Đánh giá hoạt động phòng chống sốt xuất huyết tại tỉnh Tây Ninh

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 Chuyên Đề Ký Sinh Trùng 202 ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG PHÒNG CHỐNG SỐT XUẤT HUYẾT TẠI TỈNH TÂY NINH Lê Thành Đồng*, Mai Đình Thắng*, Trần Thị Kim Hoa* TÓM TẮT Đặt vấn đề: Mặc dù việc phòng chống sốt xuất huyết đã được đầu tư các nguồn lực từ nhiều năm nay nhưng tình hình sốt xuất huyết ở một số địa phương hầu như không giảm hoặc tăng trong thời gian qua, có thể việc tổ chức và triển khai các hoạt động phòng chống sốt xuất huyết không hiệu quả, chúng tôi tiến hành đề tài nhằm: Đánh giá việc tổ chức và triển khai thực hiện các hoạt động phòng chống sốt xuất huyết ở các tuyến tỉnh Tây Ninh. Đối tượng và phương pháp: Đối tượng nghiên cứu là lãnh đạo và nhân viên chuyên trách phòng chống sốt xuất huyết từ tuyến tỉnh, đến thôn bản, cộng tác viên và cộng đồng. Phương pháp nghiên cứu cắt ngang mô tả. Kết quả: Tất cả các tuyến đều có Ban chỉ đạo, ban chuyên trách, hoạt động không thường xuyên, tham gia khi có dịch, không kiểm tra, chỉ đạo tuyến dưới, không dự giao ban tháng, mọi hoạt động đều do y tế thực hiện. Các chuyên trách đều kiêm nhiệm, mỗi đơn vị 01 người. Có hoạt động diệt lăng quăng và vệ sinh môi trường, phun hoá chất phòng chống véc tơ chủ động, tập huấn cho tuyến dưới. Tuyến huyện, xã chưa thường xuyên tham dự giao ban cùng cộng tác viên hàng tháng. Có 23 ổ dịch /55 ổ dịch chưa xử lý theo hướng dẫn. Hiểu biết và tham gia phòng chống sốt xuất huyết cộng đồng tốt. Kết luận: Việc tổ chức, thực hiện các hoạt động phòng chống sốt xuất huyết ở các tuyến của tỉnh Tây Ninh chưa đáp ứng quy định và nhu cầu thực tế. Từ khoá: Sốt xuất huyết, Tây Ninh. ABSTRACT EVALUATION ON DENGUE FEVER PREVENTION ACTIVITIES IN TAY NINH PROVINCE Le Thanh Dong, Mai Dinh Thang, Tran Thi Kim Hoa * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 1 - 2013: 202 - 208 Hypothesis: Although the prevention of dengue fever has been invested with many resources for many years but the situation of dengue fever in some places do not decrease or increase in the past time, perhaps the planning and implementation of dengue fever prevention activities in local communities is ineffective, we conducted the study: Assessment on organisation and implementation of prevention activities in Tay Ninh province. Subjects and Methods: The subjects of study are leadership and staff in charge of dengue prevention in province, village, and community collaboration levels. Cross-sectional descriptive research methods. Results: All levels have steering committee attending when the the outbreaks occurred, not attending monthly briefings, all activities are performed by health station. Each unit has 01 person in charge. Activities of killing pupae, sanitation, spraying chemical, and training for staff in lower levels have not taken place regularly. Having 23 outbreaks/55 outbreaks not handled according to instructions. Knowledge and participate in dengue prevention in community are good. * Viện Sốt rét – Ký sinh trùng – Côn trùng TPHCM Tác giả liên lạc: TS Lê Thành Đồng, ĐT: 0912009217, Email : lethanhdong@gmail.com Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Ký Sinh Trùng 203 Conclusion: Development and implemention the coperation on preventing dengue fever in all sectors of TayNinh province has not met the standards and the current situation. Keywords: dengue fever, Tay Ninh province. ĐẶT VẤN ĐỀ Sốt xuất huyết là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất hiện nay ở các nước nhiệt đới. Ở Việt Nam, bệnh lưu hành chủ yếu ở các tỉnh phía Nam. Đến nay bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, công tác phòng chống sốt xuất huyết chủ yếu là phòng chống véc tơ. Chương trình phòng chống sốt xuất huyết được Chính phủ quan tâm đầu tư từ nhiều năm nay và ngày 04/9/2012, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1208/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia y tế giai đoạn 2012 - 2015/Dự án Phòng, chống một số bệnh có tính chất nguy hiểm đối với cộng đồng/ Bệnh sốt xuất huyết(1). Theo đó, Bộ Y tế cũng đã thành lập Ban chỉ đạo khu vực, Ban quản lý dự quốc gia phòng chống sốt xuất huyết, các khu vực, các địa phương theo quy định đều phải củng cố bộ máy tổ chức và triển khai các hoạt động(3,7). Chiến lược phòng chống sốt xuất huyết là chiến lược dựa vào cộng đồng, do đó, vai trò của chính quyền và ngành y tế ở các địa phương là hết sức quan trọng, là yếu tố quyết định tình hình sốt xuất huyết ở địa phương. Để nắm bắt thực tế tình hình tổ chức, triển khai các hoạt động phòng chống sốt xuất huyết ở một địa phương cụ thể, chúng tôi tiến hành đề tài nghiên cứu “Đánh giá hoạt động phòng chống sốt xuất huyết tại tỉnh Tây Ninh” nhằm mục tiêu: - Đánh giá việc tổ chức mạng lưới phòng chống sốt xuất huyết từ tuyến tỉnh đến cộng đồng ở tỉnh Tây Ninh. - Đánh giá các hoạt động phòng chống sốt xuất huyết ở các tuyến. TỔNG QUAN Tình hình sốt xuất huyết hiện nay Trên địa bàn cả nước tình hình sốt xuất huyết hiện nay vẫn đang là mối lo của ngành y tế. Số ca bệnh và tử vong không có chiều hướng giảm mà ngược lại nhiều tỉnh vẫn đang gia tăng cả về số ca bệnh và số trường hợp tử vong. Các véc tơ truyền bệnh phân bố hầu hết các tỉnh trong cả nước. Sự lưu hành rộng rãi của bệnh liên quan tới các vấn đề như sự đô thị hóa, tập trung dân cư đông đúc, tập quán sinh hoạt, vệ sinh môi trường kém và tình trạng ý thức người dân chưa cao. Ở khu vực phía Nam, tình hình sốt xuất huyết diễn biến rất phức tạp trong những năm gần đây. Trong năm 2010 có 74.041 ca mắc và 80 ca tử vong, năm 2011 có 60.418 ca và 59 ca tử vong. Tình hình đang nghiêm trọng hơn trong năm 2011, tỉ lệ SXHD ở người lớn (>15 tuổi) chiếm 41,2% trong tổng số ca SXHD, tăng cao nhất so với các năm gần đây. Tây Ninh là 3 tỉnh cùng với tỉnh