Bài giảng Luật hình sự Việt Nam - Chương 4: Cấu thành tội phạm

Cấu thành tội phạm CHƯƠNG IV MỤC TIÊU CỦA BÀI HỌC CUNG CẤP MỘT CÔNG CỤ ĐỂ XÁC ĐỊNH MỘT HÀNH VI PHẠM TỘI LÀ MỘT TỘI PHẠM CỤ THỂ Phân loại CTTP Khái niệm về cấu thành tội phạm Các yếu tố của tội phạm Ý NGHĨA CỦA CẤU THÀNH TỘI PHẠM Cấu thành tội phạm NỘI DUNG M Ặ T K H Á C H Q U A N H À N H V I L Ỗ I M Ặ T C H Ủ Q U A N K H Á C H T H Ể C H Ủ T H Ể 6 4 5 3 2 1 Đây là....??? TỘI PHẠM LÀ HIỆN T Ư ỢNG XH CÓ TÍNH GIAI CẤP VÀ LS MKQ CỦA TP CT CỦATP KT CỦA TP MCQ CỦA TP 1. CÁC YẾU TỐ CỦA TỘI PHẠM TỘI PHẠM VỀ BẢN CHẤT, NỘI DUNG CHÍNH TRỊ, XÃ HỘI VÀ NỘI DUNG PHÁP LÝ VỀ CẤU TRÚC, TP GỒM CÁC YẾU TỐ QUAN HỆ MẬT THIẾT VỚI NHAU CÁC YẾU TỐ CỦA TỘI PHẠM KHÁCH THỂ CỦA TỘI PHẠM Quan hệ xã hội đ ư ợc luật hình sự bảo vệ và bị hành vi phạm tội xâm hại CÁC YẾU TỐ CỦA TỘI PHẠM MẶT KHÁCH QUAN CỦA TỘI PHẠM HÀNH VI NGUY HIỂM CHO XÃ HỘI HẬU QUẢ NGUY HIỂM CHO XÃ HỘI MỐI QUAN HỆ NHÂN QUẢ GIỮA HÀNH VI VÀ HẬU QUẢ CÁC BIỂU HIỆN KHÁC NHỮNG BIỂU HIỆN RA BÊN NGOÀI THẾ GIỚI KHÁCH QUAN CÁC YẾU TỐ CỦA TỘI PHẠM MẶT CHỦ QUAN CỦA TỘI PHẠM LỖI CỦA NG Ư ỜI PHẠM TỘI MỤC ĐÍCH PHẠM TỘI ĐỘNG C Ơ PHẠM TỘI NHỮNG DIỄN BIẾN TÂM LÝ BÊN TRONG CỦA TỘI PHẠM CÁC YẾU TỐ CỦA TỘI PHẠM CHỦ THỂ CỦA TỘI PHẠM TUỔI CHỊU TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ NĂNG LỰC TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ NG Ư ỜI THỰC HIỆN HÀNH VI PHẠM TỘI TỘI PHẠM 2. CẤU THÀNH TỘI PHẠM Để nhận diện HV nguy hiểm cho XH GIẾT NG Ư ỜI Chủ thể Đàn ông Đàn bà CTN Côn đồ Tái phạm Bác sỹ Thủ đoạn Đâm Chém Bắn Đầu độc Dìm chết Thắt cổ Công cụ Dao Súng Lựu đạn Dây dù Thuốc độc Điện Thời gian Ngày Đêm Sáng Trưa Tối 15h45 Hậu quả Chết Bị thương Không sao Tâm thần Điểm chung : 1. Hành vi trái pháp luật; 2. Người phạm tội muốn tước đoạt sinh mạng người khác; 3. Lỗi cố ý Ví dụ: Trên cơ sở ví dụ đã nêu, hãy thử đưa ra khái niệm về cấu thành tội phạm ??? 2.1. KHÁI NIỆM VỀ CẤU THÀNH TỘI PHẠM CTTP LÀ TỔNG HỢP NHỮNG: ĐẶC TR Ư NG CHO MỘT TP CỤ THỂ, QĐ TRONG LHS DẤU HIỆU CHUNG QUAN HỆ GIỮA TP VÀ CTTP CTTP TỘI PHẠM KHÁI NIỆM HIỆN T Ư ỢNG PHẢN ÁNH QUAN HỆ 3. Đừng nên nhầm lẫn tội phạm và cấu thành tội phạm 1. Khái niệm về cấu thành tội phạm 2. Mối quan hệ giữa tội phạm và cấu thành tội phạm C ẦN PH ẢI NH Ớ Kiểm tra l ại Những khẳng định nào sau đây là đúng, hãy giải thích: 1. CTTP l à dấu hiệu đặc trưng cho tội phạm cụ thể, được quy định trong LHS 2. CTTP là tổng hợp những dấu hiệu chung đặc trưng cho nhiều tội phạm cụ thể, được quy định trong LHS 3. CTTP là tổng hợp những dấu hiệu chung đặc trưng cho một tội phạm cụ thể, được quy định trong LHS 4. Quan hệ giữa CTTP và tội phạm là mối quan hệ giữa hiện tượng và khái niệm 10 15 20 5 2.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA CTTP CÁC DẤU HIỆU TRONG CTTP ĐỀU DO LUẬT ĐỊNH Không được thêm, bớt dấu hiệu của CTTP. Tội phạm được QĐ trong LHS bằng cách mô tả những dấu hiệu của CTTP . 1. 2.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA CTTP CÁC DẤU HIỆU TRONG CTTP CÓ TÍNH ĐẶC TR Ư NG CTTP vừa có tính khái quát, vừa phản ánh, do vậy phải SD những DH đặc trưng để mô tả 2. 2.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA CTTP 3. CÁC DẤU HIỆU TRONG CTTP CÓ TÍNH BẮT BUỘC Nếu ở CTTP thiếu một dấu hiệu nào đó thì k hông phạm tội đó Vì nó là đ iều kiện cần để khẳng định HV nào đó là HV phạm tội cụ thể Ví dụ tổng quát: Tội A gồm các dấu hiệu a, b, c, d Tội B gồm các dấu hiệu a, b, e, f Tội C gồm các dấu hiệu b, c, d, e Ví dụ cụ thể: DÙNG VŨ LỰC CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN GIAO CẤU TRÁI Ý MUỐN TỘI HIẾP DÂM TỘI CƯỚP TÀI SẢN A = B = C ve 13 Không thể có hai cấu thành tội phạm giống hệt nhau Lưu ý Cần phải nhớ và phân tích được 3 đặc điểm của các dh trong CTTP Kiểm tra lại Những khẳng định sau đây đúng hay sai ? Tại sao ? 1. Những người áp dụng pháp luật có thể thêm dấu hiệu vào CTTP hoặc bớt đi các dấu hiệu trong CTTP 2. Một dấu hiệu nào đó có thể có mặt trong CTTP này và cũng có thể có mặt trong CTTP khác 3. Trong BLHS có nhiều tội phạm có cấu thành giống nhau 10 15 20 5 2.3. PHÂN LOẠI CTTP THEO ĐẶC ĐIỂM CẤU TRÚC CỦA CTTP CẤU THÀNH TĂNG NẶNG THEO MỨC ĐỘ NGUY HIỂM CỦA HVPT CẤU THÀNH HÌNH THỨC CẤU THÀNH CƠ BẢN CẤU THÀNH GIẢM NHẸ CẤU THÀNH CẮT XÉN CẤU THÀNH VẬT CHẤT 2.3. PHÂN LOẠI CTTP THEO MỨC ĐỘ NGUY HIỂM CỦA H ÀNH V I P HẠM T ỘI CTTP C Ơ BẢN Chỉ bao gồm những dấu hiệu định tội 2.3. PHÂN LOẠI CTTP CTTP TĂNG NẶNG = CTTP C Ơ BẢN + TTTN ĐỊNH KHUNG CTTP TĂNG NẶNG Ngoài những dấu hiệu định tội còn có những dấu hiệu khác làm tăng đáng kể m/độ nguy hiểm THEO MỨC ĐỘ NGUY HIỂM CỦA H ÀNH V I P HẠM T ỘI 2.3. PHÂN LOẠI CTTP CTTP GIẢM NHẸ = CTTP C Ơ BẢN + TTGN ĐỊNH KHUNG CTTP GIẢM NHẸ Ngoài những dấu hiệu định tội còn có những dấu hiệu khác làm giảm đáng kể m/độ nguy hiểm THEO MỨC ĐỘ NGUY HIỂM CỦA H ÀNH V I P HẠM T ỘI 2.3. PHÂN LOẠI CTTP PHÂN LOẠI THEO ĐẶC ĐIỂM CẤU TRÚC CỦA CTTP CTTP VẬT CHẤT Có các dấu hiệu của MKQ: hành vi, hậu quả và mối QHNQ 