Chuyên đề Hoàn thiện công tác hoàn thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp thuộc khối công nghiệp trên địa bàn Hà Nội

doanh của doanh nghiệp. Trở lại với tình hình sử dụng hoá đơn của các doanh nghiệp thuộc khối Công nghiệp trên địa bàn Hà Nội, nhìn chung việc sử dụng hoá đơn chứng từ của khối doanh nghiệp này là tốt, phản ánh đúng thực tế nghiệp vụ phát sinh nhất là các doanh nghiệp Nhà nước trung ương. Tuy nhiên, do sự khác nhau giữa các thành phần kinh tế, sự không đồng đều về nghiệp vụ tài chính, trình độ kế toán giữa các doanh nghiệp trung ương và địa phương dẫn tới một số các doanh nghiệp địa phương vẫn còn lúng túng trong việc sử dụng hoá đơn chứng từ, lập sổ sách kế toán và lưu chuyển chứng từ..Những điều này đã và đang gây khó khăn cho cơ quan thuế trong việc quản lý thu nộp thuế. 2.3.4. Về kiểm tra sau hoàn thuế: Sau bước 1 hoàn thuế cho các ĐTNT, cơ quan thuế tiến hành chuyển sang bước 2 - kiểm tra sau hoàn nhằm kiểm tra tính chính xác giữa số liệu đơn vị kê khai và thực tế phát sinh. Phải nói rằng đây thực sự là một công việc đòi hỏi ở cán bộ thuế tư cách nghề nghiệp, kinh nghiệm và trình độ năng lực để phân tích số liệu. Phòng quản lý DNNN số 2 thuộc Cục thuế Hà Nội là nơi tập trung nhiều doanh nghiệp trọng điểm có số hoàn thuế lớn, do vậy năm 2006 vừa qua bằng sự nỗ lực cố gắng của toàn thể cán bộ thuế, phòng đã kiểm tra được hầu hết các đối tượng được hoàn thuế. Tình hình chung các đối tượng hoàn thuế đều chấp hành tốt trong việc kê khai hoàn thuế GTGT. Tuy nhiên bên cạnh những đơn vị có ý thức chấp hành tốt thì vẫn còn một số ít đơn vị do vô tình hay cố ý đã kê khai không chính xác. Điển hình là Tổng công ty xây dựng Công nghiệp Việt Nam trong năm 2005 có hồ sơ xin hoàn của dự án đầu tư. Sau khi cán bộ thuế kiểm tra phát hiện có việc công ty đã mua phải hoá đơn của doanh nghiệp bỏ trốn và đã tiến hành truy hoàn 43 triệu để nộp lại vào Ngân sách Nhà nước. Công ty cổ phần may Hương Giang trong năm 2005 cũng đã phải nộp 57 triệu về quỹ hoàn và bị phạt hành chính là 1,5 triệu..Công ty TNHH Nhà nước 1 thành viên giày Thuỵ Khuê trong năm 2006, sau khi kiểm tra sau hoàn phát hiện khấu trừ hoá đơn không đúng nên cũng đã thu hồi quỹ hoàn 28,5 triệu.. Theo ý kiến phản ánh của chính những cán bộ thuế trực tiếp kiểm tra sau hoàn nói rằng các doanh nghiệp còn những sai sót không kê khai đầu vào trên hồ sơ hoàn thuế. Đặc biệt việc kiểm tra sau hoàn vẫn chưa đi đến "cốt lõi" của vấn đề, nghĩa là do thời gian kiểm tra sau hoàn chỉ trong vòng 5 ngày mà khối lượng công việc phải tiến hành quá nhiều, bao gồm kiểm tra bằng hiện vật: kiểm tra hợp đồng vận chuyển, hợp đồng lưu kho,..và kiểm tra về mặt giá trị: kiểm tra sổ sách kế toán, phiếu thu bán hàng, các tài khoản tiền mặt, tiền gửi ngân hàng,..trong khi riêng việc chấm bảng kê với tờ khai đã mất rất nhiều thời gian, chưa kể việc hợp đồng đưa ra đều bằng tiếng nước ngoài, để dịch ra tiếng Việt cũng đã mất rất nhiều thời gian..Do đó mà việc kiểm tra chưa thể đi sâu được. 2.3.5. Về quy trình hoàn thuế: Quy trình hoàn thuế hiện tại chưa đáp ứng đúng được thời gian quy định về xét hoàn thuế trong thời hạn 15 ngày và nhất là hoàn ODA chỉ có 03 ngày do phải trải qua nhiều khâu, nhiều bộ phận. Tất cả các hồ sơ hoàn thuế của các phòng quản lý thu đều phải qua phòng xử lý dữ liệu và tin học xác nhận kê khai trước khi trình lãnh đạo Cục. Như vậy việc xem xét lại hồ sơ hoàn thuế và dự kiến xét hoàn của Phòng quản lý thu vừa làm không rõ trách nhiệm xét hoàn thuế giữa hai phòng. Cần giải thích rõ hơn thời hạn giải quyết hồ sơ hoàn thuế trong vòng 15 ngày, 03 ngày, bắt đầu kể từ ngày nhận hồ sơ đề nghị hoàn thuế là "chuẩn" nhằm tránh sự kêu ca, phàn nàn từ phía doanh nghiệp về thời hạn hoàn thuế. Chuẩn ở đây có thể được hiểu là các số liệu kê khai trên hồ sơ hoàn thuế phải phản ánh trung thực khách quan nghiệp vụ kinh tế phát sinh tại doanh nghiệp, đảm bảo tính logic, hợp lý, đúng quy định trong công tác hoàn thuế. 2.4. Nguyên nhân của những tồn tại trong công tác hoàn thuế: 2.4.1. Các doanh nghiệp không hiểu rõ về Luật thuế GTGT: Luật thuế GTGT chính thức được áp dụng ở nước ta từ năm 1999.Sau nhiều năm áp dụng và sửa đổi đến nay, hầu hết các doanh nghiệp đã hiểu thấu đáo và chấp hành tốt các quy định trong luật thuế. Tuy nhiên yêu cầu để xác định thuế GTGT là rất khắt khe: - Phải chấp hành việc sử dụng hoá đơn trong mua bán hàng hoá đối với cả người bán và người mua. - Phải thực hiện thống nhất và nghiêm túc chế độ kế toán đối với tất cả các doanh nghiệp. Đối chiếu với thực trạng nền kinh tế nước ta, có nhiều thành phần kinh tế nên việc lập sổ sách kế toán giữa các đơn vị là không đồng nhất. Hơn nữa, để hiểu đúng các căn cứ tính thuế, cách thức lập hồ sơ hoàn thuế và các quy định khác liên quan đến hoàn thuế nhìn chung là còn "khó" đối với các doanh nghiệp. Do vây, Cục thuế cần có những biện pháp tăng cường tuyên truyền hướng dẫn đối tượng nộp thuế. 2.4.2. Thiếu sự triển khai đồng bộ, làm việc không thống nhất theo quy định giữa các ngành và các cơ quan quản lý: + Việc cấp giấy phép kinh doanh của cơ quan Bộ, Sở Đầu tư, UBND tỉnh – thành phố các cấp không gắn liền với việc kê khai đăng ký kinh doanh, đăng ký nộp thuế của các đơn vị với cơ quan thuế, từ đó nhiều doanh nghiệp tuy có quyết định thành lập nhưng địa điểm và hoạt động ở đâu, từ bao giờ, cơ quan thuế cũng như cơ quan ban hành quyết định thành lập doanh nghiệp cũng không tìm ra. + Xử lý các hành vi vi phạm của các cơ quan chức năng còn chậm và chưa nghiêm là một nguyên nhân làm cho việc chiếm dụng tiền thuế ngày càng nghiêm trọng. Cụ thể là một số doanh nghiệp được hoàn thuế GTGT bị cơ quan thuế và công an phát hiện có sự gian lận, nhưng cho đến nay vẫn chưa được xử lý dứt điểm với nhiều lý do như thiếu kinh phí, con người để điều tra, xác minh hoặc tội danh chưa rõ. Đối với những trường hợp đã bị xử lý thì mức phạt chưa nghiêm không có tác dụng răn đe, giáo dục. + Việc cưỡng chế thi hành các quyết định xử lý về thuế, về phạt có nhiều bất cập về lực lượng, tổ chức, các trình tự thủ tục cưỡng chế đảm bảo thu đủ tiền thuế, tiền phạt... + Công tác thống kê, khai thác thông tin kinh tế - xã hội trong công tác quản lý thu thuế bị coi nhẹ dẫn đến các cơ quan quản lý Nhà nước không nắm sát tình hình sản xuất kinh doanh ở địa phương nên khi kiểm tra không so sánh đối chiếu được thực lực, khả năng nguồn hàng của địa phương cung cấp để từ đó có cơ sở đối chiếu, đấu tranh với các hành vi sai phạm, cũng như hoạch định chính sách kinh tế của địa phương. + Về phía cơ quan pháp luật (Công an, Viện kiểm soát) do lực lượng cán bộ chưa nắm rõ và cập nhật đầy đủ các chính sách, chế độ, nghiệp vụ trong lĩnh vực thuế, chưa quan tâm được nhiều tới việc bố trí lực lượng đủ mạnh để phối hợp thường xuyên với cơ quan thuế trong công tác điều tra xác định rõ hành vi sai phạm của các đối tượng trong lĩnh vực thuế để xử lý công khai kịp thời các tội phạm trốn thuế, chiếm đoạt tiền thuế, nhằm giáo dục răn đe các đối tượng khác trong việc kê khai, thực hiện nghĩa vụ thuế. Việc trao đổi thông tin, uỷ thác điều tra, xác minh giữa Việt Nam và các nước khác trong lĩnh vực thuế còn hạn chế. 2.4.3. Thiếu phương tiện để tuyên truyền hướng dẫn nộp thuế: Theo cơ chế hiện hành thu mới có quy định hạn chế sự tiếp xúc riêng giữa cán bộ thuế và các doanh nghiệp. Do vậy, chủ yếu là liên lạc bằng điện thoại dẫn đến đường dây điện thoại tại phòng luôn rơi vào tình trạng "nóng" nên rất hạn chế đối với các cán bộ thuế trong việc hướng dẫn tỉ mỉ cho doanh nghiệp nhằm thực thi tốt các luật thuế. Hơn nữa hiện nay chưa có quy định trợ cấp tiền điện thoại cho các cán bộ thuế, dẫn tới việc các cán bộ thuế thường xuyên phải dùng tiền của mình để trả cho việc gọi điện đốc thúc các doanh nghiệp nộp thuế bằng điện thoại di động… 2.4.4. Các doanh nghiệp còn thiếu tinh thần tự giác trong việc kê khai và hoàn thuế GTGT: Hiện nay, các doanh nghiệp thường sử dụng những thủ đoạn như: dùng hoá đơn thật, giả lẫn lộn, hoá đơn biến thành "hàng hoá" lưu thông trên thị trường hoặc hoá đơn của chính doanh nghiệp, số liệu trên hoá đơn khớp đúng với số liệu doanh nghiệp kê khai nhưng lại là hoá đơn khống do doanh nghiệp khác làm chứng từ đầu vào để được hoàn thuế. Ngoài ra còn có trường hợp: lập ra các công ty nhưng không dùng để kinh doanh mà chỉ "thực hiện nhiệm vụ" hợp thức hoá hàng không có nguồn gốc hợp pháp rõ ràng, xuất khẩu toàn bộ để được hoàn thuế 100%. Hoặc "mua pháp nhân" của các công ty theo kiểu: Hàng của công ty này nhưng lại được một công ty TNHH xuất bán cho một đơn vị khác ở địa phương khác để rồi sau đó, đơn vị lại xuất hoá đơn bán cho "công ty chính chủ". Như thế, đầu vào của loại hàng hoá không có nguồn gốc hoặc nguồn gốc không hợp pháp đã được hợp thức hoá và đủ điều kiện để được hoàn thuế GTGT. Qua đây, chúng ta thấy được rằng chỉ vì mục đích moi tiền của Nhà nước mà đã làm cho các doanh nghiệp mất đi ý thức, dẫn đến vi phạm pháp luật khiến cho công tác hoàn thuế GTGT gặp rất nhiều khó khăn, đây cũng chính là nguyên nhân làm chậm so với thời gian quy định trong việc xem xét hoàn thuế của cơ quan thuế. CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC HOÀN THUẾ ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC KHỐI CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI 1. Định hướng hoạt động của Cục thuế Hà Nội (chủ yếu về quản lý thuế GTGT): Thuế GTGT được áp dụng nhìn chung đã phát huy được tác dụng của nó, đặc biệt việc thực hiện hoàn thuế GTGT cho đối tượng kinh doanh đã phần nào tạo được điều kiện thuận lợi, giúp doanh nghiệp khắc phục được những khó khăn trong quá trình kinh doanh. Song vấn đề tồn tại trong công tác hoàn thuế GTGT nói riêng và quản lý thuế GTGT nói chung không phải là không còn. Tình hình thực tế cho thấy việc gian lận hoá đơn để được hoàn thuế đang ở mức báo động. Chính vì vậy mà Cục thuế Hà Nội nói riêng và ngành thuế nói chung phải có những định hướng hoạt động cụ thể như: * Thường xuyên tuyên truyền cho ĐTNT nắm được nội dung cũng như yêu cầu của Luật thuế GTGT. Công tác giáo dục, tuyên truyền có thể được tiến hành theo các hình thức sau đây: - Đối với mỗi ĐTNT khi đăng ký kinh doanh, đăng ký nộp thuế, đăng ký mã số thuế thì cơ quan thuế và các cơ quan chức năng khác phải phát cho họ những tài liệu liên quan đến các hoạt động sản xuất kinh doanh, các văn bản pháp luật, những tài liệu hướng dẫn, tuyên truyền về các Luật thuế, trách nhiệm và nghĩa vụ của ĐTNT trong sản xuất. Các tài liệu này có thể gửi kèm với các giấy phép của ĐTNT để ĐTNT nắm bắt kịp thời. - Cơ quan thuế cần phải phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng và các cơ quan chức năng khác để thường xuyên phổ biến tuyên truyền về nội dung các văn bản pháp luật thuế. Tổ chức các buổi toạ đàm với các doanh nghiệp để tìm hiểu thêm những băn khoăn, vướng mắc từ phía doanh nghiệp và một số vấn đề chưa hoàn chỉnh của các văn bản pháp quy để có biện pháp sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện hơn chính sách thuế sao cho phù hợp với hoạt động sản xuất kinh doanh nói chung. - Cơ quan thuế phải thường xuyên kiểm tra việc chấp hành nội dung pháp luật thuế của các ĐTNT, có biện pháp khuyến khích kịp thời đối với những trường hợp thực hiện đúng, đầy đủ và có biện pháp xử lý nghiêm minh đối với những trường hợp cố tình vi phạm nhằm trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế. Công tác giáo dục, tuyên truyền phải được tiến hành thường xuyên. Một mặt nó sẽ nâng cao khả năng hiểu biết, nhận thức của ĐTNT, giúp cho quá trình thực thi Luật thuế đạt hiệu quả cao. Mặt khác thông qua công tác này có thể nắm bắt, uốn nắn, xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm, đảm bảo nguồn thu cho Ngân sách Nhà nước, thực hiện tốt các mục tiêu kinh tế vĩ mô trong sự nghiệp CNH - HĐH đất nước. * Tăng cường củng cố và hoàn thiện bộ máy quản lý thu thuế: Một yếu tố không thể thiếu trong việc thực hiện tốt hệ thống thuế ở các quốc gia là bộ máy quản lý thu thuế. Hiện nay ngành thuế nói chung và Cục thuế Hà Nội nói riêng đã thực sự chú trọng đến công tác này. Tuy nhiên có một số vấn đề cần phải được tiếp tục thực hiện như sau: - Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ thuế: cán bộ thuế là người vừa nắm bắt nội dung Luật thuế, vừa trực tiếp thực hiện nội dung Luật thuế. Do đó việc hiểu biết nội dung Luật thuế và năng lực thực hiện nó là một đòi hỏi tất yếu. Cần thiết phải có các "sổ tay nghiệp vụ" phù hợp với từng sắc thuế, từng lĩnh vực quản lý giúp cán bộ thuế có thể xử lý đúng đắn trong các trường hợp, cần thiết phải có các công tác nghiệp vụ, kiểm tra khả năng hiểu biết và vận dụng xử lý tình huống, kịp thời khen thưởng, động viên những cán bộ thực sự có năng lực và đạo đức nghề nghiệp, đồng thời phát hiện và xử lý nghiêm minh các