Bài giảng Luật hôn nhân và gia đình - Khái quát luật hôn nhân và gia đình - Bùi Quang Xuân

LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH TS. BÙI QUANG XUÂN KHÁI QUÁT LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH Luật hôn nhân và gia đình là ngành luật trong hệ thống pháp luật Việt Nam, bao gồm tổng hợp các quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình. TS. BÙI QUANG XUÂN 0913 183 168 HÔM NAY CHÚNG TA CÙNG TÌM HIỂU LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH CHÀO CÁC BẠN . KHÁI QUÁT LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH TS. BÙI QUANG XUÂN 0913 183 168 Luật Hôn nhân và gia đình là một  ngành luật độc lập trong hệ thống  pháp luật Việt Nam , bao gồm các  quy phạm pháp luật do  nhà nước ban hành hoặc  thể chế hoá nhằm điều chỉnh các  quan hệ về hôn nhân và gia đình (quan hệ nhân thân và quan hệ  tài sản ). Khái niệm luật hôn nhân và gia đình KHÁI NIỆM LUẬT HN & GĐ CHÚNG TA CÙNG CHIA SẺ Một số nơi ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số,  vẫn còn trường hợp thách cưới cao mang tính chất gả bán (như đòi bạc trắng, tiền mặt, của hồi môn, trâu, bò, chiêng chéđể dẫn cưới ). Vậy, xin hỏi  việc  áp dụng tập quán về hôn nhân và gia đình được  pháp luật quy định  như thế nào?  V iệc thách cưới trên có vi phạm pháp luật không? TS. BÙI QUANG XUÂN 0913 183 168 Hãy tìm cho con một người đàn ông trung thực làm chồng, và hãy giúp anh ta mãi trung thực.  Anh ta giàu hay không không quan trọng, miễn là anh ta độc lập. Nầy c on gái! ỨNG XỬ VỚI NGƯỜI ĐÀN ÔNG CỦA CON Hãy coi trọng niềm kiêu hãnh và sự đức hạnh của anh ta hơn bất cứ điều gì khác. Đừng nghĩ về bất cứ sự ưu việt nào ngoài sự ưu việt của linh hồn, và bất cứ sự giàu có có nào ngoài sự giàu có của con tim. MỘT NGƯỜI TRUNG THỰC Một người trung thực, biết xét đoán và nhân đức, vượt lên trên những điều nhỏ mọn của thói hão huyền và sự ngông cuồng của trí tưởng tượng, coi trọng việc làm điều tốt đẹp hơn sự giàu sang, trở nên hữu ích hơn là khoe mẽ, sống đơn giản khiêm tốn trong khả năng của mình và không mắc nợ nần, đó là người đáng kính nhất trong xã hội. Hãy làm anh ta và tất cả những gì về anh ta trở thàn người hạnh phúc nhất . HÔN NHÂN LÀ GÌ? TS. BÙI QUANG XUÂN LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH HÔN NHÂN Hôn nhân gia đình hiện hành, hôn nhân được xem là kết quả của tình yêu , là sự kết hợp giữa một người đàn ông được gọi là chồng và một người phụ nữ được gọi là vợ. Đây là sự kết hợp giữa nam và nữ về tình cảm, xã hội, giới tính, tôn giáo một cách hợp pháp. HÔN NHÂN Hôn nhân điều chỉnh mối quan hệ sinh lý giữa đàn ông và phụ nữ, Cho phép nam nữ sống chung với nhau Đồng thời đặt ra các quy định về quyền lợi và nghĩa vụ của vợ chồng với nhau. HÔN NHÂN Tuy nhiên, về mặt luật pháp, hôn nhân bắt đầu từ việc đăng ký kết hôn , Là việc nam và nữ xác lập quan hệ vợ chồng với nhau theo quy định pháp luật khi đủ điều kiện kết hôn và đăng ký kết hôn tại cơ quan có thẩm quyền. HÔN