Bài giảng Siêu âm trong một số bệnh lý bụng cấp cứu ở trẻ sơ sinh

SIÊU ÂM TRONG MỘT SỐ BỆNH LÝ BỤNG CẤP CỨU Ở TRẺ SƠ SINH Dr NGUYEN CAO THUY TRANG TT NHI KHOA – BVTW HUẾ Hẹp phì đại môn vị Ruột quay bất toàn và xoắn ruột Viêm ruột hoại tử Đòi hỏi chẩn đoán sớm, can thiệp sớm để tránh các biến chứng nặng ảnh hưởng đến quá trình hồi phục và chất lượng sống về sau Các bệnh lý bụng cấp cứu thường gặp ở trẻ sơ sinh • Chụp phim bụng không chuẩn bị • Siêu âm : rẻ tiền, đơn giản , hiệu quả , không nhiễm tia , dễ lập lại • Chụp cản quang đường tiêu hoá: hiện nay ít sử dụng • Scanner,MRI : khó tiếp cận, kém hiệu quả , đắt tiền Phương tiện chẩn đoán • Khẳng định chẩn đoán ban đầu • Định vị tổn thương, sự lan tràn , các bất thường kết hợp • Định hướng điều trị nội hay ngoại khoa • Theo dõi sau điều trị Vai trò của siêu âm • Đầu dò: đầu dò convex (3,5-5Mhz), đầu dò linear ( 5-7,5 Mhz) • Doppler màu và doppler năng lượng • Trẻ nhịn bú 4h + bình bú glucose 5% chuẩn bị sẵn • Khảo sát toàn bụng loại trừ các bệnh lý ổ bụng. Phương tiện và kỹ thuật khám • Phì đại cơ vòng và niêm mạc vùng ống môn vị gây tăc nghẽn đường ra của dạ dày • Tuổi phát hiện 3-8 tuần • Bệnh cảnh lâm sàng: nôn nhiều dịch nôn không chứa mật, có thể nôn ra máu, suy kiệt sụt cân rối loạn nước điện giải • Tỷ lệ 4nam /1 nữ • Cấp cứu về rối loạn nước điện giải do nôn trước khi xử lý ngoại khoa HẸP PHÌ ĐẠI MÔN VỊ • Chiều dài : 11mm ±2mm • Đường kính : 8,5mm ±2,5mm • Bề dày cơ : 1,8mm ± 0,5mm • Dịch dạ dày qua MV rõ từng đợt Môn vị bình thường • Hình thái học: môn vị phì đại nằm kéo dài , hình cocard trên nhát cắt ngang, tăng sinh mạch máu trong cơ • Động học: bất thường trong mở cơ môn vị, ứ đọng dịch dd, nhu động ngược chiều • Tiêu chuẩn kích thước: dài >15mm, đk > 14mm, bề dày cơ > 3mm Hẹp phì đại môn vị Hypertrophic pyloric stenosis (ultrasound measurements mnemonic) • Hypertrophic pyloric stenosis can be characterised in ultrasound studies by the measurements of the hypertrophic muscle. Although the criteria can vary from publication to publication, an easy way to keep in mind those values is remembering the first digits of the number "pi", also represented by the Greek letter "π": • π= 3.1415 • pyloric muscle thickness, i.e. diameter of a single muscular wall on a transverse image >3 mm (most accurate 1) • pyloric transverse diameter ≥14 mm • length, i.e. longitudinal measurement >15 mm Dr Dan J Bell◉ and Dr Bruno Di Muzio◈ et al. HẸP PHÌ ĐẠI MÔN VỊ Hình ảnh môn vị bình thường Hình ảnh môn vị bình thường Hình ảnh SÂ hẹp phì đại môn vị Hẹp phì đại môn vị Hẹp phì đại môn vị Hẹp phì đại môn vị • Trong thời kỳ bào thai các quai ruột quay ngược chiều kim đồng hồ 270 quanh đm MTTT • Khi không có sự quay hoặc sự quay không hoàn toàn sẽ tạo ra các vị trí bất thường như ruột non ở bụng (P), manh đại tràng ở bụng (T) , rễ mạc treo ngắn, dây chằng Ladd • Ruột quay bất toàn là dị dạng bẩm sinh và không gây ra triệu chứng lâm sàng nhưng là tiền đề cho blý tắc ruột và xoắn ruột • XOẮN RUỘT VÀ RUỘT QUAY BẤT TOÀN • Hình ảnh chính của ruột quay bất toàn là TM MTTT nằm trước trái của ĐM MTTT • Hình ảnh xoắn ruột là dấu xoáy nước “ whirlpool sign” nằm trước ĐMC do mạc treo, TM MTTT và các quai ruột xoắn theo chiều đồng hồ quanh trục là ĐM MTTT Xoắn ruột và ruột quay bất toàn Quá trình quay bình thường Ruột quay bất toàn và xoắn ruột CÁC MẠCH MÁU MẠC TREO • Tỷ lệ RQBT 1/500-1/200 trẻ sinh sống, • Tỷ lệ xoắn ruột 1/6000 • 50% xoắn ruột trong tuần đầu sau sinh • Bệnh thường gặp ở trẻ dưới 1 tuổi, tắc ruột cao , nôn dịch mật , choáng, gđ muộn sẽ có dấu nhiễn trùng nhiễm độc, tiên lượng tử vong cao « Trước bệnh nhi sơ sinh có bụng chướng và nôn ra mật xanh cần được coi như một bệnh cảnh xoắn ruột trên ruột quay bất toàn cho đến