trường hợp tiêu cực gây ảnh hưởng xấu đến uy tín của ngành. Có như vậy yêu cầu về một đội ngũ cán bộ thuế vừa giỏi vừa tốt mới có thể thực hiện được. - Tiến hành sắp xếp, đổi mới cơ cấu bộ máy quản lý thu thuế phù hợp với các nội dung thực hiện Luật thuế GTGT. Hiện nay chúng ta có hai phương pháp tính thuế GTGT: trực tiếp và khấu trừ nên việc sắp xếp, bố trí các bộ phận trong bộ máy quản lý thuế ở Cục thuế, Chi cục thuế, các tổ, đội cho phù hợp với từng phương pháp thu là rất cần thiết. - Trang bị hệ thống máy tính đồng bộ nhằm thực hiện công tác quản lý thuế qua mạng máy tính. * Tiếp tục hoàn thiện và thực hiện nghiêm chỉnh quy trình quản lý thu thuế GTGT: - Cụ thể hoá các nội dung quy trình, cần có một tình huống cụ thể và cách thức xử lý tình huống đó một cách đồng bộ theo quy trình để làm tài liệu tham khảo cho các cán bộ thuế. - Quy định cụ thể hơn nội dung nhiệm vụ của từng bộ phận trong thực hiện quy trình, thời gian tối thiểu, thời gian tối đa đối với các bộ phận và các trình tự luân chuyển, đối chiếu, xử lý các hồ sơ ĐTNT. - Phổ biến cụ thể, đầy đủ các quy trình cho các ngành liên quan để phối hợp xử lý các tình huống thực tế. - Cần có các cuộc hội thảo trao đổi kinh nghiệm, cách thức xử lý, kiểm tra để từng bước nâng cao khả năng thực hiện một cách đồng bộ, toàn diện trong bộ máy quản lý thu thuế khi thực hiện quy trình nộp thuế. * Phải có chính sách khuyến khích, khen thưởng động viên kịp thời các trường hợp chấp hành tốt nội dung Luật thuế GTGT của cơ quan thuế và ĐTNT. Đồng thời phát hiện và xử lý nghiêm minh đối với các trường hợp vi phạm góp phần tạo cho công tác quản lý thu nộp thuế, thực hiện Luật thuế đi vào kỷ cương, nề nếp, phát huy tối đa hiệu quả của nó. Trên đây là một số định hướng hoạt động của Cục thuế Hà Nội với mục đích đảm bảo thực thi hệ thống thuế nói chung và thuế GTGT nói riêng. Bên cạnh đó còn có các giải pháp hoàn thiện mang tính chất định hướng lâu dài, có ý nghĩa quan trọng trong việc thực thi các nội dung quản lý. 2. Những giải pháp hoàn thiện: 2.1. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật đến các ĐTNT và mọi tầng lớp nhân dân: Như chúng ta đã biết, thực trạng công tác hoàn thuế tại phòng quản lý DNNN số 2, một vấn đề nổi lên làm mất nhiều thời gian và công sức đối với cơ quan thuế là ĐTNT chưa hiểu thấu đáo Luật thuế GTGT dẫn tới tình trạng "Cán bộ hiểu 1 kiểu, doanh nghiệp lại hiểu 1 kiểu khác". Do vậy, mặc dù công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật đã được chú trọng nhưng vì hạn chế về phương tiện tuyên truyền, hạn chế sự tiếp xúc trực tiếp giữa cán bộ thuế và ĐTNT nên cán bộ thuế không thể hướng dẫn chi tiết, cụ thể đối với từng ĐTNT. Vì vậy: - Cần có nhiều những cuộc tiếp xúc ở nhiều cấp độ, nhiều nơi giữa cơ quan thuế với các doanh nghiệp trên tinh thần cởi mở, thẳng thắn. - Thực hiện mạnh mẽ công tác tuyên truyền về thuế, trước hết là giải thích chính sách về Pháp luật thuế, nâng cao ý thức về nghĩa vụ đóng góp cho Ngân sách Nhà nước. Phối hợp chặt chẽ đối với cơ quan báo đài của trung ương và địa phương, đặc biệt là báo Hà Nội mới, Đài phát thanh và truyền hình Hà Nội,..phát huy và sử dụng có hiệu quả bản tin thuế. Tất cả các đồng chí lãnh đạo Cục, lãnh đạo Phòng cũng như các cán bộ phải có trách nhiệm viết bài cho bản tin thuế, học tập cũng như phổ biến những kinh nghiệm công tác thiết thực trong bản tin thuế. - Phối hợp với các ngành giáo dục đào tạo tư pháp đưa các bài học về thuế vào giảng dạy trong các nhà trường, tạo tiền đề nhận thức cho thế hệ trẻ. - Cần phải khẳng định thêm rằng công tác giáo dục tuyên truyền không chỉ dừng lại ở những năm đầu tiên mà còn phải được tiến hành thường xuyên, liên tục trong những năm tiếp theo. 2.2. Tăng cường nắm bắt tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của các ĐTNT: Cán bộ thuế cần nắm bắt tình hình hoạt động xuất kinh doanh của từng ĐTNT một cách thường xuyên thông qua các thông tin kinh tế như: tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh, hiệu quả kinh tế, tình hình tài chính, nắm bắt những khó khăn, thuận lợi, hướng phát triển của các doanh nghiệp các khu vực kinh tế. Công việc này không chỉ giúp cơ quan thuế trong việc xây dựng kế hoạch thu sát với thực tế mà còn giúp cán bộ thuế có khả năng "đọc" một cách chính xác các số liệu kê khai trên hồ sơ hoàn thuế. Ví dụ: Tại phòng quản lý DNNN số 2, nhiều đơn vị có bộ phận không trực tiếp tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh như các Văn phòng công ty, Tổng công ty, các đại lý bán đúng giá hưởng hoa hồng.. về nguyên tắc không được phép kê khai hàng hoá, dịch vụ mua vào phục vụ cho hoạt động của các bộ phận này. Nếu đơn vị tự ý kê khai, cán bộ phải loại bỏ khỏi diện được khấu trừ; nhưng nếu các Văn phòng hay Tổng công ty này có hoạt động cho thuê văn phòng vào một số hoạt động khác tạo doanh thu có hạch toán riêng thì được kê khấu trừ đầu vào phục vụ riêng cho những hoạt động ấy. Một doanh nghiệp đóng tại Hà Nội nhưng trong bảng kê đầu vào của Bộ hồ sơ hoàn thuế có hoá đơn của Sở Điện lực Hải Phòng, thì như vậy là doanh nghiệp này có chi nhánh hoặc phân xưởng ở Hải Phòng. Cán bộ thuế phải biết phân xưởng này trực thuộc công ty chính hạch toán phụ thuộc hay hạch toán độc lập có Mã số thuế riêng ở Hải Phòng. Nếu trực thuộc công ty chính tại Hà Nội thì được phép khấu trừ thuế đầu vào cho hoá đơn đó. Nếu có Mã số thuế riêng thì không được khấu trừ mà chuyển về Hải Phòng khấu trừ hoặc hoàn thuế tại đó. 2.3. Tăng cường quản lý hoá đơn, chứng từ; đưa việc thực hiện các chế độ hoá đơn, chứng từ, sổ sách kế toán vào nề nếp, kỷ cương: Đối với ngành Thuế nói riêng và ngành tài chính nói chung: thực tế mà nói chưa có một công văn, văn bản nào có một định nghĩa chung nhất về hoá đơn, chứng từ để được mọi người công nhận. Nhưng nhìn ở một góc độ ý nghĩa, vai trò - chức năng của hoá đơn thì chúng ta không thể phủ nhận được tầm quan trọng của chứng từ này. Bởi vì toàn bộ các hoạt động kinh tế được phát sinh liên tục qua việc mua bán, trao đổi hàng hoá - dịch vụ trong nền kinh tế thị trường không thể thiếu được vai trò của tờ hoá đơn. Do đó có thể khái quát ở góc độ vai trò, chức năng của hoá đơn như sau: - Hoá đơn là một bộ phận ấn chỉ thuế được in theo chỉ định tại các Luật thuế, pháp lệnh thuế và các văn bản pháp quy dùng để quản lý thu thuế cho NSNN. - Hoá đơn được sử dụng để mua bán hàng hoá - dịch vụ, là chứng từ để đảm bảo chất lượng hàng hoá - dịch vụ và bảo hành hàng hoá. - Hoá đơn được sử dụng để thanh quyết toán tài chính khi mua hàng cho công ty, cơ quan, tập thể... - Hoá đơn là chứng từ để thu tiền bán hàng và thể hiện doanh số của một doanh nghiệp. - Đối với mối quan hệ giữa cơ quan thuế và doanh nghiệp thì hoá đơn là chứng từ cơ sở ban đầu dùng để kê khai nộp thuế, khấu trừ, hạch toán chi phí thực tế phát sinh, hoàn thuế và xác định chi phí hợp lệ khi tính thuế, nhất là các loại thuế trực thu. Trong tình hình hiện nay, để tăng cường quản lý sử dụng hoá đơn như một công cụ của Nhà nước trong việc quản lý thuế, quản lý tài chính, đảm bảo công bằng xã hội trong việc thực hiện nghĩa vụ nộp thuế cho NSNN, chống tham nhũng, góp phần xây dựng trật tự kỹ cương trong lĩnh vực tài chính. Góp phần thu đúng chính sách, thu đủ số thuế phải thu, thúc đẩy các cá nhân, tổ chức SXKD hàng hoá, dịch vụ - thực hiện hạch toán kinh tế và chế độ sổ sách kế toán, hoá đơn chứng từ đi vào nề nếp, thúc đẩy SXKD phát triển. Cho nên cơ quan thuế khuyến khích tất cả các tổ chức, cá nhân kinh doanh tuỳ theo trình độ, qui mô của đơn vị mình mà ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong quản lý sử dụng hoá đơn để lựa chọn hình thức sử dụng hoá đơn cho phù hợp như: + Hoá đơn do cơ quan thuế phát hành. + Hoá đơn đặc thù tự in sẵn tại một nhà in do cơ quan thuế chỉ định (cuốn hay vi tính liên tục). + Hoá đơn đặc thù tự in từ máy laser có lập chương trình. + Hoá đơn tự in từ máy tính tiền tại các siêu thị hay cửa hàng bán hàng tự chọn. + Hoá đơn có dạng vé đã in sẵn mệnh giá (giá vé). Ngoài hoá đơn ra thì theo qui định hiện hành còn có một số chứng từ rất quan trọng có tính chất tương đương có giá trị như hoá đơn là các loại bảng kê như: bảng kê bán lẻ hàng hoá - dịch vụ (mẫu 06/GTGT) và bảng kê thu mua hàng hoá nông sản, lâm sản, thuỷ sản chưa qua chế biến; đất, đá, cát, sỏi, phế liệu không có hoá đơn (mẫu 04/GTGT). Cho nên, việc quản lý hoá đơn, chứng từ không phải là đơn giản, đặc biệt là hiện nay, hoá đơn "giả", "thật" lẫn lộn gây khó khăn cho cán bộ quản lý. Chính vì vậy, để quản lý hoá đơn chứng từ hiệu quả nhất thì chỉ có thể bằng cách nối mạng tin học toàn ngành thuế trên phạm vi cả nước. Nếu như thực hiện được việc nối mạng tin học toàn ngành thuế thì công tác quản lý hoá đơn chứng từ sẽ đảm bảo hơn, không còn tình trạng sử dụng hoá đơn giả để moi tiền của Nhà nước. Tuy vậy, việc nối mạng tin học toàn ngành thuế trên phạm vi cả nước không phải là điều đơn giản. Nhưng trước mắt, để thực hiện việc nối mạng tin học trên bình diện toàn quốc thì nên thực hiện nối mạng giữa Cục thuế ở các thành phố lớn như: Hồ Chí Minh,Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng,..vì qua thực tế cho thấy những thành phố này trong năm qua có số tiền hoàn thuế rất lớn, nhất là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Hoá đơn, chứng từ là vấn đề mấu chốt quyết định thắng lợi của việc thực hiện Luật thuế GTGT và phát huy tác dụng hoàn thuế GTGT. Nếu việc quản lý được thực hiện tốt thì công tác hoàn thuế GTGT sẽ đem lại hiệu quả cao, còn nếu việc quản lý không được thực hiện tốt thì sẽ ảnh hưởng đến công tác hoàn thuế GTGT và dẫn đến tình trạng các doanh nghiệp vi phạm như hiện nay. 2.4. Chú trọng đến công tác kiểm tra hoàn thuế: 2.4.1. Kiểm tra tính đầy đủ, hợp lý của bộ hồ sơ hoàn thuế: Để một bộ hồ sơ hoàn thuế được coi là đầy đủ, hợp pháp thì đầu tiên trách nhiệm thuộc về phía doanh nghiệp. Bên cạnh sự giúp đỡ của cán bộ thuế, doanh nghiệp phải tự tìm hiểu luật thuế, tự xác định xem mình thuộc đối tượng, trường hợp được hoàn thế nào, từ đó tiến hành lập hồ sơ hoàn thuế, đặc biệt các đơn vị phải có ý thức tự giác trong việc kê khai hoàn thuế theo đúng nghiệp vụ kinh tế phát sinh. * Đối với cơ quan thuế khi xét hồ sơ hoàn thuế cần chú ý một số điểm sau: - Đối với thuế đầu vào: + Phải kiểm tra từng loại doanh số để tính đúng tỉ lệ % thuế đầu vào được khấu trừ. + Các trường hợp được tính khấu trừ đối với hàng hoá xuất khẩu phải kiểm tra xác định mối quan hệ giữa hàng hoá xuất khẩu và hàng hoá dịch vụ mua vào. + Thuế đầu vào của tài sản cố định được khấu trừ nếu có sự thay đổi mục đích sử dụng thì sẽ xác định lại phần được khấu trừ. + Chứng từ (biên lai) đã nộp thuế GTGT ở khâu nhập khẩu để làm căn cứ khấu trừ đầu vào, hoàn thuế và chứng từ đã nộp thuế của bên Việt Nam nộp thay cho Nhà thầu nước ngoài có kinh doanh tại Việt Nam không theo Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam. Riêng biên lai thu thuế của người buôn chuyến và biên lai nộp thuế bị truy thu do mua hàng hoá vận chuyển không có hoá đơn hợp pháp không được khấu trừ. - Đối với thuế đầu ra: Xác định đúng doanh thu bán hàng và thuế suất áp dụng cho từng mặt hàng, dịch vụ theo đúng chế độ hiện hành và theo từng đặc điểm của ngành nghề gắn với kinh doanh. - Cơ quan thuế cần thường xuyên nhắc nhở, khẳng định hơn nữa trách nhiệm của doanh nghiệp đối với các số liệu kê khai trên hồ sơ hoàn thuế để dần tạo thành một thói quen trong kê khai đối với các đối tượng này. - Đưa ra các hình thức xử phạt nghiêm khắc đối với các trường hợp cố tình vi phạm thậm chí có thể thành lập riêng một ban thanh tra về công tác hoàn thuế đặt dưới sự chỉ đạo của Tổng cục. Những công việc trên đây sẽ là bước đầu tiên xác định tính chính xác trong số hoàn, là bước đầu để cán bộ thuế xây dựng kế hoạch kiểm tra sau hoàn thuế, những công việc này được thực hiện tốt sẽ tạo điều kiện giảm khối lượng công tác trong quá trình kiểm tra sau hoàn thuế và ngược lại. 2.4.2. Tăng cường công tác kiểm tra sau hoàn thuế: Năm 2006 vừa qua, với sự quyết tâm của các cán bộ thuế trong Phòng cùng với sự quan tâm của Thanh tra Bộ tài chính đã tiến hành kiểm tra sau hoàn thuế đối với hầu hết các đối tượng được hoàn thuế năm 2005, thậm chí có đơn vị được kiểm tra trước khi hoàn thuế. Tuy nhiên công tác này cần phải được duy trì trong những năm tiếp theo, và quan trọng hơn nữa là phải quan tâm đến tính "trong sạch" trong số hoàn sau khi được kiểm tra lại. Để đạt được yêu cầu này đòi hỏi ý thức và tinh thần trách nhiệm từ cả hai phía cơ quan thuế và ĐTNT cùng sự giúp đỡ nhiệt tình của các cơ quan, bộ ngành có liên quan. Như đã nêu ở phần thực trạng, một nguyên nhân đang cản trở chất lượng công tác kiểm tra sau hoàn thuế là vấn đề thời gian. Thời hạn 1 đợt kiểm tra là 5 ngày, nếu có gia hạn thì cũng không được quá thời hạn 1 đợt kiểm tra (5 ngày) chỉ phù hợp với những nội dung đơn giản song với những nội dung phức tạp như kiểm tra sau hoàn thuế thì 5 ngày không thể đi đến "cốt lõi" của vấn đề. Hơn nữa có nhiều tiếng phản hồi từ phía doanh nghiệp cho rằng không thể có chuyện gia hạn bằng 100% như vậy, chỉ nên gia hạn 50% thời hạn của một đợt thanh tra. Như vậy nên chăng kéo dài thêm thời gian thanh tra, kiểm tra và giảm thời gian gia hạn. Cần tăng cường phương tiện phục vụ cho công tác kiểm tra sau hoàn thuế, trong đó chú trọng áp dụng công nghệ thông tin để xấy dựng hệ thống khai thác thông tin trên phạm vi toàn quốc phục vụ thanh tra, kiểm tra thuế. Hiện nay, việc xác minh thực tế nghiệp vụ phát sinh của các đơn vị, đối chiếu hoá đơn thuế là vấn đề cực kỳ khó khăn nhất là đối với hồ sơ hoàn thuế có bảng kê. Để xác minh quan hệ mua bán của hai doanh nghiệp thì cơ quan thuế phải làm văn bản gửi cho Cục thuế nơi doanh nghiệp mình có quan hệ buôn bán và bên kia sẽ trả lời bằng văn bản, nhưng thời gian đợi văn bản trả lời có thể tính bằng tháng, thậm chí không có văn bản trả lời. Như vậy, cần thiết phải tiến hành cập nhật hoá đơn chứng từ lên mạng máy vi tính kể cả các hoá đơn báo hỏng, mất để tạo điều kiện cho cán bộ kiểm tra có thể ngồi trong phòng để xác minh, đối chiếu hoá đơn, vừa tiết kiệm được thời gian, vừa tiết kiệm được chi phí lại đạt được hiệu quả cao. 2.5. Cải tiến thủ tục hành chính, bổ sung và hoàn thiện hơn nữa quy trình hoàn thuế GTGT đã ban hành: Theo các doanh nghiệp, điều không bình đẳng là khi truy thu thì cơ quan thuế ra quyết định truy thu và ấn định ngày nộp, nếu chậm trễ thì bị nhiều hình phạt, còn ngược lại, doanh nghiệp được hoàn thuế sau khi phải làm hàng loạt các thủ tục rất nhiễu mà vẫn chưa nhận được tiền ngay thì không thấy "Nhà nước" bị xử phạt hoặc bồi thường thiệt hại cho doanh nghiệp. Thủ tục hoàn thuế phức tạp gây tâm lý mệt mỏi. Mặt khác, khi được hoàn thuế các doanh nghiệp (nhất là các doanh nghiệp nhập khẩu hàng kinh doanh) lại phải dùng vốn để tiếp tục đẩy mạnh hoạt động nhập khẩu của mình, sau khi được khấu trừ dần. Nhưng không phải doanh nghiệp nào hoạt động nhập khẩu cũng diễn ra liên tục như vậy. Có doanh nghiệp hàng tháng hoặc vài tháng mới có được lô hàng nhập khẩu và tiền của doanh nghiệp thì vẫn nằm yên trong Kho bạc Nhà nước, trong khi đó thì doanh nghiệp bị kẹt vốn kinh doanh. Đây chính là điều bất cập, vướng mắc giữa cơ quan thuế Nhà nước và hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp hiện nay. Có trường hợp tiền thuế được hoàn cho doanh nghiệp đang nằm tại Kho bạc, nhưng doanh nghiệp nhập khẩu hàng có thuế GTGT thì vẫn phải tiếp tục đem tiền đi nộp mà không được khấu trừ dần vì theo quy định cua Bộ tài chính việc khấu trừ dần phải tiến hành đúng mục. Để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, nên chăng khi xác định doanh nghiệp được hoàn thuế, cơ quan hải quan được phép làm thủ tục trả tiền và doanh nghiệp được nhận tiền ngay tại Kho bạc mà không phải khấu trừ phức tạp như hiện nay. Chính vì thế, cần nghiên cứu bổ sung sửa đổi quy trình hoàn thuế GTGT theo hướng đơn giản, rõ ràng, nâng cao trách nhiệm của người kê khai hoàn thuế và hoàn thuế đúng quy định, tạo sự bình đẳng giữa cơ quan Nhà nước với các doanh nghiệp. Đồng thời cũng tránh được sự chậm trễ trong việc hoàn thuế cho các doanh nghiệp. Vấn đề nữa là trên cơ sở nội dung quy trình và các hướng dẫn của Tổng cục thuế, Cục thuế Hà Nội cần có văn bản cụ thể hoá hơn nữa các nội dung thực hiện trong quy trình theo từng trường hợp hoàn thuế. Cần phân chia khoảng thời gian cho từng nội dung công việc, tạo ra sự chuyên môn hoá nhưng vẫn gắn bó chặt chẽ với nhau giữa các bộ phận thực hiện quy trình, làm sao đạt được tốc độ xử lý hồ sơ nhanh chóng nhất và chính xác nhất 2.6. Tăng cường hướng dẫn các doanh nghiệp việc ghi chép, sử dụng hoá đơn, chứng từ theo đúng quy định: Như chúng ta đã thấy, tình trạng các doanh nghiệp, các cơ sở kinh doanh kê khai hoá đơn chứng từ có rất nhiều sai sót, và mỗi lần ghi sai, ghi thiếu là một lần phải làm lại. Điều này làm cho công tác hoàn thuế GTGT gặp khó khăn, chậm so với thời gian quy định. Vì vậy, mỗi cán bộ thuế phải là một tuyên truyền viên hướng dẫn thường xuyên cách sử dụng hoá đơn chứng từ cho các doanh nghiệp cũng như những vấn đề liên quan đến công tác hoàn thuế. Tăng cường các cuộc đối thoại với các doanh nghiệp trong quá trình thực hiện chính sách thuế, tổ chức tốt việc hướng dẫn trao đổi kinh nghiệm trong quản lý, chỉ đạo các doanh nghiệp thực hiện tốt chế độ hoá đơn, chứng từ nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các doanh nghiệp trong quá trình thực hiện hoàn thuế GTGT. Ngoài ra, Cục thuế cũng nên trao đổi và phản ánh với các doanh nghiệp về tình trạng cấp bách hiện nay trong vấn đề hoàn thuế GTGT, lên án những hành vi vi phạm đã và đang có ý định lợi dụng hoàn thuế GTGT để chiếm đoạt tiền của Nhà nước, đồng thời cho phép doanh nghiệp nói lên những khó khăn của mình và đề xuất ý kiến để làm sao thực hiện tốt hơn công tác này, góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát triển, tạo nguồn thu lớn cho Ngân sách Nhà nước. 2.7. Phối hợp giữa liên ngành tài chính và công an để có biện pháp chống hoá đơn giả, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm: Hiện nay các ĐTNT không chỉ trốn thuế mà còn cao tay hơn là moi tiền của Nhà nước tới hàng tỷ đồng chứng tỏ họ rất coi thường pháp luật. Hiện tượng này cần phải được nghiêm trị và truy tố trước pháp luật. Đây là việc hết sức cần thiết vì chỉ có pháp luật mới nghiêm trị được những kẻ cố tình vi phạm, gây thất thoát tiền của Ngân sách. Chỉ có pháp luật mới làm cho trật tự xã hội không bị đảo lộn, tạo nên sự trong sạch cho ngành thuế, thúc đẩy nền kinh tế phát triển và góp phần tạo được nguồn thu lớn cho Ngân sách Nhà nước. 2.8. Đẩy mạnh công tác xây dựng tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ thuế: Chúng ta biết rằng, không phải cán bộ thuế nào cũng giỏi về nghiệp vụ chuyên môn nên việc mở các lớp tập huấn cho cán bộ thuế là hết sức cần thiết, đặc biệt là đối với công tác hoàn thuế GTGT. Nếu như trình độ nghiệp vụ của cán bộ thuế được nâng cao thì việc kiểm tra xem xét hồ sơ hoàn thuế sẽ tiến hành nhanh chóng và chính xác. Đồng thời những kẽ hở trong chính sách được các doanh nghiệp lợi dụng sẽ bị phát hiện. Tuy nhiên trên thực tế có không ít các vụ phanh phui gian lận hồ sơ để hoàn thuế lại do công an kinh tế phát hiện, còn qua việc kiểm tra hồ sơ thì cán bộ thuế lại không phát hiện được. Điều này chứng tỏ trình độ của cán bộ thuế chưa cao. Vì vậy, cần thiết phải mở các lớp tập huấn, nâng cao trình độ nghiệp vụ chuyên môn cho các cán bộ thuế bao gồm: chính sách chế độ, nghiệp vụ hành thu, kế toán, máy vi tính, ngoại ngữ,.. để giúp cho công tác hoàn thuế được thực hiện theo đúng quy định, đảm bảo chính xác, tránh tình trạng gian lận hồ sơ của các doanh nghiệp và phát huy tác dụng của hoàn thuế, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp mở rộng sản xuất kinh doanh, hoà nhập với nền kinh tế phát triển của các nước trên thế giới. Trên đây là một số biện pháp mà chúng ta cần phải thực hiện để hoàn thiện hơn nữa công tác hoàn thuế GTGT tại Cục thuế Hà Nội cũng như đối với khối doanh nghiệp Công nghiệp trên địa bàn. 3. Một số kiến nghị: 3.1. Đối với Chính Phủ: * Ban hành một hệ thống văn bản pháp quy thống nhất các qui định về quản lý, sử dụng và xử lý các hành vi vi phạm trong quản lý, sử dụng hoá đơn, thay thế cho các văn bản hiện hành qui định về vấn đề này. Qui định chi tiết các loại hoá đơn không hợp pháp, hình thức xử lý từng loại theo như nhóm hành vi vi phạm về hoá đơn. * Bãi bỏ hoặc sửa đổi một số qui định về quản lý, sử dụng hoá đơn không hợp lý hoặc có sơ hở dễ bị lợi dụng, cụ thể: - Bãi bỏ qui định về khấu trừ thuế GTGT đầu vào theo bảng kê hàng hoá mua vào đối với hàng hoá là nông, lâm, thuỷ sản chưa qua chế biến. - Bãi bỏ qui định về lập hoá đơn theo số hàng hoá trên bảng kê bán lẻ. Để bảng kê 06/GTGT được sử dụng làm căn cứ tính thuế, có qui định quản lý đối với chứng từ này. - Bổ sung qui định: các tổ chức, cá nhân kinh doanh sử dụng hoá đơn bán hàng mẫu 02/GTGT cũng phải lập bảng kê hoá đơn bán hàng và bảng kê hoá đơn mua hàng như các đối tượng nộp thuế theo phương pháp khấu trừ thuế. - Đối với các hộ kinh doanh nộp thuế khoán: cùng với chủ trương sửa đổi qui định về thuế GTGT theo hướng các hộ kinh doanh nộp thuế khoán sẽ chuyển sang áp dụng thu theo tỷ lệ cố định trên doanh thu cần bổ sung qui định về việc sử dụng hoá đơn riêng của các hộ này theo hướng: hoá đơn bán hàng của nhóm đối tượng này chỉ được tính vào chi phí sản xuất. Trước mắt chỉ nên duy trì việc sử dụng hoá đơn đối với các hộ tính thuế theo phương pháp trực tiếp đã thực hiện lập sổ sách kế toán theo qui định của chế độ kế toán hộ kinh doanh. - Đối với một số ngành (điện lực, bưu điện, khách sạn, ngân hàng, xăng dầu...) được qui định không phải lập bảng kê theo từng hoá đơn bán hàng (kê tổng hợp doanh số bán trong ngày), cần qui định thêm về trách nhiệm cung cấp bản sao các hoá đơn cần xác minh cho cơ quan thuế khi có yêu cầu và chế tài xử phạt khi làm mất các liên lưu hoá đơn đó. * Đề nghị Quốc hội, Chính phủ bổ sung vào Bộ luật hình sự tội phạm về: - Hành vi in ấn, mua bán hoá đơn giả (hoá đơn không hợp pháp), giúp cho doanh nghiệp khác lập hồ sơ kê khai gian lận để làm tăng thuế GTGT được khấu trừ, được hoàn thuế là hành vi giúp sức cho việc lừa đảo chiếm đoạt tài sản phải bị xử lý phù hợp với hành vi. - Hành vi lập hồ sơ kê khai thuế GTGT được khấu trừ hoặc tăng thuế GTGT được hoàn là hành vi lừa đảo chiếm đoạt tiền của Nhà nước phải bị xử lý như hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của Nhà nước. - Qui định doanh nghiệp phải ứng dụng công nghệ tin học trong công tác quản lý kinh doanh, hạch toán kế toán, qui định nguyên tắc khai thác dữ liệu của các doanh nghiệp đối với các cơ quan quản lý Nhà nước. - Có Luật tố tụng về thuế, qui định cơ quan thuế có quyền điều tra, khởi tố các vụ án chiếm đoạt tiền thuế. - Đề nghị Quốc hội thu hẹp mức thuế suất còn 0%, 10%. * Bổ sung qui định về việc tổ chức, cá nhân thu mua nông, lâm, thuỷ hải sản chưa qua chế biến của người sản xuất không sử dụng hoá đơn, thì người mua phải lập “hoá đơn thu mua hàng” để giao cho người bán hàng, thay cho việc sử dụng bảng kê như hiện nay. Biện pháp này vừa ngăn chặn được tiêu cực do khấu trừ khống thuế, vừa có căn cứ để kiểm tra việc kê khai thuế và giá trị hàng mua vào của các doanh nghiệp (NĐ 89 7/11/02). * Đề xuất Chính phủ qui định về việc xác minh tính hiện thực của doanh nghiệp trước khi cấp Giấy phép kinh doanh (về trụ sở, về khả năng, điều kiện của bộ máy quản lý...) để hạn chế việc thành lập doanh nghiệp “ma” kinh doanh trốn thuế. * Đề xuất Chính phủ ký các Hiệp định song phương, đa phương với các quốc gia láng giềng có chung biên giới, các nước trong khu vực để tăng cường việc phối hợp, hỗ trợ điều tra, xác minh làm rõ các sai phạm trong hoạt động xuất khẩu hàng hoá xin hoàn thuế. 3.2. Đối với Bộ tài chính: - Tổ chức thực hiện mở thưởng đối với hoá đơn mua hàng của người tiêu dùng cuối cùng để khuyến khích người tiêu dùng yêu cầu người bán hàng phải lập hoá đơn. Đây là một biện pháp một số nước trong khu vực đã và đang áp dụng nhằm tăng thu, chống khai man, trốn thuế và góp phần giáo dục ý thức chấp hành chính sách về thuế đối với quần chúng nhân dân. - Thay đổi mẫu phiếu mua hoá đơn: có ảnh chủ doanh nghiệp, chủ hộ kinh doanh, in tóm tắt các qui định về quản lý, sử dụng hoá đơn để nhắc nhở đối tượng sử dụng hoá đơn chấp hành đúng qui định. - Thực hiện quản lý các tổ chức, cá nhân kinh doanh bằng biện pháp lập sơ đồ (hoặc sổ) trụ sở kinh doanh theo đường phố, thôn xóm. Biện pháp này vừa giúp cho việc quản lý hoá đơn được tốt hơn, hạn chế đến mức thấp nhất việc lập doanh nghiệp ma để mua hoá đơn. - Mẫu giấy chứng nhận đăng ký thuế hiện nay quá đơn giản, không hỗ trợ được công tác quản lý thu thuế vì chỉ có các chỉ tiêu: mã số thuế, tên đối tượng nộp thuế, số đăng ký kinh doanh và ngày đăng ký thuế. Đề nghị bổ sung thêm các yếu tố sau: giấy chứng nhận đăng ký thuế phải có dán ảnh chủ doanh nghiệp, chủ hộ kinh doanh, ngành nghề kinh doanh, số đăng ký kinh doanh, đã đăng ký kinh doanh ở đâu chưa, đăng ký kinh doanh lần thứ mấy để hỗ trợ công tác kiểm tra, kiểm soát việc cấp đăng ký kinh doanh của các doanh nghiệp, đồng thời hạn chế việc một cá nhân thành lập nhiều công ty ở các tỉnh khác nhau để kinh doanh hoá đơn hoặc hợp thức hoá chi phí và thuế GTGT đầu vào. - Mở rộng đối tượng chịu thuế GTGT, giảm bớt đối tượng không chịu thuế GTGT. - Chuyển các hộ kinh doanh có quy mô nhỏ sang áp dụng hình thức thu thuế đơn giản theo tỷ lệ % trên doanh thu như hầu hết các nước trên thế giới đã làm. - Điều chỉnh thuế suất