Chuyên đề Dự báo cung - Cầu lao động trên thị trường lao động thành phố Hà Nội giai đoạn 2005 - 2010

g t¸c cßn sè c¸n bé míi tuyÓn ®a phÇn míi chØ ë tr×nh ®é ®¹i häc. Trong n¨m 2006 ViÖn còng ®· ®ang cã rÊt nhiÒu c¸n bé ®ang häc th¹c, tiÕn sÜ (riªng ë Trung t©m d©n sè- lao ®éng vµ viÖc lµm ®· cã 3 ng­êi ®ang häc th¹c sÜ). 1.5_ C«ng t¸c ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc ®­îc thùc hiÖn 6 th¸ng 1 lÇn, bao gåm ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn cña c¸ nh©n vµ tËp thÓ. Phßng tæ chøc- hµnh chÝnh- tµi vô vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc viÖc ®¸nh gi¸ nµy. C¸ch ®¸nh gi¸ ®ang ®­îc ViÖn ¸p dông lµ ph­¬ng ph¸p chÊm ®iÓm vµ ph­¬ng ph¸p b×nh xÐt. Ph­¬ng ph¸p chÊm ®iÓm ®­îc dïng ®Ó ®¸nh gi¸ khen th­ëng cho c¸c tËp thÓ. Riªng ®èi víi ban chÊp hµnh c«ng ®oµn th× c¨n cø vµo b¸o c¸o ho¹t ®éng ®Ó xÐt thµnh tÝch. VÒ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc ®èi víi c¸c c¸ nh©n trong viÖn chñ yÕu lµ dïng ph­¬ng ph¸p b×nh xÐt. C¸c chØ tiªu th­êng ®­îc xÐt ®Õn lµ: tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, c¸c dù ¸n nghiªn cøu ®· tham gia, møc ®é hoµn thµnh c«ng viÖc, v.v..C¨n cø vµo kÕt qu¶ b×nh xÐt c¸ nh©n ®Ó xÐt danh hiÖu thi ®ua, khen th­ëng hoÆc ®Ó bæ nhiÖm c¸n bé vµo héi ®ång khoa häc. Ngoµi ra, sau mçi ch­¬ng tr×nh, dù ¸n nghiªn cøu,ViÖn hoÆc c¸c phßng ban, trung t©m còng th­êng tæ chøc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc cña mçi c¸ nh©n tham gia dù ¸n. ViÖc ®¸nh gi¸ nµy chñ yÕu lµ xem xÐt møc ®é tham gia dù ¸n vµ møc ®é hoµn thµnh nhiÖm vô cña mçi c¸ nh©n ®Ó lµm c¬ së cho viÖc tr¶ l­¬ng (l­¬ng theo dù ¸n) còng nh­ lµm c¨n cø ®Ó ph©n c«ng lao ®éng tham gia c¸c dù ¸n tiÕp theo. 1.6_T¹o ®éng lùc vÒ t×nh thÇn cho ng­êi lao ®éng C«ng t¸c t¹o ®éng lùc vÒ t×nh thÇn cho ng­êi lao ®éng t¹i viÖn khoa häc lao ®éng còng ®­îc chó träng. C«ng t¸c t¹o ®éng lùc lao ®éng vÒ mÆt tinh thÇn chñ yÕu thÓ hiÖn ë hai mÆt: TiÕn hµnh x©y dùng c¸c danh hiÖu thi ®ua khen th­ëng nh»m ®éng viªn c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn phÊn ®Êu ®¹t thµnh tÝch tèt trong c«ng t¸c. C¸c danh hiÖu thi ®ua cña c¸ nh©n nh­ lao ®éng xuÊt s¾c, lao ®éng tiªn tiÕn, ®oµn viªn c«ng ®oµn xuÊt s¾c…§«Ý víi tËp thÓ còng cã c¸c danh hiÖu thi ®ua t­¬ng tù nh­: c«ng ®oµn v÷ng m¹nh xuÊt s¾c, c«ng ®oµn v÷ng m¹nh… Møc ®é khen th­ëng kh«ng chØ giíi h¹n ë cÊp bé phËn, cÊp ViÖn mµ cßn khen th­ëng ë cÊp bé. Møc tiÒn th­ëng ë c¸c danh hiÖu ®­îc c©n nh¾c trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh cña nhµ n­íc vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ViÖn. Thùc hiÖn ho¹t ®éng sinh ho¹t v¨n ho¸ tËp thÓ toµn ViÖn nh­: tæ chøc c¸c ho¹t ®éng chµo mõng, kØ niÖm c¸c ngµy lÔ tÕt, tæ chøc tham quan nghØ m¸t hµng n¨m, th¨m hái gióp ®ì c¸c nh©n viªn khi cã viÖc hiÕu hØ hay èm ®au bÖnh tËt. ViÖc thùc hiÖn tèt c¸c ho¹t ®éng khen th­ëng, sinh ho¹t v¨n ho¸, c¸c ho¹t ®éng phóc lîi cã sù t¸c ®éng rÊt lín tíi tinh thÇn c¸n bé c«ng nh©n viªn trong ViÖn, gióp hä cã sù g¾n bã víi ViÖn. 2. Thùc tr¹ng tæ chøc tiÒn l­¬ng tiÒn th­ëng 2.1_ Tæ chøc tiÒn l­¬ng Lµ c¬ quan thuéc Bé Lao ®éng_Th­¬ng binh_X· héi nh­ng mang tÝnh chÊt lµ ViÖn nghiªn cøu ®éc lËp, quü l­¬ng cña ViÖn ®­îc h×nh thµnh tõ bèn nguån chÝnh. L­¬ng tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc cÊp theo biªn chÕ c¸n bé c«ng chøc nhµ n­íc L­¬ng tõ kinh phÝ kh«ng th­êng xuyªn cña Bé cÊp ®Ó thùc hiÖn c¸c ®Ò tµi, dù ¸n…do Bé giao L­¬ng tõ kinh phÝ Nhµ n­íc cÊp ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n mµ ViÖn ®Êu thÇu ®­îc L­¬ng tõ c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c nghiªn cøu, thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n kh¸c mµ ViÖn nhËn lµm B¶ng l­¬ng mµ ViÖn hiÖn ®ang ¸p dông thuéc hÖ thèng b¶ng l­¬ng do nhµ nø¬c quy ®Þnh, ®ã lµ: B¶ng l­¬ng hµnh chÝnh sù nghiÖp, tµi chÝnh, b¶ng l­¬ng kÜ thuËt. Trong ®ã, c¸c ng¹ch c«ng chøc ®ang ®­îc ¸p dông ë ViÖn bao gåm: Chuyªn viªn chÝnh (m· ng¹ch: 01002) Nh©n viªn phôc vô ( m· ng¹ch: 01009) L¸i xe c¬ quan (m· ng¹ch: 1010) KÕ to¸n viªn (m· ng¹ch: 06031) Thñ quü c¬ quan (m· ng¹ch: 06035) Nghiªn cøu viªn cao cÊp (m· ng¹ch: 13090) Nghiªn cøu viªn chÝnh (m· ng¹ch: 13091) Nghiªn cøu viªn (m· ng¹ch: 13092) C¬ cÊu tiÒn l­¬ng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn trong Viªn bao gåm 2 phÇn: PhÇn thø nhÊt: l­¬ng cøng, ®­îc tÝnh theo hÖ sè l­¬ng quy ®Þnh cña c¸c thang b¶ng l­¬ng Nhµ n­íc quy ®Þnh PhÇn thø hai: l­¬ng mÒm, ®©y lµ phÇn h­ëng theo dù ¸n do ViÖn tham gia hoÆc nghiªn cøu, hoÆc lµm ®Ò tµi. PhÇn nµy phô thuéc vµo kh¶ n¨ng ®ãng gãp còng nh­ møc ®é, vai trß cña nh©n viªn trong dù ¸n hoÆc ®Ò tµi ®ã. Theo tÝnh to¸n th× møc l­¬ng dù ¸n vµo kho¶ng 1,2 triÖu /ng­êi/th¸ng. 2.2_ ChÕ ®é phô cÊp. VÒ chÕ ®é phô cÊp, hiÖn t¹i ViÖn ®ang ¸p dông 3 chÕ ®é phô cÊp cho c«ng nh©n viªn ®ã lµ: Phô cÊp chøc vô l·nh ®¹o, phô cÊp tr¸ch nhiÖm tuyÖt ®èi vµ phô cÊp dµnh cho nh©n viªn t¹p vô: l¸i xe, cã tr×nh ®é chuyªn m«n nhÊt ®Þnh vµ ®­îc tÝnh theo% so víi l­¬ng tèi thiÓu. Tuú theo tr×nh ®é mµ h­ëng c¸c møc kh¸c nhau. B¶ng 6: C¸c lo¹i phô cÊp Lo¹i phô cÊp Møc h­ëng Phô cÊp chøc vô ViÖn tr­ëng Phã viÖn tr­ëng Tr­ëng phßng (gi¸m ®èc trung t©m) Phã phßng (P. gi¸m ®èc trung t©m) 1,0 0,8 0,6 0,4 Phô cÊp tr¸ch nhiÖm 0,1 Phô cÊp kh¸c: 6-9% 2.3_ ChÕ ®é tiÒn th­ëng: Tr­íc ®©y chÕ ®é tiÒn th­ëng cña ViÖn ®­îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña Nhµ nø¬c vµ ®­îc trÝch tõ ng©n s¸ch .C¸ nh©n ®­îc xÐt th­ëng cÊp Bé th× ®­îc th­ëng møc 300.000®; cÊp ViÖn th× ®ù¬c th­ëng 100.000®. Thêi gian gÇn ®©y do quü phóc lîi x· héi lín ViÖn ®· t¨ng thªm tiÒn th­ëng ®Ó hç trî ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn. Ngoµi tiÒn th­ëng chi theo quy ®Þnh cña nhµ N­íc, ViÖn cßn hç trî thªm 200.000® lÊy tõ quü phóc lîi cña ViÖn. 3_ Thùc hiÖn ph¸p luËt lao ®éng. Lµ c¬ quan nghiªn cøu thuéc Bé Lao ®éng- Th­¬ng binh- X· héi ViÖn khoa häc lao ®éng lu«n ®­îc tiÕp nhËn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt nhµ n­íc cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò lao ®éng mét c¸ch nhanh chãng chÝnh x¸c vµ tu©n thñ nghiªm tóc. C¸c lo¹i hîp ®ång lao ®éng mµ ViÖn hiÖn ®ang ¸p dông chñ yÕu lµ hîp ®ång 6 th¸ng vµ hîp ®ång dµi h¹n. Hîp ®ång 6 th¸ng ¸p dông ®èi víi nh÷ng nh©n viªn míi ®­îc tuyÓn lÇn ®Çu bao gåm c¶ thêi gian thö viÖc sau ®ã sÏ kÝ hîp ®ång dµi h¹n. HiÖn t¹i, ViÖn ®ang tån t¹i hai h×nh thøc lao ®éng lµ lao ®éng trong biªn chÕ vµ lao ®éng hîp ®ång trong biªn chÕ Thêi gian lµm viÖc ®­îc quy ®Þnh nh­ ë c¸c c¬ quan nhµ n­íc kh¸c 8h/ngµy vµ 5 ngµy/tuÇn. Tuy nhiªn v× lµ c¬ quan nghiªn cøu c«ng viÖc chñ yÕu lµ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu nªn thêi gian lµm viÖc mang tÝnh chÊt linh ho¹t. Qu¶n lÝ thêi gian lµm viÖc kh«ng chÆt chÏ mµ t­¬ng ®èi tho¶i m¸i do ®ã tuy kh«ng quy ®Þnh nh­ng tuú theo mçi bé phËn, mçi c¸ nh©n mµ thêi gian lµm viÖc trong ngµy hoÆc trong tuÇn cã thÓ kh¸c h¬n so víi quy ®Þnh PhÇn II – Chuyªn ®Ò Dù b¸o cung - cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éngThµnh phè Hµ Néi giai ®o¹n 2005- 2010 I_C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn: 1- C¬ së lý luËn: 1.1_ Kh¸i qu¸t chung vÒ thÞ tr­êng lao ®éng, cung- cÇu lao ®éng: 1.1.1_ ThÞ tr­êng lao ®éng: Kh¸i niÖm “ThÞ tr­êng lao ®éng” ®­îc c¸c nhµ nghiªn cøu ®Ò cËp ®Õn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi nhiÒu c¸ch nãi kh¸c nhau nh­: Theo tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO): “ThÞ tr­êng lao ®éng lµ thÞ tr­êng trong ®ã c¸c dÞch vô lao ®éng ®­îc mua vµ b¸n th«ng qua mét qu¸ tr×nh, mµ qu¸ tr×nh nµy x¸c ®Þnh møc ®é cã viÖc lµm cña lao ®éng còng nh­ møc ®é tiÒn l­¬ng tiÒn c«ng”. Trong ®Ò tµi cÊp Nhµ n­íc KX04- 04: “ThÞ tr­êng lao ®éng lµ toµn bé c¸c quan hÖ lao ®éng ®­îc x¸c lËp trong lÜnh vùc thuª m­ín lao ®éng (bao gåm c¸c quan hÖ lao ®éng c¬ b¶n nhÊt: tiÒn l­¬ng vµ tiÒn c«ng, b¶o hiÓm x· héi, tranh chÊp lao ®éng…) ë ®ã diÔn ra sù trao ®æi, tho¶ thuËn gi÷a mét bªn lµ ng­êi lao ®éng tù do vµ mét bªn lµ ng­êi sö dông lao ®éng”. Gi¸o tr×nh gi¶ng d¹y cña khoa Kinh tÕ lao ®éng Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n l¹i ®­a ra nh÷ng ®Þnh nghÜa vÒ thÞ tr­êng lao ®éng nh­ sau: “ThÞ tr­êng lao ®éng lµ mét kh«ng gian trao ®æi tiÕn tíi tho¶ thuËn gi÷a ng­êi së h÷u søc lao ®éng vµ ng­êi cÇn cã søc lao ®éng ®Ó sö dông lao ®éng. … Lµ mèi quan hÖ x· héi gi÷a ng­êi lao ®éng cã thÓ t×m ®­îc viÖc lµm ®Ó cã thu nhËp vµ ng­êi sö dông lao ®éng cã thÓ thuª ®­îc c«ng nh©n b»ng c¸ch tr¶ c«ng ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. … Lµ toµn bé mèi quan hÖ kinh tÕ h×nh thµnh trong lÜnh vùc thuª m­ín lao ®éng”. Theo s¸ch Kinh tÕ VÜ m« cña ViÖn ®¹i häc më Hµ Néi, xuÊt b¶n n¨m 1995: Cung vÒ lao ®éng chÝnh lµ lùc l­îng lao ®éng x· héi. Theo mét sè chuyªn gia kh¸c th×: Cung vÒ lao ®éng lµ toµn bé nh÷ng ng­êi cã nhu cÇu vÒ viÖc lµm ®Ó t¹o ra thu nhËp (bao gåm c¶ nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng vµ ngoµI ®é tuæi lao ®éng). C¨n cø vµo c¸c kh¸i niÖm cung lao ®éng ®­îc ®­a ra, khi xÐt cung trªn thÞ tr­êng lao ®éng cÇn ph¶I ®Ò cËp ®Õn Cung thùc tÕ vµ Cung tiÒm n¨ng. Cung thùc tÕ bao gåm tÊt c¶ nh÷ng ng­êi thuéc lùc l­îng lao ®éng ë mét kh«ng gian vµ thêi gian x¸c ®Þnh (bao gåm tÊt c¶ nh÷ng ng­êi ®ñ 15 tuæi trë lªn ®Õn d­íi 60 tuæi ®ang lµm viÖc vµ nh÷ng ng­êi thÊt nghiÖp). Cung tiÒm n¨ng bao gåm tÊt c¶ nh÷ng ng­êi thuéc nguån lao ®éng, tøc lµ nh÷ng ng­êi thuéc lùc l­îng lao ®éng vµ nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng nh÷ng ch­a tham gia lao ®éng (bao gåm tÊt c¶ nh÷ng ng­êi ®ñ 15 tuæi trë lªn ®ang lµm viÖc vµ nh÷ng ng­êi ®ang thÊt nghiÖp, nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng ®ang ®I häc, ®ang lµm c«ng viÖc néi trî trong gia ®×nh m×nh, hoÆc kh«ng cã nhu cÇu lµm viÖc vµ t×nh tr¹ng kh¸c). Cung tiÒm n¨ng trong thÞ tr­êng lao ®éng lµ kh¶ n¨ng tèi ®a cã thÓ cung cÊp nguån lao ®éng vµo thÞ tr­êng lao ®éng trong mét kh«ng gian vµ thêi gian nhÊt ®Þnh, c¶ vÒ néi sinh (nguån bªn trong) vµ ngo¹i sinh (nguån tõ bªn ngoµi). 1.1.3- CÇu lao ®éng: CÇu vÒ lao ®éng, theo nhiÒu nhµ kinh tÕ häc, lµ kh¶ n¨ng thuª m­ín lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng ë mét kh«ng gian vµ thêi gian nhÊt ®Þnh. Còng nh­ cung lao ®éng, cÇu trªn thÞ tr­êng lao ®éng ®­îc xÐt trªn hai khÝa c¹nh: CÇu thùc tÕ vµ CÇu tiÒm n¨ng. CÇu thùc tÕ lµ nhu cÇu thùc tÕ cÇn sö dông lao ®éng t¹i mét thêi ®Ióm nhÊt ®Þnh (bao gåm c¶ chç lµm viÖc trèng vµ chç lµm viÖc míi).Trong ®ã: - Chç lµm viÖc trèng lµ chç lµm viÖc ®· tõng sö dông lao ®éng, nay kh«ng cã lao ®éng lµm viÖc vµ ®ang cã nhu cÇu sö dông lao ®éng. - Chç lµm viÖc míi lµ chç lµm viÖc míi xuÊt hiÖn vµ ®ang cã nhu cÇu sö dông lao ®éng. CÇu tiÒm n¨ng lµ sè lao ®éng t­¬ng øng víi tæng sè chç lµm viÖc cã ®­îc sau khi ®· tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn t¹o viÖc lµm trong t­¬ng lai nh­ vèn, ®Êt ®ai, t­ liÖu s¶n xuÊt, c«ng nghÖ, chÝnh trÞ, x· héi… Nh÷ng yÕu tè nµy cã sù kh¸c nhau gi÷a c¸c vïng l·nh thæ, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, thµnh thÞ- n«ng th«n, gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ. CÇu tiÒm n¨ng cã thÓ ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: CÇu tiÒm n¨ng = CÇu thùc tÕ + Sè chç lµm viÖc sÏ ®­îc t¹o ra trong t­¬ng lai. Mçi mét quèc gia th× cã nhiÒu lo¹i cÇu lao ®éng: cÇu tæng thÓ, cÇu cña tõng ngµnh, tõng khu vùc, tõng nghÒ; cÇu theo thêi gian; cÇu trong n­íc, cÇu ngoµi n­íc. CÇu vÒ lao ®éng bao gåm hai mÆt: cÇu vÒ chÊt l­îng lao ®éng vµ cÇu vÒ sè l­îng lao ®éng. XÐt vÒ mÆt sè l­îng, víi ®IÒu kiÖn n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng ®æi, cÇu vÒ søc lao ®éng x· héi tû lÖ thuËn víi quy m« vµ tèc ®é s¶n xuÊt. Cßn nÕu quy m« s¶n xuÊt kh«ng ®æi, cÇu vÒ sè l­îng søc lao ®éng tû lÖ nghÞch víi n¨ng suÊt lao ®éng. XÐt vÒ mÆt chÊt l­îng, viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, më réng quy m«, tiÒn vèn, khoa häc c«ng nghÖ… cña danh nghiÖp ®Ó c¹nh tranh kh«ng ngõng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ngµy cµng ®ßi hái n©ng cao cÇu vÒ chÊt l­îng søc lao ®éng. 1.1.4_Quan hÖ cung- cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng: Trªn thÞ tr­êng lao ®éng, cung vµ cÇu lao ®éng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. §ã lµ mèi quan hÖ biÖn chøng vµ nh©n qu¶ g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña mçi quèc gia. Khi nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn, kh¶ n¨ng më réng s¶n xuÊt, më mang ngµnh nghÒ thu hót ®­îc thªm nhiÒu lao ®éng cßn thÊp (søc hót cña cÇu cßn d­íi cung) th× sÏ xuÊt hiÖn tr¹ng th¸i mÊt c©n b»ng cung lín h¬n cÇu. Khi nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng cµng nhanh, s¶n xuÊt cµng më réng, c¸c ngµnh nghÒ cµng ph¸t triÓn thu hót thªm cµng nhiÒu lao ®éng lµm cho cÇu lao ®éng t¨ng lªn, vµ ®Òn mét lóc nµo ®ã sÏ khiÕn cho cÇu vÒ lao ®éng v­ît lªn lín h¬n cung lao ®éng, g©y mÊt c©n b»ng trªn thÞ tr­êng lao ®éng. Khi Nhµ n­íc cã c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc trong qu¶n lý vµ ®IÒu tiÕt thÞ tr­êng lao ®éng, cung- cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng sÏ ®¹t tíi tr¹ng th¸I c©n b»ng, nghÜa lµ cung lao ®éng b»ng cÇu lao ®éng. Tr¹ng th¸i nµy th­êng chØ tån t¹i vÒ mÆt lý thuyÕt mµ rÊt Ýt khi x¶y ra trong thùc tÕ v× s¶n xuÊt x· héi lu«n lu«n biÕn ®éng vµ ph¸t triÓn khiÕn thÞ tr­êng còng biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn theo. Mèi quan hÖ cung- cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng cã thÓ ®­îc biÓu diÔn d­íi d¹ng s¬ ®å cung- cÇu nh­ bÊt kú mét lo¹i hµng ho¸ nµo trªn thÞ tr­êng nh­ sau: D D2 G S2 P2 P0 P1 P S1 D1 S S¬ ®å 2: Quan hÖ Cung- cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng. Trªn ®å thÞ, trôc tung biÓu thÞ gi¸ c¶ søc lao ®éng trªn thÞ tr­êng (P). Trôc hoµnh biÓu diÔn sè l­îng hµng ho¸ søc lao ®éng/ sè l­îng lao ®éng (G). §­êng cong (S) biÓu diÔn sù biÕn thiªn cña møc cung vµ ®­êng cong (D) biÓu diÔn sù biÕn thiªn cña møc cÇu. Nh×n vµo s¬ ®å ta cã thÓ thÊy: Khi cung vµ cÇu trªn thÞ tr­êng ®¹t møc c©n b»ng th× gi¸ c¶ søc lao ®éng cã xu h­íng dõng l¹i ë møc P0. NÕu møc tiÒn c«ng qu¸ cao (P1) th× cã hiÖn t­îng cung lao ®éng lín h¬n cÇu vÒ lao ®éng. NghÜa lµ sè ng­êi muèn lµm viÖc sÏ lín h¬n sè ng­êi t×m ®­îc viÖc lµm ë møc tiÒn c«ng (P1). Kho¶ng c¸ch D1S1 lµ sù chªnh lÖch cña cung lao ®éng so víi cÇu lao ®éng, biÓu hiÖn sè ng­êi bÞ thÊt nghiÖp trªn thÞ tr­êng lao ®éng. Ng­îc l¹i, khi møc tiÒn c«ng thÊp (P2) th× kh¶ n¨ng thu hót lao ®éng sÏ lín vµ cÇu lao ®éng sÏ tiÕn tíi t×nh tr¹ng lín h¬n cung lao ®éng. Sù thiÕu hôt vÒ lao ®éng (kho¶ng chªnh lÖch cung- cÇu) ®­îc biÓu thÞ qua ®o¹n D2S2. Theo quy luËt cña thÞ tr­êng, gi¸ c¶ søc lao ®éng (tiÒn c«ng) lu«n cã xu h­íng dõng l¹i ë møc P0 ®Ó cung vµ cÇu vÒ lao ®éng ®­îc c©n b»ng. Trªn thùc tÕ sù c©n b»ng nµy chØ mang tÝnh chÊt t¹m thêi nh­ng kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ tiÕn bé h¬n giai ®o¹n tr­íc. §ã chÝnh lµ ®éng lùc néi t¹i thóc ®Èy thÞ tr­êng lao ®éng ph¸t triÓn vµ më réng. 1.2_ Mét sè yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn cung- cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng: 1.2.1_Mét sè yÕu tè t¸c ®éng ®Õn cung lao ®éng: Trªn thÞ tr­êng lao ®éng, cung vÒ lao ®éng chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau. Ngoµi viÖc chÞu sù ®iÒu tiÕt cña thÞ tr­êng lao ®éng theo mèi quan hÖ cung- cÇu trªn thÞ tr­êng th«ng qua tiÒn c«ng lao ®éng (gi¸ c¶ søc lao ®éng), cung lao ®éng cßn chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè nh­ d©n sè, kinh tÕ v¨n ho¸ x· héi, y tÕ vµ gi¸o dôc…Trong ®ã, c¸c yÕu tè vÒ d©n sè, kinh tÕ v¨n ho¸ x· héi chñ yÕu ¶nh h­ëng ®Õn sè l­îng vµ c¬ cÊu cung lao ®éng th«ng qua sè l­îng, c¬ cÊu d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng vµ tû lÖ tham gia lao ®éng… Cßn c¸c yÕu tè vÒ y tÕ vµ gi¸o dôc l¹i cã ¶nh h­ëng chñ yÕu ®Õn chÊt l­îng cung lao ®éng trªn thÞ tr­êng. - YÕu tè d©n sè: C¸c biÕn ®æi vÒ d©n sè nh­ sinh, chÕt, di c­ cã t¸c ®éng ®Õn quy m«, c¬ cÊu tuæi- giíi tÝnh, vµ ph©n bè theo kh«ng gian cña d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng. Trong ®ã, c¸c tØ suÊt sinh t¸c ®éng ®Õn quy m« d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng sau 15 n¨m (theo ®é tuæi lao ®éng quy ®Þnh cña ViÖt Nam) cßn c¸c yÕu tè tû lÖ tö vong vµ di c­ cã t¸c ®éng tøc th×. Tèc ®é t¨ng (gi¶m) d©n sè (tù nhiªn vµ c¬ häc) cã t¸c ®éng lµm t¨ng (gi¶m) d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng, tõ ®ã ¶nh h­ëng ®Õn sù t¨ng (gi¶m) cung lao ®éng. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i tÊt c¶ d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng ®Òu lµ nguån cung lao ®éng. SÏ cã mét bé phËn ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng do tµn tËt hoÆc do häc hµnh, néi trî, hay kh«ng cã nhu cÇu lµm viÖc… nªn kh«ng tham gia lao ®éng. Do ®ã, møc t¨ng nguån lao ®éng kh«ng chØ phô thuéc vµo tèc ®é t¨ng d©n sè mµ cßn phô thuéc vµo sù thay ®æi møc ®é tham gia lao ®éng cña d©n sè. Di c­ cã t¸c ®éng tøc th× ®Õn cung vÒ lao ®éng, thËm chÝ nã cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn cung lao ®éng trªn thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ khu vùc thÞ tr­êng lao ®éng thanh thÞ. Bëi v×, di c­ chñ yÕu lµ nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng vµ hÇu hÕt lý do di c­ lµ ®Ó t×m kiÕm mét m«i tr­êng sèng, lµm viÖc cã ®IÒu kiÖn tèt h¬n. Do ®Æc ®Ióm cña ng­êi di c­ (phÇn lín trÎ tuæi, ®éc th©n, cã mong muèn lµm viÖc, s½n sµng lµm bÊt cø viÖc g×…) nªn tû lÖ tham gia lao ®éng cña hä rÊt cao, thËm chÝ cao h¬n ng­êi kh«ng di c­, lµm t¨ng nguån lao ®éng ë n¬i chuyÓn ®Õn mét c¸ch tøc th×. ë phÇn lín c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, quy m« d©n sè trong c¸c ®« thÞ t¨ng lªn nhanh chãng chñ yÕu lµ do t¸c ®éng cña di d©n. Tuy nhiªn, t¸c ®éng cña dßng di d©n tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ th­êng cµng lµm trÇm träng thªm t×nh tr¹ng thiÕu ciÖc lµm hoÆc thÊt nghiÖp trong c¸c ®« thÞ hoÆc h×nh thµnh thÞ tr­êng lao ®éng thµnh thÞ kh«ng chÝnh thøc. Nguyªn nh©n lµ do laod déng di d©n tõ n«ng th«n ra thµnh thÞ th­êng cã tr×nh ®é thÊp, chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng chØ cã thÓ bæ sung vµo lùc l­îng lao ®éng tr×nh ®é thÊp. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch riªng biÖt vµ cô thÓ vÒ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm cho c¸c khu vùc nµy. - YÕu tè kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸: YÕu tè kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸ t¸c ®éng m¹nh ®Õn quy m« vµ c¬ cÊu lùc l­îng lao ®éng th«ng qua møc ®é tham gia lao ®éng c¶u c¸c nhãm d©n sè. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, ngoµi yÕu tè d©n sè, møc t¨ng nguån lao ®éng cßn phô thuéc vµo tû lÖ tham gia lao ®éng. Mµ viÖc tham gia hay kh«ng tham gia cña con ng­êi vµo ho¹t ®éng lao ®éng phô thuéc vµo nhu cÇu cña hé dùa trªn c¬ së tho¶ m·n vÒ sè l­îng hµng ho¸ tiªu dïng mµ hä cÇn còng nh­ thêi gian “th­ gi·n” hä cÇn thiÕt trong cuéc sèng. Møc ®é tho¶ m·n tuú theo ®é tuæi, giíi tÝnh, d©n téc mµ cã sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c nhãm d©n sè; vµ nã phô thuéc rÊt lín vµo c¸c yÕu tè kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸ cña mçi d©n téc, mçi vïng, mçi quèc gia. Th«ng th­êng, ®èi víi nhãm d©n sè tõ 20-59 tuæi, møc ®é tham gia lao ®éng rÊt cao, gÇn nh­ kh«ng chÞu ¶nh h­ëng cña møc tiÒn c«ng trªn thÞ tr­êng. Ng­îc l¹i, møc ®é tham gia lao ®éng cña c¸c nhãm d©n sè kh¸c phô thuéc kh¸ nhiÒu vµo møc tiÒn c«ng. Møc ®é tham gia lao ®éng c¶u trÎ em phô thuéc nhiÒu vµo: dÞch vô gi¸o dôc cã s½n, chi phÝ gi¸o dôc, kh¶ n¨ng ®ãng gãp cña lao ®éng trÎ em vµo thu nhËp cña gai ®×nh, c¸c chÝnh s¸ch vµ quan ®iÓm, th¸i ®é cña ChÝnh phñ ®èi víi lao ®éng trÎ em. Sù tham gia lao ®éng cña nhãm d©n sè trªn tuæi lao ®éng phô thuéc: nguån thu nhËp thay thÓ khi tuæi giµ, thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸, c¸c chÝnh s¸ch h­u trÝ b¾t buéc v.v… Sù tham gia cña lao ®éng n÷ trªn thÞ tr­êng lao ®éng phô thu«c vµo c¸c yÕu tè nhÊt ®Þnh. ViÖc gi¶m møc sinh, sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hé gia ®×nh, møc tiÒn c«ng cho lao ®éng n÷ t¨ng lªn,… lµm t¨ng møc ®é tham gia lao ®éng cña phô n÷. Møc ®é vµ kh¶ n¨ng tham gia lao ®éng cña n÷ giíi còng t¨ng nÕu tr×nh ®é cña hä cao h¬n. - ¶nh h­ëng cña y tÕ vµ gi¸o dôc, ®µo t¹o tíi chÊt l­îng cung lao ®éng: Y tÕ vµ gi¸o dôc còng cã ¶nh h­ëng m¹nh mÏ ®Õn cung lao ®éng. VÒ mÆt sè l­îng, nã t¸c ®éng ®Õn d©n sè th«ng qua tr×nh ®é v¨n ho¸ cña ng­êi d©n nãi chung vµ cña c¸c bµ mÑ nãi riªng. Tõ ®ã, nã cã ¶nh h­ëng tíi sè l­îng cung lao ®éng trong t­¬ng lai. Tuy vËy, ¶nh h­ëng râ nÐt nhÊt cña y tÕ vµ gi¸o dôc tíi cung lao ®éng biÓu hiÖn ë nh÷ng t¸c ®éng cña nã tíi chÊt