Đề án Những điều kiện và giải pháp chủ yếu để Việt Nam tham gia có hiệu quả vào Tổ chức thương mại thế giới - WTO

60%. C¸c lo¹i v¶i, quÇn ¸o tõ 35% - 50% xuèng cßn 10%. Tuy nhiªn biÓu thuÕ nhËp khÈu cña ta vÉn cßn nhiÒu nh­îc ®iÓm: VÝ dô nhiÒu nhãm m· hµng ch­a bao qu¸t hÕt c¸c hµng ho¸ nhËp khÈu, nhiÒu nhãm hµng ®­îc sö dông chung mét møc thuÕ suÊt vµ gi¸ tÝnh thuÕ khiÕn cho viÖc x¸c ®Þnh thuÕ cho nh÷ng hµng ho¸ kh«ng ghi trong b¶ng m· thuÕ quan gÆp khã kh¨n. VÝ dô: vÒ b«ng trong biÓu thuÕ quan cña ViÖt Nam cã 6 møc thuÕ cho 16 nhãm hµng trong khi ®ã ë In®«nªxia cã 7 møc thuÕ cho 603 m· hµng. NhiÒu mÆt hµng kh«ng ®ù¬c thÓ hiÖn trªn biÓu thuÕ khiÕn nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng thÓ quyÕt ®Þnh kinh doanh mÆt hµng nµy v× kh«ng tÝnh ®­îc l·i, lç mÆt kh¸c hä cã thÓ lîi dông nh÷ng mÆt hµng n»m trong mÉu m· cã thuÕ suÊt thÊp mµ luån l¸ch trèn thuÕ. Ng­îc l¹i nhiÒu møc thuÕ quy ®Þnh qu¸ chi tiÕt, dµn tr¶i qu¸ réng, møc thuÕ rÊt kh¸c nhau 0%, 5%, 1%, 2%, 3%... 17%, 18%. NhiÒu møc thuÕ suÊt ®­îc ®Þnh c¨n cø vµo môc ®Ých sö dông chø kh«ng theo th«ng lÖ quèc tÕ lµ ®Þnh theo tÝnh chÊt - vÝ dô nh­ m¸y v¾t sæ, m¸y dÖt len, m¸y kh©u. RÊt khã x¸c ®Þnh hµng nhËp ®ã sÏ ®ù¬c dïng vµo môc ®Ých nµo trong thùc tiÔn (quy ®Þnh nh÷ng m¸y mãc trªn dïng trong c«ng nghiÖp ®ù¬c h­ëng thuÕ suÊt 0% trong khi dïng trong gia ®×nh l¹i chÞu thuÕ t­¬ng øng lµ 20%, 30%, 50%) nªn dÔ bÞ lîi dông ®Ó trèn thuÕ. ThuÕ quan hiÖn hµnh nãi chung lµ phï hîp víi yªu cÇu ®æi míi vµ thùc tr¹ng kinh tÕ n­íc ta trong nh÷ng n¨m võa qua cho nªn ®· ph¸t huy ®­îc t¸c dông tÝch cùc cña nã nh­ thuÕ xuÊt khÈu ®· khuyÕn khÝch xuÊt khÈu s¶n phÈm chÕ biÕn, gi¶m xuÊt khÈu s¶n phÈm th«. ThuÕ nhËp khÈu lµ nguån thu quan träng cña ng©n s¸ch nhµ n­íc, gãp phÇn h¹n chÕ nhËp khÈu hµng tiªu dïng vµ hµng xa xØ, t¨ng nhËp thiÕt bÞ m¸y mãc vµ nguyªn liÖu cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong n­íc phôc vô sù nghiÖp CNH - H§H ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, t¨ng viÖc lµm vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n, ngoµi ra cßn gãp phÇn b¶o vÖ s¶n xuÊt trong n­íc, h­íng dÉn tiªu dïng do ®¸nh thuÕ cao vµo nh÷ng hµng mµ trong n­íc ®· s¶n xuÊt ®­îc, gi¶m hoÆc miÔn thuÕ cho nguyªn liÖu nhËp khÈu. Tuy nhiªn ®Ó thùc sù ®­îc hoµ nhËp vµo c¸c liªn kÕt kinh tÕ quèc tÕ nãi chung còng nh­ tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi nãi riªng th× nh÷ng ®æi míi trong chÝnh s¸ch thuÕ chØ lµ mét phÇn nhá ®èi víi xu h­íng tù do ho¸ th­¬ng m¹i. V× thÕ ViÖt Nam ®· dù ®Þnh tiÕn tíi gi¶m thuÕ tõ 0% - 5% ®Õn 2003. 3. Hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu: NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu b­íc vµo thêi kú CNH h­íng vÒ xuÊt khÈu víi nh÷ng kÕt qu¶ bøoc ®Çu kh«ng kÐm phÇn quan träng ®ã lµ trong thêi kú nµy chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam nh»m vµo ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng xuÊt khÈu, khai th¸c tiÒm n¨ng xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng vµ nç lùc t×m kiÕm nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao (g¹o, h¹t ®iÒu, dÇu th«...). C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay vÉn lµ hµng n«ng s¶n kho¸ng s¶n ch­a cã chÕ biÕn. Nh÷ng mÆt hµng nµy Ýt nh¹y c¶m víi tØ gi¸ hèi ®o¸i mµ nh¹y c¶m víi gi¸ c¶ thÞ tr­êng thÕ giíi h¬n. PhÇn cßn l¹i trong c¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ biÕn (dÖt, may, giµy...) nh¹y c¶m víi tØ gi¸ hèi ®o¸i nh­ng ch­a chiÕm tØ träng lín trong c¬ cÊu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. H¬n n÷a nh÷ng mÆt hµng nµy cña ViÖt Nam l¹i bÞ h¹n chÕ bëi quota cña c¸c n­íc nhËp khÈu. Nhãm hµng c«ng nghiÖp nÆng vµ kho¸ng s¶n ®¹t gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu lµ 2399 triÖu USD chiÕm tØ träng 26,9%, nhãm hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®¹t 3.259 triÖu USD chiÕm 36,5, nhãm hµng n«ng l©m thñy s¶n ®¹t gÝa trÞ xuÊt khÈu lµ 3,247 triÖu USD chiÕm 25,2% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n¨m 1997. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu ®· cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc, hµng qua chÕ biÕn chiÕm trªn 30% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Trong sè c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam trong 1997 kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng ®iÖn tö ®¹t 400 triÖu USD t¨ng 400% so víi 1996 vµ lµ mÆt hµng cã tèc ®é t¨ng tr­ëng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao nhÊt. Mét sè mÆt hµng kh¸c cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ nh­: giµy dÐp c¸c lo¹i t¨ng 180,2%; chÌ c¸c lo¹i t¨ng 151,4%; h¹t ®iÒu nh©n t¨ng 139%; cµ phª t¨ng 137,8%. VÒ g¹o n¨m 1997 xuÊt 3,68 triÖu tÊn; n¨m 1998: 3,6 triÖu tÊn, v­ît Mü vµ trë thµnh n­íc xuÊt khÈu g¹o thø hai thÕ giíi sau Th¸i Lan BiÓu sè 7: Thùc hiÖn xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ yÕu ChØ tiªu n¨m MÆt hµng §¬n vÞ tÝnh Thùc hiÖn n¨m 1996 Thùc hiÖn n¨m 1997 N¨m 97 so vãi 96 (%) KÕ ho¹ch 98 N¨m 98 so vãi 97 (%) DÇu th« 1000 tÊn 8705 650 7,47 12100 1861,5 Than 1000 tÊn 3647 3500 96 3500 100 G¹o 1000 tÊn 3003 3680 122,5 3500 95,1 Cµ phª 1000 tÊn 283 390 137,8 410 105,12 H¹t ®iÒu nh©n TÊn 23 32 139,1 35 109,38 Cao su 1000 tÊn 194 197 101,5 200 101,52 ChÌ c¸c lo¹i 1000tÊn 20,8 31,5 151,4 35 111,1 L¹c nh©n 1000 tÊn 271,1 84 31 130 154,8 H¹t tiªu 1000 tÊn 25,3 26 102,8 28 107,7 Hµng thñy s¶n triÖu USD 651 760 116,7 900 118,4 Hµng dÖt may TriÖu USD 1150 1300 113 1500 115,4 Giµy dÐp c¸c lo¹i TriÖu USD 530 955 180,2 1200 125,7 Nguån : Vô kÕ ho¹ch thèng kª - Bé th­¬ng m¹i Nh÷ng biÕn ®æi trong c¬ cÊu hµng nhËp khÈu trong thêi gian h¬n 10 n¨m qua ph¶n ¸nh chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ. Trong thêi kú nµy, ®Æc biÖt lµ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 90, ViÖt Nam chñ tr­¬ng h¹n chÕ nhËp khÈu hµng tiªu dïng vµ ­u tiªn nhËp khÈu nguyªn liÖu, phô tïng phôc vô s¶n xuÊt. ViÖc nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ cò bÞ h¹n chÕ do chÝnh s¸ch thu hÑp viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh lín vµo nh÷ng n¨m 1988-1990. BiÓu sè 8: Thùc hiÖn nhËp khÈu mét sè mÆt hµng chñ yÕu ChØ tiªu n¨m MÆt hµng §¬n vÞ tÝnh Thùc hiÖn n¨m 1996 Thùc hiÖn n¨m 1997 N¨m 97 so vãi 96 (%) KÕ ho¹ch 98 N¨m 98 so vãi 97 (%) Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi xuÊt khÈu trùc tiÕp TriÖu USD 2043 2733 133,8 3300 120,75 ¤ t« nguyªn chiÕc ChiÕc 25866 18453 71,3 14000 75,87 Ph©n bãn ure 1000 tÊn 1467 1440 98,2 1600 111,1 X¨ng dÇu 1000 tÊn 5804 6018 103,7 7200 119,64 Xi m¨ng ®en 1000 tÊn 1302 878 67,4 200 22,78 Nguån: Vô kÕ ho¹ch thèng kª - Bé Th­¬ng m¹i Sù ph©n tÝch s¬ bé nh÷ng thay ®æi c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam cho phÐp chóng ta cã thÓ kÕt luËn lµ: NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu b­íc vµo thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vµo xuÊt khÈu dùa trªn nh÷ng ­u thÕ vÒ nguån tµi nguyªn vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn dïng nhiÒu lao ®éng. Thêi kú 1996-2000 lµ thêi kú ViÖt Nam ®Èy m¹nh sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt n­íc víi mét ®­êng lèi CNH h­íng vÒ xuÊt khÈu dùa trªn nh÷ng ­u thÕ cña ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ khu vùc. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i nãi chung vµ chÝnh s¸ch s¶n phÈm nãi riªng ph¶i dùa trªn nh÷ng biÕn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc, tèc ®é t¨ng tr­ëng cña ViÖt Nam thêi kú nµy. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc trong thêi kú tõ nay ®Õn n¨m 2000 cña ViÖt Nam ®­îc x¸c ®Þnh lµ: dÇu th«, hµng dÖt may, hµng thñy s¶n, g¹o, cµ phª, hµng da vµ giÇy dÐp, than ®¸, cao su, s¶n phÈm ®iÖn tö tin häc-viÔn th«ng, t¬ t»m. Theo dù b¸o 10 s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc nµy sÏ ®¶m b¶o 70% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong thêi kú 1996-2000. Nh÷ng s¶n phÈm nµy cho phÐp khai th¸c nh÷ng lîi thÕ hiÖn cã cña ViÖt Nam, võa b¶o ®¶m cho dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu th­¬ng m¹i theo h­íng tÝch cùc. Sù biÕn ®æi c¬ cÊu nµy ph¶i t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam cã thÓ ®ãn nhËn ®­îc lîi thÕ so s¸nh ®éng do qóa tr×nh dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ vµ khu vùc. Trong ®iÒu kiÖn quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt diÔn ra nhanh chãng nh­ hiÖn nay, chiÕn l­îc s¶n phÈm nh­ vËy cµng mang tÝnh kh¶ thi cao. Lîi thÕ c¹nh tranh l©u dµi cña ViÖt Nam trong viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc nh­ vËy lµ nguån nh©n lùc bao gåm c¶ ®éi ngò lao ®éng cã kü n¨ng vµ ®éi ngò lao ®éng trÝ tuÖ. V× vËy nh÷ng s¶n phÈm t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh cña ViÖt Nam trong t­¬ng lai kh«ng chØ lµ nh÷ng s¶n phÈm dïng nhiªï lao ®éng mµ cßn lµ nh÷ng s¶n phÈm dïng nhiÒu trÝ tuÖ. 4. VÒ thÞ tr­êng VÒ c¬ cÊu khu vùc thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Tõ n¨m 1991 ®Õn 1997 thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· cã sù ph¸t triÓn më réng theo h­íng ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸, c¬ cÊu khu vùc thÞ tr­êng ®· cã sù thay ®æi lín nh­ng ®Õn nay ViÖt Nam vÉn chñ yÕu bu«n b¸n víi c¸c n­íc trong khu vùc, c¬ cÊu c¸c khu vùc thÞ tr­êng xuÊt khÈu n¨m 97 cña ViÖt Nam tiÕp tôc chuyÓn dÞch theo xu h­íng tõ §«ng sang T©y (tõ §«ng B¾c ¸ vµ §«ng Nam ¸ sang T©y B¾c ¢u vµ B¾c Mü). NÕu n¨m 1991 thÞ tr­êng Ch©u ¸ chiÕm tíi 80% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th× n¨m 1994 gi¶m xuèng cßn 75,8% vµ n¨m 97 chØ cßn 67,7%. Riªng ë thÞ tr­êng §«ng B¾c ¸ n¨m 95 chiÕm 50% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh­ng 1997 chiÕm cßn 44%. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam n¨m 1997 tiÕp tôc ph¸t triÓn theo h­íng më réng sang ch©u ©u, ®Æc biÖt lµ T©y B¾c ©u, liªn bang Nga vµ c¸c n­íc §«ng ©u. NÕu n¨m 91 thÞ tr­êng míi chØ chiÕm tØ träng 9,8% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th× n¨m 1994 ®· t¨ng lªn 17,1% vµ 97 tiÕp tôc t¨ng lªn 21,5%. Ch©u Mü mµ ®Æc biÖt lµ Hoa Kú lµ mét h­íng míi trong ph¸t triÓn më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. NÕu n¨m 91 ch©u Mü chØ chiÕm 0,16% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th× n¨m 1994 ®· t¨ng lªn 2,76% vµ n¨m 1997 chiÕm tØ träng 4,48% trong ®ã Hoa Kú chiÕm 3,21%. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam còng ®ang ®­îc më réng ®¸ng kÓ sang ch©u §¹i D­¬ng, mµ ®Æc biÖt lµ Australia. N¨m 1991 thÞ tr­êng nµy míi chiÕm tØ träng 0,96% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh­ng ®Õn n¨m 1997 ®· t¨ng lªn 2,78%. Nh­ vËy quan hÖ bu«n b¸n vµ ph¹m vi kh«ng gian thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam kh«ng ngõng më réng. ViÖt Nam kh«ng chØ ph¸t triÓn thÞ tr­êng gÇn mµ ®· v­¬n nhanh ®Õn c¸c thÞ tr­êng xa (T©y b¾c ©u, B¾c Mü, ch©u §¹i D­¬ng) kh«ng chØ ph¸t triÓn vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn mµ cßn më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu tíi toµn bé c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. ViÖt Nam ®· chuyÓn dÇn c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu tõ c¸c n­íc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng lµ chñ yÕu sang c¸c n­íc khu vùc thÞ tr­êng phï hîp víi chñ tr­¬ng ®a ph­¬ng ho¸ ®a d¹ng ho¸ kinh tÕ ®èi ngo¹i. III. C¬ héi vµ th¸ch thøc. Trong thêi gian 3 n¨m qua, chóng ta ®· thùc sù tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ tuy møc ®é cã kh¸c nhau ®èi víi c¸c tæ chøc kh¸c nhau. Cho ®Õn nay kh«ng cßn nhiÒu ý kiÕn nghi ngê vÒ lîi Ých còng nh­ c¬ héi cña mét chÝnh s¸ch héi nhËp ®óng ®¾n vµ trong t­¬ng lai kh«ng xa chóng ta l¹i cã dÞp gia nhËp víi mét tæ chøc th­¬ng m¹i mang tÝnh chÊt toµn cÇu ®ã lµ WTO. §©y lµ dÞp thuËn lîi ®Ó chóng ta cã thÓ khai th¸c ®­îc c¬ héi vµ lîi Ých cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc nhµ. 1. C¬ héi vµ lîi Ých Kh«ng cßn nghi ngê r»ng, ViÖc ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn cña WTO sÏ ®em l¹i cho ViÖt Nam nhiÒu lîi Ých, vÝ dô nh­ sù ®èi xö MFN kh«ng ®iÒu kiÖn, thuÕ quan thÊp cho hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, thóc ®Èy sù th©m nhËp thÞ tr­êng cho c¸c hµng ho¸ xuÊt khÈu, c¶i thiÖn c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp th­¬ng m¹i víi c¸c c­êng quèc th­¬ng m¹i chÝnh, sù ®èi xö theo hÖ thèng ­u ®·i phæ cËp cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn thµnh viªn vµ quan träng h¬n lµ cñng cè nh÷ng c¶i c¸ch kinh tÕ cña ViÖt Nam. §Æc biÖt lµ khi ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn WTO, c¸c hiÖp ®Þnh vßng uruguay cã thÕ ®em l¹i cho ViÖt Nam c¸c lîi Ých: - HiÖn t¹i th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn WTO chiÕm 90% khèi l­îng th­¬ng m¹i thÕ giíi, ViÖc ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn WTO sÏ ®Èy m¹nh th­¬ng m¹i vµ c¸c quan hÖ cña ViÖt Nam víi c¸c thµnh viªn kh¸c trong WTO vµ ®¶m b¶o n©ng cao dÇn vai trß quan träng cña ViÖt Nam trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ toµn cÇu nh­ lµ mét thµnh viªn cña WTO - ViÖc b·i bá hiÖp ®Þnh ®a s¬i MFA sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc xuÊt khÈu hµng dÖt vµ s¶n phÈm may mÆc cña ViÖt Nam. - Lµ mét n­íc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø 3 trªn thÕ giíi, ViÖt Nam sÏ cã nhiÒu thÞ tr­êng xuÊt khÈu h¬n v× c¸c h¹n chÕ vÒ sè l­îng víi g¹o vµ c¸c n«ng s¶n kh¸c sÏ ®­îc chuyÓn thµnh thuÕ vµ thuÕ sÏ ph¶i c¾t gi¶m theo hiÖp ®Þnh vÒ n«ng nghiÖp cña WTO. ViÖt Nam cã lîi nhiÒu khi c¸c thÞ tr­êng g¹o më cöa ®Æc biÖt lµ NhËt B¶n vµ Hµn Quèc. -ViÖt Nam sÏ cã lîi do viÖc c¾t gi¶m thuÕ ®èi víi c¸c s¶n phÈm cÇn nhiÒu nh©n c«ng, mµ vÒ mÆt nµy ViÖt Nam l¹i cã lîi thÕ. - ViÖt Nam sÏ cã lîi tõ viÖc c¶i thiÖn hÖ thèng gi¶i quyÕt tranh chÊp khi cã quan hÖ víi c¸c c­êng quèc th­¬ng m¹i chÝnh vµ c¶i thiÖn vÞ trÝ cña m×nh trong c¸c cuéc ®µm ph¸n th­¬ng m¹i. - ViÖt Nam lµ n­íc ®ang ph¸t triÓn l¹i cã thu nhËp thÊp do ®ã sÏ ®­îc miÔn trõ khái sù ng¨n cÊm trî cÊp xuÊt khÈu. Tuy nhiªn nÕu lµ hµng ho¸ c¹nh tranh, sù miÔn trõ nµy sÏ bÞ lo¹i bá trong thêi gian 8 n¨m. - ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi hoµn thiÖn hÖ thèng ngo¹i th­¬ng ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i phï hîp víi hÖ thèng th­¬ng m¹i quèc tÕ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ hÖ thèng kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang kinh tÕ thÞ tr­êng. - Cuèi cïng so víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ViÖt Nam sÏ cã lîi h¬n tõ c¸c hiÖp ®Þnh cña vßng Uruguay bëi v× : Thø nhÊt: theo quy ®Þnh cña WTO hµng xuÊt khÈu d­íi d¹ng s¬ chÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn sang c¸c n­íc ph¸t triÓn th­êng kh«ng ph¶i chÞu thuÕ hoÆc thuÕ thÊp. Mµ ViÖt Nam l¹i lµ mét n­íc xuÊt khÈu nhiÒu hµng s¬ chÕ do ®ã sÏ cã lîi tõ quy ®Þnh nµy. Thø hai: nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· tham gia hÖ thèng ­u ®·i phæ cËp GSP cña Mü, hiÖp ­íc Lom hay hÖ thèng ­u ®·i cña khu vùc EU sÏ kh«ng ®­îc nhËn ­u ®·i vÒ thuÕ MFN cña vßng uruguay kÕt qu¶ hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ cã lîi tõ viÖc lo¹i bá nh÷ng ­u ®·i trªn. 2. Khã kh¨n vµ th¸ch thøc. Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi cã thÓ ®¹t ®­îc tõ qu¸ tr×nh gia nhËp WTO chóng ta còng ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc: - Tuy gÇn ®©y cã nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trong t¨ng tr­ëng, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña chóng ta cã xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, ®Æc biÖt lµ søc c¹nh tranh cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt dÞch vô cña c¸c doanh nghiÖp cßn yÕu kÐm do quen ®­îc b¶o hé trong mét thêi gian qu¸ dµi trong khi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh quèc tÕ cã ®Çy ®ñ c¸c thÕ m¹nh vÒ kü thuËt, c«ng nghÖ tµi chÝnh, qu¶n lý, kinh nghiÖm kinh doanh tiÕp cËn thÞ tr­êng . Bªn c¹nh ®ã ta l¹i b¾t ®Çu héi nhËp sau nhiÒu n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi (GATT/WTO ®· ho¹t ®éng trªn 1/2 thÕ kû) do ®ã ta ph¶i cè g¾ng theo kÞp tiÕn ®é chung trong khi tæ chøc nµy ®ang cã xu h­íng muèn ®Èy nhanh h¬n n÷a qu¸ tr×nh tù do ho¸, víi quy m« réng h¬n vµ møc ®é s©u s¾c h¬n. - C¸c c¬ chÕ mang tÝnh chÊt kinh tÕ thÞ tr­êng cña ta cßn trong giai ®o¹n h×nh thµnh, nãi c¸ch kh¸c lµ cßn s¬ khai, ch­a ®ång bé, hÖ thèng ph¸p luËt ch­a hoµn chØnh nhiÒu luËt lÖ vµ chÝnh s¸ch biÖn ph¸p më cöa cßn thiÕu ch­a phï hîp víi th«ng lÖ vµ tËp qu¸n quèc tÕ cßn mang nÆng tÝnh b¶o hé vµ ph©n biÖt ®èi xö, do dã cã thÓ lµm chËm l¹i nhÞp ®é héi nhËp vµo WTO. - HiÓu biÕt vÒ héi nhËp vµ chuÈn bÞ cho c«ng t¸c héi nhËp cßn bÞ h¹n chÕ nhËn thøc vÒ tÇm quan träng còng nh­ nh÷ng yªu cÇu, néi dung cña héi nhËp cßn ch­a ®ång ®Òu gi÷a c¸c bé, ngµnh, c¬ quan. §Æc biÖt giíi kinh doanh hÇu nh­ cßn ®øng ngoµi cuéc, ch­a s½n sµng tham gia vµo tiÕn tr×nh nµy trong khi khu vùc doanh nghiÖp chÝnh lµ ®èi t­îng vµ còng lµ ®éng lùc cña qu¸ tr×nh héi nhËp. §éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c héi nhËp cßn thiÕu vÒ sè l­îng vµ yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é nghiÖp vô, kh ¶ n¨ng x©y dùng chÝnh s¸ch còng nh­ tr×nh ®é ngo¹i ng÷, ®Æc biÖt lµ ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm vµ kü n¨ng ®µm ph¸n trong c¸c ho¹t ®éng ®a ph­¬ng. - Cuèi cïng yÕu tè kh«ng kÐm phÇn quan träng ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp cßn non yÕu trong qu¸ tr×nh héi nhËp sÏ ph¶i nç lùc cè g¾ng nÕu kh«ng sÏ bÞ bËt ra khái vßng quay cña th­¬ng m¹i tù do mµ trong khi ®ã ®¹i ®a sè c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam vÒ tr×nh ®é ch­a thÓ so s¸nh víi c¸c n­íc trong WTO. Vµ chóng ta còng biÕt r»ng, tõ l©u thuÕ lµ kho¶n thu lín vµ chñ yÕu cña ng©n s¸ch nhµ n­íc. ViÖc tham gia vµo WTO b¾t buéc ViÖt Nam ph¶i c¾t gi¶m hµng rµo thuÕ quan cho sù th©m nhËp cña n­íc ngoµi vµo thÞ tr­êng trong n­íc, ®ã còng lµ mét kho¶n thÊt thu lín ®èi víi ng©n s¸ch quèc gia. Nh­ng nãi thÕ kh«ng cã nghÜa lµ ViÖt Nam sÏ chÞu thiÖt thßi nhiÒu h¬n lµ nhËn ®­îc c¸c lîi Ých vµ c¬ héi cho ph¸t triÓn kinh tÕ. Mµ viÖc gia nhËp WTO sÏ gióp ViÖt Nam ph¸t triÓn th­¬ng m¹i mét c¸ch toµn diÖn h¬n so víi tr­íc ®©y nh÷ng vÊn ®Ò th­¬ng m¹i quan träng cña GATT ®· ®­îc tù do ho¸ rÊt nhiÒu bëi c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO (ch¼ng h¹n nh­ ngµnh dÖt vµ n«ng nghiÖp) mµ ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò ®ã ViÖt Nam cã nhiªï tiÒm n¨ng vµ cã c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín. Ch­¬ng III Nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ViÖt Nam tham gia cã hiÖu qu¶ vµo WTO I. §iÒu kiÖn chñ yÕu ®Ó ViÖt Nam tham gia vµo WTO. 1. §iÒu kiÖn theo quy ®Þnh chung cña WTO. C¸c ®iÒu kiÖn b¾t buéc ®èi víi bÊt kú quèc gia nµo muèn trë thµnh thµnh viªn cña GATT vÉn ®­îc b¶o l­u trong WTO. Cã nhiÒu quy ®Þnh cô thÓ nh­ng cã thÓ tËp hîp chung l¹i vµo ba ®iÒu kiÖn chÝnh sau ®©y: - Tr­íc hÕt ph¶i lµ quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cho dï ph¸t triÓn theo m« h×nh nµo. - Thø hai lµ n­íc muèn xin gia nhËp ®· s½n sµng vµ cã kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c nghÜa vô lµ thµnh viªn hay kh«ng. Cô thÓ lµ c«ng khai vÒ chÕ ®é bu«n b¸n quèc tÕ, râ rµng trong mäi quy ®Þnh liªn quan trùc tiÕp ®Õn bu«n b¸n quèc tÕ, tÊt c¶ thµnh viªn ph¶i cã nghÜa vô xo¸ bá ph©n biÖt ®èi xö... vµ kh«ng ®­îc ®­a ra nh÷ng luËt lÖ, thñ tôc hµnh chÝnh kh«ng phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO. - Thø ba lµ ph¶i ®­îc sù t¸n thµnh th«ng qua bá phiÕu cña 2/3 sè thµnh viªn 2. §èi víi ViÖt Nam - nghÜa vô ph¶i ®­îc thùc hiÖn Bªn c¹nh nh÷ng lîi Ých mµ ViÖt Nam cã thÓ trë dµnh ®­îc khi trë thµnh thµnh viªn cña WTO. Tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn chung ë trªn, ViÖt Nam còng sÏ ®­îc yªu cÇu cam kÕt thùc hiÖn mét lo¹t c¸c nghÜa vô, bao gåm thuÕ thÊp cho hµng nhËp khÈu, më cöa thÞ tr­êng dÞch vô... cô thÓ lµ: - ViÖt Nam sÏ t¹o thuËn lîi cho c¸c thµnh viªn cña WTO kh¸c th©m nhËp thÞ tr­êng d­íi h×nh thøc gi¶m thuÕ nhËp khÈu cho hµng n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp. Hai ch­¬ng tr×nh gi¶m thuÕ sÏ ph¶i ®­îc th­¬ng l­îng gi÷a ViÖt Nam vµ nhãm lµm viÖc vÒ ViÖt Nam gia nhËp WTO vµ sÏ ®­îc g¾n víi nghÞ ®Þnh th­ gia nhËp nh­ lµ cam kÕt rµng buéc. ViÖt Nam sÏ ph¶i më cöa thÞ tr­êng dÞch vô cho c¸c nhµ kinh doanh n­íc ngoµi nh­ ng©n hµng, b¶o hiÓm, vËn t¶i, th«ng tin, kü thuËt vµ t­ vÊn... Mét ch­¬ng tr×nh riªng biÖt vÒ dÞch vô sÏ ph¶i ®­îc ®µm ph¸n trong ®ã cã viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng dÞch vô vµ ®­îc ®­a vµo nghÞ ®Þnh th­ gia nhËp cña ViÖt Nam. - ViÖt Nam sÏ ph¶i cam kÕt b¶o vÖ ë møc ®é phï hîp vÒ së h÷u trÝ tuÖ( ph¸t minh s¸ng chÕ, quyÒn t¸c gi¶, nh·n hiÖu th­¬ng m¹i, c¸c ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh vµ ©m thanh) b»ng c¸c thñ tôc ph¸p lý trong n­íc ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ. - ViÖt Nam sÏ ph¶i söa ®æi c¸c quy ®Þnh vÒ ®Çu t­, cam kÕt thùc hiÖn c¸c nghÜa vô quèc gia vµ gi¶m hay lo¹i bá c¸c h¹n chÕ vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. - ViÖt Nam ph¶i tiÕp tôc c¶i c¸ch kinh tÕ phï hîp víi yªu cÇu cña WTO. C¸c lÜnh vùc c¶i c¸ch t­¬ng lai sÏ bao gåm hÖ thèng gi¸ c¶, c¬ chÕ xuÊt nhËp khÈu, hÖ thèng tµi chÝnh vµ thuÕ kho¸ võa ®em l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n ®ång thêi ph¶i phï hîp víi xu h­íng tù do ho¸ th­¬ng m¹i toµn cÇu. Bªn c¹nh ®ã lµ c¶i c¸ch hÖ thèng an toµn x· héi vµ c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh theo h­íng cæ phÇn ho¸ t¹o cho c¸c doanh nghiÖp nµy tÝnh n¨ng ®éng vµ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong ®iÒu kiÖn míi. - C¸c nghÜa vô kh¸c mµ ViÖt Nam sÏ cam kÕt thùc hiÖn lµ ¸p dông thèng nhÊt cho c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i trªn ph¹m vi toµn quèc, c¸c quyÒn vÒ ngo¹i th­¬ng cho c¸c xÝ nghiÖp, c¸c c¸ nh©n, ®Þnh ra thêi gian biÓu cho c¶i c¸ch kinh tÕ vµ c¸c quy chÕ vÒ ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i nhµ n­íc. NhËn thøc râ tÇm quan träng trong sù héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ViÖt Nam ®· thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi ®ång thêi trªn 5 ph­¬ng h­íng c¬ b¶n: - §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý: xo¸ bá c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp nhµ n­íc qu¶n lý b»ng chØ tiªu mÖnh lÖnh, chØ tiªu ph¸p lÖnh chuyÓn sang qu¶n lý b»ng c«ng cô vÜ m« nh­ luËt ph¸p, kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng, ®ßn bÈy, b»ng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, c¸c yÕu tè thÓ chÕ b¶o ®¶m quyÒn tù chñ kinh doanh, tµi chÝnh cho c¸c tæ chøc ®i ®«i víi sù qu¶n lý thèng nhÊt cña nhµ n­íc. - §æi míi c¬ cÊu kinh tÕ, x©y dùng mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn víi nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau ë ViÖt Nam hiÖn nay cã 5862 DNNN trªn 30 ngµn doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn h¬n 1900 doanh nghiÖp cãvèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ 1 triÖu thÓ nh©n kinh doanh. - Ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i: ®ã lµ viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i dùa trªn c¬ së ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp cña kinh tÕ ®èi ngo¹i ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ ®êi sèng x· héi. Më réng quyÒn tiÕp xóc víi thÕ giíi bªn ngoµi cho c¸c c¬ quan tæ chøc kinh doanh vµ c¸ nh©n trong khu«n khæ luËt ph¸p, t¹o m«i tr­êng ph¸p lý kinh tÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ t¹o hµnh lang ph¸p lý cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Ó c¸c tæ chøc kinh doanh ®­îc quyÒn tù do ho¹t ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - C¶i c¸ch hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ x©y dùng thÞ tr­êng vèn chuÈn bÞ c¸c tiÒn ®Ò kinh tÕ vµ ph¸p lý cho viÖc h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n - TiÕn hµnh c¶i c¸ch hÖ thèng hµnh chÝnh nhµ n­íc, hÖ thèng ph¸p luËt t¹o ra hµnh lang ph¸p lý cho ho¹t ®éng kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i. KÓ tõ sau khi nép ®¬n gia nhËp WTO vµo ®Çu n¨m 1995 ViÖt Nam ®· vµ ®ang nç lùc triÓn khai mét lo¹t c«ng viÖc nh»m c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ x©y dùng, ®iÒu chØnh bæ sung c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam. §©y lµ quyÕt ®Þnh quan träng thÓ hiÖn quyÕt t©m cña Nhµ n­íc vµ nh©n d©n ViÖt Nam trong viÖc tiÕp tôc ®Èy m¹nh sù nghiÖp ®æi míi ®­a nÒn kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam vµo dßng ch¶y chung cña nÒn kinh tÕ th­¬ng m¹i thÕ giíi. Trong phiªn häp thø nhÊt cña ban c«ng t¸c vÒ viÖc ViÖt Nam gia nhËp WTO t¹i Geneva ngµy 27 -28/7/1998 Bé tr­ëng Bé Th­¬ng m¹i Tr­¬ng §×nh TuyÓn còng ®· nhÊn m¹nh l¹i ý nghÜa quan träng cña tiÕn tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO cña ViÖt Nam vµ kh¼ng ®Þnh l¹i ý chÝ quyÕt t©m cña ChÝnh phñ ViÖt Nam - s½n sµng tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña WTO. II. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ViÖt Nam gia nhËp WTO cã hiÖu qu¶. Trªn ®©y lµ nh÷ng nguyªn t¾c b¾t buéc ®èi víi ViÖt Nam trªn con ®­êng gia nhËp vµo WTO. §Ó qu¸ tr×nh héi nhËp nµy diÔn ra nhanh chãng vµ thuËn lîi kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c lµ chóng ta ph¶i dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã ®Ó lËp ra kÕ ho¹ch cho nh÷ng thay ®æi bæ sung... hay lµ nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó cã thÓ nhËn ®­îc nh÷ng lîi Ých tõ viÖc gia nhËp nµy. Nh­ng tr­íc khi muèn ®Ò cËp ®Õn nh÷ng gi¶i ph¸p, bµi viÕt nµy muèn dÉn gi¶i nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm tõ mét sè n­íc khi tham gia vµo WTO ®Ó cã thÓ ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch ®¸ng nhÊt. 1. Bµi häc kinh nghiÖm Kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ nhËn ®­îc c¸c lîi Ých do c¬ héi më réng th­¬ng m¹i vµ c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi kh¸c cña WTO nÕu kh«ng tù cam kÕt gi¶m thuÕ quan vµ c¸c c«ng cô phi thuÕ quan ®ång thêi dÇn dÇn më réng thÞ tr­êng cña m×nh cho c¹nh tranh quèc tÕ. C©u hái ®Æt ra lµ liÖu më cöa thÞ tr­êng néi ®Þa cã dÉn ®Õn sù gi¶m sót vµ hy sinh nÒn c«ng nghiÖp néi ®Þa hay kh«ng, còng nh­ lµm thÕ nµo ®Ó nÒn c«ng nghiÖp ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam cã thÓ thÝch nghi ®­îc víi ®iÒu kiÖn c¹nh tranh quèc tÕ vµ héi nhËp nµy. Bµi häc nµy cña Mªhic« cã thÓ cho phÇn nµo c©u tr¶ lêi. N¨m 1979, Mªhic« xin gia nhËp GATT vµ ®· ®­îc chÊp nhËn, tuy nhiªn do ¸p lùc cña c¸c nhãm chÝnh trÞ, chÝnh phñ ®· buéc ph¶i tõ bá t­ c¸ch thµnh viªn cña m×nh. N¨m 1986 Mªhic« l¹i xin gia nhËp vµ ®­îc chÊp nhËn, viÖc t¸i gia nhËp nµy cã nguyªn nh©n n»m trong sù chuyÓn h­íng chiÕn l­îc c«ng nghiÖp cña Mªhic« trong m«i tr­êng kinh tÕ quèc tÕ. Ngoµi nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh cña chiÕn l­îc thay thÕ nhËp khÈu nh­ cho phÐp duy tr× møc t¨ng tr­ëng cao vµ æn ®Þnh, më réng tiªu dïng hµng néi ®Þa... Th× nã còng ®· g©y nªn nh÷ng khã kh¨n cho s¶n phÈm chÕ biÕn c«ng nghiÖp cña Mªhic« c¹nh tranh víi n­íc ngoµi, nhu cÇu nhËp khÈu ®· t¨ng lªn vµ khi m«i tr­êng kinh tÕ bªn ngoµi xÊu ®i vµo nh÷ng n¨m 1980 cïng víi gi¸ dÇu thÕ giíi gi¶m m¹nh th× Mªhic« (chñ yÕu dùa vµo xuÊt khÈu dÇu) ®· r¬i vµo khñng ho¶ng nî (nî qu¸ nhiÒu do ®Çu t­ vµ b¶o hé ngµnh c«ng nghiÖp quèc gia). Tõ ®ã Mªhic« nhËn ra r»ng kh«ng thÓ ¸p dông chiÕn l­îc h­íng néi chñ yÕu dùa trªn thay thÕ nhËp khÈu mµ chuyÓn sang chiÕn l­îc h­íng ngo¹i dùa vµo xuÊt khÈu, 1983 b¾t ®Çu x©y dùng chiÕn l­îc vµ c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh kinh tÕ thóc ®Èy th­¬ng m¹i... Trong bèi c¶nh ®ã nhu cÇu t¸i gia nhËp GATT trë nªn ®óng ®¾n. Ngay sau khi t¸i gia nhËp GATT, Mªhic« ®· tiÕn hµnh hµng lo¹t c¸c biÖn ph¸p: C¾t gi¶m thuÕ, thóc ®Èy xuÊt khÈu vµ ®· vùc nÒn kinh tÕ tõ khñng ho¶ng trë nªn ph¸t triÓn vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. ChÝnh søc Ðp cña thÞ tr­êng bªn ngoµi ®· ®ãng vai trß nh­ lµ ®éng lùc vµ chÊt xóc t¸c cña c¶i c¸ch kinh tÕ vµo ph¸t triÓn. Mét trong nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm khi gia nhËp WTO lµ kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc xuÊt khÈu cña quèc gia. MÆc dï NhËt B¶n lµ mét n­íc Ýt tµi nguyªn thiªn nhiªn nh­ng ®· biÕt vËn dông lîi thÕ c¹nh tranh cña m×nh ®Ó ®­a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµo hµng nhÊt nh× thÕ giíi. Do vËy ViÖt Nam cã thÓ vµ cÇn ph¶i t¹o ra m« h×nh c«ng nghiÖp mµ lîi thÕ c¹nh tranh kh«ng chØ dùa trªn lîi thÕ so s¸nh tÜnh (nguån lùc s½n cã) mµ chñ yÕu ph¶i dùa trªn lîi thÕ so s¸nh ®éng (sù nhËn biÕt nhu cÇu thÞ tr­êng thÕ giíi vµ n¾m b¾t thêi c¬...). Lîi thÕ so s¸nh tÜnh lµ lîi thÕ so s¸nh tr­íc mÆt hoÆc trong trung h¹n (5-7 n¨m) ®­îc quy ®Þnh b»ng nh÷ng ®Æc tÝnh kinh tÕ hiÖn t¹i. Nh­ vËy ViÖt Nam hiÖn nay cã lîi thÕ so s¸nh trong nh÷ng ngµnh dïng nhiÒu lao ®éng, nhÊt lµ lao ®éng gi¶n ®¬n, vµ c¸c ngµnh chÕ biÕn n«ng, thñy s¶n. Lîi thÕ so s¸nh ®éng lµ lîi thÕ so s¸nh 10 hoÆc 15 n¨m sau hoÆc trong t­¬ng lai xa h¬n. Trong thêi gian dµi nh­ vËy, ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng c¹nh tranh ®­îc trong nh÷ng ngµnh cã hµm l­îng t­ b¶n, kü thuËt cao hoÆc lao ®éng lµnh nghÒ cã tri thøc cao. Tuy nhiªn tiÒm n¨ng nµy trë thµnh hiÖn thùc hay kh«ng cßn tïy thuéc chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn nay. §Õn n¨m 2006, ViÖt Nam sÏ ph¶i gi¶m thuÕ xuÊt khÈu xuèng møc thÊp h¬n 5%. So víi c¸c n­íc ASEAN kh¸c, thêi ®iÓm ph¶i hoµn tÊt môc tiªu nµy chËm h¬n 3 n¨m. Víi tr×nh ®é ph¸t triÓn hiÖn t¹i cña ViÖt Nam ®©y lµ mét th¸ch thøc lín. Tuy nhiªn ViÖt Nam cÇn ®Æt môc tiªu thùc hiÖn kÕ ho¹ch thuÕ quan tr­íc n¨m 2000 ®èi víi nh÷ng ngµnh cã lîi thÕ so s¸nh tÜnh vµ n¨m 2006 ®èi v¬Ý nh÷ng ngµnh cã lîi thÕ so s¸nh ®éng. ë ®©y ®ßi hái cã mét lç lùc rÊt lín vÒ c¶i c¸ch kinh tÕ vµ hµnh chÝnh, trong ®ã ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kÓ c¸c c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ho¹t ®éng, ph¶i c¶i c¸ch doanh nghiÖp nhµ n­íc theo h­íng hiÖu suÊt ho¸, c¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng ®Ó huy ®éng vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶. NÕu mäi viÖc diÔn tiÕn nh­ lÞch tr×nh nãi trªn, ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam sÏ ®­îc ®Èy m¹nh. XuÊt khÈu sÏ t¨ng nhanh, kh«ng nh÷ng víi c¸c n­íc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng mµ cßn víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. Kinh tÕ ViÖt Nam sÏ ph¸t triÓn víi néi dung hiÖu suÊt vµ n¨ng ®éng v× víi kÕ ho¹ch gi¶m thuÕ quan nãi trªn vµ sù bøc thiÕt ph¶i c¶i c¸ch kinh tÕ hµnh chÝnh, ViÖt Nam sÏ tham gia tÝch cùc h¬n vµo viÖc ph©n c«ng lao ®éng kh«ng chØ t¹i vïng kinh tÕ n¨ng ®éng Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng mµ cßn ë c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi khi ®­îc tham gia vµo tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi-WTO. 2. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu 2.1. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp: ChÝnh c¸c doanh nghiÖp míi lµ ng­êi ph¶i ®èi mÆt víi c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c trong n­íc còng nh­ víi doanh nghiÖp n­íc ngoµi; Trªn c¸c thÞ tr­êng ®ã doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ®­îc khuyÕn khÝch chÊp nhËn canh tranh vµ tõng b­íc më réng ho¹t ®éng nh»m vµo phôc vô ng­êi tiªu dïng trªn diÖn réng, bÊt kú ®©u trªn toµn cÇu. ThÕ nh­ng hÇu nh­ c¸c doanh nghiÖp cßn ®øng ngoµi cuéc trong khi bé phËn nµy chÝnh lµ ®èi t­îng vµ còng lµ ®éng lùc cña qu¸ tr×nh héi nhËp. 2.1.1. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn - C¸c doanh nghiÖp ph¶i v­¬n lªn n¾m b¾t xu thÕ thÞ tr­êng thÕ giíi, chuÈn mùc thÞ tr­êng thÕ giíi bëi lÏ muèn tån t¹i, doanh nghiÖp kh«ng chØ ph¶i c¹nh tranh ®Ó v­¬n ra thÞ tr­êng bªn ngoµi mµ cßn ph¶i gi÷ ®­îc ngay c¶ thÞ tr­êng trong n­íc khi më cöa. - Tham gia WTO c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®èi mÆt víi m«i tr­êng c¹nh tranh lín h¬n. Thùc tÕ tr­íc vµ ngay c¶ khi tham gia CEPT th× nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ®· ph¶i chÞu søc c¹nh tranh m¹nh tõ khu vùc c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®· vµ ®ang nh­êng tõng phÇn thÞ tr­êng cho khu vùc nµy. Do ®ã mét vÊn ®Ò thùc tÕ hiÖn nay lµ cÇn ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp vÒ gi¸ thµnh, vÒ chÊt l­îng hay mÉu m· - so s¸nh víi c¸c hµng ho¸ tõ WTO trªn thÞ tr­êng trong n­íc hay c¶ trªn thÞ tr­êng du lÞch, tõ ®ã cã h­íng khai th¸c, ph¸t triÓn c¸c kh¶ n¨ng c¹nhtranh riªng biÖt nµy. CÇn ph¶i cã mét bøc tranh râ rµng vÒ vÞ trÝ hiÖn t¹i cña doanh nghiÖp ®Ó ®Þnh h­íng ®Çu t­ ph¸t triÓn hay chñ ®éng liªn doanh liªn kÕt n©ng cao n¨ng lùc thÞ tr­êng cña doanh nghiÖp. - N©ng cao ®­îc søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp khi kh«ng cßn sù b¶o hé cña nhµ n­íc vÒ hµng rµo thuÕ quan. Tù b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m hiÓu nhu cÇu, nguån lùc ®Ó ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh hµng mòi nhän cã lîi thÕ c¹nh tranh còng nh­ ®Çu t­ ph¸t triÓn d©y chuyÒn c«ng nghÖ n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ c¶ vÒ chÊt l­îng vµ mÉu m·. VÒ ®æi míi c«ng nghÖ c¸c doanh nghiÖp cã thÓ: + ChuyÓn giao c«ng nghÖ th«ng qua liªn doanh víi n­íc ngoµi hoÆc gia c«ng, hîp t¸c lµm hµng xuÊt khÈu cho n­íc ngoµi + Thuª thiÕt bÞ, m¸y mãc cña n­íc ngoµi, thanh to¸n tiÒn thuª b»ng c«ng phÝ + Vay ng©n hµng vµ b»ng vèn tù cã mua thiÕt bÞ, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ phï hîp ë n­íc ngoµi ®Ó ®Çu t­ vµo mét sè kh©u träng ®iÓm cña d©y chuyÒn hoÆc c¶ d©y chuyÒn. + Tù nghiªn cøu, ph¸t triÓn c«ng nghÖ + øng dông c«ng nghÖ tiÕn bé tõ c¸c doanh nghiÖp kh¸c cïng ngµnh trong n­íc + Khai th¸c th«ng tin c«ng nghÖ, sö dông dÞch vô cña c¸c c¬ quan chuyÓn giao c«ng nghÖ ®Ó cã thÓ lùa chän c«ng nghÖ phï hîp. §©y vÉn lµ ®ßi hái chung hiÖn nay ®èi víi khu vùc doanh nghiÖp trong n­íc ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh vµ tham gia cã hiÖu qu¶ vµo WTO. Cô thÓ: + Tr­íc tiªn doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong n­íc cÇn c¨n cø theo h­íng ph¸t triÓn trong t×nh h×nh míi ®Ó cã nh÷ng ®Þnh h­íng ®Çu t­ phï hîp. Trong tõng ngµnh víi tõng mÆt hµng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã dù kiÕn tr­íc ®­îc c¸c kh¶ n¨ng cã thÓ ¶nh h­ëng hay t¸c ®éng tíi t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh khi ViÖt Nam ®­a mÆt hµng ®ã vµo thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh thuÕ quan cña WTO. Tõ ®ã doanh nghiÖp cÇn xem xÐt, ®¸nh gi¸ cô thÓ c¸c yÕu tè liªn quan ®Õn s¶n xuÊt tiªu thô cña tõng mÆt hµng trong t­¬ng quan so s¸nh víi c¸c mÆt hµng cïng lo¹i tõ WTO. Qua ®ã doanh nghiÖp cã thÓ t×m ra c¸c s¶n phÈm míi hay ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu. + §Þnh h­íng vÒ c¸c s¶n phÈm chñ lùc (g¹o, cµ phª, than, h¹t tiªu, hµng dÖt may, t¬ t»m...), thÞ tr­êng träng ®iÓm (EU, Nga, Trung Quèc...)