Bài giảng Rối loạn cảm xúc lưỡng cực

RỐI LOẠN CẢM XÚC LƯỠNG CỰC BSCKII.NGUYỄN HOÀNG ĐIỆP MỞ ĐẦU Rèi lo¹n c¶m xóc lµ mét bÖnh phæ biÕn, ®øng hµng thø hai trong c¸c rèi lo¹n t©m thÇn. Tỷ lệ mắc bệnh ở 2 giới (theo WHO) gần như bằng nhau. RLCXLC cã khuynh h­íng t¸i ph¸t, thêi kú thuyªn gi¶m ng¾n dÇn, ng­êi bÖnh th­êng gÆp nhiÒu khã kh¨n trong häc tËp, lao ®éng. Trong thùc tÕ l©m sµng, c¸c giai ®o¹n h­ng c¶m nhÑ, giai ®o¹n hçn hîp, giai ®o¹n cã c¸c triÖu chøng lo¹n thÇn th­êng bÞ bá qua hoÆc ®­îc chÈn ®o¸n lµ c¸c bÖnh kh¸c. Do tÝnh chÊt phæ biÕn møc ®é ¶nh h­ëng nghiªm träng RLCXLC ®· trë thµnh vÊn ®Ò lín ¶nh h­ëng ®Õn søc khoÎ céng ®ång... Vài nét lịch sử bệnh Các quan niệm khác nhau về bệnh loạn thần hưng trầm cảm : - Từ thời Hypocrate hai trạng thái hưng cảm và trầm cảm là hai bệnh riêng biệt, - Sau Hypocrate nhiều tác giả đã nói lên mối liên quan giữa 2 trạng thái này và thống nhất thành một bệnh với tên gọi khác nhau.- 1899, Kraepelin (Đức) mô tả đầy đủ bệnh này và đề nghị đặt tên là PMD (Psychose Maniaco Deressve). Với các tiêu chuẩn: Hưng cảm, trầm cảm xuất hiện tự phát từng chu kỳ. Không để lại di tật tâm thần Các trạng thái hưng trầm cảm có thể có hoặc không xen kẽ với nhau. Các rối loại khí sắc phải nổi bật lên hàng đầu Vài nét lịch sử bệnh Khuynh hướng chung của các nhà tâm thần học hiện đại là thu hẹp bệnh này lại theo những tiêu chuẩn chặt chẽ Theo ICD.10 rối loạn cảm xúc lưỡng cực: là những giai đoạn lặp đi lặp lại (ít nhất là 2 lần) trong các mức độ khí sắc và hoạt động của bệnh nhân bị rối loạn đáng kể. Trong một số trường hợp rối loạn biểu hiện bằng tăng khí sắc tăng năng lượng và tăng hoạt động hưng cảm trong một số trường hợp khác là tự hạ thấp khí sắc giảm năng lượng và giảm hoạt động  Điểm đặc trưng của bệnh Điểm đặc trưng là bệnh thường hồi phục hoàn toàn. Tỷ lệ mắc bệnh ở hai giới gần như bằng nhau. Các giai đoạn hưng cảm hay trầm cảm thường xảy ra sau các stress tâm lý xã hội. Các giai đoạn hưng cảm thường bắt đầu đột ngột kéo dài trung bình khoảng 4 tháng cơn trầm cảm có khuynh hướng kéo dài hơn khoảng 6 tháng .  Bệnh nguyên bệnh sinh Yếu tố di truyền: Trẻ sinh đôi cùng trứng; trẻ có bố, mẹ trong tiền sử đã bị RLCXLC thì có nguy cơ mắc bệnh cao. Trẻ sinh đôi cùng trứng bị RLCXLC nhiều hơn trẻ sinh đôi hai trứng. Trẻ sinh đôi cùng trứng khoảng 40% và trẻ sinh đôi khác trứng dưới 10%. Có liên quan đến gia đình, có tính di truyền lớn hơn và tính di truyền tăng lên với số lượng phân chia gen. Bệnh nguyên bệnh sinh Các amin sinh học: Có thể do sự thay đổi phức