Bài giảng Lập trình C - Chương 8: Hàm trong C - Ngô Công Thắng

Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 1 Ch ng 8. Hàm trong Cươ I. Khai báo hàm II. Đ nh nghĩa hàmị III. S d ng hàmử ụ IV. Con tr tr t i hàmỏ ỏ ớ Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 2 I. Khai báo hàm 1. Gi i thi u v hàmớ ệ ề 2. Cú pháp khai báo hàm 3. Các tham s trong khai báo hàmố Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 3 1. Gi i thi u v hàmớ ệ ề  Trong C t t c các ch ng trình con đ u g i là hàm.ấ ả ươ ề ọ Ngoài các hàm th vi n có s n, ng i l p trình có ư ệ ẵ ườ ậ th t t o ra các hàm. Đ t o ra m t hàm ng i l p ể ự ạ ể ạ ộ ườ ậ trình ph i khai báo và đ nh nghĩa nó.ả ị Khai báo hàm (function declaration or prototype) là xác đ nh tên c a hàm, ki u d li u tr v , s l ng ị ủ ể ữ ệ ả ề ố ượ tham s và ki u c a t ng tham s .ố ể ủ ừ ố Đ nh nghĩa hàm (function definition) là xác đ nh ị ị công vi c mà hàm s th c hi n thông qua các l nh ệ ẽ ự ệ ệ c a hàm.ủ  Các hàm trong C không l ng nhau, t c là trong m t ồ ứ ộ hàm ta không th đ nh nghĩa m t hàm khác.ể ị ộ Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 4 2. Cú pháp khai báo hàm Cú pháp khai báo hàm n m trên m t dòng, k t ằ ộ ế thúc b ng d u ch m ph y.ằ ấ ấ ẩ Ki u_tr _vể ả ề Tên_hàm(Ki u_1ể Tên_tham_s _1, ố Ki u_2ể Tên_tham_s _2,);ố Ví d :ụ float inchtomet(float x); float tong(float a, float b); M t khai báo hàm không cho bi t nh ng gì có ộ ế ữ trong thân hàm. Nó ch báo cho trình biên d ch ỉ ị bi t v tên hàm, ki u c a hàm, s l ng các ế ề ể ủ ố ượ tham s và ki u c a các tham s .ố ể ủ ố Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 5 2. Cú pháp khai báo hàm (ti p)ế Khai báo hàm có th đ t b t kỳ đâu tr c khi g i ể ặ ở ấ ướ ọ hàm. T t nh t là đ đ u t p ch a ch ng trình chính ố ấ ể ở ầ ệ ứ ươ (ch a hàm main) ho c đ tr c m t hàm s g i nó. ứ ặ ể ướ ộ ẽ ọ Trong các ch ng trình nhi u file thì các khai báo hàm ươ ề th ng đ trong các file header có đuôi .h, còn các đ nh ườ ể ị nghĩa hàm đ trong các file th vi n có đuôi obj ho c ể ư ệ ặ lib. N u hàm đ c đ nh nghĩa đâu đó tr c khi g i hàm ế ượ ị ở ướ ọ thì có th không c n khai báo hàm. Tuy nhiên v n nên ể ầ ẫ có khai báo hàm nh t là trong các ch ng trình có ấ ươ nhi u hàm l n hay các ch ng trình n m trên nhi u file.ề ớ ươ ằ ề Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 6 3. Các tham s trong khai báo hàmố N u hàm không có tham s thì trong d u ế ố ấ ngo c đ n c a khai báo hàm đ tr ng. Ví d :ặ ơ ủ ể ố ụ int xoa(); Tên c a các tham s trong khai báo hàm có ủ ố th không c n xác đ nh. Ví d :ể ầ ị ụ float inchtomet(float, float); Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 7 II. Đ nh nghĩa hàmị 1. Cú pháp đ nh nghĩa hàmị 2. L nh returnệ 3. Hàm không tr v giá trả ề ị Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 8 1. Cú pháp đ nh nghĩa hàmị Ki u_tr _vể ả ề Tên_hàm(Ki u_1ể Tên_tham_s _1, ố Ki u_2ể Tên_tham_s _2,)ố { //Các l nh c a hàm đ đâyệ ủ ể } Ví d :ụ int cong(int a, int b) { int z; z = a + b; return z; } Không có d u ch m ấ ấ ph yẩ Thân