Cà Mau và tỉnh Bạc Liêu có số ca mắc tăng cao đột biến trong năm 2011. Trong năm 2011 tỉnh Tây Ninh có 2.250 ca mắc tăng 120,8% so với năm 2010 (1.019 ca mắc). Tổ chức phòng chống sốt xuất huyết ở Tây Ninh Tổ chức hành chính và y tế của tỉnh Tây Ninh là một tỉnh ở Đông Nam Bộ, Việt Nam. Phía Tây và Tây Bắc giáp với Vương quốc Campuchia; phía Đông giáp với tỉnh Bình Dương và Bình Phước; phía Nam giáp Thành phố Hồ Chí Minh và tỉnh Long An. Theo kết quả điều tra dân số ngày 01 tháng 04 năm 2009, dân số tỉnh Tây Ninh là 1.066.402 người.Có 09 huyện / thị (08 huyện là Tân Biên, Tân Châu, Dương Minh Châu, Châu Thành, Hòa Thành, Bến Cầu, Gò Dầu, Trảng Bàng và 01 thị xã Tây Ninh). Có 95 đơn vị cấp xã gồm 5 phường, 8 thị trấn và 82 xã. Trong những năm gần đây, nền kinh tế của Tây Ninh liên tục phát triển. Tổng sản phẩm trong tỉnh (GDP) hàng năm đều tăng từ 15 - Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 Chuyên Đề Ký Sinh Trùng 204 17%, cơ cấu kinh tế chuyển dịch nhanh theo hướng tăng dần tỉ trọng của công nghiệp, xây dựng và thương mại, dịch vụ. Có 05 bệnh viện tuyến tỉnh, 05 trung tâm y tế khối dự phòng, 05 trung tâm chuyên ngành, 02 bệnh viện tư nhân và hàng trăm phòng khám tư nhân khác. Có một trường đào tạo là Trường Trung cấp y tế tỉnh. Mô hình bệnh tật: Bệnh sốt xuất huyết là bệnh phổ biến nhất, tiếp đến là các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp, đến các bệnh đường tiêu hoá (ỉa chảy), cúm và sốt rét. Các quy định của Chương trình quốc gia phòng chống sốt xuất huyết Các quy định về tổ chức hệ thống phòng chống sốt xuất huyết Ngày 04/9/2012, Thủ tướng chính phủ ban hành Quyết định số 1208/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia y tế giai đoạn 2012 - 2015/Dự án Phòng, chống một số bệnh có tính chất nguy hiểm đối với cộng đồng/ Bệnh sốt xuất huyết(1). Quyết định số 1544/QĐ-BYT ngày 07/5/2010 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc thành lập Ban điều hành trung ương dự án Phòng, chống sốt xuất huyết thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống một số bệnh xã hội, bệnh dịch nguy hiểm và HIV/AIDS giai đoạn 2006 – 2010. Quyết định số 1238/QĐ-BYT ngày 16/4/2009 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc thành lập các Ban điều hành dự án khu vực thuộc Ban điều hành trung ương dự án Phòng, chống sốt xuất huyết thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống một số bệnh xã hội, bệnh dịch nguy hiểm và HIV/AIDS bao gồm 4 Ban điều hành 4 khu vực miền Bắc, miền Trung, miền Nam và Tây Nguyên, chịu trách nhiệm chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức thực hiện và kiểm tra, giám sát thực hiện Dự án trong khu vực phụ trách. Các quy định về hoạt động chuyên môn Quyết định số 1499/QĐ-BYT ngày 17/05/2011 hướng dẫn giám sát phòng chống sốt xuất huyết Dengue . Quyết định số 4729/ QĐ-BYT ngày 7/12/2010 của Bộ trưởng Bộ Y tế hướng dẫn quy trình thử nhạy cảm của muỗi Aedes