l­îng cung lao ®éng. ChÊt l­îng cung lao ®éng ®­îc xÐt ®Õn ë hai khÝa c¹nh: thÓ lùc vµ trÝ lùc. Y tÕ, víi c¸c dÞch vô ch¨m sãc søc khoÎ céng ®ång, cã t¸c ®éng m¹nh tíi søc khoÎ cña ng­êi lao ®éng. Trong khi ®ã, yÕu tè gi¸o dôc vµ ®µo t¹o l¹i cã ¶nh h­ëng toµn diÖn ®Õn søc khoÎ (thÓ hiÖn ë møc ®é nhËn thøc vµ tù ch¨m sãc søc khoÎ cho b¶n th©n) vµ tr×nh ®é häc vÊn còng nh­ tr×nh ®é chuyªn m«n, kü n¨ng nghÒ nghiÖp cña lùc l­îng lao ®éng. 1.2.2- Mét sè yÕu tè t¸c ®éng ®Õn cÇu lao ®éng: Trong mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn thÊp mang tÝnh tù cung, tù cÊp cao, møc cÇu vÒ lao ®éng phô thuéc chñ yÕu vµo søc Ðp vÒ cung lao ®éng còng nh­ c¸c ®Æc thï vÒ kinh tÕ x· héi vµ v¨n ho¸ (Theo ILO, d©n sè, lùc l­îng lao ®éng, viÖc lµm: Kh¸i niÖm xu h­íng vµ c¸c vÊn ®Ò chÝnh s¸ch, 1992). Tuy vËy, khi kinh tÕ ph¸t triÓn cao, quy m« vµ vai trß cña khu vùc kinh tÕ chÝnh thøc ®­îc t¨ng c­êng vµ cã ¶nh h­ëng chñ yÕu, th× møc ®é t¨ng cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng l¹i phô thuéc chñ yÕu vµo ®­êng cÇu cña s¶n xuÊt trong khu vùc kinh tÕ chÝnh thøc. Mét sè yÕu tè t¸c ®éng tíi ®­êng cÇu trong khu vùc kinh tÕ chÝnh thøc: - T¨ng tr­ëng kinh tÕ: T¨ng tr­ëng kinh tÕ t¹o c¬ së cho viÖc t¨ng viÖc lµm song mèi quan hÖ nµy kh«ng tù ®éng. Møc ®é t¨ng cÇu lao ®éng cßn phô thuéc vµo ph­¬ng thøc t¨ng tr­ëng, víi cÊu nhÊt ®Þnh cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo lµ vèn, lao ®éng vµ c«ng nghÖ (Theo ILO, D©n sè, lùc l­îng lao ®éng, viÖc lµm: Kh¸i niÖm xu h­íng vµ c¸c vÊn ®Ò chÝnh s¸ch, 1992). NÕu nh­ t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong ph¹m vi c«ng nghÖ sö dông, vµ t­¬ng quan gi¸ c¶ cña lao ®éng vµ vèn ®Çu t­ kh«ng thay ®æi, th× t¨ng tr­ëng kinh tÕ sÏ kÐo theo sù t¨ng lao ®éng (t¨ng cÇu lao ®éng) vµ vèn. NÕu t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh, g¾n liÒn víi viÖc sö dông c«ng nghÖ cao h¬n, hoÆc g¾n víi nhu cÇu sö dông lao ®éng cã tr×nh ®é tay nghÒ cao h¬n, th× t¨ng tr­ëng kinh tÕ chØ kÐo theo sù t¨ng vÒ vèn ®Çu t­ cßn nhu cÇu sö dông lao ®éng l¹i kh«ng t¨ng, thËm chÝ cã xu h­íng gi¶m. - ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ- lao ®éng: ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ- lao ®éng còng cã ¶nh h­ëng rÊt lín tíi ®­êng cung lao ®éng trªn thÞ tr­êng. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ lµ sù thay ®æi cÊu tróc vµ c¸c mèi liªn hÖ cña mét nÒn kinh tÕ (c¸c ngµnh kinh tÕ, thµnh phÇn kinh tÕ, vïng kinh tÕ, v.v…) theo mét môc ®Ých vµ ph­¬ng h­íng nhÊt ®Þnh. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ lu«n g¾n liÒn víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng. T¸c ®éng râ nÐt nhÊt cña chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ tíi cÇu lao ®éng biÓu hiÖn ë c¬ cÊu cÇu lao ®éng. Sù ph¸t triÓn kh¸c nhau gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n lµm cho cÇu vÒ lao ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ còng cã sù kh¸c biÖt. T­¬ng tù nh­ vËy, nh÷ng vïng cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th­êng kÐo theo nhu cÇu ®èi víi lao ®éng lín h¬n vïng kÐm ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é cao. Tuy nhiªn, trong mét nÒn kinh tÕ kh«ng ph¶i lóc nµo ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn nhÊt còng t¹o ra cÇu lao ®éng lín nhÊt. Nh÷ng ngµnh kinh tÕ ®ßi hái chÊt l­îng lao ®éng cao, ®i kÌm víi viÖc ph¸t triÓn vµ øng dông m¹nh mÏ c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt th­êng cã xu h­íng gi¶m hoÆc kh«ng t¨ng nhu cÇu sö dông lao ®éng mÆc dï vÉn cßn cã nhu cÇu vÒ lao ®éng chuyªn m«n kü thuËt cao. §iÒu nµy còng ®óng víi sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ gi÷a c¸c vïng kinh tÕ, gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Sù dÞch chuyÓn lao ®éng theo luång ®i vµ ®Õn trong c¸c khu vùc kinh tÕ, ngµnh kinh tÕ, vïng kinh tÕ phô thuéc chñ yÕu vµo møc ®é thu hót lao ®éng (gi¸ c¶ søc lao ®éng, ®IÒu kiÖn lµm viÖc, v.v…) gi÷a c¸c bé phËn cña c¬ cÊu kinh tÕ. Sù dÞch chuyÓn c¬ cÊu lao ®éng kh«ng c©n ®èi vµ phï hîp víi dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ cã thÓ g©y søc Ðp tíi cÇu lao ®éng ë khu vùc nµy; ®ång thêi còng cã thÓ lµm gi¶m søc Ðp vÒ viÖc lµm, thËm chÝ khiÕn cho cÇu lao ®éng ë mét sè khu vùc kh¸c t¨ng cao. - ChÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc vÒ x· héi vµ viÖc lµm: Nh­ ®· ®Ò cËp trong phÇn quan hÖ cung- cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng, sù ®IÒu tiÕt cña Nhµ n­íc còng cã t¸c ®éng nhÊt ®Þnh tíi cung- cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng. §èi víi cÇu lao ®éng, tæng cÇu vÒ viÖc lµm chÞu ¶nh h­ëng bëi c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc vÒ x· héi vµ viÖc lµm. ChÝnh s¸ch vÒ x· héi vµ viÖc lµm cña c¸c n­íc (kÓ c¶ ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn) ®Òu thÓ hiÖn mét môc tiªu lµ t¹o viÖc lµm, ®¶m b¶o viÖc lµm ®Çy ®ñ. Nç lùc cña Nhµ n­íc, trong mäi thêi kú,nh»m t×m kiÕm vµ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó tèi ®a ho¸ møc ®é cã viÖc lµm cña lùc l­îng lao ®éng (tù lµm hoÆc lµm c«ng ¨n l­¬ng). C¸c chÝnh s¸ch nµy v× thÕ ®Òu nh»m t¸c ®éng ®Ó t¨ng cÇu vÒ viÖc lµm trªn thÞ tr­êng lao ®éng. 2- C¬ së thùc tiÔn: 2.1_Thùc tr¹ng cung cÇu lao ®éng thµnh phè Hµ Néi 2.1.1- D©n sè: D©n sè lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh nguån lao ®éng, ®ã lµ mét nguån lùc quan träng hµng ®Çu ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ- x· héi. Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi vµ më réng quy m« l·nh thæ vïng, d©n sè Hµ Néi còng ngµy mét t¨ng cao. N¨m 1996, d©n sè trung b×nh cña Hµ Néi lµ 2395.9 ngh×n ng­êi, ®Õn n¨m 2004 lªn tíi 3082.8 ngh×n ng­êi. N¨m 2004 so víi n¨m 1996 t¨ng 686,9 ngh×n ng­êi (t­¬ng øng víi tû lÖ t¨ng 28,67%). Tèc ®é t¨ng d©n sè b×nh qu©n hµng n¨m giai ®o¹n 1996-2004 lµ kho¶ng 3,2%. D©n sè nam vµo n¨m 1996 chiÕm 49,12%, d©n sè n÷ chiÕm 50,88% trªn tæng d©n sè. N¨m 2004, tû lÖ nµy lÇn l­ît lµ nam: 50,04% vµ n÷ 49,96%. Nh­ vËy c¬ cÊu d©n sè theo giíi tÝnh cña thñ ®« Hµ Néi kh¸ c©n b»ng: Tû lÖ d©n sè nam vµ d©n sè n÷ gÇn ngang nhau. Tuy quy m« d©n sè cña thµnh phè Hµ Néi ®· t¨ng kh¸ nhiÒu trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y song so víi c¸c thñ ®« nhiÒu n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi, thñ ®« Hµ Néi vÉn cã quy m« d©n sè thÊp. Tû lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn n¨m 1996 cña thµnh phè lµ 1,421%, n¨m 2000 lµ 1,087%, n¨m 2002 lµ 1,056%. §IÒu ®ã cho thÊy, c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ d©n sè trong giai ®o¹n võa qua cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc gi¶m dÇn tiÓu lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn. §Õn n¨m 2004 do cã sù s¸t nhËp, më réng quy m« l·nh thæ thµnh phè Hµ Néi thªm 2 quËn ngo¹i thµnh lµm cho tû lÖ t¨ng tù nhiªn trong n¨m nµy t¨ng lªn thµnh 1,221%. Tû lÖ t¨ng d©n sè c¬ häc lµ kh¸ lín, n¨m 