Chuyên đề Giải pháp nhằm hạn chế rủi ro trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ tại Ngân hàng Công thương Đống Đa

cho ®èi t¸c cã c¬ së ®Ó kÐo dµi thêi gian thanh to¸n, khiÕn cho qu¸ tr×nh thanh to¸n gÆp nhiÒu khã kh¨n. Rñi ro nµy th­êng gÆp nhÊt ë nh÷ng ®¬n vÞ xuÊt khÈu hµng gia c«ng. C¸c ®¬n vÞ kh«ng t×m hiÓu kü bªn b¸n nªn më L/C mµ kh«ng nhËn ®­îc hµng hoÆc nhËn ®­îc hµng kh«ng ®óng quy c¸ch phÈm chÊt nh­ trong L/C , võa bÞ ø ®äng vèn trong thêi gian dµi, võa bÞ lì kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c ®¬n vÞ XNK ch­a n¾m b¾t ®­îc thñ tôc tè tông, khi qu¸ tr×nh thanh to¸n vµ nhËn hµng cã khóc m¾c x¶y ra th× kh¸ch hµng kh«ng khiÕu n¹i kÞp thêi ®óng chç mµ chØ khiÕu n¹i víi NHCT §èng §a vÝ dô vÒ viÖc hµng ho¸ nhËn ®­îc kh«ng ®óng nh­ trong hîp ®ång, khiÕu n¹i vÒ viÖc mÊt m¸t tæn thÊt víi c¸c h·ng b¶o hiÓm hoÆc vËn t¶i…Sau ®ã, khi hÕt thêi h¹n khiÕu n¹i th× kh«ng thÓ khiÕu n¹i ng­êi b¸n ®­îc n÷a. §iÓn h×nh nh­ tr­êng hîp cña C«ng ty GiÇy Th­îng §×nh xuÊt mÆt hµng giÇy mïa ®«ng cho tËp ®oµn Jungmin Corp cña Hµn Quèc vµo th¸ng 10/2001, ph­¬ng thøc thanh to¸n lµ th­ tÝn dông kh«ng huû ngang, trÞ gi¸ l« hµng lµ 30.820 USD. NHCT §èng §a ®ãng vai trß lµ ng©n hµng th«ng b¸o. Ng­êi xin më L/C, Jungmin Corp yªu cÇu trong bé chøng tõ ®ßi tiÒn ph¶i cã GiÊy chøng nhËn cña ng­êi mua chøng nhËn lµ ®· nhËn hµng t¹i c¶ng Pusan, Hµn Quèc. Mét th¸ng sau khi më th­ tÝn dông, chuyÕn hµng ®· cËp c¶ng Pusan ®óng thêi h¹n giao hµng qui ®Þnh, nh­ng c«ng ty GiÇy Th­îng §×nh kh«ng thÓ lÊy ®­îc giÊy chøng nhËn cña ng­êi mua. KÕt qu¶ lµ NH më Korea Exchange Bank Seoul tõ chèi thanh to¸n bé chøng tõ ®ßi tiÒn cã sai sãt lµ thiÕu giÊy chøng nhËn ®· nhËn hµng cña ng­êi mua. M¨c dï nhiÒu lÇn c«ng ty GiÇy Th­îng §×nh cã v¨n b¶n göi Jungmin Corp vµ NH më L/C yªu cÇu ®­îc thanh to¸n nh­ng ®Òu bÞ ng©n hµng nµy tõ chèi thanh to¸n. Sau h¬n mét n¨m dµi th­¬ng l­îng, c«ng ty GiÇy Th­îng §×nh míi nhËn ®­îc mét kho¶n båi th­êng nh­ng ®· ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng tæn thÊt nÆng nÒ. Theo qui ®Þnh cña UCP 500, ng­êi mua vµ ng­êi b¸n tù do tho¶ thuËn c¸c lo¹i chøng tõ yªu cÇu xuÊt tr×nh, ng©n hµng sÏ kh«ng ph¶n ®èi nÕu sù tho¶ thuËn nµy ®­îc thÓ hiÖn trong L/C. Do kh«ng t×m hiÓu kü vÒ ®èi t¸c vµ kh¶ n¨ng cã thÓ cung cÊp ®­îc mét chøng tõ nµo ®ã cña ng­êi mua, nªn C«ng ty GiÇy Th­îng §×nh ®· tù chÞu rñi ro khi ®ång ý mét th­ tÝn dông yªu cÇu mét lo¹i chøng tõ do ng­êi mua cÊp. HoÆc chÝnh nguyªn t¾c “tÊt c¶ c¸c bªn liªn quan trong tÝn dông th­ chØ thùc hiÖn c¨n cø trªn chøng tõ, kh«ng c¨n cø vµo t×nh tr¹ng cña hµng ho¸” nªn ®· bÞ ng­êi b¸n lîi dông ®Ó lõa ®¶o, giao hµng kh«ng ®óng nh­ qui ®Þnh trong L/C. Nh­ tr­êng hîp cña c«ng ty TNHH §¹i ViÖt, th¸ng 3/2003 c«ng ty kÝ hîp ®ång nhËp mét l« hµng mü nghÖ cña mét c«ng ty Th¸i Lan trÞ gi¸ 21300 USD. Hîp ®ång qui ®Þnh thanh to¸n b»ng L/C kh«ng huû ngang, tr¶ ngay, tu©n thñ UCP 500. Thùc hiÖn hîp ®ång, th¸ng 3/2003 c«ng ty §¹i ViÖt më L/C t¹i NHCT §èng §a, phÝa Th¸i Lan giao hµng. Hµng ®Õn c¶ng H¶i Phßng tr­íc khi bé chøng tõ vÒ tíi NH më L/C. Do c«ng ty §¹i ViÖt cÇn gÊp ngay hµng ho¸ nªn c«ng ty ®· yªu cÇu NHCT §èng §a ph¸t hµnh mét th­ b¶o l·nh göi h·ng tµu ®Ó nhËn hµng. Cã th­ b¶o l·nh trong tay, c«ng ty §¹i ViÖt ®Õn c¶ng nhËn hµng nh­ng sau khi gi¸m ®Þnh th× ph¸t hiÖn ra l« hµng kÐm phÈm chÊt. Ngay sau ®ã, c«ng ty §¹i ViÖt ®· yªu cÇu NHCT §èng §a ngõng ngay viÖc thanh to¸n vµ ®iÖn khiÕu n¹i c«ng ty Th¸i Lan vÒ viÖc giao hµng kÐm phÈm chÊt, yªu cÇu c«ng ty nµy giao l¹i hµng ho¸ thay thÕ hoÆc gi¶m gi¸ l« hµng. Tuy nhiªn bé chøng tõ xuÊt tr×nh ®Õn NHCT §èng §a lµ hîp lÖ nªn NH kh«ng thÓ v× quyÒn lîi cña kh¸ch hµng mµ ngõng viÖc thanh to¸n cho c«ng ty Th¸i Lan, nÕu kh«ng NH sÏ vi ph¹m ®iÒu 3 UCP 500. Nh­ vËy, trong vô viÖc trªn c«ng ty §¹i ViÖt hoµn toµn chÞu rñi ro do nhËn ph¶i hµng ho¸ kÐm chÊt l­îng, g©y ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. Trong khi ®ã, c«ng ty vÉn ph¶i hoµn tr¶ ®Çy ®ñ tiÒn thanh to¸n cho NHCT §èng §a. Trong bu«n b¸n ngo¹i th­¬ng, thiÖn chÝ cña ng­êi mua vµ ng­êi b¸n quyÕt ®Þnh ®Õn ®é an toµn cña qu¸ tr×nh thanh to¸n. Khi ng­êi mua vµ ng­êi b¸n kh«ng cã thiÖn chÝ hä sÏ t×m mäi cí ®Ó kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh, dÉn ®Õn nh÷ng rñi ro trong thanh to¸n sau nµy. Do ®ã, viÖc lùa chän b¹n hµng lµ rÊt quan träng. Nh­ tr­êng hîp L/C xuÊt hµng cña Vinaceglass do ng©n hµng Kookmin Bank më vµo th¸ng 3/2002, trÞ gi¸ L/C lµ 10.358 USD. L/C yªu cÇu 3 b¶n Beneficiary’s Certificate. Nh­ng khi lËp bé chøng tõ thanh to¸n c«ng ty chØ lËp mét b¶n Beneficiary’s Certificate trong ®ã cã ®Çy ®ñ néi dung nh­ yªu cÇu cña L/C. MÆt kh¸c trong bé chøng tõ cßn cã sai sãt nh­ trªn giÊy chøng nhËn kiÓm nghiÓm kh«ng cã sè L/C, ngµy giao hµng kh«ng ®óng víi L/C. Nh­ng ng©n hµng Kookmin Bank chØ b¾t lçi thiÕu Beneficiary’s Certificate vµ tõ chèi thanh to¸n. Trong khi ®ã, Kookmin Bank còng b¾t lçi nh­ vËy ®èi víi mét L/C kh¸c nh­ng sau khi yªu cÇu söa ®æi vµ bæ sung L/C ®ã th× Kookmin Bank vÉn thanh to¸n. §iÒu ®ã cã nghÜa r»ng viÖc tõ chèi thanh to¸n nµy lµ do ng­êi mua kh«ng thiÖn chÝ víi giao dÞch th­¬ng m¹i nµy, hä lîi dông sù sai sãt cña bé chøng tõ ®Ó cè t×nh tõ chèi thanh to¸n vµ huû bá giao dÞch. Rñi ro x¶y ra lµ do Vinaceglass ®· quan hÖ víi ®èi t¸c kh«ng cã thiÖn chÝ vµ hoµn toµn chÞu thiÖt h¹i, kh«ng nhËn ®­îc tiÒn hµng. Rñi ro ®¹o ®øc t¹i NHCT §èng §a cßn x¶y ra do nh÷ng vô lõa ®¶o quèc tÕ, cã thÓ lµ lõa ®¶o vÒ hµng ho¸ hoÆc chøng tõ gi¶ m¹o. Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ ph¸t triÓn ë giai ®o¹n cµng cao th× cµng dÔ x¶y ra nh÷ng vô lõa ®¶o víi thñ ®o¹n ngµy cµng tinh vi, phøc t¹p, trong ®ã ®Æc tr­ng nhÊt lµ lõa ®¶o th«ng qua ph­¬ng thøc thanh to¸n TDCT. ChÝnh v× vËy, c¸c thanh to¸n viªn t¹i NHCT §èng §a ch­a cã kinh nghiÖm, ch­a ®­îc ®µo t¹o s©u vÒ nghiÖp vô nªn ®· s¬ xuÊt trong qu¸ tr×nh thanh to¸n, g©y thiÖt h¹i lín cho ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. Nh­ tr­êng hîp x¶y ra khi NHCT §èng §a ®ãng vai trß lµ ng©n hµng th«ng b¸o. Vµo th¸ng 3/2000, NHCT §èng §a nhËn ®­îc mét L/C tõ NH Delta Hång K«ng, song trªn L/C kh«ng cã m· kho¸ (testkey). NHCT §èng §a ®· th«ng b¸o L/C cho ng­êi thô h­ëng vµ trªn th«ng b¸o cã ghi lµ L/C thiÕu testkey. Sau ®ã NHCT §èng §a ®iÖn cho NH Delta Hång K«ng yªu cÇu x¸c nhËn l¹i m· kho¸. Tuy nhiªn ®Õn s¸t ngµy giao hµng mµ vÉn kh«ng cã håi ©m, bªn XK tiÕn hµnh giao hµng vµ lËp bé chøng tõ ®Ó ®ßi tiÒn NH Delta Hång K«ng, nh­ng bé chøng tõ ®· bÞ tõ chèi tr¶ tiÒn. §©y lµ tr­êng hîp mµ NHCT §èng §a ®· th«ng b¸o ph¶i mét L/C gi¶ do mét ng©n hµng kh«ng cã uy tÝn ë Hång K«ng më vµ c«ng ty NK kia lµ mét c«ng ty ma. MÆc dï trªn th«ng b¸o L/C cho ng­êi thô h­ëng, NH ®· ghi thiÕu testkey, tuy nhiªn theo ®iÒu 7(b) cña UCP 500 vÒ mÆt tr¸ch nhiÖm cña NH th«ng b¸o th× NHCT §èng §a nhÏ ra ®· ph¶i