với hóa chất diệt muỗi. Quyết định số 4730/QĐ/-BYT ngày 17/5/2010 hướng dẫn quy trình thử nghiệm đánh giá hiệu lực của hóa chất diệt muỗi phun (dưới dạng thể tích cực nhỏ ULV) trong phòng chống sốt xuất huyết ở thực địa hẹp. Quyết định số 1266/QĐ-BYT ngày 14/4/2006 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành “Hướng dẫn giám sát và phòng chống sốt Dengue/ sốt xuất huyết Dengue”. Quyết định số 2479/QĐ-BYT ngày 14/7/2010 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành “Hướng dẫn xử lý ổ dịch sốt xuất huyết” Quyết định số 794/QĐ-BYT ngày 09/3/2009 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành “Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị sốt Dengue/sốt xuất huyết Dengue” Hướng dẫn giám sát và phòng chống SD/SXHD ban hành kèm theo Quyết định số 1266/QĐ - BYT ngày 14/4/2006 của Bộ trưởng Bộ Y tế. Các công văn chỉ đạo về việc triển khai Chiến dịch diệt bọ gậy/lăng quăng phòng chống SD/SXHD tại cộng đồng; Chiến dịch phun hoá chất diệt muỗi chủ động phòng chống dịch sốt xuất huyết. Các quy định về quản lý Thông tư liên tịch số 36/2010/TTLT-BTC-BYT ngày 17/3/2010 của Bộ Y tế, Bộ Tài chính về việc hướng dẫn quản lý và sử dụng kinh phí thực hiện dự án Phòng chống sốt xuất huyết. Quyết định số 1846/QĐ-BYT ngày 01/6/2010 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc phê duyệt kế hoạch hoạt động bằng nguồn ngân sách năm 2010 do Bộ Y tế trực tiếp quản lý của Dự án phòng chống sốt xuất huyết thuộc CTMTQG phòng chống một số bệnh xã hội, bệnh dịch nguy hiểm và HIV/AIDS giai đoạn 2006-2010. Quyết định số 2576/QĐ-BYT ngày 19/7/2010 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc điều chỉnh dự Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Ký Sinh Trùng 205 toán chi năm 2010 của Dự án phòng, chống sốt xuất huyết thuộc CTMTQG phòng chống một số bệnh xã hội, bệnh dịch nguy hiểm và HIV/AIDS giai đoạn 2006-2010 ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đối tượng, địa điểm nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Lãnh đạo và nhân viên chuyên trách phòng chống sốt xuất huyết từ tuyến tỉnh (Sở Y tế, Trung tâm YTDP, Trung tâm truyền thông GDSK) đến tuyến huyện (trung tâm Y tế huyện), đến tuyến xã (Trạm Y tế xã), đến thôn bản và cộng đồng (y tế thôn, cộng tác viên và nhân dân). Tại mỗi thôn được chọn, điều tra 30 hộ gia đình. Địa điểm nghiên cứu UBND tỉnh, Sở Y tế, Trung tâm YTDP, Trung tâm TTGDSK của tỉnh. UBND huyện, Phòng Y tế, Trung tâm Y tế 08 huyện và 01 thị xã UBND xã, Trạm Y tế xã của 09 xã/phường (mỗi huyện chọn 01 xã) 09 thôn/tổ dân phố của 09 xã/phường được chọn và cộng đồng các thôn Phương pháp nghiên cứu Nghiên cứu cắt ngang mô tả. Điều tra công tác tổ chức mạng lưới bằng phỏng vấn trực tiếp các đối tượng nghiên cứu theo mẫu phiếu điều tra in sẵn. Thu thập, ghi nhận các bằng chứng về việc thành lập, ban hành các quy định, các chỉ đạo phòng chống sốt xuất huyết ở các tuyến. Vật liệu điều tra Phiếu điều tra in sẵn: Mẫu phiếu được xây dựng dựa trên các quy định của Bộ Y tế, của Dự án quốc gia phòng chống sốt xuất huyết (Phụ lục 1), các nội dung chủ yếu là: - Về tổ chức hệ thống phòng chống sốt xuất huyết - Về hoạt động của các ban chỉ đạo (kiểm tra, giám sát, hội họp, đầu tư...) - Về hoạt động chuyên môn - Giám sát và phòng chống véc tơ - Xử lý ổ dịch sốt xuất huyết - Truyền thông giáo dục sức khoẻ - Tập huấn - Chiến dịch diệt bọ gậy/lăng quăng - Chiến dịch phun hoá chất diệt muỗi chủ động - Hoạt động của cộng tác viên. Phân tích số liệu Số liệu được tổng hợp, phân tích theo các phần mềm thống kê y sinh học. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN Về tổ chức mạng lưới phòng chống sốt xuất huyết Về tổ chức mạng lưới Bảng 1. Tổ chức mạng lưới phòng chống sốt xuất huyết ở Tây Ninh (2012) Nội dung Theo quy định Đã thực hiện Đánh giá Thành lập Ban chỉ đạo phòng chống SXH tuyến tỉnh 01 ban 01 ban Đạt Thành lập Ban chỉ đạo phòng chống SXH tuyến huyện/thị Mỗi huyện/thị 01 ban 9/9 ban Đạt Thành lập Ban chỉ đạo phòng chống sốt xuất huyết tuyến xã, phường, thị trấn. Mỗi xã/phường 01 ban 95/95 xã/phường Đạt Thành phần Ban chỉ đạo ở các cấp có các ban ngành đoàn thể tham gia Thay đổi từ 12 - 18 thành viên (thuộc 6 -12 đoàn thể) tham gia Tốt Có cộng tác viên phòng chống sốt xuất huyết phụ trách số nhà theo quy định 5 xã/phường/thị trấn Tốt Nhận xét: - Các tuyến đều thành lập Ban chỉ đạo phòng chống sốt xuất huyết theo quy định. - Mỗi Ban chỉ đạo ở các tuyến được thành Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 Chuyên Đề Ký Sinh Trùng 206 lập đều có các Tiểu ban chuyên trách. Về nhân lực Nhân lực là cán bộ y tế chuyên trách ở các tuyến Bảng 2. Nhân lực phòng chống sốt xuất huyết ở tỉnh Tây Ninh (2012) Đơn vị điều tra Nhân lực chuyên trách quy định Nhân lực chuyên trách hiện có Đánh giá Trung tâm YTDP tỉnh 01 01 Đạt Trung tâm Y tế huyện 09 09/09 huyện/thị Đạt Trạm Y tế xã, phường, thị trấn 95 95/95 xã / phường Đạt Tổng cộng 105 Nhân lực là cộng tác viên (Bảng 3) Xây dựng được mạng lưới cộng tác viên gồm 318 người hoạt động trên 05 xã điểm, phường, thị trấn/tổng số 95 xã, phường, thị trấn trên địa bàn tỉnh Tây Ninh (chiếm 5,3%). Một cộng tác viên trung bình phụ trách 54 hộ gia đình. Tuy nhiên tại các xã, phường, thị trấn còn lại hầu hết không xây dựng được mạng lưới cộng tác viên bằng nguồn kinh phí địa phương. Bảng 3. Cộng tác viên phòng chống sốt xuất huyết ở tỉnh Tây Ninh (2012) ST T Xã/phường điều tra Số hộ Số CTV Số CTV/h ộ Đánh giá 1 Xã Ninh Thạnh, TX Tây Ninh. 1.812 53 34 Tốt 2 TT Gò Dầu, huyện Gò Dầu. 6.169 110 59 Tốt 3 Xã Trà Là, H. Dương Minh Châu 2.088 35 60 Tốt 4 Xã Long Thành Nam, H. Hòa Thành. 3.497 60 58 Tốt 5 Xã Tân Đông, huyện Tân Châu 3.591 60 60 Tốt 6 Xã Tiên Thuận, huyện Bến Cầu 3.227 0 Chưa tốt 7 TT Trảng Bàng, huyện Trảng Bàng 3568 0 Chưa tốt 8 Xã Thành Long, Huyện Châu Thành 3267 0 Chưa tốt 9 Xã Tân Phong, huyện Tân Biên 3222 0 Chưa tốt Về hoạt động phòng chống sốt xuất huyết Hoạt động của Ban Chỉ đạo các tuyến Tuyến tỉnh Bảng 4. Hoạt động của Ban Chỉ đạo phòng chống sốt xuất huyết tỉnh (2012) Nội dung hoạt động Quy định Thực hiện Đánh giá Tham dự giao ban Hàng tháng Chưa Chưa tốt Chỉ đạo, kiểm tra tuyến dưới Thường xuyên Chưa Chưa tốt Khi có dịch Có Tham dự họp sơ kết, tổng kết Có Tốt Triển khai chiến dịch diệt lăng quăng và vệ sinh môi trường Khi có chỉ số BI cao, có nguy cơ bùng phát dịch. Có Tốt Phun hoá chất phòng chống véc tơ sốt xuất huyết chủ động 2 đợt 2 đợt Tốt Giám sát hoạt động chuyên môn Hàng tháng Thiếu Chưa tốt Tổ chức tập huấn 10 lớp Chưa đủ Hỗ trợ kinh phí địa phương phòng chống sốt xuất huyết Đề nghị 200 triệu Tốt Nhận xét: - Hoạt động của Ban chỉ đạo tuyến tỉnh chưa đầy đủ. Các ban ngành khác trong Ban Chỉ đạo chỉ vào cuộc khi có dịch xảy ra. - Tham dự họp sơ kết 6 tháng và tổng kết năm, chưa thực hiện giao ban hàng tháng. - Trung tâm YTDP đã triển khai chiến dịch diệt lăng quăng và vệ sinh môi trường, phun hoá chất phòng chống véc tơ sốt xuất huyết chủ động. - Giám sát chuyên môn đối với tuyến dưới chưa được thực hiện đầy đủ(2,8). - Trong năm 2012 Trung tâm YTDP tỉnh Tây Ninh đã tổ chức được 10 lớp tập huấn về chuyên môn cho tuyến dưới gồm 02 lớp nâng cao về côn trùng sốt xuất huyết; 01 lớp về giám sát dịch tễ; 02 lớp về kỹ năng chăm sóc bệnh nhân mắc sốt xuất huyết; 05 lớp kiến thức phòng chống sốt xuất huyết dựa vào cộng đồng cho mạng lưới cộng tác viên. - Trung tâm YTDP tỉnh Tây Ninh chưa chú trọng thử nghiệm đánh giá hiệu lực của hóa chất diệt muỗi(4). Cán bộ chuyên trách chưa nắm Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Ký Sinh Trùng 207 vững quy trình thử nhạy cảm của muỗi Aedes với hóa chất diệt muỗi(6). Tuyến huyện/thị xã Bảng 5. Hoạt động của Ban chỉ đạo phòng chống sốt xuất huyết huyện (2012) Nội dung hoạt động Quy định Thực hiện Đánh giá Tham dự giao ban với cộng tác viên Hàng tháng Không đủ Chưa tốt Chỉ đạo, kiểm tra tuyến xã/phường, cộng tác viên: Thường xuyên Chưa Chưa tốt Khi có dịch Có Tham dự họp sơ kết, tổng kết Có Tốt Triển khai chiến dịch diệt lăng quăng và vệ sinh môi trường Khi có chỉ số BI cao, có nguy cơ bùng phát dịch. Có Tốt Phun hoá chất phòng chống véc tơ sốt xuất huyết chủ động Có Chưa đạt Nhận xét: - Trung tâm Y tế huyện chưa thường xuyên tham dự giao ban cùng cộng tác viên hàng tháng. - Ban chỉ đạo chưa thực hiện kiểm tra, giám sát tuyến xã/phường và cộng tác viên thường xuyên. - Trung tâm Y tế tuyến huyện/thị xã thực hiện phun hoá chất phòng chống véc tơ sốt xuất huyết chủ động nhưng triển khai chưa rộng, chỉ triển khai tại một số điểm có nguy cơ bùng phát dịch cao. - Trung tâm Y tế tuyến huyện/thị xã thực hiện chiến dịch diệt lăng quăng và vệ sinh môi trường khi có chỉ số BI cao, có nguy cơ bùng phát dịch. Tuy nhiên còn nhiều hạn chế vì mạng lưới cộng tác viên không có trên hầu hết các xã (ngoại