NHÂN LÀ GÌ ? Hôn nhân là quan hệ giữa vợ và chồng  sau khi kết hôn Những  nguyên tắc  cơ bản của quan hệ hôn nhân vợ chồng:  tự nguyện, tiến bộ  và  một  vợ một chồng, vợ chồng  bình đẳng. Quan hệ hôn nhân được  xác lập  thông qua sự kiện nam nữ đăng ký  kết hôn ,  chấm dứt  kể từ ngày  bản án, quyết định ly hôn  của Tòa án có hiệu lực pháp luật hoặc từ thời điểm  vợ hoặc chồng chết MỤC TIÊU CỦA HÔN NHÂN Mục tiêu của hôn nhân không phải để tạo ra sự tương đồng nhanh chóng bằng cách xé bỏ mọi biên giới; ngược lại, một cuộc hôn nhân tốt là khi mỗi người để đối phương bảo vệ cho sự cô độc của mình, và vì vậy họ cho nhau sự tin tưởng mãnh liệt nhất. MỤC TIÊU CỦA HÔN NHÂN Sự hợp nhất hai người là không thể, và khi nó dường như tồn tại, nó là sự đồng thuận bủa vây cướp đi tự do và sự phát triển đầy đủ nhất của một hoặc cả hai người. MỤC TIÊU CỦA HÔN NHÂN Nhưng một khi họ nhận ra rằng thậm chí giữa những người gẫn gũi nhất cũng có khoảng cách vô hạn, cuộc sống kỳ diệu bên nhau sẽ nảy nở, nếu họ yêu được khoảng cách giữa cả hai vì nó cho họ khả năng có thể luôn thấy nhau trọn vẹn trên nền trời bát ngát. Theo Luật hôn nhân và gia đình năm 2014, những nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân và gia đình ở nước ta được quy định như thế nào? CHÚNG TA CÙNG CHIA SẺ ĐẶC ĐIỂM CỦA HÔN NHÂN TS. BÙI QUANG XUÂN LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH 2. ĐẶC ĐIỂM CỦA HÔN NHÂN KẾT HỢP GIỮA NAM VÀ NỮ TỰ NGUYỆN, BÌNH ĐẲNG MĐÍCH: XÂY DỰNG GIA ĐÌNH TUÂN THỦ PHÁP LUẬT ĐỐI TƯỢNG ĐIỀU CHỈNH CỦA LUẬT HN & GĐ TS. BÙI QUANG XUÂN LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH ĐỐI TƯỢNG ĐIỀU CHỈNH CỦA LUẬT HN & GĐ Là các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực HN & GĐ * Quan hệ nhân thân * Quan hệ tài sản ĐỐI TƯỢNG ĐIỀU CHỈNH Đối tượng điều chỉnh của Luật Hôn nhân và gia đình là những quan hệ  xã hội trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình, Cụ thể là quan hệ nhân thân và tài sản giữa vợ và chồng , giữa cha mẹ và con và giữa những  người thân thích ruột thịt khác. ĐỐI TƯỢNG ĐIỀU CHỈNH ĐÓ LÀ, CÁC QUAN HỆ NHÂN THÂN VÀ QUAN HỆ TÀI SẢN. QUAN HỆ NHÂN THÂN là nhóm quan hệ chủ đạo và có ý nghĩa  quyết định trong các quan hệ hôn nhân và gia đình, Theo đó yếu tố tình cảm gắn bó giữa các  chủ thể là một đặc điểm trong quan hệ hôn nhân – gia đình, các  quyền và  nghĩa vụ hôn nhân – gia đình bền vững lâu dài, không mang tính chất đền bù ngang giá và gắn liền với nhân thân các chủ thể không thể chuyển giao cho người khác được Quan hệ nhân thân là gì? Là những quan hệ xã hội phát sinh giữa các thành viên trong gia đình về các lợi ích nhân thân, không mang nội dung kinh tế. Vd : tình thương yêu, chung thủy, quan tâm, chăm sóc giữa các thành viên trong gia đình. QUAN HỆ NHÂN THÂN Là những quan hệ xã hội phát sinh giữa các thành viên trong gia đình về các lợi ích tài sản. QUAN HỆ TÀI SẢN CHẾ ĐỘ SỞ HỮU TÀI SẢN CỦA VỢ, CHỒNG QUAN HỆ CẤP DƯỠNG QUAN HỆ NUÔI DƯỠNG ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG ĐIỀU CHỈNH Quan hệ nhân thân là quan hệ chủ đạo và có ý nghĩa quyết định trong mối quan hệ hôn nhân và gia đình. Yếu tố tình cảm giữa các thành viên trong gia đình là đặc điểm cơ bản nhất trong mối quan hệ hôn nhân và gia đình. Nghĩa vụ và quyền về hôn nhân và gia đình luôn gắn liền với nhân thân của các chủ thể và không thể chuyển giao cho chủ thể khác. ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỐI TƯỢNG ĐIỀU CHỈNH Nghĩa vụ và quyền tồn tại lâu dài, bền vững. Quyền và nghĩa vụ về tài sản trong hôn nhân và gia đình không mang tính đền bù ngang giá. PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHỈNH CỦA LUẬT HN & GĐ TS. BÙI QUANG XUÂN LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHỈNH CỦA LUẬT HN & GĐ KHÁI NIỆM: Là những cách thức, biện pháp mà Nhà nước sử dụng để tác động lên các quan hệ nhân thân và các quan hệ tài sản thuộc đối tượng điều chỉnh của Luật HN & GĐ. ĐẶC ĐIỂM CỦA PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHỈNH Quyền và nghĩa vụ của các chủ thể trong quan hệ HN & GĐ luôn tương ứng với nhau. Việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của các chủ thể phải xuất phát từ lợi ích chung của gia đình Các chủ thể không được thỏa thuận nhằm làm thay đổi các quyền và nghĩa vụ. Được đảm bảo thực hiện bằng sự cưỡng chế của Nhà nước Phương pháp điều chỉnh của Luật Hôn nhân và gia đình là những cách thức ,  biện pháp mà các  quy phạm pháp luật hôn nhân gia đình Tác động lên các cơ quan xã hội thuộc đối tượng điều chỉnh của nó. PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHỈNH CỦA LUẬT HÔN NHÂN GIA ĐÌNH Phương pháp điều chỉnh của Luật Hôn nhân và gia đình hết sức mềm dẻo, chủ yếu là khuyến khích các chủ thể thực hiện các nghĩa vụ và quyền hôn nhân – gia đình. Chỉ trong những trường hợp đặc biệt mới dùng biện pháp   cưỡng chế như hủy hôn nhân trái pháp luật,   hạn chế quyền của cha mẹ đối với   con chưa thành niên , PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHỈNH CỦA LUẬT HÔN NHÂN GIA ĐÌNH Anh hay chị hãy nêu và phân tích: khái niệm Luật Hôn nhân và gia đình Đối tượng điều chỉnh Phương pháp điều chỉnh Liên hệ thực tiễn CHÚNG TA CÙNG CHIA SẺ KHÁI NIỆM GIA ĐÌNH TS. BÙI QUANG XUÂN LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH KHÁI NIỆM GIA ĐÌNH “Gia đình là tập hợp những người gắn bó với nhau do quan hệ hôn nhân, quan hệ huyết thống hoặc quan hệ nuôi dưỡng, làm phát sinh các quyền và nghĩa vụ giữa họ với nhau theo qui định của Luật này”. (Điều 3 Khoản 2 Luật HN&GĐ 2014) GIA ĐÌNH Hãy can đảm lên và yên ổn gia đình. Người đàn ông càng chủ động, tìm được người vợ cho mình và chung thủy với nàng, anh ta càng thành công và hạnh phúc. Chung thủy ở bên cạnh một người phụ nữ sẽ khiến bạn đi trên con đường hạnh phúc nhất mà bạn có thể đi . Gia đình là tập hợp những người gắn bó với nhau do quan hệ hôn nhân CÁI GÌ TỐT NHẤT TRONG CUỘC ĐỜI CỦA BẠN ? NẾU ĐẶT CƯỢC CẢ CUỘC ĐỜI VÀO CUỘC KINH DOANH DÀI GẦN 1 THẾ KỶ: LÃI –LỖ KHI VỀ GIÀ HỎI THĂM VÀ KHOE NHAU CÁI GÌ ? Con cái là tài sản vô giá Đầu tư cho con cái là đầu tư thông minh nhất Hài hòa giữ sự nghiệp, kiếm tiền và chăm sóc con cái “Mẹ ngoảnh đi con dại, Mẹ ngoảnh lại con khôn” NGOẢNH LẠI Hãy là tấm gương cho con Hãy là bạn thân của con Hãy thắp cho con ngọn lửa của khát vọng, đam mê chiến thắng, ý chí, niềm tin NGUYÊN TẮC HÔN NHÂN TS. BÙI QUANG XUÂN LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH 44 Những nguyên tắc cơ bản của luật hôn nhân và gia đình NHỮNG NGUYÊN TẮC CƠ BẢN CỦA LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH Nội dung cụ thể: (Điều 2 Luật HN&GĐ 2014) Hôn nhân tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng. NHỮNG NGUYÊN TẮC CƠ BẢN CỦA LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH – Hôn nhân  tự nguyện, tiến bộ, một vợ, một chồng, vợ chồng  bình đẳng . – Hôn nhân không bị phân biệt đối xử – Vợ chồng có  nghĩa vụ thực hiện  chính sách dân số và kế hoạch hoá gia đình NHỮNG NGUYÊN TẮC CƠ BẢN CỦA LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH – Cha mẹ có nghĩa vụ nuôi dạy con thành người có ích cho  xã hội , con có nghĩa vụ kính trọng, chăm sóc, nuôi dưỡng ông bà, các thành viên trong gia đình có nghĩa vụ quan tâm chăm sóc giúp đỡ lẫn nhau. – Không phân biệt đối xử giữa các con trong gia đình. –  Nhà nước và toàn xã hội có  trách nhiệm bảo vệ  phụ nữ và  trẻ em , giúp đỡ người phụ nữ thực hiện  chức năng cao quý của người mẹ. NGUYÊN TẮC HÔN NHÂN Hôn nhân dựa trên nguyên tắc tự nguyện, tiến bộ, là chế độ một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau. Các quốc gia trên thế giới tồn tại nhiều kiểu hôn nhân khác nhau như hôn nhân một vợ một chồng, hôn nhân nhiều vợ nhiều chồng, hôn nhân đa thê, hôn nhân đồng tính, nam nữ sống chung như vợ chồng , Điều 36 Hiến pháp 2013 NGUYÊN TẮC HÔN NHÂN THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam hiện nay chỉ công nhận chế độ hôn nhân một vợ một chồng. Đối với hôn nhân giữa những người cùng giới tính, mặc dù không cấm nhưng Nhà nước vẫn không thừa nhận hôn nhân đồng giới . Điều 36 Hiến pháp 2013 NGUYÊN TẮC HÔN NHÂN THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM Mục đích cơ bản nhất và quan trọng nhất của hôn nhân là việc sinh sản, nuôi dưỡng và giáo dục con cái của vợ chồng. Hôn nhân góp phần duy trì nòi giống, đảm bảo tương lai tồn tại của cả một dân tộc. Như vậy, hiểu một cách khái quát nhất, hôn nhân là sự kết hợp hoàn tự nguyện giữa 1 nam và 1 nữ trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng nhau, được xác lập sau khi nam nữ đăng ký kết hôn khi đủ điều kiện kết hôn và tiến hành tại cơ quan có thẩm quyền. Điều 36 Hiến pháp 2013 LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH TS. BÙI QUANG XUÂN 2. Để bảo vệ chế độ hôn nhân và gia đình, Nhà nước ta cấm thực hiện những hành vi nào? CHÚNG TA CÙNG CHIA SẺ CÁC CHỨC NĂNG XÃ HỘI CỦA GIA ĐÌNH 3.1. Chức năng duy trì nòi giống 3.2. Chức năng giáo dục 3.3. Chức năng kinh