Bài giảng Luật hình sự Việt Nam - Chương 13: Hệ thống hình phạt và các biện pháp tư pháp

CHƯƠNG XIII HỆ THỐNG HÌNH PHẠT VÀ CÁC BIỆN PHÁP TƯ PHÁP Mục tiêu: Nội dung Tính chất Phạm vi Của hình phạt và các biện pháp tư pháp Làm rõ 1. Hệ thống hình phạt 2. Các biện pháp tư pháp NỘI DUNG 1. HỆ THỐNG HÌNH PHẠT 1.1. KHÁI NIỆM TẬP HỢP CÁC HÌNH PHẠT CÓ NỘI DUNG CÓ PH ƯƠ NG THỨC LIÊN KẾT Đ Ư ỢC QUY ĐỊNH TRONG LHS CÁC HÌNH THỨC HÌNH PHẠT CỤ THỂ ĐIỀU KIỆN ÁP DỤNG NỘI DUNG ÁP DỤNG CÁC YẾU TỐ CẤU THÀNH HỆ THỐNG HÌNH PHẠT (iii) Kinh nghiệm lập pháp HS trong nước và QT Hệ thống hình phạt phụ thuộc vào: (ii) Yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm Hiệu quả của hình phạt phụ thuộc vào: (i) Hoàn cản h và điều kiện xã hội (ii) Mối quan hệ với c á c biện pháp TP (i) Tính hệ thống của các hình thức hình phạt HỆ THỐNG HÌNH PHẠT HP CHÍNH: PHẠT TIỀN CẢI TẠO KHÔNG GIAM GIỮ TRỤC XUẤT TÙ CÓ THỜI HẠN TÙ CHUNG THÂN TỬ HÌNH CẢNH CÁO HP BỔ SUNG: CẤM CƯ TRÚ QUẢN CHẾ TƯỚC MỘT SỐ QUYỀN C D TỊCH THU TÀI SẢN TRỤC XUẤT PHẠT TIỀN CẤM ĐẢM NHIỆM CHỨC VỤ, CẤM HÀNH NGHỀ HOẶC CÔNG VIỆC NHẤT ĐỊNH CẢNH CÁO 1.2. CÁC HP TRONG LHS CẢNH CÁO LÀ KHIỂN TRÁCH CÔNG KHAI CỦA NHÀ NƯỚC DO TOÀ ÁN ÁP DỤNG ĐỐI VỚI NGƯỜI PHẠM TỘI ÍT NGHIÊM TRỌNG VÀ CÓ NHIỀU T ÌNH TIẾT GIẢM NHẸ. KHÁI NIỆM TỘI ÍT NGHIÊM TRỌNG VÀ CÓ NHIỀU TTGN (KHÔNG CHỈ LÀ NHỮNG TTGN NÊU TẠI ĐIỀU 46) PHẠM VI ÁP DỤNG CẢNH CÁO PHẠT TIỀN Tước của người bị án một khoản tiền nhất định sung công quỹ Nhà nước KHÁI NIỆM TÍNH CHẤT TƯỚC LỢI ÍCH VẬT CHẤT VỚI MỨC KHÁC NHAU TUỲ THEO TÍNH CHẤT MỨC ĐỘ, NGUY HIỂM CỦA TỘI ĐÃ PHẠM VỪA LÀ HP CHÍNH, VỪA LÀ HP BỔ SUNG PHẠT TIỀN * Trật tự QL kinh tế, * AT, TTCC, * T rật tự QLHC PHẠM VI ÁP DỤNG KHI LÀ HP CHÍNH Tội ít nghiêm trọng Tội khác do BLHS quy định PHẠT TIỀN PHẠT TIỀN (ii) Gấp một số lần giá trị hàng phạm pháp (I) MỨC TỐI THIỂU VÀ TỐI ĐA CỦA KHOẢN TIỀN PHẠT QUY ĐỊNH TRONG BLHS D Ư ỚI DẠNG : CẢI TẠO KHÔNG GIAM GIỮ KHÁI NIỆM LÀ HP CHÍNH KHÔNG T Ư ỚC TỰ DO CỦA NG Ư ỜI BỊ KẾT ÁN VÀ NG Ư ỜI BỊ ÁN Đ Ư ỢC GIAO CHO C Ơ QUAN, TỔ CHỨC GIÁM SÁT GIÁO DỤC ĐỂ TỰ CẢI TẠO CẢI TẠO KHÔNG GIAM GIỮ TÍNH CHẤT LÀ HP CHÍNH NHẸ HƠN HP TÙ VỚI MỨC PHẠT TỪ 6TH. ĐẾN 3N KHÔNG BUỘC NGƯỜI BỊ KẾT ÁN PHẢI CÁCH LY X Ã HỘI CẢI TẠO KHÔNG GIAM GIỮ TỘI ÍT NGHIÊM TRỌNG HOẶC NGHIÊM TRỌNG CÓ NƠI LÀM VIỆC ỔN ĐỊNH HOẶC NƠI THƯỜNG TRÚ RÕ RÀNG PHẠM VI ÁP DỤNG CẢI TẠO KHÔNG GIAM GIỮ QUY ĐỊNH TRONG BLHS D Ư ỚI DẠNG: MỨC TỐI THIỂU VÀ TỐI ĐA CẦN PHẢI ÁP DỤNG TRỤC XUẤT Là hình phạt chính hoặc hình phạt bổ sung buộc người nước ngoài phạm tội phải rời khỏi lãnh thổ Việt Nam trong thời hạn nhất định Tự chịu chi phí xuất cảnh Nộp các giấy tờ cần thiết để THA Kh ô ng được tự ý rời khỏi nơi QL Chịu sự QL, giám sát của cơ quan xuất, nhập cảnh V N Rời khỏi lãnh thổ Việt Nam đúng hạn 5 nghĩa vụ Người bị trục xuất có các nghĩa vụ: Người bị án trục xuất có thểđược kéo dài thời hạn rakhỏi lãnh thổ VN nếu: Có lý do chính đáng khác cản trở việc rời khỏi lãnh thổ V N Đang phải chấp hành các hình phạt khác Đang ốm nặng hoặc đang bị cấp cứu Có 3 lý do TÙ CÓ THỜI HẠN LÀ HÌNH PHẠT CHÍNH BUỘC NGƯỜI BỊ KẾT ÁN PHẢI CÁCH LY XH MỘT KHOẢNG THỜI GIAN TỐI THIỂU LÀ 3 THÁNG VÀ TỐI ĐA LÀ 20 NĂM K H Á I N I Ệ M NẾU PHẠM NHIỀU TỘI HP TỔNG HỢP CÓ THỂ ĐẾN 30 NĂM TÙ NGƯỜI BỊ ÁN PHẢI CÁCH LY XH ĐỂ KHÔNG CÓ Đ/K PT MỚI HỌC VĂN HOÁ, HỌC NGHỀ Trong thời gian chấp hành hình phạt tù giam người bị án có nghĩa vụ : THAM GIA LAO ĐỘNG THEO QUY ĐỊNH CHẤP HÀNH NQ, QC CỦA TRẠI GIAM Thời gian tạm giam được trừ vào thời gian chấp hành HP tù giam Nếu cải tạo tốt có thể được giảm hoặc miễn thời gian còn lại của HP tù TÙ CHUNG THÂN TÍNH CHẤT RẤT NGHIÊM KHẮC CHỈ SAU HÌNH PHẠT TỬ HÌNH PHẠM VI ÁP DỤNG ĐỐI VỚI NGƯỜI PT ĐẶC BIỆT NGHIÊM TRỌNG KHÁI NIỆM TÙ CHUNG THÂN LÀ HP CHÍNH BUỘC NGƯỢI PT PHẢI CÁCH LY XH VÔ THỜI HẠN TỬ HÌNH ÁP DỤNG ĐỐI VỚI TRƯỜNG HỢP PHẠM TỘI ĐBNT HP CHÍNH NGHIÊM KHẮC NHẤT TƯỚC BỎ QUYỀN SỐNG CỦA NGƯỜI BỊ ÁN LOẠI BỎ KHẢ NĂNG PHẠM TỘI MỚI RĂN ĐE, NGĂN NGỪA NHỮNG NGƯỜI CÓ Ý THỨC PHÁP LUẬT KÉM NGƯỜI BỊ ÁN TỬ HÌNH CÓ QUYỀN XIN CHỦ TỊCH NƯỚC ÂN GIẢM ÁN KHÔNG NHẰM MỤC ĐÍCH CT, GD NGƯỜI BỊ KẾT ÁN Người chưa thành niên phạm tội; Phụ nữ có thai hoặc nuôi con dưới 36 tháng tuổi khi xét xử hoặc khi tuyên án KHÔNG ÁP DỤNG HOÃN THI HÀNH Phụ nữ có thai hoặc nuôi con dưới 36 tháng tuổi CẤM ĐẢM NHIỆM CHỨC VỤ, CẤM HÀNH NGHỀ HOẶC LÀM CÔNG VIỆC NHẤT ĐỊNH HP BỔ SUNG NHẰM LOẠI BỎ Đ/K PHẠM TỘI MỚI LỢI DỤNG NGHỀ NGHIỆP LỢI DỤNG CÔNG VIỆC LỢI DỤNG CVQH ÁP DỤNG ĐỐI VỚI NGƯỜI PT ĐÃ: TỪ KHI BẢN ÁN CTKGG HOẶC BẢN ÁN TREO CÓ HIỆU LƯC TÍNH TỪ KHI CHẤP HÀNH XONG HÌNH PHẠT TÙ THỜI HẠN TỪ 1 ĐẾN 5 NĂM CẤM CƯ TRÚ HP BỔ SUNG BUỘC NGƯỜI BỊ ÁN KHÔNG ĐƯỢC TẠM TRÚ, THƯỜNG TRÚ Ở MỘT SỐ ĐỊA PHƯƠNG NHẤT ĐỊNH TỪ 1 ĐẾN 5 NĂM HP ĐƯỢC ÁP DỤNG NHẰM TƯỚC BỎ ĐIỀU KIỆN THUẬN LỢI VỀ CƯ TRÚ MÀ NGƯỜI PHẠM TỘI CÓ THỂ LỢI DỤNG ĐỂ PHẠM TỘI LẠI UBND XÃ, PHƯỜNG, THỊ TRẤN CHỊU TRÁCH NHIỆM QL, GIÁM SÁT, GIÁO DỤC NGƯỜI BỊ ÁN QUẢN CHẾ HP BUỘC NGƯỜI BỊ KẾT ÁN PHẢI LÀM ĂN SINH SỐNG TẠI MỘT ĐỊA PHƯƠNG NHẤT ĐỊNH XÂM PHẠM ANQG, TÁI PHẠM NGUY HIỂM HOẶC TRONG NHỮNG TRƯỜNG HỢP KHÁC MÀ BLHS QUY ĐỊNH PV ÁP DỤNG UBND XÃ PHƯỜNG THỊ TRẤN QL, GIÁM SAT, GD TỪ 1 NĂM ĐẾN 5 NĂM THỜI HẠN Tước một số quyền công dân Là HP bổ sung, áp dụng đối với công dân Việt Nam bi kết án tù về các tội xâm phạm ANQG hoặc các tội khác do LHS quy định Các quyền có thể bị tước là: Quyền ứng cử, bầu cử; Quyền làm việc trong cơ quan Nhà nước; Quyền phục vụ trong các LLVT Bị cáo có thể bị tước một hoặc một số quyền. Thời hạn tước quyền từ 1 đến 5 năm tính từ khi chấp hành xong HP tù hoặc từ khi bản án có hiệu lực pháp luật Tịch thu tài sản Là HP bổ sung tước một phần hoặc toàn bộ tài sản thuộc sở hữu của người bị án để sung công quỹ TTTS áp dụng đối với người phạm tội nghiêm trọng, rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng. TTTS thường được áp dụng đối với các tội xâm phạm ANQG, sở hữu, KT, ma tuý... Khi quyết định HP toà án vẫn phải đảm bảo để người bị án và gia đình họ có điều kiện sinh sống Néi dung cña c¸c lo¹i HP GHI NHỚ Ph¹m vi ¸p dông c¸c lo¹i HP Các loại HP: Chính Bổ sung T ï C H U N G T H ¢ N C Ê M C ¦ T R ó C ¶ N H C ¸ O P H ¹ T T I Ò N Q U ¶ N C H Õ T ö H × N H T ï C ã T H ê I H ¹ N 6 4 5 3 7 2 1 Bài tập 2. CÁC BIỆN PHÁP TƯ PHÁP (BPTP) Là những biện pháp được quy định trong BLHS do các c ơ quan tư pháp áp dụng đối với người thực hiện hành vi nguy hiểm cho XH có tác động bổ t r ợ hoặc thay thế hình phạt 2.1. KHÁI NIỆM Các BPTP cũng thể hiện chính sách HS của NN Hỗ trợ cho HP Góp phần loại bỏ điều kiện phạm tội Các BPTP có điểm giống với hình phạt: Đều là biện pháp cưỡng chế Đều được quy định trong luật hình sự ÁP DỤNG ĐỐI VỚI TẤT CẢ NHỮNG NGƯỜI PT CÓ MỤC ĐÍCH TRỪNG TRỊ GÂY RA ÁN TÍCH DO TOÀ ÁN QĐ HÌNH PHẠT Chỉ áp dụng đối với một số người PT Không có mục đích trừng trị Không gây ra án tích Không chỉ do toà án QĐ BIỆN PHÁP TƯ PHÁP Điểm khác nhau: 2.2. Các biện pháp tư pháp TỊCH THU VẬT, TIỀN BẠC TRỰC TIẾP LIÊN QUAN ĐẾN TỘI PHẠM Khái niệm Tước đoạt vật, tiền bạc sung quỹ NN  Các loại bị tịch thu gồm:  Trả lại vật, tiền cho chủ sở hữu hoặc người QL hợp pháp nếu những thứ đó người PT chiếm đoạt hoặc SD tr / phép Công cụ, phương tiện dùng vào việc phạm tội Vật thuộc loại N hà n ư ớc cấm lưu hành Vật hoặc tiền do PT hoặc do mua, bán, đổi chác những thứ ấy mà có; Vật, tiền thuộc tài sản của người khác nếu người này có lỗi trong việc để cho người PT sử dụng vào việc thực hiện PT Trả lại tài sản (TLTS) Sửa chữa hoặc bồi thường thiệt hại (SCBTTH) Buộc công khai xin lỗi (BCKXL) NGƯỜI PT Làm hư hỏng TS sửa chữa, bồi thường Huỷ hoại TS bồi thường Gây t/h tinh thần BCKXL hoặc bồi thường Chiếm đoạt TS Trả lại TLTS, SCBTTH LÀ BPTP DO TA ÁP DỤNG ĐỐI VỚI NGƯỜI PT GÂY RA THIỆT HẠI VẬT CHẤT CHO NGƯỜI BỊ HẠI BCKXL LÀ BPTP DO TA ÁP DỤNG ĐỐI VỚI NGƯỜI PT GÂY THIỆT HẠI VỀ TINH THẦN BẮT BUỘC CHỮA BỆNH (BBCB) BBCB là BPTP do TA hoặc VKS áp dụng đối với người thực hiện HV nguy hiểm cho XH không có NLTNHS BBCB là biện pháp thay thế hình phạt có mục đích phòng ngừa là chính, có nội dung nhân đạo BBCB do TA hoặc VKS áp dụng căn cứ vào KL của Hội đồng giám định tâm thần Có thể giao người bị BBCB cho cơ sở chuyên khoa hoặc gia đình chăm sóc GHI NHỚ Nội dung của các BPTP Phạm vi áp dụng các BPTP HẾT CH ƯƠ NG XIII Cám ơn Các em