thuế GTGT hợp lý, tối đa còn 02 mức thuế suất (0% và 10%). - Áp dụng thống nhất 1 phương pháp tính thuế (theo phương pháp khấu trừ thuế) - Thu hẹp đối tượng hoàn thuế đối với trường hợp xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ. - Có qui định phù hợp để xử lý các trường hợp chiếm đoạt tài sản của Nhà nước bằng hình thức khấu trừ thuế, hoàn thuế, các trường hợp không thực hiện nhiệm vụ thu thuế hoặc thực hiện không đầy đủ. - Đối với các hoá đơn hàng hoá, dịch vụ có số thuế được khấu trừ hay được hoàn chi thực hiện sau khi xác định số thuế đó đã được kê khai của đơn vị bán hàng thông qua việc đối chiếu. Các doanh nghiệp xuất khẩu muốn được hưởng thuế suất 0% và hoàn thuế GTGT đối với hàng xuất khẩu phải có đủ thủ tục liên quan đến hàng xuất khẩu như: hợp đồng xuất khẩu, tờ khai hải quan xác nhận hàng hoá thực xuất, chứng từ thanh toán hàng xuất khẩu. Sửa đổi về thời gian hoàn thuế: trên cơ sở phân loại hồ sơ theo tính chất phức tạp của vụ việc, qui định thời gian tối thiểu là 20 ngày làm việc thực tế (khoảng 1 tháng) và thời gian tối đa là 60 ngày làm việc thực tế (khoảng 3 tháng) để đáp ứng điều kiện thời gian trong trường hợp phải kiểm tra xác minh hồ sơ hoàn thuế. Về khấu trừ thuế: đề nghị huỷ bỏ qui định về khấu trừ thuế theo tỷ lệ % đối với hàng hoá, dịch vụ mua vào không có hoá đơn GTGT. * Ban hành quy chế hoàn thuế GTGT: - Đề xuất Chính phủ ban hành qui định nghiệp vụ thanh toán giữa các doanh nghiệp, cá nhân phải được thực hiện theo phương thức thanh toán không dùng tiền mặt thông qua hệ thống ngân hàng. - Đề xuất Uỷ ban thường vụ Quốc hội sửa đổi Pháp lệnh điều tra vụ án hình sự, bổ sung chức năng điều tra, khởi tố các vụ án hình sự trong lĩnh vực thuế để cơ quan thuế chủ động trong công tác quản lý thuế, đẩy mạnh kỷ cương, ý thức chấp hành pháp luật thuế của các đối tượng nộp thuế. - Đề xuất Chính phủ thành lập cơ quan cưỡng chế thuế thuộc Tổng cục thuế. * Đối với các đơn vị hành chính sự nghiệp sử dụng NSNN, kiến nghị BTC qui định khi quyết toán tài chính năm phải lập bảng kê hoá đơn mua hàng hoá, dịch vụ để cơ quan quản lý Nhà nước có thể phối hợp với cơ quan thuế đối chiếu chéo, kiểm soát việc sử dụng hoá đơn của các doanh nghiệp và việc chi tiêu ngân sách cảu các đơn vị hành chính sự nghiệp. - Nâng cao chất lượng hoá đơn do BTC phát hành nhằm chống làm giả. - Huỷ bỏ loại hoá đơn GTGT 2 liên vì không phù hợp với yêu cầu của thuế GTGT do thiếu một liên làm chứng từ hạch toán kế toán đối với các đối tượng nộp thuế GTGT.  3.3. Đối với Tổng Cục thuế: * Ban hành quy chế hoàn thuế GTGT: - Phân loại đối tượng hoàn thuế GTGT: thực hiện hoàn thuế trước, kiểm tra sau đối với các cơ sở SXKD thực hiện tốt các qui định của Luật thuế, thực hiện kiểm tra trước khi hoàn thuế đối với các Cơ sở SXKD vi phạm các qui định của Luật thuế, chế độ hoá đơn chứng từ, có dấu hiệu bất thường trong SXKD, các cơ sở SXKD mới thàh lập xin hoàn thuế lần đầu. - Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế, phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm hoàn thuế GTGT: tổ chức lại bộ máy quản lý thuế, qui định rõ trách nhiệm cán bộ thuế trong việc xử lý hoàn thuế, tăng cường cán bộ có trình độ nghiệp vụ, phẩm chất đạo đức tốt làm công tác thanh tra, kiểm tra hoàn thuế, tổ chức tập huấn thanh tra sau hoàn thuế. - Thực hiện đóng dấu tên và mã số thuế của doanh nghiệp tại cơ quan thuế đem về sử dụng, tăng cường tổ chức kiểm tra, đối chiếu chéo hoá đơn giữa doanh nghiệp mua và doanh nghiệp bán: phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp mua bán hoá đơn, lập hoá đơn khống, khuyến khích các cơ sở SXKD tự in hoá đơn để sử dụng. - Đối với tất cả các doanh nghiệp khi mua hoá đơn thì phải có các giấy tờ kèm theo (những giấy tờ này phải là bản sao có công chứng): giấy phép đăng ký kinh doanh và giấy chứng nhận đăng ký thuế, giấy tờ về sở hữu nhà, đất là trụ sở, văn phòng công ty hoặc hợp đồng thuê trụ sở, văn phòng còn hiệu lực. Doanh nghiệp phải trình bản gốc để đối chiếu khi cần thiết. Ngoài ra người trực tiếp đi mua hoá đơn phải có nghĩa vụ trình giấy chứng minh nhân dân. - Đối với doanh nghiệp mới thành lập thì bán hoá đơn hạn chế. - Tăng cường lực lượng làm công tác thanh tra, kiểm tra về thuế. Trước mắt tập trung kiểm tra các doanh nghiệp có số thuế đề nghị khấu trừ hoặc hoàn thuế lớn hoặc có biểu hiện gian lận trong kê khai thuế, có vi phạm trong việc quản lý, sử dụng hoá đơn. Kiến nghị Nhà nước tăng cường kiểm tra việc sử dụng NSNN trong khu vực hành chính sự nghiệp để ngăn chặn, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm qui định về sử dụng hoá đơn trong thanh toán, quyết toán tài chính. - Khẩn trương xây dựng mạng vi tính toàn quốc về việc quản lý, sử dụng hoá đơn phục vụ việc đối chiếu chéo hoá đơn nhằm đảm bảo tính kịp thời, chính xác trong kê khai khấu trừ thuế, nộp thuế của các tổ chức, cá nhân trong toàn quốc, khắc phục tình trạng đối chiếu thủ công, hạn chế tới mức thấp nhất sự thất thoát về thuế. - Phối hợp với các Bộ, ngành, các địa phương trong việc thực hiện các biện pháp tăng cường quản lý hoàn thuế GTGT nhằm ngăn chặn và xử lý kịp thời, nghiêm minh các trường hợp khai man hồ sơ, hoá đơn, chứng từ để lập hồ sơ hoàn thuế rút tiền NSNN. KẾT LUẬN Nghiên cứu các vấn đề về công tác quản lý thu thuế từ trước đến nay luôn là vấn đề hết sức khó khăn và phức tạp vì nó liên quan đến quan hệ lợi ích và diễn ra trong một không gian rộng, thời gian dài, liên quan đến nhiều tầng lớp xã hội khác nhau. Một vấn đề như hoàn thuế GTGT thì tính chất phức tạp lại càng lớn. Với khả năng hiểu biết có hạn, em đã cố gắng phân tích tình hình thực hiện công tác hoàn thuế tại Cục thuế Hà Nội, và từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác này. Tuy nhiên, để các giải pháp này phát huy hiệu quả trong thực tiễn cuộc sống đòi hỏi không chỉ nỗ lực của riêng ngành thuế mà còn là sự đổi mới đồng bộ của cả hệ thống quản lý Nhà nước, trong đó chính quyền và công an là những khâu then chốt. Mong muốn lớn nhất của em là một đề xuất nhỏ của chuyên đề phát huy được tác dụng trong thực tiễn công tác quản lý thu thuế của Cục thuế Hà Nội và của ngành thuế Nhà nước, góp phần nâng cao vai trò của thuế trong hoạt động sản xuất kinh doanh, tạo nguồn thu lớn cho Ngân sách Nhà nước. Để chuyên đề có được kết quả như trên, em xin chân thành cám ơn thầy Nguyễn Hữu Tài, cô Nguyễn Hồng Hà, cô Bùi Mai Vân, cùng toàn thể các cô chú tại phòng quản lý doanh nghiệp Nhà nước số 2 nói riêng cũng như các cô chú tại Cục thuế Hà Nội nói chung đã quan tâm, giúp đỡ, hướng dẫn cho em hoàn thành chuyên đề này. Tuy nhiên, do trình độ của em còn hạn chế, thời gian thực tập lại có hạn nên chuyên đề không tránh khỏi những thiếu sót, khuyết điểm. Em rất mong được sự chỉ dẫn, góp ý của các thầy cô giáo, các nhà quản lý và các độc giả có sự quan tâm tới lĩnh vực này để có thể tiếp tục bổ sung, chỉnh lý cho chuyên đề được hoàn thiện hơn. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo trình thuế Nhà nước - Trường Đại học Kinh tế quốc dân Hà Nội 2. Những điều cần biết về thuế GTGT: NXB Tài Chính năm 2003 3. Hệ thống văn bản pháp quy về thuế và kế toán thuế GTGT 4. Báo cáo tổng kết công tác thu năm 2005, 2006 của Phòng quản lý DNNN số 2 thuộc Cục thuế Hà Nội 5. Căn cứ sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế GTGT số 07/2003/QH11 ngày 17/6/2003 6. Nghị định số 158/2003/NĐ-CP ngày 10/12/2003 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật thuế GTGT và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế GTGT 7. Tài liệu hội thảo Việt Nam - Đan Mạch về hoàn thuế GTGT 8. Tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ - Tổng Cục thuế 9. Tạp chí thuế Nhà nước, thuế Hà Nội, thời báo Tài chính Việt Nam 10. Luật sư Nguyễn Trọng Hạnh: "Chứng từ hoá đơn và vấn nạn gian lận trong hoàn thuế GTGT" 11. Kỷ yếu hội thảo khoa học: "Gian lận trong khấu trừ thuế, hoàn thuế và hướng hoàn thiện thuế GTGT trong tiến trình hội nhập AFTA (CEPT)" - tháng 1/2003 12. TS. Phan Mỹ Hạnh - Trường ĐH Kinh tế tp.Hồ Chí Minh: "Gian lận trong khấu trừ, hoàn thuế GTGT thông qua chứng từ, hoá đơn khống và nguy cơ thất thoát Ngân sách Nhà nước. 13. TH.S. Trần Anh Tuấn & CN. Châu Quốc An - Đoàn Luật sư tp.Hồ Chí Minh: "Những bất cập trong phương pháp tính thuế và quy trình hoàn thuế GTGT" 14. TH.S. Trần Hải Hiệp - Phó trưởng khoa tài chính Nhà nước: "Khấu trừ và hoàn thuế GTGT - Thực trạng và những giải pháp hoàn thiện" 15. TH.S Võ Thế Hào - Phó Bộ môn NS - thuế - ĐH Kinh tế tp.Hồ Chí Minh: "Vấn đề hoàn thuế GTGT ở nước ta hiện nay" MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU 1 CHƯƠNG I: LÍ LUẬN CHUNG VỀ HOÀN THUẾ VÀ HOÀN THUẾ GTGT 3 1. Lí luận chung về hoàn thuế 3 1.1. Khái niệm 3 1.2. Mục đích của hoàn thuế 3 1.3. Các yêu cầu cần thiết của công tác hoàn thuế 4 1.3.1. Yêu cầu đối với đối tượng nộp thuế (ĐTNT) 4 1.3.2. Yêu cầu đối với cơ quan thuế 5 2. Thuế GTGT và hoàn thuế GTGT theo quy định hiện hành ở Việt Nam 5 2.1. Một số vấn đề cơ bản về thuế GTGT 5 2.1.1. Khái niệm, bản chất 5 2.1.2. Đặc điểm cơ bản của thuế GTGT 6 2.1.3. Nội dung cơ bản của Luật thuế GTGT hiện hành ở Việt Nam 8 2.1.4. Tác dụng của thuế GTGT 14 2.2. Hoàn thuế GTGT và sự cần thiết phải hoàn thiện công tác hoàn thuế GTGT ở nước ta hiện nay 15 2.2.1. Hoàn thuế GTGT 15 2.2.2. Sự cần thiết phải hoàn thiện công tác hoàn thuế GTGT ở nước ta hiện nay 27 2.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới công tác hoàn thuế GTGT 29 2.3.1. Nhân tố chủ quan (cơ quan thuế) 29 2.3.2. Nhân tố khách quan 31 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC HOÀN THUẾ GTGT ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC KHỐI CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘi 33 1. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh và tổ chức bộ máy quản lý thu thuế GTGT đối với các doanh nghiệp thuộc khối công nghiệp trên địa bàn Hà Nội 33 1.1. Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp thuộc khối công nghiệp 33 1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý thu thuế GTGT tại Cục thuế Hà Nội 34 1.2.1. Phòng quản lý doanh nghiệp nhà nước 34 1.2.2. Phòng xử lý dữ liệu - tin học 34 1.2.3. Phòng tổng hợp dự toán 35 1.2.4. Phòng thanh tra 35 1.2.5. Phòng tuyên truyền hỗ trợ 35 1.2.6. Phòng quản lý ấn chỉ 35 1.2.7. Phòng hành chính 35 2. Thực trạng công tác hoàn thuế GTGT đối với các doanh nghiệp thuộc khối công nghiệp tại Cục thuế Hà Nội 36 2.1. Thực trạng công tác quản lý thu thuế GTGT 36 2.1.1. Kết quả thu Ngân sách 36 2.1.2. Quản lý đối tượng nộp thuế 39 2.2. Công tác hoàn thuế 40 2.2.1. Quản lý hồ sơ hoàn thuế 40 2.2.2. Quản lý đối tượng hoàn thuế 42 2.2.3. Công tác thực hiện quy trình hoàn thuế 44 2.3. Một số vấn đề tồn tại trong việc giải quyết hoàn thuế đối với các doanh nghiệp thuộc khối công nghiệp trên địa bàn Hà Nội 45 2.3.1. Về hồ sơ hoàn thuế 45 2.3.2. Về đối tượng hoàn thuế 46 2.3.3. Về hoá đơn, chứng từ 47 2.3.4. Về kiểm tra sau hoàn thuế 49 2.3.5. Về quy trình hoàn thuế 50 2.4. Nguyên nhân của những tồn tại trong công tác hoàn thuế 51 2.4.1. Các doanh nghiệp không hiểu rõ về Luật thuế GTGT 51 2.4.2. Thiếu sự triển khai đồng bộ, làm việc không thống nhất theo quy định giữa các ngành và các cơ quan quản lý 51 2.4.3. Thiếu phương tiện để tuyên truyền hướng dẫn nộp thuế 53 2.4.4. Các doanh nghiệp còn thiếu tinh thần tự giác trong việc kê khai và hoàn thuế GTGT 53 CHƯƠNG III: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC HOÀN THUẾ ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC KHỐI CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI 54 1. Định hướng hoạt động của Cục thuế Hà Nội (chủ yếu về quản lý thuế GTGT) 54 2. Những giải pháp hoàn thiện 57 2.1. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật đến các ĐTNT và mọi tầng lớp nhân dân 57 2.2. Tăng cường nắm bắt tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của các ĐTNT 57 2.3. Tăng cường quản lý hoá đơn, chứng từ; đưa việc thực hiện các chế độ hoá đơn, chứng từ, sổ sách kế toán vào nề nếp, kỷ cương 58 2.4. Chú trọng đến công tác kiểm tra hoàn thuế 60 2.4.1. Kiểm tra tính đầy đủ, hợp lý của bộ hồ sơ hoàn thuế 60 2.4.2. Tăng cường công tác kiểm tra sau hoàn thuế 62 2.5. Cải tiến thủ tục hành chính, bổ sung và hoàn thiện hơn nữa quy trình hoàn thuế GTGT đã ban hành 65 2.6. Tăng cường hướng dẫn các doanh nghiệp việc ghi chép, sử dụng hoá đơn, chứng từ theo đúng quy định 64 2.7. Phối hợp giữa liên ngành tài chính và công an để có biện pháp chống hoá đơn giả, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm 64 2.8. Đẩy mạnh công tác xây dựng tổ chức bộ máy và đội ngũ cán bộ thuế 65 3. Một số kiến nghị 65 3.1. Đối với Chính Phủ 65 3.2. Đối với Bộ tài chính 67 3.3. Đối với Tổng Cục thuế 70 KẾT LUẬN 72 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO