Bài giảng Luật tài chính - Bài 2: Pháp luật về tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước - Nguyễn Thị Hồng Nhung

v1.0015107228 1 LUẬT TÀI CHÍNH Giảng viên: ThS. Nguyễn Thị Hồng Nhung 1 v1.0015107228 BÀI 2 PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Giảng viên: ThS. Nguyễn Thị Hồng Nhung 2 v1.0015107228 MỤC TIÊU BÀI HỌC • Mô tả được tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước ở Việt Nam. • Xác định được các nguyên tắc cơ bản trong tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước. • Gọi tên và chỉ ra được các nguyên tắc phân cấp quản lí ngân sách nhà nước. 3 • Xác định được thẩm quyền phân cấp quản lí ngân sách nhà nước. • Chỉ ra được nội dung phân cấp quản lí ngân sách nhà nước. v1.0015107228 CÁC KIẾN THỨC CẦN CÓ Để học được môn này, sinh viên phải học xong môn học Luật Thương mại. 4 v1.0015107228 HƯỚNG DẪN HỌC • Đọc tài liệu tham khảo. • Thảo luận với giáo viên và các sinh viên khác về những vấn đề chưa hiểu rõ. • Trả lời các câu hỏi của bài học. • Đọc và tìm hiểu thêm các vấn đề về tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước. • Các loại văn bản pháp luật:  Luật Ngân sách nhà nước 2002;  Nghị định 60/2003/NĐ-CP;  Thông tư 59/2003/TT-BTC. 5 v1.0015107228 CẤU TRÚC NỘI DUNG 6 Pháp luật về tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước2.1 Pháp luật về phân cấp quản lí ngân sách nhà nước2.2 v1.0015107228 2.1. PHÁP LUẬT VỀ TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 7 2.1.1. Khái niệm tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước 2.1.2. Tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước ở Việt Nam 2.1.3. Nguyên tắc tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước v1.0015107228 2.1.1. KHÁI NIỆM TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 8 Tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước • Là xác định, sắp xếp, bố trí các bộ phận cấu thành hệ thống ngân sách nhà nước. • Nhằm thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ thu, chi của từng cấp ngân sách cũng như của toàn bộ hệ thống ngân sách nhà nước.  Thường được tổ chức phù hợp với hệ thống chính quyền. v1.0015107228 2.1.1. KHÁI NIỆM TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC (tiếp theo) 9 Chính quyền liên bang Chính quyền bang (50) Chính quyền hạt (>3000) Chính quyền thành phố Chính quyền thị trấn Chính quyền làng xã Ngân sách liên bang Ngân sách bang Ngân sách hạt Ngân sách thành phố Ngân sách thị trấn Ngân sách làng xã MĩHệ thống chính quyền Hệ thống ngân sách v1.0015107228 2.1.1. KHÁI NIỆM TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC (tiếp theo) 10 Chính quyền trung ương Chính quyền tỉnh Chính quyền huyện Chính quyền xã Hệ thống chính quyền Ngân sách trung ương Ngân sách tỉnh Ngân sách huyện Ngân sách xã Hệ thống ngân sách Việt Nam v1.0015107228 2.1.1. KHÁI NIỆM TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC (tiếp theo) 11 v1.0015107228 2.1.2. TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM 12 Ngân sách nhà nước bao gồm ngân sách trung ương và ngân sách địa phương. Ngân sách địa phương là ngân sách của đơn vị hành chính các cấp có Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân. Điều 4 Luật Ngân sách nhà nước 2002 Ngân sách nhà nước Ngân sách tỉnh Ngân sách huyện Ngân sách xã Ngân sách địa phương v1.0015107228 2.1.2. TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở VIỆT NAM (tiếp theo) 13 v1.0015107228 2.1.3. NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 14 Nguyên tắc thống nhất Nguyên tắc tập trung quyền lực – phân định thẩm quyền Nguyên tắc độc lập – tự chủ v1.0015107228 2.1.3. NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC (tiếp theo) 15 Nguyên tắc thống nhất Yêu cầu: • Về chủ trương, chính sách thu chi ngân sách; • Về chế độ kế toán, tổ chức thực hiện ngân sách; • Về mối quan hệ giữa các cấp ngân sách. Nội dung: Các cấp ngân sách là bộ phận cấu thành của một hệ thống ngân sách thống nhất và duy nhất. v1.0015107228 2.1.3. NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC (tiếp theo) 16 Nguyên tắc tập trung quyền lực – phân định thẩm quyền Nội dung: Quốc hội