th«ng b¸o cho ng­êi thô h­ëng lµ ch­a x¸c minh ®­îc tÝnh chÊt ch©n thùc bÒ ngoµi cña L/C, th× ng­êi XK sÏ kh«ng hiÓu nhÇm, kh«ng giao hµng vµ kh«ng ph¶i chÞu thiÖt h¹i v× kh«ng thu ®­îc tiÒn hµng. Thø hai lµ nh÷ng rñi ro kü thuËt trong thanh to¸n tÝn dông chøng tõ t¹i NHCT §èng §a. Rñi ro kü thuËt x¶y ra do c¸c ®¬n vÞ XNK khi tham gia thanh to¸n TDCT ®· kh«ng thùc hiÖn ®óng nh÷ng qui ®Þnh cña L/C vµ lËp nh÷ng bé chøng tõ kh«ng hoµn h¶o. T¹i NHCT §èng §a hÇu hÕt nh÷ng bé chøng tõ göi ®Õn thanh to¸n hµng xuÊt khÈu ®Òu m¾c ph¶i sai sãt, tõ nh÷ng sai sãt gi¶n ®¬n nh­ sai tªn, ®Þa chØ, sè l­îng…®Õn nh÷ng sai sãt lín nh­ thiÕu sè lo¹i chøng tõ, chøng tõ sai kh¸c víi L/C, chøng tõ kh«ng thèng nhÊt víi nhau hay hèi phiÕu ghi sai tªn ng­êi ký ph¸t…Nh­ ta ®· biÕt nÕu bé chøng tõ kh«ng phï hîp víi L/C th× viÖc thanh to¸n kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. Do vËy, thêi gian thanh to¸n lu«n bÞ kÐo dµi do chøng tõ ph¶i söa ch÷a l¹i nhiÒu lÇn, thËm chÝ ®èi víi nh÷ng lçi kh«ng thÓ söa ch÷a ®­îc th× ph¶i chê sù ®ång ý cña bªn mua. Th«ng th­êng c¸c ®¬n vÞ xuÊt khÈu cña n­íc ta rÊt eo hÑp vÒ vèn, v× vËy hä th­êng sö dông L/C tr¶ ngay. Nh­ng nhiÒu khi ph¶i mÊt mét vµi th¸ng tõ khi NHCT §èng §a ®ßi tiÒn, ®¬n vÞ míi nhËn ®­îc tiÒn mµ nguyªn nh©n lµ do bé chøng tõ thanh to¸n cã sai sãt, ph¶i chê ng­êi mua chÊp nhËn. Bªn ng©n hµng n­íc ngoµi th­êng më L/C cho nhµ xuÊt khÈu n­íc ta víi qui ®Þnh hä chØ thanh to¸n khi nhËn ®­îc bé chøng tõ hoµn h¶o, do vËy thêi gian thanh to¸n bÞ kÐo dµi. ViÖc nµy lµm ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña hä. H¬n n÷a, c¸c ®¬n vÞ xuÊt khÈu nµy cßn chÞu ph¹t do sai sãt chøng tõ theo qui ®Þnh cña L/C, vµ sai sãt dï nhá trong chøng tõ còng cã thÓ lµm c¬ së ®Ó ng­êi mua gi¶m gi¸ hoÆc tõ chèi thanh to¸n. Trong tr­êng hîp nµy ng­êi b¸n chÞu rñi ro lín nhÊt song trªn thùc tÕ nã l¹i ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn uy tÝn cña ng©n hµng víi t­ c¸ch lµ ng­êi cè vÊn b¶o vÖ kh¸ch hµng. Sau ®©y lµ mét tr­êng hîp rñi ro ®iÓn h×nh do ng­êi XK xuÊt tr×nh chøng tõ (vËn ®¬n-B/L) kh«ng phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn qui ®Þnh trong L/C vÒ c¶ng bèc dì hµng, vÒ vËn t¶i vµ vÒ ph­¬ng thøc vËn chuyÓn. Th¸ng 7/2003 C«ng ty D­îc phÈm T¦ I xuÊt mét l« hµng thuèc sang Ên §é, trÞ gi¸ l« hµng lµ 6400 USD, ph­¬ng thøc thanh to¸n lµ th­ tÝn dông kh«ng hñy ngang, tr¶ ngay, ®­îc phÐp chuyÓn t¶i, tu©n thñ UCP 500. NH më lµ Standard Chactered Bank (SCB), NH th«ng b¸o lµ NHCT §èng §a. L/C cã yªu cÇu: Trän bé 3 b¶n gèc vËn ®¬n ®­êng biÓn ®· bèc, hoµn h¶o Göi hµng ®­îc tiÕn hµnh tõ bÊt k× c¶ng nµo cña ViÖt Nam ®Õn c¶ng Bombay, Ên §é. C«ng ty D­îc phÈm TW I ®· tiÕn hµnh göi hµng b»ng ®­êng biÓn tõ mét c¶ng cña ViÖt Nam ®Õn c¶ng Can- cut-ta, sau ®ã hµng ®­îc vËn chuyÓn tiÕp b»ng xe t¶i ®Õn c¶ng Bombay, Ên §é. Sau khi göi hµng, c«ng ty D­îc phÈm T¦ I lËp bé chøng tõ vµ xuÊt tr×nh cho NHCT §èng §a ®Ó göi tíi SCB yªu cÇu thanh to¸n. Trªn vËn ®¬n xuÊt tr×nh cã ghi: C¶ng bèc hµng (Port of loading): C¶ng H¶i Phßng, ViÖt Nam C¶ng dì hµng (Port of discharge): C¶ng Cancutta, Ên §é N¬i ®Õn cuèi cïng (Place of final destination): C¶ng Bombay, Ên §é SCB ®· tõ chèi thanh to¸n bé chøng tõ trªn v× lý do B/L kh«ng thÓ hiÖn ®­îc viÖc göi hµng tõ mét c¶ng cña ViÖt Nam tíi c¶ng Bombay, Ên §é nh­ yªu cÇu cña L/C. Theo ®iÒu 23 UCP 500, yªu cÇu vËn ®¬n ®­êng biÓn/ hµng h¶i tõ c¶ng tíi c¶ng ph¶i chØ râ c¶ng bèc vµ c¶ng dì hµng nh­ trong L/C. Trong vô viÖc nµy, L/C qui ®Þnh viÖc göi hµng tõ “mét c¶ng ViÖt Nam” ®Õn “c¶ng Bombay, Ên §é”. Do ®ã, chøng tõ vËn t¶i ®­îc chÊp nhËn lµ mét vËn ®¬n ®­êng biÓn ph¶i chØ râ hµng ®­îc bèc t¹i mét c¶ng ViÖt Nam vµ dì hµng t¹i c¶ng Bombay, Ên §é. Trong vô viÖc nµy, vËn ®¬n xuÊt tr×nh ghi c¶ng dì hµng lµ c¶ng Cancutta, Ên §é lµ kh«ng phï hîp víi yªu cÇu cña L/C. H¬n n÷a, ®èi víi vËn ®¬n ®­êng biÓn/ hµng h¶i, ®iÒu 23 (b) UCP 500 ®Þnh nghÜa “chuyÓn t¶i” lµ “dì hµng xuèng vµ bèc l¹i hµng tõ con tµu nµy sang con tµu kh¸c trong mét hµnh tr×nh vËn t¶i biÓn tõ c¶ng bèc hµng tíi c¶ng dì hµng” qui ®Þnh trong TÝn dông. Trong khi ®ã, c«ng ty D­îc phÈm T¦ l¹i hiÓu sai r»ng chuyÓn t¶i lµ chuyÓn sang mét ph­¬ng thøc vËn chuyÓn kh¸c. V× thÕ, c«ng ty ®· göi hµng b»ng ®­êng biÓn ®Õn c¶ng Cancutta ®Ó vËn chuyÓn tiÕp b»ng ®­êng bé (xe t¶i) ®Õn c¶ng Bombay. Do tÊt c¶ nh÷ng lçi trªn nªn NH më L/C ®· tõ chèi thanh to¸n bé chøng tõ vµ ph¶i sau mét thêi gian dµi ®µm ph¸n th­¬ng l­îng ®Ó chuyÓn sang ph­¬ng thøc nhê thu, c«ng ty D­îc phÈm T¦ I míi thu ®­îc tiÒn hµng nh­ng tèn kÐm rÊt nhiÒu chi phÝ cho vô th­¬ng l­îng trªn. Trong thanh to¸n L/C, c¸c lo¹i chøng tõ ®­îc lËp ph¶i phï hîp víi tÊt c¶ c¸c ®iÒu kho¶n vµ ®iÒu kiÖn cña L/C vµ ®­¬ng nhiªn gi÷a c¸c chøng tõ ®ã kh«ng ®­îc m©u thuÉn nhau. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ t¹i NHCT §èng §a, c¸c nhµ XK th­êng m¾c lçi nµy, ®ã lµ lËp c¸c chøng tõ cã sù m©u thuÉn nhau dÉn ®Õn rñi ro trong thanh to¸n sau nµy. §iÓn h×nh lµ tr­êng hîp cña c«ng ty Packexim, ViÖt Nam b¸n cho Jet Tide Trading Co.Ltd, Trung Quèc 600 chiÕc ¸o dµi n÷, trÞ gi¸ ho¸ ®¬n lµ 3.780 USD, thanh to¸n b»ng th­ tÝn dông kh«ng huû ngang vµo th¸ng5/2002. NH th«ng b¸o lµ NHCT §èng §a, NH më L/C lµ Bank of China. Sau khi giao hµng c«ng ty Packexim göi bé chøng tõ tíi NHCT §èng §a ®Ó chuyÓn tíi NH ph¸t hµnh ®ßi tiÒn th× bÞ ng­êi NK, Jet Tide Trading Co.Ltd tõ chèi thanh to¸n víi lý do lµ cã sù m©u thuÉn gi÷a c¸c chøng tõ. L/C yªu cÇu vËn t¶i ®¬n lËp theo lÖnh cña NH ph¸t hµnh, trªn môc Consignee ghi: Made out to order of Issuing Bank, nh­ng ë giÊy chøng nhËn xuÊt xø môc Consignee l¹i ghi: Made out to order of Jet Tide Trading Co.Ltd (tªn ng­êi NK). M« t¶ hµng ho¸ trong ho¸ ®¬n vµ giÊy chøng nhËn ®ãng gãi kh«ng thèng nhÊt víi nhau. GiÊy chøng nhËn ®ãng gãi chØ ghi träng l­îng, sè l­îng, m· hµng vµ sè ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i t­¬ng øng mµ kh«ng cã m« t¶ hµng ho¸. §Ó ®­îc thanh to¸n tiÒn hµng, c«ng ty Packexim ®· ph¶i th­¬ng l­îng víi bªn ®èi t¸c vµ xin chuyÓn sang ph­¬ng thøc nhê thu, cuèi cïng sau mét thêi gian dµi víi chi phÝ tèn kÐm cho viÖc th­¬ng l­îng th× Packexim míi nhËn ®­îc tiÒn hµng. Qua ®©y chóng ta cã thÓ thÊy c«ng t¸c t­ vÊn, hç trî cho kh¸ch hµng cña c¸c thanh to¸n viªn t¹i NHCT §èng §a ®­îc thùc hiÖn ch­a tèt. Vµ khi quyÒn lîi cña kh¸ch hµng kh«ng ®­îc b¶o vÖ, qu¸ tr×nh thanh to¸n cña ng©n hµng kh«ng ®­îc su«n sÎ sÏ lµm uy tÝn cña ng©n hµng bÞ gi¶m sót. Rñi ro kü thuËt t¹i NHCT §èng §a cßn x¶y ra trong qu¸ tr×nh xö lý nghiÖp vô cña c¸c thanh to¸n viªn. §ã lµ tr­êng hîp ng©n hµng kiÓm tra chøng tõ kh«ng ph¸t hiÖn hÕt lçi hoÆc kh«ng thùc hiÖn ®óng theo qui ®Þnh t¹i ®iÒu 14 cña UCP 500, cô thÓ lµ th«ng b¸o tõ chèi tr¶ tiÒn v­ît qu¸ 7 ngµy lµm viÖc cña ng©n hµng. Vô viÖc x¶y ra nh­ sau: th¸ng2/2004 NHCT §èng §a më L/C nhËp khÈu mÆt hµng thiÕt bÞ y tÕ theo yªu cÇu cña ng­êi NK lµ c«ng ty Cæ phÇn B¶o B×nh. Ng­êi h­ëng lîi lµ Dan Company Ltd, USA. NH th«ng b¸o vµ NH x¸c nhËn ®Òu lµ Citibank New York. TrÞ gi¸ L/C lµ 15000 USD. L/C yªu cÇu mét hèi phiÕu tr¶ tiÒn ngay, ký ph¸t cho NH më vµ cho phÐp NH x¸c nhËn ghi nî tµi kho¶n cña NHCT §èng §a ®Ó tù hoµn tr¶ sau khi nhËn ®­îc bé chøng tõ ®ßi tiÒn phï hîp víi yªu cÇu cña L/C. Sau khi giao hµng, Dan Company Ltd lËp bé chøng tõ göi tíi NH x¸c nhËn. NH nµy kiÓm tra vµ thÊy bé chøng tõ thiÕu GiÊy chøng nhËn xuÊt xø (Certificate of Origin)cña Phßng th­¬ng m¹i Mü cÊp. §Ó kÞp thêi göi chøng tõ cho ng­êi mua nhËn hµng, theo tho¶ thuËn gi÷a hai bªn tham gia hîp ®ång, ng­êi h­ëng lîi Dan Company Ltd ®Ò nghÞ Citibank chiÕt khÊu cã truy ®ßi, cïng cam kÕt hoµn l¹i tiÒn nÕu bé chøng tõ bÞ NH më tõ chèi thanh to¸n. GiÊy chøng nhËn xuÊt xø cßn thiÕu sÏ ®­îc göi ngay qua ®­êng b­u ®iÖn tíi NHCT §èng §a sau. NhËn ®­îc bé chøng tõ cã ®iÒu kho¶n trªn, NHCT §èng §a th«ng b¸o ngay cho c«ng ty B¶o B×nh ®Ó chê ý kiÕn chÊp nhËn hay tõ chèi bé chøng tõ. Ban ®Çu, c«ng ty B¶o B×nh ®Ò nghÞ NH më l­u gi÷ bé chøng tõ ®ßi tiÒn cho tíi khi hµng vÒ tíi c¶ng H¶i Phßng míi thanh to¸n. Tuy nhiªn vµo ngµy lµm viÖc thø t¸m sau khi nhËn ®­îc bé chøng tõ, chuyÕn hµng míi cËp c¶ng H¶i Phßng. Do gÆp b·o trong hµnh tr×nh trªn biÓn nªn hµng ho¸ bÞ tæn thÊt mét phÇn. C«ng ty B¶o B×nh muèn trõ ngay sè tiÒn båi th­êng thiÖt h¹i vµo tiÒn thanh to¸n L/C thay v× chê h·ng b¶o hiÓm gi¶i quyÕt nªn ®· yªu cÇu NHCT §èng §a ®iÖn tõ chèi tr¶ tiÒn. Vµo ngµy lµm viÖc thø chÝn, Citibank lËp tøc tr¶ lêi b¸c bá tõ chèi tr¶ tiÒn cña NHCT §èng §a v× theo hä ng©n hµng më ®· vi ph¹m qui ®Þnh cña ®iÒu 14 UCP 500, ®ã lµ “viÖc tõ chèi thanh to¸n ph¶i ®­îc thùc hiÖn kh«ng v­ît qu¸ 7 ngµy lµm viÖc”. NHCT §èng §a ®· kh«ng thùc hiÖn ®óng theo qui ®Þnh trªn nªn NH ®· mÊt quyÒn tõ chèi thanh to¸n vµ vÉn ph¶i tr¶ tiÒn cho Citibank New York mÆc dï bé chøng tõ lµ kh«ng hoµn h¶o. Thø ba lµ nh÷ng rñi ro chÝnh trÞ do sù thay ®æi ®ét ngét nh÷ng qui ®Þnh vÒ thuÕ cña Nhµ n­íc hay do lÖnh cÊm vËn ®èi víi mét quèc gia ®· g©y khã kh¨n cho c¸c bªn tham gia thanh to¸n tÝn dông chøng tõ t¹i NHCT §èng §a. Tr­êng hîp cña c«ng ty TNHH Th¸i Hµ lµ mét vÝ dô. Th¸ng 6/2001 c«ng ty tiÕn hµnh nhËp khÈu ti vi nguyªn chiÕc víi tæng gi¸ trÞ l« hµng lµ 94.500 USD. Theo ph­¬ng ¸n kinh doanh ph¶i gi¶i tr×nh víi NHCT §èng §a th× ®¬n vÞ sÏ cã l·i. V× vËy, c«ng ty ®· vay vèn NH ®Ó më L/C thanh to¸n cho mét c«ng ty cña NhËt vµ ®­îc ng©n hµng chÊp nhËn. Nh­ng khi hµng vÒ ®Õn c¶ng th× Nhµ n­íc ban hµnh qui ®Þnh söa ®æi thuÕ: mÆt hµng ti vi nguyªn chiÕc bÞ ®¸nh thuÕ 40%, trong ®ã d¹ng linh kiÖn chØ bÞ ®¸nh thuÕ 20%. Do vËy, sau khi nhËp l« hµng nµy vÒ c«ng ty ®· bÞ thua lç, kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n ngay cho ng©n hµng. Nh÷ng qui ®Þnh vÒ h¹n chÕ XNK cña Nhµ n­íc còng lµ nguyªn nh©n g©y nªn rñi ro cho ng­êi XK. §ã lµ tr­êng hîp C«ng ty cung øng vËt liÖu x©y dùng 1, th¸ng 3/2002 ký hîp ®ång th­¬ng m¹i XK gç cho mét c«ng ty th­¬ng m¹i cña Hång K«ng, trÞ gi¸ ho¸ ®¬n lµ 10.050 USD. NHCT §èng §a ®ãng vai trß lµ ng©n hµng th«ng b¸o. Sau khi hîp ®ång ®­îc ký kÕt, Nhµ n­íc ban hµnh quyÕt ®Þnh t¨ng thuÕ, h¹n chÕ XK mÆt hµng nµy. V× vËy, ®¬n vÞ chØ thu gom ®­îc 2/3 khèi l­îng hîp ®ång giao cho bªn mua. Bªn mua ®· dùa vµo viÖc kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ hîp ®ång ®Ó ph¹t vµ gi¶m gi¸ hµng b¸n, g©y thiÖt h¹i lín cho c«ng ty. LÖnh cÊm vËn ®èi víi mét quèc gia kh«ng chØ mang l¹i tæn thÊt cho chÝnh quèc gia ®ã mµ cßn lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn rñi ro. N¨m 1996, Vinatex ký hîp ®ång th­¬ng m¹i xuÊt khÈu chÌ sang Iarq víi thêi h¹n thanh to¸n 360 ngµy sau ngµy giao hµng. C«ng ty ®· xuÊt hai l« víi tæng gi¸ trÞ lµ 86.000 USD. Nh­ng ®Õn thêi h¹n tr¶ tiÒn, khi NHCT §èng §a ®ßi tiÒn th× NH ë Iraq kh«ng thÓ thanh to¸n ®­îc cho Vinatex v× lý do lµ Iraq bÞ cÊm vËn. 2.3. Nguyªn nh©n tån t¹i Qua thùc tiÔn thanh to¸n TDCT t¹i NHCT §èng §a cã thÓ thÊy c¸c rñi ro x¶y ra xuÊt ph¸t tõ mét sè nguyªn nh©n chñ yÕu sau: Mét lµ, do c¸c bªn tham gia vµo giao dÞch thanh to¸n cßn thiÕu kinh nghiÖm vÒ ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ, quan niÖm vÒ nghÜa vô thùc hiÖn hîp ®ång vµ c¸c cam kÕt cßn ®¬n gi¶n, tuú tiÖn, hµnh ®éng theo suy diÔn chñ quan cña m×nh. Hai lµ, do c¸c bªn cßn h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é am hiÓu nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng còng nh­ thanh to¸n quèc tÕ, nªn hiÓu vµ vËn dông ch­a ®óng c¸c ®iÒu kho¶n cña UCP 500 vÒ tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña c¸c bªn tham gia. Ba lµ, do c¸c ®¬n vÞ tham gia XNK t×m hiÓu ®èi t¸c kh«ng kü, thiÕu th«ng tin, û l¹i vµo ng©n hµng trong viÖc t×m hiÓu luËt ph¸p quèc tÕ vÒ TDCT, tr­íc nh÷ng mãn lîi lín do th­¬ng vô mang l¹i ®· kÝ kÕt nh÷ng hîp ®ång bÊt lîi. Bèn lµ, do nÒn kinh tÕ ch­a æn ®Þnh, hÖ thèng ph¸p luËt, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ch­a hoµn chØnh, th­êng xuyªn ®­îc söa ®æi bæ xung g©y khã kh¨n cho c¸c bªn tham gia thanh to¸n TDCT. Th«ng qua nh÷ng néi dung ®­îc tr×nh bµy ë trªn chóng ta nhËn thÊy r»ng: ho¹t ®éng thanh to¸n tÝn dông chøng tõ t¹i NHCT §èng §a trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh×n chung lµ kh¸ tèt, gi¸ trÞ thanh to¸n L/C t¹i ng©n hµng ngµy cµng t¨ng. Tuy nhiªn rñi ro ®èi víi c¸c chñ thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh thanh to¸n tÝn dông chøng tõ dï lµ kh«ng muèn nh­ng l¹i lµ ®iÒu tÊt yÕu x¶y ra vµ t¹i NHCT §èng §a, ®ã kh«ng ph¶i lµ mét ngo¹i lÖ. Nh÷ng rñi ro nµy còng do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, g©y nªn nh÷ng thiÖt h¹i cho c¶ ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. Do ®ã, ®iÒu cÇn lµm lµ chóng ta ph¶i rót ra ®­îc nh÷ng bµi häc s©u s¾c tõ nh÷ng rñi ro ®ã vµ ®i t×m gi¶i ph¸p ®Ó h¹n chÕ nh÷ng rñi ro nµy, nh»m gi¶m thiÓu thiÖt h¹i x¶y ra cho ng©n hµng vµ cho kh¸ch hµng. Ch­¬ng 3 Gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ rñi ro trong ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ t¹i NHCT §èng §a 3.1. Ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng kinh doanh cña NHCT §èng §a trong n¨m 2005 3.1.1. §Þnh h­íng chung C¨n cø vµo c¸c chØ tiªu c«ng t¸c ®­îc NHCT ViÖt Nam giao, Chi nh¸nh NHCT §èng §a ®Ò ra mét sè nhiÖm vô, chØ tiªu kinh doanh n¨m 2005 nh­ sau: * C¸c chØ tiªu kinh doanh: Nguån vèn huy ®éng ®¹t 3.782 tû ®ång, t¨ng tr­ëng 22% so víi 2004 D­ nî cho vay ®¹t 2.645 tû ®ång, t¨ng tr­ëng 20% so víi 2004 Doanh sè hµng nhËp khÈu thùc hiÖn 200 triÖu USD, doanh sè hµng xuÊt khÈu ®¹t 15 triÖu USD Tû lÖ nî qu¸ h¹n d­íi 1% tæng d­ nî Tµi chÝnh kinh doanh cã l·i, ®ñ quü tiÒn l­¬ng, th­ëng theo qui ®Þnh Më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng c¸c ho¹t ®éng dÞch vô nh­: mua b¸n ngo¹i tÖ, thanh to¸n quèc tÕ, thanh to¸n chuyÓn tiÒn, dÞch vô thanh to¸n thÎ, sÐc du lÞch… Môc tiªu ho¹t ®éng: Môc tiªu cña NHCT §èng §a ®ã lµ n©ng cao søc c¹nh tranh gi÷a ng©n hµng trong n­íc vµ ng©n hµng nø¬c ngoµi, ho¹t ®éng ®a n¨ng, kÕt hîp b¸n bu«n b¸n lÎ, më réng c¸c dÞch vô ng©n hµng. TÊt c¶ nh»m phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ trong n­íc, ®ång thêi x©y dùng mét phong c¸ch kinh doanh hiÖn ®¹i, ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô. Tõ ®ã, kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ thÕ cña ng©n hµng trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. Ph­¬ng ch©m ho¹t ®éng cña NHCT §èng §a: NHCT §èng §a lu«n ®Ò ra ph­¬ng ch©m ho¹t ®éng cho toµn bé hÖ thèng c¸c phßng ban, c¸c tæ nghiÖp vô, c¸c nh©n viªn cña toµn NH nãi chung vµ cña riªng phßng Tµi trî th­¬ng m¹i nãi riªng. Cô thÓ: §èi víi Ng©n hµng lµ: An toµn – HiÖu qu¶ - T¨ng tr­ëng . An toµn trong mäi lÜnh vùc kinh doanh. HiÖu qu¶ mang l¹i ý nghÜa kinh tÕ x· héi. T¨ng tr­ëng phï hîp víi tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña ng©n hµng. §èi víi kh¸ch hµng: §em ®Õn cho kh¸ch hµng sù an toµn khi göi tiÒn, phôc vô nhanh chãng, kÞp thêi víi chÊt l­îng vµ chi phÝ hîp lý. 3.1.2. §Þnh h­íng trong ho¹t ®éng thanh to¸n TDCT NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng mµ ho¹t ®éng TTQT nãi chung vµ ho¹t ®éng thanh to¸n TDCT nãi riªng ®em l¹i cho NHCT §èng §a, NH cÇn cã chiÕn l­îc ®Ó ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn nghiÖp vô TDCT ®Ó gi÷ v÷ng vµ më réng thÞ phÇn thanh to¸n, n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng phôc vô, kh¶ n¨ng thu hót kh¸ch hµng còng nh­ n©ng cao lîi nhuËn cho ng©n hµng. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu nµy, ng©n hµng ph¶i lu«n thùc hiÖn ph­¬ng ch©m thu hót kh¸ch hµng, ®¸p øng ®Çy ®ñ nhu cÇu cña kh¸ch hµng bëi tiÒm lùc kh¸ch hµng trong n­íc ®· trë thµnh bé phËn quan träng ®èi víi ho¹t ®éng thanh to¸n TDCT cña ng©n hµng. NH tiÕp tôc n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng thanh to¸n TDCT, ph¸t triÓn tèt ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ, t×m kiÕm kh¸ch hµng míi vµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ hiÖu qu¶, ®Æc biÖt phôc vô ph¸t triÓn ho¹t ®éng XNK vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña thñ ®«. NH t¨ng c­êng båi d­ìng tr×nh ®é nghiÖp vô cho c¸c c¸c c¸n bé thùc hiÖn thanh to¸n TDCT. T¹o ®iÒu kiÖn cö c¸c c¸n bé, nh©n viªn ®i häc c¸c líp ®¹i häc, cao häc, c¸c líp båi d­ìng nghiÖp vô do Trung t©m ®µo t¹o tæ chøc, ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é ngo¹i ng÷, tin häc cho c¸n bé. 3.2. Gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ rñi ro trong thanh to¸n TÝn dông chøng tõ t¹i NHCT §èng §a 3.2.2. Gi¶i ph¸p ë tÇm vÜ m« 3.2.2.1. Hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ, tr­íc hÕt lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n TDCT. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh­ hiÖn nay, ®Ó tèi ®a ho¸ lîi Ých vµ gi¶m thiÓu rñi ro, c¸c quèc gia ®Òu ph¶i ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch vµ cñng cè hÖ thèng tµi chÝnh- ng©n hµng mét c¸ch tÝch cùc. §Æc biÖt lµ nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn vµ ë giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh héi nhËp nh­ ViÖt Nam, th× viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p lý vÒ ho¹t ®éng tµi chÝnh- ng©n hµng lµ hÕt søc cÇn thiÕt. TTQT mÆc dï chØ lµ mét nghiÖp vô ng©n hµng nh­ng l¹i liªn quan trùc tiÕp tíi quyÒn lîi, tr¸ch nhiÖm, uy tÝn cña nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh vùc vµ nhiÒu quèc gia. C¸c qui t¾c thùc hµnh thèng nhÊt vÒ TTQT nh­ URC(nhê thu), UCP(thanh to¸n L/C)… do phßng th­¬ng m¹i quèc tÕ ban hµnh kh«ng ph¶i lµ v¨n b¶n luËt, mµ chØ lµ tËp hîp c¸c tËp qu¸n, quy ­íc vµ thùc tiÔn ng©n hµng trong ho¹t ®éng TTQT, mang tÝnh chÊt ph¸p lý tuú ý. V× vËy, nÕu cã m©u thuÉn gi÷a c¸c qui t¾c quèc tÕ vµ luËt ph¸p quèc gia th× lùa chän ¸p dông lµ tuú theo ph¸p luËt cña tõng n­íc. Cho ®Õn nay ë ViÖt Nam vÉn ch­a cã luËt hay ph¸p lÖnh riªng vÒ ho¹t ®éng TTQT. Thùc tiÔn c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c NHTM khi tham gia thanh to¸n tÝn dông chøng tõ hay gÆp nhiÒu rñi ro, tranh chÊp vµ xung ®ét ph¸p luËt, mÆc dï hä ®· t×m mäi c¸ch b¶o vÖ m×nh. V× vËy, viÖc so¹n th¶o, bæ xung, hoµn chØnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cho ho¹t ®éng TTQT lµ rÊt cÇn thiÕt cho c¸c NHTM ViÖt Nam, ®ång thêi cßn lµ c¬ së ®Ó toµ ¸n, träng tµi ¸p dông khi xÐt xö c¸c vô tranh chÊp gi÷a c¸c ®èi t¸c trong quan hÖ TTQT. Bªn c¹nh ®ã, cÇn cã nh÷ng v¨n b¶n d­íi luËt (ph¸p lÖnh, nghÞ ®Þnh) qui ®Þnh râ rµng, cô thÓ tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô, quyÒn lîi cña c¸c bªn tham gia còng nh­ c¸c gi¶i ph¸p xö lý trong tr­êng hîp cã tranh chÊp, xung ®ét ph¸p luËt gi÷a qui t¾c quèc tÕ vµ luËt ph¸p quèc gia trong TTQT nãi chung vµ ph­¬ng thøc TDCT nãi riªng (v× L/C ®ang vµ ch¾c ch¾n vÉn lµ ph­¬ng thøc chñ yÕu trong TTQT). ViÖc nµy ®ßi hái sù tham gia cña nhiÒu bé ngµnh liªn quan nh­ Bé th­¬ng m¹i, Tæng côc h¶i quan… nh»m t¹o sù nhÊt qu¸n trong viÖc ban hµnh vµ ¸p dông c¸c ®iÒu luËt ®ã sau nµy. 3.2.2.2. Tæ chøc tèt thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng, t¹o ®iÒu kiÖn cho thÞ tr­êng ngo¹i hèi ViÖt Nam ngµy cµng ph¸t triÓn. ThÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng lµ thÞ tr­êng trao ®æi, cung cÊp ngo¹i tÖ nh»m gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu vÒ ngo¹i tÖ gi÷a c¸c ng©n hµng víi nhau. ViÖc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó c¸c NHTM më réng nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i hèi vµ t¹o thuËn lîi cho nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ ®­îc thùc hiÖn tèt h¬n. Th«ng qua thÞ tr­êng nµy, ng©n hµng Nhµ n­íc cã thÓ ®iÒu chØnh tû gi¸ cuèi cïng mét c¸ch linh ho¹t vµ chÝnh x¸c nhÊt. Nh»m hoµn thiÖn thÞ tr­êng ngo¹i hèi ViÖt Nam, chóng ta cÇn ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i ngo¹i tÖ vµ c¸c h×nh thøc giao dÞch nh­: mua b¸n trao ngay (Spot), mua b¸n k× h¹n (Forward), quyÒn chän (Option), t­¬ng lai (Future) ; më réng ®èi t­îng tham gia vµo thÞ tr­êng nh»m lµm cho thÞ tr­êng ho¹t ®éng s«i ®éng h¬n, tû gi¸ giao dÞch s¸t víi thùc tÕ h¬n. Ngoµi ra, ®©y còng chÝnh lµ gi¶i ph¸p nh»m gi¶m thiÓu rñi ro vÒ tû gi¸, gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng thóc ®Èy thanh to¸n quèc tÕ ph¸t triÓn. 3.2.2.3. C¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ C¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ lµ mét b¶n b¸o c¸o thèng kª tæng hîp cã hÖ thèng, ghi chÐp l¹i tÊt c¶ c¸c giao dÞch kinh tÕ gi÷a ng­êi c­ tró vµ ng­êi kh«ng c­ tró trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh, th­êng lµ mét n¨m. T×nh tr¹ng cña c¸n c©n TTQT liªn quan ®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña c¶ n­íc, cña c¸c ng©n hµng, t¸c ®éng ®Õn tû gi¸ hèi ®o¸i vµ dù tr÷ ngo¹i tÖ cña c¶ n­íc. Trong nh÷ng n¨m võa qua, c¸n c©n thanh to¸n cña ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ c¸n c©n vèn lu«n trong t×nh tr¹ng th©m hôt, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khan hiÕm ngo¹i tÖ, g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ nãi chung vµ thanh to¸n TDCT nãi riªng. Do ®ã, ®Ó c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, h¹n chÕ t×nh tr¹ng nhËp siªu hiÖn nay, Nhµ n­íc cÇn tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò sau: §Èy m¹nh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ, ®Æc biÖt h­íng vµo c¸c thÞ tr­êng lín nh­ Mü, NhËt, EU, Trung Quèc th«ng qua c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®­îc kÝ kÕt gi÷a chÝnh phñ c¸c n­íc. §Èy m¹nh thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi Qu¶n lÝ chÆt chÏ nî vay n­íc ngoµi. Vay nî n­íc ngoµi cÇn ph¶i ®¸p øng ®­îc hai môc tiªu c¬ b¶n lµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vµ gi÷ ®­îc møc nî ë mét tû lÖ hîp lý, t­¬ng øng víi n¨ng lùc tr¶ nî cña ®Êt n­íc. C¶i tiÕn c¬ cÊu hµng XK: t¨ng XK s¶n phÈm ®· qua chÕ biÕn, gi¶m l­îng hµng th«…H¹n chÕ NK c¸c lo¹i hµng tiªu dïng vµ c¸c mÆt hµng trong n­íc ®· s¶n xuÊt ®­îc. Thùc hiÖn c¬ së tû gi¸ hèi ®o¸i thÝch hîp cã lîi cho xuÊt khÈu. 3.2.2.4. HiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng Trong qu¸ tr×nh ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, c«ng nghÖ ng©n hµng lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña toµn ngµnh Ng©n hµng. TTQT lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng ngo¹i b¶ng mang l¹i thu nhËp cho ng©n hµng d­íi d¹ng phÝ ngµy mét t¨ng kh«ng nh÷ng vÒ mÆt sè l­îng mµ c¶ tû träng. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng ngo¹i b¶ng nµy l¹i tiÒm Èn nhiÒu rñi ro. Do ®ã c¸c ng©n hµng muèn kinh doanh cã hiÖu qu¶ th× mét ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu lµ kü thuËt, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c, cËp nhËt, xö lý t×nh huèng nhanh chãng. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña c«ng nghÖ, kü thuËt hiÖn ®¹i ®èi víi viÖc n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng TTQT, ®Æc biÖt lµ thanh to¸n TDCT, nhiÒu NHTM ®· chó träng ®Çu t­ x©y dùng, l¾p ®Æt trang thiÕt bÞ phôc vô cho ho¹t ®éng nµy. Tuy nhiªn, cïng víi sù khã kh¨n cña ®Êt n­íc ®ang trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸, ngµnh khoa häc kü thuËt cña n­íc ta, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ ng©n hµng cßn cã mét kho¶ng c¸ch kh¸ xa so víi mÆt b»ng chung thÕ giíi. §Ó cã thÓ thÝch øng ®­îc víi xu thÕ ph¸t triÓn cña c¸c ng©n hµng trªn thÕ giíi lµ g¾n chÆt c¸c s¶n phÈm cña ng©n hµng víi c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®¹i th× ngµnh ng©n hµng ViÖt Nam mµ ®i ®Çu lµ NHNN ViÖt Nam cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch hiÖn ®¹i ho¸ ng©n hµng theo h­íng hoµ nhËp víi céng ®ång thÕ giíi, nh­ng kh«ng nªn cøng nh¾c ®­a m« h×nh cña c¸c n­íc kh¸c vµo ¸p dông mµ qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng ph¶i ®¸p øng ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò sau: C«ng nghÖ ng©n hµng ph¶i ®­a ra c¸c c«ng cô thanh to¸n hîp lÝ C«ng nghÖ ng©n hµng ph¶i x¸c ®Þnh c¸ch thøc thanh to¸n sao cho phï hîp víi hoµn c¶nh, t×nh h×nh kinh tÕ cña ViÖt Nam, ®ång thêi còng lµ yÕu tè kÝch thÝch cho kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn C¬ së h¹ tÇng kÜ thuËt phôc vô cho ho¹t ®éng ng©n hµng ph¶i mang tÝnh hiÖn ®¹i vµ cã thÓ sö dông l©u dµi, tr¸nh l¹c hËu. 3.2.2.5. C¸c NHTM khi tham gia vµo thanh to¸n TDCT ph¶i ban hµnh, bæ xung, hoµn chØnh quy tr×nh cô thÓ, chÆt chÏ, râ rµng. TTQT trong ®ã cã thanh to¸n TDCT lµ ho¹t ®éng gi÷a c¸c NHTM c¸c n­íc, víi viÖc tù nguyÖn chÊp hµnh theo c¸c quy ­íc, quy t¾c quèc tÕ vµ ph¸p luËt cña mçi n­íc. Do vËy, NHNN kh«ng thÓ ban hµnh qui ®Þnh vÒ TTQT nh­ : qui ®Þnh vÒ cho vay cña tæ chøc ®èi víi kh¸ch hµng, qui ®Þnh vÒ h¹ch to¸n kÕ to¸n…ChÝnh v× vËy, c¸c NHTM ph¶i ban hµnh qui ®Þnh qui tr×nh TTQT trong hÖ thèng cña m×nh mét c¸ch chÆt chÏ, nhÊt qu¸n, tu©n theo quy t¾c, th«ng lÖ quèc tÕ, kh«ng tr¸i ph¸p luËt ViÖt Nam, phï hîp víi m« h×nh tæ chøc, bé m¸y cña NH ®ã. C¸c qui ®Þnh cµng cô thÓ, râ rµng bao nhiªu, cµng gióp cho c¸c c¸n bé thanh to¸n tr¸nh sai sãt bÊy nhiªu. C¸c NHTM ViÖt Nam cÇn th­êng xuyªn trao ®æi kinh nghiÖm, phèi hîp gióp nhau trong TTQT, ®Æc biÖt lµ trong thanh to¸n TDCT. C¸c ng©n hµng cÇn x¸c ®Þnh r»ng tuy lµ mét dÞch vô thu lîi lín song cã liªn quan ®Õn n­íc ngoµi víi rñi ro còng lín vµ kh«ng thÓ nµo mét NHTM cã thÓ ®¶m nhËn hÕt TTQT, còng nh­ mét NHTM sai sãt th× c¶ hÖ thèng NHTM sÏ bÞ ¶nh h­ëng uy tÝn. Do vËy, c¸c NHTM cÇn coi ®©y lµ mét ho¹t ®éng chung, cïng dùa vµo nhau ®Ó ph¸t triÓn. 3.2.3. Gi¶i ph¸p ë tÇm vi m« 3.2.3.1. VÒ nghiÖp vô Sau khi nghiªn cøu thùc tr¹ng c¸c rñi ro trong thanh to¸n TDCT t¹i NHCT §èng §a, ng©n hµng cã thÓ ®óc kÕt ra c¸c kinh nghiÖm ®Ó nh»m h¹n chÕ c¸c rñi ro x¶y ra. BiÖn ph¸p chung ®èi víi tÊt c¶ c¸c bªn khi tham gia vµo ph­¬ng thøc thanh to¸n b»ng L/C lµ c¸c bªn ph¶i gi÷ ®¹o ®øc kinh doanh vµ gi÷ uy tÝn. Cô thÓ lµ: C¸c bªn nªn t×m hiÓu ®é tin cËy cña ®èi t¸c: ®©y cã thÓ hiÓu lµ t×m hiÓu ®é tin cËy cña ng­êi mua, ng­êi b¸n, NH ph¸t hµnh, NH th«ng b¸o vµ c¸c NH kh¸c…Ng­êi mua vµ ng­êi b¸n ®Òu cÇn t×m hiÓu vÒ uy tÝn trong kinh doanh, t×nh h×nh tµi chÝnh…cña bªn ®èi t¸c tr­íc khi kÝ kÕt hîp ®ång ngo¹i th­¬ng. NH ph¸t hµnh cÇn t×m hiÓu vÒ ng­êi mua ®Ó ®¸nh gi¸ rñi ro kh«ng hoµn tr¶ cña ng­êi mua; t×m hiÓu vÒ ng­êi b¸n ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thùc hiÖn hîp ®ång vµ ®é trung thùc, thiÖn chÝ trong quan hÖ hîp t¸c bu«n b¸n. Ng­êi mua ph¶i t×m hiÓu vÒ NH th«ng b¸o ®Ó ®¸nh gi¸ n¨ng lùc vµ kinh nghiÖm kinh doanh dÞch vô L/C. Ng­êi b¸n ph¶i t×m hiÓu vÒ NH ph¸t hµnh ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thùc hiÖn cam kÕt tr¶ tiÒn…ViÖc t×m hiÓu nµy cã thÓ ®­îc thùc hiÖn qua c¸c ng©n hµng, c¸c c«ng ty vËn t¶i giao nhËn, c¸c c«ng ty t­ vÊn, phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp c¸c n­íc…ViÖc t×m hiÓu ban ®Çu nµy lµ v« cïng cÇn thiÕt vµ cã t¸c dông trong viÖc h¹n chÕ c¸c rñi ro trong thanh to¸n L/C. Ngoµi ra, tuú theo chøc n¨ng vµ nghÜa vô cña c¸c bªn tham gia mµ mçi bªn cã nh÷ng biÖn ph¸p riªng ¸p dông ®Ó ng¨n ngõa c¸c rñi ro trong thanh to¸n L/C. Cô thÓ: a. §èi víi NHCT §èng §a Víi t­ c¸ch lµ NH ph¸t hµnh NH ph¶i më L/C theo ®óng ®¬n xin më L/C. TÊt c¶ c¸c L/C b¾t buéc ph¶i ph¸t hµnh vµ qu¶n lý trªn hÖ thèng INCAS. NH cÇn lµm cho ng­êi NK nhËn thøc râ nghÜa vô hoµn tr¶ tiÒn cho NH ph¸t hµnh vµ tÝnh ®éc lËp cña th­ tÝn dông víi hîp ®ång. V× mét rñi ro hay x¶y ra ®èi víi NH ph¸t hµnh lµ ng­êi mua tõ chèi hoµn tr¶ tiÒn cho NH do hµng kh«ng ®óng hîp ®ång hay cã sù gi¶ m¹o trong bé chøng tõ. Do ®ã, NH cÇn nªu râ trong mÉu ®¬n xin më L/C vÒ nghÜa vô hoµn tr¶ tiÒn cho NH. §Ó h¹n chÕ viÖc chøng tõ vÒ NH ph¸t hµnh sím h¬n hµng ho¸, NH cÇn tÝnh to¸n kho¶ng thêi gian hµng vËn chuyÓn trªn ®­êng, thêi gian chuÈn bÞ chøng tõ cña bªn b¸n, thêi gian lµm viÖc cña NH th­¬ng l­îng, thêi gian göi chøng tõ ®Ó x¸c ®Þnh thêi gian xuÊt tr×nh cña chøng tõ hîp lý, tr¸nh viÖc chøng tõ xuÊt tr×nh qu¸ sím dÉn ®Õn NH ph¸t hµnh ph¶i chÊp nhËn chøng tõ tr­íc khi hµng ®Õn ViÖt Nam. NH cÇn khèng chÕ bé chøng tõ ®Çy ®ñ (full set)®Ó cã thÓ yªu cÇu ng­êi mua hoµn tiÒn. NH nªn kÕt hîp víi ng­êi mua trong viÖc kiÓm tra bé chøng tõ. Theo UCP 500, NH ph¶i ®­a ra quyÕt ®Þnh tiÕp nhËn hay tõ chèi bé chøng tõ trong trªn ph¸n ®o¸n cña m×nh. Nh­ng nÕu NH kÕt hîp víi ng­êi mua trong viÖc kiÓm tra bé chøng tõ sÏ ®em l¹i t¸c dông nh­: tr¸nh ®­îc t×nh huèng ng­êi mua tõ chèi tr¶ tiÒn cho NH ph¸t hµnh, kÕt hîp víi ng­êi mua trong viÖc ph¸t hiÖn chøng tõ gi¶ m¹o. Nh­ vËy, trong 7 ngµy kiÓm tra chøng tõ, NH nªn tËn dông tèi ®a sù tham gia cña ng­êi mua vµo viÖc kiÓm tra chøng tõ. NH cÇn n©ng cao kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn chøng tõ gi¶ m¹o ®Ó h¹n chÕ bít c¸c rñi ro, gãp phÇn b¶o vÖ quyÒn lîi cña kh¸ch hµng. Trong tr­êng hîp ký hËu vËn ®¬n hoÆc b¶o l·nh cho kh¸ch hµng nhËn hµng khi ch­a nhËn ®­îc bé chøng tõ, NH ph¶i yªu cÇu kh¸ch hµng chÊp nhËn thanh to¸n v« ®iÒu kiÖn, kÓ c¶ tr­êng hîp chøng tõ cã sai sãt. §èi víi L/C tr¶ ngay: tr­íc khi ký hËu vËn ®¬n hoÆc b¶o l·nh nhËn hµng, NH ph¶i yªu cÇu kh¸ch hµng ký khÕ ­íc nhËn nî(nÕu kh¸ch hµng vay vèn NH) hoÆc chuyÓn kho¶n tiÒn t­¬ng ®­¬ng víi trÞ gi¸ l« hµng vµo tµi kho¶n thanh to¸n víi n­íc ngoµi ®Ó chê thanh to¸n(nÕu kh¸ch hµng thanh to¸n b»ng vèn tù cã) §èi víi L/C tr¶ chËm: tr­íc khi ký hËu vËn ®¬n NH ph¶i yªu cÇu kh¸ch hµng thÕ chÊp tµi s¶n ®¶m b¶o(nÕu kh¸ch hµng thanh to¸n b»ng vèn tù cã) hoÆc ký hîp ®ång tÝn dông vµ khÕ ­íc nhËn nî(tr­êng hîp vay vèn NH). §èi víi thÞ tr­êng bÞ cÊm vËn, ®Ó gi¶m thiÓu rñi ro, NH cÇn yªu cÇu kh¸ch hµng cam kÕt chÞu rñi ro vµ båi th­êng tÊt c¶ c¸c thiÖt h¹i x¶y ra ®èi víi NH khi thùc hiÖn c¸c giao dÞch qua c¸c n­íc bÞ cÊm vËn. Víi t­ c¸ch lµ ng©n hµng th«ng b¸o NH cÇn x¸c thùc L/C mét c¸ch cÈn thËn tr­íc khi th«ng b¸o cho ng­êi b¸n. NÕu ch­a kiÓm tra ®­îc tÝnh ch©n thùc cña L/C còng nh­ b¶n söa ®æi L/C th× kh«ng nªn th«ng b¸o cho ng­êi b¸n, tr¸nh tr­êng hîp ng­êi b¸n hiÓu lÇm vÒ tÝnh ch©n thùc cña L/C dÉn ®Õn nh÷ng tranh chÊp gi÷a ng­êi b¸n vµ NH sau nµy. NH nªn kiÓm tra, t­ vÊn cho kh¸ch hµng lËp bé chøng tõ phï hîp víi L/C ®Ó h¹n chÕ nh÷ng rñi ro trong thanh to¸n sau nµy. NH cÇn cÈn träng khi chiÕt khÊu c¸c bé L/C xuÊt tr×nh b»ng ®­êng th­, h¹n chÕ chiÕt khÊu bé chøng tõ mµ vËn ®¬n do nh÷ng h·ng vËn t¶i kh«ng ®¸ng tin cËy ph¸t hµnh. NH kh«ng chiÕt khÊu bé chøng tõ trong c¸c tr­êng hîp sau: bé chøng tõ XK mÆt hµng Nhµ n­íc cÊm XK, c¸c kh¸ch hµng mµ NH kh«ng hiÓu râ vÒ kh¸ch hµng ®ã, c¸c chøng tõ xuÊt tr×nh kh«ng ®óng víi qui ®Þnh cña L/C. b. §èi víi kh¸ch hµng lµ ng­êi NK §µm ph¸n kü hîp ®ång tr­íc khi më L/C. ë ViÖt Nam nãi chung vµ t¹i NHCT §èng §a nãi riªng cã mét thùc tr¹ng lµ khi ký kÕt hîp ®ång, nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng suy xÐt kü khi ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång, sau ®ã thÊy hîp ®ång kh«ng cã lîi th× l¹i më L/C tr¸i víi hîp ®ång ®Ó cã lîi cho m×nh, thËm chÝ më L/C chËm hoÆc kh«ng më L/C ®Ó ®ßi ng­êi b¸n ®µm ph¸n l¹i hîp ®ång. NÕu hµnh ®éng nh­ vËy, ng­êi b¸n cã thÓ qui kÕt ng­êi mua vi ph¹m hîp ®ång. Do vËy, ng­êi mua ph¶i hÕt søc thËn träng khi ký kÕt hîp ®ång, kh«ng nªn cho r»ng cã thÓ dÔ dµng ®µm ph¸n l¹i. Lµm ®¬n xin më L/C ph¶i thèng nhÊt víi hîp ®ång. Ng­êi NK cÇn nhËn thøc r»ng NH ph¸t hµnh tr¶ tiÒn c¨n cø vµo bé chøng tõ cã phï hîp hay kh«ng, chø kh«ng ph¶i lµ hµng ho¸ phï hîp víi hîp ®ång hay kh«ng. Do ®ã, ®Ó ®¶m b¶o nhËn ®­îc hµng ®óng nh­ hîp ®ång, ng­êi NK cÇn truyÒn t¶i kü l­ìng vµ ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång vµo trong ®¬n xin më L/C. Tr­íc khi NH ph¸t hµnh chuyÓn L/C sang NH th«ng b¸o cÇn kiÓm tra l¹i L/C xem cã thèng nhÊt víi hîp ®ång vµ ®¬n xin më L/C kh«ng. Dïng hîp ®ång ®Ó buéc ng­êi b¸n giao hµng. Môc ®Ých mµ ng­êi NK lµ hµng ho¸, do ®ã, dï ng­êi NK cã thiÖn chÝ trong viÖc thùc hiÖn hîp ®ång vµ më L/C nh­ng vÉn cßn rñi ro lµ ng­êi b¸n kh«ng giao hµng. §Ó gi¶m thiÓu rñi ro nµy, ng­êi NK nªn dïng ®iÒu kho¶n ph¹t trong hîp ®ång trong tr­êng hîp ng­êi b¸n giao hµng chËm. c. §èi víi kh¸ch hµng lµ ng­êi XK Dïng hîp ®ång rµng buéc tr¸ch nhiÖm, ®Ò phßng tr­êng hîp ng­êi mua kh«ng më hoÆc më L/C chËm. Kh«ng më hoÆc më L/C chËm lµ mét rñi ro lín ®èi víi ng­êi XK. Do ®ã trong hîp ®ång cÇn qui ®Þnh c¸c ®iÒu kho¶n ph¹t trong tr­êng hîp ng­êi b¸n kh«ng më hoÆc chËm më L/C. KiÓm tra kü c¸c ®iÒu kiÖn chøng tõ trong L/C ®Ó xem m×nh cã kh¶ n¨ng lËp ®­îc bé chøng tõ nh­ qui ®Þnh cña L/C kh«ng. §èi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn chøng tõ bÊt lîi cho m×nh, ng­êi XK kh«ng nªn nhÊt trÝ mµ ph¶i yªu cÇu söa ®æi. LËp bé chøng tõ theo ®óng ®iÒu kiÖn cña UCP 500, tr¸nh c¸c lçi x¶y ra vµ xuÊt tr×nh chøng tõ ®óng h¹n . 3.2.3.2. VÒ tæ chøc NHCT §èng §a cÇn ph¸t huy m¹nh mÏ nh©n tè con ng­êi trong thêi ®¹i míi b»ng c¸ch võa ph¸t huy m¹nh mÏ n¨ng lùc ®iÒu hµnh cña ban l·nh ®¹o ng©n hµng, ®ång thêi coi träng ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô vµ ®¹o ®øc cña thanh to¸n viªn. §Ó qui tr×nh thanh to¸n L/C ®­îc chÝnh x¸c nhanh chãng, c¸c thanh to¸n viªn ph¶i cã kh¶ n¨ng xö lÝ nghiÖp vô mét c¸ch thuÇn thôc, chÝnh x¸c vµ phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, ngoµi kiÕn thøc chuyªn m«n vÒ TTQT, c¸c thanh to¸n viªn cÇn cã c¸c kiÕn thøc chuyªn s©u vÒ ngo¹i th­¬ng, vÒ thÞ tr­êng hµng ho¸ vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh trªn thÕ giíi. V× thÕ, NH cÇn tiªu chuÈn ho¸ ®éi ngò thanh to¸n viªn b»ng c¸c biÖn ph¸p nh­ : Tæ chøc c¸c líp tËp huÊn theo chuyªn ®Ò vÒ nghiÖp vô TTQT, th­¬ng m¹i quèc tÕ… T¨ng c­êng bæ xung c¸c l·nh ®¹o trÎ cã n¨ng lùc T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¸n bé tham gia c¸c líp n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, c¸c líp cao häc, mêi chuyªn gia giái trong n­íc vµ n­íc ngoµi vÒ ®µo t¹o nghiÖp vô Trang bÞ c¸c kiÕn thøc vÒ ph¸p luËt, luËt kinh tÕ, luËt ¸p dông trong ngo¹i th­¬ng… NH cÇn chó träng h¬n víi viÖc ®Çu t­ vµo c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt, trang bÞ vµ l¾p ®Æt ®Çy ®ñ c¸c thiÕt bÞ thanh to¸n hiÖn ®¹i, ®Æc biÖt lµ c¸c thiÕt bÞ ph­¬ng tiÖn phôc vô ho¹t ®éng thanh to¸n TDCT. NH cÇn nghiªn cøu vµ ®­a vµo sö dông c¸c phÇn mÒm øng dông gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng hiÖu qu¶ thanh to¸n TDCT vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c. 3.2.3.3. VÒ chiÕn l­îc kh¸ch hµng §Ó