hàm Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 9 1. Cú pháp đ nh nghĩa hàm (ti p)ị ế Dòng đ u tiên trong đ nh nghĩa hàm gi ng ầ ị ố trong khai báo hàm, ch khác là không có d u ỉ ấ ch m ph y và các tham s b t bu c ph i có ấ ẩ ố ắ ộ ả tên. Khi đã có khai báo hàm thì đ nh nghĩa hàm ị th ng đ sau hàm main ho c đ trong m t ườ ể ặ ể ộ t p obj (lib). Đ quen d n v i vi c vi t các ệ ể ầ ớ ệ ế ch ng trình l n, khi th c hành chúng ta vi t ươ ớ ự ế các khai báo hàm trong t p .h, còn các đ nh ệ ị nghĩa hàm đ trong t p .obj (lib).ể ệ Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 10 2. L nh returnệ  L nh return đ c s d ng trong m t hàm. L nh ệ ượ ử ụ ộ ệ return th c hi n hai ch c năng:ự ệ ứ  Làm cho m t hàm tr v ch ng trình g i nó.ộ ở ề ươ ọ  Đ c dùng đ tr v m t giá tr .ượ ể ả ề ộ ị  Cú pháp dùng l nh return nh sau:ệ ư return Giá_tr _tr _v ;ị ả ề ho c ặ return;  L nh return có th dùng b t kỳ v trí nào trong ệ ể ở ấ ị hàm nh ng th ng cu i hàm.ư ườ ở ố V i các hàm có tr v giá tr thì l nh return b t bu c ớ ả ề ị ệ ắ ộ ph i có.ả Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 11 3. Hàm không tr v giá trả ề ị V i các hàm không tr v giá tr thì khi khai ớ ả ề ị báo và đ nh nghĩa hàm ta ph i khai báo ki u ị ả ể tr v là void. Ví d :ả ề ụ void chao(); N u s d ng l nh return trong hàm không tr ế ử ụ ệ ả v giá tr thì ch dùng đ c d ng:ề ị ỉ ượ ạ return; Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 12 III. S d ng hàmử ụ 1. L i g i hàmờ ọ 2. Truy n đ i s theo giá trề ố ố ị 3. Truy n đ i s theo tham chi uề ố ố ế 4. Truy n con tr t i hàmề ỏ ớ 5. Truy n m ng t i hàmề ả ớ Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 13 1. L i g i hàmờ ọ M t hàm, sau khi đ c đ nh nghĩa và khai báo, có ộ ượ ị th đ c th c hi n b ng m t l nh g i hàm (l i g i ể ượ ự ệ ằ ộ ệ ọ ờ ọ hàm) đâu đó trong ch ng trình. Có th g i t ở ươ ể ọ ừ hàm main, có th g i t m t hàm khác ho c có th ể ọ ừ ộ ặ ể g i t m t hàm thành viên c a l p.ọ ừ ộ ủ ớ  Cú pháp g i hàm nh sau:ọ ư Tên_hàm(Danh sách các đ i s , n u có);ố ố ế N u hàm đ c khai báo và đ nh nghĩa là có các ế ượ ị tham s thì khi g i hàm ta ph i truy n giá tr cho ố ọ ả ề ị hàm qua các tham s . Các giá tr truy n cho hàm g i ố ị ề ọ là các đ i s . Các đ i s có th là h ng, bi n, m ng, ố ố ố ố ể ằ ế ả con tr ,ỏ Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 14 1. L i g i hàm (ti p)ờ ọ ế Ví d : gi s ta khai báo m t hàm c ng hai giá tr ụ ả ử ộ ộ ị float float cong(float a, float b); Ta g i hàm này nh sau:ọ ư cong(7,8);  L i g i m t hàm có tr v giá tr có th s d ng ờ ọ ộ ả ề ị ể ử ụ trong các bi u th c, còn l i g i m t hàm không tr ể ứ ờ ọ ộ ả v giá tr không dùng đ c trong bi u th c. Khi ề ị ượ ể ứ dùng trong bi u th c thì không có d u ch m ph y ể ứ ấ ấ ẩ sau l i g i hàm. Ví d :ờ ọ ụ a = cong(7,8) +2; cout<<a; Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 15 1. L i g i hàm (ti p)ờ ọ ế Ho t đ ng c a l i g i hàmạ ộ ủ ờ ọ sdfghjkl sdfghjkl func1(); sdfghjkl sdfghjkl func1(); sdfghjkl sdfghjkl func1(); sdfghjkl Ch ng trình ươ g i hàmọ L i g i hàmờ ọ void func1() { sdfghjkl sdfghjkl sdfghjkl } Cùng m t mã đ c dùng ộ ượ cho t t c các l i g i hàmấ ả ờ ọ Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 16 Ví d v hàmụ ề Vi t ch ng trình tính s các ch nh h p ch p k t n ế ươ ố ỉ ợ ậ ừ ph n t . Ch ng trình ph i s d ng hàm đ tính giai ầ ử ươ ả ử ụ ể th a.ừ )!( ! kn nAkn   Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 17 2. Truy n đ i s theo giá trề ố ố ị Khi khai báo và đ nh nghĩa hàm ta có hai ị cách khai báo các tham s c a hàm:ố ủ  Khai báo đ khi g i hàm truy n đ i s cho hàm ể ọ ề ố ố theo giá tr .ị  Khai báo đ khi g i hàm truy n đ i s cho hàm ể ọ ề ố ố theo tham chi u.ế Khai báo đ truy n đ i s theo giá tr gi ng ể ề ố ố ị ố nh khai báo bi n thông th ng:ư ế ườ Ki u Tên_tham_sể ố Ví d : ụ void hoandoi(int a, int b); Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 18 2. Truy n đ i s theo giá tr (ti p)ề ố ố ị ế Khi truy n đ i s cho hàm theo giá tr thì ề ố ố ị hàm s t o ra các bi n m i (tên các bi n này ẽ ạ ế ớ ế là tên c a các tham s ), copy giá tr c a các ủ ố ị ủ đ i s vào các bi n m i và thao tác trên các ố ố ế ớ bi n m i này. B i v y sau khi g i hàm các ế ớ ở ậ ọ đ i s không b thay đ i giá tr m c dù bên ố ố ị ổ ị ặ trong hàm giá tr c a đ i s b thay đ i.ị ủ ố ố ị ổ Ví d : Đ đ i ch giá tr trong hai bi n ta vi t ụ ể ổ ỗ ị ế ế hàm nh sau: ư (Xem trang sau) Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 19 2. Truy n đ i s theo giá tr (ti p)ề ố ố ị ế #include #include void DoiCho(int,int); void main() { int x=12,y=15; clrscr(); cout<<"Truoc khi doi cho: x= "<<x<<", y= "<<y; DoiCho(x,y); cout<<"\nSau khi doi cho: x= "<<x<<", y= "<<y; getch(); } void DoiCho(int a,int b) //Khai bao de truyen doi so theo gia tri { int tmp=a; a=b; b=tmp; } Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 20 3. Truy n đ i s theo tham chi uề ố ố ế  Tham chi u (reference) là m t tên khác c a cùng ế ộ ủ m t bi n.ộ ế Khi truy n đ i s theo tham chi u hàm s không t o ề ố ố ế ẽ ạ ra bi n m i mà thao tác tr c ti p trên bi n đ i s . ế ớ ự ế ế ố ố K t qu là nh ng tác đ ng c a hàm s làm thay đ i ế ả ữ ộ ủ ẽ ổ giá tr c a đ i s .ị ủ ố ố Đ truy n đ i s cho hàm theo tham chi u thì khi ể ề ố ố ế khai báo hàm ta ph i thêm d u & vào bên ph i tên ả ấ ả ki u c a tham s .ể ủ ố Ví d : ụ void DoiCho(int& a, int& b);  Các đ i s truy n t i hàm theo tham chi u ch có ố ố ề ớ ế ỉ th là bi n không đ c là giá tr .ể ế ượ ị Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 21 3. Truy n đ i s theo tham chi u (ti p)ề ố ố ế ế Ví d : Đ i ch giá tr c a 2 bi nụ ổ ỗ ị ủ ế . . . . . void DoiCho(int&,int&); . . . . . void DoiCho(int& a,int& b) { int tmp=a; a=b; b=tmp; } Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 22 3. Truy n đ i s theo tham chi u (ti p)ề ố ố ế ế Khi đ i s là đ i t ng thì truy n theo tham ố ố ố ượ ề chi u là t t nh t. B i vì truy n theo tham ế ố ấ ở ề chi u hàm s không ph i copy đ i t ng mà ế ẽ ả ố ượ thao tác tr c ti p trên đ i t ng đ i s . V i ự ế ố ượ ố ố ớ các đ i t ng l n thì đây là cách ti t ki m b ố ượ ớ ế ệ ộ nh và th i gian th c hi n ch ng trình.