254 5190 -222 95 -304 93 936 122 LN 35 51 32 60 16 146 -19 63 28 187.5 VL§bq 2143 2148 2200 2252 5 100.2 52 102 104 102 HTKbq 1011 988 1237 1095 -23 98 249 125 -142 89 HÖ sè ®¶m nhiÖm VL§ 0.448 0.505 0.517 0.434 0.057 113 0.012 102 -0.083 84 Sè vßng l­u chuyÓn 2.231 2.122 1.934 2.305 -0.109 95 -0.188 91 0.371 119 Møc doanh lîi VL§ 0.016 0.024 0.015 0.027 0.008 150 -0.009 62.5 0.012 180 Sè ngµy 1 v«ng l­u chuyÓn 161 170 186 156 9 106 16 109 -30 84 Vßng quay HTK 4.728 4.613 3.439 4.74 -0.115 98 -1.174 75 1.301 138 Sè ngµy mét vßng quay HTK 76 78 103 76 2 103 25 132 -27 74 Nguån: Ban KÕ to¸n-Thèng kª- Tµi chÝnh Th«ng qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy VL§ b×nh qu©n cã xu h­íng t¨ng, n¨m 1998 lµ 2143 tû ®ång, 1999lµ 2148 tû ®ång , 2000lµ 2200 tû ®ång, n¨m 2001 lµ 2252 tû ®ång .Tæng HTK b×nh qu©n kh«ng æn ®Þnh nh­ng lu«n gi÷ ë møc cao (chiÕm 50% tæng sè VL§). §iÒu nµy hîp lý v× TCT lu«n ph¶i cã dù tr÷ lín ®Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng kinh doanh ®­îc liªn tôc, ®¸p øng kÞp thêi sè l­îng ®¶m b¶o cho c¸c b¹n hµng, ngoµi ra do ho¹t ®éng cña ngµnh than gÆp nhiÒu khã kh¨n trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. §Ó ®¸nh gi¸ cô thÓ hiÖu qu¶ sö dông VL§, ta xem xÐt tõng chØ tiªu cô thÓ sau: 2.2.1 Møc doanh lîi VL§ N¨m 1998 cø mét ®ång VL§ t¹o ra 0.016 ®ång lîi nhuËn N¨m 1999 cø mét ®ång VL§ t¹o ra 0.024 ®ång lîi nhuËn N¨m 2000 cø mét ®ång VL§ t¹o ra 0.015 ®ång lîi nhuËn N¨m 2001 cø mét ®ång VL§ t¹o ra 0.027 ®ång lîi nhuËn Møc doanh lîi vèn VL§ cña TCT kh¸ nhá. Cao nhÊt lµ n¨m 2001, mét ®ång VL§ t¹o ra 0.027 ®ång lîi nhuËn vµ thÊp nhÊt lµ n¨m 2000 mét ®ång VL§ chØ t¹o ra 0.015 ®ång lîi nhuËn. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do lîi nhuËn thu ®­îc hµng n¨m cña TCT t­¬ng ®èi thÊp so víi n¨ng lùc cña ngµnh. H¬n n÷a chØ sè nµo biÕn ®éng kh«ng æn ®Þnh, t¨ng trong giai ®o¹n 1998-1999 vµ gi¶m trong giai ®o¹n 1999-2000 sau ®ã l¹i t¨ng lªn trong n¨m 2001. Qua ®ã , ta còng cã thÓ thÊy viÖc qu¶n lý VL§ trong giai ®o¹n 1999-2000 cña TCT cã phÇn kh«ng tèt, nã lµm tû suÊt lîi nhuËn VL§ cña TCT trong giai ®o¹n nµy gi¶m m¹nh (38,5%). Tuy nhiªn ®Õn n¨m 2001 chØ sè nµy ®· cã sù t¨ng tr­ëng trë l¹i vµ ®¹t møc cao nhÊt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. §iÒu nµy sÏ t¹o ®µ cho viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. Nh­ vËy nhiÖm vô trong thêi gian tíi cña TCT lµ ph¶i lµm sao ph¸t huy h¬n n÷a kÕt qu¶ ®¹t ®­îc. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy ®ßi hái TCT ph¶i t×m c¸ch n©ng cao lîi nhuËn . VÇn ®Ò nµy l¹i liªn quan ®Õn viÖc h¹ thÊp chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh vµ c¸c chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh. 3.2.2.HÖ sè ®¶m nhiÖm VL§. N¨m 1998 ®Ó t¹o ra mét ®ång doanh thu cÇn 0.448 ®ång VL§ N¨m 1999 ®Ó t¹o ra mét ®ång doanh thu cÇn 0.505 ®ång VL§ N¨m 2000 ®Ó t¹o ra mét ®ång doanh thu cÇn 0.517 ®ång VL§ N¨m 2001®Ó t¹o ra mét ®ång doanh thu cÇn 0.043 ®ång VL§ ChØ sè nµy biÕn ®éng kh«ng æn ®Þnh qua c¸c n¨m, t¨ng trong giai ®o¹n 1998-2000 vµ gi¶m trong giai ®o¹n 2000-2001. Râ rµng xu thÕ ®¶m nhiÖm cña VL§ trong giai ®o¹n 2000-2001 lµ cã lîi víi TCT v× trong khi VL§ vµ doanh thu cïng cã xu h­íng t¨ng nh­ng tèc ®é t¨ng cña doanh thu lín h¬n so víi tèc ®é t¨ng cña VL§. 3.2.3. Tèc ®é lu©n chuyÓn cña VL§ HiÖu suÊt sö dông VL§ cßn ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua chØ sè tèc ®é chu chuyÓn vèn. Tèc ®é chu chuyÓn vèn ®­îc thÓ hiÖn qua hai chØ tiªu. Cô thÓ lµ sè vßng quay VL§ vµ sè ngµy cña mçi vßng quay ®ã. ChØ tiªu thø hai lµ nghÞch ®¶o cña chØ tiªu thø nhÊt .C¸c chØ tiªu nµy thÓ hiÖn kh¸ râ viÖc sö dông vèn cã tiÕt kiÖm, hîp lÝ vµ cã hiÖu qu¶ hay kh«ng. Nh­ ta ®· biÕt VL§ l­u chuyÓn cµng nhanh th× hiÖu qu¶ sö dông vèn cµng cao vµ ng­îc l¹i. Thùc tÕ sö dông vèn cña TCT TVN ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu trªn b¶ng 7. Qua b¶ng nµy ta thÊy tèc ®é l­u chuyÓn VL§ trong giai ®o¹n 1998-2001biÕn ®éng trong kho¶ng 1.9-2.3 vßng /1n¨m. Cô thÓ nh­ sau : N¨m 1998 VL§ lu©n chuyÓn ®­îc 2.231 vßng, sè ngµy mçi vßng lµ 161 ngµy N¨m 1999 VL§ lu©n chuyÓn ®­îc 2.122 vßng, sè ngµy mçi vßng lµ 170 ngµy N¨m 2000 VL§ lu©n chuyÓn ®­îc 1.934 vßng, sè ngµy mçi vßng lµ 186 ngµy N¨m 2001 VL§ lu©n chuyÓn ®­îc 2.305 