khi tìm được các dấu hiệu loại trừ » Xoắn ruột và ruột quay bất toàn Siêu âm bụng có độ nhạy độ đặc hiệu rất cao (92% - 100%) Dấu hiệu trực tiếp • Dấu đảo vị trí đm- tm MTTT • Dấu xoắn gốc mạc treo trước cột sống «Whirlpool sign» Dấu hiệu gián tiếp • Dấu tắc nghẽn cao dạ dày – tá tràng • Dấu phù nề thành ruột non • Dấu dãn ruột non • Dịch tự do ổ bụng • Hơi tự do ổ bụng HÌNH ẢNH SIÊU ÂM Hình ảnh đảo vị trí mạch máu • Khối bất thường trước cột sống • Dấu hiệu xoắn của mạch máu Whirlpool sign : tĩnh mạch xoắn quanh động mạch, giãn tĩnh mạch Hình ảnh khối xoắn Hình ảnh khối xoắn  Ultrasound Cases • VRHT là bệnh lý cấp cứu ngoại khoa thường gặp nhất ở giai đoạn sơ sinh, chiếm tỷ lệ 1-8% số bn tại HSCC SS, tỷ lệ tử vong 20-40% • Trẻ ss non tháng, nhẹ cân có nguy cơ cao ( 3-10%) với tỷ lệ tử vong lên đến 50% • Cơ chế bệnh sinh chưa được biết rõ, nhiều NC cho thấy các yếu tố liên quan : thiếu máu ruột/ tái tưới máu, dùng sữa công thức, nhiễm khuẩn... • Vk gây bệnh thường gặp Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae. Proteus mirabilis, Staphylococcus aureus... VIÊM RUỘT HOẠI TỬ • Bỏ bú, tiêu chảy, nôn, chậm tiêu, bụng chướng giảm hoặc mất âm ruột, sưng nề đỏ da bụng • Khó thở • Lờ đờ kém linh hoạt • Giảm tưới máu ngoại vi • Shock/ suy tuần hoàn • Xuất huyết đa tạng , rối loạn đông máu Dấu hiệu lâm sàng • Phù nề thành ruột • Hơi trong thành ruột • Giãn lớn các quai ruột • Hơi trong hệ TM Cửa • Giảm hoặc mất nhu động ruột • Dịch tự do ổ bụng • Hơi tự do ở bụng Các dấu hiệu siêu âm Hơi trong thành ruột Hơi trong hệ TM Cửa Phù nề thành ruột và dịch ổ bụng Hơi và dịch tự do ổ bụng Signs Number (%) of children, who presented with certain features in US Number (%) of children, who presented with certain features in x-ray examination Intestinal pneumatosis 4 (44%) 1 (11%) Portal venous gas 1 (11%) 0 Distended intestinal loops/signs of obstruction 5/5 (56%) 3 (33%)/2 (22%) Signs of perforation 1 (11%) 0 Features of intestinal immaturity in US (absence/reduced peristalsis)/paucity of bowel gas in x-ray examination 4 (44%) 2 (22%) Ascites 6 (67%) 0 Vai trò siêu âm so sánh với xquang Comparison of findings in ultrasound and plain abdominal radiography examinations. • Usefulness of Ultrasound Examinations in the Diagnostics of Necrotizing Enterocolitis Joanna Staryszak,1,A,B,C,D,E,F Joanna Stopa,1,B,C,D,E,F Iwona Kucharska-Miąsik,1,B,C,D,E Magdalena Osuchowska,1,C,D,E Wiesław Guz,2,A,D,E and Witold Błaż3,D,E, • Necrotizing Enterocolitis Updated: Jan 02, 2016 Author: Shelley C Springer, JD, MD, MSc, MBA, FAAP; Chief Editor: Ted Rosenkrantz, MD more... • Imaging in Hypertrophic Pyloric Stenosis Infantile hypertrophic pyloric stenosis at a tertiary care hospital in Tanzania: a surgical experience with 102 patients over a 5-year period Phillipo L. Chalya, Mange Manyama, Neema M. Kayange, Joseph B. Mabula, and Alicia Massenga Updated: Dec 19, 2015 • The efficiency of sonography in diagnosing volvulus in neonates with suspected intestinal malrotation Wenhua Zhang, MD, Hongjun Sun, MD,∗ and Fangqiong Luo, MD Published online 2017 Oct 20. doi: 10.1097/MD.0000000000008287 • Intestinal Volvulus - Emedicine Medscape Updated: Jan 20, 2012 Andre Hebra, MD • Intestinal Malrotation - Emedecine medscape Updated: Nov 14, 2012 Robyn Hatley, MD, Carmen Cuffari, MD • Sonographic Features Related to Volvulus inNeonatal Intestinal Malrotation Ultrasound Med 19:371– 376, 2000 Hsun-Chin Chao, MD, Man-Shan Kong, MD, Ju-Yi Chen, MD • Neonatal Malrotation with Midgut Volvulus Mimicking Duodenal Atresia Dorothy L. Gilbertson-Dahdal1, Sanjeev Dutta2, Laura J. Varich3 and Richard A. Barth3 May 2009, Volume 192, Number 5 . Tài liệu tham khảo XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN