Bài giảng Kỹ năng giải quyết vấn đề

LOGO C l i c k t o a d d y o u r t e x t KỸ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ  Hiểu được vai trò và lợi ích của GQVĐ  Nắm vững các bước trong quy trình GQVĐ  Sử dụng được một số công cụ GQVĐ một cách hiệu quả MỤC TIÊU BÀI HỌC KỸ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ VẤN ĐỀ CỦA BẠN LÀ GÌ ? Bạn hãy viết ra vấn đề hiện tại mà mình đang suy nghĩ nhiều nhất (trong học tập công việc, gia đình, tình yêu, sức khỏe) * Chỉ khi dám đối diện và giải quyết chúng ta mới có thể trở nên độc lập, tự tin và mới có thể hoàn thiện bản thân * Cuộc đời là một chuỗi các vấn đề cần giải quyết, một chuỗi các quyết định cần phải ra. * Có những quyết định chúng ta mang lại kết thúc có hậu, nhưng cũng có những quyết định khiến mình hối hận Do vậy, chúng ta cần phải trang bị cho mình kỹ năng giải quyết vấn đề để có thể ra những quyết định đúng đắn và phù hợp  TÔI TƯ DUY TÔI TỒN TẠI  Vấn đề là gì? Vấn đề là trạng thái ở đó có sự mâu thuẫn hay là có khoảng cách giữa thực tế và mong muốn. KHÁI NIỆM VẤN ĐỀ VÀ GQVĐ  GQ vấn đề là gì? Là một quá trình xác định, phân tích nguyên nhân, lựa chọn giải pháp tối ưu, triển khai và đánh giá giải pháp nhằm loại bỏ mâu thuẫn giữa thực tế và mong muốn để đạt được mục đích đề ra. NHỮNG SAI LẦM TRONG GQVĐ Thử cách này xemkhông được rồi, thử cách khác coi saocũng không được! Chắc mình bỏ cuộc Ví dụ: Nộp hồ sơ xin việc đến Cty A (bị loại), Cty B (bị loại) và cứ thế rãi “truyền đơn” từ cty này sang cty khác , mong “thần may mắn” mỉm cười. => Không dành thời gian kiểm tra lại hồ sơ xin việc của mình. Phương pháp mò mẫm Thử và Sai Hồi đó cũng gặp vấn đề giống vậy rồi, giờ cứ làm theo thôi * Sử dụng kinh nghiệm cũ cho vấn đề mới NHỮNG SAI LẦM TRONG GQVĐ Ví dụ: Khi học THPT, cách học chủ yếu mang tính thụ động, tiếp nhận một chiều và kiến thức được tìm hiểu ở diện rộng => giữ kinh nghiệm học tập cũ lên đến Đại học, Cao đẳng chúng ta sẽ cảm thấy “ngộp” và giảm hiệu quả học tập  Đòi hỏi tính chủ động, kỹ năng tự học Mọi người ai cũng làm vậy, nên mình cứ làm thế NHỮNG SAI LẦM TRONG GQVĐ * Tiếp cận theo lối mòn xã hội Ví dụ: Khi lên thuyết trình, chúng ta vẫn thường mở đầu bằng mô tuýp quen thuộc mà mọi người vẫn hay làm, sau đó nhìn vào slide hoặc báo cáo để đọc từ đầu đến cuối.  Để có thể đạt được điểm cao và tạo ấn tượng với khán giả, đòi hỏi chúng ta phải sáng tạo và tham khảo cách thức mới trong trình bày. NHỮNG SAI LẦM TRONG GQVĐ • Nôn nóng, vội vàng, chủ quan • Chưa tìm hiểu rõ nguyên nhân của vấn đề • Bảo thủ độc đoán, luôn cho mình đúng • Chưa xác định đúng vấn đề • Không lập kế hoạch cụ thể • Thiếu lập trường, hay ba phải, QUY TRÌNH GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Xác định vấn đề Đánh giá kết quả Phân tích nguyên nhân Triển khai kế hoạch hành động Đưa ra các giải pháp Lựa chọn giải pháp tối ưu QUY TRÌNH GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Xác định được vấn đề tức là đã giải quyết được một nửa! QUY TRÌNH GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Xác định Đúng vấn đề Tìm ra giải pháp đúng Xác định sai vấn đề Giải quyết vấn đề không có thực Giải quyết không đúng vấn đềBế tắc QUY TRÌNH GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Thắng là một nhân viên làm việc chăm chỉ và rất có trách nhiệm đối với công việc. Tuy nhiên, gần đây Thắng lại cảm thấy mệt mỏi căng thẳng và mất tập trung trong công việc. Theo bạn, vấn đề của Thắng là gì? Xác định vấn đề QUY TRÌNH GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ  Vấn đề của tôi là gì?  Chuyện gì sẽ xảy ra nếu.....?  Đó có đúng là vấn đề của tôi hay không?  Vấn đề có đáng phải giải quyết không?  Tôi có phải đích thân giải quyết nó? 1. XÁC ĐỊNH VẤN ĐỀ Khi có vấn đề xảy ra, luôn đặt câu hỏi:  Nó xảy ra từ khi nào?  Nó xảy ra ở đâu?  Nó đã xảy ra bao nhiêu lần?  Nó có ảnh hưởng gì tới ai, tới điều gì?  Có gì đặc biệt hay khác biệt về vấn đề này 1. XÁC ĐỊNH VẤN ĐỀ Mô tả ngắn gọn về vấn đề đang tồn tại: “Diệt cỏ phải diệt tận gốc” Muốn giải quyết triệt để vấn đề phải tìm ra nguyên nhân sâu xa của vấn đề. 2. PHÂN TÍCH NGUYÊN NHÂN NHỮNG KỸ THUẬT GIÚP TÌM RA NGUYÊN NHÂN CỦA VẤN ĐỀ BIỂU ĐỒ XƯƠNG CÁ ĐỀ TÌM NGUYÊN NHÂN  Biểu đồ xương cá, hay còn gọi là biểu đồ Ishikawa hay biểu đồ nguyên nhân - kết quả • Biểu đồ xương cá dùng để tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến phát sinh vấn đề . • Có thể giúp ta tìm ra các nguyên nhân chính và nguyên nhân phụ của vấn đề. BIỂU ĐỒ XƯƠNG CÁ 1. Liệt kê vấn đề ở đầu con cá 2. Viết nguyên nhân chính vào nhánh xương sườn. 3. Viết nguyên nhân phụ vào nhánh xương con CÁCH VẼ BIỂU ĐỒ XƯƠNG CÁ 242 Kết quả học tập không cao Phương pháp học Gia đình Bản thân Nhà trường Bạn bè Hay la rầy Không quan tâm Không gửi tiền học Không cho học thêm Thiếu mục tiêu Lười biếng Thiếu động lực Ham chơi Ghi chép thiếu Thiếu tập trung Không hiểu bài Thiếu kỹ năng đọc Hay quên Hay rủ rê Mâu thuẫn – bất động Thiếu tài liệu học tập Môi trường học ồn ào Học phí cao Chương trình học không phù hợp Cơ sở vật chất kém Giáo viên thiếu nhiệt tình Ganh ghét đố kỵ Không giúp đỡ KỸ THUẬT 5 WHY (TÌM NGUYÊN NHÂN GỐC VẤN ĐỀ)  5 Whys là một phương pháp dùng những câu hỏi “Tại sao” liên tục để giúp ta thấy được nguyên nhân gốc của vấn đề mà ta đang cần tìm. 5 WHYS (Tại sao, )  Thông thường, câu trả lời cho câu hỏi “Tại sao” đầu tiên sẽ gợi ra câu trả lời cho câu hỏi “tại sao” thứ hai, rồi thứ ba và cứ thế cho đến khi tìm ra gốc rễ của vấn đề. 5 WHYS (Tại sao, ) KỸ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Nhanh chóng tìm ra nguyên nhân gốc của vấn đề Dễ ứng dụng mọi lúc mọi nơi, mọi vấn đề KỸ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ - Tại sao đường xá ở TP.HCM thường ngập lụt mỗi khi mưa lớn? -> Vì nước không thể thoát được. - Tại sao nước không thể thoát được? -> Vì các cống rảnh thoát nước bị nghẹt. - Vì sao các cống rảnh bị nghẹt? -> Vì người dân xả rác vào khu cống rãnh dẫn đến việc nước không thể thoát. 5 WHYS - Vì sao người dân xả rác vào cống rãnh? -> Vì ý thức người dân còn kém và có nhiều hộ buốn bán xả thải thẳng xuống cống. - Vì sao ý thức người dân và các hộ buôn bán còn kém? ->Vì chưa được tuyên truyền hoặc chưa có hình thức kỷ luật với những trường hợp này. 5 WHYS KỸ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Bài tập Làm việc nhóm Dùng biểu đồ xương cá giải quyết tình huống sau: Lập kế hoạch: Học tập tốt các môn trong học kỳ này (thi điểm cao tất cả các môn) mà vẫn có thời gian đi làm thêm, đảm bảo sức khỏe tốt. THỰC HÀNH Lập kế hoạch cho 3 năm học tới nhằm đạt kết quả cao. KHỞI TẠO Ý TƯỞNG (CÔNG NÃO)  Là phương pháp dùng để phát triển thật nhiều giải pháp sáng tạo cho một vấn đề.  Các ý tưởng được đưa ra một cách tự do theo dòng suy nghĩ.  Tất cả ý tưởng đều được tôn trọng và chấp nhận, không giới hạn bất kỳ một ý tưởng nào. KHỞI TẠO Ý TƯỞNG Thực hành nhóm Tờ báo dùng để làm gì? KỸ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ Bước 1: Liệt kê tất cả các ý tưởng nảy sinh trong đầu ra bên ngoài tờ giấy. Bước 2: Đánh giá và phân loại từng ý tưởng. Bước 3: Chọn lựa ý tưởng khả thi, loại bỏ ý tưởng không khả thi. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH KỸ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ HÃY THAY ĐỔI CÁCH TƯ DUY ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ TỐT HƠN TƯ DUY NGOÀI CHIẾC HỘP HOẠT ĐỘNG Trò chơi tìm nhạc trưởng KỸ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ  Sẵn sàng tiếp thu mọi ý kiến.  Chấp nhận rủi ro.  Kêu gọi người khác tham gia.  Chấp nhận phê bình. MUỐN CÓ NHIỀU GIẢI PHÁP SÁNG TẠO, BẠN CẦN LỰA CHỌN GIẢI PHÁP TỐI ƯU Nếu bạn chọn giải pháp sai đồng nghĩa với việc vấn đề của bạn sẽ rơi vào bế tắc! LỰA CHỌN GIẢI PHÁP TỐI ƯU LỰA CHỌN GIẢI PHÁP TỐI ƯU Giải pháp tối ưu là giải pháp có nhiều ưu điểm và hạn chế thì rất ít. - Đây là khâu vô cùng quan trọng, những vấn đề có thể phát sinh thêm sẽ xuất hiện ở giai đoạn này. - Mọi thứ đã được chuẩn bị hoàn tất, nhiệm vụ của bạn là bắt tay vào thực hiện ngay những giải pháp mà bạn đã chọn. KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG 1. Specific - cụ thể, dễ hiểu 2. Measurable – đo lường được 3. Achievable – vừa sức 4. Realistics – thực tế 5. Timebound – có thời hạn LẬP KẾ HOẠCH DỰA VÀO SMART Các bước Thời gian Người thực hiện Cách thực hiện Tiêu chí thành công 1 2 3 KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG  Có thành công như mong đợi hay không?  Có phát sinh thêm vấn đề nào khác hay không?  Có mắc phải sai lầm gì khi giải quyết vấn đề  Những bài học rút ra cho các vấn đề khác là gì? ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ  Đánh giá dựa vào mục tiêu  Giải pháp đáp ứng mục tiêu ở mức độ nào?  So sánh với tiêu chuẩn  Những tiêu chuẩn đặt ra có được tuân thủ? DỰA VÀO ĐÂU ĐỂ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ?  Đánh giá bằng lượng hoá  So sánh tiêu chí trước và sau thực hiện  Xem xét trên phương diện rộng  Điểm mạnh, điểm yếu  Hiệu ứng không mong đợi của giải pháp  Chi phí phát sinh DỰA VÀO ĐÂU ĐỂ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ? Bài tập Làm việc nhóm Dùng biểu đồ xương cá giải quyết tình huống sau: Lập kế hoạch: Học tập tốt các môn trong học kỳ này (thi đậu qua tất cả các môn) mà vẫn có thời gian đi làm thêm, đảm bảo sức khẻo tốt. Một bước chân đơn độc không thể tạo nên đường mòn trên mặt đất, một ý nghĩ đơn độc không thể tạo nên con đường của tư duy. Để xây dựng con đường hằn sâu xuống đất, hằn sâu trong trí óc, chúng ta phải qua lại rất nhiều và chúng ta phải nghĩ đi, nghĩ lại loại ý nghĩ chúng ta muốn chi phối cuộc đời mình. KẾT LUẬN LOGO