®Ó cã ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh ®¸p øng c¸c nhu cÇu xuÊt khÈu sang WTO hoÆc ngoµi WTO. 2.1.2. N©ng cao hiÓu biÕt vÒ luËt ph¸p vµ nh÷ng quy chÕ míi vÒ thuÕ quan - C¸c doanh nghiÖp ph¶i cã nh÷ng ®éi ngò c¸n bé cã tr×nh ®é kü thuËt cã hiÓu biÕt vÒ ph¸p luËt vµ nh÷ng quy ®Þnh trong bu«n b¸n quèc tÕ ®Ó kh«ng bÞ thua thiÖt trong c¹nh tranh mËu dÞch quèc tÕ. - C¸c doanh nghiÖp còng cÇn cã c¬ chÕ theo dâi s¸t nh÷ng ch­¬ng tr×nh vÒ thuÕ quan cña WTO v× tuú møc ®é trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp doanh nghiÖp sÏ ph¶i ®èi mÆt víi c¸c c¬ héi hoÆc th¸ch thøc nh­: + Kh¶ n¨ng lùa chän ®­îc nguån cung cÊp rÎ h¬n tõ WTO do viÖc gi¶m thuÕ nhËp khÈu trong néi bé WTO. + Dung l­îng vµ c¬ cÊu tiªu dïng sÏ thay ®æi, dÉn ®Õn thay ®æi c¬ cÊu thÞ tr­êng cung vµ cÇu. + VÞ trÝ ®éc quyÒn cña mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc sÏ thay ®æi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá sÏ dÔ bÞ tæn th­¬ng nhÊt. Nh­ vËy trong m«i tr­êng ngµy cµng ®a d¹ng vµ phøc t¹p doanh nghiÖp cÇn ph¶i n¨ng ®éng h¬n, chó träng h¬n ®Õn c¸c vÊn ®Ò th«ng tin t­ vÊn. CÇn thiÕt lËp c¸c mèi liªn hÖ víi c¸c ®Çu mèi th«ng tin nh­ c¸c c¬ quan nhµ n­íc, hiÖp héi ngµnh hµng, c¸c c¬ quan t­ vÊn trong vµ ngoµi n­íc ... - Ngoµi ra ®a sè doanh nghiÖp trong n­íc hiÖn nay ®Òu cã quy m« nhá, khã ®ñ søc lµm chñ thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ kh«ng ®ñ søc v­¬n ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. V× vËy c¸c doanh nghiÖp nhá, lÎ , rêi r¹c hiÖn nay nªn tËp hîp thµnh c¸c hiÖp héi ngµnh, hµng th× míi t¹o thµnh søc m¹nh ®Ó tham gia c¸c ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng víi quy m« lín h¬n nh­: thu thËp th«ng tin, kh¶o s¸t thÞ tr­êng n­íc ngoµi , phèi hîp c¸c kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®Ó cã thÓ cung øng hµng ho¸ cã sè l­îng lín, hîp søc c¶i tiÕn c¸c vÊn ®Ò vÒ chÊt l­îng. 2.1.3. B¶o ®¶m ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®Ó n©ng cao tr×nh ®é cña c¸n bé, c«ng nh©n Mét trong nh÷ng khã kh¨n h¹n chÕ cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng hiÖn nay lµ tr×nh ®é qu¶n lý cña chñ doanh nghiÖp vµ c¸n bé qu¶n lý, tr×nh ®é tay nghÒ vµ bËc thî cña ng­êi lao ®éng cßn thÊp do ch­a cã chÝnh s¸ch trî gióp cho ®µo t¹o c¸n bé, c«ng nh©n ch­a cã ®ñ kiÕn thøc vµ ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông c¸c ph­¬ng thøc qu¶n lý s¶n xuÊt, qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm, ¸p dông tæ chøc lao ®éng khoa häc cho nªn s¶n xuÊt lao ®éng thÊp, chÊt l­îng s¶n phÈm nãi chung lµ kÐm kh«ng ®ång ®Òu, kh«ng æn ®Þnh. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng trªn, cÇn ®æi míi ph­¬ng thøc ®µo t¹o, båi d­ìng kiÕn thøc cho c¸c doanh nghiÖp, tËp trung tr­íc hÕt vµo c¸c ®èi t­îng sau: + Båi d­ìng cho ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý s½n cã trang bÞ cho phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ c¸c ®Æc tr­ng cña doanh nghiÖp. + §µo t¹o c¸c chñ doanh nghiÖp trªn c¬ së nhËn biÕt r»ng nhiÒu ng­êi trong sè hä ®· cã kinh nghiÖm s¶n xuÊt, nh­ng ch­a cã dÞp tiÕp xóc víi c¸c kiÕn thøc qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch cã hÖ thèng. Do ®ã ph¶i ®µo t¹o kiÕn thøc vµ ph­¬ng ph¸p qu¶n lý doanh nghiÖp míi phï hîp víi xu thÕ cña thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã cÇn n©ng cao tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé kü thuËt vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ ®ång thêi thùc hiÖn c¶i c¸ch c¬ chÕ tuyÓn dông nh©n c«ng-sö dông ng­êi ®óng môc ®Ých ®óng n¨ng lùc. B­íc ®Çu tiªn lµ cÇn kh«i phôc hÖ thèng c¸c tr­êng d¹y nghÒ ®Ó ®µo t¹o tay nghÒ cho ®éi ngò lao ®éng phæ th«ng. NÕu chØ hoµn toµn dùa vµo kh¶ n¨ng trong n­íc th× môc tiªu ®µo t¹o nghÒ phï hîp víi thùc tÕ vµ yªu cÇu sö dông khã cã thÓ thùc hiÖn ®­îc v× chóng ta thiÕu vèn ®Çu t­, thiÕu chuyªn gia lµnh nghÒ, ®Æc biÖt lµ nh÷ng nghÒ ®ßi hái kü thuËt cao nh­ c«ng nghÖ ho¸ dÇu, ®iÖn tö.... Mét trong nh÷ng c¸ch th¸o gì ë ®©y lµ thùc hiÖn liªn doanh liªn kÕt gi÷a c¸c tr­êng ®Ó tËn dông sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc hoÆc c«ng ty, tËp ®oµn quèc tÕ nh»m kÕt hîp ®­îc c¸c yÕu tè vÒ vèn, con ng­êi, c¬ së vËt chÊt hç trî ®µo t¹o. MÆc dï gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n th¸ch thøc nh­ng c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ cã con ®­êng nµo kh¸c lµ ph¶i cïng nhau v­¬n lªn ®Ó tõng b­íc ®ñ søc héi nhËp vµo WTO vµ v­¬n tíi thÞ tr­êng thÕ giíi. 2.2. VÒ phÝa nhµ n­íc: WTO , dï Ýt, nhiÒu sÏ mang ý nghÜa quan träng ®èi víi t­¬ng lai kinh tÕ ViÖt Nam. VÊn ®Ò lµ chóng ta ph¶i chuÈn bÞ nh­ thÕ nµo ®Ó tËn dông nhiÒu nhÊt c¬ héi nµy. C¸c th¸ch thøc cña WTO yªu cÇu ph¶i n©ng cao tÝnh n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶ cña c¶ nÒn kinh tÕ, con ®­êng tham gia WTO ®ßi hái tiªu chuÈn hiÖu qu¶ ph¶i v­¬n lªn hµng ®Çu trong c¸c lÜnh vùc qu¶n lý, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc, trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña chÝnh c¸c doanh nghiÖp. Buéc ViÖt Nam ph¶i cã nç lùc lín vÒ c¶i c¸ch kinh tÕ vµ hµnh chÝnh , c¶i c¸ch doanh nghiÖp nhµ n­íc theo h­íng hiÖu suÊt ho¸, c¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng ®Ó huy ®éng vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ . §Ó thÝch øng víi ®iÒu kiÖn míi chóng ta ph¶i chñ ®éng n¾m b¾t c¸c diÔn biÕn t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng Kinh tÕ quèc tÕ ®Ó cã ®­îc c¸c ®Þnh h­íng ®óng ®¾n. NÕu kh«ng chñ ®éng vµ tÝch cùc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ, kh«ng s½n sµng ®iÒu chØnh th× chóng ta sÏ bÞ thua thiÖt vµ trë nªn phô thuéc khi nÒn kinh tÕ ®· ®­îc më cöa mµ søc m¹nh kinh tÕ kh«ng ®­îc c¶i thiÖn . 2. 2.1 Chñ ®éng ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch phï hîp. Khi x©y dùng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i, c¸c biÖn ph¸p sÏ ®­îc thÓ hiÖn tíi tËn tõng dßng thuÕ quan vµ ph¶i n¨ng ®éng ®ñ ®Ó thùc thi c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ngµnh, xuÊt ph¸t tõ lîi thÕ so s¸nh hiÖn cã , còng nh­ nh÷ng biÕn ®æi trong t­¬ng lai... , tËn dông vµ ph¸t huy hÕt ®­îc nguån lùc , t¹o mét m«i tr­êng thuËn lîi cho kinh doanh, më réng thÞ tr­êng cho c¶ hµng néi vµ hµng nhËp khÈu, h­íng tíi n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh trong xuÊt khÈu. X©y dùng chiÕn l­îc tæng thÓ vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cho c¸c giai ®o¹n tr­íc m¾t (®Õn n¨m 2000) trung h¹n (®Õn 2005) dµi h¹n(®Õn 2010 vµ 2020) bao gåm hai nhiÖm vô lín: + X¸c ®Þnh lé tr×nh më cöa cho tõng lÜnh vùc (th­¬ng m¹i,dÞch vô,®Çu t­) vµ cho tõng ngµnh hµng cô thÓ trªn c¬ së kÕ ho¹ch ph¸t triÓn dµi h¹n ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ còng nh­ tõng lÜnh vùc, ngµnh hµng chñ yÕu. VÝ dô më cöa sím vµ nhanh h¬n ®èi víi nh÷ng mÆt hµng cã thÕ m¹nh xuÊt khÈu , tËn dông nh÷ng ­u ®·i tèi huÖ quèc vµ thêi gian b¶o hé víi nh÷ng ngµnh hµng cßn non kÐm ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thÝch hîp. +Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p lý mét c¸ch ®ång bé, phï hîp víi hÖ thèng luËt ph¸p vµ th«ng lÖ quèc tÕ ®èi víi c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ kÕt hîp ®ång bé viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ víi ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé gi÷a ®æi míi bªn trong vµ tiÕn tr×nh héi nhËp. VÝ dô: x©y dùng c¸c cét thuÕ suÊt th«ng th­êng MFN vµ thuÕ suÊt ­u ®·i ®Æc biÖt, ®­a ra thuÕ chèng ph¸ gi¸, thuÕ ®èi kh¸ng... VÒ thuÕ trong n­íc: Sím nghiªn cøu thèng nhÊt, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu vµ s¶n xuÊt trong n­íc ®Ó ¸p dông vµo thêi ®iÓm cho phÐp. ViÖt Nam sÏ ph¶i chÊp nhËn ®iÒu kiÖn tèi huÖ quèc (MFN) víi møc thuÕ thÊp nhÊt cã thÓ. ViÖt Nam ®ang ¸p dông thuÕ hiÖn hµnh cao h¬n so víi c¸c n­íc ASEAN kh¸c, nh­ng ViÖt Nam dù ®Þnh sÏ gi¶m thuÕ ®èi víi hÇu hÕt c¸c mÆt hµng nhËp khÈu tõ ASEAN xuèng d­íi møc 60%. Tuy nhiªn møc thuÕ ®èi víi c¸c s¶n phÈm nh­ thuèc l¸ vµ r­îu bia d­êng nh­ vÉn sÏ gi÷ ë møc 120 - 150% (®©y lµ c¸c mÆt hµng ¶nh h­ëng ®Õn søc khoÎ cuéc sèng con ng­êi). ViÖt Nam ¸p dông ®èi xö quèc gia ®èi víi hµng nhËp khÈu cña c¸c n­íc ASEAN d­íi d¹ng thuÕ doanh thu, thuÕ ®èi víi hµng xa xØ, ®Þnh tØ gi¸ hèi ®o¸i vµ c¸c biÖn ph¸p kh¸c, sÏ lµm râ quy chÕ mËu dÞch hiÖn cßn phøc t¹p còng nh­ cung cÊp th«ng tin x¸c ®¸ng ®Ó t¹o mét m«i tr­êng th­¬ng m¹i c«ng khai h¬n. VÒ lÜnh vùc c¾t gi¶m thuÕ quan, c¸c danh môc hµng ho¸ ®­îc x©y dùng cô thÓ nh­ sau: + Danh môc lo¹i trõ hoµn toµn: Gåm nh÷ng mÆt hµng ®­îc lo¹i trõ vÜnh viÔn ra khái ch­¬ng tr×nh thuÕ quan, bao gåm nh÷ng nhãm mÆt hµng cã ¶nh h­ëng ®Õn an ninh quèc gia, cuéc sèng vµ søc kháe con ng­êi, gi¸ trÞ lÞch sö ... + Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi: chñ yÕu ®ù¬c sö dông ®Ó nh»m ®¹t ®­îc yªu cÇu kh«ng ¶nh h­ëng lín ®Õn nguån thu ng©n s¸ch vµ b¶o hé c¸c ngµnh s¶n xuÊtt trong n­íc. V× vËy danh môc nµy chñ yÕu bao gåm c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt trªn 20% vµ mét sè mÆt hµng tuy cã thuÕ suÊt kh¸c h¬n nh­ng tr­íc m¾t cÇn ph¶i b¶o hé b»ng thuÕ nhËp khÈu, hoÆc c¸c mÆt hµng ®ang ®­îc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ. + Danh môc c¸c mÆt hµng n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn ®­îc x©y dùng dùa trªn yªu cÇu b¶o hé cao cña s¶n xuÊt trong n­íc ®èi víi c¸c mÆt hµng nh­ thÞt, trøng, gia cÇm, c¸c lo¹i qu¶, thãc. + Danh môc c¾t gi¶m thuÕ quan chñ yÕu bao gåm c¸c mÆt hµng ®ang cã thuÕ thÊp h¬n 20% vµ mét sè mÆt hµng cã thuÕ suÊt cao h¬n nh­ ViÖt Nam ®ang cã lîi thÕ xuÊt khÈu. Danh môc nµy gåm 1633 nhãm mÆt hµng chiÕm 50,51% cña tæng c¸c nhãm mÆt hµng trong biÓu thuÕ nhËp khÈu cña ViÖt Nam. VÒ tiÕn tr×nh c¾t gi¶m: ViÖt Nam ®· cam kÕt tiÕn tr×nh c¾t gi¶m thuÕ ®èi víi c¸c s¶n phÈm trong danh môc c¾t gi¶m thuÕ quan b¾t ®Çu tõ n¨m 1998 ®Ó ®¶m b¶o nguån thu vµ hç trî mét phÇn cho s¶n xuÊt trong n­íc. §èi víi danh môc lo¹i trõ t¹m thêi chóng ta ch­a ®­a ra c¸c cam kÕt vÒ tiÕn tr×nh chuyÓn c¸c s¶n phÈm sang danh môc c¾t gi¶m thuÕ vµ tiÕn tr×nh gi¶m cô thÓ. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy cÇn ph¶i ®ù¬c xem xÐt, nghiªn cøu ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o ®Õn møc cao nhÊt kh¶ n¨ng b¶o hé vµ t¹o thêi gian chuÈn bÞ cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt. B­íc ®Çu tiªn sÏ b¾t ®Çu thùc hiÖn tõ n¨m 1999. Ngoµi ra cïng víi viÖc ®iÒu hoµ thèng nhÊt hÖ thèng x¸c ®Þnh tÝnh thuÕ quan theo yªu cÇu cña CEPT sÏ cÇn ¸p dông gi¸ trÞ tÝnh thuÕ theo nguyªn t¾c cña WTO ®Ó phï hîp víi yªu cÇu chung trong viÖc gia nhËp vµo tæ chøc nµy. VÒ ®Çu t­: sím nghiªn cøu thèng nhÊt luËt ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi ®Ó b¶o ®¶m nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia, tr­íc m¾t lo¹i trõ c¸c h¹n chÕ chØ dµnh cho ®Çu t­ n­íc ngoµi hay c¸c ®èi xö vÒ gi¸ dÞch vô, tiÒn l­¬ng tèi thiÓu... VÒ dÞch vô: x¸c ®Þnh lÞch tr×nh cô thÓ vÒ viÖc c¾t gi¶m vµ xo¸ bá ®èi víi tõng lo¹i biÖn ph¸p h¹n chÕ (c«ng khai hoÆc kh«ng c«ng khai) nh­ thêi ®iÓm cho phÐp c¸c c«ng ty b¶o hiÓm n­íc ngoµi ®­îc kinh doanh b¶o hiÓm nh©n thä ë ViÖt Nam hay cho phÐp c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi ë ViÖt Nam ®­îc tù do kinh doanh néi tÖ. 2.2.2. T¨ng c­êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phæ biÕn, phæ cËp th«ng tin, hoµn thiÖn c¸c dÞch vô hç trî ph¸t triÓn lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i - Tæ chøc häc tËp, th¶o luËn ®Ó thèng nhÊt vÒ quan ®iÓm vµ hµnh ®éng ®èi víi chñ tr­¬ng héi nhËp quèc tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc trong tÊt c¶ c¸c cÊp §¶ng chÝnh quyÒn ®oµn thÓ tõ TW ®Õn c¬ së. Phæ biÕn ®Çy ®ñ kÞp thêi ®èi víi c¸c ngµnh, c¸c doanh nghiÖp vÒ lÞch tr×nh më cöa phï hîp víi lé tr×nh héi nhËp mµ nhµ n­íc cam kÕt ®Ó trªn c¬ së ®ã doanh nghiÖp chñ ®éng ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p tranh thñ c¸c c¬ héi còng nh­ ®èi phã víi c¸c khã kh¨n n¶y sinh trong qu¸ tr×nh héi nhËp, t¨ng c­êng néi lùc vµ søc c¹nh tranh cña m×nh. C¸c dÞch vô hç trî ph¸t triÓn lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i nh­ dÞch vô t­ vÊn vµ ph¸p luËt, t­ vÊn s¶n xuÊt vµ tiªu thô tuy chØ mang tÝnh chÊt hç trî nh­ng cã vai trß kh«ng nhá ®èi víi hiÖu qu¶ ®¹t ®­îc cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. Ch¼ng h¹n nh­ nhê cã trung t©m t­ vÊn ph¸p luËt sÏ gióp cho c¸c nhµ kinh doanh, nhÊt lµ c¸c nhµ kinh doanh n­íc ngoµi ®Õn ViÖt Nam gÆp thuËn lîi h¬n khi t×m hiÓu vÒ luËt ph¸p ViÖt Nam. Ng­îc l¹i, c¸c nhµ kinh doanh ViÖt Nam còng dÔ dµng hiÓu ®­îc nh÷ng th«ng lÖ vµ qui ®Þnh quèc tÕ nãi chung vµ WTO nãi riªng. Víi sù gióp ®ì cña c¸c c«ng ty t­ vÊn nµy, tõ ®ã gi¶m thiÓu nh÷ng hµnh vi ph¹m ph¸p hoÆc nh÷ng quyÕt ®Þnh sai lÇm. Nh÷ng trung t©m t­ vÊn thu mua nguyªn vËt liÖu vµ tiªu thô s¶n phÈm sÏ gióp cho c¸c ®èi t¸c, b¹n hµng t×m ®Õn nhau vµ hiÓu nhau nhanh chãng h¬n, võa tiÕt kiÖm c¶ thêi gian vµ chi phÝ vµ ®ång thêi cã thÓ t×m ®­îc nh÷ng ®èi t¸c tèi ­u nhÊt trong quan hÖ bu«n b¸n. 2.2.3. CÇn hç trî ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý KhÈn tr­¬ng ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé ®Ó ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu cÊp b¸ch cña qu¸ tr×nh gia nhËp WTO kh«ng chØ ë c¸c bé ngµnh TW mµ c¶ ë c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp. Bªn canh ®ã gi÷a c¸c cÊp nµy còng ph¶i cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ h¬n n÷a ®Ó phèi hîp hµnh ®éng. §ã lµ c¸c c¬ quan cÊp TW ph¶i truyÒn ®¹t nh÷ng th«ng tin míi nhÊt vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan còng nh­ ®­a ra nh÷ng ph­¬ng h­íng thùc hiÖn xuèng c¸c cÊp ®Þa ph­¬ng vµ doanh nghiÖp. Ng­îc l¹i c¸c cÊp ®Þa ph­¬ng vµ doanh nghiÖp ph¶i th­êng xuyªn th«ng b¸o thùc tr¹ng ho¹t ®éng vµ kiÕn nghÞ lªn cÊp TW Ngoµi viÖc n©ng cao tr×nh ®é vµ n¨ng lùc cho c¸n bé, còng cÇn ph¶i x©y dùng ®­îc mét ®éi ngò lµm c«ng t¸c dù b¸o giái, ®­îc trang bÞ ®Çy ®ñ kiÕn thøc vµ ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i ®Ó gi¶i c¸c bµi to¸n ®iÒu khiÓn vÜ m«, ®¸nh gi¸ t¸c ®éng trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ c¸c b­íc ®i cô thÓ cña lé tr×nh héi nhËp. §Æc biÖt nh÷ng ng­êi cã träng tr¸ch tham gia trùc tiÕp vµo c¸c cuéc ®µm ph¸n cña WTO vµ c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch cÊp cao cña ®Êt n­íc ph¶i nhËn thøc ®­îc chi tiÕt cña c¸c yªu cÇu trong WTO. Giíi kinh doanh vµ ng­êi d©n còng cÇn ®­îc tiÕp xóc nh÷ng th«ng tin vÒ WTO, c¸c kho¸ häc cho c¸c nhµ kinh doanh chuyªn nghiÖp vµ n©ng cao nhËn thøc cña céng ®ång vÒ c¸c vÊn ®Ò cña WTO lµ v« cïng quan träng. KÕt luËn Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam trong 10 n¨m gÇn ®©y chØ ra r»ng: Sù thµnh c«ng kinh tÕ ViÖt Nam phô thuéc rÊt nhiÒu ë møc ®é tham gia cña ®Êt n­íc vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. ChÝnh phñ ViÖt Nam còng nhËn thÊy sù cÇn thiÕt vµ lîi Ých khi tham gia vµo hÖ thèng th­¬ng m¹i thÕ giíi mµ GATT vµ WTO lµ tæ chøc lín nhÊt hiÖn nay vµ còng ®· chÝnh thøc quyÕt ®Þnh nép ®¬n xin gia nhËp WTO. ViÖc gia nhËp WTO t¹o c¬ héi cho c¸c n­íc thµnh viªn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ më réng th­¬ng m¹i, ®ång thêi t¹o ra sù tham gia s©u s¾c h¬n n÷a cña nÒn kinh tÕ quèc gia vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. MÆt kh¸c sù gia nhËp nµy còng t¹o ra nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc vµ tÝch cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Ph¶i gi¶i quyÕt c¸c th¸ch thøc nh­ thÕ nµo vµ lµm thÕ nµo ®Ó tËn dông c¸c c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn mµ WTO t¹o ra cho c¸c n­íc thµnh viªn nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i, ®ã lµ nh÷ng c©u hái ®¸ng quan t©m víi bÊt kú quèc gia nµo gia nhËp WTO nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng. NhËn thøc râ ®­îc tÇm quan träng cña WTO vµ qu¸ tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam, trong thêi gian qua ViÖt Nam ®· vµ ®ang nç lùc triÓn khai mét lo¹t c¸c c«ng viÖc nh»m c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ, x©y dùng, ®iÒu chØnh, bæ sung c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lý th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam phï hîp víi xu thÕ héi nhËp. Trë thµnh quèc gia thµnh viªn cña WTO sÏ lµ mét sù kiÖn v« cïng quan träng trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam. Ch¾c ch¾n nã sÏ t¹o ra nh÷ng ®éng lùc gióp ViÖt Nam kh¾c phôc cã hiÖu qu¶ t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn hiÖn nay, tõ ®ã thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn. Víi ý nghÜa ®ã, râ rµng lµ chØ tíi khi ®­îc c«ng nhËn lµ héi viªn cña WTO, ViÖt Nam míi thùc sù hoµn thµnh môc tiªu hoµ nhËp víi céng ®ång quèc tÕ. §©y lµ con ®­êng ®Çy khã kh¨n nh­ng nÕu v­ît qua ViÖt Nam sÏ v­¬n lªn ®Þa vÞ cao h¬n, xøng ®¸ng h¬n trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. Phô lôc 132 n­íc thµnh viªn cña WTO (TÝnh ®Õn 22/10/1997) C¸c n­íc thµnh viªn Ngµy gia nhËp Antigua and Barbuda 1/1/1995 Angola 1/9/1996 Argetina 1/1/1995 Australia 1/1/1995 Bahrain 1/1/1995 Bangladesh 1/1/1995 Barbados 1/1/1995 Belgium 1/1/1995 Belize 1/1/1995 Benin 1/1/1995 Bolivia 22/2/96 Botswana 13/9/95 Brazil 31/5/95 Brunei Darussalam 1/1/95 Bulgaria 1/1/95 Burkina Faso 1/9/96 Burundi 3/6/95 Cameroon 23/7/95 Canada 13/9/95 Central african Republic 1/1/95 Chad 3/5/95 Chile 19/10/96 Colombia 1/1/95 Congo 30/4/95 Costa Rica 27/3/97 C«te d'Ivoire 1/1/95 Cuba 1/1/95 Cyprus 20/4/95 Czech Republic 30/7/95 Democratic Republic of the Congo 1/1/95 Denmark 1/1/97 Djibouti 1/1/95 Dominica 31/5/95 Dominican Republic 1/1/95 Ecuador 9/2/95 Egypt 21/1/96 El Salvador 30/6/95 european Communities 7/5/95 Fiji 1/1/95 Finland 14/1/96 France 1/1/95 Gabon 1/1/95 Gambia 1/1/95 Germany 23/10/96 Ghana 1/1/95 Greece 1/1/95 Grenada 1/1/95 Guatemala 21/7/95 Guinea Bissau 31/5/95 Guinea 25/10/1995 Guyana 1/1/1995 Haiti 30/1/1996 Honduras 1/1/1995 Hong Kong, China, 1/1/1995 Hungary 1/11995 Iceland 1/1/1995 India 1/1/1995 Indonesia 1/1/1995 ireland 1/1/1995 israel 21/4/1995 Italy 1/1/1995 Jamaica 9/3/1995 Japan 1/1/1995 Kenya 1/1/1995 Korea 1/1/1995 Kuwait 1/1/1995 Lesotho 31/5/1995 Liechtenstein 1/9/1995 Luxembourg 1/1/1995 Macau 1/1/1995 Madagascar 17/11/1995 Malawi 31/5/1995 Malaysia 1/1/1995 Maldives 31/5/1995 Mali 31/5/1995 Malta 1/1/1995 Mauritania 31/5/1995 Mauritius 1/1/1995 Mexico 1/1/1995 Mongolia 29/1/1997 Morocco 1/1/1995 Mozambique 26/8/1995 Myanmar 1/1/1995 Namibia 1/1/1995 Netherlands - For the Kingdom in Europe 1/1/1995 and for the Netherlands Antilles New Zealand 1/1/1995 Nicaragua 3/9/1995 Niger 13/12/1996 Nigeria 1/1/1995 Norway 1/1/1995 Pakistan 1/1/1995 Panama 6/9/1997 Papua New Guinea 9/6/1996 Paraguay 1/1/1995 Peru 1/1/1995 Philippines 1/1/1995 Poland 1/7/1995 Portugal 1/1/1995 Qatar 13/1/1996 Romania 1/1/1995 Rwanda 22/5/1996 Saint Kitts and Nevis 21/2/1996 Saint Lucia 1/1/1995 Saint Vincent and the Grenadines 1/1/1995 Senegal 1/1/1995 Sierra Leone 23/7/1995 Singapáe 1/1/1995 Slovak Republic 1/1/1995 Slovenia 30/7/1995 Solomon islands 26/7/1996 South africa 1/1/1995 Spain 1/1/1995 Sri Lanka 1/11995 Suriname 1/1/1995 Swaziland 1/1/1995 Sweden 1/1/1995 Swizerland 1/7/1995 Tanzania 1/1/1995 Thailand 1/1/1995 Togo 31/5/1995 Trinidad and Tobago 1/3/1995 Tunisia 29/3/1995 Turkey 26/3/1995 Uganda 1/1/1995 United arab Emirates 10/4/1996 United Kingdom 1/1/1995 United States 1/1/1995 uruguay 1/1/1995 Venezuela 1/1/1995 Zambia 1/1/1995 Zimbabwe 3/3/1995 C¸c n­íc quan s¸t viªn Albania Kyrgyz Republic Algeria Lao People's Democratic Republic Andorra Latvia Armenia Lithuania Azerbaijan Moldova Belarus Nepal Bhutan Oman, Sultanate of Cambodia Russian Federation Cape Verde Samoa People's Republic of China Saudi arbia Croatia Seychelles estonia Sudan Ethiopia Chinese Taipei Former Yugoslav Republic of Macedonia Tonga Georgia Ukraine Holy See (Vatican) Uzbekistan Jordan Vanuatu Kazakstan Vietnam 2. TiÕn tr×nh gia nhËp cña ViÖt Nam 12/1994 : ViÖt Nam chÝnh thøc göi ®¬n xin gia nhËp GATT 01/1995 : ViÖt Nam chÝnh thøc ®Ò nghÞ gia nhËp WTO 07/1996 : ViÖt Nam ®· th«ng b¸o víi WTO vÒ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam vµ hoµn tÊt viÖc tr¶ lêi c¸c c©u hái cña thµnh viªn WTO vÒ c¸c lÜnh vùc th­¬ng m¹i hµng ho¸, dÞch vô vµ së h÷u trÝ tuÖ. 07/1998 : TiÕn hµnh phiªn häp ®Çu tiªn WTO vÒ minh b¹ch ho¸ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i hµng ho¸. 11/1998 : TiÕn hµnh phiªn häp thø hai vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô vµ b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ. Tµi liÖu tham kh¶o 1. GS. PTS T« Xu©n D©n - Gi¸o tr×nh Kinh tÕ quèc tÕ - NXB Gi¸o dôc Hµ néi 1995 (trang 209 -237) NguyÔn Huy Tó - Nghiªn cøu kinh tÕ sè 240 th¸ng 5/1998 - Gia nhËp WTO vµ bµi häc kinh nghiÖm cña ViÖt Nam (trang 39 - 42) 3. Th­¬ng m¹i sè 15/1998 (trang 2 - 3) ViÖt Nam cam kÕt thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c cña WTO (Bµi ph¸t biÓu cña Bé tr­ëng Bé th­¬ng m¹i: Tr­¬ng §×nh TuyÓn) 4. TS. Vâ §¹i L­îc-ViÖt Nam- ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ - (ch­¬ng I & IV) ViÖn kinh tÕ thÕ giíi 5. §µo Huy Gi¸m - Thêi b¸o kinh tÕ sè 77 trang 10. T×m c¬ héi giµnh phÇn th¾ng 6. Tµi chÝnh sè th¸ng 7/1998 (trang 13) C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ hîp t¸c trong qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ cña ViÖt Nam - PTS Tr­¬ng Th¸i Ph­¬ng (Vô tr­ëng vô tµi chÝnh ®èi ngo¹i - Bé Tµi chÝnh) 7. S¸ch: Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµ triÓn väng gia nhËp cña ViÖt Nam Trung t©m t­ vÊn vµ ®µo t¹o kinh tÕ th­¬ng m¹i ICTC - NXB CTQG. 8. Chñ biªn TS Vâ §¹i L­îc vµ PTS Kim Ngäc. S¸ch: C¸c khèi kinh tÕ vµ mËu dÞch trªn thÕ giíi. NXB ChÝnh trÞ quèc gia - ViÖn kinh tÕ thÕ giíi 9. GS.PTS.§ç ThÕ Tïng-T¹p chÝ sinh häc-lý luËn Nh÷ng gi¶i ph¸p thuÕ quan ë ViÖt Nam ®Ó héi nhËp vµo AFTA.