hợp chất dẫn truyền thần kinh. Tuy nhiên Serotonin, Norepinephrin, Dopamin được xác định có liên quan đến bệnh sinh của các rối loạn khí sắc. Sự bất thường cảm xúc có thể thấy ở những BN bị rối loạn nội tiết (bệnh phù niêm và hội chứng Cushing). Hệ trục dưới đồi/ tuyến yên/ tuyến giáp (HPT), dưới đồi - tuyến yên - thượng thận (HPA) và Hormone tăng trưởng (GH) đã được nghiên cứu: 4% bệnh nhân RLCX có tăng nồng độ TSH. C¸c biÓu hiÖn sím cña bÖnh. BiÓu hiÖn sím mét giai ®o¹n h­ng c¶m Mét sè dÊu hiÖu sím tr­íc mét giai ®o¹n h­ng c¶m hoÆc t¸i ph¸t h­ng c¶m: Gi¶m nhu cÇu ngñ. T¨ng ho¹t ®éng. DÔ bÞ kÝch thÝch. NhiÒu kÕ ho¹ch kh«ng hiÖn thùc. L¹m dông chÊt. BiÓu hiÖn sím mét giai ®o¹n trÇm c¶m. Nh÷ng dÊu hiÖu sím cña giai ®o¹n trÇm c¶m hoÆc t¸i ph¸t trÇm c¶m: Gi¶m khÝ s¾c, gi¶m chó ý. Thay ®æi giÊc ngñ (thøc giÊc sím hoÆc ngñ nhiÒu). MÊt thÝch thó nh÷ng së thÝch vèn cã cña b¶n th©n. Tõ bá nh÷ng ho¹t ®éng x· héi mµ b¶n th©n tr­íc ®ã vÉn tham gia. Gi¶m n¨ng l­îng, trÝ nhí suy gi¶m, dÔ bÞ kÝch thÝch. BiÓu hiÖn l©m sµng thêi kú toµn ph¸t theo Q§ cò C¸c triÖu chøng c¬ b¶n cña giai ®o¹n h­ng c¶m. H­ng c¶m ®iÓn h×nh xuÊt hiÖn víi: C¶m xóc h­ng phÊn: KhÝ s¾c t¨ng kh«ng t­¬ng xøng víi hoµn c¶nh riªng cña ®èi t­îng. BÖnh nh©n cã thÓ ®¸nh gi¸ cao b¶n th©n, cã thÓ cã ý t­ëng tù cao. T­ duy h­ng phÊn: Dßng t­ duy phi t¸n, liªn t­ëng mau lÑ, vÝ von, giµu h×nh t­îng nh­ng néi dung n«ng c¹n. Cã thÓ xuÊt hiÖn hoang t­ëng tù cao, néi dung hoang t­ëng th­êng cô thÓ g¾n liÒn víi thùc tÕ nh­ng ®­îc thæi phång qu¸ møc. Ho¹t ®éng h­ng phÊn: Kh«ng ngñ hoÆc Ýt ngñ, lu«n n¸o ®éng, thÝch can thiÖp vµo c«ng viÖc cña ng­êi kh¸c.. Cã nhiÒu kÕ ho¹ch, s¸ng kiÕn nh­ng kh«ng thùc hiÖn ®­îc. §«i khi gÆp nh÷ng yÕu tè bÊt lîi bªn ngoµi cã thÓ cã kÝch ®éng, hµnh vi khã hiÓu. Cã thÓ cã ¶o gi¸c, kh«ng tËp trung chó ý. C¬ thÓ gÇy sót, t¨ng th©n nhiÖt, m¹ch nhanh, ra nhiÒu må h«i. MỘT VÀI HÌNH ẢNH HƯNG CẢM BiÓu hiÖn l©m sµng thêi kú toµn ph¸t theo ICD-10 Các thể hưng cảm theo ICD-10 : Hưng cảm nhẹ : Tăng khí sắc nhẹ và dai dẳng nhiều ngày. Tăng năng lượng và hoạt động. Cảm giác thoải mái, làm việc có hiệu suất, dễ chan hoà, ba hoa, suồng xã, có thể cáu kỉnh, tự phụ, thô lỗ. Tăng tình dục. Ít ngủ (giảm nhu cầu ngủ). Khả năng tập trung chú ý giảm. Tiêu tiền hơi nhiều. Không gián đoạn công việc. BiÓu hiÖn l©m sµng thêi kú toµn ph¸t theo ICD-10 Các thể hưng cảm theo ICD-10 : (tiếp) Hưng cảm vừa (Hưng cảm không có các triệu chứng loạn thần): Khí sắc tăng cao không tương xứng với hoàn cảnh bệnh nhân. Có thể thay đổi từ vui vẻ đến kích động gần như không thể kiểm tra được. Tăng năng lượng, hoạt động thái quá, nói nhanh. Giảm nhu cầu ngủ. Mất khả năng kiềm chế xã hội thông thường. Chú ý không thể duy trì được, đãng trí rõ rệt. Tự cao quá mức, khuếch đại, lạc quan. Đánh giá màu sắc rực rỡ đẹp nhạy cảm chủ quan về ranh giới. Lao vào mưu đồ ngông cuồng, không thực tế. Tiêu tiền liều lĩnh. Công kích, đam mê, si tình, đùa đến không thích hợp. Có thể cau có ngờ vực. Thời gian ít nhất 1 tuần. Gián đoạn công việc xã hội, gia đình.  BiÓu hiÖn l©m sµng thêi kú toµn ph¸t theo ICD-10 Các thể hưng cảm theo ICD-10 (tiếp) Hưng cảm nặng có các triệu chứng loạn thần : Khí sắc tăng quá cao. Hoạt động thể lực mạnh, kéo dài dẫn đến kích động xâm phạm hoặc hung bạo. Tự đánh giá quá mức dẫn đến ý tưởng tự cao dẫn đến hoang tưởng tự cao hay tôn giáo vè nguồn gốc hay vai trò nổi bật. Đôi khi có hoang tưởng. Tư duy phi tán, nói nhanh có thể làm cho người khác không hiểu được bệnh nhân. Sao nhãng ăn uống, vệ sinh cá nhân dẫn đến mất nước. Có thể có hoang tưởng hoặc ảo giác có hoặc không phù hợp với khí sắc. BiÓu hiÖn l©m sµng chung thêi kú toµn ph¸t theo Q§ cò Giai ®o¹n trÇm c¶m : 3 triÖu chøng ®Æc tr­ng cña trÇm c¶m. C¶m xóc øc chÕ: KhÝ s¾c h¹ thÊp, buån rÇu, ñ rò, mÊt thÝch thó cò, nh×n xung quanh thÊy ¶m ®¹m bi quan. T­ duy øc chÕ: Suy nghi chËm ch¹p, liªn t­ëng khã kh¨n, tù cho m×nh hÌn kÐm, mÊt tin t­ëng vµo b¶n th©n, NÆng sÏ cã hoang t­ëng bÞ téi dÉn ®Õn tù s¸t. VËn ®éng øc chÕ: BN Ýt ho¹t ®éng, Ýt nãi, ¨n uèng kÐm, th­êng n»m hay ngåi l©u mét t­ thÕ, mÆt mµy ®au khæ, trÇm ng©m suy nghÜ, NÆng cã thÓ cã bÊt ®éng Cã thÓ cã tr­êng hîp kh«ng ®iÓn h×nh lÏ ra ph¶i bÊt ®éng th× l¨n lén kÓ lÓ, than phiÒn. §©y lµ mét héi chøng cÊp cøu v× tr©m c¶m nÆng rÊt dÔ tù s¸t hoÆc giªt ng­êi th©n råi tù s¸t. MỘT VÀI HÌNH ẢNH TRẦM CẢM BiÓu hiÖn l©m sµng thêi kú toµn ph¸t theo ICD-10 Giai đoạn trầm cảm (tiếp) Một giai đoạn trầm cảm theo ICD.10 (Phân loại bệnh quốc tế lần thứ 10). Dù ở mức độ nặng, vừa hay nhẹ một giai đoạn trầm cảm phải có những biểu hiện đặc trưng sau:  1. Khí sắc trầm. 2. Mất mọi quan tâm thích thú. 3. Giảm năng lượng, tăng mệt mỏi, dù chỉ một cố gắng nhỏ. Thường có những triệu chứng phổ biến khác là:  1. Giảm sự tập trung chú ý. 2. Giảm sút tính tự trọng và lòng tự tin. 3. Có ý tưởng bị tội không xứng đáng. 4. Nhìn vào tương lai ảm đạm bi quan. 5. Ý tưởng và hành vi tự huỷ hoại hoặc tự sát.6. Rối loạn giấc ngủ. 7. Ăn ít ngon miệng. - Thể nặng thường có các triệu chứng sinh học sút cân, mất 5% trọng lượng cơ thể 1 tháng. Giảm dục năng, mất ngủ, thức giấc sớm.   