trừ 5 xã điểm). - Số cán bộ chuyên trách tuyến huyện nắm vững kiến thức chuyên môn đạt 100%. Tuyến xã/phường (Bảng 6) Ban chỉ đạo tuyến xã chủ yếu chỉ hoạt động khi có dịch xảy ra. Chưa thực hiện kiểm tra, giám sát các chỉ số muỗi và lăng quăng thường xuyên. Công tác vận động các ban ngành, đoàn thể cũng như sự hỗ trợ kinh phí từ chính quyền địa phương trong phòng chống sốt xuất huyết đã được Ban chỉ đạo thực hiện tốt. Giám sát kế hoạch tại 09 xã, phường, thị trấn. Tất cả đều xây dựng kế hoạch hoạt động năm đạt 100%. Có 07 xã, phường có xây dựng kế hoạch hưởng ứng ngày ASEAN phòng chống sốt xuất huyết đạt 78%. Bảng 6. Hoạt động của Ban chỉ đạo phòng chống sốt xuất huyết xã/phường (2012) Nội dung hoạt động Số điểm giám sát Có kế hoạch Thực hiện đúng % đạt Xây dụng kế hoạch hoạt động năm 09 09 100 Xây dựng kế hoạch cụ thể nhằm hưởng ứng ngày ASEAN phòng chống sốt xuất huyết 09 07 78 Xử lý ổ dịch 55 32 58 Tuyên truyền giáo dục cộng đồng phòng chống chủ động SD/SXHD 09 06 67 Triển khai chiến dịch diệt lăng quăng và vệ sinh môi trường 09 08 89 Số cán bộ chuyên trách tuyến xã nắm kiến thức chuyên môn đạt 72,4%. Điều này cho thấy công tác tập huấn cho cán bộ chuyên trách tuyến xã cần được cải thiện hơn nữa. Tính từ 01/01/2012 đến ngày 23/12/2012 tại tỉnh Tây Ninh phát hiện 292 ổ dịch, có 274 ổ dịch được xử lý (chiếm tỉ lệ 93,8%). Khảo sát 55 biên bản xử lý ổ dịch tại Trung tâm Y tế tuyến huyện, có 23 xử lý ổ dịch chưa theo hướng dẫn xử lý ổ dịch của Bộ Y tế, không thực hiện giám sát chỉ số muỗi trưởng thành trước và sau khi xử lý ổ dịch, chỉ giám sát chỉ số Breteau (chiếm 42%)(5). Tuyên truyền giáo dục cộng đồng về phòng chống chủ động SD/SXHD chủ yếu thực hiện thông qua đài phát thanh. Tính từ 01/01/2012 đến ngày 23/12/2012 tại Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013 Chuyên Đề Ký Sinh Trùng 208 tỉnh Tây Ninh có 1.970 ca mắc sốt xuất huyết. Trong đó, có 06 ca tử vong. Tại 05 xã điểm có cộng tác viên hoạt động không có ca tử vong, số ca tử vong rơi ở các xã không có cộng tác viên hoạt động. Cộng tác viên Bảng 7. Hoạt động của cộng tác viên phòng chống sốt xuất huyết (2012) Nội dung hoạt động Số điểm giám sát Thực hiện đúng % đạt Thực hiện giám sát ít nhất 01 lần/tháng 09 02 22 Nhân nuôi và phóng thả cá/Mesocyclops 09 09 100 Tuyên truyền các biện pháp phòng chống SXH 09 09 100 Tham dự giao ban hàng tháng 09 01 11 Nhận xét: - Cộng tác viên giám sát lăng quăng chưa tốt. Số điểm giám sát thực hiện đúng theo mục tiêu của chương trình chỉ đạt 22%. - Cộng tác viên tham dự giao ban hàng tháng không thường xuyên. - Biện pháp tuyên truyền thực hiện đầy đủ nhưng chưa đạt hiệu quả. Nguyên nhân chính là do các cộng tác viên dành rất ít thời gian cho công việc này. Cộng đồng Phỏng vấn 270 người ở 09 thôn của 09 xã, phường trong 09 huyện/thị được chọn, kết quả được trình bày trên Bảng 8. Bảng 8. Hiểu biết và thực hành của cộng đồng phòng chống sốt xuất huyết Nội