Giải pháp tăng cường và nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về xuất khẩu lao động ở huyện Kinh Môn

Ò xuÊt khÈu lao ®éng, t¹o tµnh mét khèi liªn kÕt chÆt chÏ. Víi lùc l­îng lao ®éng trong huyÖn lµ 91.514 lao ®éng n¨m 2003 chiÕm tû lÖ 55,61% trong tæng sè d©n trong huyÖn lµ 164.569 ng­êi. Thªm vµo ®ã, trong nh÷ng n¨m võa qua còng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc nãi chung vµ cña HuyÖn kinh M«n nãi riªng. Lùc l­îng lao ®éng cña huyÖn còng còng cã b­íc chuyÓn ®æi râ nÐt. Lao ®éng c«ng nghiÖp chiÕm 50,42%, lao ®éng phæ th«ng chiÕm 14,48%, cßn lao ®éng kh¸c chiÕm tû lÖ 35,1%. ChÝnh v× vËy, dùa vµo tiÒm n¨ng vÒ lao ®éng cho nªn Së lao ®éng TBXH tØnh ®· ph©n c«ng cho c¸c c«ng ty xuÊt khÈu lao ®éng vÒ c¸c huyÖn ®Ó tuyÓn chän, tõ ®ã gióp c¸c c«ng ty xuÊt khÈu lao ®éng tuyÓn ®­îc lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao, ®¸p øng yªu cÇu cña bªn nhËn lao ®éng xuÊt khÈu. Víi nh÷ng chøc n¨ng cña BC§ lµ tuyÓn chän lao ®éng, h­íng dÉn lao ®éng lµm c¸c thñ tôc nh­ vay vèn ng©n hµng, kh¸m søc khoÎ, lµm hé chiÕu còng nh­ tuyªn truyÒn s©u réng ®Õn ng­êi lao ®éng, nh»m gióp ng­êi lao ®éng hiÓi râ h¬n lîi Ých cña viÖc xuÊt khÈu lao ®éng nh­ gi¶i quyÕt viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo... §ång thêi, qua viÖc tuyªn truyÒn nµy gióp ng­êi lao ®éng tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro kh«ng ®¸ng cã g©y thiÖt h¹i ®Õn ng­êi lao ®éng nh­ hiÖn t­îng lõa ®¶o, hay viÖc lao ®éng ®i xuÊt khÈu th«ng qua m«i giíi. §Ó thùc hiÖn ®­îc c¸c chøc n¨ng nhiÖm vô ®ã BC§ ®· ph©n c«ng râ rµng c¸c vÞ trÝ trong BC§ gåm : Tr­ëng ban, Phã ban, Phã ban th­êng trùc, C¸c uû viªn. Tr­ëng Ban Phã Ban Phã Ban th­êng trùc C¸c ñy viªn Tr­ëng Ban: Phô tr¸ch tÊt c¶ c¸c mÆt cña vÊn ®Ò vÒ xuÊt khÈu . §©y lµ mét vÞ trÝ quan träng, nã cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh b¹i cña xuÊt khÈu lao ®éng. VÞ trÝ nµy ®ßi hái ng­êi l·nh ®¹o ph¶i cã kinh nghiÖm trong vÊn ®Ò qu¶n lý, hay nãi c¸ch kh¸c ng­êi l·nh ®¹o ph¶i cã tr×nh ®é chuyÖn m«n cao míi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®Ò ra. Víi tr×nh ®é §¹i Häc, chuyÖn ngµnh Kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, céng víi 4 n¨m kinh nghiÖm. HiÖn nay, tr­ëng BC§ ®· thùc hiÖn tèt chøc n¨ng, nhiÖm vôcña m×nh lµ thµnh lËp kÕ ho¹ch còng nh­ viÖc triÓn khai kÕ ho¹ch trong nh÷ng n¨m võa qua. Phã Ban: Phô tr¸ch c«ng t¸c phèi hîp víi së c«ng an h­íng dÉn thñ tôc lµm xuÊt nhËp c¶nh cho ng­êi lao ®éng, chñ tr× phèi hîp víi c¸c ngµnh, x©y dùng biÖn ph¸p ng¨n chÆn, xö lý c¸c hiÖn t­îng lõa ®¶o g©y thiÖt h¹i víi ng­êi lao ®éng tham gia xuÊt khÈu. Víi chøc vô ®¶m nhËn hiÖn nay lµ tr­ëng c«ng an huyÖn, víi tr×nh ®é §¹i Häc An ninh, céng víi 3 n¨m kinh nghiÖm lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng. Cho nªn viÖc h­íng dÉn ng­êi lao ®äng lµm thñ tôc xuÊt nhËp c¶nh còng lµ chøc n¨ng nhiÖm vô cña ngµnh c«ng an, ®«ng thêi ng¨n chÆn, xö lý c¸c hµnh vi, hiÖn t­îng lõa ®¶o g©y thiÖt h¹i cho ng­êi lao ®éng. Phã Ban th­êng trùc: Víi chøc vô lµ tr­ëng phßng tæ chøc L§XH cho nªn cã nhiÖm vô lËp kÕ ho¹ch ®iÒu phèi sè l­îng, vïng tuyÓn lao ®éng xuÊt khÈu , tæng hîp chung t×nh h×nh ®Ó b¸o c¸o th­êng vô HuyÖn uû, UBND huyÖn vµ b¸o c¸o Së L§TBXH. C¸c Uû viªn: Phô tr¸ch c«ng t¸c cô thÓ cña tõng m¶ng nªn rÊt râ rµng vµ chÝnh x¸c. Mét uû viªn thuéc phßng KÕ ho¹ch - Tµi chÝnh – Th­¬ng m¹i vµ khoa häc phô tr¸ch c«ng t¸c c©n ®èi ng©n s¸ch, kinh phÝ cho ho¹t ®éng BC§ vµ ho¹t ®éng triÓn khai c«ng t¸c XKL§ Mét uû viªn thuéc trung t©m ytÕ chñ tr× viÖc phèi hîp víi së ytÕ h­íng dÉn kh¸m søc khoÎ cho ng­êi lao ®éng Mét uû viªn thuéc phßng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n – phô tr¸ch c«ng t¸c triÓn khai ®Ò ¸n trong c¸c HTX dÞch vô n«ng nghiÖp vµ c¸c vïng n«ng th«n Mét uû viªn lµ BÝ th­ §oµn TNCSHCM phô tr¸ch c«ng t¸c triÓn khai ®Ò ¸n tæ chøc §oµn thanh niªn tõ huyÖn ®Õn c¬ së Mét uû viªn lµ chñ tÞch Héi cùu chiÕn binh huyÖn phô tr¸ch c«ng t¸c triÓn khai ®Ò ¸n ®Õn c¸c héi viªn cùu chiÕn binh tõ huyÖn ®Õn c¬ së Cã thÓ nãi, víi mét m« h×nh qu¶n lý chÆt chÏ trõu trªn xuèng d­íi vµ ®Æc biÖt víi sù ph©n c«ng hîp lý tõng c«ng viÖc cho tõng thµnh viªn trong BC§, céng víi tr×nh ®é chuyªn m«n ®¶m b¶o cho c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng ®· t¹o nªn mét khèi v÷ng ch¾c trong vÊn ®Ò vÒ xuÊt khÈu lao ®éng. 1.3. C«ng t¸c tuyÓn dông XKL§, ®èi víi lao ®éng th«ng qua tØnh, huyÖn hoÆc c¸c trung t©m dÞch vu viÖc lµm. §¨ng ký danh s¸ch dù tuyÓn t¹i c¸c trung t©m 1 C¸c trung t©m göi danh s¸ch dù tuyÓn cho c«ng ty 2 C«ng ty tæ chøc tuyÓn chän vµ phæ biÕn c¸c chÕ ®é, thñ tôc, nghÜa vô quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng 3 C¸c trung t©m tæ chøc ph¸t hå s¬, kiÓn tra søc kháe, lµm hé chiÕu cho ng­êi lao ®éng 4 Tr­íc ®©y lao ®éng ®i xuÊt khÈu ë huyÖn ®i theo con ®­êng tù do, nghÜa lµ ng­êi lao ®éng tù t×m hiÓu hoÆc qua b¸o chÝ, b¹n bÌ ng­êi thËn giíi thiÖu cho m×nh c«ng ty xuÊt khÈu lao ®éng. ng­êi lao ®éng tù ®Õn c«ng ty råi tham gia kho¸ häc ®µo t¹o nghÒ, gi¸o dôc ®Þnh h­íng, song sau ®ã hoµn tÊt c¸c thñ tôc cÇn thiÕt ®Ó bay. §iÒu ®ã kh«ng tr¸nh khái ng­êi lao ®éng bÞ lõa råi bÞ tr¶ vÒ n­íc. Víi nh÷ng thùc tr¹ng trªn §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ra quyÕt ®Þnh cho c¸c tØnh thµnh phè thµnh lËp BC§ vÒ xuÊt khÈu lao ®éng, tõ ®ã t¹o cho ng­êi lao ®éng mét t©m lý æn ®Þnh khi tham gia xuÊt khÈu lao ®éng. Thùc hiÖn chØ thÞ sè 41/CT – TW ngµy 22/9/1998 cña Bé chÝnh trÞ vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyÖn gia, nghÞ ®Þnh sè 152/1999/N§ - CP ngµy 20/9/1999 cña chÝnh phñ quy ®Þnh ng­êi lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi. Thùc hiÖn nghÞ quyÕt sè 20/NQ – TU ngµy 11/6/2002 cña Ban th­êng vô TØnh Uû H¶i D­¬ng, chØ thÞ sè 14/2002/CP – UB ngµy 24/6/2002 cña UBND tØnh H¶i D­¬ng. Thùc hiÖn ý kiÕn chØ ®¹o cña th­êng trùc HuyÖn Uû Kinh M«n vÒ c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng vµ quyÕt ®Þnh sè 326 ngµy 1/7/2002 cña UBND huyÖn Kinh M«n vÒ viÖc thµnh lËp BC§ xuÊt khÈu lao ®éng. BC§ huyÖn Kinh M«n ®· x©y dùng kÕ ho¹ch vµ triÓn khai kÕ ho¹ch xuÊt khÈu lao ®éng giai ®o¹n 2002 – 2005. * Tr­íc tiªn BC§ ®Ò ra môc tiªu xuÊt khÈu lao ®éng tõ n¨m 2002 – 2005 lµ xuÊt khÈu ®­îc tõ 800 – 1000 lao ®éng, trong ®ã chñ yÕu lµ lao ®éng khu vùc n«ng th«n vµ nh÷ng ng­êi cã khã kh¨n vÒ kinh tÕ. Môc tiªu n¨m 2002 xuÊt khÈu ®­îc 200 lao ®éng, c¸c n¨m tiÕp theo mçi n¨m 250 – 300 lao ®éng. * Sau ®ã BC§ x¸c ®Þnh néi dung, gi¶i ph¸p xuÊt khÈu lao ®éng: Tuyªn truyÒn s©u réng, chØ thÞ sè 41/CT – TW ngµy 22/9/1998 cña Bé chÝnh trÞ vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyÖn gia, nghÞ ®Þnh sè 152/1999/N§ - CP ngµy 20/9/1999 cña chÝnh phñ quy ®Þnh ng­êi lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi. Tuyªn truyÒn, nghÞ quyÕt sè 20/NQ – TU ngµy 11/6/2002 cña Ban th­êng vô TØnh Uû H¶i D­¬ng, chØ thÞ sè 14/2002/CP – UB ngµy 24/6/2002 cña UBND tØnh H¶i D­¬ng. Th«ng b¸o c«ng khai vÒ thÞ tr­êng lao ®éng, sè l­îng, tiªu chuÈn