BiÓu hiÖn l©m sµng thêi kú toµn ph¸t theo ICD-10 Mức độ trầm cảm theo ICD - 10 Trầm cảm nhẹ : 1. Phải có 2/3 triệu chứng đặc trưng của trầm cảm.2. 2/7 triệu chứng phổ biến khác hay gặp trầm cảm.3. Không có triệu chứng sinh học của trầm cảm.4. Kéo dài ít nhất 2 tuần. Trầm cảm vừa : 1. Phải có 2/3 triệu chứng đặc trưng của trầm cảm.2. Có từ 3 - 4/7 triệu chứng phổ biến khác hay gặp trong trầm cảm.3. Gây nhiều trở ngại trong sinh hoạt gia đình, xã hội nghề nghiệp. 4. Kéo dài ít nhất 2 tuần. Trầm cảm nặng : 1. Phải có 3/3 triệu chứng đặc trưng của trầm cảm. 2. Có ít nhất 4/7 triệu chứng phổ biến khác hay gặp trong trầm cảm.3. Có triệu chứng sinh học của trầm cảm.4. Ít khả năng tiếp tục công việc gia đình, xã hội, nghề nghiệp.  Chẩn đoán Phạm vi chẩn đoán Khuynh hướng chung của các nhà tâm thần học hiện đại là thu hẹp bệnh này lại theo những tiêu chuẩn chặt chẽ sau đây: Các trạng thái hưng cảm và trầm cảm xuất hiện tự phát và chiếm vị trí trung tâm trong bệnh cảnh, thời gian có thể kéo dài nhưng vẫn có giới hạn rõ rệt. Các trạng thái bệnh lý không dựa đến dị tật tâm thần mặc dù tái phát nhiều lần, giai đoạn thuyên giảm giữa cơn trở lại gần như bình thường. Trạng thái hưng cảm và trầm cảm có thể xen kẽ nhau hay không xen kẽ nhau. Rối loạn khí sắc phải nổi bật lên hàng đầu, giới hạn rõ rệt trong một thời gian, không kèm theo những triệu chứng của quá trình thực thể hay PL Chẩn đoán Nguyªn t¾c chØ ®¹o chÈn ®o¸n Nh÷ng giai ®o¹n lÆp ®i lÆp l¹i Ýt nhÊt 2 lÇn, trong ®ã c¸c møc ®é khÝ s¾c vµ ho¹t ®éng cña bÖnh nh©n bÞ rèi lo¹n ®¸ng kÓ. Tiªu chuÈn chung: LÆp ®i lÆp l¹i nh÷ng rèi lo¹n khÝ s¾c (Ýt nhÊt lµ hai lÇn). Trong ®ã khÝ s¾c vµ ho¹t ®éng bÞ rèi lo¹n ®¸ng kÓ (h­ng c¶m hoÆc trÇm c¶m, h­ng c¶m nhÑ hoÆc hçn hîp). Th­êng phôc håi hoµn toµn gi÷a c¸c giai ®o¹n. Ph¶i cã Ýt nhÊt trong tiÒn sö mét giai ®o¹n h­ng c¶m nhÑ, h­ng c¶m hoÆc hçn hîp (nÕu giai ®o¹n hiÖn t¹i lµ h­ng c¶m th× trong tiÒn sö cã thÓ lµ trÇm c¶m). Chẩn đoán phân biệt Rối loạn phân liệt cảm xúc (F25). Ngoài các triệu chứng rối loạn cảm xúc rõ, các triệu chứng loạn thần trong phân liệt cảm xúc đáp ứng đủ tiêu chuẩn chẩn đoán tâm thần phân liệt.. Rối loạn trầm cảm tái diễn (F33). Hiện tại giai đoạn trầm cảm nhưng trước đó đã có một giai đoạn trầm cảm xảy ra trong quá khứ. Rối loạn cảm xúc thực tổn (F06.3). Sự tái phát của rối loạn cảm xúc thực tổn thường liên quan đến nguyên nhân chính là thực tổn não, liên quan đến sự thay đổi khí hậu, thời tiết v.v. ..  