1991 lµ 1,08%, n¨m 1999 lµ 4,649%. §©y lµ mét ®Æc tr­ng mang tÝnh quy luËt cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸ thµnh phè vµ ®Êt n­íc. Lµ mét thµnh phè cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ- x· héi cao, Hµ Néi ®· thu hót rÊt nhiÒu d©n c­ tõ n¬I kh¸c chuyÓn ®Õn. Trong ®ã, sè ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng ®· vµ ®ang tham gia vµo thÞ tr­êng lao ®éng chiÕm kho¶ng h¬n 50%. Dßng xuÊt c­ tõ thµnh phÇn Hµ Néi sang c¸c n¬i kh¸c chiÕm mét tû lÖ nhá so víi dßng nhËp c­ (1,693% so víi 6,342% vµo n¨m 1999), chñ yÕu lµ lao ®éng xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. D©n sè thµnh thÞ ngµy cµng t¨ng d­íi t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸. N¨m 1996 d©n sè thµnh thÞ lµ 1291,6 ngh×n ng­êi vµ n¨m 2004 lµ 1999,7 ngh×n ng­êi (t¨ng 54,82% víi tèc ®é t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 6,09%). Trong khi ®ã d©n sè n«ng th«n l¹i hÇu nh­ kh«ng cã sù biÕn ®éng ®¸ng kÓ nµo: d©n sè n«ng th«n Hµ Néi n¨m 1996 lµ 1104,3 ngh×n ng­êi n¨m 1998 xuèng cßn 1061,9 ngh×n ng­êi, n¨m 2003 lµ 1275,9 ngh×n ng­êi vµ ®Õn n¨m 1004 l¹i gi¶m xuèng cßn 1083,1 ngh×n ng­êi. D©n sè trong ®é tuæi lao ®éng t¹i thµnh phè Hµ Néi chiÕm tû lÖ kh¸ cao trªn tæng d©n sè. N¨m 1996 d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng chiÕm kho¶ng 57,84% trªn tæng d©n sè, ®Õn n¨m 2002 lµ 64,57%. Nh×n chung, tû lÖ d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng cao võa lµ nguån nh©n lùc dåi dµo cho thµnh phè, song còng lµ th¸ch thøc rÊt lín trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm, t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ë khu vùc thµnh thÞ. 2.1.2- Cung lao ®éng: VÒ mÆt sè l­îng cung lao ®éng bao gåm nhãm d©n c­ cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ cã nhu cÇu lao ®éng bao gåm c¶ nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng, cã nhu cÇu lao ®éng vµ bé phËn nh÷ng ng­êi ngoµi ®é tuæi lao ®éng vÉn ®ang lµm viÖc. Cung lao ®éng (lùc l­îng lao ®éng) trªn thÞ tr­êng lao ®éng Hµ Néi cã xu h­íng t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y. N¨m 1996 lùc l­îng lao ®éng t¹i thµnh phè Hµ Néi lµ 1.187.834 ng­êi, ®Õn n¨m 2003 lµ 1.640.087 ng­êi (theo sè liÖu thèng kª lao ®éng- viÖc lµm n¨m 1996,2003). Tèc ®é t¨ng lùc l­îng lao ®éng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 4,76% (t­¬ng øng víi viÖc t¨ng cung lao ®éng kho¶ng 64.608 ng­êi b×nh qu©n 1 n¨m). Ngoµi lùc l­îng lao ®éng cña thµnh phè, hµng n¨m Hµ Néi cßn tiÕp nhËn kho¶ng tõ 25-30 v¹n lao ®éng thêi vô tõ c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c ®Õn lµm viÖc. §iÒu nµy khiÕn cho ho¹t ®éng thÞ tr­êng lao ®éng thµnh phè Hµ Néi cµng thªm s«i ®éng. 2.1.3- ChÊt l­îng cung lao ®éng: Ch©t l­îng cung lao ®éng ®­îc biÓu thÞ bëi chÊt l­îng lao ®éng. ChÊt l­îng lao ®éng lµ chØ tiªu tæng hîp ph¶n ¸nh nhiÒu yÕu tè nh­: tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é kü thuËt, tay nghÒ, thÓ lùc vµ søc khoÎ cña ng­êi lao ®éng, ý thøc kû luËt, tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o, v.v… cña ng­êi lao ®éng. Ngoµi ra, ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l­îng lao ®éng (chÊt l­îng cung lao ®éng) cßn ph¶i xem xÐt tíi nhiÒu yÕu tè kh¸c nh­: Tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ, ph©n c«ng, tæ chøc lao ®éng… Thªm vµo ®ã, do kh«ng cã ®­îc sè liÖu ®Çy ®ñ, khi ®¸nh gi¸ chÊt l­îng cung lao ®éng, b¶n b¸o c¸o chØ cã thÓ ®Ò cËp ®Õn mét sè yÕu tè ph¶n ¸nh chÊt l­îng cña lao ®éng nh­: tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña lùc l­îng lao ®éng thµnh phè Hµ Néi. - Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña lùc l­îng lao ®éng Hµ Néi: Lµ thµnh phè thñ ®« cña N­íc ViÖt Nam, Hµ Néi cã hÖ thèng gi¸o dôc phæ th«ng ph¸t triÓn, d©n sè cã tr×nh ®é v¨n ho¸ cao (néi thµnh ®· tiÕn tíi phæ cËp cÊp II). §©y lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng nguån nh©n lùc, cã ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi chÊt l­îng cña lùc l­îng lao ®éng thµnh phè. Trong lùc l­îng lao ®éng, tû lÖ lao ®éng mï ch÷ gi¶m ®¸ng kÓ, tõ 1,18% vµo n¨m 1996 xuèng cßn 0,45% vµo n¨m 2003. Trong lùc l­îng lao ®éng kh«ng biÕt ch÷ cña thµnh phè, lao ®éng n«ng th«n ngo¹i thµnh Hµ Néi chiÕm ®a sè víi tû lÖ b×nh qu©n 83,26% trªn tæng sè lao ®éng kh«ng biÕt ch÷ (riªng n¨m 2002 chiÕm tíi 92,23%). PhÇn lín sè lao ®éng nµy ®Òu lµ lao ®éng lín tuæi. B¶ng 7_ Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña lùc l­îng lao ®éng Hµ Néi. §¬n vÞ: %. N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Mï ch÷ 1.18 0.92 0.38 0.68 0.31 0.44 0.45 0.45 Ch­a tèt nghiÖp cÊp I 7.82 4.99 4.25 4.33 3.01 3.26 2.91 2.20 Tèt nghiÖp cÊp 1 13.38 15.46 11.04 12.11 13.19 11.39 13.82 11.48 Tèt nghiÖp cÊp 2 40.91 37.47 33.50 39.77 36.27 36.59 32.15 32.20 Tèt nghiÖp cÊp 3 36.71 41.16 50.83 43.04 47.22 48.32 50.67 53.67 Tæng: 100 100 100 100 100 100 100 100 Nguån: Sè liÖu thèng kª lao ®éng- viÖc lµm ë ViÖt Nam, NXB Thèng kª. Lao ®éng cã tr×nh ®é v¨n ho¸ d­íi cÊp 1 (ch­a tèt nghiÖp cÊp 1) còng cã xu h­íng gi¶m nhanh. N¨m 1996, sè l­îng lao ®éng thuéc tr×nh ®é v¨n ho¸ nµy chiÕm kho¶ng 7,82%, tíi n¨m 2003 ®· gi¶m xuèng cßn 2,20% trªn tæng sè lao ®éng toµn thµnh phè, vµ còng chñ yÕu tËp trung ë lùc l­îng lao ®éng n«ng th«n (n¨m 2003 chiÕm 74,34% trªn tæng sè lao ®éng ch­a tèt nghiÖp cÊp 1). Trong lùc l­îng lao ®éng cña thµnh phè sè lao ®éng cã tr×nh ®é v¨n ho¸ tèt nghiÖp cÊp 2, cÊp 3 chiÕm chñ yÕu. Trong khi tû lÖ lùc l­îng lao ®éng tèt nghiÖp cÊp 2 chiÕm kho¶ng tõ 32% trë lªn, vµ hÇu nh­ kh«ng t¨ng; th× tû lÖ lùc l­îng lao ®éng tèt nghiÖp cÊp 3 l¹i cã xu h­íng t¨ng nhanh, trung b×nh 2,12%/n¨m. §iÒu nµy chøng tá nguån nh©n lùc thµnh phè ®ang cã b­íc ph¸t triÓn vÒ chÊt l­îng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ thñ ®«. So víi lùc l­îng lao ®éng cña thµnh phè, lao ®éng n÷ cã tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp h¬n. N¨m 1996 sè lao ®éng n÷ cã tr×nh ®é v¨n ho¸ tõ tèt nghiÖp cÊp 1 trë xuèng lµ 25,2% (toµn thµnh phè lµ 22,38%), n¨m 2002 tû lÖ nµy lµ 18,13% (tû lÖ chung lµ 17,18%). Tû lÖ lao ®éng n÷ cã tr×nh ®é v¨n ho¸ cÊp 2, cÊp 3 gÇn ngang víi tû lÖ chung cña thµnh phè. Nh×n chung, lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é v¨n ho¸ cao cña thµnh phè ngµy cµng chiÕm tû lÖ lín. Tuy vËy vÉn cßn tån t¹i mét bé phËn ng­êi lao ®éng mï ch÷, trong ®ã ®a phÇn lµ khu vùc n«ng th«n. §©y lµ tån t¹i cÇn kh¾c phôc ®Ó gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng cña thñ ®«. - Tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt (CMKT): Hµ Néi lµ mét trong nh÷ng ®Þa ph­¬ng víi lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cao. Sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ phi n«ng nghiÖp vµ tr×nh ®é CMKT cã b»ng trë lªn lµ 32,2% (So víi tû lÖ chung lµ 47,07% vµ 35,85%). Tuy nhiªn, tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña lao ®éng n÷ Hµ Néi