Chuyên đề Bàn về cách tính khấu hao tài sản cố định và hạch toán khấu hao tài sản cố định theo chế độ hiện hành trong các doanh nghiệp

Lêi nãi ®Çu c ã thÓ nãi, tµi s¶n cè ®Þnh (TSC§) lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù sèng cßn cña doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §èi víi doanh nghiÖp, TSC§ lµ t­ liÖu lao ®éng ®Ó con ng­êi t¸c ®éng ®Õn ®èi t­îng lao ®éng, lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó gi¶m c­êng ®é lao ®éng vµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, nã thÓ hiÖn c¬ së vËt chÊt kü thuËt, tr×nh ®é c«ng nghÖ, n¨ng lùc vµ thÕ m¹nh cña doanh nghiÖp trong s¶n xuÊt kinh doanh. Trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, khoa häc kü thuËt trë thµnh n¨ng lùc s¶n xuÊt th× TSC§ lµ yÕu tè quan träng ®Ó t¹o nªn c¸c thÕ m¹nh c¹nh tranh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. TSC§ lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, TSC§ bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®­îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ kinh doanh. Kh¸c víi ®èi t­îng lao ®éng, TSC§ tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt cho ®Õn lóc h­ háng. V× thÕ doanh nghiÖp ph¶i t×m c¸ch thu håi l¹i vèn ®Ó t¸i ®Çu t­ TSC§ b»ng c¸ch trÝch khÊu hao. Râ rµng, viÖc tÝnh vµ trÝch khÊu hao TSC§ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn chi phÝ, lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, mÆt kh¸c nã ¶nh h­ëng c¶ viÖc thÓ hiÖn tµi s¶n cña doanh nghiÖp trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. ViÖc tÝnh khÊu hao cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh theo nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau. ViÖc lùa chän ph­¬ng ph¸p nµo lµ tuú thuéc vµo quy ®Þnh cña nhµ n­íc vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­îc lùa chän ph¶i ®¶m b¶o thu håi vèn nhanh, ®Çy ®ñ vµ phï hîp víi kh¶ n¨ng trang tr¶i cña doanh nghiÖp Do nhËn biÕt ®­îc tÇm quan träng cña viÖc tÝnh vµ trÝch khÊu hao TSC§, em ®· thùc hiÖn ®Ò ¸n m«n häc víi ®Ò tµi: “bµn vÒ c¸ch tÝnh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµ h¹ch to¸n khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh theo chÕ ®é hiÖn hµnh trong c¸c doanh nghiÖp.” Néi dung ®Ò ¸n gåm ba phÇn: PhÇn I: C¬ së lý luËn vÒ khÊu hao TSC§. PhÇn II: Thùc tr¹ng khÊu hao TSC§. PhÇn III: KiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn chÕ ®é tÝnh khÊu hao vµ h¹ch to¸n khÊu hao trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. PhÇn mét: C¬ së lý luËn vÒ khÊu hao TSC§ 1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, ph©n lo¹i vµ nhiÖm vô h¹ch to¸n TSC§ 1.1. Kh¸i niÖm TSC§. TSC§ lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng chñ yÕu lµm tho¶ m·n ®ång thêi c¸c tiªu chuÈn sau: + Cã lîi Ých kinh tÕ trong t­¬ng lai. + Nguyªn gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch ®¸ng tin cËy + Tho¶ m·n tiªu chuÈn gi¸ trÞ theo quy ®Þnh (Theo QuyÕt ®Þnh 206/2003/ Q§-BTC ngµy12 th¸ng 12 n¨m 2003 cña Bé Tµi ChÝnh th× TSC§ ph¶i cã gi¸ trÞ tõ 10.000.000 ®ång trë lªn). + Thêi gian sö dông lµ tõ mét n¨m trë lªn. 1.2. §Æc ®iÓm cña TSC§. TSC§ lµ nh÷ng t­ liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín vµ thêi gian sö dông dµi. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, TSC§ bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®­îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ kinh doanh. Kh¸c víi ®èi t­îng lao ®éng, TSC§ tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh vµ gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu cho ®Õn khi h­ háng. 1.3. Ph©n lo¹i TSC§. TSC§ cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu thø cã ®Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý kh¸c nhau. §Ó viÖc tÝnh khÊu hao TSC§ ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch hîp lý, chÝnh x¸c th× sù ph©n lo¹i TSC§ lµ cÇn thiÕt. Nhê vµo viÖc ph©n lo¹i chóng ta sÏ biÕt ®­îc chÊt l­îng, c¬ cÊu cña tõng TSC§ hiÖn cã trong doanh nghiÖp ®Ó tõ ®ã cã thÓ ®­a ra c¸c ph­¬ng ph¸p qu¶n lý tèt: nh­ ®­a ra tû lÖ khÊu hao, gi¸ trÞ n¨m sö dông... ®Ó thay ®æi, cËp nhËt c«ng nghÖ míi, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, khuyÕn khÝch tiªu thô s¶n xuÊt. C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña TSC§ trong doanh nghiÖp, doanh nghiÖp tiÕn hµnh ph©n lo¹i TSC§ theo c¸c tiªu thøc sau: Ph©n lo¹i TSC§ theo h×nh th¸i cã: + TSC§ h÷u h×nh: lµ nh÷ng TSC§ cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ bao gåm: . Nhµ cöa vËt, kiÕn tróc . M¸y mãc, thiÕt bÞ . Ph­¬ng tiÖn vËn t¶i . ThiÕt bÞ, dông cô qu¶n lý . V­ên c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc, sóc vËt cho s¶n phÈm . TSC§ h÷u h×nh kh¸c + TSC§ v« h×nh: lµ TSC§ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt nh­ng cã gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông bao gåm: . QuyÒn sö dông ®Êt cã thêi h¹n . QuyÒn ph¸t hµnh . B¶n quyÒn, b»ng s¸ng chÕ . Nh·n hiÖu hµng ho¸ . PhÇn mÒm m¸y tÝnh nÕu phÇn mÒm ®éc lËp víi phÇn cøng . GiÊy phÐp vµ giÊy nh­îng quyÒn . TSC§ v« h×nh kh¸c Ph©n lo¹i TSC§ theo quyÒn së h÷u cã: + TSC§ thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp: lµ nh÷ng TSC§ do nhµ n­íc cÊp hoÆc do c¸c c¸ nh©n, cæ ®«ng gãp vèn khi thµnh lËp doanh nghiÖp hoÆc mua b»ng nguån vèn bæ sung cña doanh nghiÖp. + TSC§ ®i thuª: lµ TSC§ kh«ng thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp, doanh nghiÖp chØ cã quyÒn sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh ghi trong hîp ®ång thuª (TSC§ thuª tµi chÝnh vµ TSC§ thuª ho¹t ®éng). - Ph©n lo¹i theo t×nh h×nh sö dông: + TSC§ sö dông cho ho¹t ®éng kinh doanh + TSC§ sö dông cho phóc lîi, sù nghiÖp, cho ch­¬ng tr×nh dù ¸n + TSC§ b¶o qu¶n hé, gi÷ hé nhµ n­íc + TSC§ sö dông cho ho¹t ®éng kh¸c + TSC§ chê thanh lý - Ph©n lo¹i TSC§ theo nguån h×nh thµnh cã: + TSC§ ®­îc ®Çu t­ b»ng nguån vèn ng©n s¸ch + TSC§ ®­îc ®Çu t­, mua s¾m b»ng nguån vèn bæ sung (quü phóc lîi, quü ®Çu t­ ph¸t triÓn) + TSC§ ®­îc ®Çu t­, mua s¾m b»ng nguån vèn vay + TSC§ ®­îc ®Çu t­, mua s¾m b»ng nguån vèn liªn doanh 1.4. NhiÖm vô h¹ch to¸n TSC§. H¹ch to¸n TSC§ ph¶i ®¶m b¶o c¸c nhiÖm vô chñ yÕu sau: - Theo dâi ph¶n ¸nh chÝnh x¸c t×nh h×nh t¨ng, gi¶m TSC§ c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ sè l­îng tµi s¶n hiÖn cã trong ph¹m vi toµn bé ®¬n vÞ còng nh­ ë tõng bé phËn sö dông. -TÝnh to¸n vµ ph©n bæ chÝnh x¸c khÊu hao TSC§ vµ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo møc ®é hao mßn cu¶ tµi s¶n vµ chÕ ®é quy ®Þnh. - TËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ söa ch÷a TSC§. - Tham gia kiÓm tra ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vµ yªu cÇu b¶o qu¶n vèn. - TiÕn hµnh ph©n tÝch sö dông vµ hiÖu qu¶ sö dông TSC§. 2. Hao mßn, khÊu hao TSC§. 2.1.Hao mßn TSC§. Trong qu¸ tr×nh sö dông, TSC§ sÏ mÊt dÇn tÝnh h÷u Ých cña nã, sù mÊt dÇn tÝnh h÷u Ých ®ã gäi lµ hao mßn. Hao mßn TSC§ lµ sù gi¶m dÇn gi¸ trÞ cña TSC§ do tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh, do bµo mßn cña tù nhiªn, do tiÕn bé kü thuËt trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña TSC§.Khi sö dông TSC§, tuy r»ng nã vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu nh­ng thùc tÕ ®· gi¶m dÇn gi¸ trÞ do chuyÓn phÇn hao mßn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm. PhÇn gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ (c¶ h÷u h×nh vµ v« h×nh) ®­îc tÝnh vµo c¸c ®èi t­îng sö dông TSC§ vµ h×nh thµnh nªn nguån vèn khÊu hao TSC§. Thùc tÕ cã hai lo¹i hao mßn TSC§: - Hao mßn h÷u h×nh: lµ sù hao mßn vËt lû trong qu¸ tr×nh sö dông do bÞ cä s¸t, bÞ ¨n mßn, bÞ h­ háng tõng bé phËn. Hao mßn h÷u h×nh cña TSC§ diÔn ra ë hai d¹ng sau: + Hao mßn d­íi d¹ng kü thuËt xÈy ra trong qu¸ tr×nh sö dông. + Hao mßn do t¸c ®éng cña thiªn nhiªn (®é Èm, h¬i n­íc, kh«ng khÝ), hao mßn nµy x¶y ra th­êng xuyªn vµ kh«ng phô thuéc vµo viÖc sö dông. Do cã hao mßn h÷u h×nh nªn TSC§ mÊt dÇn gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông ban ®Çu, tæn thÊt trªn thùc thÓ TSC§. §iÒu ®ã lµm cho hiÖu suÊt cña TSC§ gi¶m dÇn vµ cuèi cïng bÞ h­ háng cÇn ph¶i thanh lý vµ thay thÕ b»ng TSC§ kh¸c. - Hao mßn v« h×nh: lµ sù gi¶m gi¸ trÞ cña TSC§ do tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt, hao mßn lo¹i nµy kh«ng kÌm theo sù gi¶m thÊp vÒ gi¸ trÞ sö dông. Nhê khoa häc kü thuËt ngµy cµng ph¸t triÓn, viÖc øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµo ho¹t ®éng kinh tÕ cµng nhanh vµ quy m« lín th× TSC§ ®­îc s¶n xuÊt cµng cã nhiÒu tÝnh n¨ng víi n¨ng suÊt cao vµ chi phÝ thÊp lµm cho TSC§ cò bÞ mÊt gi¸, l¹c hËu so víi c«ng nghÖ míi. Qua nghiªn cøu hao mßn TSC§ ta thÊy gi¶m gi¸ TSC§ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan do ®ã ph¶i thu håi vèn ®Çu t­ ë TSC§ t­¬ng øng víi gi¸ trÞ hao mßn ®Ó t¹o nguån vèn t¸i ®Çu t­ TSC§. 2.2. KhÊu hao TSC§. KhÊu hao TSC§ lµ ph©n bæ mét c¸ch hîp lý, khoa häc nguyªn gi¸ TSC§ vµo chi phÝ kinh doanh th«ng qua thêi gian sö dông TSC§.Thùc chÊt khÊu hao TSC§ lµ h×nh thøc thu håi vèn cè ®Þnh ë TSC§ t­¬ng øng víi gi¸ trÞ hao mßn trong s¶n xuÊt kinh doanh. PhÇn gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ ®­îc chuyÓn dÞch vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm míi s¶n xuÊt ra th«ng qua viÖc trÝch khÊu hao TSC§ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo nh÷ng tû lÖ khÊu hao kh¸c nhau ®èi víi mçi lo¹i TSC§. VÒ ph­¬ng diÖn kÕ to¸n, khÊu hao lµ viÖc ghi nhËn sù gi¶m gi¸ cña TSC§. VÒ ph­¬ng diÖn kinh tÕ, khÊu hao cho phÐp doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ®­îc gi¸ trÞ thùc cña tµi s¶n, ®ång thêi lµm gi¶m lîi nhuËn rßng cña doanh nghiÖp. VÒ ph­¬ng diÖn tµi chÝnh, khÊu hao lµ mét ph­¬ng tiÖn tµi trî gióp cho doanh nghiÖp thu ®­îc bé phËn gi¸ trÞ ®· mÊt cña TSC§. VÒ ph­¬ng diÖn thuÕ kho¸, khÊu hao lµ mét kho¶n chi phÝ ®­îc trõ vµo lîi tøc chÞu thuÕ. VÒ ph­¬ng diÖn kÕ to¸n, khÊu hao lµ sù ghi nhËn gi¶m gi¸ cña TSC§. 2.3. Mèi quan hÖ gi÷a hao mßn vµ khÊu hao. §Ó thu håi gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§, ng­êi ta tiÕn hµnh trÝch khÊu hao phÇn gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm ra. Do vËy, hao mßn quyÕt ®Þnh khÊu hao vµ cã hao mßn th× míi cã khÊu hao. Hao mßn lµ mét hiÖn t­îng kh¸ch quan lµm gi¶m gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña TSC§, hao mßn lµ mét kh¸i niÖm tr×u t­îng vµ kh«ng dù ®o¸n ®­îc. Cßn khÊu hao lµ mét biÖn ph¸p chñ quan trong qu¶n lý nh»m thu håi gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§. KhÊu hao lµ mét kh¸i niÖm cô thÓ, trong kÕ to¸n dïng khÊu hao ®Ó ph¶n ¸nh hao mßn. PhÇn hai: Thùc tr¹ng khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh C¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§. KhÊu hao TSC§ lµ mét trong nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, viÖc sö dông ph­¬ng ph¸p tÝnh trÝch khÊu hao hîp lý hay kh«ng hîp lý cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sù chÝnh x¸c cña chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh.ViÖc tÝnh khÊu hao cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh theo nhiÒu ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau Sau ®©y lµ néi dung mét sè ph­¬ng ph¸p khÊu hao phæ biÕn hiÖn nay: 1.1. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng. Ph­¬ng ph¸p nµy c¨n cø vµo nguyªn gi¸ vµ tû lÖ khÊu hao TSC§ ®Ó tÝnh ra møc khÊu hao, tû lÖ khÊu hao nµy do Nhµ n­íc quy ®Þnh cô thÓ. Nh­ng ®èi víi mét sè doanh nghiÖp do yªu cÇu s¶n xuÊt cã tû lÖ khÊu hao cao h¬n theo yªu cÇu ®Ó hoµn vèn. C¨n cø c¸c quy ®Þnh trong ChÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§ ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh 206/2003/Q§-BTC, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh thêi gian sö dông cña TSC§. X¸c ®Þnh møc tÝnh khÊu hao trung b×nh hµng n¨m cho tµi s¶n cè ®Þnh theo c«ng thøc sau ®©y: Møc trÝch khÊu hao trung b×nh hµng n¨m cña TSC§ = Nguyªn gi¸ cña TSC§ Thêi gian sö dông NÕu doanh nghiÖp trÝch khÊu hao cho tõng th¸ng th× lÊy sè khÊu hao ph¶i trÝch c¶ n¨m chia cho 12 th¸ng. Trong thùc tÕ, tû lÖ khÊu hao ®­îc Nhµ n­íc quy ®Þnh s½n cho tõng lo¹i, tõng nhãm TSC§, nh­ng doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ cña m×nh ®Ó n©ng cao tû lÖ khÊu hao trong giíi h¹n cho phÐp, ®¶m b¶o kh«ng lµm gi¸ thµnh qu¸ cao, ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ b¸n vµ tiªu thô s¶n phÈm. Tr­êng hîp thêi gian sö dông hay nguyªn gi¸ cña TSC§ thay ®æi, doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh l¹i møc trÝch khÊu hao trung b×nh cña TSC§ b»ng c¸ch lÊy gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n chia (:) cho thêi gian sö dông x¸c ®Þnh l¹i hoÆc thêi gian sö dông cßn l¹i (®­îc x¸c ®Þnh lµ chªnh lÖch gi÷a thêi gian sö dông ®· ®¨ng ký trõ thêi gian ®· sö dông) cña TSC§. Møc trÝch khÊu hao cho n¨m cuèi cïng cña thêi gian sö dông TSC§ ®­îc x¸c ®Þnh lµ hiÖu sè gi÷a nguyªn gi¸ TSC§ vµ sè khÊu hao luü kÕ ®· thùc hiÖn ®Õn n¨m tr­íc n¨m cuèi cïng cña TSC§ ®ã. Khi söa ch÷a n©ng cÊp TSC§ lµm t¨ng nguyªn gi¸ TSC§ th× møc khÊu hao míi trÝch hµng th¸ng thay ®æi vµ ®­îc tÝnh theo c«ng thøc sau: Møc khÊu hao ph¶i trÝch trong th¸ng = Gi¸ trÞ cßn l¹i tr­íc khi n©ng cÊp + Gi¸ trÞ n©ng cÊp Sè n¨m ­íc tÝnh sö dông sau khi n©ng cÊp x 12 Kh¸c víi quy ®Þnh theo QuyÕt ®Þnh 166/1999/Q§-BTC lµ viÖc thùc hiÖn khÊu hao TSC§ ®­îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c trßn th¸ng, TSC§ t¨ng trong th¸ng nµy th× th¸ng sau míi tÝnh khÊu hao, TSC§ gi¶m trong th¸ng nµy th× th¸ng sau míi th«i tÝnh khÊu hao. Theo quy ®Þnh míi t¹i QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/ Q§-BTC ®­îc ¸p dông tõ n¨m tµi chÝnh 2004 th× viÖc trÝch hoÆc th«i trÝch khÊu hao TSC§ ®­îc thùc hiÖn b¾t ®Çu tõ ngµy (theo sè ngµy cña th¸ng) mµ TSC§ t¨ng, gi¶m, hoÆc ngõng tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh. Do ®ã, cÇn ph¶i x¸c ®Þnh møc trÝch khÊu hao dèi víi nh÷ng TSC§ ®­a vµo sö dông tr­íc ngµy 01/01/2004 nh­ sau: - C¨n cø c¸c sè liÖu trªn sæ kÕ to¸n, hå s¬ cña TSC§ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña TSC§. - X¸c ®Þnh thêi gian sö dông cßn l¹i cña TSC§ theo c«ng thøc sau: T = T2( 1- t1/T1) Trong ®ã: T: Thêi gian sö dông cßn l¹i cña TSC§ T1: Thêi gian sö dông cña TSC§ x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh t¹i Phô lôc1 ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 166/1999/Q§-BTC. T2: Thêi gian sö dông cña TSC§ x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh t¹i Phô lôc 1 ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§-BTC. t1: Thêi gian thùc tÕ ®· trÝch khÊu hao cña TSC§. - X¸c ®Þnh møc trÝch khÊu hao hµng n¨m (cho nh÷ng n¨m cßn l¹i cña TSC§) nh­ sau: Møc trÝch khÊu hao trung b×nh hµng n¨m cña TSC§ = Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ Thêi gian sö dông cßn l¹i cña TSC§ - Møc trÝch khÊu hao trung b×nh hµng th¸ng b»ng sè khÊu hao ph¶i trÝch c¶ n¨m chia cho 12 th¸ng. Môc ®Ých cña viÖc kÕ to¸n chi phÝ khÊu hao lµ tÝnh mét phÇn chi phÝ hîp lý cña TSC§ cho mçi kú kÕ to¸n sö dông TSC§ ®ã. Ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao theo ®­êng th¼ng tÝnh mét phÇn nh­ nhau cho mét kú kÕ to¸n, ph­¬ng ph¸p nµy cè ®Þnh møc khÊu hao theo thêi gian, do ®ã sè tiÒn khÊu hao ®­îc ph©n bæ ®Òu ®Æn vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm trong suèt thêi gian sö dông TSC§ nªn cã t¸c dông thóc ®Èy doanh nghiÖp n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm th× ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao nµy còng cßn tån t¹i nh÷ng nh­îc ®iÓm: - Do ¸p dông tû lÖ khÊu hao nh­ nhau nªn viÖc thu håi vèn chËm ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ®æi míi c«ng nghÖ, t¸i ®Çu t­ TSC§, thêi gian thu håi vèn l©u nªn kh«ng theo kÞp hao mßn thùc tÕ, nhÊt lµ hao mßn v« h×nh (do tiÕn bé khoa häc nªn rÊt khã x¸c ®Þnh ®­îc) lµm gi¶m gi¸ trÞ tµi s¶n so víi gi¸ trÞ trªn sæ kÕ to¸n, viÖc thu håi vèn l©u còng ®ång nghÜa víi viÖc t¨ng chi phÝ b¶o qu¶n, cÊt tr÷ vµ qu¶n lý TSC§, th­êng xuyªn ph¶i kiÓm tra ®¸nh gi¸ hiÖu suÊt ho¹t ®éng cña TSC§ ®Ó cã ph­¬ng ¸n kÞp thêi nh­ söa ch÷a, n©ng cÊp. NÕu TSC§ ®­îc sö dông víi c«ng suÊt nh­ nhau trong mçi kú kÕ to¸n th× ph­¬ng ph¸p nµy ph©n bæ rÊt c«ng b»ng tæng chi phÝ khÊu hao vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. Nh­ng trong thùc tÕ cã nhiÒu ngµnh, viÖc sö dông TSC§ thay ®æi rÊt nhiÒu tõ kú kÕ to¸n nµy sang kú kÕ to¸n kh¸c nªn møc trÝch khÊu hao hµng th¸ng kh«ng ph¶n ¸nh ®óng víi gi¸ trÞ TSC§ tham gia vµo ho¹t ®éng lµm cho kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp ¶nh h­ëng ®Õn nhiÒu quyÕt ®Þnh ®èi víi doanh nghiÖp. ViÖc trÝch khÊu hao Ýt h¬n so víi hao mßn thùc tÕ lµm cho TSC§ h­ háng tr­íc thêi gian dù tÝnh, lóc nµy th× nguån vèn khÊu hao ch­a ®ñ ®Ó ®Çu t­ TSC§ v× gi¸ trÞ TSC§ cò ch­a ®­îc thu håi hÕt. 1.2. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè l­îng, khèi l­îng s¶n phÈm. TSC§ trong doanh nghiÖp ®­îc trÝch khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè l­îng, khèi l­îng s¶n phÈm nh­ sau: - C¨n cø vµo hå s¬ kinh tÕ- kü thuËt cña TSC§, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh tæng sè l­îng, khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt theo c«ng suÊt thiÕt kÕ cña TSC§, gäi t¾t lµ s¶n l­îng theo c«ng suÊt thiÕt kÕ. - C¨n cø t×nh h×nh thùc tÕ s¶n xuÊt, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh sè l­îng, khèi l­îng s¶n phÈm thùc tÕ s¶n xuÊt hµng th¸ng, hµng n¨m cña TSC§. X¸c ®Þnh møc trÝch khÊu hao trong th¸ng cña TSC§ theo c«ng thøc d­íi ®©y: Møc trÝch khÊu hao trong th¸ng cña TSC§ = Sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong th¸ng x Møc trÝch khÊu hao b×nh qu©n tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm Trong ®ã: Møc trÝch khÊu hao b×nh qu©n tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm = Nguyªn gi¸ cña TSC§ _________________ S¶n l­îng theo c«ng suÊt thiÕt kÕ Møc trÝch khÊu hao n¨m cña TSC§ b¨ng tæng møc trÝch khÊu hao cña 12 th¸ng trong n¨m, hoÆc tÝnh theo c«ng thøc sau: Møc trÝch khÊu hao n¨m cña TSC§ = Sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong n¨m x Møc trÝch khÊu hao b×nh qu©n tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm Tr­êng hîp c«ng suÊt thiÕt kÕ hoÆc nguyªn gi¸ cña TSC§ thay ®æi, doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh l¹i møc trÝch khÊu hao cña TSC§. Ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao theo s¶n l­îng ®· gióp cho doanh nghiÖp chñ ®éng trong viÖc trÝch khÊu hao TSC§. C¸ch tÝnh nµy buéc doanh nghiÖp muèn thu håi vèn nhanh kh¾c phôc hao mßn v« h×nh ph¶i t¨ng ca, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng ®Ó t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm. Ph­¬ng ph¸p nµy ®· ph¶n ¸nh ®óng møc ®é ho¹t ®éng cña TSC§ theo th­íc ®o vÒ s¶n l­îng. KhÊu hao TSC§ sÏ t¨ng khi doanh nghiÖp s¶n xuÊt nhiÒu vµ t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm t­¬ng ®­¬ng, nÕu doanh nghiÖp s¶n xuÊt Ýt th× møc khÊu hao t­¬ng øng trong kú sÏ Ýt. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l­îng lµm cho kÕt qu¶ kinh doanh trong kú ph¶n ¸nh ®óng t×nh h×nh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ doanh nghiÖp còng dÔ dµng tÝnh ®­îc khi nµo TSC§ sÏ khÊu hao hÕt ®Ó cã quyÕt ®Þnh ®µu t­ mua s¾m kÞp thêi ®¶m b¶o cho s¶n xuÊt. Bªn c¹nh ®ã vÉn cßn nh÷ng nh­îc ®iÓm: Møc khÊu hao trªn mét ®¬n vÞ lµ b»ng nhau do vËy khÊu hao trÝch trong th¸ng phô thuéc vµo s¶n l­îng hoµn thµnh trong lú. ChÝnh v× vËy kh«ng tÝnh ®Õn s¶n phÈm dë dang hoÆc bÞ háng vµ s¶n phÈm dë dang kú tr­íc kú nµy hoµn thµnh. H¬n n÷a s¶n l­îng theo c«ng suÊt thiÕt kÕ còng khã x¸c ®Þnh. 1.3. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d­ gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh. Theo quy ®Þnh,TSC§ tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh ®­îc trÝch khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p nµy ph¶i tho¶ m·n ®ång thêi c¸c ®iÒu kiÖn sau: - Lµ TSC§ ®Çu t­ míi (ch­a qua sö dông); - Lµ c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ; dông cô lµm viÖc ®o l­êng, thÝ nghiÖm. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d­ gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh ®­îc ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c lÜnh vùc cã c«ng nghÖ ®ßi hái ph¶i thay ®æi, ph¸t triÓn nhanh. Møc trÝch khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p sè d­ gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: - X¸c ®Þnh thêi gian sö dông cña TSC§ : Doanh nghiÖp x¸c ®Þnh thêi gian sö dông cña TSC§ theo quy ®Þnh t¹i chÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§ ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§-BTC cña Bé Tµi chÝnh. - X¸c ®Þnh møc trÝch khÊu hao n¨m cña TSC§ trong c¸c n¨m ®Çu theo c«ng thøc d­íi ®©y: Møc trÝch khÊu hao hµng n¨m cña TSC§ = Gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ x Tû lÖ khÊu hao nhanh Trong ®ã: Tû lÖ khÊu hao nhanh x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau: Tû lÖ khÊu hao nhanh(%) = Tû lÖ khÊu hao TSC§ theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng x HÖ sè ®iÒu chØnh Tû lÖ khÊu hao TSC§ theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng x¸c ®Þnh nh­ sau: Tû lÖ khÊu hao TSC§ theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng(%) = 1 Thêi gian sö dông cña TSC§ x 100 HÖ sè ®iÒu chØnh x¸c ®Þnh theo thêi gian sö dông cña TSC§ quy ®Þnh t¹i b¶ng d­íi ®©y: Thêi gian sö dông cña TSC§ HÖ sè ®iÒu chØnh (lÇn) §Õn 4 n¨m (t £ 4 n¨m) 1,5 Trªn 4 ®Õn 6 n¨m ( 4 n¨m < t £ 6 n¨m) 2,0 Trªn 6 n¨m (t >6 n¨m) 2,5 Nh÷ng n¨m cuèi, khi møc khÊu hao n¨m x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p sè d­ gi¶m dÇn nãi trªn b»ng (hoÆc thÊp h¬n) møc khÊu hao tÝnh b×nh qu©n gi÷a gi¸ trÞ cßn l¹i vµ sè n¨m sö dông cßn l¹i cña TSC§, th× kÓ tõ n¨m ®ã møc khÊu hao ®­îc tÝnh b»ng gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ chia cho sè n¨m sö dông cßn l¹i cña TSC§. Møc trÝch khÊu hao hµng th¸ng b»ng sè khÊu hao ph¶i trÝch c¶ n¨m chia cho 12 th¸ng. 2. C¸c quy ®Þnh vÒ trÝch khÊu hao TSC§. - Mäi TSC§ cña doanh nghiÖp cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh ®Òu ph¶i trÝch khÊu hao. Møc trÝch khÊu hao TSC§ ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ kinh doanh trong kú. Doanh nghiÖp kh«ng ®­îc tÝnh vµ trÝch khÊu hao ®èi víi nh÷ng TSC§ ®· khÊu hao hÕt nh­ng vÉn sö dông vµo ho¹t ®éng kinh doanh §èi víi nh÷ng TSC§ ch­a khÊu hao hÕt ®· háng, doanh nhgiÖp ph¶i x¸c ®Þnh nguyªn nh©n, quy tr¸ch nhiÖm ®Òn bï, ®ßi båi th­êng thiÖt h¹i… vµ tÝnh vµo chi phÝ kh¸c. - Nh÷ng TSC§ kh«ng tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh th× kh«ng ph¶i trÝch khÊu hao, bao gåm: + TSC§ thuéc dù tr÷ Nhµ n­íc giao cho doanh nghiÖp qu¶n lý hé, gi÷ hé. + TSC§ phôc vô c¸c ho¹t ®éng phóc lîi trongdoanh nghiÖp nh­ nhµ trÎ, c©u l¹c bé, nhµ truyÒn thèng, nhµ ¨n,… ®­îc ®Çu t­ b»ng quü phóc lîi. + Nh÷ng TSC§ phôc vô nhu cÇu chung cña toµn x· héi kh«ng phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh cña riªng doanh nghiÖp nh­ ®ª ®Ëp, cÇu cèng, ®­êng s¸,… mµ Nhµ n­íc giao cho doanh nghiÖp qu¶n lý, + TSC§ kh¸c kh«ng tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh. Doanh nghiÖp thùc hiÖn viÖc qu¶n lý, theo dâi c¸c TSC§ trªn ®©y nh­ ®èi víi c¸c TSC§ dïng trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ tÝnh møc hao mßn cña c¸c TSC§ nµy (nÕu cã); møc hao mßn hµng n¨m ®­îc x¸c ®Þnh b¨ng c¸ch lÊy nguyªn gi¸ chia (:) cho thêi gian sö dông cña TSC§ x¸c ®Þnh theo quy ®Þnh t¹i Phô lôc ban hµnh kÌm theo QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/ Q§-BTC ngµy 12/12/2003 cña Bé tr­ëng Bé Tµi chÝnh. NÕu c¸c TSC§ nµy cã tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh th× trong thêi gian TSC§ tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh, doanh nghiÖp thùc hiÖn tÝnh, vµ trÝch khÊu hao vµo chi phÝ kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Doanh nghiÖp cho thuª TSC§ ho¹t ®éng ph¶i trÝch khÊu hao ®èi víi TSC§ cho thuª. - Doanh nghiÖp ®i thuª TSC§ tµi chÝnh ph¶i trÝch khÊu hao TSC§ thuª tµi chÝnh nh­ TSC§ thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. Tr­êng hîp ngay t¹i thêi ®iÓm khëi ®Çu thuª tµi s¶n, doanh nghiÖp ®i thuª TSC§ tµi chÝnh cam kÕt kh«ng mua tµi s¶n thuª trong hîp ®ång thuª trong hîp ®ång thuª tµi chÝnh, th× doanh nghiÖp ®i thuª ®­îc trÝch khÊu hao TSC§ thuª tµi chÝnh theo thêi h¹n thuª trong hîp ®ång. - ViÖc trÝch hoÆc th«i trÝch khÊu hao TSC§ ®­îc thùc hiÖn b¾t ®Çu tõ ngµy (theo sè ngµy cña th¸ng) mµ TSC§ t¨ng, gi¶m, hoÆc ngõng tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh . - QuyÒn sö dông ®Êt l©u dµi lµ TSC§ v« h×nh ®Æc biÖt, doanh nghiÖp ghi nhËn lµ TSC§ v« h×nh theo nguyªn gi¸ nh­ng kh«ng ®­îc trÝch khÊu hao. 3. H¹ch to¸n khÊu hao TSC§. §Ó theo dâi t×nh h×nh hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng, gi¶m khÊu hao, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 214 “ hao mßn TSC§”. Ngoµi ra cßn sö dông tµi kho¶n 009 “nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n” ®Ó theo dâi sù h×nh thµnh vµ sö dông sè vèn khÊu hao c¬ b¶n TSC§. - KÕt cÊu tµi kho¶n 214 “ Hao mßn TSC§ “ TK214 D §K: Gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ PS: Gi¸ trÞ hao TSC§ gi¶m do thanh lý, nh­îng b¸n, chuyÓn ®i n¬i kh¸c, gãp vèn liªn doanh, ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ - Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ t¨ng do trÝch khÊu hao, do ®¸nh gi¸ l¹i TSC§, do ®iÒu chuyÓn - Gi¸ trÞ hao mßn TSC§ do tÝnh hao mßn TSC§ dïng cho ho¹t ®éng sù nghiÖp, dù ¸n, phóc lîi DCK: Gi¸ trÞ hao mßn hiÖn cã t¹i DN Tµi kho¶n chi tiÕt: +Tµi kho¶n 214 “ hao mßn TSC§” cã 3 tµi kho¶n cÊp 2: · 2141- Hao mßn TSC§ h÷u h×nh · 2142- Hao mßn TSC§ thuª tµi chÝnh · 2143- Hao mßn TSC§ v« h×nh - KÕt cÊu tµi kho¶n 009: TK009 Nguån vèn khÊu hao t¨ng do: - TrÝch khÊu hao TSC§ - Thu håi vèn khÊu hao ®· ®iÒu chuyÓn cho ®¬n vÞ kh¸c Nguån vèn khÊu hao gi¶m do: - §Çu t­ ®æi míi TSC§ - Tr¶ nî vay ®Çu t­ TSC§ - §iÒu chuyÓn vèn khÊu hao cho ®¬n vÞ kh¸c D CK: Nguån vèn khÊu hao hiÖn cã - Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n: + §Þnh kú, trÝch khÊu hao TSC§ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, ghi: Nî TK 623 (6234) – Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Nî TK 627 (6274) – Chi tiÕt theo tõng ph©n x­ëng: KH TSC§ sö dông ë bé phËn ph©n x­ëng, bé phËn s¶n xuÊt. Nî TK 641 (6414) – KH TSC§ sö dông cho bé phËn b¸n hµng, tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸ dÞch vô. Nî TK 642 (6424) – KH TSC§ dung chung cho toµn doanh nghiÖp. Cã TK 214 (chi tiÕt tiÓu kho¶n): Tæng sè khÊu hao ph¶i trÝch trong kú. §ång thêi ph¶n ¸nh t¨ng nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n, ghi ®¬n: Nî TK 009: sè khÊu hao ®· trÝch. + Tr­êng hîp ph¶i nép vèn khÊu hao cho ®¬n vÞ cÊp trªn hoÆc ®iÒu chuyÓn cho ®¬n vÞ kh¸c. · Tr­êng hîp ®­îc hoµn tr¶ l¹i: Khi nép vèn khÊu hao ghi: Nî TK 136 (1368): ph¶i thu néi bé. Cã TK 111,112: sè tiÒn nép cÊp trªn. · §ång thêi ghi gi¶m nguån vèn khÊu hao Cã TK 009: sè nî cÊp trªn. · Tr­êng hîp kh«ng ®­îc hoµn tr¶ l¹i ghi: Nî TK 411: Sè nép kh«ng ®­îc hoµn tr¶ Cã TK 111,112: sè tiÒn nép. §ång thêi ghi ®¬n: Cã TK 009: sè tiÒn nép. + Tr­êng hîp cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c vay vèn khÊu hao ghi: Nî TK 128: §Çu t­ ng¾n h¹n kh¸c. Nî TK 228: §Çu t­ dµi h¹n kh¸c. Cã TK 111,112: sè tiÒn cho vay §ång thêi ghi ®¬n: Cã TK 009: sè tiÒn cho vay. + Khi trÝch khÊu hao tµi s¶n dïng cho ho¹t ®éng phóc lîi vµo thêi ®iÓm cuèi n¨m. Nî TK 431 (4313): quü phóc lîi ®· h×nh thµnh TSC§. Cã TK 214: Hao mßn TSC§. + Khi tÝnh hao mßn TSC§ dïng cho ho¹t ®éng sù nghiÖp, dù ¸n ghi: Nî TK 466: nguån kinh phÝ ®· h×nh thµnh TSC§. Cã TK 214: hao mßn TSC§. + Tr­êng hîp TSC§ ®¸nh gi¸ l¹i theo quyÕt ®Þnh cña Nhµ n­íc. · Tr­êng hîp ®¸nh gi¸ t¨ng nguyªn gi¸ TSC§. Nî TK 211: TSC§ h÷u h×nh Cã TK 412: chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n (phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i t¨ng). Cã TK 214: hao mßn TSC§ (phÇn hao mßn TSC§ t¨ng thªm) nÕu ®iÒu chØnh gÝa trÞ hao mßn. · Tr­êng hîp ®iÒu chØnh t¨ng gi¸ trÞ hao mßn. Nî TK 412: chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n. Cã TK 214: hao mßn TSC§. · Tr­êng hîp ®iÒu chØnh gi¶m gi¸ trÞ hao mßn. Nî TK 214: hao mßn TSC§. Cã TK 412: chªnh lªch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n. · Tr­êng hîp ®¸nh gi¸ gi¶m nguyªn gi¸ TSC§ ghi: Nî TK 412: chªnh lÖch d¸nh gi¸ l¹i (phÇn gi¸ trÞ gi¶m) Cã TK 214: hao mßn TSC§ (phÇn hao mßn TSC§ gi¶m) Cã TK 211: TSC§ h÷u h×nh. + Tr­êng hîp khÊu hao hÕt víi TSC§ v« h×nh ( ghi theo nguyªn gi¸) Nî TK 214 (2143): hao mßn TSC§ - TSC§ v« h×nh. Cã TK 213: TSC§ v« h×nh. + Khi TSC§ ch­a khÊu hao hÕt ®em thanh lý hoÆc nh­îng b¸n kÕ to¸n xo¸ sæ TSC§ . Nî TK 811: chi phÝ kh¸c. Nî TK 2141: gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ. Cã TK 211: nguyªn gi¸ TSC§. + Khi chuyÓn TSC§ thµnh c«ng cô dông cô th× phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i (nÕu nhá) sÏ ph©n bæ vµo chi phÝ trong kú, nÕu lín sÏ cho vµo chi phÝ chê ph©n bæ. Nî TK 214: gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Nî TK 627, 641, 642: chi phÝ trong kú ( nÕu nhá) Nî TK 142: chi phÝ chê kÕt chuyÓn (nÕu lín) Cã TK 211: TSC§ h÷u h×nh. + §èi víi TSC§ ®i thuª. · Thuª tµi chÝnh: §èi víi ®¬n vÞ ®i thuª hµng kú ph¶i trÝch khÊu hao vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Nî TK 627, 641, 642: chi phÝ trong kú. Cã TK 214 (2142): sè khÊu hao ph¶i trÝch. Khi ®Õn h¹n thuª ph¶i tr¶ mµ ch­a trÝch ®ñ khÊu hao th× gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ thuª ph¶i trÝch vµo chi phÝ chê ph©n bæ ( nÕu gi¸ trÞ lín) hoÆc ph©n bæ hÕt vµo chi phÝ (nÕu gi¸ trÞ nhá). Nî TK 2142 : gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ. Nî TK 142: gi¸ trÞ cßn l¹i Cã TK 212: nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh. · Thuª ho¹t ®éng: Bªn ®i thuª kh«ng ph¶i trÝch khÊu hao. Hµng kú bªn cho thuª trÝch khÊu hao vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ cung cÊp dÞch vô ®Ó x¸c ®Þnh thu nhËp. Hµng kú viÖc tÝnh khÊu hao TSC§ vµ ph©n bæ khÊu hao ®­îc thùc hiÖn trªn b¶ng sau: B¶ng tÝnh vµ ph©n bæ khÊu hao TSC§ (B¶ng ph©n bæ sè 3) stt ChØ tiªu Tû lÖ KH(%) TGSD N¬i sö dông TK 627- CPSXC TK641 Chi phÝ b¸n hµng TK 642 chi phÝ qu¶n lý DN TK 241 XDCB dë dang TK …. Toµn DN Ph©n x­ëng (SP) Ph©n x­ëng (SP) Ph©n x­ëng (SP) …… NG TSC§ Sè KH 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 1 I. Sè KH trÝch th¸ng tr­íc 2 II. Sè KH t¨ng trong th¸ng 3 III. Sè KH gi¶m trong th¸ng 4 IV. Sè KH ph¶i trÝch th¸ng nµy (IV = I+II-III) Ghi chó: -TGSD: thêi gian sö dông. – NGTSC§:nguyªn gi¸ TSC§ - CPSXC: chi phÝ s¶n xuÊt chung. – XDCB: x©y dùng c¬ b¶n B¶ng ph©n bæ nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè khÊu hao TSC§ ph¶i trÝch vµ ph©n bæ sè khÊu hao ®ã cho c¸c ®èi t­îng sö dông TSC§ hµng th¸ng. - KÕt cÊu, néi dung chñ yÕu cña b¶ng ph©n bæ sè 3: B¶ng ph©n bæ sè 3 cã c¸c cét däc ph¶n ¸nh sè khÊu hao ph¶i tÝnh cho tõng ®èi t­îng sö dông TSC§ ( nh­ bé phËn s¶n xuÊt- TK 627, bé phËn b¸n hµng- TK 641, cho bé phËn qu¶n lý- TK 642… vv) vµ c¸c hµng ngang ph¶n ¸nh sè khÊu hao tÝnh trong th¸ng tr­íc, sè khÊu hao t¨ng, gi¶m vµ sè khÊu hao ph¶i tÝnh trong th¸ng nµy. - C¬ së lËp b¶ng ph©n bæ sè 3: + Dßng khÊu hao ®· tÝnh th¸ng tr­íc lÊy tõ b¶ng ph©n bæ sè 3 th¸ng tr­íc + C¸c dßng sè khÊu hao TSC§ t¨ng, gi¶m th¸ng nµy ®­îc ph¶n ¸nh chi tiÕt cho tõng TSC§ cã liªn quan ®Õn sè t¨ng, gi¶m khÊu hao TSC§ theo chÕ ®é quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ khÊu hao TSC§. + Dßng sè khÊu hao ph¶i tÝnh th¸ng nµy ®­îc tÝnh b»ng (=) sè khÊu hao tÝnh th¸ng tr­íc, céng (+) víi sè khÊu hao t¨ng, trõ (-) ®i sè khÊu hao gi¶m trong th¸ng. Sè khÊu hao ph¶i tÝnh th¸ng nµy trªn b¶ng ph©n bæ sè 3 ®­îc sö dông ®Ó ghi vµo c¸c b¶ng kª, nhËt ký chøng tõ vµ sæ kÕ to¸n cã liªn quan ( cét ghi cã TK 214), ®ång thêi ®­îc sö dông ®Ó tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm, lao vô , dÞch vô hoµn thµnh. phÇn ba: kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn chÕ ®é tÝnh khÊu hao trong c¸c Doanh NghiÖp ë ViÖt nam Tr­íc khi Bé Tµi chÝnh ban hµnh QuyÕt ®Þnh míi, viÖc qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§ ®­îc thùc hiÖn theo QuyÕt ®Þnh 166/1999/Q§-BTC. Tuy nhiªn, theo quy ®Þnh nµy viÖc tÝnh vµ trÝch khÊu hao TSC§ vÉn cßn nh÷ng chç ch­a hîp lý vµ kh«ng thèng nhÊt, do ®ã ngµy 12/12/2003 QuyÕt ®Þnh sè 206/2003/Q§-BTC ®· ®­îc ban hµnh mét c¸ch kÞp thêi nh»m t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§ trong c¸c doanh nghiÖp; t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp tÝnh ®óng, trÝch ®ñ sè khÊu hao TSC§ vµo chi phÝ kinh doanh; thay thÕ, ®æi míi m¸y mãc, thiÕt bÞ theo h­íng ¸p dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn, kü thuËt hiÖn ®¹i phï hîp víi yªu cÇu kinh doanh cña doanh nghiÖp vµ cña nÒn kinh tÕ. QuyÕt ®Þnh míi ®­îc ban hµnh ®· gi¶i quyÕt phÇn lín nh÷ng bÊt cËp cña QuyÕt ®Þnh cò, tuy nhiªn ®Ó chÕ ®é khÊu hao TSC§ ®­îc hoµn chØnh th× vÉn cÇn ph¶i ®­îc tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn, trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, em xin ®Ò cËp mét sè vÊn ®Ò vÒ khÊu hao TSC§. 1. thêi gian trÝch khÊu hao ChÕ ®é quy ®Þnh khung thêi gian sö dông TSC§ ®· gióp cho doanh nghiÖp chñ ®éng lùa chän møc khÊu hao nhá h¬n trong khung ®Ó tÝnh to¸n ph­¬ng ¸n ®Çu t­, ph­¬ng ¸n kinh doanh ®ång thêi t¹o chñ ®éng cho doanh nghiÖp tÝnh møc khÊu hao hîp lý ®Ó khuyÕn khÝch thu håi vèn nhanh, t¸i ®Çu t­ vµ ®æi míi c«ng nghÖ. Nh­ng theo khung thêi gian sö dông c¸c lo¹i TSC§ th× mét TSC§ cã thêi gian sö dông tèi thiÓu lµ 2 n¨m th× míi ®­îc trÝch khÊu hao. Cßn theo tiªu chuÈn th× TSC§ cã thÓ cã thêi gian sö dông lín h¬n mét n¨m. Nh­ vËy víi nh÷ng TSC§ cã thêi gian sö dông n»m trong kho¶ng1 n¨m < TSC§ < 2 n¨m th× kh«ng ®­îc phÐp trÝch khÊu hao tr­íc 2 n¨m. VËy lµ víi nh÷ng TSC§ mµ ®¸ng lÏ chØ cÇn h¬n 1 n¨m lµ cã thÓ thu håi l¹i ®­îc nh­ng theo quy ®Þnh khung thêi gian kh«ng cho phÐp nªn ph¶i thùc hiÖn trÝch khÊu hao l©u h¬n g©y c¶n trë ®Õn thu håi vèn, x¶y ra hao mßn v« h×nh. NÕu lµ TSC§ ®Çu t­ b»ng nguån vèn vay th× kh¶ n¨ng tr¶ nî vèn thÊp, l·i suÊt sÏ t¨ng lªn. Trªn thùc tÕ cã nhiÒu thiÕt bÞ tin häc cã gi¸ trÞ cao mµ thêi gian sö dông chØ mét n¨m hoÆc h¬n mét n¨m nh­ng trÝch khÊu hao theo ®Þnh møc th× ba n¨m míi thu l¹i vèn. V× vËy nªn quy ®Þnh thêi gian tèi thiÓu trong khung khÊu hao lµ mét n¨m ®èi víi mét sè lo¹i TSC§. C¸c quy ®Þnh vÒ trÝch khÊu hao. Theo quy ®Þnh th× mäi TSC§ tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh ®Òu ph¶i trÝch khÊu hao vµ nh÷ng TSC§ kh«ng tham gia vµo s¶n xuÊt kinh doanh th× kh«ng tÝnh khÊu hao nh­ng khi TSC§ ®· khÊu hao hÕt mµ vÉn ®­a vµo sö dông th× t¹i sao kh«ng trÝch khÊu hao v× TSC§ vÉn tham gia kinh doanh gãp phÇn t¹o ra s¶n phÈm. Trong tr­êng hîp doanh nghiÖp ®i thuª TSC§ th× phÇn s¶n phÈm t¹o ra lu«n cã chi phÝ TSC§ ( chi phÝ thuª hoÆc khÊu hao). Do ®ã ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp trong viÖc tÝnh vµ trÝch khÊu hao, chÕ ®é nªn quy ®Þnh ®èi víi nh÷ng TSC§ cã gi¸ trÞ lín khi khÊu hao hÕt nªn ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ vµ hµng kú vÉn tiÕp tôc trÝch khÊu hao vµo chi phÝ. + §¸nh gi¸ l¹i TSC§ ghi t¨ng nguyªn gi¸ Nî TK 211: phÇn TSC§ t¨ng do ®¸nh gi¸ l¹i Cã TK 412: chªnh lÖch do ®¸nh gi¸ t¨ng TSC§ + §¸nh gi¸ l¹i TSC§ ®iÒu chØnh gi¶m hao mßn TSC§ Nî TK 214: gi¸ trÞ hao mßn gi¶m do ®¸nh gi¸ l¹i Cã TK 412: chªnh lÖch do ®¸nh gi¸ gi¶m gi¸ trÞ hao mßn TSC§ + TSC§ ®­a vµo sö dông hµng kú vÉn trÝch khÊu hao vÉn trÝch khÊu hao vµo chi phÝ s¶n xuÊt nh­ nh÷ng kú tr­íc. Nî TK 627, 641, 642: trÝch khÊu hao vµo chi phÝ Cã TK 214: khÊu hao trÝch trong kú PhÇn chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i TSC§ sÏ bæ sung vµo nguèn vèn kinh doanh hoÆc c¸c quü ®Ó ®Çu t­ phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh. 3. ph­¬ng ph¸p khÊu hao TSC§. Theo quy ®Þnh, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tù lùa chän ph­¬ng ph¸p khÊu hao phï hîp (ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l­îng, ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng, ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d­ gi¶m dÇn). Ngoµi c¸c ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo quy ®Þnh nªn ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p khÊu hao kh¸c nh­ sau: + Ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn: · Ph­¬ng ph¸p khÊu hao b×nh qu©n nh©n ®«i theo sè d­ gi¶m dÇn: c¬ së tÝnh lµ tû lÖ khÊu hao x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng vµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§. Tû lÖ khÊu hao TSC§ = Tû lÖ khÊu hao x 2 · Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo tæng sè n¨m h÷u dông ®ßi hái ph¶i tÝnh tû lÖ khÊu hao cho tõng n¨m sö dông cña TSC§. Tû lÖ khÊu hao TSC§ n¨m i = 2( t - ti + 1)/ t(t+1) Trong ®ã: t lµ thêi gian sö dông cña TSC§. t1 lµ thêi ®iÓm (n¨m thø i) cÇn trÝch khÊu hao. Møc khÊu hao TSC§ n¨m i = Nguyªn gi¸ TSC§ x Tû lÖ khÊu hao n¨m i. + Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo hÖ sè m«i tr­êng. §èi víi mét sè khu vùc cã khÝ hËu Èm ­ít (vïng biÓn…) th× TSC§ dÔ bÞ h­ háng do yÕu tè thêi tiÕt. §Ó gióp doanh nghiÖp thu håi vèn nhanh, tr¸nh ®­îc thiÖt h¹i so víi c¸c khu vùc kh¸c nªn ¸p dông tÝnh khÊu hao víi hÖ sè m«i tr­êng. Møc khÊu hao TSC§ = Tû lÖ khÊu hao b×nh qu©n x k Trong ®ã: k lµ hÖ sè m«i tr­êng KÕt luËn Nh÷ng néi dung ®­îc tr×nh bµy trªn ®©y ®· phÇn nµo cho thÊy tÇm quan träng cña viÖc tÝnh vµ h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay. Chi phÝ khÊu hao TSC§ lµ chi phÝ kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh kinh doanh, viÖc tÝnh vµ trÝch khÊu hao lµ hÕt søc phøc t¹p v× thÕ ph¶i ®ßi hái h¹ch to¸n chi tiÕt, qu¶n lý chÆt chÏ TSC§ trong toµn doanh nghiÖp còng nh­ ë tõng bé phËn riªng lÎ. TÇm quan träng cña khÊu hao TSC§ thÓ hiÖn ë chç nã cã thÓ quyÕt ®Þnh lç hay l·i trong s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng suÊt chÊt l­îng s¶n phÈm nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t khi khoa häc kü thuËt trë thµnh ®éng lùc s¶n xuÊt trùc tiÕp. V× thêi gian h¹n hÑp nªn ®Ò ¸n cña em khã tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ, em mong muèn nhËn ®­îc sù gãp ý ch©n thµnh cña nh÷ng ai quan t©m ®Õn dÒ tµi nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù chØ b¶o tËn t×nh cña thÇy gi¸o TrÇn Quý Liªn ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Hµ néi, th¸ng 3 n¨m 2004 Sinh viªn Ph¹m Thuý Quúnh Môc lôc Lêi nãi ®Çu PhÇn mét: C¬ së lý luËn vÒ khÊu hao TSC§ Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, ph©n lo¹i vµ nhiÖm vô h¹ch to¸n khÊu hao TSC§ 1.1. Kh¸i niÖm TSC§ . §Æc ®iÓm cña TSC§ 1.3. Ph©n lo¹i TSC§ Hao mßn, khÊu hao TSC§ 2.1.Hao mßn TSC§ 2.2.KhÊu hao TSC§ 2.3. Mèi quan hÖ gi÷a hao mßn vµ khÊu hao PhÇn hai: Thùc tr¹ng khÊu hao TSC§ C¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao TSC§ 1.1. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng 1.2. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè l­îng, khèi l­îng s¶n phÈm 1.3. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo sè d­ gi¶m dÇn cã ®iÒu chØnh C¸c quy ®Þnh vÒ trÝch khÊu hao TSC§ H¹ch to¸n khÊu hao TSC§ PhÇn ba: KiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn chÕ ®é tÝnh khÊu hao trong c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam Thêi gian trÝch khÊu hao C¸c quy ®Þnh vÒ trÝch khÊu hao Ph­¬ng ph¸p khÊu hao TSC§ KÕt luËn Môc lôc 1 3 3 3 3 3 5 5 6 7 8 8 8 11 13 14 16 23 23 24 25 26 27 Tµi liÖu tham kh¶o Bµi gi¶ng m«n kÕ to¸n tµi chÝnh. S¸ch “ Lý thuyÕt h¹ch to¸n kÕ to¸n”, chñ biªn : TS. NguyÔn ThÞ §«ng, nhµ xuÊt b¶n tµi chÝnh, th¸ng 3/2002. S¸ch “Lý thuyÕt vµ thùc hµnh kÕ to¸n tµi chÝnh”, chñ biªn: TS. NguyÔn V¨n C«ng, nhµ xuÊt b¶n tµi chÝnh n¨m 2003. QuyÕt ®Þnh 206/2003/Q§-BTC ngµy 12 th¸ng 12 n¨m 2003 cña Bé tµi chÝnh vÒ ban hµnh chÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu hao TSC§. KÌm theo Phô lôc 1 vµ 2. ChuÈn mùc kÕ to¸n ViÖt nam, 6 chuÈn mùc kÕ to¸n míi vµ h­íng dÉn thùc hiÖn, nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh 12/2003