Bài giảng Đại diện và thương nhân trung gia - Bài 1: Những vấn đề chung về hoạt động trung gian thương mại và pháp luật về hoạt động trung gian thương mại - Hoàng Văn Thành

v1.0015106211 GIỚI THIỆU MÔN HỌC ĐẠI DIỆN VÀ THƯƠNG NHÂN TRUNG GIAN Giảng viên: ThS. Hoàng Văn Thành 1 v1.0015106211 BÀI 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI VÀ PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI Giảng viên: ThS. Hoàng Văn Thành 2 v1.0015106211 MỤC TIÊU BÀI HỌC • Trình bày được khái niệm và đặc điểm của hoạt động trung gian thương mại. • Phân biệt được hoạt động trung gian thương mại với các hoạt động thương mại khác. • Phân tích được vai trò của hoạt động trung gian thương mại. • Chỉ ra được lịch sử pháp luật điều chỉnh hoạt động trung gian thương mại ở Việt Nam. • Trình bày được khái niệm pháp luật về hoạt động trung gian thương mại. • Phân tích được vai trò của pháp luật về hoạt động trung gian thương mại. 3 v1.0015106211 CÁC KIẾN THỨC CẦN CÓ Để học được tốt được bài học này, người học phải học xong các môn sau: • Lý luận chung về Nhà nước và pháp luật. • Luật Dân sự. • Luật Thương mại. 4 v1.0015106211 HƯỚNG DẪN HỌC • Đọc văn bản pháp luật: Luật Thương mại 2005. • Đọc tài liệu tham khảo. • Thảo luận với giảng viên và các sinh viên khác về những vấn đề chưa nắm rõ. • Trả lời các câu hỏi ôn tập ở cuối bài. 5 v1.0015106211 Khái quát về hoạt động trung gian thương mại1.1. Khái quát pháp luật về hoạt động trung gian thương mại1.2. CẤU TRÚC NỘI DUNG 6 v1.0015106211 1.1.1. Khái niệm 1.1.2. Đặc điểm 1.1.3. Vai trò của hoạt động trung gian thương mại 1.1. KHÁI QUÁT VỀ HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI 7 v1.0015106211 1.1.1. KHÁI NIỆM Hoạt động trung gian thương mại là hoạt động của thương nhân để thực hiện các giao dịch thương mại cho một hoặc một số thương nhân được xác định, bao gồm hoạt động đại diện cho thương nhân, môi giới thương mại, uỷ thác mua bán hàng hoá và đại lý thương mại (Khoản 11 Điều 3 Luật Thương mại 2005). 8 v1.0015106211 1.1.2. ĐẶC ĐIỂM Nội dung của hoạt động trung gian thương mại Đại diện cho thương nhân. Môi giới thương mại. Ủy thác mua bán hàng hóa. Đại lý thương mại. • Về bản chất: Hoạt động trung gian thương mại là hoạt động do một thương nhân trung gian thực hiện vì lợi ích của thương nhân khác để hưởng thù lao. 9 v1.0015106211 1.1.2. ĐẶC ĐIỂM (tiếp theo) Chủ thể Bên thuê dịch vụ (bên ủy quyền). Bên trung gian thực hiện dịch vụ. Bên thứ ba. • Về điều kiện chủ thể: Bên trung gian thực hiện dịch vụ phải là thương nhân và có tư cách pháp lý độc lập với bên thuê dịch vụ và bên thứ ba. • Về hình thức: Quan hệ trung gian thương mại được xác lập trên cơ sở hợp đồng bằng văn bản hoặc hình thức pháp lý tương đương. 10 v1.0015106211 1.1.3. VAI TRÒ CỦA HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI • Thương nhân trung gian thường hiểu biết, nắm vững tình hình thị trường, pháp luật và tập quán địa phương.  Có khả năng đẩy mạnh giao lưu buôn bán, hạn chế rủi ro và tăng cơ hội thành công cho các thương nhân. • Thương nhân trung gian là những tổ chức, cá nhân có những điều kiện nhất định về cơ sở vật chất, đội ngũ nhân viên thực hiện các giao dịch kinh doanh chuyên nghiệp.  