2.3. PHÂN LOẠI CTTP PHÂN LOẠI THEO ĐẶC ĐIỂM CẤU TRÚC CỦA CTTP CTTP HÌNH THỨC Chỉ có một dấu hiệu của MKQ: hành vi nguy hiểm cho xã hội 2.3. PHÂN LOẠI CTTP PHÂN LOẠI THEO ĐẶC ĐIỂM CẤU TRÚC CỦA CTTP CTTP CẮT XÉN Hoạt động nhằm thực hiện hành vi phạm tội Các con hãy nhớ lấy: 1. Các loại CTTP 2. Bản chất của các loại CTTP khác nhau H Ì N H T H Ứ C T Ă N G N Ặ N C Ơ B Ả N G I Ả M N H Ẹ V Ậ T C H Ấ T C Ắ T X É N G 5 6 4 2 3 1 K IẾN THỨC IỂM TRA CTTP LÀ CĂN CỨ PHÁP LÝ ĐỂ ĐỊNH KHUNG HP CTTP LÀ CƠ SỞ CỦA TNHS CTTP LÀ CĂN CỨ PHÁP LÝ CỦA VIỆC ĐỊNH TỘI 3. Ý NGHĨA CỦA CTTP Cám ơn Các em Điều 147. Tội vi phạm chế độ một vợ, một chồng 1. Người nào đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người mà mình biết rõ là đang có chồng, có vợ gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến một năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến một năm. 2. Phạm tội trong trường hợp đã có quyết định của Toà án tiêu huỷ việc kết hôn hoặc buộc phải chấm dứt việc chung sống như vợ chồng trái với chế độ một vợ, một chồng mà vẫn duy trì quan hệ đó, thì bị phạt tù từ sáu tháng đến ba năm. Điều 85. Tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam 1. Người nào nhằm chống chính quyền nhân dân mà phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong các lĩnh vực chính trị, an ninh, quốc phòng, kinh tế, khoa học - kỹ thuật, văn hoá, xã hội, thì bị phạt tù từ mười hai năm đến hai mươi năm, tù chung thân hoặc tử hình. 2. Phạm tội trong trường hợp ít nghiêm trọng thì bị phạt tù từ năm năm đến mười lăm năm. Điều 102. Tội không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng 1. Người nào thấy người khác đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, tuy có điều kiện mà không cứu giúp dẫn đến hậu quả người đó chết, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm. Điều 111. Tội hiếp dâm 1. Người nào dùng vũ lực, đe doạ dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu với nạn nhân trái với ý muốn của họ, thì bị phạt tù từ hai năm đến bảy năm. Điều 79. Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân Người nào hoạt động thành lập hoặc tham gia tổ chức nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, thì bị phạt như sau: 1. Người tổ chức, người xúi giục, người hoạt động đắc lực hoặc gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt tù từ mười hai năm đến hai mươi năm, tù chung thân hoặc tử hình; 2. Người đồng phạm khác thì bị phạt tù từ năm năm đến mười lăm năm .