Chuyển giao công nghệ trong chiến lược phát triển của Tổng công ty Hàng Không Việt Nam

tr¹m vÖ tinh, 20 ®µi VHF, hµng trôc tr¹m vi ba… hÇu hÕt vïng th«ng b¸o bay Hå ChÝ Minh (FIR/HCM) vµ Hµ Néi (FIR/HN) ®· ®­îc phñ sang VHF vµ ra ®a víi chÊt l­îng th«ng tin cao vµ æn ®Þnh(1) T¹p chÝ Hµng kh«ng ViÖt Nam – sè 4/2003 – trang 11. . C¸c tuyÕn ®­êng bay trong n­íc vµ quèc tÕ cã hÖ thèng th«ng tin dÉn ®­êng tõ ®µi VOR/DME, NDB th­êng xuyªn liªn tôc, c¸c tuyÕn th«ng tin liªn l¹c gi÷a c¸c trung t©m ®iÒu hµnh bay ®· ®­îc thiÕt lËp th«ng qua hÖ thèng vÖ tinh hoÆc c¸p quang ®¹t chÊt l­îng cao. T¹i ACC/HCM ®· cã h×nh ¶nh ho¹t ®éng bay trªn ph¹m vi toµn quèc, hÖ thèng trang thiÕt bÞ ®­îc b¶o ®¶m cung cÊp nguån trong mäi ®iÒu kiÖn. Ho¹t ®éng kü thuËt thùc hiÖn theo quy tr×nh khoa häc, t¸c phong lµm viÖc cña lùc l­îng kü thuËt ®ang tõng b­íc chuyÓn ®æi theo ph­¬ng thøc c«ng nghiÖp. Trong thêi gian tíi, víi ®Þnh h­íng cña ICAO Tæng c«ng ty Hµng kh«ng ViÖt Nam sÏ b­íc sö dông c«ng nghÖ vÖ tinh víi ch­¬ng tr×nh ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý vµ gi¸m s¸t CNS/ATM míi. 3.Nh÷ng tån t¹i trong ho¹t ®éng CGCN cña Tæng c«ng ty HKVN - Thø nhÊt lµ vÊn ®Ò tæ chøc c«ng nghÖ hµng kh«ng cña TCT HKVN, ®©y còng lµ tån t¹i lín nhÊt hiÖn nay. C«ng nghÖ phÇn cøng (m¸y bay) chñ yÕu s¶n xuÊt trong vßng 10 n¨m trë l¹i ®©y, møc ®é hiÖn ®¹i kh«ng thua kÐm g× c¸c h·ng hµng kh«ng trong khu vùc, nh­ng do c¬ cÊu tæ chøc vµ ®Æc biÖt lµ quy tr×nh vËn hµnh trong tæ chøc c«ng nghÖ hµng kh«ng cña Tæng c«ng ty ch­a ë møc t­¬ng ®­¬ng víi c«ng nghÖ phÇn cøng, do vËy hiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng cao. §ång thêi, c¬ chÕ tæ chøc cò ch­a thÝch øng ®­îc yªu cÇu cña c«ng nghÖ míi n­íc ngoµi, ®· g©y c¶n trë viÖc thùc hiÖn CGCN gi÷a TCT víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi. Cô thÓ nhÊt lµ trong CGCN b¶o d­ìng m¸y bay, TCT hiÖn ch­a cã mét c¬ cÊu tæ chøc phï hîp víi tiªu chuÈn JAR 145 vµ Tæ chøc Hµng kh«ng thÕ giíi (ICAO), theo ®ã, chøc n¨ng cña nhµ khai th¸c vµ ®¬n vÞ b¶o d­ìng ®­îc ph©n t¸ch, tøc lµ ®¬n vÞ b¶o d­ìng ho¹t ®éng theo c¬ chÕ h¹ch to¸n ®éc lËp víi nhµ khai th¸c vµ do mét ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh- gäi lµ Accountable Manager. ChÝnh v× ®iÒu nµy mµ khi TCT tiÕn hµnh hîp ®ång víi h·ng Airbus ®èi víi b¶o d­ìng lo¹i m¸y bay A320 ®· gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n,tõng ph¶i gi¸n ®o¹n mét thêi gian ®Ó ®iÒu chØnh vÒ tæ chøc (xem thªm ë ch­¬ng III). H¬n thÕ n÷a, mét khi ch­a cã c¬ cÊu tæ chøc phï hîp tiªu chuÈn cña hµng kh«ng quèc tÕ, TCT sÏ ch­a cã ®ñ c¬ së ph¸p lý còng nh­ uy tÝn ®Ó cã thÓ ®­a c¸c c«ng nghÖ ®· chuyÓn giao vµo khai th¸c mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. -Thø hai lµ vÊn ®Ò con ng­êi ®Ó ®iÒu hµnh, qu¶n lý vµ t¸c nghiÖp trong ho¹t ®éng CGCN cßn thiÕu c¶ vÒ chÊt vµ l­îng. Do ViÖt Nam ch­a cã c¬ së ®µo t¹o ®ñ tiªu chuÈn ë trong n­íc nªn c¸c c¸n bé kü thuËt, qu¶n lý vÒ hµng kh«ng cña TCT ph¶i ®i ®µo t¹o ë n­íc ngoµi, chi phÝ rÊt tèn kÐm, trong khi nguån vèn ®Çu t­ cña TCT cßn Ýt v× vËy sè l­îng nh÷ng ng­êi ®­îc ®i häc ë n­íc ngoµi rÊt h¹n chÕ. Nh÷ng ng­êi ®­îc ®µo t¹o ë trong n­íc l¹i ch­a ®¸p øng ngay ®­îc yªu cÇu cña c«ng nghÖ míi. Ngoµi ra, TCT cßn thiÕu c¸c c¸n bé kü thuËt cã kinh nghiÖm trong viÖc ®¸nh gi¸, lùa chän c«ng nghÖ còng nh­ viÖc lùa chän c¸c ®èi t¸c ®Ó tiÕn hµnh ký kÕt CGCN, dÉn ®Õn chi phÝ bá ra kh¸ cao, thêi gian kÐo dµi mµ hiÖu qu¶ kh«ng cao. Ch­¬ng III: gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ chuyÓn giao c«ng nghÖ cña Tæng c«ng ty Hµng kh«ng ViÖt Nam. I. Mét sè ®Þnh h­íng chuyÓn giao c«ng nghÖ cña Tæng c«ng ty Hµng kh«ng ViÖt Nam. 1. TriÓn väng ph¸t triÓn cña vËn t¶i Hµng kh«ng ViÖt Nam. 1.1. Dù b¸o t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi. NÒn kinh tÕ thÕ giíi nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã sù gi¶m sót, dù tÝnh n¨m nay t¨ng tr­ëng GDP cña thÕ giíi gi¶m tõ 3,7% xuèng 3,2%. Nguyªn nh©n lµ do ¶nh h­ëng cña sù kiÖn 1/9 n¨m 2001, chiÕn tranh Iran-MÜ, dÞch bÖnh SARS khiÕn cho c¸c nÒn kinh tÕ m¹nh nh­ MÜ, Ch©u ¢u, §«ng B¾c ¸ gi¶m khñng ho¶ng nghiªm träng. §Çu tµu kinh tÕ thÕ giíi lµ MÜ cã møc th©m hôt ng©n s¸ch lµ 5%, tèc ®é t¨ng tr­ëng n¨m nay gi¶m cßn 2,25% . T¨ng tr­ëng GDP cña khu vùc ®ång EUR n¨m nµy lµ kho¶ng 1,1%. Do ¶nh h­ëng cña SARS, c¸c n­íc §«ng B¾c ¸, ngo¹i trõ Trung Quèc cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao 7,5%, ®Òu gi¶m kho¶ng 0,5% vÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng. Theo c¸c dù b¸o, tõ nay ®Õn n¨m 2020, tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP cña thÕ giíi sÏ lµ 3,2%/ n¨m. Trong ®ã, c¸c n­íc ph¸t triÓn sÏ cã tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP trung b×nh 2-3%/ n¨m. Vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn sÏ t¨ng tr­ëng b×nh qu©n trªn 4%/n¨m, Trung Quèc vÉn sÏ lµ n­íc cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao nhÊt trong 20 n¨m tíi kho¶ng 6,2%. Víi møc ®é t¨ng tr­ëng nµy cña kinh tÕ thÕ giíi th× hµng kh«ng thÕ giíi ®­îc dù b¸o sÏ t¨ng kho¶ng 5,1% mçi n¨m trong 20 n¨m tíi, cao h¬n møc t¨ng tr­ëng GDP cña thÕ giíi kho¶ng 2%. (Tèc ®é t¨ng tr­ëng hµng kh«ng thÕ giíi ®­îc tÝnh dùa trªn tèc ®é t¨ng doanh thu vÒ sè l­îng hµnh kh¸ch- kil«met lu©n chuyÓn- RPK: Revenue pasengers- kilometers). Nguån: Current Market Outlook - Boeing - 2003 1.2. Dù b¸o vÒ sù ph¸t triÓn cña hµng kh«ng thÕ giíi Theo dù b¸o cña HiÖp héi s©n bay quèc tÕ (ACI) vÒ vËn t¶i hµng kh«ng thÕ giíi tõ nay ®Õn n¨m 2010, cho thÊy r»ng: VÒ vËn t¶i hµnh kh¸ch: Néi ®Þa vµ quèc tÕ toµn cÇu sÏ t¨ng 4,2%/n¨m tõ 2000 ®Õn 2005, t¨ng 3,8%/n¨m tõ 2000 ®Õn 2010, t¨ng 3,6%/n¨m tõ 2000 ®Õn 2015, 3,3%/n¨m tõ n¨m 2000 ®Õn 2020. Trong ®ã, vËn t¶i hµnh kh¸ch quèc tÕ t¨ng 4,0%, hµnh kh¸ch néi ®Þa t¨ng 3,0%/n¨m. Tèc ®é t¨ng tr­ëng vÒ tæng l­îng hµnh kh¸ch hµng n¨m cña khu vùc B¾c Mü sÏ gi¶m cßn 2,6% vµ cña khu vùc Ch©u Mü Latinh/Caribe, Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng sÏ t¨ng 3,4%/n¨m(1)T¹p chÝ Hµng kh«ng ViÖt Nam – sè 2/2001- trang 19. . VÒ vËn t¶i hµng ho¸: Do xu thÕ héi nhËp kinh tÕ toµn cÇu (dù tÝnh 40% th­¬ng m¹i toµn cÇu ®Òu vËn chuyÓn b»ng ®­êng hµng kh«ng) nªn vËn t¶i hµng ho¸ b»ng ®­êng hµng kh«ng sÏ t¨ng tr­ëng nhanh h¬n vËn t¶i hµnh kh¸ch, sÏ t¨ng 4,6%/n¨m tõ nay ®Õn n¨m 2020. Trong ®ã c¸c khu vùc cã møc t¨ng tr­ëng nhanh lµ: khu vùc Ch©u Phi (5,5%), Ch©u MÜ Latinh/Caribª (5,2%), riªng khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng t¨ng xÊp xØ 6,6%/n¨m do kinh tÕ khu vùc nµy phôc håi, nhu cÇu tiªu dïng t¨ng, khèi l­îng hµng nhËp khÈu t¨ng. VÒ c«ng nghÖ hµng kh«ng: Trong 20 n¨m tíi, nhu cÇu vÒ c¸c lo¹i m¸y bay th©n réng thÕ hÖ míi: B777, A-340, A3XX sÏ t¨ng lªn. C¸c lo¹i m¸y bay nµy cã thÓ chë l­îng kh¸ch h¬n 400 ®Õn 550 ng­êi, tÇm bay xa trªn 14000km do ®ã lµm cho l­u ®éng cÊt/h¹ c¸nh sÏ t¨ng tr­ëng thÊp h¬n kho¶ng 2,4%/n¨m. Sè l­îng m¸y bay chë hµng dù tÝnh còng sÏ t¨ng gÊp 3 lÇn kho¶ng 340 chiÕc vµo n¨m 2020.(2) T¹p chÝ Hµng kh«ng ViÖt Nam – sè 2/2001- trang 19. Theo h·ng Airbus, 20 n¨m tíi thÕ giíi sÏ cÇn 15400 m¸y bay míi, ­íc tÝnh trÞ gi¸ 1,3 ngh×n tû USD. Trong ®ã, khu vùc Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng sÏ chiÕm 42% nhu cÇu m¸y bay míi. §iÒu nµy khiÕn c¸c h·ng s¶n xuÊt m¸y bay c¹nh tranh víi nhau, cho ra ®êi c¸c lo¹i m¸y bay míi nhÊt, ®¹t ®­îc tÝnh n¨ng võa vËn t¶i hµnh kh¸ch võa chë hµng ho¸ lín (vÝ dô: B-777) xu thÕ c«ng nghÖ th«ng tin ho¸ toµn cÇu trong nh÷ng n¨m tíi sÏ ®­îc øng dông m¹nh mÏ h¬n bao giêi hÕt, dÞch vô th«ng tin qua m¹ng sÏ ph¸t triÓn, t¨ng tÝnh c¹nh tranh trong thÞ tr­êng dÞch vô hµng kh«ng nh»m phôc vô hµnh kh¸ch tèt nhÊt. B¶ng 8: T×nh h×nh ph©n phèi m¸y bay trªn thÕ giíi. Sè ghÕ KiÓu Cuèi 2002 Cuèi 2022 Sè l­îng (%) Sè l­îng % 50- 90 F28, F70, Bac1- 11 RJ70/RJ85 Bae146- 100/-200 1 765 11,3 5470 16,1 90- 170 B717- 200, B727 B737- 100 ®Õn B737/800 DC-8-10/-20 DC-9, MD-80, F100 RJ100/Bae 146-300 Caravelle, Concorde Trident-3, Mercure 8 546 54,7 16 194 47,6 171-240 B737-900, B757 B707- 300B/C A321 DC-8-30/-40/-50/-60/-70 1 492 9,6 3 409 10,0 230-310 B767, A300, A310 A330-200, DC-10 L-1011 1 813 11,6 4 108 12,1 311-399 B777, A330-300 A340, MD-11 987 6,3 3 445 10,1 Trªn 400 N747 A 380 1009 6,5 1 373 4,1 Tæng sè 15 612 100 33,999 100 Nguån: Current Market Outlook – Boeing – 2003 B¶ng 9: Sè l­îng m¸y bay chë kh¸ch vµ chë hµng 2003- 2022 Sè ghÕ Cuèi 2002 2003- 2002 Sè m¸y bay bÞ lo¹i bá Cuèi 2002 50- 90 90- 170 171- 240 1 752 7 900 1 132 4 303 11 249 2 307 585 4 084 425 5 470 15 065 3 014 M¸y bay th©n réng Lo¹i nhá Trung b×nh Lo¹i lín 1 489 839 748 2 521 2 482 653 887 292 604 3 123 3 029 797 Tæng sè m¸y bay chë kh¸ch 13 860 23 515 6 877 30 498 Cuèi 2002 2003- 2022 Sè m¸y bay bÞ lo¹i bá Cuèi 2002 M¸y bay chë hµng Lo¹i nhá 659 58 551 991 1 157 Trung b×nh 684 305 430 793 1 352 Lo¹i lín 409 398 246 431 992 Tæng sè m¸y bay chë hµng 1 752 761 1 227 2 215 3 501 Tæng sè 15 612 24 276 8 104 33 999 Nguån: Current Market Outlook- Boeing-2003 1.3. M«i tr­êng kinh tÕ – x· héi vµ chÝnh s¸ch vËn t¶i hµng kh«ng tõ nay ®Õn n¨m 2010. 1.3.1. M«i tr­êng kinh tÕ – x· héi: C¸c gi¶ thiÕt chñ yÕu ®­îc sö dông ®Ó dù b¸o thÞ tr­êng trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2010 lµ: —T¨ng tr­ëng kinh tÕ cña c¶ n­íc víi nhÞp ®é t­¬ng ®èi cao vµ æn ®Þnh. Dù kiÕn møc t¨ng tr­ëng GDP b×nh qu©n cña c¶ n­íc trong giai ®o¹n 2001- 2010 lµ 7-8%/n¨m. — Thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ: Víi viÖc ngµy cµng n©ng cao uy tÝn vµ ¶nh h­ëng trong HiÖp héi ASEAN, tham gia APEC vµ ®µm ph¸n gia nhËp WTO, ViÖt Nam tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh ®­êng lèi héi nhËp, t¨ng c­êng quan hÖ ®a ph­¬ng trong khu«n khæ khu vùc vµ toµn cÇu, phï hîp víi xu thÕ toµn cÇu ho¸ cña kinh tÕ thÕ giíi. — C¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi mét c¸ch ®ång bé, t¨ng søc hÊp dÉn cña ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi; chó träng thu hót ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. Dù kiÕn møc t¨ng tr­ëng FDI vµo kho¶ng 5-7%/n¨m trong giai ®o¹n 2001-2010. — Ph¸t triÓn m¹nh du lÞch, trong ®ã cã du lÞch quèc tÕ, thµnh mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän. Dù b¸o trong nh÷ng n¨m tíi nguån kh¸ch du lÞch sÏ t¨ng tr­ëng ë møc 6-9%/n¨m, ®¹t kho¶ng 4,2 triÖu l­ît kh¸ch du lÞch vµo n¨m 2010. — M¹ng giao th«ng trªn bé cña ViÖt Nam sÏ tiÕp tôc ®­îc ­u tiªn ®Çu t­ ph¸t triÓn, kÓ c¶ c¸c trôc ®­êng bé liªn ¸, trôc ®­êng s¾t khu vùc nèi c¸c n­íc ASEAN víi Trung Quèc vµ hoµ m¹ng víi ®­êng s¾t liªn ¸. C¬ së h¹ tÇng cña c¸c c¶ng hµng kh«ng sÏ ®­îc n©ng cÊp theo kÞp nhu cÇu ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng. Giai ®o¹n 2001-2010 sÏ ®Æt nÒn mãng cho viÖc x©y dùng c¸c nót giao th«ng ®a ph­¬ng tiÖn “§­êng bé- §­êng s¾t- §­êng kh«ng”. 1.3.2. ChÝnh s¸ch vËn t¶i hµng kh«ng: TÝnh ®Õn xu thÕ phi ®iÒu tiÕt tõng phÇn, tiÕn tíi tõng b­íc tù do ho¸ thÞ tr­êng vËn t¶i hµng kh«ng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, gi¶ thiÕt vÒ chÝnh s¸ch vËn t¶i hµng kh«ng trong giai ®o¹n 2001-2010 nh­ sau: — Thùc thi tõng b­íc chÝnh s¸ch phi ®iÒu tiÕt khu vùc trong ph¹m vi CLMV, ASEAN hoÆc APEC, theo ®ã h·ng hµng kh«ng c¸c n­íc ®­îc h­ëng sù më cöa réng h¬n t¹i thÞ tr­êng vËn t¶i hµng kh«ng cña nhau (kÓ c¶ viÖc trao ®æi th­¬ng quyÒn 5), ®ång thêi tiÕp tôc chÝnh s¸ch b¶o hé thÞ tr­êng cã lùa chän, cã thêi h¹n trªn c¬ së c¸c hiÖp ®Þnh ®iÒu tiÕt song ph­¬ng. — ThÞ tr­êng vËn t¶i hµng kh«ng néi ®Þa sÏ tõng b­íc ®­îc phi ®iÒu tiÕt ho¸ tõ sau n¨m 2000. C¸c h¹n chÕ liªn quan ®Õn viÖc thµnh lËp h·ng hµng kh«ng míi, cÊp chøng chØ vµ th­¬ng quyÒn khai th¸c, thñ tôc phª duyÖt gi¸ c­íc vµ quyÒn kinh doanh c¸c dÞch vô ®ång bé sÏ tõng b­íc ®­îc níi láng, tiÕn tíi xo¸ bá hoµn toµn vµo kho¶ng n¨m 2010. — Nhµ n­íc tõng b­íc níi láng, tiÕn tíi xo¸ bá viÖc kiÓm so¸t gi¸ c­íc vËn t¶i hµng kh«ng néi ®Þa; c¸c doanh nghÖp vËn t¶i hµng kh«ng sÏ tù ®iÒu chØnh theo t­¬ng quan cung- cÇu trªn thÞ tr­êng vËn t¶i trong n­íc (bao gåm c¶ c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i kh¸c). — §Õn n¨m 2003 sÏ hoµn tÊt viÖc hoµ ®ång gi¸ c­íc vËn t¶i hµng kh«ng néi ®Þa ¸p dông cho c«ng d©n ViÖt Nam vµ ng­êi n­íc ngoµi. 1.4. Dù b¸o thÞ tr­êng vËn t¶i hµng kh«ng ViÖt Nam 1.4.1. ThÞ tr­êng vËn t¶i hµnh kh¸ch: Dù b¸o thÞ tr­êng vËn t¶i hµnh kh¸ch ®­îc thùc hiÖn riªng rÏ ®èi víi vËn chuyÓn quèc tÕ vµ vËn chuyÓn néi ®Þa theo 3 cÊp ®é: møc cao, møc thÊp vµ møc trung b×nh ( møc lùa chän) nh»m b¶o ®¶m tÝnh linh ho¹t trong ®iÒu hµnh thùc hiÖn chiÕn l­îc, t¹o kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh nhanh c¸c nguån lùc (“®Çu vµo”) phï hîp víi møc ®é biÕn ®éng thùc tÕ cña thÞ tr­êng. Møc trung b×nh ®­îc sö dông ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty, cßn c¸c møc cao, møc thÊp phôc vô cho viÖc x©y dùng c¸c ph­¬ng ¸n xö lý t×nh huèng theo diÔn biÕn thùc tÕ cña thÞ tr­êng. Tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m cña thÞ tr­êng vËn t¶i hµnh kh¸ch ®­îc dù b¸o lµ 15- 17% trong giai ®o¹n 2001-2005 vµ 10-11% trong giai ®o¹n 2006-2010. KÕt qu¶ dù b¸o thÞ tr­êng vËn t¶i hµnh kh¸ch cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n 2001-2010 ®­îc tr×nh bµy ë B¶ng 10 (lÊy møc trung b×nh). 1.4.2. ThÞ tr­êng vËn t¶i hµng ho¸: Dù kiÕn r»ng trong giai ®o¹n dù b¸o thÞ tr­êng vËn chuyÓn hµng ho¸ quèc tÕ b»ng ®­êng kh«ng sÏ tiÕp tôc cã sù t¨ng tr­ëng t­¬ng ®èi æn ®Þnh, víi tèc ®é t¨ng tr­ëng ®¹t kho¶ng 10%/n¨m. Kh¶ n¨ng cã sù bïng næ ®Æc biÖt ®èi víi thÞ tr­êng vËn t¶i hµng ho¸ quèc tÕ trong giai ®o¹n 2001-2010 lµ kh«ng lín, liªn quan ®Õn viÖc ViÖt Nam kÞp trë thµnh mét trung t©m chuyÓn hµng ho¸ ®­êng kh«ng vµ vËn t¶i ®a ph­¬ng tiÖn cña khu vùc. Quy m« thÞ tr­êng vËn chuyÓn hµng ho¸ néi ®Þa khã cã kh¶ n¨ng t¨ng m¹nh, nhÊt lµ trªn c¸c tuyÕn bay lÎ do vËn chuyÓn hµng ho¸ trong n­íc b»ng tµu bay Ýt tá ra ­u viÖt h¼n so víi vËn chuyÓn b»ng ®­êng s¾t, ®­êng bé, trong khi ®ã chi phÝ cña vËn chuyÓn b»ng tµu bay l¹i cao h¬n gÊp nhiÒu lÇn. Tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m cña thÞ tr­êng vËn t¶i hµng ho¸ ®­îc dù b¸o lµ 17-19% trong giai ®o¹n 2001-2005 vµ 8-9% trong giai ®o¹n 2006-2010. B¶ng 10: KÕt qu¶ dù b¸o thÞ tr­êng vËn t¶i hµnh kh¸ch ViÖt Nam 2000-2010 N¨m Quèc tÕ Néi ®Þa Tæng céng Hµnh kh¸ch % t¨ng tr­ëng Hµnh kh¸ch % t¨ng tr­ëng Hµnh kh¸ch % t¨ng tr­ëng 2000 2.941.000 13,6 1.801.000 7,5 4.742.000 11,2 2001 3.480.000 20,0 1.998.000 11,0 5.478.000 15,5 2002 4.263.000 22,5 2.237.800 12,0 6.500.800 18,5 2003 5.047.000 18,5 2.528.700 13,0 7.576.100 16,5 2004 5.905.000 17,0 2.819.500 11,5 8.724.900 15,0 2005 6.803.000 15,0 3.115.000 10,5 9.918.000 13,5 2006 7.688.000 13,0 3.439.000 10,5 11.127.000 12,0 2007 8.610.000 12,0 3.794.000 10,5 12.404.000 11,5 2008 9.557.000 11,0 4.181.000 10,0 13.738.000 11,0 2009 10.513.000 10,0 4.603.000 10,0 15.116.000 10,0 2010 11.512.000 9,5 5.063.000 10,0 16.575.000 9,5 Nguån: ChiÕn l­îc ph¸t triÓn TCT HKVN ®Õn n¨m 2010/n¨m 2000. B¶ng 11: KÕt qu¶ dù b¸o thÞ tr­êng vËn t¶i hµng ho¸ ViÖt Nam 2000-2010 N¨m Quèc tÕ Néi ®Þa Tæng céng Hµnh kh¸ch % t¨ng tr­ëng Hµnh kh¸ch % t¨ng tr­ëng Hµnh kh¸ch % t¨ng tr­ëng 2000 TÊn % t¨ng tr­ëng TÊn % t¨ng tr­ëng TÊn % t¨ng tr­ëng 2000 71.491 - 21.052 - 92.543 - 2001 85.740 20 23.240 10 108.890 18 2002 102.630 20 26.020 12 128.650 18 2003 125.100 22 29.150 12 154.250 20 2004 148.670 19 32.640 12 181.310 18 2005 176.460 19 36.560 12 213.020 17 2006 191.500 9 40.900 12 232.400 9 2007 208.300 9 45.400 11 253.700 9 2008 226.600 9 50.400 11 277.000 9 2009 243.900 8 56.000 11 299.900 8 2010 264.200 8 62.200 11 326.400 9 Nguån: ChiÕn l­îc ph¸t triÓn TCT KHVN ®Õn 2010 - n¨m 2000. C¸c ph­¬ng ¸n dù b¸o t¨ng tr­ëng GDP 1994 2000 2010 Tèc ®é ph¸t triÓn (%) PA1 PA2 PA1 PA2 1994-2000 2001-2010 PA1 PA2 PA1 PA2 I. D©n sè (1000 ng­êi) 8351 10067 13394 3,5 2,7 II. GDP (tû ®.gi¸ 1994) 46783,8 23040 16 18 15 17 1. N«ng l©m ng­ 4906,6 1060 4,7 5,7 6,0 6,5 2. C«ng nghiÖp 20869,0 11928 19 20 16 18 3. X©y dùng 2114,2 1390 21 22 19 20 4. DÞch vô 18894,0 8662 14 17,3 13,7 16,1 III. GDP/ng (USD) 710 1268 12 14 12 14 IV. Thµnh phè.HCM 3035,0 14665 15,5 17 13,5 15,5 §ång Nai 4609,9 2411 1,3 16,6 17,4 19 Bµ Rþa- Vòng Tµu 9979,3 5964 18 21 17 20 S«ng BÐ 1844,0 15 17 14 15 Nguån: Bé KH vµ §Çu t­ Dù b¸o kh¸ch du lÞch 1995 2000 2010 Tæng l­îng kh¸ch (1000 ng­êi) 11.800 17.450 25.100 Trong ®ã: 1. Kh¸ch du lÞch quèc tÕ 1.000 2.450 4.600 Sè ngµy l­u tró trung b×nh t¹i ®Þa bµn (ngµy) 3,1 3,9 4,6 2. Kh¸ch du lÞch néi ®Þa 10.800 15.400 20.500 Sè ngµy l­u tró trung b×nh t¹i ®Þa bµn (ngµy) 1,9 2,5 3,0 Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ 2- Nh÷ng ®Þnh h­íng c¬ b¶n cho tõng lÜnh vùc cña TCT KHVN ®Õn n¨m 2010 2.1. VËn t¶i hµng kh«ng: - TiÕp tôc hiÖn ®¹i ho¸ vµ ph¸t triÓn ®éi m¸y bay víi chñng lo¹i hîp lý nh»m ®¶m b¶o nhu cÇu bay trong n­íc vµ quèc tÕ theo møc ph¸t triÓn thÞ tr­êng. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 n©ng tû lÖ së h÷u tÝnh theo sè l­îng m¸y bay lªn trªn 50% (t­¬ng ®­¬ng víi kho¶ng 30% vÒ n¨ng lùc vËn chuyÓn). Sau n¨m 2010: sì h÷u 100% lo¹i m¸y bay tÇm ng¾n, së h÷u 100% lo¹i m¸y bay tÇm trung vµ së h÷u 50% lo¹i m¸y bay tÇm xa. - TiÕp nhËn cã hiÖu qu¶ c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong qu¶n lý khai th¸c bay, qu¶n lý ®iÒu hµnh vµ b¶o d­ìng m¸y bay… nh»m n©ng cao tÝnh chñ ®éng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ an toµn bay, cô thÓ lµ: + §Õn n¨m 2005 lµm chñ viÖc khai th¸c, b¶o d­ìng, söa ch÷a c¸c m¸y bay F70, ATR-72 vµ c¸c m¸y bay nhá; lµm chñ c«ng nghÖ b¶o d­ìng A320 ®Õn 4C/5 n¨m vµ nh÷ng lo¹i m¸y bay ®ang sö dông. + §Õn 2010 lµm chñ c«ng nghÖ ®¹i tu mét sè lo¹i m¸y bay, ®éng c¬ vµ c¸c thiÕt bÞ trªn m¸y bay mµ Hµng kh«ng ViÖt Nam khai th¸c. Nghiªn cøu s¶n xuÊt vµ ®­a vµo sö dông mét sè phô tïng, phô kiÖn. §éc lËp hoÆc liªn doanh s¶n xuÊt mét sè phô tïng, phô kiÖn m¸y bay thay cho nhËp ngo¹i trªn nguyªn t¾c b¶o ®¶m c¸c tiªu chuÈn kü thuËt. Tõng b­íc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp Hµng kh«ng ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. 2.2. Qu¶n lý, ®iÒu hµnh bay: * X©y dùng hÖ thèng Qu¶n lý bay d©n dông ViÖt Nam theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸, tù ®éng ho¸ phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn cña ICAO, ®¹t tr×nh ®é tiªn tiÕn trong khu vùc nh»m cung øng c¸c dÞch vô chuyªn ngµnh Qu¶n lý bay nh­ kh«ng l­u, kh«ng b¸o, th«ng tin, dÉn ®­êng, gi¸m s¸t, khÝ t­îng vµ t×m kiÕm cøu n¹n víi chÊt l­îng cao, an toµn, ®iÒu hoµ vµ hiÖu qu¶ trªn c¸c vïng th«ng b¸o bay Hå ChÝ Minh, Hµ Néi vµ t¹i c¸c vïng c¶ng Hµng kh«ng. §¶m b¶o tèt c«ng t¸c b¸o ®éng vµ t×m kiÕm cøu n¹n Hµng kh«ng trong vïng trêi qu¶n lý. Giai ®o¹n 2001- 2005: ChuÈn bÞ c¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ con ng­êi ®Ó sau n¨m 2005 tõng b­íc chuyÓn sang hÖ thèng míi CNS/ATM (th«ng tin, dÉn ®­êng, gi¸m s¸t vµ qu¶n lý kh«ng l­u) víi c¸c nhiÖm vô chñ yÕu lµ: - Tõng b­íc triÓn khai viÖc ®­a c¸c c«ng ®o¹n cña CNS/ATM vµo ho¹t ®éng theo tiÕn ®é chung cña khu vùc. - Hoµn thiÖn c¸c hÖ thèng kü thuËt (th«ng tin, dÉn ®­êng, gi¸m s¸t) theo c«ng nghÖ hiÖn ®¹i; tËp trung cho 03 c¶ng Hµng kh«ng quèc tÕ Néi Bµi, §µ N½ng, T©n S¬n NhÊt, 03 trung t©m tiÕp cËn Néi Bµi, §µ N½ng, T©n S¬n NhÊt, 2 trung t©m kiÓm so¸t ®­êng dµi Hå ChÝ Minh vµ Hµ Néi. - Hoµn thiÖn m¹ng th«ng tin viÔn th«ng ATN (m¹ng th«ng tin viÔn th«ng Hµng kh«ng) trôc Néi Bµi- §µ N½ng, T©n S¬n NhÊt vµ tíi c¸c s©n bay ®Þa ph­¬ng trªn toµn quèc b»ng c¸c ph­¬ng tiÖn vÖ tinh, vi ba, c¸p quang. - Cñng cè m¹ng AFTN (m¹ng th«ng tin viÔn th«ng cè ®Þnh Hµng kh«ng) tõng b­íc thiÕt lËp hÖ thèng ATN, hîp t¸c víi c¸c quèc gia kÕ cËn thùc hiÖn truyÒn dÉn kÕt nèi d÷ liÖu ®iÓm ®èi ®iÓm, kh«ng ®Þa th«ng qua ph­¬ng tiÖn VHF (thiÕt bÞ thu ph¸t ho¹t ®éng trong gi¶i sãng cùc ng¾n), vÖ tinh. - ¸p dông RNP (thùc hiÖn dÉn ®­êng theo yªu cÇu) vµ dÉn ®­êng theo GPS (hÖ thèng ®Þnh vÞ toµn cÇu) cho c¸c ®­êng bay quèc tÕ. - ThÝ ®iÓm gi¸m s¸t ADS (gi¸m s¸t phô thuéc tù ®éng) trªn vïng biÓn xa vµ c¸c mùc bay tÇm thÊp. - ThÝ ®iÓm hÖ thèng DGPS (h¹ cÊt c¸nh b»ng hÖ thèng dÉn ®­êng qua vÖ tinh). Giai ®o¹n 2006- 2010: - ThiÕt lËp hÖ thèng dÉn ®­êng b»ng vÖ tinh cho khu vùc ®­êng dµi. - ThiÕt lËp hÖ thèng DGPS cho c¸c s©n bay quèc tÕ vµ mét sè s©n bay ®Þa ph­¬ng. - C¸c hÖ thèng CNS/ATM míi ho¹t ®éng song song víi hÖ thèng CNS/ATM hiÖn t¹i. Giai ®o¹n sau 2010: - TiÕp tôc sö dông mét sè hÖ thèng theo c«ng nghÖ truyÒn thèng (VHF, Ra®ar thø cÊp mode S…) - Tõng b­íc thùc hiÖn ®Çy ®ñ hÖ thèng CNS/ATM míi. - Ho¹ch ®Þnh, tæ chøc l¹i vïng trêi, ®­êng bay cho phï hîp víi c«ng nghÖ míi nh­: Vïng th«ng b¸o bay, khu vùc tiÕp cËn, khu vùc t¹i s©n cña tÊt c¶ c¸c c¶ng Hµng kh«ng, c¸c ®­êng bay néi ®Þa theo h­íng linh ho¹t, phï hîp víi tiÕn tr×nh “tù do ho¸ bÇu trêi”, c¸c hµnh lang ra vµo c¸c c¶ng Hµng kh«ng, tæ chøc mét vïng th«ng b¸o bay ViÖt Nam, víi trung t©m kiÓm so¸t kh«ng l­u ®­êng dµi míi ACC ViÖt Nam, phï hîp víi kü thuËt c«ng nghÖ CNS/ATM míi. * T¨ng c­êng n¨ng lùc söa ch÷a, b¶o d­ìng c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i. X©y dùng c¬ së s¶n xuÊt mét sè phÇn mÒm tin häc, thiÕt bÞ th«ng tin ®iÖn tö, vËt t­, khÝ tµi phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng Hµng kh«ng ®Ó tõng b­íc thay thÕ hµng nhËp khÈu. * Hoµ m¹ng qu¶n lý ®iÒu hµnh bay víi chøc n¨ng m¹ng c«ng nghÖ th«ng tin cña ngµnh Hµng kh«ng. * Qui ho¹ch, x©y dùng, khai th¸c C¶ng hµng kh«ng - §Çu t­ theo h­íng më réng vµ x©y míi c¸c c¬ së h¹ tÇng, trang thiÕt bÞ ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ c¸c c¶ng Hµng kh«ng, hiÖn ®¹i ho¸ quy tr×nh khai th¸c phôc vô m¸y bay, phôc vô hµnh kh¸ch vµ hµng ho¸. - PhÊn ®Êu sau n¨m 2005 n©ng cao n¨ng lùc phôc vô hµnh kh¸ch th«ng qua c¶ng Hµng kh«ng Néi Bµi lªn 6 ®Õn 7 triÖu l­ît kh¸ch/n¨m, c¶ng Hµng kh«ng T©n S¬n NhÊt lªn 8 ®Õn 10 triÖu l­ît kh¸ch/n¨m, c¶ng Hµng kh«ng §µ N½ng lªn 4 ®Õn 5 triÖu l­ît kh¸ch/n¨m. - øng dông c«ng nghÖ m¸y tÝnh vµ tù ®éng ho¸ c¸c hÖ thèng nh­: th«ng b¸o bay, lµm thñ tôc, b¨ng truyÒn, èng lång dÉn kh¸ch, an ninh soi chiÕu, c¸c trang thiÕt bÞ t¹i ®­êng b¨ng, ®­êng l¨n, s©n ®ç vµ c¸c c«ng t¸c qu¶n lý kh¸c… Nh»m n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô ngang tÇm c¸c n­íc tiªn tiÕn trong khu vùc. II. Gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ chuyÓn giao c«ng nghÖ ®èi víi Tæng c«ng ty Hµng kh«ng ViÖt Nam. Chóng ta ®· biÕt r»ng c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ thu ®­îc nh÷ng lîi Ých th«ng qua chuyÓn giao c«ng nghÖ n­íc ngoµi: nhanh chãng tiÕp cËn c«ng nghÖ míi, tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian vµ tiÒn cho viÖc nghiªn cøu, tiÕp thu kinh nghiÖm qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh tiªn tiÕn, n©ng cao tr×nh ®é nh©n lùc… Nh­ng kh«ng ph¶i cø tiÕp nhËn c«ng nghÖ míi lµ cã thÓ sö dông ®­îc ngay. VÊn ®Ò lµ ph¶i lµm chñ ®­îc c«ng nghÖ míi, khai th¸c vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ néi sinh. §Ó thùc hiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ thµnh c«ng th× ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn sau: Cã chÝnh s¸ch hç trî cña Nhµ n­íc - X©y dùng ®­îc mét c¬ së h¹ tÇng kü thuËt vµ tµi chÝnh phï hîp. - Nguån nh©n lùc ®­îc ®µo t¹o tèt. §èi víi ngµnh Hµng kh«ng d©n dông còng vËy. C«ng nghÖ hµng kh«ng víi nh÷ng ®Æc tr­ng riªng, lµ hÖ thèng gåm nhiÒu yÕu tè, trong ®ã kh«ng chØ cã m¸y bay mµ cßn cã c¸c yÕu tè: s©n bay, c¶ng hµng kh«ng, tr¹m qu¶n lÝ ®iÒu hµnh bay, hangar b¶o d­ìng söa ch÷a, vµ c¶ nh©n lùc. Nh÷ng yÕu tè nµy ®¶m b¶o viÖc khai th¸c ®iÒu hµnh ho¹t ®éng bay mét c¸ch nhÞp nhµng, chÝnh x¸c vµ an toµn. Do vËy, ®Ó cã thÓ tiÕp nhËn chuyÓn giao nh÷ng lo¹i m¸y bay míi, víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ ®­a vµo khai th¸c cã hiÖu qu¶ th× TCT Hµng kh«ng ViÖt Nam cÇn chó träng ph¸t triÓn c¶ c¬ së h¹ tÇng kü thuËt hµng kh«ng vµ nguån nh©n lùc t­¬ng xøng víi yªu cÇu c«ng nghÖ míi. 1. Gi¶i ph¸p huy ®éng vµ sö dông vèn ®Ó x©y dùng c¬ së kü thuËt hµng kh«ng vµ ph¸t triÓn ®éi bay. 1.1. Nhu cÇu vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn 2001- 2010 Tæng nhu cÇu vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn cña TCT Hµng kh«ng ViÖt Nam trong giai ®o¹n 2001-2010 lµ t­¬ng ®èi lín, kho¶ng 16000- 27000 tû ®ång, trong ®ã giai ®o¹n 2001- 2005 lµ 6000- 14000 tû ®ång vµ giai ®o¹n 2006- 2010 lµ 10.000 – 13.000 tû ®ång. Trong c¬ cÊu vèn ®Çu t­, phÇn lín tËp trung ph¸t triÓn ®éi m¸y bay, mua m¸y bay míi vµ ®éng c¬ víi møc dao ®éng tõ 11.000 tû ®ång ®Õn 22.000 tû ®ång tuú thuéc vµo tû träng m¸y bay së h÷u trong ®éi m¸y bay cña Vietnam airlnires, trong ®ã giai ®o¹n 2001- 2005 lµ 4000- 11.000 tû ®ång vµ giai ®o¹n 2006- 2010 lµ 7000- 11.000 tû ®ång.(1),(2) ChiÕn l­îc ph¸t triÓn TCT HKVN ®Õn n¨m 2010/n¨m 2000. PhÇn cßn l¹i cña vèn ®Çu t­ ®­îc tËp trung ph¸t triÓn c¸c lÜnh vùc ®ång bé (kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt, huÊn luyÖn - ®µo t¹o…). Nhu cÇu trong giai ®o¹n 2001- 2010 lµ kho¶ng 5000 tû ®ång, trong ®ã giai ®o¹n 2001- 2005 lµ kho¶ng 2.300 tû ®ång vµ giai ®o¹n 2006- 2010 lµ 2700 tû ®ång . HiÖn nay, Tæng c«ng ty ®ang huy ®éng vèn ®Çu t­ cho c¸c ch­¬ng tr×nh träng ®iÓm vÒ c¬ së h¹ tÇng kü thuËt nh­: t¨ng c­êng n¨ng lùc c¸c c¬ së b¶o d­ìng, söa ch÷a m¸y bay; c¸c c«ng tr×nh t¹i c¶ng hµng kh«ng quèc tÕ nh­ nhµ ga hµnh kh¸ch T©n S¬n NhÊt, §µ N½ng, n©ng cÊp ®­êng cÊt h¹ c¸nh 1A Néi Bµi, trung t©m kiÓm so¸t kh«ng l­u AACC/HCM, AACC/HN; ®µi chØ huy ®iÒu hµnh, bay Néi Bµi, T©n S¬n NhÊt,… Tuy nhiªn, ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu ®Çu t­ nµy th× viÖc huy ®éng vèn cña Tæng c«ng ty cßn nhiÒu khã kh¨n, quy m« vèn ®Çu t­ cßn h¹n hÑp, do ®ã, cÇn t×m c¸c gi¶i ph¸p ®Ó cã thÓ huy ®éng tèi ®a nguån vèn phôc vô ®Çu t­ ph¸t triÓn. 1.2. Mét sè gi¶i ph¸p t¹o vèn vµ sö dông nguån vèn 1.2.1.Nguån vèn tù bæ sung: C¨n cø trªn triÓn väng vÒ doanh thu vµ hiÖu qu¶ doanh thu cña Tæng c«ng ty, dù kiÕn tæng lîi nhuËn sau thuÕ cho ®Çu t­ vµ khÊu hao tµi s¶n cña Tæng c«ng ty trong giai ®o¹n 2001- 2010 lµ kho¶ng 5.000 tû ®ång, ®¸p øng ®­îc kho¶ng 20-40% nhu cÇu vèn ®Çu t­ ban ®Çu cho ph¸t triÓn ®éi tµu bay. 1.2.2. Nguån vèn huy ®éng: - LËp thÞ tr­êng vèn dµi h¹n thu hót vèn ®Çu t­ dµi h¹n trong x· héi vµ trong nÒn kinh tÕ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho môc tiªu ®Çu t­ dµi h¹n (®Æc biÖt lµ tµu bay, ®éng c¬ vµ phô ting tµu bay, c¬ së h¹ tÇng kü thuËt vµ khai th¸c tµu bay) th«ng qua viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu quèc tÕ vµ tr¸i phiÕu hµng kh«ng (¸p dông riªng trong n­íc). Trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t cã thÓ thùc hiÖn viÖc ph¸t hµnh 1 l­îng tr¸i phiÕu quèc tÕ víi trÞ gi¸ kho¶ng vµi trôc triÖu USD trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ, thêi gian tõ 5-8 n¨m ®Ó ®Çu t­ cho ®éi tµu bay vµ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu hµng kh«ng ë trong n­íc víi sù ®¶m b¶o b»ng chÝnh ®éi tµu bay së h÷u cña Tæng c«ng ty. - §Ò nghÞ Nhµ n­íc cÊp ®Ó ®Çu t­ trë l¹i cho Tæng c«ng ty t­¬ng ®­¬ng víi kho¶n thuÕ thu nhËp cña Tæng c«ng ty nép ng©n s¸ch nhµ n­íc trong giai ®o¹n 2000- 2005 ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn ®éi tµu bay (dù kiÕn lµ kho¶ng 900 tû ®ång). Ngoµi ra, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc cÊp bæ sung b»ng nguån vèn giao cho Tæng c«ng ty kho¶ng 315 triÖu USD hoÆc 15% tiÒn tr¶ tr­íc ®Ó mua tµu bay t©m trung – xa vµ xa trong c¶ giai ®o¹n 2001- 2010. - Nhµ n­íc b¶o l·nh cho Tæng c«ng ty vay tÝn dông xuÊt khÈu th­¬ng m¹i ®Ó mua tµu bay, ­u tiªn cho Tæng c«ng ty mua vµ vay ­u ®·i ngo¹i tÖ, ®ång ViÖt Nam tõ c¸c quü hç trî ®Çu t­ ph¸t triÓn cña Nhµ n­íc. - Thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn th«ng qua ph¸t hµnh cæ phiÕu c«ng ty vµ/hoÆc c¸c lo¹i tr¸i phiÕu chuyÓn ®æi, víi gi¸ trÞ dù kiÕn kho¶ng 300- 1.200 tû ®ång, chñ yÕu dïng ®Ó t¨ng c­êng ®Çu t­ cho c¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸.(1),(2),(3) ChiÕn l­îc ph¸t triÓn TCT HKVN ®Õn n¨m 2010/n¨m 2000. - Thùc hiÖn viÖc vay vèn th«ng qua c¸c tæ chøc tÝn dông xuÊt khÈu (COFACE, EXIMBANK USA, SACE…) nh»m b¶o ®¶m vèn cho 85% nhu cÇu ®Çu t­ mua tµu bay. KÕt hîp vay th­¬ng m¹i trung vµ dµi h¹n cña c¸c tæ chøc tÝn dông trong vµ ngoµi n­íc. Tæng møc vay nî trong giai ®o¹n 2001- 2010 dù kiÕn kho¶ng 10.000- 17.000 tû ®ång, trong ®ã giai ®o¹n 2001-2005 lµ kho¶ng 3.400 – 6.000 tû vµ giai ®o¹n 2006- 2010 kho¶ng 6.000- 9000 tû ®ång, phôc vô cho ®Çu t­ ph¸t triÓn ®éi tµu bay vµ nhu cÇu ®Çu t­ dµi h¹n kh¸c(2). - Huy ®éng vèn th«ng qua viÖc thµnh lËp c¸c liªn doanh víi c¸c ®èi t¸c trong vµ ngoµi n­íc víi møc dù kiÕn trong giai ®o¹n 2010 lµ kho¶ng 500 tû ®ång, trong ®ã giai ®o¹n 2001- 2005 lµ kho¶ng 200 tû ®ång vµ giai ®o¹n 2006- 2010 lµ kho¶ng 300 tû ®ång(3). Mét sè kiÕn nghÞ vÒ huy ®éng vµ sö dông vèn ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng: Trong thêi gian qua, mét sè ®¬n vÞ trong Tæng c«ng ty cßn tr«ng chê vµo nguån vèn ng©n s¸ch, trong khi vèn ng©n s¸ch ®Çu t­ chØ chiÕm tû träng nhá so víi c¸c nguån vèn kh¸c. Do vËy, cÇn tËp trung tèi ®a, hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­ tËp trung tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc; ®Çu t­ cã träng ®iÓm vèn ng©n s¸ch cho c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng c¬ së, kh«ng dïng vèn ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n kinh doanh. + §èi víi nguån vèn tõ quü ®Çu t­ ph¸t triÓn, quü khÊu hao cña c¸c doanh nghiÖp cÇn tËp trung ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n cã kh¶ n¨ng thu håi vèn nhanh, hiÖu qu¶ cao nh»m t¹o tÝch luü ban ®Çu cho c¸c dù ¸n, ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ lín. + Tæng c«ng ty cÇn m¹nh d¹n nghiªn cøu ¸p dông h×nh thøc hîp t¸c ®Çu t­ liªn doanh, liªn kÕt ®Çu t­ khai th¸c trong vµ ngoµi n­íc: ph­¬ng thøc ®Çu t­ BOT, BT còng nh­ c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, tr¸i phiÕu c«ng tr×nh. + Tõ thùc tÕ tiÕn hµnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ trong nh÷ng n¨m qua cho thÊy viÖc sö dông vèn vay tÝn dông th­¬ng m¹i, vèn ODA ®Ó ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng lµ kÐm hiÖu qu¶. V× vËy, trong tr­êng hîp ph¶i vay vèn, c¸c chñ ®Çu t­ ph¶i tÝnh to¸n kü ph©n kú ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng thu håi vèn vµ tr¶ nî ®Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña dù ¸n. + C¬ chÕ ®iÒu hoµ vèn nh»m khai th¸c ®­îc nguån vèn nhµn rçi trong Tæng c«ng ty còng lµ gi¶i ph¸p gi¶m bít t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi vÒ nguån vèn ®Çu t­ cña Tæng c«ng ty. Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn ®­îc cÇn cã c¬ chÕ cho phÐp cña Nhµ n­íc. + Víi nguån quü ch­a sö dông ®Õn (do nhu cÇu tÝch luü phôc vô nh÷ng ch­¬ng tr×nh lín) th× cã thÓ cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c vay víi l·i suÊt ­u ®·i. 2. Gi¶i ph¸p vÒ nguån nh©n lùc Trong c¬ cÊu lao ®éng cña TCT Hµng kh«ng ViÖt Nam hiÖn nay, lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc lµ 0,3%, ®¹i häc 38%, trung cÊp 25%, c«ng nh©n 30%, lao ®éng gi¶n ®¬n 6,5%, ng­êi l¸i 2% vµ thî kü thuËt 7%. Nh­ vËy, cø 1 kü s­, cã 0,65 trung cÊp vµ 0,79 c«ng nh©n. Lùc l­îng lao ®éng cã b»ng cÊp cña Tæng c«ng ty hiÖn lµ rÊt cao nh­ng phÇn lín trong lùc l­îng nµy l¹i kh«ng cã chuyªn ngµnh hµng kh«ng. Lùc l­îng lao ®éng chuyªn ngµnh hµng kh«ng, ng­êi l¸i, thî kü thuËt m¸y bay thÕ hÖ míi ®Æc biÖt thî kü thuËt ®­îc cÊp b»ng theo tiªu chuÈn quèc tÕ cßn thiÕu. Nguyªn nh©n chñ yÕu cña thùc tr¹ng nµy ®ã lµ: Thø nhÊt, thÕ hÖ nguån nh©n lùc nÒn mãng ban ®Çu cña TCT chñ yÕu lµ lùc l­îng vò trang vµ c«ng nh©n viªn quèc phßng chuyÓn tõ qu©n ®éi sang lÜnh vùc vËn t¶i hµng kh«ng. Do ®ã hä thiÕu kiÕn thøc chuyªn ngµnh hµng kh«ng vµ khiÕn mÊt ®i tÝnh kÕ thõa ®èi víi thÕ hÖ kÕ tiÕp. Thø hai, nguån nh©n lùc bæ sung trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn chñ yÕu tõ c¸c c¬ së ®µo t¹o trong n­íc vµ mét sè Ýt ®­îc ®µo t¹o ë n­íc ngoµi. Trong khi hÖ thèng c¸c tr­êng ®¹i häc, trung cÊp vµ d¹y nghÒ cña ViÖt Nam hiÖn nay hÇu nh­ kh«ng cã mét c¬ së nµo ®µo t¹o thî kü thuËt m¸y bay, ng­êi l¸i, hay kü s­ hµng kh«ng (duy nhÊt chØ cã Tr­êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi míi b¾t ®Çu tuyÓn sinh chuyªn ngµnh c¬ khÝ hµng kh«ng n¨m 1998). MÆc dï, ngµnh hµng kh«ng cã Tr­êng Hµng kh«ng ®­îc xem lµ trung t©m ®µo t¹o cña ngµnh nh­ng sè chuyªn ngµnh ®µo t¹o ë ®©y cßn h¹n hÑp ë viÖc ®µo t¹o kiÕn thøc c¬ b¶n cho tiÕp viªn hµng kh«ng, nh©n viªn kiÓm so¸t kh«ng l­u vµ nh©n viªn vËn chuyÓn… Thø ba, ngµnh hµng kh«ng thiÕu chuyªn gia giái trong lÜnh vùc nghiªn cøu vµ biªn so¹n qui tr×nh vµ néi dung ®µo t¹o vÒ hµng kh«ng. Thø t­, vèn ®Çu t­ cho lÜnh vùc ®µo t¹o cßn rÊt thiÕu chi phÝ ®µo t¹o ë n­íc ngoµi l¹i qu¸ cao. Tr­íc thùc tr¹ng nguån nh©n lùc nãi trªn vµ môc tiªu CNH- H§H ngµnh hµng kh«ng d©n dông giai ®o¹n 2001- 2010, ph¸t triÓn khoa häc- c«ng nghÖ nh»m n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô vËn t¶i hµng kh«ng, trong ®ã nhiÖm vô tr­íc m¾t lµ t¨ng c­êng chuyÓn giao c«ng nghÖ n­íc ngoµi trong lÜnh vùc khai th¸c vµ b¶o d­ìng m¸y bay, lµm chñ c«ng nghÖ míi vµ tõng b­íc n©ng cao n¨ng lùc néi sinh vÒ c«ng nghÖ hµng kh«ng th× con ng­êi lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu. Tæng c«ng ty Hµng kh«ng ViÖt Nam cÇn x©y dùng mét ®éi ngò lao ®éng cã kiÕn thøc giái vÒ chuyªn ngµnh hµng kh«ng ®Æc biÖt lµ nh÷ng kü s­, thî kü thuËt, ng­êi l¸i ®ñ kinh nghiÖm vµ tr×nh ®é khai th¸c, qu¶n lý c¸c lo¹i m¸y bay thÕ hÖ míi. §©y còng lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó Tæng c«ng ty cã thÓ ph¸t triÓn ®éi m¸y bay hiÖn ®¹i, t¨ng sè l­îng m¸y bay së h÷u (100% së h÷u lo¹i m¸y bay tÇm ng¾n vµ tÇm trung, 50% së h÷u lo¹i m¸y bay tÇm xa sau n¨m 2010), n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng hµng kh«ng thÕ giíi. Mét sè gi¶i ph¸p sau ®©y cÇn quan t©m: +Kinh phÝ ®Çu t­ cho ®µo t¹o phÇn lín trong ®ã cÇn ®­îc xem nh­ lµ nguån vèn t¸i ®Çu t­, chø kh«ng ph¶i lµ kho¶n chi phÝ tÝnh trong gi¸ thµnh s¶n xuÊt kinh doanh. Bëi v× theo qui luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nÕu kinh phÝ ®Çu t­ cho ®µo t¹o lµ chi phÝ tÝnh trong gi¸ thµnh th× nhµ s¶n xuÊt bao giê còng t×m mäi biÖn ph¸p h¹n chÕ chi phÝ ®Õn møc tèi ®a nh»m gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Cßn nÕu kinh phÝ lµ vèn ®Çu t­ th× sè l­îng ®Çu t­ nhiÒu hay Ýt hoµn toµn phô thuéc vµo môc tiªu kinh doanh cña nhµ ®Çu t­. +Khi ®· x¸c ®Þnh vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc lµ mét phÇn quan träng hµng ®Çu trong kÕ ho¹ch kinh doanh, còng nh­ trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn, vµ kinh phÝ ®Çu t­ cho ®µo t¹o cÇn ®­îc xem nh­ lµ nguån vèn t¸i ®Çu t­, th× nhÊt thiÕt cÇn ph¶i cã mét c¬ quan chuyªn tr¸ch vÒ ®µo t¹o. Môc tiªu cña c¬ quan nµy lµ nh»m: - Chñ ®éng x©y dùng kÕ ho¹ch vµ chiÕn l­îc ®µo t¹o nguån nh©n lùc phï hîp víi môc tiªu kinh doanh. - Qu¶n lý vµ khai th¸c cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­ cho ®µo t¹o. - Tõng b­íc tù lµm chñ c«ng t¸c ®µo t¹o nguån nh©n lùc hµng kh«ng(HK). - Khai th¸c triÖt ®Ó c¸c nguån tri thøc trong vµ ngoµi ngµnh HK, trong vµ ngoµi n­íc ®Ó n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o nguån nh©n lùc chuyªn ngµnh HK. -§ång thêi g¾n kÕt c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc HK, kinh nghiÖm thùc tiÔn trong kinh doanh vËn t¶i HK víi c«ng t¸c ®µo t¹o thµnh mét thÓ thèng nhÊt nh»m t¨ng c­êng c«ng t¸c ®µo t¹o t¹i chç, vµ coi ®ã nh­ mét bé phËn quan träng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ®éi ngò lao ®éng mang tÝnh ®Æc thï cña ngµnh hµng kh«ng ®ñ vÒ sè l­îng, hîp lý vÒ c¬ cÊu vµ ®¹t tr×nh ®é theo tiªu chuÈn quèc tÕ. +Nhµ n­íc vµ ngµnh HK cÇn ­u tiªn c¸c dù ¸n ®µo t¹o ®Ó tõng b­íc x©y dùng Tr­êng Hµng kh«ng trë thµnh mét trung t©m ®µo t¹o huÊn luyÖn chuyªn ngµnh ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ vµ con ng­êi cã ®ñ kh¶ n¨ng ®µo t¹o cho ngµnh Hµng kh«ng vµ cho c¸c n­íc trong khu vùc. +Thµnh lËp quü tµi trî häc bæng ®Ó: Thu hót nh©n tµi b»ng viÖc tµi trî häc bæng cho nh÷ng sinh viªn xuÊt s¾c (lµ ng­êi ViÖt Nam) cña c¸c tr­êng ®¹i häc c¶ trong vµ ngoµi n­íc. Hµng n¨m VNA x©y dùng kÕ ho¹ch nguån nh©n lùc cÇn bæ sung cho t­¬ng lai, tiÕn hµnh t×m kiÕm vµ ký hîp ®ång tµi trî tay ba gi÷a VNA víi c¬ së ®µo t¹o vµ sinh viªn ë nh÷ng lÜnh vùc mµ VNA cÇn. Hay nãi c¸ch kh¸c ®©y lµ h×nh thøc ®Æt hµng häc tËp, nghiªn cøu víi nh÷ng ng­êi cã n¨ng lùc thùc sù ®Ó phôc vô cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña VNA. LÏ tÊt nhiªn sau khi tèt nghiÖp nh÷ng sinh viªn ®ã sÏ phôc vô cho VNA. - Liªn kÕt ®Çu t­ vèn ®µo t¹o ë n­íc ngoµi víi nh÷ng chuyªn ngµnh cÇn thiÕt cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña VNA gi÷a VNA víi c¸n bé c«ng nh©n viªn ®ang c«ng t¸c trong Ngµnh cã con em ®¹i häc theo h×nh thøc 50/50. +CÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch nh÷ng ng­êi ®ang c«ng t¸c trong ngµnh HK hoÆc con em cña hä nÕu thi ®ç c¸c chØ tiªu häc bæng theo c¸c dù ¸n tµi trî cña c¸c chÝnh phñ ®èi víi nh÷ng chuyªn ngµnh cÇn thiÕt cho chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña VNA. +TËn dông nguån vèn ODA, FDI vèn hîp t¸c vµ hç trî cña c¸c tæ chøc quèc tÕ, nhµ cung cÊp m¸y bay, khÝ tµi… ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu vèn ®Çu t­ cho ®µo t¹o c¬ b¶n ng­êi l¸i , c¸n bé kü thuËt ®Çu ngµnh vµ c¸n bé qu¶n lý víi møc dù kiÕn giai ®o¹n 2001- 2010 lµ kho¶ng 40- 60 triÖu USD, trong ®ã 2001 – 2005 lµ 20- 30 triÖu USD vµ 2006- 2010 lµ 25- 35 triÖu USD.(1) ChiÕn l­îc ph¸t triÓn TCT HKVN ®Õn n¨m 2010/n¨m 2000. 3. KÕt hîp chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ n©ng cao n¨ng lùc khoa häc – c«ng nghÖ néi sinh. Nh÷ng tiÕn bé khoa häc- c«ng nghÖ ®· vµ ®ang t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn sù ph¸t triÓn cña ngµnh hµng kh«ng d©n dông. §èi víi c¸c n­íc cã ngµnh hµng kh«ng ®ang ph¸t triÓn, nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ mét mÆt t¹o ra c¬ héi ®Ó c¸c n­íc nµy cã thÓ cung cÊp c¸c dÞch vô víi chÊt l­îng ngang tÇm quèc tÕ, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, nh­ng mÆt kh¸c ®Æt ra nguy c¬ phô thuéc vÒ c«ng nghÖ. ViÖc nhËp nh÷ng c«ng nghÖ cao tõ n­íc ngoµi râ rµng kh«ng ph¶i lµ biÖn ph¸p triÖt ®Ó nh»m tho¸t khái nguy c¬ tôt hËu, trong khi nã rÊt cã thÓ cßn t¹o ra sù phô thuéc nÕu kh«ng lµm chñ ®­îc c«ng nghÖ. Do vËy, Hµng kh«ng ViÖt Nam còng nh­ TCT Hµng kh«ng ViÖt Nam cÇn chó ý ®Õn viÖc n©ng cao n¨ng lùc khoa häc – c«ng nghÖ hµng kh«ng néi sinh, ®Ó cã kh¶ n¨ng tiÕp thu c¸c tri thøc míi cña thÕ giíi, thÝch nghi, lµm chñ c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ n­íc ngoµi, nghiªn cøu gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò khoa häc vµ c«ng nghÖ vÒ hµng kh«ng do thùc tiÔn ®Æt ra trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, b¶o ®¶m c¨n cø khoa häc cho c¸c quy ho¹ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn l©u dµi. H¬n n÷a, cã dùa vµo n¨ng lùc khoa häc- c«ng nghÖ néi sinh th× míi thùc hiÖn ®­îc viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ n­íc ngoµi ®¹t hiÖu qu¶ cao, chän ®óng c«ng nghÖ cÇn nhËp, lµm chñ vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ nhËp, kh¾c phôc t×nh tr¹ng: c¸c trang thiÕt bÞ mua vÒ thuéc c«ng nghÖ cò, dïng mét thêi gian l¹i ph¶i thay ®æi, hoÆc lµ c¸c trang thiÕt bÞ ®ã qu¸ hiÖn ®¹i dÉn ®Õn hoÆc kh«ng khai th¸c ®­îc (do kh«ng thÝch øng víi mÆt b»ng chung cña hÖ thèng), hoÆc khai th¸c kh«ng hÕt ®­îc tÝnh n¨ng, c«ng suÊt cña trang thiÕt bÞ (do thiÕu n¨ng lùc vËn hµnh). §Ó n©ng cao tiÒm lùc khoa häc- c«ng nghÖ hµng kh«ng cÇn cã mét sè biÖn ph¸p sau: Tr­íc hÕt, Tæng c«ng ty cÇn hoµn thiÖn hÖ thèng qu¶n lý khoa häc – c«ng nghÖ cña m×nh, tæ chøc c¬ së nghiªn cøu khoa häc, ph¸t triÓn c«ng nghÖ theo h­íng kÕt hîp gi¶ng d¹y víi nghiªn cøu, triÓn khai vµ lµm dÞch vô khoa häc- c«ng nghÖ. HiÖn nay, Héi ®ång khoa häc cña Tæng c«ng ty gi÷ nhiÖm vô chØ ®¹o, tæ chøc triÓn khai nghiªn cøu, øng dông c¸c ®Ò tµi khoa häc vµ ho¹t ®éng cña ngµnh, thÈm ®Þnh, phª chuÈn néi dung ®Ò tµi khoa häc, dù ¸n chuyÓn giao c«ng nghÖ. Hµng n¨m Héi ®ång cã kho¶ng trªn d­íi 10 ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc vµ còng mét sè ®­îc ®­a vµo øng dông nh­ng ch­a cã ®Ò tµi nµo mang tÝnh chÊt ®ét ph¸. ViÖc ®¸nh gi¸ chÊt l­îng s¶n phÈm khoa häc ch­a cã nh÷ng tiªu chuÈn cô thÓ. Thø hai lµ n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ. Tæng c«ng ty cÇn cã kÕ ho¹ch x¸c ®Þnh c¬ cÊu, nhu cÇu lùc l­îng khoa häc – c«ng nghÖ hµng kh«ng, trªn c¬ së ®ã tiÕn hµnh ®µo t¹o l¹i ®éi ngò hiÖn cã vµ ®i ®«i víi ®µo t¹o míi ®Ó kÞp cã mét thÕ hÖ c¸n bé khoa häc- c«ng nghÖ ®ñ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng ®¸p øng yªu cÇu míi. §Ó thùc hiÖn ®­îc viÖc nµy, Tæng c«ng ty nªn phèi hîp víi Tr­êng Hµng kh«ng ViÖt Nam ®Ó lµm sao g¾n kÕt c«ng t¸c ®µo t¹o víi nhu cÇu khoa häc c«ng nghÖ thùc tÕ. Ngoµi ra, Tæng c«ng ty còng cÇn x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch thu hót, khuyÕn khÝch c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ giái ®ãng gãp x©y dùng Tæng c«ng ty, ch¼ng h¹n nh­ thay ®æi chÕ ®é ph©n phèi tiÒn l­¬ng ®èi víi c¸c thî kü thuËt, ng­êi l¸i mét c¸ch hîp lý h¬n ®Ó hä cã thÓ cèng hiÕn hÕt m×nh, kh«ng sî tr¸ch nhiÖm c«ng viÖc, võa ®¶m nhiÖm c«ng t¸c kü thuËt võa cã ®iÒu kiÖn tham gia nghiªn cøu ph¸t triÓn c«ng nghÖ míi, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸n bé, ®Æc biÖt lµ c¸n bé trÎ ®­îc ®i båi d­ìng vµ trao ®æi khoa häc- c«ng nghÖ ë c¸c n­íc cã nÒn khoa häc- c«ng nghÖ hµng kh«ng tiªn tiÕn. Thùc tÕ lµ c¸c c¸n bé trÎ ®ñ n¨ng lùc Ýt cã c¬ héi ®­îc ®i häc ë n­íc ngoµi. Bëi v× c¸c kho¸ ®µo t¹o c¸n bé kü thuËt, c¸n bé khoa häc do Tæng c«ng ty tr¶ kinh phÝ hay theo c¸c ch­¬ng tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ ch­¬ng tr×nh tµi trî cña n­íc ngoµi (ODA) th­êng chän nh÷ng ng­êi ®· cã kinh nghiÖm vµ hÇu hÕt nh÷ng ng­êi nµy trªn 40 tuæi, nhiÒu khi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o còng nh­ tiÕp thu khoa häc- c«ng nghÖ míi kh«ng nhanh nh¹y nh­ nh÷ng c¸n bé trÎ. Thø ba, ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng cho ho¹t ®éng nghiªn cøu, triÓn khai khoa häc- c«ng nghÖ Tæng c«ng ty cÇn t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn tèi thiÓu vÒ c¬ së vËt chÊt kü thuËt, hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin khoa häc- c«ng nghÖ ®¸p øng yªu cÇu: nhanh, ®ñ vµ míi trªn c¬ së øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo qu¶n lÝ. Tuy nhiªn còng ph¶i thÊy r»ng kh¶ n¨ng trang bÞ c¸c ph­¬ng tiÖn nghiªn cøu khoa häc cña ngµnh HKDD còng nh­ Tæng c«ng ty hiÖn nay cßn rÊt h¹n chÕ do vèn ®Çu t­ cßn thiÕu vµ “lùc bÊt tßng t©m”. C¸c c¸n bé khoa häc- c«ng nghÖ còng kh«ng thÓ ®i s©u nghiªn cøu thö nghiÖm trong lÜnh vùc hµng kh«ng c«ng nghÖ cao. 4. Mét sè kiÕn nghÞ vÒ vÊn ®Ò tæ chøc vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ lÜnh vùc khai th¸c b¶o d­ìng m¸y bay. 4.1. VÒ c¬ chÕ tæ chøc: C«ng nghÖ khai th¸c b¶o d­ìng m¸y bay cña thÕ giíi sau h¬n nöa thÕ kû tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®· ®­îc céng ®ång Hµng kh«ng Quèc tÕ kh¶o nghiÖm, tæng hîp vµ ®­a ra c¸c chuÈn mùc mang tÝnh ph¸p quy thÓ hiÖn trong 18 phô lôc cña ICAO- Tæ ch­c Hµng kh«ng d©n dông thÕ giíi. §èi víi nhiÒu n­íc ph¸t triÓn, viÖc ¸p dông c¸c chuÈn mùc nµy ®· dÇn ®­îc x©y dùng thµnh c¸c m« h×nh khu«n mÉu vÒ hµng lo¹t vÊn ®Ò thiÕt yÕu nh­: tæ chøc, nh©n sù, c¬ chÕ vËn hµnh, quy tr×nh, tµi liÖu, c¬ së h¹ tÇng, trang thiÕt bÞ… Hµng kh«ng ViÖt Nam víi xuÊt ph¸t chËm h¬n so víi thÕ giíi do ®ã cÇn ph¶i nhanh chãng héi nhËp cïng sù ph¸t triÓn chung ®Ó ®¸p øng c¸c chuÈn mùc quèc tÕ. Theo quy ®Þnh cña ICAO, mäi m¸y bay th­¬ng m¹i chØ ®­îc phÐp bay khi cã chøng chØ cho phÐp cña mét tæ chøc b¶o d­ìng ®­îc phª chuÈn. Mµ theo tiªu chuÈn JAR-145 cña céng ®ång c¸c nhµ chøc tr¸ch hµng kh«ng, Ch©u ¢u (JAA), mét tæ chøc b¶o d­ìng muèn ®­îc phª chuÈn theo tiªu chuÈn nµy ph¶i tho¶ m·n 3 yªu cÇu: - C¬ së h¹ tÇng kü thuËt (nhµ x­ëng, thiÕt bÞ) - Tr×nh ®é kü thuËt cña con ng­êi (thÓ hiÖn qua c¸c chøng chØ phï hîp). - Mét hÖ thèng tæ chøc phï hîp víi c¸c chuÈn mùc. VÒ ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt vµ tr×nh ®é nh©n lùc lµm c«ng t¸c b¶o d­ìng (nh­ ®· tr×nh bµy ch­¬ng II) cña Tæng c«ng ty HKVN ®Õn nay ®· b­íc ®Çu ®¶m b¶o yªu cÇu vµ cø theo sù tiÕn triÓn nµy chóng ta kh«ng gÆp khã kh¨n g× ®Ó cã thÓ ®¸p øng tiªu chuÈn theo JAR 145. VÊn ®Ò cßn l¹i chÝnh lµ c¬ chÕ tæ chøc qu¶n lý b¶o d­ìng, khai th¸c cña Tæng c«ng ty. Hai c¬ së ®¶m nhiÖm nhiÖm vô nµy hiÖn nay lµ XÝ nghiÖp A75 vµ A76. Theo nghÞ ®Þnh 04/CP cña ChÝnh phñ, ®©y lµ c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc (nghÜa lµ ngang hµng víi Hµng kh«ng quèc gia- Vietnam Airlines (VNA) nh­ng v× Tæng c«ng ty HKVN lÊy VNA lµm nßng cèt (VNA kh«ng cã bé m¸y m¸y riªng), Tæng gi¸m ®èc c«ng ty ®ång thêi lµ ng­êi thay mÆt nhµ n­íc lµm chñ së h÷u vµ qu¶n lý VNA. Nh­ vËy cã nghÜa lµ A75 lµ ®¬n vÞ phô thuéc VNA. §iÒu nµy m©u thuÉn víi quy ®Þnh cña JAR-145, theo ®ã, A75 vµ A75 ph¶i lµ ®¬n vÞ ®éc lËp víi VNA mµ cèt lâi lµ ®éc lËp vÒ tæ chøc nh©n sù, ®µo t¹o, huÊn luyÖn vµ tµi chÝnh. Thùc tÕ n¨m 1996, Tæng c«ng ty ®· gÆp ph¶i vÊn ®Ò nµy khi VNA ký hîp ®ång thuª h·ng Airbus b¶o d­ìng vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ b¶o d­ìng lo¹i m¸y bay A320 thêi h¹n lµ 2 n¨m. Theo ®Ò xuÊt cña Airbus, VNA ®· triÓn khai x©y dùng tæ chøc b¶o d­ìng theo m« h×nh 1 tæ chøc ®éc lËp ®Ó ®¸p øng JAR 145. KÕt qu¶ lµ VNA ®· kh«ng thÓ triÓn khai ®­îc theo hîp ®ång v× cã nhiÒu ý kiÕn kh«ng ñng hé. ViÖc thùc hiÖn theo m« h×nh 1 tæ chøc nh­ Airbus ®Ò xuÊt lµm biÕn mÊt 2 xÝ nghiÖp A75 vµ A76 trªn danh nghÜa, ®iÒu nµy tr¸i víi quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ. Sau ®ã, Tæng c«ng ty ®· ph¶i lùa chän mét m« h×nh kh¸c, m« h×nh 1 + 2 (mét nhµ khai th¸c lµ VNA + hai nhµ b¶o d­ìng ®éc lËp lµ A75 vµ A76). Gi¶i ph¸p nµy phÇn nµo gi¶i quyÕt m©u thuÉn trªn nh­ng còng chØ cã tÝnh chÊt t×nh thÕ. VÒ l©u dµi, nh»m ®¸p øng tiªu chuÈn JAR 145, Tæng c«ng ty cÇn kiÕn nghÞ víi ChÝnh phñ ®Ó thay ®æi c¬ cÊu tæ chøc, cã thÓ lµ thµnh lËp mét c«ng ty b¶o d­ìng kü thuËt dùa trªn c¬ së 2 xÝ nghiÖp A75 vµ A76. §©y sÏ lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp trong Tæng c«ng ty víi nhiÖm vô chÝnh lµ chuyªn b¶o d­ìng söa ch÷a c¸c m¸y bay, ®éng c¬ theo hîp ®ång kinh tÕ ®­îc ký kÕt víi VNA vµ c¸c kh¸ch hµng kh¸c. §©y còng lµ m« h×nh tiªn tiÕn mµ mét sè h·ng hµng kh«ng lín trong khu vùc ¸p dông; ­u ®iÓm lµ ®¶m b¶o sù ®iÒu hµnh liªn tôc cña Tæng gi¸m ®èc ®èi víi ho¹t ®éng cña ®éi m¸y bay, c«ng t¸c b¶o d­ìng tËp trung vÒ mét mèi do ®ã thuËn lîi trong qu¶n lý chi phÝ kü thuËt vµ ®Çu t­ träng t©m. 4.2. VÊn ®Ò lùa chän ®èi t¸c thÝch hîp ®Ó thùc hiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ VÊn ®Ò nµy liªn quan ®Õn h×nh thøc lùa chän ®èi t¸c ®Ó tiÕn hµnh chuyÓn giao c«ng nghÖ (CGCN). Thùc tÕ trong c¸c ®ît CGCN ®· thùc hiÖn ë Tæng c«ng ty HKVN nh÷ng n¨m qua, viÖc lùa chän ®èi t¸c ®­îc thùc hiÖn d­íi nhiÒu h×nh thøc: - ChØ ®Þnh ®èi t¸c- ¸p dông trong ®ît CGCN b¶o d­ìng kü thuËt m¸y bay A-300 cho xÝ nghiÖp A76. §èi t¸c lùa chän lµ Airbus ®­îc x¸c ®Þnh ngay tõ khi ký hîp ®ång thuª kh« 10 m¸y bay víi Aerostar Leasing. - §Êu thÇu - ¸p dông trong ®ît CGCN b¶o d­ìng kü thuËt m¸y bay B-767 cho xÝ nghiÖp A75. §èi t¸c tróng thÇu lµ ansett Worldwide. - ChØ ®Þnh dùa trªn kÕt qu¶ so s¸nh c¸c b¶n chµo hµng cña c¸c ®èi t¸c kh¸c nhau- ®­îc ¸p dông trong ®ît CGCN b¶o d­ìng d¹ng 4C/6y cho m¸y bay A-320 cña xÝ nghiÖp A76. §èi t¸c ®­îc lùa chän lµ Air France Industries (AFI). Qua kinh nghiÖm triÓn khai, h×nh thøc ®Êu thÇu kh«ng phï hîp víi c¸c dù ¸n liªn quan ®Õn CGCN b¶o d­ìng kü thuËt. Bëi v× ®Êu thÇu dùa vµo gi¸ cña ®èi t¸c ®Ó x¸c ®Þnh ng­êi tróng thÇu mµ th­êng c¸c ®èi t¸c nµy Ýt cã chuyªn m«n trong lÜnh vùc b¶o d­ìng kü thuËt. MÆc dï h×nh thøc nµy cã thÓ cã gi¸ thÊp nhÊt nh­ng ®Ó kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña ®èi t¸c tróng thÇu, chóng ta ph¶i tr¶ gi¸ c¶ vÒ chi phÝ vµ thêi gian thùc hiÖn (chi phÝ c¬ héi). Nh­ tr­êng hîp cña ®èi t¸c ansett Worldwide lµ mét vÝ dô. Ansett lµ ®èi t¸c kh«ng cã kinh nghiÖm trong lÜnh vùc b¶o d­ìng m¸y bay v× vËy sau khi tróng thÇu hä ®· thuª ®èi t¸c thø ba thùc hiÖn mét phÇn cña néi dung hîp ®ång cam kÕt. Sau 2 th¸ng triÓn khai Vietnam Airlines ®· ph¸t hiÖn r»ng Ansett kh«ng thùc hiÖn ®óng c¸c cam kÕt trong hîp ®ång v× thùc tÕ hä kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn cam kÕt ®ã. V× vËy VNA ®· ph¶i chÊm døt hîp ®ång vµ lùa chän Royal Brunei ®Ó thay thÕ. Vµ Royal Brunei ®· thùc hiÖn tèt hîp ®ång do hä cã kinh nghiÖm trong kh©u b¶o d­ìng m¸y bay B767. Song thêi gian cña ®ît chuyÓn giao ph¶i chËm h¬n 2 th¸ng do hËu qu¶ cña viÖc Ansett kh«ng triÓn khai ®­îc khèi l­îng c«ng viÖc trong thêi gian ®Çu. Víi h×nh thøc chØ ®Þnh ®èi t¸c, chóng ta cã ®iÒu kiÖn t×m hiÓu, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng vµ kinh nghiÖm cña c¸c ®èi t¸c, qua ®ã lùa chän ®èi t¸c thÝch hîp ®èi víi tõng lo¹i, tõng ®ît chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ hiÖu qu¶ cao h¬n. Thùc tÕ lµ c¸c ®èi t¸c Airbus vµ AFI lµ nh÷ng ®èi t¸c lín cã tiÒm n¨ng vµ kinh nghiÖm b¶o d­ìng m¸y bay A320 nªn hä thùc hiÖn c¸c ®ît CGCN kÓ trªn rÊt tèt, ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ thêi gian. Cã thÓ nãi, lùa chän ®èi t¸c cã ¶nh h­ëng quan träng tíi chÊt l­îng vµ tiÕn ®é cña qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ. Do ®ã Tæng c«ng ty HKVN cÇn chó ý ®Õn kh©u xö lÝ, thu thËp th«ng tin ®èi t¸c trªn c¬ së ®ã Tæng c«ng ty cã nh÷ng lùa chän ®óng ®¾n ®Ó ®¶m b¶o r»ng c«ng nghÖ nhËn ®­îc xøng ®¸ng víi tiÒn b¹c, thêi gian vµ c«ng søc ®· bá ra. 4.3. Ph¸t huy néi lùc ®Ó ®¶m b¶o tÝnh bÒn v÷ng cña chuyÓn giao c«ng nghÖ. Qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ kü thuËt b¶o d­ìng m¸y bay th­êng diÔn ra trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, trong ®ã c¸c vÞ trÝ chñ chèt trong c¸c kh©u tõ ®iÒu hµnh ®Õn t¸c nghiÖp ®Òu do c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi ®¶m nhiÖm. KÕt thóc qu¸ tr×nh CGCN, phÇn lín c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi ®­îc rót ®i, chØ mét sè rÊt Ýt ®­îc gi÷ l¹i nh­ng chØ ®ãng vai trß t­ vÊn. Toµn bé qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh vµ t¸c nghiÖp ®Òu do c¸n bé vµ nh©n viªn kü thuËt ViÖt Nam ®¶m nhiÖm. Tuy nhiªn c«ng nghÖ b¶o d­ìng kü thuËt m¸y bay cã ®Æc thï riªng- ®ã lµ mét hÖ thèng tËp hîp cña nhiÒu kh©u tæ chøc, nh©n sù, quy tr×nh, ph­¬ng tiÖn thiÕt bÞ cho ®Õn kü n¨ng cña tõng c¸n bé, nh©n viªn kü thuËt. HÖ thèng nµy chØ ®­îc c¸c nhµ chøc tr¸ch Hµng kh«ng phª chuÈn trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh (6 th¸ng ®Õn 1 n¨m). Sau ®ã, nhµ chøc tr¸ch hµng kh«ng sÏ tæ chøc kiÓm tra l¹i toµn bé vµ chØ cÇn mét kh©u kh«ng ®¸p øng th× cã thÓ rót phª chuÈn tõng phÇn hoÆc toµn bé hÖ thèng. §èi víi Tæng c«ng ty HKVN, viÖc duy tr× ®­îc sù æn ®Þnh cña c¶ hÖ thèng kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n. Nh÷ng yÕu tè thay ®æi lu«n xuÊt hiÖn, trong ®ã ph¶i kÓ tíi yÕu tè con ng­êi. C«ng nghÖ vµ kü thuËt tuy khã vµ lu«n lu«n biÕn ®æi cã quy luËt, cßn ý chÝ con ng­êi rÊt khã l­êng. C¸n c¸n bé nh©n viªn kü thuËt ®­îc phª chuÈn nh­ng cø 6 th¸ng hoÆc 1 n¨m sau ph¶i tr¶i qua 1 kú s¸t h¹ch vµ v× nhiÒu nguyªn nh©n hä cã thÓ bÞ thu håi chøng chØ. NÕu nhiÒu ng­êi bÞ nh­ vËy th× c¶ hÖ thèng sÏ kh«ng ®­îc ®¸p øng. V× vËy, muèn ®¶m b¶o ch¾c ch¾n nhÊt cho tÝnh bÒn v÷ng cña c¸c thµnh qu¶ CGCN mµ chóng ta ®· ®¹t ®­îc th× Tæng c«ng ty cÇn ph¶i ph¸t huy tèi ®a néi lùc mµ chñ yÕu lµ con ng­êi, hay nãi c¸ch kh¸c lµ ph¸t huy tèi ®a n¨ng lùc vµ trÝ tuÖ cña nh÷ng c¸n bé nh©n viªn kü thuËt, khÝch lÖ hä phÊn ®Êu v× toµn tËp thÓ. KÕt luËn Nh÷ng n¨m võa qua, Tæng c«ng ty HKVN ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc, ®Æc biÖt lµ tr×nh ®é c«ng nghÖ trong lÜnh vùc vËn t¶i hµng kh«ng, do ®ã ®· n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña Tæng c«ng ty. Trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2010, Tæng c«ng ty mét mÆt cÇn kh¾c phôc nh÷ng mÆt h¹n chÕ hiÖn t¹i, mÆt kh¸c ph¶i ph¸t huy nh÷ng thÕ m¹nh, thµnh tùu ®¹t ®­îc cña m×nh ®Ó cã thÓ tiÕp tôc ph¸t triÓn v÷ng ch¾c trong m«i tr­êng c¹nh tranh quèc tÕ ngµy cµng khèc liÖt. §Æc biÖt, khoa häc- c«ng nghÖ sÏ ®ãng vai trß lµ ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn cña Tæng c«ng ty víi môc tiªu lµ trë thµnh mét h·ng hµng kh«ng hiÖn ®¹i ngang tÇm khu vùc vµ thÕ giíi. Trong luËn v¨n nµy, t«i còng muèn ®em l¹i mét c¸i nh×n kh¸i qu¸t vÒ hiÖn tr¹ng ph¸t triÓn c«ng nghÖ cña Tæng c«ng ty Hµng kh«ng ViÖt Nam, thÊy ®­îc nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc cña qu¸ tr×nh ®æi míi theo h­íng ­u tiªn chuyÓn giao c«ng nghÖ n­íc ngoµi, tiÕn th¼ng vµo c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña Tæng c«ng ty. Tuy nhiªn, luËn v¨n míi ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò chuyÓn giao c«ng nghÖ trong lÜnh vùc khai th¸c b¶o d­ìng kü thuËt m¸y bay vµ ®iÒu hµnh bay, v× thêi gian h¹n hÑp nªn ch­a thÓ xem xÐt nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c nh­: øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong qu¶n lý hµnh chÝnh vµ nghiªn cøu khoa häc. T«i rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n quan t©m. Mét lÇn n÷a, t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n toµn thÓ thÇy c« gi¸o cïng c¸c c¸n bé cña Tæng c«ng ty ®· gióp ®ì ®Ó t«i cã thÓ hoµn thµnh luËn v¨n tèt nghiÖp. Tµi liÖu tham kh¶o: 1. Gi¸o tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ- PGS.TS. Vò ChÝ Léc- 1998 2. CÈm nang chuyÓn giao c«ng nghÖ- NXB Khoa häc vµ kü thuËt- 2001 3. LuËt d©n sù ViÖt Nam 4. NghÞ ®Þnh 45//1998/N§- CP (1- 7- 1998) 5. Th«ng t­ 1254/1999/TT- BKHCNMT (12- 7- 1999) 6. Ph¸p lÖnh chuyÓn giao c«ng 7. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn Tæng c«ng ty Hµng kh«ng ViÖt Nam giai ®o¹n 2001- 2010 (n¨m 2000) 8. NghÞ quyÕt §¹i héi ®¹i biÓu §¶ng bé Tæng c«ng ty HKVN lÇn thø 2 nhiÖm kú 2003- 2008 (n¨m 2003) 9. T¹p chÝ Hµng kh«ng ViÖt Nam n¨m 2002: sè 1, 4, 5, 6 n¨m 2003: sè 1, 2, 3, 4, 6, 7, 9 10.Th«ng tin hµng kh«ng (c¸c sè 1, 3, 16, 28 n¨m 2003) 11.Website cña bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­: www. mpi.gov.vn