tuyÓn chän, ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ møc l­¬ng ®­îc h­ëng, c¸c kho¶n ng­êi lao ®éng ph¶i ®ãng gãp, c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt, thñ tôc hå s¬... ®Ó ng¨n chÆn kÞp thêi c¸c th«ng tin thÊt thiÖt, c¸c hµnh vi lõa ®¶o ng­êi lao ®éng. VÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng : ThÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng ë nhiÒu n­íc, nh­ng giai ®o¹n ®Çu tËp chung cho thÞ tr­êng ë Malaysia lµ n¬i cã nhu cÇu lao ®éng lín, c¸c chi phÝ cho tr×nh ®é tay nghÒ, chuyªn m«n phï hîp víi ng­êi lao ®éng ViÖt Nam, nhÊt lµ lao ®éng nghÌo ë n«ng th«n thuéc huyÖn. VÒ gi¶i ph¸p hç trî vèn cho ng­êi ®i xuÊt khÈu lao ®éng: C¨n cø ®Ò ¸n xuÊt khÈu lao ®éng giai ®o¹n 2002 – 2005 cña UBND TØnh H¶i D­¬ng th× gi¶i ph¸p hç trî vèn cho ng­êi lao ®éng xuÊt khÈu lµ : B¶n th©n ng­êi lao ®éng tù t×m nguån vèn. C¸c ng©n hµng chuyªn doanh cho vay vèn xuÊt khÈu lao ®éng theo quy ®Þnh sè 440/2001 ngµy 17/4/2001 cña ng©n hµng nhµ n­íc. UBND tØnh dïng quü gi¶i quyÕt ciÖc lµm cña tØnh ®Ó hç trî nh÷ng ng­êi théc diÖn chÝnh s¸ch víi møc vay vèn kh«ng qu¸ 50% sè tiÒn ph¶i nép. C¸c thñ tôc cho ng­êi lao ®éng xuÊt khÈu vay theo ®óng c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh cña nhµ n­íc. UBND x· ®øng ra tÝn chÊp cho ng­êi lao ®éng cã nhu cÇu vay vèn VÒ kho¶n kinh phÝ khi ®µo t¹o gi¸o dôc ®Þnh h­íng ng©n s¸ch tØnh hç trî 50% ng­êi ®i xuÊt khÈu ph¶i nép 50% kinh phÝ cßn l¹i. * Ban chØ ®¹o c¸c x· triÓn khai trong c¸c ban ngµnh, tuyªn truyÒn c¸c v¨n b¶n cña nhµ n­íc, cña c¸c cÊp c¸c ngµnh vÒ xuÊt khÈu lao ®éng. Tuyªn truyÒn vÒ ®iÒu kiÖn, tiªu chuÈn vÒ ng­êi ®i xuÊt khÈu lao ®éng vµ chÕ ®é quyÒn lîi, nghÜa vô cña ng­êi lao ®éng ®i xuÊt khÈu ®Ó nh©n d©n vµ ng­êi lao ®éng hiÓu râ. * LËp danh s¸ch ng­êi lao ®éng ®¨ng ký ®i xuÊt khÈu. * B¸o c¸o danh s¸ch ng­êi lao ®éng cã nhu cÇu ®i xuÊt khÈu vÒ BC§ huyÖn * BC§ huyÖn tæng hîp danh s¸ch c¸c x·, b¸o c¸o danh s¸ch ®¨ng ký ng­êi lao ®éng ®i xuÊt khÈu cña huyÖn vÒ BC§ tØnh * BC§ tØnh th«ng b¸o cho c«ng ty xuÊt khÈu lao ®éng vµ thèng nhÊt víi c«ng ty vÒ thêi gian s¬ tuyÓn lao ®éng ®ång thêi th«ng b¸o cho BC§ huyÖn ®Ó BC§ huyÖn th«ng b¸o cho c¸c x·, c¸c x· th«ng b¸o cho ng­êi lao ®éng vÒ thêi gian s¬ tuyÓn. * Tæ chøc kh¸m søc khoÎ, tæ chøc ®µo t¹o gi¸o dôc ®Þnh h­íng cho ng­êi lao ®éng. * Ng­êi lao ®éng lµm c¸c thñ tôc xin cÊp hé chiÕu, thñ tôc vay vèn ( nÕu cã) vµ hoµn tÊt c¸c giÊy tê ë x·, ph­êng * BC§ c¸c x·, thÞ trÊn, BC§ huyÖn göi danh s¸ch xin cÊp hé chiÕu vÒ c«ng an tØnh vµ c«ng an tØnh lµm hé chiÕu. Ch­¬ng II. Ph©n tÝch Thùc tr¹ng xuÊt khÈu lao ®éng ë huyÖn kinh m«n 2.1. ®Æc ®iÓm vÒ kinh tÕ, x· héi cña huyÖn kinh m«n ¶nh h­ëng ®Õn xuÊt khÈu lao ®éng. 2.1.1. V¨n ho¸ thÓ thao C«ng t¸c v¨n ho¸ tËp trung vµo c«ng t¸c tuyªn truyÒn vËn ®éng nh©n d©n thùc hiÖn theo luËt ph¸p Nhµ n­íc, thùc hiÖn nÕp sèng v¨n ho¸, x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸. ®Æc biÖt trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn vËn ®éng, viÖc vËn ®éng ng­êi lao ®éng tham gia tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh xuÊt khÈu lao ®éng. ChÝnh v× vËy c«ng t¸c tuyªn truyÒn ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh xuÊt khÈu lao ®éng, nã thÓ hiÖn nh­ lµ mét yÕu tè rÊt cÇn thiÕt kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong bÊt kú mäi c«ng t¸c nãi chung vµ trong c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng nãi riªng. 2.1.2. VÒ v¨n ho¸ x· héi Gi¸o dôc : Quy m« gi¸o dôc ph¸t triÓn toµn diÖn. Hµng n¨m thu hót ®­îc 99.6% sè trÓ ®ñ 6 tuæi vµo líp 1; 99,6% sè häc sinh tèt nghiÖp vµo líp 6 vµ 63% sè häc sinh tèt nghiÖp vµo trung häc phæ th«ng. Bªn c¹nh viÖc më réng quy m«, chÊt l­îng gi¸o dôc còng ®­îc t¨ng lªn. H»ng n¨m tû lÖ häc sinh häc lùc kh¸, giái toµn huyÖn lµ 62%, t¨ng b×nh qu©n 4,1% n¨m. ®éi ngò gi¸o viªn ®¹t tr×nh ®é tiªu chuÈn ®¹t tû lÖ cao. Tuy vËy, c¬ së vËt chÊt cña ngµnh gi¸o dôc vÉn ch­a ®­îc ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn trong giai ®o¹n míi, mét sè phßng häc vÉn ch­a ®­îc x©y dùng kiªn cè, nhÊt lµ hÖ mÇm non, trang thiÕt bÞ d¹y vµ häc cßn thiÕu, sè tr­¬ng chuÈn ho¸ cßn Ýt, ®éi ngò gi¸o viªn cã tr×nh ®é kh«ng ®ång ®Òu. §©y lµ mét yÕu tè ph¶n ¸nh ®Õn nhËn thøc cña nh©n d©n lao ®éng, ®Æc biÖt nã ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh nhËn thøc cña ng­êi lao ®éng tham gia ®i xuÊt khÈu. 2.2. Ph©n tÝch viÖc thùc hiÖn xuÊt khÈu lao ®éng cña huyÖn kinh m«n 2.2.1. Thêi kú 1980-1990: Thêi kú nµy, c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch thùc hiÖn theo quyÕt ®Þnh sè 46/CP ngµy 11 th¸ng 2 n¨m 1980 cña Héi ®ång chÝnh phñ vÒ viÖc ®­a c«ng nh©n vµ c¸n bé ®i båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é vµ lµm viÖc cã thêi h¹n t¹i c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa. §©y lµ chÝnh s¸ch vµ còng lµ v¨n b¶n ph¸p lý ®Çu tiªn vÒ xuÊt khÈu lao ®éng ë n­íc ta. QuyÕt ®Þnh ra ®êi trong bèi c¶nh chóng ta ch­a cã nhËn thøc vµ kinh nghiÖm nµo vÒ vÊn ®Ò xuÊt khÈu lao ®éng nh­ng ®· ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®ßi hái cña cuéc sèng. QuyÕt ®Þnh còng giao cho Bé lao ®éng thèng nhÊt qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ viÖc hîp t¸c lao ®äng víi n­íc ngoµi. TiÕp ®ã, ngµy 29 th¸ng 11 n¨m 1980 cña Héi ®ång chÝnh phñ ban hµnh NghÞ quyÕt sè 362/CP vÒ hîp t¸c sö dông lao ®éng víi c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa. §©y lµ v¨n b¶n bæ sung nh÷ng thiÕu sãt cña quyÕt ®Þnh 46/CP nh­ quy ®Þnh nguyªn t¾c hîp t¸c víi n­íc ngoµi trªn c¬ së c¸c bªn cïng cã lîi; quy ®Þnh ®èi t­îng, tiªu chuÈn tuyÓn chän ng­êi ®i lao ®éng; quy ®Þnh mét sè chÝnh s¸ch , chÕ ®é ®èi víi lao ®éng nh­ quy ®Þnh vÒ l­¬ng, phô cÊp, quy ®Þnh vÒ tr¸ch nhiÖm trÝch nép, quy ®Þnh vÒ thêi gian c«ng t¸c, lao ®éng, häc tËp ®Ó tÝnh chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi; quy ®Þnh vÒ viÖc göi tiÒn, hµng ho¸ vÒ n­íc. NghÞ quyÕt 362 còng quy ®Þnh viÖc tæ chøc thùc hiÖn cña c¸c Bé, Ngµnh cã liªn quan trong n­íc, trong ®ã: Bé Lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm trong viÖc ®µm ph¸n, ký kÕt tho¶ thuËn víi phÝa n­íc ngoµi; tæ chøc thùc hiÖn viÖc tuyÓn chän, kiÓm tra, qu¶n lý ng­êi lao ®éng ë n­íc ngoµi vµ tiÕp nhËn ng­êi lao ®éng vÒ n­íc; uû ban kÕ ho¹ch Nhµ n­íc (nay lµ Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­) phèi hîp víi c¸c Bé, Ngµnh liªn quan x©y dùng kÕ ho¹ch ®­a lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi, ph©n bæ chØ tiªu lao ®éng cho c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng; quy ®Þnh viÖc tham gia cña mét sè ®oµn thÓ chÝnh trÞ - x· héi trong c«ng t¸c hîp t¸c lao ®éng. Ngoµi ra, chÝnh s¸ch ®èi víi lao ®éng ®i häc tËp, lao ®éng ë n­íc ngoµi thêi kú nµy mang nÆng tÝnh bao cÊp ; ng­êi lao ®éng chØ ®­îc h­ëng mét phÇn l­¬ng thùc tÕ hoÆc phô cÊp häc tËp cßn mét phÇn Nhµ n­íc thu ®Ó tr¶ nî n­íc ngoµi hoÆc thu vÒ ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Ng­êi lao ®éng tr­íc khi ®i kh«ng ph¶i ®ãng gãp c¸c kho¶n vÒ phÝ thñ tôc ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi, chi phÝ kh¸m y tÕ, chi phÝ ®i ®Õn n­íc lµm viÖc,…TÊt c¶ c¸c lo¹i phÝ nµy do Nhµ n­íc ®µi thä (kÓ c¶ trang phôc tr­íc khi ®i lao ®éng). ChÝnh v× vËy ë thêi kú nµy huyÖn Kinh M«n tËp trung cho lao ®éng ®i xuÊt khÈu ë c¸c n­íc CHXHCN nh­ Liªn x«, Céng hoµ liªn bang §øc, TiÖp. Thùc hiÖn ®­îc chñ tr­¬ng trªn cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, huyÖn Kinh M«n ®· cho lao ®éng ®i xuÊt khÈu ®­îc 786 ng­êi, trong ®ã cã 353 lao ®éng n÷ chiÕm tû lÖ 44%. Trung B×nh mçi n¨m huyÖn cho lao ®éng ®i xuÊt khÈu ®­îc 78,6 ng­êi. Nh­ vËy, c¬ chÕ chÝnh s¸ch thêi kú 1980 ®Õn 1990 trong xuÊt khÈu lao ®éng n»m trong c¬ chÕ chÝnh s¸ch chung cña n­íc ta vÒ qu¶n lý Nhµ n­íc còng nh­ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh, thÓ hiÖn mét hÖ thèng tæ chøc vµ c¬ chÕ qu¶n lý mang nÆng tÝnh bao cÊp. §¸nh gi¸ c¬ chÕ qu¶n lý thêi kú nµy ®èi víi xuÊt khÈu lao ®éng ta thÊy cã nh÷ng ®iÓm næi bËt sau ®©y: Thø nhÊt, trong thêi kú nµy, môc tiªu gi¶i quyÕt viÖc lµm tuy cã ®Æt ra nh­ng viÖc xuÊt khÈu lao ®éng nh»m môc ®Ých thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc nh»m trang tr¶i nî vµ nhËp c¸c lo¹i hµng ho¸ thiÕt yÕu. ChØ cã thùc hiÖn qu¶n lý tËp trung (c¶ vÒ lùc l­îng lao ®éng vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ) th× míi cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc môc tiªu trªn. Thø hai, ®©y lµ thêi kú hîp t¸c, ph©n c«ng trong c¸c n­íc thuéc Héi ®ång t­¬ng trî kinh tÕ. H¬n n÷a, c¬ chÕ qu¶n lý cña c¸c n­íc b¹n ®Òu lµ c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung nªn lao ®éng ta còng ph¶i thùc hiÖn c¬ chÕ nµy. ViÖc ¸p dông qu¶n lý tËp trung nh»m gi¶i quyÕt mét phÇn nh÷ng khã kh¨n vÒ thiÐu hôt lao ®éng cña n­íc nhËn lao ®éng. V× vËy, ¸p dông c¬ chÕ nµy lµ phï hîp víi t×nh h×nh chung lóc ®ã. Thø ba, vÒ tån t¹i, h×nh thøc qu¶n lý tËp trung nÆng vÒ chÝnh trÞ nªn kh«ng tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. H¬n n÷a, chóng ta ®· duy tr× c¬ chÕ tËp trung trong xuÊt khÈu lao ®éng qu¸ l©u, kh«ng kÞp thêi nghiªn cøu ®Ó ®æi míi c¬ chÕ xuÊt khÈu lao ®éng. 2.2.2. Thêi kú tõ 1991 ®Õn nay Tr­íc t×nh h×nh thÞ tr­êng c¸c n­íc §«ng ©u, Liªn x« vµ Trung §«ng bÞ thu hÑp, lao ®éng ph¶i trë vÒ n­íc nhiÒu; tr­íc t×nh h×nh chuyÓn ®æi cña c¬ chÕ qu¶n lý míi trong n­íc vµ c¬ chÕ míi trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ngµy 9 th¸ng 11 n¨m 1991 Héi ®ång Bé tr­ëng ban hµnh NghÞ ®Þnh 370/H§BT quy ®Þnh quy chÕ vÒ ®­a ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi. §©y lµ v¨n b¶n cã tÝnh chÊt "®ét ph¸" vÒ c¬ chÕ trong viÖc xuÊt khÈu lao ®éng ë n­íc ta, chuyÓn ®æi mét c¸ch c¨n b¶n c¬ chÕ tõ tËp trung, quan liªu, bao cÊp sang thùc hiÖn h¹ch to¸n kinh doanh trong xuÊt khÈu lao ®éng. Theo c¬ chÕ nµy, Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ x· héi thùc hiÖn thèng nhÊt qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ®­a ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. Bé Lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm trong 6 néi dung sau: * Ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh chÝnh phñ vÒ ®­a ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi theo uû quyÒn cña Chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng. * Tr×nh Héi ®ång Bé tr­ëng ban hµnh hoÆc ban hµnh theo thÈm quyÒn c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Õn viÖc ®­a ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi, chØ ®¹o vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn. * T×m hiÓu thÞ tr­êng lao ®éng, h­íng dÉn c¸c bé, ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng tæ chøc ®­a ng­êi lao ®éng ra n­íc ngoµi lµm viÖc; tæ chøc viÖc hîp t¸c gi÷a c¸c bé, ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng thùc hiÖn nÕu nhu cÇu thuª lao ®éng cña n­íc ngoµi cã quy m« lín hoÆc do yªu cÇu kü thuËt cÇn thiÕt. * XÐt vµ cÊp giÊy phÐp cho c¸c tæ chøc kinh tÕ thuéc c¸c bé, ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng cã ®ñ ®iÒu kiÖn. * Thèng nhÊt víi Bé t­ ph¸p ®Ó h­íng dÉn mÉu vµ c¸c nguyªn t¾c vÒ hîp ®ång ®­a ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. * Theo dâi t×nh h×nh ng­êi lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc ë n­íc ngoµi, ®Þnh kú b¸o c¸o víi chñ tÞch Héi ®ång Bé tr­ëng vµ cïng Bé ngo¹i giao, c¸c bé, ngµnh cã liªn quan gi¶i quyÕt kÞp thêi c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh. NghÞ ®Þnh còng quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng trong viÖc t×m hiÓu thÞ tr­êng, ®Þnh h­íng ho¹t ®éng ®­a ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi; ký kÕt c¸c tho¶ thuËn vÒ nguyªn t¾c gi÷a c¸c bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng; quyÕt ®Þnh thµnh lËp c¸c tæ chøc kinh tÕ lµm nhiÖm vô ®­a ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi, viÖc cÊp giÊy phÐp cho c¸c tæ chøc ®ã. H­íng dÉn nghÞ ®Þnh 370/H§BT cã c¸c v¨n b¶n ®¸ng chó ý cña c¸c bé, ngµnh sau: + Th«ng t­ sè 08/L§TBXH-TT ngµy 11 th¸ng 7 n¨m 1992 cña Bé Lao ®éng - th­¬ng binh vµ x· héi h­íng dÉn thi hµnh quy chÕ vÒ ®­a ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi, trong ®ã quy ®Þnh cô thÓ vÒ ®èi t­îng, ph¹m vi, thñ tôc cÊp phÐp; viÖc tuyÓn chän lao ®éng; viÖc qu¶n lý lao ®éng. + Th«ng t­ sè 11/L§TBXH -TT ngµy 3 th¸ng 8 n¨m 1992 h­íng dÉn viÖc cÊp giÊy phÐp cho c¸c tæ chøc kinh tÕ ®­a ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®i lµm viÖc ë n­íc ngaßi, trong ®ã quy ®Þnh vÒ c¸c ®èi t­îng ®­îc cÊp giÊy phÐp; c¸c lo¹i giÊy phÐp,thñ tôc xin giÊy phÐp vµ viÖc tæ chøc thùc hiÖn. + Th«ng t­ sè 05/LB- TC- L§TBXH ngµy 7 th¸ng 3 n¨m 1992 cña liªn bé; tµi chÝnh, Lao ®éng - th­¬ng binh vµ x· héi quy ®Þnh vÒ tØ lÖ nghÜa vô nép ng©n s¸ch Nhµ n­íc theo møc l­¬ng cña ng­êi lao ®éng tuú theo tõng thÞ tr­êng; tØ lÖ nép phÝ cho c¸c tæ chøc kinh tÕ; quy ®Þnh vÒ quyÒn, nghÜa vô cña tæ chøc kinh tÕ trong viÖc hu nép c¸c kho¶n ph¶i thu cho nhµ n­íc. NghÞ ®Þnh 370/H§BT vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn b­íc ®Çu ®· h×nh thµnh c¬ chÕ míi trong lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng. Trong ®ã, ®· c¬ b¶n t¸ch chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc víi chøc n¨ng kinh doanh dÞch vô trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. C¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng nh­: ®Þnh h­íng thÞ tr­êng, x©y dùng,ban hµnh chÝnh s¸ch, h­íng dÉn thùc hiÖn vµ kiªmtra; c¸c tæ chøc kinh tÕ chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn viÖc xuÊt khÈu lao ®éng khi ®­îc Nhµ n­íc cho phÐp, dùa trªn c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vµ ph¶i tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tµi chÝnh trong ho¹t ®éng kinh doanh- dÞch vô cña m×nh. NghÞ ®Þnh 370 quy ®Þnh ®­îc nghÜa vô, quyÒn vµ lîi Ých cña Nhµ n­íc , c¸c tæ chøc kinh tÕ thùc hiÖn xuÊt khÈu lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng ë n­íc ngoµi ®­îc ph©n chia ®¶m b¶o lîi Ých c¸c bªn. Tuy nhiªn, do trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ cña nÒn kinh tÕ, t­ duy lµm ¨n míi vµ kinh nghiÖm trong viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng, c¬ chÕ míi cßn h¹n chÕ nªn nghÞ ®Þnh 370 vµ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn cßn cã nhiÒu tån t¹i nh­: ch­a nªu râ tr¸ch nhiÖm cô thÓ cña c¸c Bé, ngµnh liªn quan;cßn cã nh÷ng quy ®Þnh mang dÊu Ên cña c¬ chÕ cò, vÝ dô quy ®Þnh vÒ trÝch nép, lµm nghÜa vô víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc cña ng­êi lao ®éng ; ngoµi giÊy phÐp ho¹t ®éng, tæ chøc kinh tÕ cßn ph¶i xin giÊy phÐp thùc hiÖn hîp ®ång (giÊy phÐp con) g©y nh÷ng phiÒn hµ kh«ng ®¸ng cã cho viÖc thùc hiÖn cña doanh nghiÖp. Qua qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, vµ n¾m b¾t chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc cho nªn thêi kú nµy huyÖn Kinh M«n ®· cho lao ®éng ®i xuÊt khÈu ®­îc 1330 ng­êi. Trong ®ã n÷ cã 595 ng­êi, chiÕm tû lÖ 44,74%. B¶ng 1: Sè lao ®éng xuÊt khÈu qua c¸c giai ®o¹n §¬n vÞ : Ng­êi Tæng sè Trong ®ã Tû lÖ (%) Tû lÖ (%) Nam N÷ Nam N÷ 1980- 1990 786 433 353 100 55,10 44,9 1991- 2003 1330 735 595 100 55,26 44.74 Phßng TCL§XH huyÖn Kinh M«n 2.3. ph©n tÝch C¬ cÊu lao ®éng xuÊt khÈu theo thÞ tr­êng. HiÖn nay, xuÊt khÈu lao ®éng cña huyÖn Kinh M«n cã 2 thÞ tr­êng chñ yÕu sau ®©y: B¶ng 2: Sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu t¹i c¸c n­íc §¬n vÞ : Ng­êi Sè TT ChØ tiªu 2002 2003 Tæng sè Trong ®ã Tæng sè Trong ®ã Nam N÷ Nam N÷ 1 Lao ®éng t¹i MALAYSIA 181 173 8 219 207 12 2 Lao ®éng t¹i §µI LOAN 103 16 87 241 14 227 3 Lao ®éng C¸c n­íc kh¸c 75 39 36 48 29 19 Phßng TCL§XH huyÖn Kinh M«n a. §µi Loan Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1990, §µi Loan ®· nhËn lao ®éng tõ 4 n­íc lµ Th¸i Lan, Philippin, Malaysia vµ Indonesia. §Õn cuèi n¨m 1999 nhËn thªm lao ®éng ViÖt Nam. Nhu cÇu tiÕp nhËn lao ®éng n­íc ngoµi cña §µi Loan rÊt cao nh­ng chÝnh quyÒn giíi h¹n cho nhËp kho¶ng 300.000 lao ®éng n­íc ngoµi. §µi Loan cã chÝnh s¸ch nhËn lao ®éng n­íc ngoµi chÝnh thøc, cã hÖ thèng luËt lÖ, quy chÕ t­¬ng ®èi râ rµng vµ chÆt chÏ ®èi víi lao ®éng n­íc ngoµi vµ viÖc sö dông lao ®éng n­íc ngoµi. Trong nh÷ng n¨m võa qua, huþÖn Kinh M«n ®· xuÊt khÈu lao ®éng sang §µi Loan ®­îc 103 ng­êi n¨m 2002, trong ®ã cã 87 n÷, chiÕm tû lÖ 77%. N¨m 2003 xuÊt khÈu lao ®éng ®­îc 241 ng­êi, trong ®ã cã 227 n÷ chiÕm tû lÖ 90,4%. ThuËn lîi : 100% lao ®éng ®i xuÊt khÈu ®Òu xuÊt ph¸t tõ n«ng th«n, cho nªn hä cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, thËt thµ thªm vµo ®ã víi c«ng viÖc hµng ngµy cña ng­êi lao ®éng chñ yÕu lµ lµm ruéng cho nªn hä ®· cã mét søc khÎo tèt. ChiÕm phÇn lín lao ®éng ®i xuÊt khÈu sang §µi Loan chñ yÕu lµ gióp viÖc gia ®×nh, mµ nh÷ng c«ng viÖc nµy phï hîp víi c«ng viÖc hµng ngµy mµ hä ph¶i lµm. Khã kh¨n: XuÊt ph¸t ®iÓm cña ng­êi lao ®éng lµ rÊt khã kh¨n : Khã kh¨n vÒ kinh tÕ lµ khã kh¨n ®Çu tiªn còng lµ khã kh¨n tr¨n trë nhÊt cña ng­êi lao ®éng. Quanh n¨m ngµy th¸ng víi ruéng ®ång, nªn hä rÊt th¹n träng víi ®ång tiÒn mµ m×nh bá ra. ChÝnh v× vËy mµ kh«ng Ýt ng­êi lao ®éng ®· kh«ng muèn tham gia ®i xuÊt khÈu lao ®éng. Nguån kinh phÝ ®i chñ yÕu cña ng­êi lao ®éng hä ph¶i ®i vay vèn ng©n hµng cho nªn ph¶i thÕ chÊp nhµ, ruéng, v­ên. Mét trong nh÷ng khã kh¨n chñ yÕu n÷a cña ng­êi lao ®éng lµ khã kh¨n vÒ häc ngo¹i ng÷. PhÇn lín ng­êi lao ®éng xuÊt ph¸t tõ n«ng d©n cho nªn viÖc tiÕp xóc víi ngo¹i ng÷ lµ ®iÒu qu¸ míi mÎ ®èi hä. Bëi vËy x¶y ra tr­êng hîp bÊt ®ång ng«n ng÷, nªn viÖc giao tiÕp hµng ngµy rÊt khã kh¨n. b. Malaysia T¹i Malaysia, kÓ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1970, Malaysia ®· ph¶i sö dông rÊt nhiÒu lao ®éng n­íc ngoµi bÊt kÓ ®ã lµ lao ®éng hîp ph¸p hay kh«ng. Theo sè liÖu cña Tæng côc Thèng kª Malaysia, vµo cuèi n¨m 1999, t¹i Malaysia cã kho¶ng 1,6 triÖu kiÒu d©n n­íc ngoµi, chiÕm 7,6% sè d©n vµ 11,4% lùc l­îng lao ®éng vµ 11,6% sè ng­êi cã viÖc lµm. Tr­íc ®©y, Malaysia cã quy ®Þnh (trong LuËt) kh«ng nhËp lao ®éng tõ c¸c n­íc ®­îc gäi lµ "Céng s¶n" . Tuy nhiªn do chÝnh s¸ch më cöa vµ ®æi míi cña ViÖt Nam , Malaysia ®· më cöa ®èi víi lao ®éng ViÖt Nam. Trong thêi gian qua huyÖn Kinh M«n ®· xuÊt khÈu sang Malaysia ®­îc 181 ng­êi n¨m 2002, trong ®ã cã 8 lao ®éng n÷, chiÕm tû lÖ 5%. N¨m 2003 cã 219 ng­êi, trong ®ã cã 12 lao ®éng n÷, chiÕm tû lÖ 6%. ThuËn lîi : Nhu cÇu sö dông lao ®éng n­íc ngoµi cña Malaysia hiÖn t¹i vµ trong nhiÒu n¨m tíi cßn rÊt lín: Nh­ ta ®· biÕt, tõ 10 n¨m ®Õn 20 n¨m tíi, Malaysia vÉn lµ mét thi tr­êng cã nhu cÇu rÊt lín vÒ sö dông lao ®éng n­íc ngoµi trong nhiÒu lÜnh vùc t¹i khu vùc §«ng Nam ¸. Nhu cÇu nµy víi sè l­îng kh«ng d­íi mét triÖu lao ®éng n­íc ngoµi lµm viÖc trong n¨m. Tr­íc m¾t, víi mét sè ®iÒu chØnh vÒ chÝnh s¸ch tiÕp nhËn lao ®éng ë n­íc ngoµi nh»m h¹n chÕ sè l­îng sö dông lao ®éng cña mét sè n­íc vèn ®· co quy m« lín lµ mét thuËn lîi víi ViÖt Nam. Kho¶ng c¸ch gÇn, m«i tr­êng, khÝ hËu cã sùu kh¸c biÖt víi ta. T­¬ng tù nh­ §µi Loan víi 3 giê bay tõ ViÖt Nam sang Malaysia lµ yÕu tè thËu lîi trong tæ chøc ®­a lao ®éng vµ chØ ®¹o trong c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng, nhanh chãng xö lý c¸c ph¸t sinh cã liªn quan tíi lao ®éng cña ta lµm viÖc t¹i Malaysia. MÆt kh¸c, Malaysia víi vÞ trÝ ®Þa lý n»m ë khu vùc §«ng Nam ¸ cã khÝ hËu, m«i tr­êng sèng vµ lµm viÖc gÇn nh­ ta lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó lao ®éng ViÖt Nam nhanh chãng thÝch øng, hoµ nhËp víi c«ng viÖc vµ sinh ho¹t. Yªu cÇu tr×nh ®é tay nghÒ, chuyªn m«n phï hîp víi mét bé phËn lín lao ®éng: ThÞ tr­êng lao ®éng Malaysia cã nhiÒu lÜnh vùc cã nhu cÇu tr×nh ®é tay nghÒ phï hîp vµ c¸c chi phÝ thÊp lµ c¬ h«i tèt cho mét bé phËn lao ®éng nghÌo t¹i ®Þa bµn n«ng th«n cña ta cßn thiÕu viÖc lµm ®­îc lµm viÖc t¹i Malaysia, gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ t¹o thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, nhÊt lµ lao ®éng khu vùc n«ng th«n. Trong nh÷ng n¨m ®Çu tiªn triÓn khai víi Malaysia, ta cã kh¶ n¨ng ®¸p øng tèt c¸c yªu cÇu lao ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, x©y dùng, n«ng l©m lµ mét sè ngµnh nghÒ trong du lÞch, th­¬ng m¹i. Khã kh¨n: Malaysia lµ mét quèc gia ®a s¾c téc, ®¹o håi lµ Quèc ®¹o vµ ý thøc tæ chøc kû luËt, tù gi¸c tu©n thñ ph¸p luËt lµ tiªu chuÈn ®­îc xÕp ­u tiªn trong tæ chøc, qu¶n lý lao ®éng t¹i Malaysia sÏ lµ th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi bé phËn lao ®éng ViÖt Nam vèn sèng trong m«i tr­êng lµm viÖc thñ c«ng, nhá lÎ,tù do... TiÒn l­¬ng thÊp tõ 2 –4 triÖu ®ång/1 th¸ng, lµm gi¶m ®éng lùc cña ng­êi lao ®éng vµ doanh nghiÖp. ThÞ tr­êng cßn míi ta ch­a cã kinh nghiÖm. Sè l­îng lao ®éng n­íc ngoµi lµm viÖc t¹i Malaysia chiÕm ty träng lín h¬n lµ lao ®éng c¸c n­íc trong khèi ASEAN. viÖc gia t¨ng thÞ phÇn còng lµ sù gia t¨ng yÕu tè c¹nh tranh vµ nh©n tè ph¶i tÝnh tíi trong qu¸ tr×nh tæ chøc chØ ®¹o ®­a lao ®éng dang lµm viÖc t¹i Malaysia. B¶o ®¶m quan hÖ hîp t¸c gi÷a c¸c n­íc trong khèi ASEAN. Tãm l¹i, Malaysia lµ mét thÞ tr­êng tiÕp nhËn lao ®éng tiÒm n¨ng vµ ®Çy høa hÑn ®èi víi lao ®éng ViÖt Nam. Nh÷ng thuËn lîi trªn lµ rÊt c¬ b¶n ®Ó kh¼ng ®Þnh ta cã ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng vÒ nguån nh©n lùc kh«ng chØ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng, nh÷ng kinh nghiÖm vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý trong nh÷ng n¨m võa qua ®Ó ta nhanh chãng ®­a mét sè l­îng lín lao ®éng vµo thÞ tr­êng Malaysia gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho bé phËn lín lao ®éng, ®Æc biÖt lµ bé phËn lao ®éng ë n«ng th«n. 2.4. ph©n tÝch C¬ cÊu lao ®éng xuÊt khÈu theo ngµnh nghÒ Trong nh÷ng n¨m võa qua huyÖn Kinh M«n cã ®éi ngò lao ®éng, víi tr×nh ®é chuyªn m«n cao. Trong ®ã lao ®éng c«ng nghiÖp chiÕm tû lÖ 50,42%, lao ®éng gióp viÖc gia ®×nh chiÕm tû lÖ 20.05%, kh¸n hé c«ng chiÕm 8.64%, lao ®éng phæ th«ng chiÕm 14,48%, ngoµi ra lao ®éng kh¸c chiÕm 1,78% trong tæng sè lao ®éng n¨m 2002. Cã thÓ nãi r»ng lao ®éng ë huyÖn Kinh M«n trong nh÷ng n¨m võa qua ®· cã b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc. Th«ng qua b¶ng sè liÖu sau B¶ng 3: C¬ cÊu lao ®éng xuÊt khÈu theo ngµnh nghÒ ë c¸c n­íc §¬n vÞ : Ng­êi Sè TT ChØ tiªu 2002 2003 Tæng sè % Trong ®ã Tæng sè % Trong ®ã Nam N÷ Nam N÷ A Lao ®éng Malaysia 181 100 173 8 219 100 207 12 1 X©y dùng(nÒ) 29 16,02 29 0 40 18,26 40 0 2 Méc 15 8,33 15 0 16 7,31 16 0 3 C¬ khÝ 18 9,94 18 0 21 9,6 21 0 4 May c«ng nghiÖp 7 3,87 2 5 15 6,85 5 10 5 Lao ®éng phæ th«ng 107 59,44 97 10 120 54,79 120 0 6 DiÖn tö 5 2,76 2 3 7 3,2 5 2 B Lao ®éng §µi Loan 103 100 16 87 241 100 14 227 7 Gióp viÖc gia ®×nh 72 69,90 0 72 217 90,04 0 217 8 Kh¸n hé c«ng 31 30,1 16 15 24 9,96 14 10 C Lao ®éng n­íc kh¸c 75 100 39 36 48 100 29 19 9 Lao ®éng phæ th«ng 52 69,33 24 28 31 64,58 15 16 10 Lao ®éng nghÒ kh¸c 23 30,67 15 08 17 35,42 14 3 Tæng lao ®éng xuÊt khÈu 359 228 131 508 250 258 Phßng TCL§XH huyÖn Kinh M«n Nh×n vµo b¶ng sè liÖu trªn cho ta thÊy c¬ cÊu lao ®éng theo ngµnh nghÒ còng kh¸c nhau mét c¸ch râ rÖt. C¸c lao ®éng c«ng nghiÖp nÆng nh­ X©y dùng, C¬ khÝ, May c«ng nghiÖp, Méc, §iÖn tö chiÕm tû träng xuÊt khÈu nhá trong tæng sè lao ®éng tham gia ®i xuÊt khÈu, cßn c¸c lao ®éng nhÑ nh­ lao ®éng phæ th«ng, Gióp viÖc gia ®×nh, Kh¸n hé c«ng th× l¹i chiÕm tû träng lín trong xuÊt khÈu lao ®éng. N¨m 2002 lao ®éng ë c¸c ngµnh nh­ X©y dùng, C¬ khÝ, May c«ng nghiÖp, Méc, §iÖn tö lÇn l­ît chiÕm tû lÖ lµ 8,07%, 5,01%, 1,95%, 4,18%, 1,39% trong tæng sè lao ®éng ®i xuÊt khÈu n¨m 2002. MÆt kh¸c, Lao ®éng phæ th«ng, Gióp viÖc gia ®×nh, Kh¸n hé c«ng lÇn l­ît chiÕm tû lÖ lµ 44,29%, 20,06%, 8,64% trong tæng sè lao ®éng n¨m 2002. §iÒu nµy cho ta thÊy r»ng tr×nh ®é chuyÖn m«n cña lao ®éng ®i xuÊt khÈu cña huyÖn Kinh M«n vÉn cßn thÊp. ChÝnh v× vËy vÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ lµm sao n©ng tû lÖ lao ®éng ®i xuÊt khÈu ë c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng lªn, vµ gi¶m tû lÖ lao ®éng ®i xuÊt khÈu ë c¸c ngµnh lao ®éng gi¶n ®¬n xuèng. Do x¸c ®Þnh yªu cÇu ®Æt ra nªn trong n¨m 2003 lao ®éng X©y dùng t¨ng tõ 29 lao ®éng n¨m 2002 lªn 40 lao ®éng n¨m 2003 t¨ng ®­îc 37,93%, C¬ khÝ t¨ng ®­îc 16,67% n¨m 2003 so víi n¨m 2002. Lao ®éng ë c¸c ngµnh kh¸c còng t¨ng lªn nh­ lao ®éng Gióp viÖc gia ®×nh t¨ng tõ 72 lao ®éng n¨m 2002 lªn 217 n¨m 2003 t¨ng ®­îc 201,39%. Cã thÓ nãi r»ng ®©y lµ mét thµnh qu¶ ®¸ng khÝch lÖ cña BC§ huyÖn Kinh M«n. Nã nãi nªn mét ®iÒu kh«ng thÓ b¸c bá ®ã lµ tr×nh ®é qu¶n lý còng nh­ tr×nh ®é chuyªn m«n cña c¸c thµnh viªn trong BC§ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®Ò ra vµ hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô ®­îc giao. 2.5. HiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. B¶ng 4: Nguån lao ®éng n«ng th«n §¬n vÞ : Ng­êi N¨m ChØ tiªu 2000 2002 2003 1. DSTB 161.127 162.178 163.236 164.569 2. LLL§NT 86.048 88.024 90.045 91.514 - Cã viÖc lµm 62.656 63.124 63.595 64.548 - ThiÕu viÖc lµm 1.683 1.578 1.479 1.482 - T×nh tr¹ng kh¸c 23.392 24.322 24.971 25.484 3. Tèc ®é t¨ng LLL§NT - 1,02 1,05 1,06 Nguån Phßng TCL§XH huyÖn Kinh M«n D©n sè vµ nguån lao ®éng cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi nhau, d©n sè cµng cao th× nguån lao ®éng cµng lín. Qua c¸c n¨m 2000 – 2003 d©n sè trung b×nh huyÖn kh«ng ngõng t¨ng nªn, ®iÒu nµy còng dÉn tíi nguån lao ®éng trong huyÖn còng t¨ng theo tû lÖ thuËn.Theo sè liÖu ®iÒu tra d©n sè n¨m 2000, huyÖn Kinh M«n cã 86.048 ng­êi trong lùc l­îng lao ®éng (LLL§) chiÕm 53,40% d©n sè, ®Õn n¨m 2003 con sè nµy lµ 91.514 ng­êi, chiÕm 55,61% d©n sè. MÆc dï, nguån lao ®éng cña huyÖn t­¬ng ®èi lín nh­ng chØ cã kho¶ng 62.656 ng­êi cã viÖc lµm, chiÕm 72,82% trong tæng sè d©n trong ®é tuæi lao ®éng n¨m 2000; 70,53% n¨m 2003. Trong 4 n¨m, sè ng­êi cã viÖc lµm t¨ng nªn víi sè l­îng kh«ng ®¸ng kÓ, cô thÓ vÉn chØ dao ®éng ë møc 71%. Ngoµi ra, v× c¸c lý do kh¸c mµ hä kh«ng tham gia vµo s¶n xuÊt nh­ ®i häc, n«i trî, bé ®éi xuÊt ngò chê viÖc... Sè l­îng ng­êi thiÕu viÖc lµm lµ 1.683 ng­êi, chiÕm 1,95% n¨m 2000 so víi sè d©n trong ®é tuæi lao ®éng; 1482 ng­êi chiÕm 1,62% n¨m 2003 so víi sè d©n trong ®é tuæi lao ®éng. Së dÜ cã t×nh tr¹ng nµy Kinh M«n lµ huyÖn cã ngµnh n«ng nghiÖp chiÕm tû träng lín, quü ruéng ®Êt chËt hÑp, víi mËt ®é d©n sè trung b×nh 993 ng­êi/Km2 n¨m 2003. Trong khi tèc ®é gia t¨ng d©n sè ngµy cµng t¨ng lªn. ChÝnh v× thùc tr¹ng trªn mµ mét vÊn ®Ò ®Æt ra cho toµn huyÖn lµ lµm sao gi¶i quyÕt sè lao ®éng thÊt nghiÖp trªn. ThËt vËy, ®i song song víi vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm huyÖn Kinh M«n chó träng vµo vÊn ®Ò xuÊt khÈu lao ®éng trong nh÷ng n¨m võa qua. B»ng thùc tÕ cho thÊy n¨m 2002 toµn huyÖn ®· xuÊt khÈu ®­îc 359 lao ®éng sang §µi Loan, Malaysia vµ mét sè n­íc kh¸c, n¨m 2003 toµn huyÖn xuÊt khÈu ®­îc 508 lao ®éng sang §µi Loan, Malaysia vµ mét sè n­íc kh¸c. Hµng n¨m sè l­îng lao ®éng ®i xuÊt khÈu ë n¨m thùc hiÖn lu«n lín h¬n n¨m kÕ ho¹ch. V­ît chØ tiªu hµng n¨m trung b×nh 20%. B¶ng 5: Sè l­îng vµ c¬ cÊu lao ®éng ®i XKL§ so víi c¸c chØ tiªu ®Ò ra §¬n vÞ : Ng­êi Tiªu thøc 2001 2002 2003 KÕ ho¹ch Thùc hiÖn TH/ KH KÕ ho¹ch Thùc hiÖn TH/ KH KÕ ho¹ch Thùc hiÖn TH/ KH Theo giíi tÝnh Nam N÷ 45 55 29 44 64,44 80 200 100 228 131 114 131 200 200 250 258 125 129 Theo tr×nh ®é CMKT + L§ gi¶n ®¬n + CMKT 70 30 55 18 78,57 60 150 150 262 97 175 64,67 250 150 381 127 152,4 84,67 Theo nghÒ t¹i n¬i ®Õn lµm viÖc + X©y dùng + N«ng nghiÖp + Gióp viÖc gia ®×nh + Kh¸n hé c«ng + Kh¸c 20 20 30 20 10 5 22 27 16 3 25 110 90 80 30 50 75 125 35 15 67 98 146 43 5 134 131 116,8 122,86 33,33 50 100 200 25 25 63 123 217 47 58 126 123 108,5 188 232 Nguån: Phßng TCL§XH huyÖn Kinh M«n Trong nh÷ng n¨m tõ 2001 trë vÒ tr­íc lao ®éng cña huyÖn Kinh M«n ®i theo con ®­êng tù do, kh«ng th«ng qua nhµ n­íc. ChÝnh v× vËy mµ viÖc qu¶n lý còng nh­ gi¸m s¸t lao ®éng lµ v« cïng khã kh¨n. Tõ khi chÝnh thøc nhµ n­íc ban hµnh c¸c chØ thÞ, nghÞ ®Þnh vÒ viÖc ng­êi lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi, vµ thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña Ban th­êng vô tØnh uû H¶i D­¬ng. HuyÖn Kinh M«n ®· cã quyÕt ®Þnh sè 326 ngµy 1/7/2002 cña UBND huyÖn vÒ viÖc thµnh lËp BC§ vÒ xuÊt khÈu lao ®éng. BC§ huyÖn Kinh M«n ®· x©y dùng kÕ ho¹ch triÓn khai xuÊt khÈu lao ®éng. Qua thùc tÕ cho thÊy, b¾t ®Çu tõ khi huyÖn tham gia xuÊt khÈu lao ®éng tõ n¨m 2001 ®Õn nay ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. N¨m 2001 chØ tiªu huyÖn ®Ò ra lµ 100 lao ®éng, sau qu¸ tr×nh thùc hiÖn toµn huyÖn ®· xuÊt khÈu ®­îc 73 lao ®éng ®¹t 73% so víi chØ tiªu ®Ò ra. Còng chÝnh v× kÕt qu¶ trªn mµ BC§ huyÖn Kinh M«n ®· nh×n nhËn l¹i vÒ vÊn ®Ò xuÊt khÈu lao ®éng. Thùc vËy, n¨m 2002 kÕ ho¹ch ®Ò ra cña BC§ lµ cho xuÊt khÈu ®­îc 300 lao ®éng, sau qu¸ tr×nh thùc hiÖn toµn huyÖn ®· xuÊt khÈu ®­îc 359 lao ®éng ®¹t 119,67% tøc lµ v­ît chØ tiªu ®Ò ra lµ 19,67%, n¨m 2003 kÕ ho¹ch ®Ò ra lµ 400 lao ®éng, ®· cho lao ®éng ®i xuÊt khÈu ®­îc 508 lao ®éng chiÕm 127%, tøc lµ v­ît chØ tiªu ®Ò ra lµ 27%. §Ó ®¹t ®­îc thµnh tùu trªn ®· cã sù cè g¾ng kh«ng ngõng cña BC§ huyÖn Kinh M«n, vµ sù ®ãng gãp kh«ng nhá cña c¸c thµnh viªn cña BC§. Víi tr×nh ®é chuyªn m«n ®­îc ®µo t¹o vµ b»ng nh÷ng kinh nghiÖm trªn thùc tÕ c¸c thµnh viªn cña BC§ ®· ®ãng gãp hÕt m×nh cho c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng. V× hä nhËn ®Þnh ®­îc r»ng vÊn ®Ò xuÊt khÈu lao ®éng kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò cña huyÖn mµ nã cßn lµ vÊn ®Ò cña toµn quèc gia. XuÊt khÈu lao ®éng kh«ng chØ gióp ng­êi lao ®éng cã c«ng ¨n viÖc lµm, mµ nã cßn gióp ng­êi lao ®éng xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ cao h¬n n÷a xuÊt khÈu lao ®éng nã cßn t¨ng thu nhËp cho quèc gia cã lao ®éng ®i xuÊt khÈu. Mét yÕu tè n÷a t¸c ®éng trùc tiÕp tíi hiÖu qu¶ cña xuÊt khÈu lao ®éng ®ã lµ vÊn ®Ò vÒ c¸c kho¶n chi phÝ cña ng­êi lao ®éng khi tham gia xuÊt khÈu lao ®éng. B¶ng 6: C¸c kho¶n chi phÝ ng­êi lao ®éng ph¶i ®ãng t¹i c«ng ty TRCIMEXCO tr­íc khi xuÊt c¶nh sang Malaysia C¸c kho¶n tiÒn TÝnh b»ng USD TÝnh b»ng VN§ TiÒn vÐ m¸y bay l­ît ®i 244 3.763.000 TiÒn lÖ phÝ xin cÊp VISA 6 100.000 TiÒn lÖ phÝ s©n bay 14 220.000 TiÒn phÝ m«i giíi Tõ 350 – 400 5.400.000 – 6.200.000 TiÒn trang bÞ ®ång phôc tr­íc khi bay 33 500.000 TiÒn phÝ dÞch vô 10%(Tr¶ tr­íc 24 th¸ng) 310 4.800.000 Tæng céng 937 – 987 14.693.000 – 15.493.000 Nguån: Th«ng b¸o tuyÓn lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n t¹i Malaysia Ngoµi ra ng­êi lao ®éng ph¶i tù chÞu c¸c kho¶n chi phÝ sau C¸c kho¶n tiÒn VN§ TiÒn häc phÝ ( Ngo¹i ng÷, gi¸o dôc ®Þnh h­íng) 350.000VN§/ th¸ng TiÒn ¨n ë trong thêi gian häc tËp Theo nhu cÇu TiÒn lµm hé chiÕu( Theo quy ®Þnh côc xuÊt nhËp c¶nh) 220.000 TiÒn mua hå s¬ 30.000 VN§/ 1 bé TiÒn kh¸m søc khoÎ Tõ 350.000 – 500.000VN§/ ng­êi Nguån: Th«ng b¸o tuyÓn lao ®éng ®i lµm viÖc cã thêi h¹n t¹i Malaysia Qua b¶ng sè liÖu trªn ta nhËn thÊy, tr­íc khi xuÊt c¶nh ng­êi lao ®éng ph¶i ®ãng mét kho¶n tiÒn lµ 15.643.000 VN§. Víi kho¶n chi phÝ nµy ®èi víi ng­êi lao ®éng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi ng­êi lao ®éng ë n«ng th«n th× nã lµ mét kho¶n chi phÝ t­¬ng ®èi lín. Nh­ng víi nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i cña nhµ n­íc vÒ viÖc cho ng­êi lao ®éng vay vèn ë diÖn chÝnh s¸ch ®Ó ®i xuÊt khÈu ®éng lµ vay kh«ng qu¸ 50% sè phÝ ph¶i ®ãng. ChÝnh v× chÝnh s¸ch nµy mµ khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng ®i xuÊt khÈu mét nhiÒu h¬n. §©y lµ mét ®éng lùc t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng ë huyÖn Kinh M«n. 2.6 Nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i trong xuÊt khÈu lao ®éng ë huyÖn Kinh M«n. HiÖn nay, mÆc dï ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh qu¶ ®¸ng khÝch lÖ trong c«ng t¸c xuÊt khÈu lao nh­ng bªn c¹nh nã cßn cã nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i ch­ua ®­îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó. Mét lµ: VÒ c«ng t¸c tuyªn truyÒn. Nh­ chóng ta ®· biÕt c«ng t¸c tuyªn truyÒn lµ mét c«ng t¸c quan träng, t¸c ®éng mét phÇn rÊt lín ®Õn viÖc cã thµnh c«ng hay kh«ng. V× chØ cã tuyªn truyÒn míi ®­a ®­îc th«ng tin ®Õn quÇn chóng nh©n d©n, gióp nh©n d©n biÕt ®­îc vµ hiÓu ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò xuÊt khÈu lao ®éng. Trong nh÷ng n¨m võa qua mÆc dï ®· cã nhiÒu thay ®æi trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn nh­ tuyªn truyÒn trùc tiÕp ®Õn ng­êi lao ®éng, mÆt kh¸c tuyªn truyÒn gi¸n tiÕp th«ng qua ®µi, b¸o. V× ch­a cã sù g¾n kÕt thùc sù gi÷a BC§ huyÖn víi phßng V¨n ho¸ th«ng tin huyÖn nªn c«ng t¸c tuyªn truyÒn ch­ua ®¹t hiÖu qu¶ cao. MÆt kh¸c, nhiÒu c¸n bé ch­a hiÓu râ ®­îc tÇm quan träng trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn nªn xem nhÑ c«ng t¸c nµy. §iÒu ®ã lµm ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng. Hai lµ : Tr×nh ®é chuyªn m«n cña c¸n bé ë cÊp x·, thÞ trÊn ch­a ®­îc cao. Thùc tr¹ng hiÖn nay cho thÊy mét vÊn ®Ò næi cém lµ tr×nh ®é c¸n bé ë cÊp x·, thÞ trÊn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®Ò ra. §©y lµ mét vÊn ®Ò cÊp thiÕt cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh, thùc chÊt cña vÊn ®Ò trªn cho thÊy huyÖn vÉn ch­a tró träng ®Õn vÊn ®Ò ®µo t¹o c¸n bé ë cÊp x·, thÞ trÊn. ChÝnh v× vËy nã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng. V× c¸c c¸n bé ë x·, thÞ trÊn lµ ng­êi tiÕp xóc víi d©n, hiÓu d©n cho nªn nÕu ng­êi c¸n bé kh«ng hiÓu ®­îc vÊn ®Ò th× xÏ kh«ng gi¶i thÝch ®­îc cho ng­êi lao ®éng hiÓu ®­îc tÇm quan träng cña c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng. Ba lµ: C¬ chÕ xuÊt khÈu lao ®éng cña nhµ n­íc cßn ch­a nh¹y bÐn, ch­a phï hîp víi sù vËn ®éng cña thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. ViÖc chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ tËp trung, quan liªu, bao cÊp trong lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa do lµ mét lÜnh vùc míi, ch­a cã kinh nghiÖm nªn c¸c quy ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch cña chóng ta ph¶i võa lµm võa rót kinh nghiÖm. ViÖc giao cho c¸c tæ chøc kinh tÕ thùc hiÖn nhiÖm vô xuÊt khÈu lao ®éng theo NghÞ ®Þnh 370/ H§BT còng rÊt h¹n chÕ, c¸c quy ®Þnh vÒ tµi chÝnh quy ®Þnh trong NghÞ ®Þnh nµy cßn mang nhiÒu t­ duy qu¶n lý tËp trung, bao cÊp, ch­a thùc sù t¹o cho c¸c doanh nghiÖp c¸c c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp cËn thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. Bèn lµ: C¸c chÝnh s¸ch hç trî cña nhµ n­íc cßn thiÕu vµ ch­a mang tÝnh kh¶ thi. Nhµ n­íc ®· ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch mang tÝnh hç trî vÒ xuÊt khÈu lao ®éng nh­ng viÖc cô thÓ ho¸ vµ tæ chøc thùc hiÖn ch­a cã kÕt qu¶, nhÊt lµ quy ®Þnh vÒ cho ng­êi nghÌo vay vèn ®i xuÊt khÈu lao ®éng, viÖc hç trî vèn cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng. ChÝnh s¸ch hç trî cña nhµ n­íc vÒ t­ ph¸p quèc tÕ, vÒ b¶o hé ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng hÇu nh­ ch­a cã. Mçi khi x¶y ra c¸c tranh chÊp liªn quan ®Õn ng­êi lao ®éng, ®Õn doanh nghiÖp thùc hiÖn xuÊt khÈu lao ®éng th× phÇn nhiÒu c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng ph¶i g¸nh chÞu; viÖc hç trî tõ phÝa