vßng, sè ngµy mçi vßng lµ 156 ngµy Giai ®o¹n (1998-2000) sè vßng l­u chuyÓn vèn gi¶m, giai ®o¹n 2000-2001 l¹i t¨ng cho ta thÊy hiÖu qu¶ sö dông VL§ cña TCT kh«ng æn ®Þnh, nã còng biÕn ®éng gièng nh­ hiÖu qu¶ sö dông toµn bé vèn ®· nãi trªn. N¨m 1999 gi¶m so víi n¨m 1998 lµ 5% N¨m 2000 gi¶m so víi n¨m 1999 lµ 9% N¨m 2001 t¨ng so víi n¨m 1999 lµ 19% Sù t¨ng tr­ëng trë l¹i nµy ®· ®¸nh dÊu b­íc håi phôc trë l¹i cña TCT sau giai ®o¹n khã kh¨n 1998-2000 3.2.4. Tèc ®é lu©n chuyÓn hµng tån kho N¨m 1998 hµng tån kho lu©n chuyÓn ®­îc 4.728 vßng, sè ngµy mçi vßng lµ 76 ngµy N¨m 1999 hµng tån kho lu©n chuyÓn ®­îc 4.634 vßng, sè ngµy mçi vßng lµ 78 ngµy N¨m 2000 hµng tån kho lu©n chuyÓn ®­îc 3.439 vßng, sè ngµy mçi vßng lµ 103 ngµy N¨m 2001 hµng tån kho lu©n chuyÓn ®­îc 4.74 vßng, sè ngµy mçi vßng lµ 76 ngµy Qua kÕt qu¶ tÝnh to¸n cho thÊy qu¶n lý hµng tån kho cña TCT ®· cã nhiÒu b­íc tiÕn râ rÖt. Sè vßng quay hµng tån kho cña TCT n¨m 2001 ®· t¨ng lªn sau sù sôt gi¶m ë giai ®o¹n 1998-2000. Sù gia t¨ng vßng quay hµng tån kho trong n¨m 2001 lµ do gi¸ vèn hµng b¸n t¨ng m¹nh (n¨m 2001 gi¸ vèn hµng b¸n t¨ng 6,2% so víi n¨m 2000vµ hµng dù tr÷ cña TCT gi¶m m¹nh) do TCT ®· biÕt g¾n s¶n xuÊt víi thÞ tr­êng më réng hÖ thèng ph©n phèi trong vµ ngoµi n­íc. Tõ nh÷ng ph©n tÝch ë trªn ®Æt ra nhiÖm vô trong thêi gian tíi cho TCT lµ ph¶i lµm sao duy tr× dù tr÷ ë møc thÝch hîp võa ®¶m b¶o ®­îc nhu cÇu kh¸ch hµng võa ®¶m b¶o ®­îc vèn kh«ng bÞ chiÕm dông qu¸ lín g©y l·ng phÝ. Tãm l¹i, tõ nh÷ng con sè thùc tÕ trªn ta cã thÓ thÊy hiÖu qu¶ sö dông VL§ t¹i TCT ®· cã nh÷ng tiÕn bé sau mét giai ®o¹n ®Çy khã kh¨n. Tuy nhiªn hiÖu qu¶ sö dông cßn thÊp ch­a æn ®Þnh. §iÒu nµy chñ yÕu lµ do TCT ch­a qu¶n lý chÆt chÏ c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh nh­ chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý cßn qu¸ cao, h¬n n÷a TCT thiÕu vèn s¶n xuÊt. Trong n¨m 2001 møc doanh lîi VC§ ®· phôc håi lµ mét dÊu hiÖu ®¸ng mõng. NÕu nh­ TCT cã nh÷ng gi¶i ph¸p hîp thêi ®Èy nhanh h¬n n÷a tèc ®é l­u chuyÓn VL§, gi¶m l­îng hµng dù tr÷ xuèng møc cã lîi nhÊt th× ch¾c ch¾n TCT sÏ ®¹t ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan h¬n. 2.3. HiÖu qu¶ sö dông VC§ t¹i Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam. HiÖu qu¶ sö dông VC§ t¹i TCT TVN ®· ®¸nh gi¸ vµ xem xÐt dùa trªn c¸c chØ tiªu sau: w Møc doanh lîi VC§ w HiÖu qu¶ sö dông VC§ w Hµm l­îng VC§. C¸c chØ tiªu trªn ®­îc thÓ hiÖn cô thÓ trªn b¶ng sau: B¶ng 9: HiÖu qu¶ sö dông VC§ t¹i TCT §¬n vÞ :Tû ®ång ChØ tiªu 1998 1999 2000 2001 99 so víi 98 2000so víi 99 2001so víi 2000 % % % DT 4780 4558 4254 5190 -222 95 -304 93 936 122 LN 35 51 32 60 16 146 -19 63 28 187.5 VC§bq 1901 1984 2101 2207 83 104 117 106 106 105 LN/ VC§ 0.018 0.026 0.015 0.027 0.008 144 -0.011 58 0.012 180 DT/ VC§ 2.515 2.297 2.035 2.352 -0.218 91 -0.262 89 0.317 116 VC§/ DT 0.398 0.435 0.494 0.425 0.037 109 0.059 114 -0.069 86 Nguån: Ban KÕ to¸n-Thèng kª- Tµi chÝnh 3.3.1. HiÖu suÊt sö dông VC§ Sè l­îng doanh thu trªn mét ®ång VC§ còng gÇn gièng nh­ sè doanh thu trªn mét ®ång VL§. §iÒu nµy hîp lý v× tû träng VC§ vµ VL§ trong tæng nguån vèn cña TCT lµ ë møc t­¬ng ®­¬ng nhau. Nh×n vµo b¶ng ta thÊy hiÖu qu¶ sö dông VC§ cña TCT biÕn ®éng kh«ng æn ®Þnh gi¶m sau ®ã l¹i t¨ng. §iÒu nµy cã thÓ ®­îc lý gi¶i nh­ sau: û So víi n¨m 1998 N¨m 1999, doanh thu gi¶m 222 tû ®ång (5%) trong khi VC§ b×nh qu©n cña TCT l¹i t¨ng 83 tû (4%)lµm cho hiÖu qu¶ sö dông vèn cña TCT gi¶m m¹nh . û So víi n¨m 1999 T­¬ng tù nh­ giai ®o¹n tr­íc, doanh thu cña TCT tiÕp tôc gi¶m trong khi VC§ b×nh qu©n l¹i t¨ng lµm cho hiÖu qu¶ sö dông vèn cña TCT cµng thÊp h¬n. û So víi n¨m 2000 N¨m 2000, doanh thu cã sù t¨ng tr­ëng trë l¹i víi tèc ®é lµ 22%(936 tû) trong khi VC§ b×nh qu©n t¨ng nh­ng víi tèc ®é t¨ng thÊp h¬n nhiÒu 5%(106tû) lµm cho hiÖu qu¶ sö dông vèn cña TCT t¨ng . Nguyªn nh©n chñ yÕu cña vÊn ®Ò nµy lµ do n¨ng suÊt lao ®éng, n¨ng suÊt thiÕt bÞ ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ trong n¨m 2001 nhê TCT ®· tæ chøc s¶n xuÊt vµ tæ chøc lao ®éng hîp lý, c¶i thiÖn c¸ch tr¶ l­¬ng g¾n thu nhËp víi hiÖu qu¶ lao ®éng, võa tiÕt kiÖm chi phÝ l¹i võa khuyÕn khÝch ®­îc ng­êi lao ®éng t¨ng n¨ng suÊt. Sù t¨ng tr­ëng cao trong n¨m 2001 ®· chØ ra c¸ch thøc qu¶n lý vµ sö dông tµi s¶n cña TCT lµ rÊt tèt