ngµy mét n©ng cao chÊt l­îng TTQT nãi chung vµ thanh to¸n L/C nãi riªng, còng nh­ tiÕp tôc gi÷ v÷ng vµ më réng thÞ phÇn thanh to¸n, NHCT §èng §a nªn x©y dùng mét chiÕn l­îc kh¸ch hµng ®óng ®¾n vµ hiÖu qu¶. §Ó cã mét chÝnh s¸ch kh¸ch hµng tèt, NH cÇn chó träng c¸c vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt, NH nªn chñ ®éng t×m kiÕm kh¸ch hµng, thiÕt lËp quan hÖ chÆt chÏ víi kh¸ch hµng. NH cÇn cã sù ­u ®·i ®èi víi tõng ®èi t­îng kh¸ch hµng nh»m cñng cè ®­îc ®éi ngò kh¸ch hµng truyÒn thèng vµ thu hót thªm c¸c kh¸ch hµng míi. §èi víi ho¹t ®éng thanh to¸n L/C, NHCT §èng §a nªn tiÕp tôc thùc hiÖn chÝnh s¸ch kh¸ch hµng khÐp kÝn, tøc lµ NH ®¶m b¶o phôc vô kh¸ch hµng ë tÊt c¶ kh¸c kh©u. §èi víi doanh nghiÖp XK, NH kh«ng chØ lµm trung gian thanh to¸n mµ cßn cã thÓ cho vay s¶n xuÊt vµ thu gom hµng. §èi víi doanh nghiÖp NK, NH cã thÓ xem xÐt cho vay thanh to¸n. Khi ®ã, lîi Ých cña NH vµ kh¸ch hµng g¾n bã víi nhau. §ång thêi viÖc kh¸ch hµng sö dông nhiÒu dÞch vô NH sÏ gióp NH cã ®iÒu kiÖn theo dâi n¾m b¾t t×nh h×nh tµi chÝnh, kinh doanh cña kh¸ch hµng toµn diÖn h¬n vµ cã chÝnh s¸ch kh¸ch hµng tèt h¬n, ®¶m b¶o ho¹t ®éng kinh doanh cña NH an toµn, quan hÖ kh¸ch hµng- ng©n hµng bÒn chÆt h¬n. Thø hai, n©ng cao c«ng t¸c Marketing ng©n hµng, bëi ®©y lµ mét trong nh÷ng chiÕn l­îc c¹nh tranh cña NH. NH nªn qu¶ng c¸o, truyÒn b¸ h×nh ¶nh vµ th­¬ng hiÖu cña NH m×nh trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng.NH nªn më c¸c dÞch vô t­ vÊn miÔn phÝ, tæ chøc c¸c buæi tiÕp xóc trùc tiÕp víi kh¸ch hµng th«ng qua c¸c Héi nghÞ kh¸ch hµng ®Ó võa giíi thiÖu c¸c s¶n phÈm dÞch vô míi cña NH, l¹i võa n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu, thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng. NH ph¶i x¸c ®Þnh mçi nh©n viªn ng©n hµng lµ mét tuyªn truyÒn viªn tÝch cùc vËn ®éng kh¸ch hµng tiÕp cËn víi c¸c s¶n phÈm dÞch vô NH, tõ ®ã n©ng dÇn nhËn thøc cña kh¸ch hµng, gióp hä gÇn gòi sö dông c¸c s¶n phÈm dÞch vô NH hiÖn ®¹i. Trong qu¸ tr×nh qu¶ng b¸ cÇn chó ý cung cÊp c¸c th«ng tin nªu bËt ®­îc lîi thÕ h¬n h¼n cña NH m×nh trong chÊt l­îng vµ c¸ch thøc cung cÊp dÞch vô, ®Ó kh¸ch hµng cã thÓ tù so s¸nh víi c¸c NH kh¸c vµ tù rót ra kÕt luËn. Thø ba, NH cÇn chó träng h¬n ®Õn chÝnh s¸ch gi¸ c¶, ®¶m b¶o hîp lÝ cho tõng ®èi t­îng kh¸ch hµng, trªn c¬ së c©n ®èi chi phÝ, lîi nhuËn, thÞ phÇn vµ c¸c môc tiªu kh¸c NH ®Ò ra.NH cã thÓ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi kh¸ch hµng l©u n¨m vµ cã uy tÝn nh­: h¹n chÕ c¸c thñ tôc giao dÞch, gi¶m tû lÖ ký quü hoÆc gi¶m møc phÝ giao dÞch…§ång thêi, NH nªn më réng c¸c lo¹i h×nh L/C, song song víi ®ã lµ c«ng t¸c t­ vÊn cho kh¸ch hµng vÒ ­u nh­îc ®iÓm cña tõng lo¹i ®Ó kh¸ch hµng cã ®­îc lùa chän chÝnh x¸c. Thø t­, NH cÇn x©y dùng v¨n ho¸ kinh doanh ng©n hµng, tøc lµ x©y dùng mét phong c¸ch kinh doanh riªng trong lÜnh vùc NH, ®Ó khi nh×n vµo cã thÓ thÊy nÐt b¶n s¾c riªng cña NH m×nh. §ång thêi, NH cÇn t¹o phong c¸ch phôc vô kh¸ch hµng v¨n minh, lÞch sù, tËn t×nh chu ®¸o. Bëi th¸i ®é vµ phong c¸ch giao tiÕp chÝnh lµ mét trong nh÷ng nghÖ thuËt thu hót kh¸ch hµng cã hiÖu qu¶ nhÊt. Th¸i ®é lÞch sù, nhiÖt t×nh, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña nh©n viªn giao dÞch cã thÓ t¹o nªn h×nh ¶nh ®Ñp vÒ NH trong lßng kh¸ch hµng, gãp phÇn thu hót ngµy cµng nhiÒu l­îng kh¸ch hµng ®Õn giao dÞch t¹i ng©n hµng. 3.2.3.4. Më réng quan hÖ ®¹i lý víi ng©n hµng n­íc ngoµi HiÖn nay, NHCT §èng §a cã quan hÖ ®¹i lý víi trªn 450 ng©n hµng ®¹i lý, hÇu hÕt lµ c¸c NH lín cã uy tÝn trªn thÕ giíi. Nh­ng víi tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ nh­ hiÖn nay, thÞ tr­êng thanh to¸n kh«ng ngõng më réng sang c¸c n­íc vµ c¸c khu vùc míi. V× vËy, NHCT §èng §a cÇn tiÕp tôc më réng m¹ng l­íi ®¹i lý cña m×nh. Muèn vËy, ng©n hµng cÇn ph¶i tiÕp tôc cñng cè quan hÖ ®èi ngo¹i vèn cã víi c¸c ng©n hµng ®¹i lý trªn thÕ giíi. Lùa chän c¸c ng©n hµng ®¹i lý, c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi phï hîp víi tõng lÜnh vùc ®èi ngo¹i cña tõng khu vùc ®Ó thiÕt lËp mèi quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c ng©n hµng cã uy tÝn cao. 3.3. Mét sè kiÕn nghÞ 3.3.1. KiÕn nghÞ víi ng©n hµng Nhµ n­íc TTQT lµ nghiÖp vô liªn quan tíi nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau, v× vËy mäi chÝnh s¸ch t¸c ®éng ®Õn mét lÜnh vùc nµo ®ã còng cã thÓ ¶nh h­ëng gi¸n tiÕp ®Õn c«ng t¸c TTQT. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm trªn, c¸c gi¶i ph¸p nh»m gi¶m rhiÓu rñi ro, n©ng cao chÊt l­îng TTQT nãi chung vµ thanh to¸n TDCT nãi riªng ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c ban ngµnh liªn quan còng nh­ c¸c c¬ quan qu¶n lÝ vÜ m«, ®Æc biÖt lµ ng©n hµng Nhµ n­íc. Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ sau: X©y dùng mét chÕ ®é tû gi¸ lµnh m¹nh dùa trªn ph­¬ng ph¸p ræ hµng ho¸, ®¶m b¶o khuyÕn khÝch nhËp khÈu, h¹n chÕ xuÊt khÈu KhÈn tr­¬ng hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p lý VËn hµnh tèt thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng vµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi Thùc hiÖn tèt vai trß lµm tham m­u t­ vÊn cho chÝnh phñ ®Ó ®­a ra chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i tÖ cã hiÖu qu¶ nh»m æn ®Þnh thÞ tr­êng ngo¹i tÖ, tõ ®ã t¹o m«i tr­êng æn ®Þnh cho c¸c doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng XNK. 3.3.2. KiÕn nghÞ víi c¸c doanh nghiÖp XNK Nh­ ®· tr×nh bµy ë ch­¬ng tr­íc, rñi ro trong ph­¬ng thøc thanh to¸n TDCT cã nguyªn nh©n tõ chÝnh nh÷ng yÕu kÐm trong nghiÖp vô cña c¸c doanh nghiÖp XNK vµ chÝnh hä lµ ng­êi g¸nh chÞu nh÷ng thiÖt h¹i nÆng nÒ tõ nh÷ng rñi ro ®ã. Theo sè liÖu cña Phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam, cã tíi 70% gi¸m ®èc doanh nghiÖp võa vµ nhá ch­a ®­îc ®µo t¹o vÒ nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng vµ TTQT. Trong khi ®ã 80- 85% sè doanh nghiÖp ®ã tham gia kinh doanh XNK hoÆc uû th¸c XNK. Bëi vËy, yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c¸c doanh nghiÖp XNK lµ ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng vµ TTQT. Cô thÓ: c¸c doanh nghiÖp tham gia XNK ph¶i cã c¸c c¸n bé chuyªn tr¸ch vÒ XNK. C¸c c¸n bé ph¶i ®­îc ®µo t¹o nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng, am hiÓu luËt th­¬ng m¹i quèc tÕ, cã n¨ng lùc c«ng t¸c vµ ®Æc biÖt ph¶i cã phÈm chÊt trung thùc trong kinh doanh. KÕT LUËN Trong nh÷ng n¨m qua, nÒn kinh tÕ më ®· mang l¹i nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc ®èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung vµ ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng nãi riªng. Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu t¨ng qua c¸c n¨m, nÒn kinh tÕ dÇn ®­îc c¶i thiÖn vµ ph¸t triÓn. §Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ®ã ph¶i kÓ ®Õn sù ®ãng gãp kh«ng nhá cña c¸c NHTM víi t­ c¸ch lµ trung gian thanh to¸n quèc tÕ, trong ®ã chñ yÕu lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n TDCT ®· gióp cho ho¹t ®éng thanh to¸n XNK diÔn ra nhanh chãng vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao. Tuy nhiªn, tr­íc sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ ®a d¹ng cña th­¬ng m¹i quèc tÕ th× rñi ro trong ho¹t ®éng TTQT nãi chung vµ rñi ro trong thanh to¸n TDCT nãi riªng lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái. V× thÕ, viÖc phßng ngõa, h¹n chÕ rñi ro lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Lµ mét trong nh÷ng chi nh¸nh NHTM lín trªn ®Þa bµn quËn §èng §a, Hµ Néi, NHCT §èng §a trong nh÷ng n¨m võa qua ®· nç lùc vµ kh«ng ngõng ®æi míi c¸c nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ nh»m phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Song tr­íc ng­ìng cöa cña c«ng cuéc ®æi míi, NH còng ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n trë ng¹i, trong ®ã nh÷ng rñi ro trong nghiÖp vô thanh to¸n TDCT vÉn lµ mèi ®e do¹ th­êng xuyªn víi ng©n hµng vµ kh¸ch hµng. Tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, cïng víi søc Ðp c¹nh tranh cña c¸c NHTM kh¸c, ban l·nh ®¹o vµ c¸c thanh to¸n viªn cÇn nç lùc h¬n n÷a, vËn dông c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro trong thanh to¸n TDCT mét c¸ch thÝch hîp nh»m h¹n chÕ kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro, qua ®ã hç trî ®¾c lùc cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong ho¹t ®éng mua b¸n víi n­íc ngoµi. §­îc sù ñng hé vµ gióp ®ì tËn t×nh cña Th¹c sÜ TrÇn Thu HiÒn, cïng c¸n bé lµm viÖc trùc tiÕp t¹i phßng Tµi trî th­¬ng m¹i thuéc NHCT §èng §a, ®Ò tµi ®· hoµn thµnh ®­îc nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu sau: Thø nhÊt, giíi thiÖu mét c¸ch tæng quan vÒ ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ vµ nh÷ng rñi ro khi ¸p dông. Thø hai, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ho¹t ®éng thanh to¸n tÝn dông chøng tõ cña NHCT §èng §a nãi chung vµ thùc tr¹ng rñi ro trong ho¹t ®éng thanh to¸n tÝn dông chøng tõ nãi riªng, tõ ®ã chØ ra nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra c¸c rñi ro ®ã. Thø ba, trªn c¬ së ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng rñi ro trong ho¹t ®éng thanh to¸n TDCT, ®Ò tµi ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ nh»m h¹n chÕ rñi ro trong ph­¬ng thøc thanh to¸n TDCT t¹i NHCT §èng §a. Do ®©y lµ mét lÜnh vùc kh¸ phøc t¹p nªn nh÷ng ®Ò xuÊt cña em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em kÝnh mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp, chØ b¶o cña thÇy c« vµ c¸c anh chÞ trong Ng©n hµng, ®ång thêi gióp Ng©n hµng cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó h¹n chÕ nh÷ng rñi ro x¶y ra trong ho¹t ®éng thanh to¸n tÝn dông chøng tõ . Môc lôc Lêi më ®Çu 1 Ch­¬ng 1: Lý luËn chung vÒ ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ vµ rñi ro khi ¸p dông 3 1.1.Thanh to¸n quèc tÕ vµ vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ 3 1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ thanh to¸n quèc tÕ 3 1.1.2. Vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ 3 1.2. Tæng quan vÒ ph­¬ng thøc thanh to¸n TDCT 5 1.2.1. Kh¸i niÖm vÒ ph­¬ng thøc thanh to¸n TDCT 5 1.2.2. C¸c bªn tham gia 6 1.2.3. Quy tr×nh nghiÖp vô tÝn dông chøng tõ 7 1.2.4. UCP- V¨n b¶n ph¸p lý quèc tÕ ®iÒu chØnh ph­¬ng thøc TDCT 8 1.2.5. Th­ tÝn dông (L/C) – C«ng cô quan träng cña ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ 9 1.3. Mét sè rñi ro chñ yÕu trong ph­¬ng thøc thanh to¸n TDCT 10 1.3.1. Rñi ro kü thuËt 10 1.3.2. Rñi ro ®¹o ®øc 14 1.3.3. Rñi ro chÝnh trÞ 15 1.3.4. Rñi ro kh¸ch quan tõ nÒn kinh tÕ 15 Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng rñi ro trong thanh to¸n tÝn dông chøng tõ t¹i ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a 17 2.1. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ NH C«ng th­¬ng §èng §a 17 2.1.1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña NH C«ng th­¬ng §èng §a 17 2.1.2. Ho¹t ®éng kinh doanh cña NH C«ng th­¬ng §èng §a trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y 18 2.2. Thùc tr¹ng vÒ rñi ro trong thanh to¸n tÝn dông chøng tõ t¹i NH C«ng th­¬ng §èng §a 22 2.2.1. Nh÷ng qui ®Þnh chung vÒ ho¹t ®éng thanh to¸n tÝn dông chøng tõ t¹i NHCT §èng §a 22 2.2.2. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng thanh to¸n TDCT t¹i NHCT §èng §a 26 2.2.3. Thùc tr¹ng rñi ro trong ho¹t ®éng thanh to¸n tÝn dông chøng tõ t¹i NHCT §èng §a 29 2.3. Nguyªn nh©n tån t¹i 40 Ch­¬ng 3: Gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ rñi ro trong ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ t¹i NHCT §èng §a 42 3.1. Ph­¬ng h­íng ho¹t ®éng kinh doanh cña NH C«ng th­¬ng §èng §a trong n¨m 2005 42 3.1.1. §Þnh h­íng chung 42 3.1.2. §Þnh h­íng trong ho¹t ®éng thanh to¸n TDCT 43 3.2. Gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ rñi ro trong ph­¬ng thøc thanh to¸n TDCT t¹i NHCT §èng §a 43 3.2.1. Gi¶i ph¸p ë tÇm vÜ m« 43 3.2.2. Gi¶i ph¸p ë tÇm vi m« 47 3.3. Mét sè kiÕn nghÞ 53 KÕt luËn 54 tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh Ng©n hµng th­¬ng m¹i – Häc viÖn Tµi chÝnh §¸nh gi¸ vµ phßng ngõa rñi ro trong kinh doanh ng©n hµng - TiÕn sÜ NguyÔn V¨n TiÕn, NXB Thèng kª Hµ Néi Gi¸o tr×nh thanh to¸n quèc tÕ – Häc viÖn Ng©n hµng TiÒn tÖ ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh – Fresdric S.Mishkin, NXB Khoa häc vµ kü thuËt Hµ Néi T¹p chÝ Ng©n hµng sè 4/2005 T¹p chÝ ThÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ c¸c sè14/2003, sè 1-2/2005 TËp qu¸n ng©n hµng tiªu chuÈn quèc tÕ (ISBP) dïng kiÓm tra chøng tõ trong ph­¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ, NXB Lao ®éng- X· héi Quy chÕ vµ quy tr×nh nghiÖp vô tµi trî th­¬ng m¹i trong hÖ thèng Incas cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a n¨m 2002-2004 danh môc C¸c Tõ viÕt t¾t NH : Ng©n hµng NHCT : Ng©n hµng C«ng th­¬ng NHNN : Ng©n hµng Nhµ n­íc NHTM : Ng©n hµng th­¬ng m¹i NK : NhËp khÈu TDCT : TÝn dông chøng tõ TTQT : Thanh to¸n quèc tÕ XK : XuÊt khÈu XNK : XuÊt nhËp khÈu Danh môc b¶ng biÓu B¶ng 1 : T×nh h×nh huy ®éng vèn cña NHCT §èng §a B¶ng 2: T×nh h×nh d­ nî cña NHCT §èng §a B¶ng 3: Kim ng¹ch thanh to¸n quèc tÕ cña NHCT §èng §a B¶ng 4: Doanh sè ngo¹i tÖ ®­îc mua b¸n chñ yÕu t¹i NHCT §èng §a B¶ng 5: T×nh h×nh thanh to¸n TDCT t¹i NHCT §èng §a B¶ng 6: T×nh h×nh thanh to¸n L/C nhËp khÈu t¹i NHCT §èng §a B¶ng 7: T×nh h×nh thanh to¸n L/C xuÊt khÈu t¹i NHCT §èng §a B¶ng 8: Kim ng¹ch L/C ch­a thanh to¸n t¹i NHCT §èng §a B¶ng 9: Kim ng¹ch L/C ch­a thanh to¸n theo c¬ cÊu L/C xuÊt vµ L/C nhËp lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc cña riªng t«i. C¸c sè liÖu, kÕt qu¶ nªu trong chuyªn ®Ò lµ trung thùc, xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng §èng §a. Sinh viªn NguyÔn ThÞ Lan Ph­¬ng