nhµ n­íc hÇu nh­ ch­a cã g×. Hç trî cña nhµ n­íc vÒ tµi chÝnh trong viÖc cho phÐp dïng mét phÇn hoÆc toµn bé lîi nhuËn trong kho¶ng thêi gian nµo ®ã phôc vô cho c«ng t¸c gi÷ v÷ng vµ më réng thÞ tr­êng hiÖn nay ch­a cã, hÇu nh­ c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù trong viÖc t×m kiÕm hîp ®ång, thÞ tr­êng. Hç trî cho ng­êi lao ®éng vÒ vay tiÒn ®Æt cäc, nép phÝ còng ch­a triÓn khai réng, thñ tôc phiÒn hµ. Ch­¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p t¨ng c­êng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý Nhµ n­íc n­íc xuÊt khÈu lao ®éng ë huyÖn kinh m«n 3.1. Gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch chÝnh s¸ch xuÊt khÈu lao ®éng cña huyÖn kinh m«n Ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc ®óng vµ t¨ng c­êng ®Þnh h­íng xuÊt khÈu lao ®éng §Ó thóc ®Èy vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu lao ®éng, vÒ phÝa Nhµ n­íc, viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc vÒ æn ®Þnh vµ më réng thÞ tr­êng th«ng qua c¸c gi¶i ph¸p cña qu¶n lý Nhµ n­íc mang tÝnh quyÕt ®Þnh. §Þnh h­íng æn ®Þnh vµ më réng thÞ tr­êng bao gåm c¸c néi dung: æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn c¸c thÞ tr­êng hiÖn cã; gia t¨ng mét c¸ch v÷ng ch¾c quy m« lao ®éng xuÊt khÈu ®¸p øng tèt nhu cÇu vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng cho c¸c thÞ tr­êng träng ®iÓm; ®Çu t­ më réng thÞ tr­êng míi ë mäi khu vùc cã nhu cÇu; ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia trªn c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ, n«ng nghiÖp; gia t¨ng quy m« vµ chÊt l­îng xuÊt khÈu thuyÒn viªn vµ sü quan lao ®éng trªn biÓn; h×nh thµnh chiÕn l­îc vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng phï hîp víi môc tiªu vµ kÕ ho¹ch xuÊt khÈu lao ®éng cña ViÖt Nam thêi kú tõ nay ®Õn 2010 vµ c¸c n¨m tiÕp sau. C¸c gi¶i ph¸p cô thÓ cña nhµ n­íc ®Ó æn ®Þnh vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng lµ : - TÝch cùc nghiªn cøu thÞ tr­êng, xu h­íng biÕn ®«¹ng cña thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng trªn thÕ giíi ®Ó ®iÒu chØnh c¸c môc tiªu chiÕn l­îc, x¸c ®Þnh c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng träng ®iÓm ë cÊp quèc gia - TÝch cùc ®µm ph¸n, ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh cÊp chÝnh phñ cña thÞ tr­êng míi vµ thÞ tr­êng truyÒn thèng ®Ó duy tr× tÝnh æn ®Þnh vµ kh¶ n¨ng t¨ng tr­ëng. - N©ng cao n¨ng lùc c¸c c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao. Theo h­êng nµy cÇn quy ®Þnh râ vai trß, nhiÖm vô cña c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao cña ViÖt Nam ë n­¬c ngoµi trong viÖc gãp phÇn æn ®Þnh vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng trong ®ã cã c¸c viÖc cô thÓ gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh sö dông lao ®éng cña chñ sö dông lao ®éng n­íc ngoµi, gi÷a nhµ n­íc víi nhµ n­íc, gi÷a c¸c c«ng ty m«i giíi lao ®éng. - Nghiªn cøu ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®ãi víi céng ®ång ng­êi ViÖt Nam ë n­íc ngoµi trong viÖc më réng ra thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng. HiÖn nay, chóng ta ®ang cã trªn hai triÖu kiÒu bµo sinh sèng ë n­íc ngoµi. §©y lµ mét lîi thÕ cho viÖc æn ®Þnh vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng. - Cho phÐp më réng h¬n n÷a viÖc tham gia c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµo lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng, nhÊt lµ ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó tranh thñ nh÷ng thÕ m¹nh cña hä trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. Më réng viÖc tham gia cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi kinh tÕ nhµ n­íc vµo lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng cã thÓ tranh thñ ®­îc nh÷ng lîi thÕ trong viÖc khai th¸c thÞ tr­êng nh­ng cu·ng ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò trong viÖc qu¶n lý lao ®éng, nhÊt lµ b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng. Do vËy, viÖc thùc hiÖn cÇn cã thÝ ®iÓm vµ kiÓm tra, kiÓm so¸t chÆt chÏ cña nhµ n­íc. - ¸p dông c¸c biÖn ph¸p gi÷ uy tÝn nguån gèc lao ®éng b»ng c¸ch t¨ng c­êng ®µo t¹o, kh¾c phôc nh÷ng yÕu ®iÓm cña lao ®éng ViÖt Nam ®· vµ ®ang m¾c ph¶i trong thêi gian qua nh­ tr×nh ®é ngo¹i ng÷ kÐm, thÓ lùc yÕu, ý thøc chÊp hµnh ph¸p luËt yÕu. - TËn dông mäi c¬ héi ®Ó tiÕp cËn vµ khai th¸c th«ng qua c¸c thÞ tr­êng míi t¹i c¸c n­íc trªn thÕ giíi. cÇn x¸c ®Þnh râ h¬n n÷a vai trß vµ nhiÖm vô cña Bé Ngo¹i giao th«ng qua hÖ thèng c¸c sù quan trong viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung vµ cña riªng xuÊt khÈu lao ®éng; tËn du¹ng mäi c¬ héi trong c¸c chuyÕn viÕng th¨m ngo¹i giao cña c¸c cÊp l·nh ®¹o ®Ó trao ®æi vÒ vÊn ®Ò lao ®éng, ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh vÒ xuÊt khÈu lao ®éng. 3.2. Gi¶i ph¸p vÒ qu¶n lý lao ®«ng xuÊt khÈu cña huyÖn kinh m«n. 3.2.1. ChuÈn bÞ nguån nh©n lùc cho xuÊt khÈu lao ®éng cña huyÖn Kinh M«n. §Ó c¹nh tranh th¾ng lîi trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng thÕ giíi th× chÊt l­îng nguån lao ®«¹ng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh. còng nh­ c¹nh tranh xuÊt khÈu hµng ho¸, khi mµ yÕu tè gi¸ c¶ kh«ng cßn lµ lîi thÕ th× chÊt l­îng nguån lao ®éng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt ®Ó chóng ta cã thÓ gi÷ v÷ng thÞ tr­êng ®· cã, ph¸t triÓn thÞ tr­êng míi. Nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè gãp phÇn ®Ó chóng ta æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng lao ®éng ë n­íc ngoµi. ChÊt l­îng nguån nh©n lùc bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nh­ søc khoÎ, kü n¨ng nghÒ nghiÖp, kh¨ n¨ng giao tiÕp vµ ý thøc kû luËt lao ®«¹ng cña ng­êi lao ®éng. ®èi víi lao ®éng n­íc ta ®· xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m qua, hÇu hÕt c¸c thÞ tr­êng ®Òu ®¸nh gi¸ lao ®éng ViÖt Nam cÇn cï, th«ng minh, cã kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh. Tuy nhiªn, lao ®éng ViÖt Nam cã mét sè ®iÓm yÕu nh­: tr×nh ®é ngo¹i ng÷ cßn h¹n chÕ, ý thøc kû luËt kÐm. §Ó n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng, vÒ phÝa qu¶n lý nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ sau: - CÇn thèng nhÊt qu¶n lý chÆt chÏ mäi h×nh thøc ®µo t¹o lao ®éng vµ chuyªn gia. - Cã chÝnh s¸ch hç trî c¸c Doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng vÒ c«ng t¸c ®µo t¹o - §Çu t­ båi d­ìng chuyªn m«n vÒ ®µo t¹o cho ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c ®µo t¹o lao ®éng xuÊt khÈu. HiÖn nay, c¸c ®¬n vÞ ®­îc giao nhiÖm vô xuÊt khÈu lao ®éng ph¶i tù chñ ®éng trong viÖc ®µo t¹o cho lao ®éng do ®¬n vÞ m×nh sÏ ®­a ®i xuÊt khÈu. ®Ó thùc hiÖn viÖc ®ã hoÆc bá tiÒn ®Çu t­ ®Þa ®iÓm phôc vô cho c«ng t¸c ®µo t¹o. t×nh h×nh trªn ®©y dÉn ®Õn hoÆc ®¬n vÞ kh«ng chñ ®éng ®­îc trong viÖc chuÈn bÞ lùc l­îng lao ®éng phôc vô cho xuÊt khÈu . - Tæ chøc ®µo t¹o nguån lao ®éng cho xuÊt khÈu phï hîp víi ph­¬ng ¸n xuÊt khÈu lao ®éng. Quy m« xuÊt khÈu lao ®éng chØ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc khi chÊt l­îng lao ®éng ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn. Kh«ng thÓ chØ tËn dông nguån lao ®éng cã s½n mµ ph¶i chñ ®éng chuÈn bÞ nguån lao ®éng th«ng qua mét kÕ ho¹ch ®µo t¹o ®­îc chñ ®éng x©y dùng ®¸p øng tõng khu vùc, thÞ tr­êng. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy, cÇn ph¶i: + KhuyÕn khÝch c¸c c¬ së ®µo t¹o, Doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng cïng ®Çu t­ ®µo t¹o chuÈn bÞ nguån lao ®éng cho xuÊt khÈu. + T¨ng c­êng liªn kÕt c¸c c¬ së ®µo t¹o vµ c¸c Doanh nghiÖp xuÊt kh¶u lao ®éng ®Ó x©y dùng vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®µo t¹o, n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o. + C¸c cÊp, c¸c ngµnh, c¸c ®oµn thÓ, Doanh nghiÖp vµ c¬ së ®µo t¹o ph¶i chó träng gi¸o dôc n©ng cao nhËn thøc cña ng­êi lao ®éng lµm cho ng­êi lao ®éng th©ý râ vai trß, tr¸ch nhiÖm cña hä ®èi víi ®Êt n­íc. 3.2.2. C¸c gi¶i ph¸p hç trî, n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ cña c¸c ®¬n vÞ lµm xuÊt khÈu lao ®éng. T¨ng c­êng n¨ng lùc cña c¸c ®¬n vÞ lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng N¨ng lùc cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu qu¶, më réng thÞ tr­êng trong ®ã cã n¨ng lùc vÒ tµi chÝnh, vÒ c¸n bé lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng vµ kinh nghiÖm trong lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng. T¨ng c­êng n¨ng lùc cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng lµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c doanh nghiÖp, c¬ quan chñ qu¶n cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña Nhµ n­íc. §èi víi c¸c doanh nghiÖp, ph¶i chñ ®éng vµ cã kÕ ho¹ch kh«ng nh÷ng n©ng cao n¨ng lùc ®Ó ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng phøc t¹p vµ réng lín cña lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng, kh«ng tr«ng chê vµo nhµ n­íc vµ c¬ quan chñ qu¶n. Nhµ n­íc cÇn ®Çu t­ cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng, ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch hç trî xuÊt khÈu lao ®éng nh­: t¸i ®Çu t­ thuÕ cho doanh nghiÖp míi ho¹t ®éng trong thêi gian Ýt nÊht lµ 5 n¨m; chÝnh s¸ch hç trî cho doanh nghiÖp víi nguån vèn ®­îc lÊy tõ quü dù phßng xuÊt khÈu lao ®éng t¹o cho doanh nghiÖp kh«ng chØ khu«n khæ ph¸p lý cho ho¹t ®éng mµ cßn c¶ ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. §Çu t­ ®µo t¹o c¸n bé lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng trong ®ã quan t©m ®Õn c¸n bé lµm c«ng t¸c thÞ tr­êng, c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng. C¸n bé lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng cña doanh nghiÖp lµ ch×a khãa cho sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp. HiÖn nay, hÇu hÕt sè c¸n bé lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp chØ cã c¸c kinh nghiÖm th«ng qua thùc tÕ lµm viÖc. §Ó thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy, Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi cÇn ®­a ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµo ch­¬ng tr×nh cña Tr­êng Cao ®¼ng Lao ®éng - X· héi, yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp cö c¸n bé tham gia viÖc ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i nh÷ng vÊn ®Ò míi vÒ qu¶n lý lao ®éng, vÒ thÞ tr­êng lao ®éng vµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan th× míi cã thÓ n©ng cao tr×nh ®é cho c¸n bé lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. 3.2.3. Gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý t¹i huyÖn Kinh M«n trong c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng. §Ó n©ng cao ®­îc n¨ng lùc qu¶n lý tr­íc tiªn ng­êi qu¶n lý ph¶i lµ ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®Ò ra. ChÝnh v× vËy, ®Ó n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý trong c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng ë huyÖn Kinh M«n th× cÇn ph¶i më mét líp båi d­ìng cho c¸c c¸n bé lµm vÒ c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng. Nh»m gióp c¸c c¸n bé cã kiÕn thøc s©u h¬n vÒ c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng, ®Æc biÖt lµ c¸c c¸n bé ë cÊp x·, thÞ trÊn. MÆt kh¸c, qu¸n triÖt t­ t­ëng cho c¸c c¸n bé vÒ c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng. V× vÊn ®Ò vÒ xuÊt khÈu lao ®éng kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò cña mét riªng ai mµ nã lµ vÊn ®Ò cña c¶ n­íc, cña tÊt c¶ c¸c Quèc gia xuÊt khÈu lao ®éng. CÇn ph¶i nªu cao h¬n n÷a vai trß cña xuÊt khÈu lao ®éng, v× ®i xuÊt khÈu lao ®éng lµ ®i gi¶i quyÕt viÖc lµm, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, s©u h¬n n÷a ®i xuÊt khÈu lao ®éng lµ t¨ng nguån thu nhËp cho quèc gia, hay nãi c¸ch kh¸c ®i xuÊt khÈu lao ®éng lµ ®ãng gãp mét phÇn vµo sù ph¸t triÓn kinh tÕ cho x· héi, chøu kh«ng ph¶i ®i xuÊt khÈu lao ®éng lµ ®i nghÜa vô qu©n sù. CÇn ph¶i n©ng cao h¬n n÷a tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña ng­êi c¸n bé lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng. HiÖn nay mét sè c¸n bé cña huyÖn ch­a th«ng suèt ®­îc t­ t­ëng, ®Æc biÖt lµ c¸c c¸n bé ë cÊp x·, thÞ trÊn. ChÝnh v× vËy mµ tinh thµnh tr¸ch nhiÖm cña hä ch­a ®­îc nªu cao. Quan niÖm cña mét sè c¸n bé vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vÉn cßn m¬ hå, ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ. CÇn ph¶i g¾n tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña xuÊt khÈu lao ®éng víi tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña toµn d©n, cña toµn huyÖn nãi riªng vµ cña toµn x· héi nãi chung. Nªu cao t×nh thÇn tù chñ, s¸ng t¹o trong c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng, biÓu d­¬ng khuyÕn khÝch nh÷ng c¸n bé lµm tèt c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng, ®Ó cho c¸c c¸n bé ch­a lµm tèt loi theo häc hái. KÕt luËn Nh­ vËy, th«ng qua chuyªn ®Ò nµy cho chóng ta thÊy ®­îc vÊn ®Ò xuÊt khÈu lao ®éng kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò cña huyÖn Kinh M«n nãi riªng mµ nã lµ vÊn ®Ò cña toµn x· héi. Trong nh÷ng n¨m võa qua HuyÖn Kinh M«n ®· lµm tèt c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng, song bªn c¹nh ®ã cßn cã nh÷ng thiÕu sãt cÇn ®­îc gi¶i quyÕt. Th«ng qua chuyªn ®Ò trªn gióp chóng ta hiÓu ®­îc phÇn nµo vÒ nh÷ng thùc tr¹ng xuÊt khÈu lao ®éng cña huyÖn vµ trong c«ng t¸c qu¶n lý. §­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vÒ xuÊt khÈu lao ®éng ë huyÖn Kinh M«n. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. B¸o c¸o kÕt qu¶ thùc hiÖn ®Ò ¸n xuÊt khÈu lao ®éng n¨m 2003 2. KÕ ho¹ch xuÊt khÈu lao ®éng huyÖn Kinh M«n 3. QuyÕt ®Þnh cña UBND huyÖn Kinh M«n vÒ viÖc thµnh lËp BC§ xuÊt khÈu lao ®éng 4. Ph©n c«ng nhiÖm vô c¸c thµnh viªn BC§ xuÊt khÈu lao ®éng ë huyÖn Kinh M«n 5. ChØ thÞ cña UBND huyÖn Kinh M«n vÒ t¨ng c­êng chØ ®¹o c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng 6. Th«ng b¸o vÒ viÖc lao ®éng ®i lµm t¹i Malaysia 7. Th«ng b¸o vÒ viÖc tuyÓn lao ®éng Gióp viÖc gia ®×nh, Kh¸n hé c«ng ®i lµm viÖc t¹i §µi Loan víi møc kinh phÝ tr­íc khi ®i Môc lôc