vµ nhiÖm vô trong thêi gian tíi cña TCT lµ ph¸t huy hiÖu qu¶ c«ng t¸c nµy. 3.3.2. Møc doanh lîi VC§ Mét ®ång vèn cña TCT lµm ra rÊt Ýt lîi nhuËn . V× lîi nhuËn cña TCT rÊt nho so víi tiÒm lùc cña ngµnh .H¬n n÷a møc doanh lîi VC§ cña TCT cung biÕn ®éng kh«ng æn ®Þnh gièng nh­ møc doanh lîi cña nguån VC§ vµ diÔn biÕn nµy theo chu kú : T¨ng -gi¶m –T¨ng. §iÒu nµy ®­îc lý gi¶i nh­ sau: û So víi n¨m 1998, lîi nhuËn TCT t¨ng 16 tû ®ång (46%) trong khi VC§ cña TCT còng t¨ng nh­ng víi tèc ®é chËm h¬n 4% lµm cho møc doanh lîi cña TCT t¨ng. û So víi n¨m 1999, lîi nhuËn cña TCT gi¶m 19 tû ®ång (37%) vµ VC§ cña TCT l¹i t¨ng 117 tû(5,9%) lµm cho møc doanh lîi cña TCT gi¶m. û So víi n¨m 2000, lîi nhuËn cña TCT gi¶m t¨ng m¹nh 28 tû (87.5%) trong khi VC§ b×nh qu©n t¨ng nh­ng víi tèc ®é chËm h¬n nhiÒu 106 tû (5%) lµm cho møc doanh cña TCT l¹i t¨ng . Nh­ vËy trong giai ®o¹n nµy møc doanh lîi vèn kh«ng nh÷ng t¨ng trë l¹i mµ cßn ®¹t møc cao nhÊt trong nh÷ng n¨m qua . §iÒu nµy chøng tá r»ng TCT ®· cã nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp trong qu¸ tr×nh qu¶n lÝ vµ sö dông vèn . 3.3.3. HÖ sè ®¶m nhiÖm VC§ N¨m 1998 ®Ó t¹o ra mét ®ång doanh thu cÇn 0.398 ®ång VC§ N¨m 1999 ®Ó t¹o ra mét ®ång doanh thu cÇn 0.435 ®ång VC§ N¨m 2000 ®Ó t¹o ra mét ®ång doanh thu cÇn 0.494 ®ång VC§ N¨m 2001 ®Ó t¹o ra mét ®ång doanh thu cÇn 0.425 ®ång VC§ Nh­ vËy hÖ sè ®¶m nhiÖm VC§ biÕn ®éng ng­îc l¹i víi hÖ sè hiÖu qu¶ sö dông vèn tøc lµ t¨ng sau ®ã l¹i gi¶m. Nh­ vËy nã ®¸nh dÊu sù cè g¾ng cña TCT trong viÖc gi¶m chi phÝ TSC§, kh¾c phôc ®­îc sù t¨ng lªn cña giai ®o¹n 1998-2000. Cã thÓ nãi qua c¸c sè liÖu trªn phÇn nµo gióp ta ®¸nh gi¸ ®­îc hiÖu qu¶ sö dông vèn cña TCT trong thêi gian qua, mÆc dï cßn nhiÒu khã kh¨n nh­ng nã ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn tÝch cùc gãp phÇn lµm t¨ng lîi nhuËn cña TCT III. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i TCT TVN T×nh h×nh ho¹t ®éng chung cña TCT TVN trong thêi gian qua gÆp nhiÒu khã kh¨n song nhê nç lùc lín cña ban l·nh ®¹o TCT, c¸c c¸n bé nh©n viªn vµ ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n lao ®éng, víi tinh thÇn tù lùc vµ ®ång t©m, b»ng c¸c c¬ chÕ thÝch hîp , víi sù gióp ®ì hiÖu qu¶ cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc,c¸c bé, c¸c ngµnh vµ sù hîp t¸c chÆt chÏ víi c¸c b¹n hµng trong vµ ngoµi n­íc, TCT TVN ®· ®¹t ®­¬c nh÷ng kÕt qu¶ sau: KÕt qu¶ vµ nguyªn nh©n 1.1. KÕt qu¶ Trong thêi gian qua t×nh h×nh sö dông vèn cña TCT ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ. Nã ®­îc thÓ hiÖn qua hÖ thèng c¸c chØ tiªu liªn quan ®Õn nguån vèn vµ viÖc sö dông vèn. Cô thÓ nh­ sau: © Nguån vèn ®Çu t­ cña TCT t¨ng lªn qua c¸c n¨m th«ng qua ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt trong c¸c hÇm lß. Nh­ vËy hµng n¨m TCT ®· quan t©m ®Õn l­îng vèn ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn vµ më r«ng s¶n xuÊt . © TSC§ vµ TSL§ cña TCT ®­îc ®Çu t­ ®æi míi liªn tôc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vµ khai th¸c than. Do vËy mµ VL§ trong giai ®o¹n 1998-2001 t¨ng tõ 2143 tû ®Òn 2252 tû, VC§ còng t¨ng tõ 1901 ®Õn 2207 tû . © TCT cã kh¶ n¨ng thanh to¸n c¸c kho¶n vay ng¾n h¹n tèt thÓ hiÖn qua chØ tiªu TSL§ /Nî ng¾n h¹n lu«n lín h¬n 100%. N¨m 1998 lµ 110%, n¨m 1999 lµ 114%, n¨m 2000 lµ 113%, n¨m 2001 lµ 219%. © TCT ®· ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu vèn cho ho¹t ®éng kinh doanh, quy m« cã sù t¨ng tr­ëng. Trong ®iÒu kiÖn vèn Ng©n s¸ch cho c¸c doanh nghiÖp cßn thÊp nh­ hiÖn nay th× viÖc TCT chñ ®éng vµ tù lùc trong viÖc huy ®éng vèn tõ nhiÒu nguån lµ mét sù nç lùc vµ cè g¾ng cña TCT. H¬n n÷a TCT hoµn thµnh tèt nhiÖm vô b¶o toµn vµ ph¸t triÓn nguèn vèn do nhµ n­íc giao, kh«ng lµm h­ háng, mÊt m¸t tµi s¶n hoÆc thÊt tho¸t l·ng phÝ vèn . © Nhê sö dông vèn mét c¸ch cã hiÖu qu¶, ho¹t ®éng kinh doanh cña TCT ngµy cµng kh¶ quan h¬n : w Doanh thu n¨m 2001 ®¹t sù t¨ng tr­ëng cao kh¾c phôc ®­îc sù gi¶m sót trong giai ®o¹n 1998-2000. Doanh thu v­ît 20% so víi kÕ ho¹ch vµ b»ng 122% so víi n¨m 2000. w Tæng nép Ng©n s¸ch ®¹t h¬n 10% so víi kÕ ho¹ch vµ b»ng…. so víi n¨m 2000. w Lîi nhuËn cña TCT trong giai ®o¹n nµy còng t¨ng ®¸ng kÓ , b»ng …%so víi n¨m 2000. T×nh h×nh tµi chÝnh trong toµn ngµnh ®­îc c¶i thiÖn chñ yÕu lµ nhê ®iÒu chÝnh tèt quan hÖ cung cÇu, t¨ng gi¸ b¸n than, t¨ng s¶n l­îng than , t¨ng viÖc lµm cho khèi c¬ khÝ, vËt liÖu næ c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i vµ dÞch vô w SÈn xuÊt ®· g¾n víi thÞ tr­êng nhê ®Èy m¹nh tiÕp thÞ, më réng hÖ thèng ph©n phèi than, vËt liÖu næ c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i dÞch vô, du lÞch ®Õn kh¾p c¸c khu vùc trong c¶ n­íc, t¹o thuËn lîi cho kh¸ch hµng, kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §Æc biÖt ho¹t ®éng xuÊt khÈu than ®­îc ®Èy m¹nh, t¨ng trªn 1,2 triÖu tÊn so víi n¨m 2000 ®· trë thµnh yÕu tè then chèt ®iÒu chØnh quan hÖ cung cÇu tõ ®è t¹o ra thÕ vµ lùc míi cho ngµnh than w Thu nhËp ®êi sèng c«ng nh©n viªn chøc ®· c¶i thiÖn mét b­íc quan träng gåm tiÒn l­¬ng ,th­ëng, ¨n ë ®i l¹i thùc hiÖn chÕ ®é chÝnh s¸ch vµ v¨n ho¸ thÓ thao. 1.2. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn thµnh c«ng §Ó cã ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nh­ vËy trong thêi gian qua chñ yÕu lµ do nh÷ng nguyªn nh©n sau 1.2.1. Nguyªn nh©n kh¸ch quan © Trong nh÷ng n¨m võa qua TCT TVN còng nh­ c¸c TCT kh¸c thuéc ngµnh n¨ng l­îng ®· ®­îc nhµ n­íc quan t©m ®Çu t­ h¬n, do vËy vèn Ng©n s¸ch nhµ n­íc cÊp ngµy mét t¨ng lªn, c¸c chÝnh s¸ch míi ®­îc ®­a ra ®Òu nh»m kh«i phôc vµ ph¸t triÓn ngµnh n¨ng l­îng . © TCT cã lîi thÕ vÒ nguån nguyªn liÖu s¶n xuÊt. Nguyªn liÖu chÝnh cña TCT lµ than, mµ ë n­íc ta l¹i kh¸ giµu vÒ nguån tµi nguyªn nµy. Cô thÓ nh­: w BÓ than atracite ë Qu¶ng NInh víi tr÷ l­îng 3.3 tû tÊn. w Than n©u ë ®ång b»ng B¾c bé tr÷ l­îng tõ 36-200 tû tÊn w Than mì ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c tr÷ l­îng tõ mét vµi tr¨m ngh×n ®Õn mét vµi triÖu tÊn. w Than bïn ë c¶ ba vïng B¾c – Trung –Nam víi tr÷ l­îng kho¶ng 6 tû tÊn … © ViÖc ChÝnh phñ ban hµnh mét sè luËt thuÕ míi nh­ VAT, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, thu trªn vèn Ng©n s¸ch tuy cßn mét sè ®iÒu ph¶i bµn nh­ng nh×n chung nã cho phÐp c¸c TCT nãi riªng vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam nãi chung cã mét s©n ch¬i c«ng b»ng vµ th«ng tho¸ng h¬n. © §Þnh h­íng ®æi míi kinh tÕ cña nhµ n­íc, më cöa héi nhËp nÒn kinh tÕ n­íc ta víi khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®· më ra cho TCT nhiÒu c¬ héi h¬n trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Bªn c¹nh ®ã lµ viÖc ®æi míi c¶i c¸ch doanh nghiÖp Nhµ n­íc cho phÐp c¸c doanh nghiÖp tù chñ trong kinh doanh, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn nguån vèn cña m×nh, ®æi míi hÖ thèng ng©n hµng, ban hµnh mét lo¹t, c¸c nghÞ ®Þnh th«ng t­ h­íng dÉn thùc hiÖn luËt doanh nghiÖp , qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh… ®· t¹o cho TCT dÔ dµng h¬n trong c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh, ho¹t ®éng mua b¸n giao dÞch víi kh¸ch hµng vµ b¹n hµng cña m×nh. 1.2.2.Nguyªn nh©n chñ quan © TCT lµ mét doanh nghiÖp nhµ n­íc thùc hiÖn h¹ch to¸n ®éc lËp do vËy, TCT còng gÆp nhiÒu khã kh¨n nh­ t×nh tr¹ng thiÕu vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. HiÖn t¹i, TCT ®· vµ ®ang th¸o gì dÇn c¸c khã kh¨n cña m×nh trªn thÞ tr­êng, t¹o ®­îc niÒm tin ®èi víi mäi kh¸ch hµng vµ ®èi t¸c, ng©n hµng. Vèn Ng©n s¸ch vµ vèn vay ng©n hµng t¨ng hµng n¨m do vËy mµ nguån vèn ®Çu t­ t¨ng. © Trong nh÷ng n¨m võa qua TCT t¨ng c­êng ®Çu t­ vµo TSL§ vµ TSC§, tÝch cùc ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ míi, l¾p ®Æt c¸c d©y chuyÒn hiÖn ®¹i cho c¸c ®în vÞ thµnh viªn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng khai th¸c vµ s¶n xuÊt than. ViÖc doanh thu cña TCT trong n¨m 2001 t¨ng lªn ®¸ng kÓ lµ do c¬ cÊu tµi s¶n ®­îc ®Çu t­ hîp lý, TCT ®a thùc hiÖn t«t viÖc lËp kÕ ho¹ch sö dôngvèn, kiÓm tra, gi¸m s¸t th­êng xuyªn viÖc lËp kÕ ho¹ch, t×m tßi thÞ tr­êng míi kh¼ng ®Þnh m×nh víi thÞ tr­êng cò . © TCT ®· thùc hiÖn c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh doanh ®éc lËp víi mét sè c«ng ty thµnh viªn lµm cho ®¬n vÞ nµy cã tr¸ch nhiÖm h¬n trong viÖc qu¶n lý TSC§ ®­îc giao, tiÕt kiÖm vµ sö dông hiÖu qu¶ h¬n nguån vèn ®­¬c cÊp ph¸t , ®ång thêi tù t×m nguån vèn tµi trî míi… vµ dÇn dÇn kh¾c phôc ®­îc nh÷ng nguyªn nh©n sö dông vèn kÐm hiÖu qu¶ do c¸c dîn vÞ thµnh viªn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm trong viÖc b¶o toµn vèn vµ s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. © Tr×nh ®é nghiÖp vô vµ qu¶n lý cña c¸n bé c«ng nh©n viªn TCT TVN ngµy cµng ®­îc n©ng cao do TCT lu«n quan t©m vµ t¹o ®iÒu kiÖn häc tËp, nghiªn cøu. © TCT m¹nh d¹n xo¸ bá nh÷ng ®¬n vÞ thµnh viªn lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶ nhÊt, ch¼ng h¹n trong n¨m 2000TCT ®· m¹nh d¹n gi¶i thÓ c«ng ty than CÈm Ph¶ H¹n chÕ vµ nguyªn nh©n 2.1. H¹n chÕ Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc TCT cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh trong qu¸ tr×nh sö dông vèn, ®ã lµ hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i TCT ch­a cao vµ kh«ng æn ®Þnh, thÓ hiÖn qua: © HiÖu suÊt sö dông toµn bé vèn ch­a cao vµ kh«ng æn ®Þnh, n¨m 1998 lµ 1.182; n¨m 1999 lµ 1.103; n¨m 2000 lµ 0.982 vµ n¨m 2001lµ 1.164 w HiÖu suÊt sö dông VC§ thÊp, n¨m 1998 lµ 2.515 n¨m 1999 lµ 2.297; n¨m 2000 lµ 2.025; n¨m 2001 lµ 2.352 w HiÖu qu¶ sö dông VL§(sè vßng quay VL§) ch­a cao, n¨m 1998 lµ 2.231; n¨m 1999 lµ 2.122; n¨m 2000 lµ 1.934; n¨m 2001 lµ 2.305. w Møc doanh lîi VC§ vµ VL§ cña TCT kh«ng nh÷ng rÊt thÊp mµ cßn biÕn ®éng kh«ng æn ®Þnh theo chu kú T¨ng –Gi¶m –T¨ng . © Tû suÊt lîi nhuËn / doanh thu vµ lîi nhuËn /vèn còng rÊt thÊp, mÆc dï doanh thu hµng n¨m t­¬ng ®èi cao . © TCT kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n ngay, dån dËp mét lóc c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n . N¨m 1998 kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh cña TCT lµ 9.51%; n¨m 1999 lµ 9.86%; n¨m 2000 lµ 9%; vµ n¨m 2001 lµ 23.5%. 2.2. Nguyªn nh©n 2.2.1. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn hiÖu qu¶ sö dông toµn bé vèn kh«ng cao © VÒ s¶n phÈm vµ c¬ cÊu s¶n phÈm :Than s¹ch vµ than nguyªn khai, ®ã lµ hai mÆt hµng chÝnh cña TCT ®­a vµo thÞ tr­êng (trong ®ã than nguyªn khai chiÕm tû träng lín). MÆt hµng xuÊt khÈu cña TCT chñ yÕu lµ than nguyªn khai do vËy ®· lµm gi¶m bít gi¸ trÞ cña s¶n phÈm dÉn ®Õn lîi nhuËn thu ®­îc kh«ng cao . © VÒ hÖ thèng s¶n xuÊt : w VÒ c«ng nghÖ: c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ khai th¸c than mÆc dï lu«n ®­îc TCT ®æi míi song c«ng nghÖ ch­a ®­îc trang bÞ ®ång bé vµ hiÖn ®¹i ,do vËy mµ ch­a tËn dông ®­îc hÕt nguån tµi nguyªn quý hiÕm nµy, ¶nh h­ëng ®Õn khai th¸c vµ chÊt l­îng than. w VÒ thiÕt bÞ:ThiÕt bÞ s¶n xuÊt vµ khai th¸c than ë c¸c ®¬n vÞ vÉn chñ yÕu lµ nh÷ng thiÕt bÞ cò, th« s¬, do vËy mµ s¶n l­îng thu ®­îc kh«ng cao, n¨ng suÊt thÊp, chi phÝ söa ch÷a thiÕt bÞ tèn kÐm… w VÒ lao ®éng: mÆc dï lao ®éng cña ngµnh than t¨ng dÇn lªn qua c¸c n¨m nh­ng ®éi ngò c«ng nh©n lao ®éng lµm viÖc b»ng søc ng­êi lµ chñ yÕu, tr×nh ®é thÊp , do vËy viÖc ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc bÞ h¹n chÕ nhiÒu.§êi sèng c«ng nh©n cã nhiÒu khã kh¨n, l­¬ng c«ng nh©n thÊp , c«ng viÖc vÊt v¶ do vËy mµ kh«ng kÝch thÝch ®­îc c«ng nh©n h¨ng h¸i lao ®éng ,t×m tßi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt míi phï hîp vµ hiÖu qu¶. w VÒ tæ chøc: §©y lµ khã kh¨n chung cña TCT trong toµn bé nÒn kinh tÕ, Mèi quan hÖ gi÷a Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Ban gi¸m ®èc , ng­êi lao ®éng còng nh­ mèi liªn hÖ gi÷a TCT víi c¸c thµnh viªn võa chÆt võa láng, ch­a thùc sù t¹o ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh © VÒ hÖ thèng cung øng vËt t­ thiÕt bÞ tõ bªn ngoµi :C¸c thiÕt bÞ chñ yÕu mµ TCT nhËn ®­îc tõ n­íc ngoµi chñ yÕu lµ nh÷ng thiÕt bÞ cò, l¹c hËu so víi c¸c n­íc ph¸t triÓn ,gi¸ nhËp l¹i cao do vËy mµ nguån vèn chi cho ®Çu t­ m¸y mãc thiÕt bÞ lín vµ do vËy nÕu TCT kh«ng biÕt c¸ch vËn dông triÖt ®Ó m¸y mãc thiÕt bÞ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng l·ng phÝ nguån vèn . 2.2.2. Nguyªn nh©n tû suÊt lîi nhuËn thÊp v×: © Chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp cña TCT lín, n¨m 1998 lµ 554 tû ®ång n¨m 1999 lµ 645 tû ®ång, n¨m 2000 lµ 745 tû, n¨m 2001 lµ 593 tû ®ång. © C¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng vµ gi¸ trÞ hµng b¸n tr¶ l¹i t¨ng lªn hµng n¨m , mçi n¨m mÊt kho¶ng 1300-1500 triÖu ®ång. © C¸c kho¶n ph¶i thu vµ dù tr÷ cña TCT chiÕm mét tû träng lín trong VL§ do vËy dÉn ®Õn viªc kh«ng tËn dông ®­îc hÕt nguån vèn vµ sö dông l·ng phÝ B¶ng 10: ChØ tiªu 1997 1998 1999 2000 2001 Kho¶n ph¶i thu 628 860 792 509 990 Dù tr÷ 1094 927 1048 1425 760 Tû träng 78,4% 90,6% 83,4% 85,9% 78,3% Nguån: Ban KÕ to¸n-Thèng kª- Tµi chÝnh w Kho¶n ph¶i thu lín lµm cho nguån VL§ cña TCT bÞ l­u ®äng trong tay kh¸ch hµng. T×nh tr¹ng chiÕm dông vèn nh­ vËy sÏ g©y nhiÒu khã kh¨n cho TCT trong c«ng t¸c thanh to¸n cña m×nh. TiÕp n÷a lµ TCT lu«n ph¶i ®i vay ®Ó tiÕp tôc ho¹t ®éng kinh doanh, ph¶i tr¶ l·i vay trong khi cã vèn nh­ng kh«ng sö dông ®­îc, ®©y lµ ®iÒu hÕt søc m©u thuÉn dÉn ®Õn lµm gi¶m lîi nhuËn. w Hµng tån kho cña TCT ngµy cµng cã xu h­íng t¨ng (trõ n¨m 2001) vµ còng chiÕm mét tû lÖ cao nhÊt trong tæng VL§. Hµng tån kho lín lµm cho TCT bÞ ø ®äng vèn, VL§ bÞ g¾n chÆt vµo hµng tån kho. Nguyªn nh©n chÝnh lµ l­îng dù tr÷ cña TCT lín (do ®Æc ®iÓm kinh doanh cña nghµnh lµ ph¶i ®¶m b¶o ®ñ dù tr÷ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng vµ nh÷ng khã kh¨n trong kinh doanh cña ngµnh trong vµi n¨m qua). §iÒu nµy còng dÉn ®Õn TCT thiÕu vèn kinh doanh tõ ®ã l¹i ph¶i ®i vay, ph¶i tr¶ chi phÝ cho kho¶n vay t¹o ra mét vßng luÈn quÈn :” Vèn cã nh­ng vÉn ph¶i ®i vay” thªm vµo ®ã VL§ tån t¹i d­íi d¹ng hµng tån kho lµm cho chóng chËm lu©n chuyÓn, vßng quay cña ®ång vèn bÞ chËm l¹i , kÐo dµi ngµy lu©n chuyÓn. © C¸c TSC§ cña TCT ch­a ®­îc khÊu hao nhanh. Do vËy, VC§ cña TCT còng kh«ng ®­îc thu håi nhanh ®Ó tiÕp tôc t¸i ®Çu t­ vµo TSC§. © ThiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu, kÓ c¶ thiÕt bÞ cò vµ thiÕt bÞ míi nhËp vÒ, lµm cho chÊt l­îng s¶n phÈm cña TCT kh«ng cao. 2.2.3. TCT kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n v× vèn vay t¨ng qua c¸c n¨m vµ chiÕm tû träng lín trong tæng nguån vèn ®Çu t­. Do vËy mµ chi phÝ tr¶ cho nguån vèn vay lín, h¬n n÷a lîi nhuËn cña TCT l¹i t­¬ng ®èi nhá so víi quy m« cña ngµnh. 3.1. §Þnh h­íng ho¹t ®éng cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam. Tæng c«ng ty Than ®· chñ tr­¬ng “kinh doanh ®a nghµnh trªn nÒn s¶n xuÊt than “, ph¸t triÓn nghµnh nghÒ anh em víi nghµnh than , cã sö dông nhiÒu than vµ sö dông ®­îc tiÒm n¨ng , thÕ m¹nh cña vïng má. Cô thÓ tæng c«ng ty than viÖt nam chñ tr­¬ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu nghµnh nghÒ sang c¸c lÜnh vùc kh¸c qua ®ã chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng. C¨n cø vµo n¨ng lùc s¶n xuÊt , kinh doanh, nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n trong thêi kú míi , l·nh ®¹o tæng c«ng ty x¸c ®Þnh mét sè ®Þnh h­íng chÝnh sau: VÒ s¶n xuÊt than : C¸c chØ tiªu chñ yÕu c©n ®èi kÕ ho¹ch cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam ®­îc tÝnh cho ph­¬ng ¸n c¬ së víi tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 8.5% n¨m. VÒ s¶n xuÊt ngoµi than : §èi víi s¶n xuÊt c¬ khÝ , VLXD, dÞch vô du lÞch, kh¸ch s¹n... ®­îc c©n ®èi víi tû lÖ t¨ng b×nh qu©n 5-10% n¨m , ®èi víi c¸c nghµnh cã tû träng lín ®ång thêi cã vai trß quan träng trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh doanh ®a nghµnh cña Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam lµ ®¹i diÖn, s¶n xuÊt vµ cung øng vËt liÖu næ c«ng nghiÖp, dÞch vô c¶ng, vËn t¶i than cho ®iÖn, may mÆc,giÇy ®­îc c©n ®èi cô thÓ cho tõng nghµnh nghÒ: +§iÖn: S¶n l­îng ®iÖn sÏ ®­îc c©n ®èi tõ n¨m 2002 khi Nhµ m¸y ®iÖnNa d­¬ng ®­a vµo vËn hµnh, n¨m 2003 lµ Nhµ m¸y ®iÖn Cao Ng¹n vµ n¨m 2005 lµ Nhµ m¸y ®iÖn CÈm Ph¶ giai ®o¹n Üe ®­a vµo ho¹t ®éng, S¶n l­îng dù kiÕn 2693 triÖu kWh vµo n¨m 2005. +S¶n xuÊt vµ cung øng vËt liÖu næ c«ng nghiÖp: s¶n l­îng cung øng vËt liÖu næ ®­îc c©n ®èi trªn c¬ së tèc ®é t¨ng tr­ëng cña s¶n xuÊt than ®ång thêi trªn c¬ së tèc ®é t¨ng tr­ëng chung cña nÒn kinh tÕ vµ kh¶ n¨ng cung øng ngµy cµng réng kh¾p trªn c¶ n­íc cho c¸c nghµnh kinh tÕ, trong ®ã cã dù kiÕn cung cÊp vËt liÖu næ cho c¸c c«ng tr×nh giao th«ng lín nh­ xa lé B¾c Nam, c¸c c«ng tr×nh thuû ®iÖn... S¶n l­îng s¶n xuÊt vµ cung øng thuèc c«ng nghiÖp t¨ng tõ 18 ngµn tÊn n¨m 2001 lªn 20.5 tÊn vµo n¨m 2005. Tæng doanh thu tõ ho¹t ®éng kh¸c (thu nhËp tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ thu nhËp bÊt th­êng) t¨ng b×nh qu©n 22.4%/n¨m vµ ®Õn n¨m 2005 sÏ chiÕm 50%trong tæng doanh thu. 3.2. Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam. Trªn c¬ së ph©n tÝch thùc tr¹ng sö dông vèn t¹i Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn cña TCT, kÕt hîp víi nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ hiÖu qu¶ sö dông vèn, chóng ta cã thÓ ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p sau: 3.2.1. C¸c gi¶i ph¸p chung nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn t¹i Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam. Gi¶i ph¸p 1: TiÕp tôc tæ chøc vµ thùc hiÖn tèt viÖc lËp kÕ ho¹ch. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn doanh thu cña TCT t¨ng ®¸ng kÓ lµ do c¬ cÊu tµi s¶n ®­îc dÇu t­ hîp lý. Tæng c«ng ty ®· thùc hiÖn tèt viÖc lËp kÕ ho¹ch sö dông vèn, kiÓm tra, gi¸m s¸t th­êng xuyªn viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch, t×m tßi thÞ tr­êng míi, kh¼ng ®Þnh m×nh víi thÞ tr­êng cò. Bé phËn kÕ ho¹ch cña TCT ®· x©y dùng kÕ ho¹ch sö dông vèn trong thêi gian 5 vµ 10 n¨m. Tuy nhiªn, viÖc khai triÓn thùc hiÖn kÕ ho¹ch cßn bÞ coi nhÑ. B¶n kÕ ho¹ch vÉn chØ ®­îc coi nh­ mét c«ng tr×nh nghiªn cøu. Trong thêi gian tíi, TCT cÇn tiÕp tôc ph¸t triÓn b¶n kÕ ho¹ch tæng thÓ th«ng qua nh÷ng kÕ ho¹ch cô thÓ cho phï hîp víi tõng n¨m vµ tõng giai ®o¹n. C¸c kÕ ho¹ch chi tiÕt trong b¶n kÕ ho¹ch tæng thÓ vµ kÕ ho¹ch cô thÓ tõng n¨m nªn bao gåm: + KÕ ho¹ch ®æi míi trang thiÕt bÞ; + KÕ ho¹ch ®¸nh gi¸ l¹i thiÕt bÞ; + KÕ ho¹ch chuyÓn thiÕt bÞ tõ ®¬n vÞ thµnh viªn nµy sang ®¬n vÞ thµnh viªn kh¸c; + KÕ ho¹ch thu håi vèn cña c¸c kho¶n cho vay vµ cÊp tÝn dông; + KÕ ho¹ch sö dông vèn bæ sung; + KÕ ho¹ch tr¶ nî vèn ng¾n h¹n;... ViÖc lËp vµ thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch nªu trªn cÇn g¾n chÆt chÏ víi vÊn ®Ò ®æi míi trang thiÕt bÞ va thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c cña h¹ch to¸n kinh doanh ®éc lËp. Gi¶i ph¸p 2: T¨ng c­êng ®Çu t­, ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ míi. Trong nh÷ng n¨m võa qua TCT t¨ng c­êng ®Çu t­ vµo TSL§ vµ TSC§, tÝch cùc ®æi míi m¸y mãc, thiÕt bÞ , c«ng nghÖ míi, l¾p c¸c d©y chuyÒn hiÖn ®¹i cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng khai th¸c vµ s¶n xuÊt than. Trong thêi gian tíi, c«ng nghÖ s¶n xuÊt vµ kha th¸c than cÇn tiÕp tôc ®­îc TCT ®æi míi dång bé vµ hiÖn ®¹i ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng khai th¸c vµ chÊt l­îng than. ThiÕt bÞ s¶n xuÊt vµ khai th¸c than cò vµ th« s¬ ë c¸c ®¬n vÞ cÇn tiÕp tôc ®­îc n©ng cÊp vµ TCT cÇn m¹nh d¹n thanh lý, bá ®i c¸c thiÕt bÞ cò, th« s¬ mµ khi ®­a vµo khai th¸c cho s¶n l­îng kh«ng cao, n¨ng suÊt thÊp, chi phi s÷a ch÷a tèn kÐm... Gi¶i ph¸p 3: TriÖt ®Ó thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh doanh. Tæng c«ng ty ®· thùc hiÖn c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh daonh ®éc lËp víi mét sè c«ng ty thµnh viªn lµm cho c¸c ®¬n vÞ nµy cã tr¸ch nhiÖm h¬n trong viÖc qu¶n lý TSC§ ®­îc giao, tiÕt kiÖm vµ sö dông hiÖu qu¶ h¬n nguån vèn ®­îc cÊp ph¸t, ®ång thêi tù t×m nguån tµi trî míi... vµ dÇn dÇn kh¾c phôc ®­îc nh÷ng nguyªn nh©n sö dông vèn kÐm hiÖu qu¶ do c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm trong viªc b¶o tån vèn vµ SXKD cã hiÖu qu¶. C¸c nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh doanh cÇn ®­îc thùc hiÖn triÖt ®Ó bao gåm: + LÊy thu bï chi ®Ó cã l·i; + §¶m b¶o tÝnh ®éc lËp tù chñ cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn; + ChÞu tr¸ch nhiÖm vÊt chÊt vµ ®­îc khuyÕn khÝch b»ng lîi Ých vËt chÊt; + Thùc hiÖn gi¸m b»ng ®ång tiÒn. Trong thêi gian võa qua, TCT ®· vi ph¹m mét sè nguyªn t¾c kÓ trªn. ViÖc cñng cè vµ tiÕp tôc thùc hiÖn triÖt ®Ó c¸c nguyªn tÊchchj to¸n kinh doanh ®éc lËp cho phÐp TCT ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ sau: + N©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m chi phÝ; + T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng, tËp thÓ ng­êi lao ®éng c«ng nh©n c¸c má ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o, tù chñ; 3.2.2. C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông VC§ vµ VL§ t¹i Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam. 3.2.2.1. C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông VC§ t¹i Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam. Gi¶i ph¸p 1: T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý, b¶o d­ìng, söa ch÷a TSC§. MÆc dï ®èi víi c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn thùc hiÖn h¹ch to¸n ®éc lËp, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm trong viÖc sö dông TSC§ cña mçi thµnh viªn lµ râ rµng, ph¶i tù chÞu tr¸ch