có quyền quyết định tối cao và Chính phủ điều hành thống nhất đối với ngân sách nhà nước. Mỗi cấp ngân sách có nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể trong thực hiện các hoạt động thu chi ngân sách. Yêu cầu: • Về thẩm quyền của Quốc hội, Chính phủ; • Về trách nhiệm, quyền hạn của chính quyền địa phương. v1.0015107228 2.1.3. NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC HỆ THỐNG NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC (tiếp theo) 17 Nguyên tắc độc lập – tự chủ Yêu cầu: • Về nguồn thu, nhiệm vụ chi; • Về quyền quyết định tổ chức, hoạt động ngân sách. Nội dung: Các cấp ngân sách cần có sự độc lập, tự chủ ở chừng mực nhất định trong quá trình thực hiện chức năng của mình. v1.0015107228 2.2. PHÁP LUẬT VỀ PHÂN CẤP QUẢN LÍ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 18 2.2.1. Nguyên tắc phân cấp 2.2.2. Thẩm quyền phân cấp 2.2.3. Nội dung phân cấp v1.0015107228 2.2.1. NGUYÊN TẮC PHÂN CẤP Phân cấp quản lí ngân sách nhà nước là sự phân định trách nhiệm, quyền hạn, nghĩa vụ và lợi ích giữa các cơ quan nhà nước với nhau và giữa các cấp ngân sách trong quản lí ngân sách. 19 Thứ nhất Ngân sách trung giữ vai trò chủ đạo, ngân sách địa phương chủ động thực hiện nhiệm vụ được giao, tăng cường nguồn lực cho ngân sách xã. Thứ hai Nhiệm vụ chi thuộc ngân sách cấp nào do ngân sách cấp đó bảo đảm thực hiện. Thứ ba Ngân sách cấp trên và ngân sách cấp dưới có quan hệ vật chất với nhau. v1.0015107228 2.2.2. THẨM QUYỀN PHÂN CẤP 20 Quốc hội Hội đồng nhân dân cấp tỉnh Quyết định phân bổ ngân sách trung ương Quyết định phân bổ ngân sách địa phương • Tổng số và mức chi từng lĩnh vực; • Dự toán chi của cơ quan nhà nước ở trung ương; • Mức bổ sung từ ngân sách trung ương cho ngân sách địa phương. • Tổng số và mức chi từng lĩnh vực; • Dự toán chi của cơ quan nhà nước ở địa phương; • Mức bổ sung cho ngân sách từng địa phương cấp dưới. v1.0015107228 2.2.3. NỘI DUNG PHÂN CẤP 21 Nội dung phân cấp Phân định về thẩm quyền quản lí Phân định về nguồn thu và nhiệm vụ chi v1.0015107228 2.2.3. NỘI DUNG PHÂN CẤP (tiếp theo) 22 a. Phân định về thẩm quyền quản lí Quốc hội Điều 15 Luật Ngân sách nhà nước 2002 Ủy ban thường vụ Quốc hội Điều 16 Luật Ngân sách nhà nước 2002 Uỷ ban kinh tế và ngân sách của Quốc hội Điều 17 Luật Ngân sách nhà nước 2002 Hội đồng dân tộc và các Uỷ ban khác của Quốc hội Điều 18 Luật Ngân sách nhà nước 2002 HĐND các cấp Điều 25 Luật Ngân sách nhà nước 2002 Chủ tịch nước Điều 19 Luật Ngân sách nhà nước 2002 Chính phủ Điều 20 Luật Ngân sách nhà nước 2002 Bộ Tài chính Điều 21 Luật Ngân sách nhà nước 2002 Bộ Kế hoạch và đầu tư Điều 22 Luật Ngân sách nhà nước 2002 UBND các cấp Điều 26 Luật Ngân sách nhà nước 2002 v1.0015107228 2.2.3. NỘI DUNG PHÂN CẤP (tiếp theo) 23 Các khoản thu Ngân sách trung ương Ngân sách địa phương Thu cố định Khoản 1 Điều 30 Luật Ngân sách nhà nước 2002. Khoản 1 Điều 32 Luật Ngân sách nhà nước 2002. Thu điều tiết Khoản 2 Điều 30 Luật Ngân sách nhà nước 2002. Thu bổ sung Khoản 3 Điều 32 Luật Ngân sách nhà nước 2002: • Thu bổ sung cân đối ngân sách; • Thu bổ sung có mục tiêu. Thu từ huy động đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng Khoản 4 Điều 32, Khoản 3 Điều 8 Luật Ngân sách nhà nước 2002. b. Phân định về nguồn thu và nhiệm vụ chi v1.0015107228 2.2.3. NỘI DUNG PHÂN CẤP (tiếp theo) 24 Các khoản chi Ngân sách trung ương Ngân sách địa phương Chi thường xuyên Khoản 2 Điều 31 Luật Ngân sách nhà nước 2002. Khoản 2 Điều 33 Luật Ngân sách nhà nước 2002. Chi đầu tư phát triển Khoản 1 Điều 31 Luật Ngân sách nhà nước 2002. Khoản 1 Điều 33 Luật Ngân sách nhà nước 2002. Các khoản chi khác Khoản 3, 4, 5, 6, 7 Điều 31 Luật Ngân sách nhà nước 2002. Khoản 3, 4, 5 Điều 33 Luật Ngân sách nhà nước 2002. v1.0015107228 TÓM LƯỢC CUỐI BÀI 25 Trong bài này chúng ta đã nghiên cứu những nội dung chính sau: • Tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước ở Việt Nam; • Nguyên tắc tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước; • Thẩm quyền phân cấp quản lí ngân sách nhà nước; • Nguyên tắc phân cấp quản lí ngân sách nhà nước; • Nội dung phân cấp quản lí ngân sách nhà nước.