so víi cµc vïng kh¸c t­¬ng ®èi cao, thÓ hiÖn sù quan t©m cña chÝnh quyÒn trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nh©n lùc, thùc hiÖn b×nh ®¼ng giíi. Nh×n chung, lùc l­îng lao ®éng thµnh phè Hµ Néi cã xu h­íng t¨ng c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Song, vÉn cßn cã sù chªnh lÖch nhÊt ®Þnh gi÷a khu vùc thµnh thÞ vµ khu vùc n«ng th«n. Tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o ( ®Æc biÖt lµ CMKT) t¨ng song cßn chËm, ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn cña thñ ®« ®ßi hái thµnh phè ph¶i cã nhiÒu biÖn ph¸p tÝch cùc h¬n n÷a ®Ó n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc còng nh­ tr×nh ®é cña lùc l­îng lao ®éng thñ ®« trong thêi gian tíi. 2.2_ Thùc tr¹ng cÇu lao ®éng thµnh phè Hµ Néi: 2.2.1_ViÖc lµm theo N«ng th«n- Thµnh thÞ: C¬ cÊu viÖc lµm theo khu vùc n«ng th«n- thµnh thÞ ®­îc thÓ hiÖn nh­ sau: B¶ng 8: Lao ®éng ®ang lµm viÖc theo khu vùc l·nh thæ. §¬n vÞ tÝnh: Ng­êi. N¨m 1996 1998 2000 2002 2004 Tæng sè 1.084.945 1.099.761 1.280.237 1.392.603 1.459.914 Khu vùc thµnh thÞ 518.995 584.668 667.133 748.571 826.198 Khu vùc n«ng th«n 565.950 515.093 613.104 644.032 633.716 Nguån: Sè liÖu thèng kª lao ®éng- viÖc lµm ë ViÖt Nam, NXB Thèng kª. Nhu cÇu viÖc lµm trong khu vùc thµnh thÞ ngµy cµng t¨ng, chiÕm tû lÖ ngµy cµng nhiÒu trªn tæng sè chç lµm viÖc. N¨m 1996, sè lao ®éng lµm viÖc ë khu vùc thµnh thÞ lµ 518.995 (chiÕm 47,84%) th× ®Õn n¨m 2004 lµ 826.198 (chiÕm 56,59%). Lao ®éng lµm viÖc ë khu vùc n«ng th«n tuy cã t¨ng vÒ tuyÖt ®èi, song tèc ®é t¨ng chËm, gÇn ®©y l¹i cã xu h­íng gi¶m dÇn. Tû träng lao ®éng lµm viÖc ë khu vùc n«ng th«n ngµy cµng gi¶m. N¨m 1996, lao ®éng khu vùc n«ng th«n chiÕm tíi 52,16% th× ®Õn n¨m 2004 chØ cßn 43,41%. §iÒu nµy ph¶n ¸nh sù chuyÓn dÞch dÇn c¬ cÊu lao ®éng theo n«ng th«n- thµnh thÞ, phÇn nµo lµ do ¶nh h­ëng cña qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ khiÕn lao ®éng trong ngµnh n«ng nghiÖp (lµ ngµnh kinh tÕ chñ yÕu, thu hót ®a sè lao ®éng ë n«ng th«n) gi¶m dÇn. Tèc ®é t¨ng viÖc lµm trong ngµnh dÞch vô trung b×nh kho¶ng 9,11%, trong ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng vµo kho¶ng 9,05%. Ng­îc l¹i, viÖc lµm trong khu vùc n«ng nghiÖp cã xu h­íng gi¶m trung b×nh 1,53%/n¨m. 2.3- Sù cÇn thiÕt ph¶i dù b¸o cung- cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng thµnh phè Hµ Néi giai ®o¹n 2005-2010: Dù b¸o cung- cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng lµ mét c«ng cô quan träng gióp cho c¸c nhµ qu¶n lý ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån lùc con ng­êi vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi dùa trªn sù tæng hoµ c¸c môc tiªu kinh tÕ- x· héi, nh»m cã ®­îc sù ph¸t triÓn hîp lÝ vµ bÒn v÷ng. Do vËy, dù b¸o cung- cÇu lao ®éng kh«ng chØ cã ý nghÜa quan träng ®èi víi mçi quèc gia mµ cßn quan träng ®èi víi tõng ®Þa ph­¬ng, tõng khu vùc. Lµ mét thµnh phè thñ ®« cña n­íc ViÖt Nam, Hµ Néi cã vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn tæng thÓ cña ®Êt n­íc. Sù ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ x· héi cña Hµ Néi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ngµy cµng cao. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i cã mét quy m« vµ c¬ cÊu d©n sè, nh©n lùc, lùc l­îng lao ®éng hîp lý, võa ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn võa h¹n chÕ ®­îc nh÷ng mÆt tr¸i cña ph¸t triÓn kinh tÕ (thÊt nghiÖp, thiÕu viÖc lµm .v.v…). Do ®ã, c«ng t¸c dù b¸o cung- cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng thµnh phè ®Ó tõ ®ã c¸c gi¶i ph¸p thÝch hîp t¸c ®éng ®iÒu tiÕt quan hÖ cung- cÇu nh»m ®IÒu tiÕt thÞ tr­êng lao ®éng theo h­íng cã lîi cho sù ph¸t triÓn tæng hoµ c¸c nh©n tè, cµng cã ý nghÜa thiÕt thùc. Ngoµi ra, qua ph©n tÝch thùc tr¹ng cung- cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng thµnh phè Hµ Néi giai ®o¹n võa qua, ta cã thÓ thÊy lùc l­îng lao ®éng ngµy cµng cã xu h­íng t¨ng nhanh trong khi ®ã viÖc lµm tuy cã t¨ng song vÉn cßn chËm. Tû lÖ thÊt nghiÖp ë Hµ Néi trong nh÷ng n¨m võa qua vÉn cao h¬n so víi tû lÖ thÊt nghiÖp chung, giao ®éng ë møc 6,8-7,7% (Cao h¬n so víi tû lÖ chung tõ 0,4-1,3%) ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch gi¶ quyÕt hîp lý trong thêi kú tíi. Trong giai ®o¹n 2006-2010, víi môc tiªu duy tr× tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi t¨ng nhanh nh­ hiÖn t¹i, viÖc dù b¸o, quy ho¹ch lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng thµnh phè Hµ Néi cµng cã ý nghÜa thiÕt thùc kh«ng chØ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña thñ ®« Hµ Néi mµ cßn ®èi víi sù ph¸t triÓn chung cña c¶ n­íc. II_Dù b¸o cung- cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng thµnh phè Hµ Néi giai ®o¹n 2005- 2010: VÒ mÆt sè l­îng cung lao ®éng bao gåm nh÷ng ng­êi trong tuæi lao ®éng cã kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu lµm viÖc (D©n sè trong ®é tuæi lao ®éng ®ang lµm viÖc vµ sè ng­êi thÊt nghiÖp trong ®é tuæi); vµ mét bé phËn ng­êi ngoµi tuæi lao ®éng thùc tÕ cã nhu cÇu lao ®éng. Th«ng th­êng, ®Ó ®¸p øng môc tiªu quèc gia vÒ t¹o viÖc lµm, khi dù b¸o vµ c©n ®èi cung- cÇu lao ®éng, ng­êi ta chØ xÐt tíi bé phËn d©n sè trong tuæi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng. Tuy nhiªn, do cã sù h¹n chÕ vÒ sè liÖu chi tiÕt, ®ång thêi do b¸o c¸o thùc tËp nµy chØ nh»m môc ®Ých ®­a ra ®­îc tæng quan vÒ t×nh h×nh cung- cÇu lao ®éng ®Òu ®­îc xÐt cho c¶ bé phËn ngoµi tuæi lao ®éng thùc tÕ cã nhu cÇu lµm viÖc. 1_X©y dùng m« h×nh dù b¸o: 1.1- C¨n cø dù b¸o: Dù b¸o d©n sè dùa trªn c¸c sè liÖu Tæng ®iÒu tra d©n sè vµ nhµ ë n¨m 1999, sè liÖu vÒ d©n sè Hµ Néi qua c¸c n¨m trong Niªn gi¸m thèng kª Hµ Néi. Dù b¸o c¸c chØ tiªu vÒ cung- cÇu lao ®éng dùa trªn sè liÖu chuçi thêi gian thu thËp ®­îc tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2003 theo thèng kª lao ®éng- viÖc lµm cña Bé Lao ®éng- Th­¬ng binh vµ x· héi nh­: Tû lÖ d©n sè tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ chia theo nguyªn nh©n, tû lÖ d©n sè tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ th­êng xuyªn theo nhãm tuæi, giíi tÝnh, theo thµnh thÞ- n«ng th«n, .v.v… Riªng sè liÖu vÒ d©n sè vµ GDP cña Thµnh phè Hµ Néi ®­îc thu thËp tõ tµi liÖu Niªn gi¸m thèng kª Hµ Néi qua c¸c n¨m. Tuy nhiªn, do nguån sè liÖu kh«ng ®ñ nªn khi tiÕn hµnh dù b¸o cung- cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng thµnh phè Hµ Néi, b¸o c¸o nµy chØ cã thÓ dù b¸o c¸c chØ tiªu chung nhÊt vÒ cung cÇu- lao ®éng nh­: - Dù b¸o cung lao ®éng theo c¸c chØ tiªu: Lùc l­îng lao ®éng cña thµnh phè Hµ Néi nãi chung vµ theo n«ng th«n- thµnh thÞ. - Dù b¸o cÇu lao ®éng theo nhãm ngµnh kinh tÕ (n«ng- l©m- thuû s¶n; c«ng nghiÖp- x©y dùng; dÞch vô). 