tế TÌNH YÊU TRONG HÔN NHÂN Kỳ thực, tình yêu trong hôn nhân vốn không cần những lời thề non hẹn biển, càng không cần thể hiện bằng sự bi tráng của sinh ly tử biệt. Nó chẳng qua chỉ là một cuộc sống yên bình như nước. 56 Nơi nào có hôn nhân mà không có tình yêu, ở đó xuất hiện tình yêu mà không có hôn nhân. PHƯƠNG PHÁP TỰ NGUYỆN, BÌNH ĐẲNG CƯỠNG CHẾ 3. Xử lý việc kết hôn trái pháp luật được quy định như thế nào? CHÚNG TA CÙNG CHIA SẺ Sự tưởng tượng của phụ nữ diễn ra rất nhanh chóng; Nó nhảy từ thán phục sang tình yêu, rồi từ tình yêu sang hôn nhân chỉ trong khoảng khắc. Có ba người bạn trung thành: một người vợ tấm c â m, một con chó nuôi từ bé và một số tiền dự trữ. NỘI DUNG CỤ THỂ Hôn nhân giữa công dân Việt Nam thuộc các dân tộc, tôn giáo, giữa người theo tôn giáo với người không theo tôn giáo, giữa người có tín ngưỡng với người không có tín ngưỡng, giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài được tôn trọng và được pháp luật bảo vệ. Điều 2 Luật HN&GĐ 2014) NỘI DUNG CỤ THỂ Nhà nước, xã hội và gia đình có trách nhiệm bảo vệ, hỗ trợ trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật thực hiện các quyền về hôn nhân và gia đình; giúp đỡ các bà mẹ thực hiện tốt chức năng cao quý của người mẹ; thực hiện kế hoạch hóa gia đình. Kế thừa, phát huy truyền thống văn hóa, đạo đức tốt đẹp của dân tộc Việt nam về hôn nhân và gia đình. Điều 2 Luật HN&GĐ 2014) SỰ PHÁT TRIỂN CỦA LUẬT HN & GĐ Chế độ hôn nhân- gia đình sau CMT8 đến 24.3.1977 Miền bắc Việt nam Miền nam Việt nam 2. Chế độ hôn nhân- gia đình từ 25.3.1977 đến nay Nguồn Hiến pháp Luật HN&GĐ 2014 Các văn bản Pháp luật khác BL Dân sự NGUỒN CỦA LUẬT HN & GĐ NGUỒN CỦA LUẬT HN & GĐ Khái niệm: Nguồn của Luật HN & GĐ là các văn bản pháp luật chứa đựng các quy phạm điều chỉnh các quan hệ hôn nhân và gia đình. NGUỒN CỦA LUẬT HN & GĐ 2. Nguồn của Luật HN & GĐ: Luật Viết. Tập quán về hôn nhân gia đình. Điều ước quốc tế. 4. Giải quyết hậu quả của việc nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn được quy định như thế nào? CHÚNG TA CÙNG CHIA SẺ CÂU HỎI ÔN TẬP Theo Luật hôn nhân và gia đình năm 2014, những nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân và gia đình ở nước ta được quy định như thế nào? Để bảo vệ chế độ hôn nhân và gia đình, Nhà nước ta cấm thực hiện những hành vi nào? Xử lý việc kết hôn trái pháp luật được quy định như thế nào? Giải quyết hậu quả của việc nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn được quy định như thế nào? CHÚNG TA CÙNG CHIA SẺ TÓM LƯỢC CUỐI BÀI Trong bài này, chúng ta đã tìm hiểu một số nội dung cơ bản sau Khái niệm về hôn nhân và các đặc điểm của hôn nhân; khái niệm và các chức năng cơ bản về gia đình; Nhiệm vụ và các nguyên tắc cơ bản của Luật Hôn nhân và gia đình Việt Nam; Khái niệm, đặc điểm và các vấn đề liên quan đến quan hệ pháp luật hôn nhân và gia đình; Các vấn đề pháp lí liên quan đến kết hôn. CHÚC THÀNH CÔNG & HẠNH PHÚC LUẬT HÔN NHÂN & GIA ĐÌNH TS. BÙI QUANG XUÂN 0913 183 168