Bài giảng Vị trí, vai trò của các chức danh tư pháp trong hoạt động bảo vệ pháp luật

11 VỊ TRÍ, VAI TRÒ CỦA CÁC CHỨC DANH TƯ PHÁP TRONG HOẠT ĐỘNG BẢO VỆ PHÁP LUẬT Phiếu kỹ thuật bài giảng 2 1. Khái niệm tư pháp, cơ quan tư pháp, hệ thống tư pháp, chức danh tư pháp. 4. Yêu cầu đặt ra nhằm xây dựng, hoàn thiện hệ tiêu chuẩn CDTP trong giai đoạn hiện nay. 3. Vị trí, vai trò của các chức danh tư pháp. 2. Phân loại chức danh tư pháp theo chức nang, nhiệm vụ. VỊ TRÍ, VAI TRÒ CỦA CÁC CHỨC DANH TU PHÁP TRONG HOẠT ĐỘNG BẢO VỆ PHÁP LUẬT 23 Ngày 02 / 01 / 2002, Bộ Chính trị - TW đảng Cộng sản Việt Nam đã ra Nghị quyết số 08 về một số nhiệm vụ trọng tâm của công tác tư pháp trong đó có cải cách tư pháp. để nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy tư pháp, đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nước pháp quyền, việc nâng cao số lượng và chất lượng của đội ngũ các chức danh tư pháp cũng như việc xây dựng và hoàn thiện hệ tiêu chuẩn chức danh tư pháp là một vấn đề cấp bách được đặt ra. 4 1.KHÁI NIỆM TƯ PHÁP, CƠ QUAN TƯ PHÁP, 2.HỆ THỐNG CƠ QUAN TƯ PHÁP, CDTP 1.1 Khái niệm Tư pháp . ái i á 1.2 Cơ Quan tư pháp . a t á 1.3 hệ Thống Tư pháp . á 1.4 Chức Danh Tư pháp . c a á 35 1.1 KHÁI NIỆM TƯ PHÁP 1.1 I I - Tư pháp để phân biệt với công pháp trong hệ thống pháp luật Com mon Law. - Tư pháp theo nghĩa hán việt là bảo vệ pháp luật. Do đó được dùng như một tính từ để chỉ tất cả hoạt động liên quan đến bảo vệ pháp luật và duy trè công lý, đi kèm nhỮng danh từ ví dụ như: cơ quan tư pháp, hệ thống tư pháp, chức danh tư pháp... - Tư pháp, theo nghĩa chung nhất, nghĩa là pháp luật. 6 1.2 CƠ QUAN TƯ PHÁP 1.2 - Theo nghĩa rộng, cơ quan tư pháp là cơ quan bảo vệ pháp luật. - Theo nghĩa hẹp, cơ quan tư pháp là cơ quan điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án. - Theo nghĩa thông dụng nhất thè cơ quan tư pháp là cơ quan điều tra, truy tố, xét xử, cơ quan bổ trợ tư pháp, cơ quan hành chính tư pháp, cơ quan thi hành án. 47 1.3 HỆ THỐNG TƯ PHÁP - Hệ thống quyền lực nhà nước được xác định trên sự phân công và phối hợp hoạt động giỮa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các chức nang lập pháp, hành pháp và tư pháp. Do đó, hoạt động của hệ thống tư pháp có tính độc lập tương đối trong tổng thể hệ thống quyền lực nhà nước. Hệ thống tư pháp bao gồm pháp luật về tư pháp và các thiết chế tư pháp. 8 1.3 HỆ THỐNG TƯ PHÁP (TIẾP) - Pháp luật về tư pháp là cơ sở pháp lý cho Hoạt động của các cơ quan tư pháp và tạo điều kiện cho việc kiểm tra, giám sát của toàn xã hội. 1.3 ( I ) - l t t l s l t t t i i i i tr , i s t t i. 59 1.3 HỆ THỐNG TƯ PHÁP (TIẾP) - Hệ thống tư pháp tạo thành hệ thống các khâu tố tụng dẫn đến xét xử và phán quyết của toà án. Xuất phát từ quan điểm coi toà án là nơi biểu hiện tập trung của quyền tư pháp, nơi mà các kết quả hoạt động điều tra, công tố, bào chữa, giám định được sử dụng một cách công khai thông qua các thủ tục tố tụng để đưa ra phán xét cuối cùng mang tính quyền lực nhà nước. Thông qua đó, thiết lập hệ thống các quá trỡnh áp dụng PL từ phía các cơ quan quyền lực nhà nước. 1.3 ( I ) - ệ thống tư pháp tạo thành hệ thống các khâu tố tụng dẫn đến xét x và phán quyết của toà án. uất phát t quan điể coi toà án là nơi biểu hiện tập trung của quyền tư pháp, nơi à các kết quả hoạt động điều tra, công tố, bào chữa, giá định đư c s dụng ột cách công khai thông qua các thủ tục tố tụng để đưa ra phán xét cuối cùng ang tính quyền l c nhà nư c. hông qua đó, thiết lập hệ thống các quá tr nh áp dụng P t phía các cơ quan quyền l c nhà nư c. 10 1.4 CHỨC DANH TƯ PHÁP - Chức danh tư pháp là khái niệm chỉ người thực thi nhiệm vụ trong các cơ quan tư pháp ( hiểu theo nghĩa hẹp ) được đào tạo kỹ nang thực hành nghề và hành nghề theo một chuyên môn nhất định ; có danh xưng được bổ nhiệm hoặc thừa nhận theo pháp luật khi đáp