1.2_ Quan ®IÓm dù b¸o: - Phï hîp víi quan ®iÓm chØ ®¹o ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2010 cña §¶ng bé thµnh phè Hµ Néi. - Phï hîp víi néi dung mµ quy ho¹ch tæng thÓ kinh tÕ x· héi vµ quy ho¹ch c¸c ngµnh kinh tÕ ®· ®­îc duyÖt. - Phï hîp víi môc tiªu cô thÓ vÒ d©n sè, lao ®éng- viÖc lµm ®Õn n¨m 2010 cña thµnh phè Hµ Néi: + D©n sè n¨m 2010: 3,6- 3,7 triÖu ng­êi. + Tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o n¨m 2010: 55- 65%. + Tû lÖ thÊt nghiÖp ®« thÞ n¨m 2010: d­íi 5,5%. + Tû lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn hµng n¨m: 1,05- 1,1%. 1.3_ Ph­¬ng ph¸p vµ m« h×nh dù b¸o: 1.3.1_Dù b¸o d©n sè: Do nguån sè liÖu kh«ng ®ñ ®Ó dù b¸o d©n sè b»ng ph­¬ng ph¸p thµnh phÇn (chuyÓn tuæi) nªn b¸o c¸o dù b¸o d©n sè dùa trªn nh÷ng biÕn ®éng cña d©n sè: Tû lÖ t¨ng tù nhiªn vµ t¨ng c¬ häc, dù b¸o d©n sè theo khu vùc thµnh thÞ- n«ng th«n råi céng l¹i ®­îc d©n sè chung. Dù b¸o d©n sè tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn n¨m t (Ptren15 t) dïng ph­¬ng ph¸p ngo¹i suy theo hµm xu thª: Ptren 15 (t) = (1 + r tren (15(t) ) X P tren (15(t-1) Trong ®ã, r tren (15(t) lµ tØ lÖ d©n sè tõ ®ñ 15 tuåi trë lªn 1.3.2_ Dù b¸o cung lao ®éng Dù b¸o cung lao ®éng b»ng sö dông ph­¬ng ph¸p thµnh phÇn dùa trªn kÕt qu¶ dù b¸o d©n sè giai ®o¹n 2005- 2010: Dù b¸o sè ng­êi tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn kh«ng tham gia ho¹t ®éng kinh tÕ ; råi dù bÊo t×nh h×nh lao ®éng b»ng c¸ch lÊy sè ng­êi tõ 15 tuæi trë lªn trõ ®i sè ng­êi kh«ng tham gia ho¹t ®éng kinh tÕ. C¸c b­íc dù b¸o: B­íc 1: Dù b¸o d©n sè tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ (D©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ) DS KHDTKT (T) = DS DH (T) + DS NT (T) + DS GY (t) + DS OD- TT (T) + DSKHAC (T) Hay DS KHDTKT (T) = (TLDS DH (T) + TLDS NT (T) + TLDS GY (t) + TLDS OD- TT (T) + TLDSKHAC (T) ) X DS(tu 15 (T) DS KHDTKT (T): D©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ n¨m t DS(tu 15 (T) : D©n sè tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn DS DH (T, TLDS DH (T) : D©n sè vµ tØ lÖ d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ n¨m t do ®i häc DS NT (T), TLDS NT (T) : D©n sè vµ tØ lÖ d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ n¨m t do néi trî DS GY (t), DS GY (t): D©n sè vµ tØ lÖ d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ n¨m t do giµ yÕu DS OD- TT (T) , TLDS OD- TT (T) : D©n sè vµ tØ lÖ d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ n¨m t do èm ®au tµn tËt DSKHAC (T), TLDSKHAC (T): D©n sè vµ tØ lÖ d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ n¨m t do c¸c lÝ do kh¸c B­íc 2: Dù b¸o lùc l­îng lao ®éng. Lùc l­îng lao ®éng (cung lao ®éng ) b»ng d©n sè tõ 15 tuæi trë lªn trõ ®i d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ. LLLD( t) = DS TU 15(T) – DSKHDKT(T0 Trong ®ã: LLLD( t) lµ lùc l­îng lao ®éng (d©n sè tõ ®ñ 15 tuæi trë lªn ho¹t ®éng kinh tÕ )n¨m t 1.3.3_ Dù b¸o cung cÇu lao ®éng Dù b¸o cung cÇu lao ®éng theo hÖ sè co gi·n cña viÖc lµm ®èi víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt (GDP) víi m« h×nh hµm phÝ tuyÕn tæng qu¸t nh­ sau: % VL Nganh (T) = βX GDP Nganh (t) VL Nganh( t) =( 1+% VL Nganh( t)) x VL Nganh(t-1) VL(t) = VL Nganh (t) % VL Nganh (T) : Sè % t¨ng thªm viÖc lµm trong ngµnh cña n¨m t so víi n¨m t-1 %GDP Nganh (t): Sè % t¨ng thªm GDP trong ngµnh cña n¨m t so víi n¨m t-1 VL Nganh (t), VL Nganh(t-1): Sè viÖc lµm trong ngµnh cña n¨m t, t-1 VL(t : Tæng sè viÖc lµm n¨m t β: Lµ hÖ sè co gi·n vÒ viÖc lµm ®èi víi GDP Sö dông phÇn mÒm Stata, ­íc l­îng hÖ sè co gi·n vÒ viÖc lµm theo ph­¬ng ph¸p b×nh ph­¬ng nhá nhÊt, ta thu ®­îc m« h×nh dù b¸o cÇu lao ®éng nh­ sau: VL N«ng nghiÖp (T) = 0,9966148 x VL N«ng nghiÖp (T-1) VL C«ng nghiÖp (T) = 1,0926711 x VL C«ng nghiÖp (T-1) VL Dichvu (T) = 1.065651509 x VL Dichvu(T-1) 2_ Dù b¸o cung cÇu_lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng thµnh phè Hµ Néi giai ®o¹n 2005-2010 2.1_ Dù b¸o cung lao ®éng 2.1.1_ KÕt qu¶ dù b¸o d©n sè B¶ng 10_Dù b¸o d©n sè Hµ Néi giai ®o¹n 2005-2010 §¬n vÞ tÝnh: Ng­êi N¨m 2005 N¨m 2006 N¨m 2007 N¨m 2008 N¨m 2009 N¨m 2010 Toµn thµnh phè 3168646 3255018 3341829 348988 3516402 3603975 Thµnh thÞ 2124410 2254293 2388585 2526482 2667150 2809743 N«ng th«n 1044236 1000725 953244 902506 849225 794233 D©n sè Hµ Néi dù b¸o vµo n¨m 2010 vµo kho¶ng 3603975 ng­êi. Tèc ®é t¨ng d©n sè b×nh qu©n lµ 2,29%. Trong ®ã, d©n sè khu vùc thµnh thÞ tiÕp tôc t¨ng nhanh, d©n sè n«ng th«n cã xu h­íng gi¶m dÇn. 2.1.2_ KÕt qu¶ dù b¸o tØ lÖ d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ theo nguyªn nh©n B¶ng 11: Dù b¸o c¬ cÊu d©n sè tõ 15 tuæi trë lªn k kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ chia theo nguyªn nh©n §¬n vÞ tÝnh: % N¨m 2005 N¨m 2006 N¨m 2007 N¨m 2008 N¨m 2009 N¨m 2010 §i häc 13.40 13.46 13.48 13.45 13.27 13.24 Néi trî 5.22 4.89 4.53 4.14 3.73 3.33 Giµ yÕu 11.87 11.42 10.71 9.79 8.72 7.56 ¤m ®au, tµn tËt 1.82 2.18 2.6 3.09 3.66 4.33 LÝ do kh¸c 5.34 6.04 6.83 7.73 8.76 9.93 Tæng 37.65 37.99 38.15 38.20 38.24 38.39 Giai ®o¹n 2005=1010 d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ cã xu h­íng t¨ng chËm. VÒ gi¸ trÞ t¨ng tuyÖt ®èi d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ t¨ng nhiÒu nhÊt xong tèc ®é t¨ng l¹i kh«ng cao. Nh×n vµo b¶ng ta cã thÓ thÊy d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ do ®i häc thËm trÝ l¹i cã biÓu hiÖn gi¶m. Nh×n chung tØ lÖ d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ vÉn chiÕm ë møc 37 -38% 2.1.3 _ KÕt qu¶ dù b¸o cung lao ®éng B¶ng 12_Dù b¸o d©n sè tõ 15 tuæi trë lªn ph©n theo t×nh tr¹ng ho¹t ®éng kinh tÕ N¨m 2005 N¨m 2006 N¨m 2007 N¨m 2008 N¨m 2009 N¨m 2010 D©n sè tõ 15 tuæi trë lªn 2796149 2895806 2988842 3074367 3151540 3219579 d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ 1053256 100037 1140226 1174413 1205264 1235830 d©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ 1742894 1795469 1848616 1899454 1946276 1983749 TØ lÖ tham gia lao ®éng 62.33 62.00 61.85 61.80 61.76 61.62 D©n sè ho¹t ®éng kinh tÕ n¨m 2010 vµo kho¶ng 1983749. Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n 2.3% gi¶m h¬n so víi k× tr­íc. Nguyªn nh©n mét phÇn lµ do tØ lÖ d©n sè kh«ng ho¹t ®éng kinh tÕ cã tØ lÖ t¨ng. 2.2_ Dù b¸o cÇu lao ®éng C¨n cø môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Õn n¨m 2010 cña Thµnh phè Hµ Néi tèc ®é t¨ng GDP b×nh qu©n 1 n¨m nh­ sau N«ng L©m ng­ 1.75, C«ng nghiÖp vµ x©y dùng 12.25, dÞch vô 11 Ta cã kÕt qu¶ dù b¸o cÇu lao ®éng cña Thµnh phè Hµ Néi giai ®o¹n 2005-2010 §¬n vÞ tÝnh: Ng­êi N¨m N¨m 2005 N¨m 2006 N¨m 2007 N¨m 2008 N¨m 2009 N¨m 2010 Tæng sè 1531009 1605756 1684052 1766167 1852285 1942603 N«ng l©m-Thuû s¶n 291942 290954 289996 288988 288009 287034 C«ng nghiÖp-X©y dùng 467839 511194 558657 610330 666890 728691 DÞch vô 771317 803608 835516 869849 897386 926876 Nh­ vËy trong giai ®o¹n 2005-2010 tèc ®é t¨ng cÇu lao ®éng t¨ng chung vµo kho¶ng 4.48%. Trong ®ã khu vùc C«ng nghiÖp- X©y dùng 9.29%. DÞch vô 3.36%, N«ng l©m –Thuû s¶n 0.28% 2.3_C©n ®èi cung cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng B¶ng 15: C©n ®èi lao ®éng Thµnh