dung công việc phỏng vấn Số người phỏng vấn Biết Không biết % đạt Sự hiểu biết về bệnh SXH và cách phòng chống 270 227 43 84 Thái độ thực hành của cộng đồng đã thực hiện 270 124 146 46 Ý thức trong công tác phòng chống SXH 270 178 92 70 Nhận xét: Có 227 người có kiến thức về bệnh sốt xuất huyết và cách phòng chống đạt 84%. Có 124 người/270 người được hỏi đã có thái độ thực hành trong phòng chống bệnh sốt xuất huyết chiếm 46%. Có 178 người/270 người được hỏi có thái độ niềm nở và sẽ cùng tham gia việc loại trừ lăng quăng trong gia đình mình chiếm 70%. KẾT LUẬN Mạng lưới tổ chức đạt theo tiêu chí của chương trình. Nhưng triển khai các hoạt động chương trình còn chưa đồng bộ giữa các thành viên trong Ban Chỉ đạo. Ban Chỉ đạo phòng chống sốt xuất huyết tại tất cả các tuyến có hoạt động nhưng đa số chưa mang tính thường xuyên. Hiệu quả trong các hoạt động phòng chống sốt xuất huyết tại các tuyến là chưa cao. Ý thức, thái độ thực hành phòng chống bệnh sốt xuất huyết của người dân là chưa tốt (chỉ đạt 46%). TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Quyết định số 1208/QĐ-TTg ngày 04/9/2012 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia y tế giai đoạn 2012 - 2015/ Dự án Phòng, chống một số bệnh có tính chất nguy hiểm đối với cộng đồng/ Bệnh sốt xuất huyết. 2. Quyết định định số 1499/QĐ – BYT ngày 17/05/2011 hướng dẫn giám sát phòng chống sốt xuất huyết Dengue. 3. Quyết định số 1544/QĐ-BYT ngày 07/5/2010 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc thành lập Ban điều hành trung ương dự án Phòng, chống sốt xuất huyết thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống một số bệnh xã hội, bệnh dịch nguy hiểm và HIV/AIDS giai đoạn 2006 – 2010. 4. Quyết định số 4730/QĐ/ - BYT ngày 17/5/2010 hướng dẫn quy trình thử nghiệm đánh giá hiệu lực của hóa chất diệt muỗi phun (dưới dạng thể tích cực nhỏ ULV) trong phòng chống sốt xuất huyết ở thực địa hẹp. 5. Quyết định số 2479/QĐ-BYT ngày 14/7/2010 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành “Hướng dẫn xử lý ổ dịch sốt xuất huyết” 6. Quyết định số 4729/ QĐ-BYT ngày 7/12/2010 của Bộ trưởng Bộ Y tế hướng dẫn quy trình thử nhạy cảm của muỗi Aedes với hóa chất diệt muỗi. 7. Quyết định số 1238/QĐ-BYT ngày 16/4/2009 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc thành lập các Ban điều hành dự án khu vực thuộc Ban điều hành trung ương dự án Phòng, chống sốt xuất huyết thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống một số bệnh xã hội, bệnh dịch nguy hiểm và HIV/AIDS bao gồm 4 Ban điều hành 4 khu vực miền Bắc, miền Trung, miền Nam và Tây Nguyên, chịu trách nhiệm chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức thực hiện và kiểm tra, giám sát thực hiện Dự án trong khu vực phụ trách. 8. Quyết định số 1266/QĐ-BYT ngày 14/4/2006 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc ban hành “Hướng dẫn giám sát và phòng chống sốt Dengue/ sốt xuất huyết Dengue”.