ớ ờ ự ệ ươ Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 23 4. Truy n con tr t i hàmề ỏ ớ Đ truy n con tr t i hàm ta ph i th c hi n ể ề ỏ ớ ả ự ệ hai b c:ướ  Khai báo các tham s (khi khai báo và đ nh ố ị nghĩa) là con tr .ỏ  Khi g i hàm thì đ i s truy n cho hàm là đ a ch .ọ ố ố ề ị ỉ Ví d :ụ void DoiCho(int* a, int* b); int x = 12,y = 15; DoiCho(&x,&y); Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 24 4. Truy n con tr t i hàm (ti p)ề ỏ ớ ế Khi truy n con tr t i hàm thì bi n do con tr tr t i ề ỏ ớ ế ỏ ỏ ớ có th b thay đ i b i hàm.ể ị ổ ở Ví d : Đ i ch giá tr c a hai bi nụ ổ ỗ ị ủ ế void DoiCho(int* a,int* b); . . . . DoiCho(&x,&y); . . . . void DoiCho(int* a,int* b) { int tmp = *a; *a = *b; *b = tmp; } Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 25 5. Truy n m ng t i hàmề ả ớ Khi tên m ng đ c s d ng mà không có ch s ả ượ ử ụ ỉ ố kèm theo thì nó là đ a ch b t đ u c a m ng. Do đó, ị ỉ ắ ầ ủ ả n u dùng m ng làm đ i s truy n t i m t hàm thì ế ả ố ố ề ớ ộ ch có đ a ch c a m ng đ c truy n t i hàm ch ỉ ị ỉ ủ ả ượ ề ớ ứ không ph i toàn b m ng. Đi u này có nghĩa r ng ả ộ ả ề ằ khi khai báo tham s c a hàm thì tham s ph i có ố ủ ố ả ki u con tr .ể ỏ  B i vì đ a ch c a m ng đ c truy n t i hàm nên ở ị ỉ ủ ả ượ ề ớ m i thay đ i c a hàm lên m ng s gi nguyên khi ọ ổ ủ ả ẽ ữ hàm k t thúc.ế Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 26 5. Truy n m ng t i hàm (ti p)ề ả ớ ế  Ví d :ụ Vi t m t hàm đ a ra các ph n t c a m ngế ộ ư ầ ử ủ ả void print(int* m); . . . . . int x[7]={2,5,8,1,6,7,10}; . . . . . print(x); . . . . . void print(int* m) { for(int i=0;i<7;i++) cout<<m[i]<<" "; } Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 27 IV. Con tr tr t i hàmỏ ỏ ớ M t đ c đi m r t m nh c a C là con tr hàm. ộ ặ ể ấ ạ ủ ỏ M c dù hàm không ph i là bi n nh ng nó v n ặ ả ế ư ẫ có đ a ch trong b nh . Đ a ch này có th ị ỉ ộ ớ ị ỉ ể ch a trong m t con tr . Vì đ a ch c a hàm ứ ộ ỏ ị ỉ ủ ch a trong con tr nên ta có th s d ng con ứ ỏ ể ử ụ tr thay cho tên hàm.ỏ Đ có đ a ch c a hàm ta dùng tên hàm không ể ị ỉ ủ có đ i s (gi ng nh tên bi n m ng là đ a ch ố ố ố ư ế ả ị ỉ c a m ng).ủ ả Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 28 IV. Con tr tr t i hàm (ti p)ỏ ỏ ớ ế Đ có con tr có th ch a đ a ch c a hàm ta khai ể ỏ ể ứ ị ỉ ủ báo con tr tr t i ki u gi ng ki u tr v c a hàm, ỏ ỏ ớ ể ố ể ả ề ủ theo sau là các tham s c a hàm đ t trong ngo c ố ủ ặ ặ đ n. Ví d : gi s hàm Tong có hai tham s ki u ơ ụ ả ử ố ể int, ki u tr v cũng là int. Khi đó ta khai báo con ể ả ề tr tr t i hàm này nh sau:ỏ ỏ ớ ư int Tong(int a, int b); //Khai bao hàm int (*p) (int a, int b); //Khai báo con tr hàmỏ p = Tong; //Gán đ a ch c a hàm Tong cho pị ỉ ủ (*p)(10,15); //G i hàm Tong qua con trọ ỏ Bài gi ng Ngôn ng C - Ch ng 8 GV. Ngô Công Th ngả ữ ươ ắ 29 IV. Con tr tr t i hàm (ti p)ỏ ỏ ớ ế Ví d : Vi t ch ng trình tính t ng, hi u, tích ụ ế ươ ổ ệ và th ng c a hai s nguyên nh p vào t bàn ươ ủ ố ậ ừ phím. Ch ng trình yêu c u ng i s d ng ươ ầ ườ ử ụ l a ch n m t trong các cách tính.ự ọ ộ