phè Hµ Néi giai ®o¹n 2005-2010 §¬n vÞ tÝnh:Ngh×n ng­êi N¨m N¨m 2005 N¨m 2006 N¨m 2007 N¨m 2008 N¨m 2009 N¨m 2010 D©n sè tõ 15 tuæi 2796.1 2895.8 2988.8 3074.3 3151.5 3219.5 Kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng 382.9 393.7 397.7 395.9 390.2 382.7 Cã kh¶ n¨ng lao ®éng 2413.2 2502.1 2951.1 2768.4 2761.3 3836.8 Ng­êi cã viÖc lµm 1531 1605.7 1684.0 1766.1 1852.2 1942.6 Ng­êi kh«ng cã nhu cÇu lµm viÖc 670.3 706.6 726.6 788.5 815.1 853.1 Ng­êi ch­a cã viÖc lµm 211.9 198.8 164.5 133.8 94 41.1 TØ lÖ ch­a cã viÖc lµm 12.16 10.85 8.90 7.04 4.83 2.07 C©n ®èi nµy ch­a cho thÊy tØ lÖ thÊt nghiÖp còng nh­ thiÕu viÖc lµm cña lao ®éng, ma míi chØ cho thÊy giíi h¹n trªn cña nã. Víi tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®¹t møc nh­ dù kiÕn cïng víi chÝnh s¸ch kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, qu¶n lÝ tèt lao ®éng nhËp c­ nh»m giíi h¹n d©n sè ë møc cho phÐp th× trong giai ®o¹n nµy tØ lÖ d©n sè ch­a cã viÖc lµm sÏ gi¶m m¹nh dÉn ®Õn tØ lÖ thÊt nghiÖp gi¶m III_Mét sè biÖn ph¸p nh»m c©n ®èi cung cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng Thµnh phè Hµ Néi giai ®o¹n 2005- 2010. Do kh«ng cã ®­îc sè liÖu chi tiÕt vÒ lao ®éng trong ®é tuæi lao ®éng vµ chia theo khu vùc thµnh thÞ vµ n«ng th«ng nªn ch­a thÓ cã ®­îc c¸i nh×n chi tiÕt vÒ thÞ tr­êng lao ®éng cña Hµ Néi trong giai ®o¹n nµy. Do ®ã cã thÓ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m c©n ®«Ý cung cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng lµ rÊt khã. Trong ph¹m vi cña b¶n b¸o c¸o nµy em chØ ®Ò cËp ®Õn mét sè biÖn ph¸p t¸c ®éng nh»m thóc ®Èy sù vËn ®éng cña thÞ tr­êng lao ®éng theo h­íng tÝch cùc nh»m c©n ®èi c¸n c©n cung cÇu. 1. Nhãm c¸c biÖn ph¸p ®iÒu tiÕt quan hÖ cung cÇu lao ®éng 1.1_§èi víi cung lao ®éng 1.1.1_ Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc lùc l­îng lao ®éng cña Thµnh phè. - T¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o lao ®éng, lao ®éng chuyªn m«n kÜ thuËt, lao ®éng cã tr×nh ®é cao - §Èy m¹nh c«ng t¸c h­íng nghiÖp cho thanh niªn, tiÕn hµnh c¸c dÞch vô t­ vÊn chän nghÒ cho lao ®éng nhÊt lµ lao ®éng trÎ em. 1.1.2_Thùc hiÖn biÖn ph¸p nh»m gi¶m søc Ðp vÒ cung lao ®éng - §Èy m¹nh viÖc thùc hiÖn d©n sè kÕ ho¹ch ho¸ vµ gia ®×nh - N©ng cao chÊt l­îng ph©n bè réng r·i víi quy m« hîp lÝ hÖ thèng ch¨m sãc søc khoÎ, y tÕ, gi¸o dôc - T¨ng c­êng xuÊt khÈu lao ®éng 1.2_ §èi víi cÇu lao ®éng - §Ó cÇu cã thÓ t¨ng dÇn tíi møc cung gi¶m tØ lÖ thÊt nghiÖp th× biÖn ph¸p tÝch cùc nhÊt lµ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Tuy nhiªn, ph¶i biÕt c©n ®èi tèc ®é nµy víi tèc ®é chung cña c¶ n­íc còng nh­ quèc tÕ - CÇn ph¶i chó ý ®Õn cung cÇu trong c¸c ngµnh kh¸c nhau c¸c khu vùc kh¸c nhau. - CÇn ph¶i chó ý ®Õn kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm ë khu vùc phi chÝnh thøc, ph¶i cã sù ph¸t triÓn ®a d¹ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nh»m t¹o ra ®­îc nhiÒu nhÊt sè chç viÖc lµm trèng. 2- Nhãm c¸c biÖn ph¸p t¨ng c­êng giao dÞch trªn thÞ tr­êng lao ®éng Trong quyÒn h¹n cña Thµnh phè Hµ Néi nh÷ng biÖn ph¸p Êy bao gåm Ph¸t triÓn hÖ thèng trung t©m dÞch vô viÖc lµm, ®©y lµ ho¹t ®éng võa ®em l¹i lîi Ých cho ng­êi lao ®éng võa th«ng qua ®ã chÝnh quyÒn cã thÓ n¾m v÷ng thùc tr¹ng lao ®éng ch­a cã viÖc lµm vµ cã h­íng ®iÒu tiÕt thÝch hîp Tæ chøc thu thËp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng lao ®éng thµnh phè, mét c¸ch khoa häc vµ th­êng xuyªn nÕu cã thÓ 3_Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c qu¶n lÝ thÞ tr­êng lao ®éng, t¨ng c­êng viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt cã liªn quan ®Õn thÞ tr­êng lao ®éng §©y lµ thÞ tr­êng lín nhÊt vµ quan träng nhÊt trong c¸c lo¹i thÞ tr­êng. Nã chÞu ¶nh h­ëng theo quy luËt cung cÇu, võa chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt cña chÝnh quyÒn ®èi víi thÞ tr­êng lao ®éng. V× thÕ c«ng t¸c qu¶n lÝ n©ng cao viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt còng lµ mét biÖn ph¸p cÇn ®­îc thùc hiÖn ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng ph¸t triÓn ®óng h­íng, Thµnh phè còng nªn cã sù hç trî vÒ trang thiÕt bÞ ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lÝ thÞ tr­êng lao ®éng tæ chøc ®µo t¹o c¸n bé cã tr×nh ®é, nghiÖp vô. … KÕt luËn Ph¸t triÓn thÞ tr­êng lao ®éng ®óng h­íng lµ mét trong nh÷ng v¸n ®Ò cÊp b¸ch nh»m gi¶i phãng mäi tiÒm n¨ng lao ®éng, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng vµ thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c môc tiªu lao ®éng viÖc lµm ®Æt ra trong t­¬ng lai. Xu h­íng toµn cÇu ho¸ héi nhËp vµ tù do hãa ®· vµ ®ang ®Æt ra nhiÒu th¸ch thøc khiÕn cho thÞ tr­êng lao ®éng mét mÆt ®ù¬c më réng ®ång thêi lµm cho nã cµng tiÒm Èn nh÷ng yÕu tè biÕn ®éng kh«ng thÓ kiÓm so¸t. ViÖc dù b¸o nh÷ng xu h­íng biÕn ®éng cña cung cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng ®Ó phÇn nµo cã c¸i nh×n tæng quan vÒ thÞ tr­êng nh»m ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lÝ ®óng ®¾n ®ßi hái ph¶i ®ù¬c thùchiÖn th­êng xuyªn. Trªn c¬ së dù b¸o cung- cÇu lao ®éng cña Thµnh phè Hµ Néi víi c¸c kÕt qu¶ thu ®ù¬c vÒ sù biÒn ®éng cña thÞ tr­êng lao ®éng ta cã thÓ ®Þnh h­íng sù ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ - v¨n ho¸- x· héi cña Hµ Néi trong giai ®o¹n tíi. Tuy nhiªn, ®Ó cã ®­îc nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ quy ho¹ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc Thµnh phè nãi riªng vµ chÝnh s¸ch quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung cÇn ph¶i cã nh÷ng dù b¸o vÒ cung cÇu lao ®éng chi tiÕt h¬n, chÝnh x¸c h¬n. Do h¹n chÕ vÒ mÆt sè liÖu thêi gian vµ tr×nh ®é mµ trong b¸o c¸o nµy em kh«ng ®Ò cËp tíi ®ù¬c. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. 25 n¨m ViÖn khoa häc Lao ®éng- X· héi 14/4/1978 - 14/4/2003, NXB Lao ®éng-X· héi 2. §Ò tµi cÊp Bé n¨m 1998: “X¸c ®Þnh hÖ thèng chØ tiªu c¬ b¶n ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng thÞ tr­êng lao ®éng cña ViÖt Nam”_Bé Lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi, Trung t©m th«ng tin- thèng kª lao ®éng x· héi. 3. Sæ tay thèng kª th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng ë ViÖt Nam_NXB ChÝnh trÞ Quèc gia Hµ Néi. 4. Tµi liÖu” ph©n tÝch ®¸nh gi¸ quan hÖ cung- cÇu lao ®éng 1991-1995 vµ dù b¸o cung- cÇu lao ®éng” thêi k× 1996-2000 cña trung t©m nghiªn cøu d©n sè vµ nguån lao ®éng, Hµ Néi n¨m 1996. 5. ThÞ tr­êng lao ®éng ViÖt Nam ®Þnh h­íng vµ ph¸t triÓn_ Th¹c sÜ NguyÔn ThÞ Lan H­¬ng chñ biªn NXB Lao ®éng -X· héi Hµ Néi 2002 6. Niªn gi¸m thèng kª Hµ Néi 1996-2003 Côc thèng kª Hµ Néi 7. Thèng kª lao ®éng- viÖc lµm tõ n¨m 1996-2005 Bé Lao ®éng- Th­¬ng binh- X· héi 8. Lao ®éng - ViÖc lµm ë ViÖt Nam 1996-2003 NXB Lao ®éng- X· héi 9. Hai m­¬i n¨m ®æi míi ë thñ ®« Hµ Néi,®Þnh h­íng vµ ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2010, NXB Hµ Néi NhËn xÐt ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… môc lôc