Chẩn đoán * Tïy theo giai ®o¹n hiÖn t¹i ®Ó chÈn ®o¸n phï hîp víi mét lo¹i rèi lo¹n khÝ s¾c ®· ®­îc biÖt ®Þnh ë c¸c thÓ sau: F31.0 Rèi lo¹n c¶m xóc l­ìng cùc, hiÖn t¹i giai ®o¹n h­ng c¶m nhÑ. Giai ®o¹n hiÖn t¹i ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c tiªu chuÈn cho h­ng c¶m nhÑ (F30.0). Ph¶i cã Ýt nhÊt mét giai ®o¹n rèi lo¹n c¶m xóc kh¸c tr­íc ®©y. F31.1 Rèi lo¹n c¶m xóc l­ìng cùc, hiÖn t¹i giai ®o¹n h­ng c¶m kh«ng cã triÖu chøng lo¹n thÇn. HiÖn t¹i ph¶i cã ®Çy ®ñ tiªu chuÈn cña h­ng c¶m kh«ng cã c¸c triÖu chøng lo¹n thÇn (F30.1). Ít nhÊt cã giai ®o¹n rèi lo¹n c¶m xóc kh¸c trong qu¸ khø. Chẩn đoán F31.2 Rèi lo¹n c¶m xóc l­ìng cùc, hiÖn t¹i giai ®o¹n h­ng c¶m cã triÖu chøng lo¹n thÇn. Giai ®o¹n hiÖn t¹i ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c tiªu chuÈn cña h­ng c¶m cã c¸c triÖu chøng lo¹n thÇn (F30.2). Ph¶i cã Ýt nhÊt mét giai ®o¹n rèi lo¹n c¶m xóc kh¸c (h­ng c¶m nhÑ, h­ng c¶m, trÇm c¶m hoÆc hçn hîp) trong qu¸ khø. F31.3 Rèi lo¹n c¶m xóc l­ìng cùc, hiÖn t¹i giai ®o¹n trÇm c¶m nhÑ hoÆc võa (kh«ng cã triÖu chøng c¬ thÓ vµ cã triÖu chøng c¬ thÓ). Giai ®o¹n hiÖn t¹i ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c tiªu chuÈn cho mét giai ®o¹n trÇm c¶m nhÑ hoÆc võa (F32; F32.1). Ph¶i cã Ýt nhÊt mét giai ®o¹n rèi lo¹n c¶m xóc h­ng c¶m nhÑ, h­ng c¶m hoÆc hçn hîp trong qu¸ khø. Chẩn đoán F31.4 Rèi lo¹n c¶m xóc l­ìng cùc hiÖn t¹i giai ®o¹n trÇm c¶m nÆng kh«ng cã c¸c triÖu chøng lo¹n thÇn. Giai ®o¹n hiÖn t¹i ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c tiªu chuÈn cña mét giai ®o¹n trÇm c¶m nÆng kh«ng cã c¸c triÖu chøng lo¹n thÇn (F32.2). Ph¶i cã Ýt nhÊt mét giai ®o¹n rèi lo¹n c¶m xóc h­ng c¶m nhÑ, h­ng c¶m hoÆc hçn hîp trong thêi gian tr­íc ®©y. F31.5 Rèi lo¹n c¶m xóc l­ìng cùc, hiÖn t¹i giai ®o¹n trÇm c¶m nÆng cã triÖu chøng lo¹n thÇn. Giai ®o¹n hiÖn t¹i ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c tiªu chuÈn cho mét giai ®o¹n trÇm c¶m nÆng cã c¸c triÖu chøng lo¹n thÇn (F32.3). Ph¶i cã Ýt nhÊt mét giai ®o¹n rèi lo¹n c¶m xóc h­ng c¶m nhÑ, h­ng c¶m hoÆc hçn hîp trong qu¸ khø. Chẩn đoán F31.6 Rèi lo¹n c¶m xóc l­ìng cùc, hiÖn t¹i giai ®o¹n hçn hîp. BÖnh nh©n cã Ýt nhÊt mét giai ®o¹n rèi lo¹n c¶m xóc h­ng c¶m, h­ng c¶m nhÑ hoÆc hçn hîp trong qu¸ khø. HiÖn t¹i biÓu lé hoÆc pha trén hoÆc thay ®æi nhanh chãng c¸c triÖu chøng h­ng c¶m, h­ng c¶m nhÑ vµ trÇm c¶m. ChØ lµm chÈn ®o¸n nµy nÕu c¶ hai nhãm triÖu chøng ®Òu næi bËt trong phÇn lín giai ®o¹n hiÖn t¹i cña bÖnh vµ nÕu giai ®o¹n nµy kÐo dµi Ýt nhÊt 2 tuÇn. F31.7 Rèi lo¹n c¶m xóc l­ìng cùc, hiÖn t¹i giai ®o¹n thuyªn gi¶m. BÖnh nh©n cã Ýt nhÊt mét giai ®o¹n rèi lo¹n c¶m xóc h­ng c¶m, h­ng c¶m nhÑ hoÆc hçn hîp trong qu¸ khø, hiÖn t¹i hoµn toµn thuyªn gi¶m. Thªm vµo ®ã Ýt nhÊt mét giai ®o¹n c¶m xóc kh¸c: h­ng c¶m, trÇm c¶m hoÆc hçn hîp nh­ng hiÖn nay bÖnh nh©n kh«ng cã mét rèi lo¹n c¶m xóc nµo ®¸ng kÓ vµ kh«ng cã nh­ vËy trong nhiÒu th¸ng. Chẩn đoán F31.8 Rèi lo¹n c¶m xóc l­ìng cùc kh¸c. Bao gåm: Rèi lo¹n c¶m xóc l­ìng cùc II. C¸c giai ®o¹n h­ng c¶m t¸i ph¸t. F31.9 Rèi lo¹n c¶m xóc l­ìng cùc kh«ng biÖt ®Þnh. F34.0 KhÝ s¾c chu kú ĐIỀU TRỊ Nguyên tắc điều trị: Điều trị kịp thời và tích cực để làm bình ổn giai đoạn cấp Điều trị triệu chứng: Nhằm mục đích điều trị các giai đoạn (hưng hoặc trầm). Nếu các giai đoạn nặng phải nhập viện. Trầm cảm: nhập viện để phòng ngừa nguy cơ tự sát cao. Hưng cảm: nhập viện để đối phó với các hậu quả do kích động gây ra Phương pháp điều trị cần thay đổi theo thể bệnh, giai đoạn bệnh. Việc phát hiện những dấu hiệu sớm của bệnh sẽ có sự can thiệp kịp thời trong 1-2 tuần đầu, tăng hiệu quả điều trị với thời gian thuyên giảm nhanh hơn. Cần đánh giá hiệu quả điều trị mới sau 1 - 2 tuần Điều trị duy trì để dự phòng tái phát. ĐIỀU TRỊ Liệu pháp hóa dược: Trong giai đoạn hưng cảm chủ yếu sử dụng các thuốc chống loạn thần (Chlopromazin, Tisercine, Haloperidol v.v..). Chọn thuốc, chọn liều phù hợp với từng người bệnh, phù hợp với sự dung nạp và hiệu quả điều trị. Thuốc             Liều trung bình Chlopromazin (Aminazin):         50 – 300mg/ ngàyLevomeromazin (Tisercine):     50 – 300mg/ ngàyHaloperidol:              5 –  20mg/ ngàyRisperidone:                   3 –   6mg/ ngàyOlanzapine:                 10 –  15mg/ ngày ĐIỀU TRỊ Trong giai đoạn trầm cảm chủ yếu sử dụng các thuốc chống trầm cảm (Amitriptylin, Anafranil, Prozac, Zoloft v.v.). Thuốc                  Liều trung bình Amitriptylin:                 50 – 150mg/ ngàyAnafranil:                   50 – 150mg/ ngàyProzac:                  20 –  80mg/ ngàyZoloft:                      50 –  200mg/ ngày ĐIỀU TRỊ Liệu pháp hóa dược: (Tiếp) Phối hợp với các thuốc điều chỉnh khí sắc trong điều trị rối loạn cảm xúc lưỡng cực ... - Muối Lithium: có hiệu quả điều trị nhưng chỉ tác dụng khoảng 8 ngày sử dụng, phải kết hợp với ATK lúc khởi đầu. Cần theo dõi lâm sàng và cận lâm sàng chặt chẽ - Carbamazepin: hiệu quả điều trị nhanh hơn so với Lithium, trong khoảng 3 ngày, CĐ tốt trường hợp hưng cảm kết hợp ATK lúc khởi đầu. đề phòng dị ứng. Liều trung bình 200 - 800mg/ ngày. - Valpromide (Depamide): điều trị các rối loạn khí sắc của rối loạn cảm xúc lưỡng cực. Liều trung bình 600 – 900mg/ ngày, liều duy trì 300 - 600mg/ ngày. Một số hướng dẫn điều trị Một vài phác đồ điều tri hưng cảm Theo Kaplan Sadock: Hàng đầu: Lithium Hàng thứ hai: chỉnh khí sắc Valproat Cacbamazepin Các thuốc chống co giật khác Hàng thứ ba: gồm các thuốc. Ức chế kệnh Ca+ (verpaminl) Chủ vận receptor alpha - adrenegic (clonidin) Thuốc chống loạn thần (Clozapin). Shock điên Một số hướng dẫn điều trị Một số thuốc điều tri hưng cảm được chấp nhận tại Mỹ Lithium 1970 Clopromazin 1973 Risperidol 2003 Quetiapin 2004 Ziprasidone 2004 Valproate 1994 Arpiprazole 2004 Carbamazepine 2004 Olanzapine 2005 Một số hướng dẫn điều trị Điều trị trầm cảm Hàng đầu Lithium hoặc Lamotrigine Valproate hoặc Cacbamazepin + SSRI (Bupropion, IMAO) Hàng thứ hai: phối hợp hai thuốc chỉnh khí sắc. Hàng thứ ba: Thay đổi thuốc chống trầm cảm. Phối hợp hai thuốc chỉnh khí sắc. Cân nhắc dùng thêm Thyroxine. Hàng thứ tư: Shock điện Cân nhắc điều trị thêm Bezodiazepine, thuốc chống loạn thần mới Một số hướng dẫn điều trị Các loai thuốc được lựa chọn trong giai đoạn trầm cảm lưỡng cực Thuốc chỉnh khí sắc Lithium Valproate. Lamtrigine Thuốc chống trầm cảm: Bupropione, SSRI, SNRI (Venlafaxine) Thuốc chống loạn thần mới: Olanzapine, Quetiapine, Ziprasidone, Aripiprazode. Việc phối hợp Olanzapin và Fluoxetine đã được FDA chấp thuận từ 2004 ĐIỀU TRỊ 2. Sốc điện (ECT): Chỉ định trong trường hợp rối loạn hành vi nặng (kích động), kháng thuốc, trầm cảm nặng có ý tưởng hành vi tự sát v.v. Cần phải khám LS và làm xét nghiệm cận lâm sàng thận trọng trước khi chỉ định sốc điện để loại trừ các trường hợp CCĐ  ĐIỀU TRỊ 3. Liệu pháp tâm lý hỗ trợ kết hợp: Quan tâm giúp đỡ bệnh nhân tận tình, chu đáo, tạo điều kiện để người bệnh cảm thấy dễ chịu và yên tâm nằm viện. Có thể sử dụng liệu pháp nhận thức, liệu pháp gia đình và các can thiệp tâm lý xã hội khác trong quá trình điều trị RLCXLC. PHÒNG BỆNH Rối loạn cảm xúc lưỡng cực thường hay tái phát người bệnh có thể có nhiều giai đoạn phát bệnh, giữa những giai đoạn này BN hoàn toàn khoẻ mạnh, việc điều trị dự phòng là hết sức cần thiết. Chú ý chế độ sinh hoạt, công tác và nghỉ ngơi của BN, tránh tình trạng quá căng thẳng về cảm xúc. Cần chú ý theo dõi người bệnh vào mùa thu, mùa hè là những mùa hay phát bệnh. Điều trị sớm ngay từ khi có các triệu chứng đầu tiên như: Rối loạn giấc ngủ, suy nhược, giảm hoạt động hay tăng hoạt động rõ rệt so với các trạng thái thông thường. Một số rau quả tốt cho người bệnh Cám ơn sự theo dõi của đồng nghiệp