Thương nhân giảm chi phí tiếp cận thị trường mới hay mở rộng thị trường kinh doanh. • Thông qua việc sử dụng dịch vụ trung gian thương mại, các nhà kinh doanh có thể hình thành mạng lưới buôn bán, tiêu thụ, cung cấp các loại dịch vụ trên một phạm vi rộng, tạo điều kiện cho việc chiếm lĩnh và mở rộng thị trường. • Góp phần làm gia tăng khối lượng hành hóa lưu thông trên thị trường, thúc đẩy kinh tế phát triển. 11 v1.0015106211 1.2. KHÁI QUÁT PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI 1.2.1. Lịch sử pháp luật về hoạt động trung gian thương mại 1.2.2. Khái niệm, nội dung chủ yếu pháp luật về hoạt động trung gian thương mại 1.2.3. Vai trò của pháp luật đối với hoạt động trung gian thương mại 12 v1.0015106211 1.2.1. LỊCH SỬ PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI Trên thế giới Hoạt động trung gian thương mại ra đời do nhu cầu của việc mở rộng quy mô buôn bán hàng hòa của thương nhân. Hoạt động vận chuyển hàng hóa giữa các quốc gia được thực hiện bằng đường biển ngày càng phát triển dẫn đến hình thành việc giao hàng tại cảng đến và mua hàng đem về kiếm lợi. Hoạt động trung gian thương mại phát triển hoàn thiện, bao gồm: Đại diện cho thương nhân, đại lý thương mại, ủy thác mua bán hàng hóa và môi giới thương mại. Hoạt động này được gọi là ủy thác mua bán hàng hóa. Trên thế giới Thế kỷ 13 Thế kỷ 19 13 v1.0015106211 1.2.1. LỊCH SỬ PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI (tiếp theo) Trên thế giới Không có quy định riêng điều chỉnh hoạt động trung gian thương mại, tất cả được quy định chung trong “Luật đại cương”. Xây dựng Bộ luật thương mại riêng quy định rất cụ thể về từng loại của hoạt động trung gian thương mại, bao gồm: Đại diện thương mại, môi giới thương mại và ủy thác thương mại. Pháp luật điều chỉnh hoạt động trung gian thương mại trên thế giới được chia thành 2 nhóm: Pháp luật Anh – Mỹ Pháp luật châu Âu lục địa 14 v1.0015106211 1.2.1. LỊCH SỬ PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI (tiếp theo) Trước năm 1986 • Các hoạt động trung gian thương mại chủ yếu tồn tại trong lĩnh vực kinh tế quốc tế do nhu cầu giao lưu với các nước khác trên thế giới.  Hoạt động trung gian thương mại ở trong nước chưa có điều kiện hình thành.  Xuất bản: Thông tư của Bộ Ngoại thương điều chỉnh các hoat động ủy thác xuất nhập khẩu và việc đặt đại lý mua bán hàng hóa ở nước ngoài. Sau năm 1986 • Nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường, xuất phát từ nhu cầu của việc trao đổi hàng hóa dịch vụ ngày càng phát triển  Hoạt động trung gian thương mại. Ở Việt Nam 15 v1.0015106211 1.2.1. LỊCH SỬ PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI (tiếp theo) Năm1997 Luật Thương mại được thông qua, tuy nhiên mới quy định hạn hẹp về các hoạt động trung gian thương mại, bao gồm: Đại diện cho thương nhân; môi giới thương mại; ủy thác mua bán hàng hóa và đại lý mua bán hàng hóa. Năm1998 Chính phủ ban hành Nghị định 57/1998/NĐ- CP quy định chi tiết thi hành Luật thương mại về hoạt động xuất nhập khẩu, gia công và đại lý mua bán hàng hóa với nước ngoài. Năm 2005 Luật Thương mại 2005 ra đời đã đưa ra khái niệm về hoạt động trung gian thương mại, bổ sung nhiều quy định về các hoạt động trung gian thương mại cụ thể. Ở Việt Nam 16 v1.0015106211 1.2.2. KHÁI NIỆM, NỘI DUNG CHỦ YẾU PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI Khái niệm: Pháp luật về hoạt động trung gian thương mại là tổng hợp các quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành hoặc thừa nhận và được đảm bảo thực hiện, quy định về hoạt động của thương nhân thực hiện các giao dịch thương mại cho một hoặc một số thương nhân khác nhằm mục tiêu tìm kiếm lợi nhuận. Nội dung: Phạm vi điều chỉnh Quan hệ hợp đồng giữa bên thuê dịch vụ với bên trung gian thực hiện dịch vụ. Quan hệ giữa bên thuê dịch vụ, bên trung gian thực hiện dịch vụ với bên thứ ba. 17 v1.0015106211 1.2.2. KHÁI NIỆM, NỘI DUNG CHỦ YẾU PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI (tiếp theo) Nội dung Các hoạt động trung gian thương mại cụ thể Đại diện cho thương nhân. Môi giới thương mại. Ủy thác mua bán hàng hóa. Đại lý thương mại. 18 v1.0015106211 1.2.2. KHÁI NIỆM, NỘI DUNG CHỦ YẾU PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI (tiếp theo) Nội dung Điều kiện kinh doanh hoạt động trung gian thương mại Chủ thể thực hiện hoạt động trung gian thương mại phải là thương nhân. Chủ thể thực hiện hoạt động trung gian thương mại phải có tư cách pháp lý độc lập với các chủ thể khác. Không thuộc vào các chủ thể sau đây: Người đại diện theo pháp luật của pháp nhân. Nhân viên, người lao động của thương nhân. 19 v1.0015106211 1.2.2. KHÁI NIỆM, NỘI DUNG CHỦ YẾU PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI (tiếp theo) Quyền và nghĩa vụ của các bên trong hoạt động trung gian thương mại Thương nhân thực hiện hoạt động trung gian thương mại Thương nhân ủy quyền Quyền hưởng lợi ích từ hoạt động của thương nhân trung gian. Nghĩa vụ thanh toán thù lao cho thương nhân trung gian. Nghĩa vụ thực hiện hoạt động thương mại vì lợi ích của bên ủy quyền. Quyền nhận thù lao. Nội dung 20 v1.0015106211 1.2.2. KHÁI NIỆM, NỘI DUNG CHỦ YẾU PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI (tiếp theo) Nội dung Hình thức hợp đồng Pháp luật Anh, Pháp, Trung Quốc, Nhật Bản Pháp luật Mỹ, Nga Pháp luật Việt Nam Không quy định về hình thức của hợp đồng trong hoạt động trung gian thương mại cũng như nội dung chủ yếu của hợp đồng. Hợp đồng trung gian thương mại phải được lập thành văn bản. Hợp đồng trung gian thương mại phải được lập thành văn bản. 21 v1.0015106211 1.2.2. KHÁI NIỆM, NỘI DUNG CHỦ YẾU PHÁP LUẬT VỀ HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI (tiếp theo) Nội dung Chấm dứt hợp đồng Các trường hợp chấm dứt hợp đồng trong đó nhấn mạnh trường hợp một trong các bên đơn phương chấm dứt thực hiện hợp đồng. Hậu quả pháp lý phát sinh khi chấm dứt hợp đồng. 22 v1.0015106211 1.2.3. VAI TRÒ CỦA PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TRUNG GIAN THƯƠNG MẠI Vai trò Pháp luật tạo ra hành lang pháp lý cho hoạt động trung gian thương mại và đảm bảo thực hiện trên thực tế. Pháp luật ghi nhận, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên trong hoạt động trung gian thương mại. Pháp luật ràng buộc trách nhiệm đối với các chủ thể thực hiện hoạt động trung gian thương mại trong quá trình thực hiện hoạt động nhằm hưởng thù lao. Pháp luật là công cụ quản lý của Nhà nước đối với hoạt động trung gian thương mại. 23 v1.0015106211 TÓM LƯỢC CUỐI BÀI Trong bài học này chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu các nội dung sau: • Khái quát về hoạt động trung gian thương mại: Khái niệm, đặc điểm, vai trò của hoạt động trung gian thương mại. • Khái quát pháp luật về hoạt động trung gian thương mại  Lịch sử pháp luật điều chỉnh hoạt động trung gian thương mại ở trên thế giới và Việt Nam.  Khái niệm và nội dung pháp luật về hoạt động trung gian thương mại.  Vai trò của pháp luật về hoạt động trung gian thương mại. 24