nhiÖm. Song b¶n th©n TCT còng ph¶i theo dâi kiÓm tra d¸m s¸t t×nh h×nh sö dông TSC§ b»ng c¸ch lËp kÕ ho¹ch khÊu hao theo tû lÖ nhµ n­íc qui ®Þnh. §ång thêi trong néi bé c¸c c«ng ty thµnh viªn còng cÇn ph©n cÊp qu¶n lý TSC§ ®èi víi tõng bé phËn. Sö dông c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ dÓ khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng cã ý thøc b¶o qu¶n, gi÷ g×n m¸y mãc thiÕt bÞ vµ kû luËt nghiªm kh¾c nh÷ng ng­êi g©y thiÖt h¹i TSC§ cña c«ng ty. C«ng ty còng cÇn chó ý bè trÝ d©y chuyÒn s¶n xuÊt hîp lý, phï hîp ®Ó khai th¸c tèi ®a c«ng suÊt m¸y, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng lîi nhuËn cña c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn vµ cña TCT. Gi¶i ph¸p 2: T¨ng c­êng viÖc thu håi VC§. T¨ng c­êng b»ng c¸ch chän ph­¬ng ph¸p vµ møc khÊu hao hîp lý, ®¸nh gi¸ l¹i gÝa trÞ TSC§ khi cã biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng ®Ó tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ khÊu hao vµ gi¸ thµnh. ViÖc xem xÐt, ®¸nh gi¸ l¹i gi¸ trÞ TSC§ nªn tiÕn hµnh ®Þnh kú 6 th¸ng hoÆc 1 n¨m hay h¬n tuú thuéc vµo lo¹i TSC§ ®Ó tõ ®ã ng­êi qu¶n lý cã thÓ ph©n tÝch viÖc ®Çu t­ cña TCT cã phï hîp víi møc ®é sö dông hay kh«ng, ®óng lóc ch­a vµ tõ ®ã ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p sö lý thÝch hîp. Gi¶i ph¸p 3: t¨ng c­êng ®æi míi TSC§. T¨ng c­êng ®æi míi TSC§ lµ nguyªn tè quan träng ®Ó h¹ thÊp chi phÝ s¶n xuÊt, söa ch÷a, t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng. Do vËy TCT cÇn nhanh chãng sö lý døt ®iÓm c¸c TSC§ h­ háng, kh«ng sö dông ®­îc nh»m thu håi VC§, bæ xung thªm vèn cho SXKD hay ®Ó t¸i ®Çu t­ cho TSC§ míi. Nh÷ng c«ng nghÖ míi, thiÕt bÞ míi tr­íc khi nhËp TCT ph¶i biÕt râ nguån gèc cña m¸y, nhê c¸c chuyªn gia cã kinh nghiÖm ®¸nh gi¸ kü thuËt, kh¶ n¨ng phï hîp cña m¸y cã thÝch øng víi ®iÒu kiÖn vÒ thêi tiÕt, ®Þa lý ®Êt n­íc kh«ng... nh»m tr¸nht×nh tr¹ng c«ng nghÖ, thiÕt bÞ mua vÒ kh«ng ®¸p øng tèt vÒ kü thuËt, chÊt l­îng g©y l·ng phÝ nguån vèn. Gi¶i ph¸p 4: T¨ng c­êng viÖc t×m kiÕm nguån tµi trî cho TSC§. T¨ng c­êng c¸c nguån tµi trî gãp phÇn gi¶i quyÕt 2 vÊn ®Ò. Mét lµ gãp phÇn t¨ng vèn ®Çu t­ cña TCT. Hai lµ gãp phÇn n©n cao hiÖuqu¶ sö dông vèn. Cïng víi viÖc t¨ng c­êng t×m kiÕm nguån tµi trî, TCT ph¶i chó ý vÊn ®Ò ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n c¸c chi phÝ cho c¸c nguån vèn ®Çu t­ vµo TSC§, tÝnh to¸n trong mua b¸n m¸y mãc, thiÕt bÞ trªn thÞ tr­êng. ViÖc ®Çu t­ cho TSC§ cña TCT ®Òu rÊt lín, do vËy, TCT ph¶i khuyÕn khÝch c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn tù huy ®éng c¸c nguån vèn bªn ngoµi hoÆc th«ng qua sù uû quyÒn cña TCT ®Ó t×m kiÕm nguån tµi trî míi. 3.2.2.2. Gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông VL§ t¹i Tæng c«ng ty Than ViÖt Nam. Tæng doanh sè b¸n hµng. Doanh sè b¸n hµng lµ chØ tiªu tæng hîp b»ng tiÒn vÒ tiªu thô hµng ho¸ kinh doanh cña TCT trªn thÞ tr­êng trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Doanh sè b¸n hµng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh tèc ®é lu©n chuyÓn vèn vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c«ng ty. Doanh sè cao chøng tá thÞ phÇn cña c«ng ty trªn thÞ tr­êng cao, nã ph¶n ¸nh quy m« kinh doanh cña ®¬n vÞ. V× vËy, ph¶i t×m mäi c¸ch ®Ó kh«ng ngõng t¨ng doanh sè b¸n hµng. Doanh sè b¸n hµng phô thuéc chñ yÕu vµo 3 yÕu tè: + Khèi l­îng s¶n phÈm tiªu thô. + KÕt cÊu mÆt hµng tiªu thô + Gi¸ b¸n s¶n phÈm Do ®ã,®Ó t¨ng doanh sè b¸n ra TCT cÇn thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau T¨ng c­êng c«ng t¸c nghiªn cøu vµ dù b¸o thÞ tr­êng:hiÖn nay TCT ®· x©y dùng ®­îc chiÕn l­îc ph¸t triÓn vµ dù b¸o nhu cÇu than. T¨ng c­êng c«ng t¸c nghiªn cøu vÇ dù b¸o thÞ tr­êng lµ biÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó ®¶m b¶o t¨ng khèi l­îng vµ doanh sè b¸n than trong thêi kú dµi. T¨ng c­êng b¸n ra nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ cao:s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao cña ngµnh than lµ than s¹ch. Do vËy,®Ó doanh sè b¸n hµng cÇn t¨ng khèi l­îng s¶n phÈm nµy b»ng biÖn ph¸p nh­ ®æi míi c«ng nghÖ, liªn kÕt chÆt chÏ víi thÞ tr­êng… §Iòu chØnh b¸n ra nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ cao víi chÝnh s¸ch gi¸ c¶ hîp lý . Tæ chøc tts ph­¬ng ph¸p tiªu thô hµng ho¸ .