ứng đủ các tiêu chuẩn và điều kiện xác định theo quy định của pháp luật; gián tiếp thực hiện quyền lực nhà nước; khi thực hiện quyền lực nhà nước, có các quyền và nghĩa vụ theo luật định. 1.4 - h c danh tư pháp là khái niệ chỉ ngư i th c thi nhiệ vụ trong các cơ quan tư pháp ( hiểu theo nghĩa hẹp ) đư c đào tạo kỹ nang th c hành nghề và hành nghề theo ột chuyên ôn nhất định ; có danh xưng đư c bổ nhiệ hoặc th a nhận theo pháp luật khi đáp ng đủ các tiêu chuẩn và điều kiện xác định theo quy định của pháp luật; gián tiếp th c hiện quyền l c nhà nư c; khi th c hiện quyền l c nhà nư c, có các quyền và nghĩa vụ theo luật định. 611 2. Phân loại chức danh tư pháp Theo Chức nang, Nhiệm vụ 2.1 Nhóm chức danh điều tra - truy tố - xét xử 2.2 Nhóm chức danh bổ trợ tư pháp 2.3 Nhóm chức danh hành chính tư pháp 2.4 Nhóm chức danh tư pháp khác 12 2.1 NHÓM CHỨC DANH ĐIỀUTRA, TRUY TỐ, XÉT XỬ Thẩm phán Kiểm sát viên Thư ký toà án Hội thẩm nhân dân Thẩm tra viên Điều tra viên 713 2.2 NHÓM CHỨC DANH BỔ TRỢ TƯ PHÁP Luật sư Tư vấn pháp luật Bào chữa viên nhân dân Chuyên viên trợ giúp Pháp lý 14 2.3 NHÓM CHỨC DANH HÀNH CHÍNH TƯ PHÁP Công Chứng viêniê Hộ tịch Viên tịc iê Giám định viên tư pháp iá ị iê t á 815 2.4 NHÓM CHỨC DANH TƯ PHÁP KHÁC Chấp hành viên Trọng Tài Viên 16 3. VỊ TRÍ VAI TRÒ CỦA CÁC CHỨC DANH TƯ PHÁP - Thực hiện chuyên môn đặc biệt theo quy định của PL đó là áp dụng PL trên cơ sở những sự kiện pháp lý xảy ra. Tính chuyên môn nghiệp vụ đòi hỏi hiểu biết sâu về pháp luật và khả nang nhận biết những sự kiện. 917 3. VỊ TRÍ VAI TRÒ CỦA CÁC CHỨC DANH TƯ PHÁP (TIẾP) - Có các quyền và nghĩa vụ theo luật định làm cơ sở cho việc thực hiện nhiệm vụ. 18 3. VỊ TRÍ VAI TRÒ CỦA CÁC CHỨC DANH TƯ PHÁP (TIẾP) - Hoạt động nhằm duy trỡ công lý - bảo vệ pháp luật. Từ đó, hoạt động trung tâm là hoạt động phán xử - đánh giá về mặt pháp lý trên cơ sở hoạt động tỡm kiếm, xác định và minh định những sự kiện xảy ra để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức và nhà nước. 10 19 3. VỊ TRÍ VAI TRÒ CỦA CÁC CHỨC DANH TƯ PHÁP (TIẾP) - Hoạt động của các chức danh tư pháp tuân theo một quy trènh luật định thể hiện ở chỗ theo một thủ tục pháp lý đa dạng nhưng rõ ràng, minh bạch và công khai. - Có hành vi làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quan hệ pháp luật 20 3. VỊ TRÍ VAI TRÒ CỦA CÁC CHỨC DANH TƯ PHÁP (TIẾP) - Hậu quả của hành vi là các van bản pháp lý có giá trị buộc các chủ thể khác tôn trọng và thi hành 11 21 4. YÊU CẦU ĐẶT RA NHẰM XÂY DỰNG, HOÀN THIỆT HỆ TIÊU CHUẨN CDTP TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY - Làm rõ về lý luận các khái niệm tư pháp, cơ quan tư pháp, chức danh tư pháp. - l l i i t , t , t . 22 4. YÊU CẦU ĐẶT RA NHẰM XÂY DỰNG, HOÀN THIỆT HỆ TIÊU CHUẨN CDTP TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY (TIẾP) - Thể chế hoá các tiêu chẩn của chức danh tư pháp theo hướng cán bộ có chức danh tư pháp phải có trỡnh độ đại học luật và được đào tạo về kỹ nang nghề nghiệp tư pháp theo chức danh kèm theo tiêu chuẩn về chính trị, đạo đức nghề nghiệp. - c c c tiê c c c c t t e c c c c t i c tr i c l t c t i t t e c c è t e tiê c c í trị, c i . 12 23 4. YÊU CẦU ĐẶT RA NHẰM XÂY DỰNG, HOÀN THIỆT HỆ TIÊU CHUẨN CDTP TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY (TIẾP) - Chuẩn hoá đào tạo và bổ nhiệm các chức danh tư pháp; xây dựng chương trình giáo trình đào tạo, bảo đảm các học viên khi tốt nghiệp phải có quan điểm chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức tốt và nắm vững kiến thức pháp luật. - t i c c c c t ; c trì i trì t , c c iê i t t i i c i c í trị , c t c t t i t c l t. 24 4. YÊU CẦU ĐẶT RA NHẰM XÂY DỰNG, HOÀN THIỆT HỆ TIÊU CHUẨN CDTP TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY (TIẾP) - Thống nhất đầu mối quản lý nhà nước đối với chức danh tư pháp ( Bộ Tư pháp) - t i l i i t ( )