Đề tài Bước đầu nghiên cứu cơ sở khoa học của việc tính phí chất thải rắn y tế nguy hại trên địa bàn Hà Nội

hµng ngµy ®Òu ®­îc thu gom, vËn chuyÓn ®Õn n¬i xö lý vµ ®­îc xö lý tr­íc 48 tiÕng. Do ®ã, ®· h¹n chÕ mét c¸ch tèi ®a c¸c ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng bÖnh viÖn vµ còng ®· h¹n chÕ ®­îc nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc cña chÊt th¶i ®Õn c«ng nh©n viªn cña bÖnh viÖn còng nh­ bÖnh nh©n. V× vËy, chi phÝ cho m«i tr­êng ë ®©y chØ lµ c¸c chi phÝ nÕu trong vµ sau qu¸ tr×nh xö lý vµ ch«n lÊp cã ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng xung quanh khu vùc b·i ch«n lÊp vµ lß ®èt. §Ó x¸c ®Þnh ®­îc chi phÝ vÒ m«i tr­êng ta ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc c¸c t¸c ®éng ¶nh h­ëng tiªu cùc (nÕu cã) cña b·i ch«n lÊp vµ cña lß ®èt tíi ®Õn m«i tr­êng. Khi ®ã ta cã, chi phÝ cho m«i tr­êng sÏ lµ : EC = Ei Chi phÝ m«i tr­êng trung b×nh: AEC = AECi Trong ®ã i : lµ c¸c thµnh phÇn bÞ t¸c ®éng bëi ¶nh h­ëng cña b·i ch«n lÊp vµ cña lß ®èt r¸c th¶i y tÕ tËp trung : - Søc khoÎ cña céng ®ång d©n c­, - HÖ sinh th¸i, - C¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - v¨n ho¸ - x· héi. HiÖn nay, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ xö lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i thµnh phè Hµ Néi ®· x©y dùng X­ëng ®èt r¸c th¶i bÖnh viÖn tËp trung T©y Mç, huyÖn Tõ Liªm, x­ëng ®èt r¸c n»m trªn ®Þa bµn hai x· Xu©n Ph­¬ng vµ T©y Mç, ®o¹n cuèi cña tuyÕn giao th«ng nèi gi÷a tr­êng b¾n cÇu Ngµ vµ quèc lé 32 ®i s¸t bê s«ng NhuÖ. Khu vùc b·i ch«n lÊp cã d¹ng h×nh ch÷ "L" víi tæng diÖn tÝch lµ 6,43ha: - PhÝa B¾c gi¸p xÝ nghiÖp chÕ biÕn phÕ th¶i CÇu DiÔn. - PhÝa §«ng gi¸p ®­êng réng 3,5 m vµ s«ng NhuÖ. - PhÝa Nam vµ phÝa T©y gi¸p khu ruéng lóa T©y Mç. Sè liÖu khÝ t­îng cña tr¹m L¸ng- Hµ Néi theo TCVN 4088- 85 th× khu vùc lß ®èt r¸c cã c¸c th«ng sè khÝ hËu vµ m«i tr­êng nh­ sau : * NhiÖt ®é kh«ng khÝ : - NhiÖt ®é trung b×nh n¨m : 23,4oC - NhiÖt ®é trung b×nh 3 th¸ng mïa nãng : 28,6oC - NhiÖt ®é trung b×nh 3 th¸ng mïa l¹nh : 17,2oC - NhiÖt ®é cùc ®¹i tuyÖt ®èi : 41,6oC - NhiÖt ®é cùc tiÓu tuyÖt ®èi : 3,1oC - NhiÖt ®é cùc ®¹i trung b×nh mïa nãng : 32,3oC - NhiÖt ®é cùc tiÓu trung b×nh mïa l¹nh : 14,5oC * §é Èm t­¬ng ®èi cña kh«ng khÝ : - §é Èm trung b×nh n¨m : 83% - §é Èm trung b×nh 3 th¸ng mïa nãng : 83,7% - §é Èm trung b×nh 3 th¸ng mïa l¹nh : 81,7% * Giã: - H­íng giã chñ ®¹o : §«ng - Nam - VËn tèc giã trung b×nh n¨m : 2,4m/s - VËn tèc giã trung b×nh 3 th¸ng mïa nãng : 2,4m/s - VËn tèc giã cùc ®¹i cã thÓ x¶y ra víi chu kú lÆp 50 n¨m cña Gia L©m : 4,3m/s - TÇn suÊt (%) vµ vËn tèc trung b×nh(m/s) theo 8 h­íng (B¶ng8.1) B¶ng 8.1: TÇn suÊt vµ vËn tèc trung b×nh cña giã theo c¸c h­íng kh¸c nhau. H­íng B §B § §N Th¸ng TÇn suÊt nÆng giã % TS% TV m/s TS% TV m/s TS% TV m/s TS% TV m/s Th¸ng 7 Th¸ng 1 11,9 13,8 5,5 16,0 1,8 3,0 7,4 28,6 2,7 3,5 14,1 8,3 2,9 2,1 45,3 28,3 3,2 3,3 H­íng N TN T TN Th¸ng TÇn suÊt nÆng giã % TS% TV M/s TS% TV m/s TS% TV m/s TS% TV m/s Th¸ng 7 Th¸ng 1 11,9 13,8 12,9 4,9 3,0 2,4 4,0 1,1 2,1 1,2 4,1 2,1 2,7 1,3 6,7 10,7 3,0 1,8 (Nguån Trung t©m KTMT- §T vµ KCN. §HXD). C¸c sè liÖu vÒ tÇn suÊt vµ vËn tèc giã trung b×nh theo 8 h­íng nªu trªn sÏ ®­îc sö dông ®Ó tÝnh to¸n nång ®é trung b×nh ngµy ®ªm cña c¸c chÊt ®éc h¹i do c¸c nguån th¶i g©y ra t¹i c¸c to¹ ®é kh¸c nhau. * M­a : - L­îng m­a trung b×nh n¨m : 1661mm - L­îng m­a trung b×nh th¸ng cña 3 th¸ng mïa nãng : 282mm - L­îng m­a trung b×nh th¸ng cña 3 th¸ng mïa l¹nh : 21mm - L­îng m­a cùc ®¹i trong 60 phót : 93,4mm c¸c sè liÖu khÝ hËu lÊy theo sè liÖu khÝ hËu tr¹m L¸ng, Hµ Néi ®­îc tr×nh bµy tãm t¾t trong B¶ng 8.2. B¶ng 8.2 : Mét sè yÕu tè khÝ hËu tõng th¸ng trong n¨m cña khu vùc b·i ch«n lÊp (T¹i tr¹m L¸ng - Hµ Néi ) T T Th¸ng C¸c yÕu tè 1 2 3 4 5 6 1 NhiÖt ®é trung b×nh, oC 16.6 17.1 19.9 23.5 27.1 28.7 2 NhiÖt ®é cùc ®¹i trung b×nh, oC 20.4 20.4 23.1 27.3 31.7 32.8 3 NhiÖt ®é cùc tiÓu trung b×nh,oC 13.8 14.7 17.5 20.8 23.9 25.5 4 §é Èm t­¬ng ®èi trung b×nh, oC 80 84 88 87 83 83 5 L­îng m­a trung b×nh, oC 18 25 46 84 192 240 6 Tæng sè giê n¾ng, h 85 54 47 93 189 160 7 VËn tèc giã trung b×nh, m/s 2.4 2.7 2.7 2.9 2.7 2.4 T T Th¸ng C¸c yÕu tè 7 8 9 10 11 12 C¶ n¨m 1 NhiÖt ®é trung b×nh, oC 28.8 28.3 27.2 24.6 21.2 17.9 23.4 2 NhiÖt ®é cùc ®¹i trung b×nh, oC 32.2 32.0 30.9 28.8 25.6 22.0 27.3 3 NhiÖt ®é cùc tiÓu trung b×nh,oC 25.7 25.4 24.3 21.6 18.2 15.0 20.5 4 §é Èm t­¬ng ®èi trung b×nh, oC 83 85 85 81 81 81 83 5 L­îng m­a trung b×nh, oC 296 310 258 125 47 2 1661 6 Tæng sè giê n¾ng, h 195 184 178 186 148 121 1646 7 VËn tèc giã trung b×nh, m/s 2.6 2.1 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 (Nguån Trung t©m KTMT - §T vµ KCN. §HXD) Trong qu¸ tr×nh xö lý chÊt th¶i r¾n nguy h¹i cã nh÷ng chÊt míi ®­îc sinh ra. C¸c chÊt ®ã lµ : Bôi, CO2, HCl, HF, CO, NO2,… c¸c chÊt nµy cã ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng xung quanh khu vùc xö lý tËp trung nh­ « nhiÔm kh«ng khÝ, « nhiÔm m«i tr­êng ®Êt, n­íc, … Trong qu¸ tr×nh vËn hµnh x­ëng ®èt, viÖc c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn chë r¸c ®Õn sÏ t¹o ra tiÕng ån, bôi vµ mïi khã chÞu, c¸c t¸c ®éng nµy cã thÓ ¶nh h­ëng tíi chÊt l­îng m«i tr­êng xung quanh, kh¶ n¨ng c¸c tai n¹n giao th«ng còng dÔ x¶y ra. * Quy tr×nh ®èt cña lß ®èt chÊt th¶i y tÕ : - N¹p phÕ th¶i: ChÊt th¶i r¾n ®­îc ®ùng trong c¸c hép c¸t t«ng hay nh÷ng tói nylon ®­îc ®­a vµo lß ®èt tõ nh÷ng thïng 240 - 340 lÝt. Nh÷ng thïng hay nh÷ng vËt chøa nµy sÏ ®­îc ®æ vµo phÔu n¹p trong hÖ thèng ram n¹p b»ng thiÕt bÞ n©ng. ThiÕt bÞ n©ng thïng chøa vµ hÖ thèng ram n¹p ho¹t ®éng b»ng dÇu ®éng lùc do mét b¬m dÇu thùc hiÖn theo mét chu tr×nh ®Æt tr­íc. Theo c¸ch nµy r¸c th¶i cã thÕ ®­îc n¹p vµo buång s¬ cÊp mét c¸ch tù ®éng hay theo mét ®Þnh kú 24h/ngµy tr¸nh cho ng­êi vËn hµnh tiÕp xóc víi nh÷ng khu vùc nãng. Khèi l­îng n¹p 200kg/h (4800kg/ngµy). - §èt phÕ th¶i: R¸c th¶i ®­îc ®èt trong buång ®èt tÜnh, chuçi nhiÖt ph©n. Qu¸ tr×nh ®èt ®­îc hoµn thµnh ë ba giai ®o¹n : Giai ®o¹n thø nhÊt : thùc hiÖn ë buång s¬ cÊp - trªn ®¸y nßng, sù ®èt ch¸y diÔn ra trong buång ®èt cã ®iÒu kiÖn ®Ó ho¸ khÝ c¸c chÊt th¶i. Qu¸ tr×nh oxy ho¸ ®­îc hç trî b»ng má ®èt s¬ cÊp vµ nhiÖt ph¸t ra tõ ®¸y lß, l­îng nhiÖt nµy ®­îc ®iÒu khiÓn b»ng c¸ch ®iÒu khiÓn nhiÖt ®é buång ®èt, ®iÒu nµy ®­îc x¶y ra trong ®iÒu kiÖn tÜnh víi l­îng bôi ®­a vµo rÊt thÊp. KhÝ ®èt ®­îc ®­a qua vßi thÐp kh«ng rØ, sö dông theo c¸ch nµy t¹o ra t¸c ®éng tÝch cùc víi c¸c lo¹i chÊt th¶i. TÊt c¶ c¸c thµnh phÇn cña chÊt th¶i ®­îc oxy ho¸ ®Çy ®ñ vµ sù ®èt ch¸y r¸c th¶i ®­îc thùc hiÖn ®ång bé. Giai ®o¹n thø hai : ®­îc thùc hiÖn ë buång thø cÊp. ChÊt th¶i ch­a ®­îc ®èt ë buång ®èt s¬ cÊp ®­îc ®Èy vµo buång thø cÊp vµ sù ®èt ch¸y tiÕp tôc x¶y ra trªn ghi lß - lo¹i thanh chuyÓn ®éng. Nh÷ng chÊt dÔ bay h¬i (khÝ gaz víi c¸c hîp chÊt h÷u c¬ vµ c¸c h¹t nhá) tõ qu¸ tr×nh ho¸ nhiÖt x¶y ra trong buång s¬ cÊp vµ thø cÊp ®­îc hót vµo buång ®èt sau (P.C.C) ®Ó tiÕp tôc qu¸ tr×nh oxy ho¸ (giai ®o¹n 3). Giai ®o¹n thø ba : qu¸ tr×nh «xy ho¸. Buång ®èt sau ®­îc ®Æt d­íi buång s¬ cÊp vµ d­íi èng khãi. Buång nµy ®­îc thùc hiÖn theo c¸ch bè trÝ n»m ngang/ th¼ng ®øng. KhÝ th¶i cã nhiÖt ®é kho¶ng 1100o C tho¸t ra tõ buång ®èt sau, tr­íc khi ®­îc ®­a ra ngoµi khÝ quyÓn qua ®­êng èng khãi, luång khÝ nµy ®­îc kh«ng khÝ lµm nguéi xuèng kho¶ng 600oC. ChiÒu cao èng khãi lµ 15 mÐt, ®­êng kÝnh trong lµ 500 mm, tèc ®é ph¸t th¶i khÝ 3700 m3/h. Tæng hîp c¸c t¸c ®éng trong qu¸ tr×nh vËn hµnh lß ®èt ®­îc tr×nh bµy ë h×nh 5: Søc khoÎ c«ng nh©n trùc tiÕp lµm viÖc vµ céng ®ång d©n c­ ¤ nhiÔm kh«ng khÝ KhÝ t¹o thµnh Ch¸y, næ, ®éc h¹i VËn chuyÓn r¸c Tai N¹n TiÕng ån Bôi Mïi do Rß rØ H×nh 5 : T¸c ®éng cña qu¸ tr×nh vËn hµnh X­ëng ®èt. §èt r¸c (Nguån URENCO) Ho¹t ®éng cña X­ëng ®èt r¸c th¶i y tÕ ®éc h¹i tËp trung cã nh÷ng t¸c ®éng ¶nh h­ëng tíi c¸c thµnh phÇn cña m«i tr­êng. Theo c¬ chÕ lan truyÒn cña r¸c th¶i th× c¸c t¸c ®éng ®ã sÏ g©y ¶nh h­ëng tíi søc khoÎ cña céng ®ång d©n c­, ¶nh h­ëng tíi hÖ sinh th¸i, ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ …§Ó tÝnh to¸n c¸c chi phÝ cho m«i tr­êng tr­íc hÕt ta xem xÐt c¸c t¸c ®éng cña x­ëng ®èt ®Õn m«i tr­êng. C¸c t¸c ®éng gåm cã : - T¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng kh«ng khÝ, - T¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng n­íc : n­íc mÆt, n­íc ngÇm, - T¸c ®éng tíi m«i tr­êng ®Êt. A. T¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng kh«ng khÝ vµ møc ån. A.1. T¸c ®éng m«i tr­êng kh«ng khÝ . Qu¸ tr×nh vËn hµnh lß ®èt chÊt th¶i y tÕ tËp trung cho c¸c bÖnh viÖn cña thµnh phè Hµ Néi sÏ t¹o ra khÝ th¶i g©y ¶nh h­ëng lµm « nhiÔm m«i tr­êng kh«ng khÝ. M«i tr­êng bÞ t¸c ®éng trùc tiÕp lµ khu vùc lß ®èt vµ m«i tr­êng xung quanh thuéc hai x· T©y Mç vµ Xu©n Ph­¬ng. §ång thêi trong qu¸ tr×nh ®èt sù ho¹t ®éng cña lß ®èt sÏ g©y ra mét møc ån ®¸ng kÓ lµm ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi c«ng nh©n vËn hµnh lß. * M«i tr­êng kh«ng khÝ cña khu vùc nµy bÞ « nhiÔm bëi c¸c nguyªn nh©n sau: - Do ho¹t ®éng cña b·i r¸c T©y Mç. - Do èng khãi lß ®èt r¸c bÖnh viÖn. - Tõ giao th«ng ®o¹n ®­êng xe chë r¸c. - Tõ sinh ho¹t d©n c­ trong khu vùc. Theo kÕt qu¶ thèng kª th× tû lÖ thµnh phÇn c¸c chÊt ®éc h¹i trong r¸c th¶i y tÕ ®­a ®Õn lß ®èt nh­ sau: - B¬m kim tiªm nhùa : 14% - èng truyÒn huyÕt thanh : 22% - B«ng, g¹c : 41% - G¨ng tay cao su : 5% - BÖnh phÈm : 8% - C¸c thµnh phÇn kh¸c : 10% C¸c khÝ sinh ra trong qu¸ tr×nh ®èt r¸c th¶i y tÕ gåm cã : Bôi, CO2, HCl, HF, CO, NO2… C¸c chÊt th¶i nµy lµ nguån g©y « nhiÔm chÝnh ®èi víi m«i tr­êng kh«ng khÝ. §Ó xem xÐt t¸c ®éng cña lß ®èt ®Õn m«i tr­êng kh«ng khÝ ta xem xÐt kÕt qu¶ kh¶o s¸t chÊt l­îng khãi th¶i. KÕt qu¶ kh¶o s¸t chÊt l­îng khãi th¶i trong qu¸ tr×nh ®èt r¸c ®­îc thÓ hiÖn ë B¶ng 9. B¶ng 9.1 : KÕt qu¶ ®o ®¹c chÊt l­îng kh«ng khÝ t¹i khu vùc lß ®èt. ChØ tiªu ®o ®¹c Tiªu chuÈn cho phÐp VÞ trÝ ®o TCVN 5937- 1995 TCVN* 5939- 1995 T¹i vÞ trÝ ch©n lß ®èt T¹i miÖng èng khãi TSP (mg/m3) 0.3 400 Max. 0.27 Min. 0.18 TB. 0.22 - Cd trong bôi (mg/m3) - 1,0 Max.56 x10-6 Min.21x10-6 TB.39x10-6 - Hg trong bôi (mg/m3) - - Max.15x10-6 Min. KPH TB.8.0x10-6 - Pb trong bôi (mg/m3) - - Max.47x10-6 Min.11x10-6 TB.29x10-6 - CO (mg/m3) 40 500 0,55 331 SO2 (mg/m3) 0,5 500 0,11 418 NO2 (mg/m3) 0,4 1000 0,02 136 HF (mg/m3) 5,5 - < 0,01 - HCl (mg/m3) - 200 < 0,01 0.7 (Nguån : Trung t©m KTMT - §T vµ KCN. §HXD) Ghi chó: - C¸c TCVN* 5939 - 1995 biÓu thÞ gi¸ trÞ cho phÐp cña nguån x¶ theo tiªu chuÈn ®èi víi lo¹i B. B¶ng 9.2. KÕt qu¶ ®o ®¹c chÊt l­îng kh«ng khÝ t¹i khu vùc xung quanh. ChØ tiªu ®o ®¹c TCVN 5937- 1995 VÞ trÝ ®o T¹i vÞ trÝ c¸ch lß 300m T¹i vÞ trÝ c¸ch lß 500m TSP (mg/m3) 0.3 Max. 0.257 Min. 0.074 TB. 0.165 Max. 0.015 Min. 0.059 TB. 0.104 Cd trong bôi (mg/m3) - Max.12 x10-6 Min.KPH TB.6x10-6 KPH Hg trong bôi (mg/m3) - KPH KPH Pb trong bôi (mg/m3) - Max.116x10-6 Min.KPH TB.58x10-6 KPH CO (mg/m3) 40 Max.3.32 Min.1.88 TB.2.6 Max. 2.27 Min. 2.32 TB. 2.54 SO2 (mg/m3) 0,5 Max.0.033 Min.0.03 TB.0.032 Max.0.015 Min.0.008 TB.0.19 NO2 (mg/m3) 0,4 Max.0.096 Min.0.022 TB.0.059 Max. 0.025 Min. 0.017 TB. 0.021 HF (mg/m3) 5,5 < 0,01 KPH HCl (mg/m3) - < 0,01 KPH (Nguån : Trung t©m KTMT - §T vµ KCN. §HXD) nhËn xÐt : Tõ b¶ng 9.1 vµ b¶ng 9.2 cho thÊy, nång ®é c¸c chÊt ph¸t ra tõ èng khãi lß ®èt r¸c y tÕ thÊp h¬n tiªu chuÈn cho phÐp theo TCVN 5937-1995 vµ TCVN 5939-1995. Cô thÓ lµ nång ®é c¸c khÝ ®éc CO, SO2, NO2 ®Òu thÊp h¬n tiªu chuÈn cho phÐp kh¸ nhiÒu, nång ®é khÝ HCl rÊt bÐ. Nguyªn nh©n do trong qu¸ tr×nh ®èt r¸c bÖnh viÖn cã kh¶ n¨ng sinh ra nhiÒu khÝ am«niac (NH3), khÝ NH3 trung hoµ HCl nªn l­îng HCl th¶i ra m«i tr­êng xung quanh lµ kh«ng ®¸ng kÓ. A.2 . T¸c ®éng bëi møc ån. TiÕng ån ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn con ng­êi mµ ë ®©y t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ng­êi lao ®éng vµ d©n c­ khu vùc quanh X­ëng ®èt. TiÕng ån t¹i b·i ch«n lÊp chñ yÕu g©y ra bëi sù ho¹t ®éng cña c¸c ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn t¹i khu vùc b·i ch«n lÊp, lß ®èt vµ xÝ nghiÖp chÕ biÕn ph©n vi sinh. C¸c th«ng sè tiÕng ån cã ba lo¹i: §é ån t­¬ng ®­¬ng LA(eq), §é ån cùc ®¹i LAmax vµ §é ån ph©n vÞ L50 - tøc lµ ®é ån cho ë b¶ng ®Õn gi¸ trÞ cùc ®¹i chiÕm 50% sè lÇn ghi nhËn ®­îc cña m¸y trong mçi lÇn ®o kÐo dµi 5 ®Õn 10 phót. Do c¸c ¶nh h­ëng cña tiÕng ån ®Õn søc khoÎ con ng­êi mµ ®Æc biÖt trong bµi viÕt nµy t«i ®ang xem xÐt c¸c t¸c ®éng cña lß ®èt ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chi phÝ vÒ m«i tr­êng. V× vËy, ta xem xÐt kÕt qu¶ ®o ®¹c møc ån t¹i c¸c ®Þa ®iÓm kh¸c nhau xung quanh khu vùc lß ®èt. Møc ån ®­îc x¸c ®Þnh t¹i c¸c ®Þa ®iÓm : §iÓm N1: §iÓm ®o t¹i vÞ trÝ khu d©n c­ c¸ch b·i 400m trªn ®­êng tõ CÇu DiÔn vµo. §iÓm N2: §iÓm ®o t¹i vÞ trÝ tiÕp gi¸p gi÷a xÝ nghiÖp chÕ biÕn phÕ th¶i vµ b·i ch«n lÊp (khu vùc lß ®èt) KÕt qu¶ ®o ®¹c møc ån ®­îc thÓ hiÖn ë B¶ng 10. B¶ng 10 a: KÕt qu¶ ®o ®¹c møc ån t¹i khu d©n c­. §iÓm ®o Thêi gian Møc ån, d.BA LAeq Lamax LA50 N1 Khu d©n c­ 5:00 50,3 54,0 52,8 66,2 62,1 63,4 52,3 52,7 51,2 9:00 69,4 56,5 57,3 77,4 77,7 77,8 54,0 52,1 53,8 11: 40 57,4 57,4 56,4 81,2 77,1 75,0 49,7 51,7 50,8 21: 00 66,6 67,2 65,9 78,4 80,1 78,5 64,8 64,2 62,7 Trung b×nh 59,1 78,4 54,8 TCVN 5949 - 1995 Nång ®é cho phÐp ®èi víi khu d©n c­, d.BA - tõ 6h- 18h - Tõ 18h-22h - Tõ 22h- 6h 60 55 45 B¶ng 10 b : KÕt qu¶ ®o ®¹c møc ån t¹i khu vùc s¶n xuÊt . §iÓm ®o Thêi gian Møc ån, d.BA LAeq Lamax LA50 N2 VÞ trÝ khu ®èt tiÕp gi¸p víi b·i ch«n lÊp 5:00 64,5 62,7 62,0 78,2 77,9 79,3 63,1 64,2 62,7 9:00 78,3 78,6 78,4 80,0 101,5 79,8 78,2 77,9 78,4 11: 40 82,5 77,6 76,7 92,3 90,3 79,3 81,3 76,0 76,0 21: 00 99,0 92,1 86,6 117,2 119,4 114,5 89,6 87,4 88,5 Trung b×nh 77,4 94,6 63,5 TCVN 5949 - 1995 Nång ®é cho phÐp ®èi víi khu s¶n xuÊt xen kÏ trong khu d©n c­, d.BA - tõ 6h- 18h - Tõ 18h-22h - Tõ 22h- 6h 75 70 50 (Nguån URENCO) KÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy: - Møc ån t­¬ng ®­¬ng ë khu vùc lß ®èt n¬i tiÕp gi¸p víi b·i ch«n lÊp ®ang vËn hµnh cã gi¸ trÞ cao nhÊt do c¸c ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn r¸c. Møc ån ë khu vùc d©n c­ dao ®éng tõ 54,0 dBA ®Õn 67,2 dBA. HÇu hÕt c¸c gi¸ trÞ nµy ®Òu cao h¬n gi¸ trÞ cho phÐp tõ 6 dBA- 9dBA. C¸c møc ån nµy v­ît tiªu chuÈn ch­a ®Õn møc nghiªm träng nh­ng còng g©y ¶nh h­ëng ho¹t ®éng b×nh th­êng kh¸c. §©y còng lµ hËu qu¶ vËn hµnh b·i ch«n lÊp g©y ra. B. T¸c ®éng tíi m«i tr­êng n­íc. N­íc kh«ng thÓ thiÕu trong cuéc sèng cña con ng­êi còng nh­ cuéc sèng cña mu«n loµi. N­íc dïng cho sinh ho¹t, n­íc dïng ®Ó s¶n xuÊt. Khi nguån n­íc bÞ « nhiÔm sÏ t¸c ®éng nghiªm träng ®Õn cuéc sèng, søc khoÎ cña mäi ng­êi. Sö dông n­íc bÞ « nhiÔm sÏ g©y ra c¸c bÖnh th«ng th­êng nh­ : bÖnh vÒ ®­êng tiªu ho¸, bÖnh ®au m¾t hét vµ c¸c bÖnh ngoµi ra kh¸c…Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ®Ó nguån n­íc kh«ng bÞ « nhiÔm lµ mong muèn cña tÊt c¶ mäi ng­êi, nh­ng do ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ dÞch vô ®· cã nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng n­íc. X­ëng ®èt chÊt th¶i y tÕ nguy h¹i trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, xö lý cña m×nh ®· cã nh÷ng t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng n­íc nh­ sau : B.1. T¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng n­íc mÆt. Nguån n­íc mÆt ë khu vùc x­ëng ®èt chñ yÕu lµ c¸c hå, ao, c¸c kªnh m­¬ng thuû lîi cung cÊp n­íc t­íi tiªu phôc vô n«ng nghiÖp cho c¸c c¸nh ®ång hai x· T©y Mç vµ Xu©n Ph­¬ng. N­íc ®­îc nh©n d©n phôc vô cho t­íi tiªu vµ ch¨n nu«i. Do chÊt th¶i ®­îc tËp kÕt t¹i bÓ chøa chê ®èt, sau ®ã r¸c th¶i ®­îc ®èt trong thêi gian chê ®îi ng¾n, tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng rß rØ nªn ho¹t ®éng cña lß ®èt kh«ng hoÆc Ýt g©y t¸c ®éng tíi nguån n­íc mÆt. chÊt l­îng m«i tr­êng n­íc t¹i khu vùc lß ®èt ®­îc xem xÐt th«ng qua viÖc ph©n tÝch chÊt l­îng m«i tr­êng n­íc t¹i khu vùc x­ëng ®èt. KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l­îng n­íc mÆt tr×nh bµy ë B¶ng 11. B¶ng 11 : KÕt qu¶ ph©n tÝch n­íc mÆt t¹i khu vùc kh¶o s¸t. C¸c chØ tiªu N­íc ao M1 PhÝa trªn cÇu M3 PhÝa d­íi cÇu M4 TCVN 5942-1995 - Lo¹i B PH 7.3 7.5 7.5 5.5 - 9.0 BOD5, mg/l 51.0 24.0 68.0 < 25 COD, mg/l 4.5 1.0 1.2 2 CÆn l¬ löng, mg/l 114 180 126 80 Cu, mg/l - 0.62 Cã vÕt - Phèt pho tæng sè, mg/l 1.0 7.50 0.25 - CN-, mg/l Kh«ng ph¸t hiÖn 0.011 0.002 - S¾t, mg/l 1.15 - 2.0 - Cr3+, mg/l Kh«ng ph¸t hiÖn 0.8 VÕt 1.0 Cd, mg/l Kh«ng ph¸t hiÖn - 0.003 0.02 As, mg/l Kh«ng ph¸t hiÖn - 0.001 0.1 Coliform, MPN/100 ml 12 x 103 18 x 103 26 x 103 10 000 (Nguån : Trung t©m KTMT - §T vµ KCN. §HXD) ChÊt l­îng n­íc s«ng NhuÖ t¹i ®o¹n ch¶y qua khu vùc cña b·i ch«n lÊp vµ lß ®èt nh­ sau : Q: 49,2m/s pH = 7,2 NH4 : 0,08mg/l ¤xi hoµ tan (DO): 6,79mg/l Clorua: 4,3mg/l SO4 : 7,0mg/l BOD5 : 60mg/l Coliform : 22 x103 MPN/100ml KÕt qu¶ ph©n tÝch ë B¶ng 11 cho thÊy, chÊt l­îng n­íc m­¬ng t¹i vÞ trÝ x¶ kh«ng ®¹t tiªu chuÈn cña nguån lo¹i B theo TCVN 5942 - 1995 qui ®Þnh nh­ sau: BOD5 < 25mg/l DO, 2mg/l Cr3+ = 1,0 CÆn l¬ löng 80mg/l COD, 35mg/l Nh­ vËy, nguån n­íc mÆt t¹i khu vùc lß ®èt cã nguy c¬ bÞ « nhiÔm bëi c¸c chÊt bÈn cã nguån gèc h÷u c¬ tõ n­íc r¸c ch¶y ra. C¸c chØ tiªu nh­ BOD5 ë hÇu hÕt c¸c mÉu ph©n tÝch ®Òu cao h¬n gi¸ trÞ cho phÐp tõ 1,5 - 2,2 lÇn. ChØ tiªu Coliforms ®o ®¹c ®­îc v­ît kho¶ng 1,2 ®Õn 2,6 lÇn gi¸ trÞ cho phÐp. N­íc mÆt cã nguy c¬ bÞ « nhiÔm sÏ ¶nh nghiªm träng ®Õn c¸c ho¹t ®éng sinh ho¹t còng nh­ lµm ¶nh h­ëng tíi mïa mµng cña nh©n d©n n¬i ®©y. B.2. T¸c ®éng tíi m«i tr­êng n­íc ngÇm. ChÊt th¶i sau khi ®­a ®Õn lß ®èt sÏ ®­îc xö lý b»ng ph­¬ng ph¸p ®èt. Sau qu¸ tr×nh ®èt c¸c vi khuÈn vi rót, c¸c vi trïng g©y bÖnh ®· bÞ thiªu huû hoµn toµn ë nhiÖt 1100oC. Tro vµ xØ sau khi ®èt sÏ ®­îc ®em ch«n lÊp theo ph­¬ng ph¸p ch«n lÊp hîp vÖ sinh. Nh­ vËy, nÕu r¸c th¶i ®­îc vËn chuyÓn vµ ®èt r¸c ®óng quy tr×nh kü thuËt, kh«ng cã sù cè g©y rß rØ trong qu¸ tr×nh nµy th× m«i tr­êng n­íc ngÇm còng nh­ m«i tr­êng ®Êt kh«ng bÞ « nhiÔm. HiÖn nay, m«i tr­êng n­íc ngÇm ch­a cã ¶nh h­ëng nghiªm träng tuy nhiªn cÇn ph¶i cã gi¶i ph¸p ®Ó theo dâi t×nh h×nh ¶nh h­ëng cña ho¹t ®éng cña b·i ch«n lÊp vµ lß ®èt ®Õn m«i tr­êng n­íc ngÇm. C. T¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng ®Êt. §Êt trªn khu vùc xung quanh b·i chñ yÕu sö dông vµo môc ®Ých n«ng nghiÖp, nhµ ë hoÆc c¸c c«ng tr×nh d©n dông nh­ tr¹m giam, nhµ m¸y, c¬ quan hµnh chÝnh, ®Êt chøa phÕ th¶i… Qu¸ tr×nh ®èt r¸c sÏ t¹o ra tro vµ xØ. Tro vµ xØ than sau qu¸ tr×nh ®èt ®­îc ®em ®i ch«n lÊp t¹i b·i ch«n lÊp hîp vÖ sinh cña Thµnh phè. NÕu nh­ trong qu¸ tr×nh xö lý kh«ng ®¶m b¶o ®óng quy tr×nh kü thuËt (nhiÖt ®é cña lß ®èt kh«ng ®¶m b¶o ®ñ 1100oC…) khi ®ã c¸c chÊt th¶i r¾n ch­a ®­îc xö lý hÕt cã trong tro vµ xØ than sÏ t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng ®Êt sau khi ®­îc ch«n lÊp. KÕt qu¶ ph©n tÝch xØ tro ®­îc thÓ hiÖn ë B¶ng 12: B¶ng 12 : KÕt qu¶ tæng hîp ph©n tÝch thµnh phÇn tro vµ xØ cña lß ®èt. Lo¹i tro Tû träng (kg/m3) Thµnh phÇn KÝch th­íc h¹t < 1 mm 1-5 mm > 5 mm 1 R¸c Sinh ho¹t 813 Tro, xØ = 82% G¹ch, ®¸ =18% 50% 10% 40% 2 R¸c y tÕ LÇn 1 1.200 Tro, xØ = 88% G¹ch, thuû tinh= 0,5% Kim tiªm, d©y thÐp = 11,5% 80% 10% 10% 3 R¸c y tÕ LÇn 2 1.340 Tro, xØ = 93% G¹ch, thuû tinh = 0,2 % Kim tiªm, d©y thÐp = 6,8% 89,6% 6,8% 3,6% (Nguån URENCO) Theo quan s¸t mÉu tro xØ ra khái lß ë tr¹ng th¸i tèt. Tû lÖ c¸c thµnh phÇn h¹t mÞn t­¬ng ®èi cao. C¸c chÊt h÷u c¬ ®­îc ®èt ch¸y hoµn toµn. Tuy nhiªn, nÕu viÖc vËn hµnh th«ng sè cña lß kh«ng chÝnh x¸c kim tiªm vµ thuû tinh ch­a nãng ch¶y hÕt ¶nh h­ëng xÊu ®Õn m«i tr­êng ®Êt. Nh×n chung, trªn diÖn lín m«i tr­êng ®Êt cã tr¹ng th¸i phôc vô canh t¸c bÞ ¶nh h­ëng d­íi ho¹t ®éng cña b·i chøa r¸c th¶i T©y Mç cña thµnh phè m¹nh mÏ râ rÖt ë mét diÖn tÝch nhá gi¸p víi gãc T©y Nam cña b·i r¸c. Tuy nhiªn, c¸c nguyªn tè kim lo¹i nÆng t¹i khu vùc kh¶o s¸t ®Òu thÊp h¬n nhiÒu so víi quy ®Þnh cho phÐp. B¶ng 13 : Hµm l­îng kim lo¹i nÆng trong ®Êt t¹i khu vùc kh¶o s¸t. Thµnh phÇn MÉu ph©n tÝch M1 M2 Pb(%) 0.99 x 10-3 1.93 x 10-3 Zn(%) 4.99 x 10-3 3.68 x 10-3 Cd(%) 0.32 x 10-3 0.35 x 10-3 Cr(%) 0.82 x10-3 1.05 x 10-3 pH(%) 7.87 7.80 Ghi chó: M1 : T¹i khu ruéng bªn kia t­êng rµo cña b·i ch«n lÊp M2 : T¹i khu ®Êt bªn trong khu vùc b·i vµ lß ®èt NhËn xÐt : Nång ®é c¸c kim lo¹i nÆng g©y « nhiÔm m«i tr­êng ®Êt ®Òu thÊp h¬n gi¸ trÞ cho phÐp. Do vËy, m«i tr­êng ®Êt ch­a bÞ ¶nh h­ëng bëi ho¹t ®éng cña lß ®èt, nh­ng do thêi gian ho¹t ®éng cña lß ch­a l©u v× vËy ch­a thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c ¶nh h­ëng cña nã tíi m«i tr­êng ®Êt. M«i tr­êng bÞ ¶nh h­ëng sÏ g©y t¸c ®éng ®Õn con ng­êi, sinh vËt hay nãi chung lµ m«i tr­êng sinh th¸i sÏ bÞ ¶nh h­ëng. Møc ®é ¶nh h­ëng phô thuéc vµo nång ®é c¸c chÊt ®éc h¹i, nång ®é c¸c chÊt g©y « nhiÔm. MÆc dï, ®· cã kÕt qu¶ kh¶o s¸t m«i tr­êng t¹i khu vùc lß ®èt còng nh­ khu vùc d©n c­ xung quanh, c¸c kÕt qu¶ cho thÊy nång ®é c¸c chÊt g©y « nhiÔm m«i tr­êng thÊp h¬n tiªu chuÈn cho phÐp xong nh×n nhËn mét c¸ch trùc quan th× ho¹t ®éng cña X­ëng ®èt chÊt th¶i y tÕ nguy h¹i tËp trung vÉn cã nh÷ng t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng cña d©n c­, ®Õn søc khoÎ cña céng ®ång d©n sinh sèng trong khu vùc cã lß ®èt r¸c. Lß ®èt ®i vµo ho¹t ®éng chÝnh thøc ch­a l©u (th¸ng 5 n¨m 2000) vµ vËn hµnh t­¬ng ®èi æn ®Þnh, ch­a cã sù cè trong qu¸ tr×nh vËn hµnh. ChÝnh v× vËy, nh÷ng ¶nh h­ëng nµy kh«ng ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch râ rµng hay nãi c¸ch kh¸c ch­a thÓ ®Þnh l­îng ®­îc c¸c ¶nh h­ëng cña lß ®èt tíi m«i tr­êng xung quanh. Tr­íc nh÷ng t¸c ®éng kh«ng râ rµng bëi ho¹t ®éng cña b·i ch«n lÊp vµ lß ®èt chÊt th¶i y tÕ tËp trung, ta ch­a thÓ x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c c¸c chi phÝ vÒ m«i tr­êng mµ lß ®èt ph¶i chÞu khi lß ®èt ho¹t ®éng. Nªn bµi viÕt chØ ®­a ra c¸ch x¸c ®Þnh c¸c chi phÝ X­ëng ®èt sÏ ph¶i chÞu vµ chi tr¶ khi cã c¸c t¸c ®éng râ rµng cña lß ®èt chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i ®Õn m«i tr­êng. Khi ho¹t ®éng cña lß ®èt t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn m«i tr­êng sÏ ¶nh h­ëng : ®Õn søc khoÎ cña c«ng nh©n viªn, cña céng ®ång d©n c­, ®Õn hÖ sinh th¸i, ®Õn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi… C¸c chi phÝ ®Ó kh¾c phôc c¸c t¸c ®éng, c¸c ¶nh h­ëng tiªu cùc ®ã chÝnh lµ c¸c chi phÝ m«i tr­êng mµ X­ëng ®èt ph¶i chÞu. C¸c chi phÝ gåm cã : chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh do ¶nh h­ëng cña lß ®èt vµ cña b·i ch«n lÊp, chi phÝ do mïa mµng bÞ suy gi¶m, chi phÝ do t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn kinh tÕ - v¨n ho¸ - x· héi. 3.1. Chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh cña d©n c­ xung quanh khu vùc lß ®èt. Ho¹t ®éng cña lß ®èt t¸c ®éng ®Õn søc khoÎ cña nh÷ng ng­êi c«ng nh©n lµm viÖc trong X­ëng ®èt vµ c¸c hé d©n c­ xung quanh. * Ng­êi lao ®éng lµ ng­êi trùc tiÕp tiÕp xóc víi chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i. Do ®ã, c¸c t¸c ®éng g©y ¶nh h­ëng ®Õn ng­êi lao ®éng gåm cã chÊt th¶i ®éc h¹i, tiÕng ån, nhiÖt ®é cña lß ®èt cao, ®é rung, c¸c khÝ th¶i cã ®éc tè sÏ g©y ra c¸c bÖnh nghÒ nghiÖp nh­ chÞu møc ån qu¸ cao, do hÝt thë bëi kh«ng khÝ bÞ « nhiÔm cã chøa c¸c thµnh phÇn g©y ®éc lµm gi¶m søc khoÎ vµ tuæi thä cña ng­êi c«ng nh©n. Hµng n¨m, X­ëng ®èt ph¶i chi kho¶ng 5 triÖu ®ång cho c«ng nh©n trong X­ëng tiªm phßng c¸c lo¹i bÖnh l©y nhiÔm vµ tr¸nh c¸c ¶nh h­ëng kh¸c cña lß ®èt. * C¸c khu d©n c­ n»m t­¬ng ®èi xa khu vùc lß ®èt do ®ã sÏ tr¸nh ®­îc phÇn nµo t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn søc khoÎ cña ng­êi d©n. C¸c t¸c ®éng ¶nh h­ëng ®Õn ng­êi d©n chñ yÕu g©y ra c¸c bÖnh ®­êng h« hÊp do kh«ng khÝ bÞ « nhiÔm, c¸c bÖnh vÒ ®­êng ruét khi m«i tr­êng n­íc mÆt vµ n­íc ngÇm bÞ « nhiÔm vµ bÖnh ®au m¾t hét vµ mét sè bÖnh ngoµi da kh¸c… Khi m¾c c¸c bÖnh nµy sÏ rÊt tèn kÐm trong viÖc chi tr¶ c¸c chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh. Vµ ®Æc biÖt, nÕu x¶y ra t×nh tr¹ng rß rØ hay cã sù cè x¶y ra trong qu¸ tr×nh vËn hµnh lß ®èt mµ kh«ng cã biÖn ph¸p kh¾c phôc kÞp thêi ¶nh h­ëng g©y ra thËt nghiªm träng. Tuy nhiªn, søc khoÎ cña ng­êi d©n c¸c x· xung quanh khu vùc lß ®èt kh«ng chØ bÞ t¸c ®éng bëi ho¹t ®éng cña lß ®èt mµ cßn bÞ t¸c ®éng bëi c¸c nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan kh¸c. Lß ®èt vËn hµnh t­¬ng ®èi tèt, thêi gian vËn hµnh ch­a l©u nªn ch­a cã c¬ së nµo ®Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c tû lÖ ng­êi m¾c bÖnh do ho¹t ®éng cña lß ®èt. V× vËy, ch­a tÝnh to¸n mét c¸ch chÝnh x¸c c¸c chi phÝ ®Ó kh¸m ch÷a c¸c bÖnh do ¶nh h­ëng cña lß ®èt. C¸c sè liÖu vÒ hiÖn tr¹ng kinh tÕ x· héi vµ søc khoÎ céng ®ång t¹i khu vùc xung quanh lß ®èt ®­îc tr×nh bµy ë B¶ng 14. B¶ng 14 : T×nh h×nh kinh tÕ - x· héi vµ søc khoÎ céng ®ång t¹i khu vùc lß ®èt chÊt th¶i y tÕ nguy h¹i. X·, thÞ trÊn ChØ sè T©y Mç Xu©n Ph­¬ng CÇu DiÔn D©n sè trung b×nh 10443 9980 10465 Sè hé 2030 2007 2602 Thu nhËp b×nh qu©n, ®ång/ ng­êi.th¸ng 200.000 175.000 300.000 Tæng diÖn tÝch ®Êt ®ai, ha 610 543,8 199,9 DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp, ha 351 347,9 38,2 DiÖn tÝch ®Êt c«ng nghiÖp, ha 0 21,2 35,4 §Êt kh¸c 259 174,7 126,3 Tû lÖ ph¸t triÓn d©n sè, % 0,78 1,27 1,06 Tû lÖ hé cã hè xÝ, % 75,86 90,43 80,94 Tû lÖ hé cã nhµ t¾m, % 65,37 82,72 58,07 Tû lÖ hé cã giÕng n­íc, % 21,62 62,84 0,65 Tû lÖ hé cã bÓ n­íc, % 71,77 90,4 100 Tû lÖ hé cã giÕng khoan, % 15,37 34,3 25,46 C¸c bÖnh ®­êng ruét, % 18,0 - 24,0 20,2 - 25,7 8 - 11,8 C¸c bÖnh theo ®­êng h« hÊp, % 21,2 - 32,0 23,9 - 28,5 17,5 - 19,2 M¾t hét, % 5,7 - 14,0 6,8 - 11,3 2,7 - 3,5 (Nguån :Trung t©m KTMT - §T vµ KCN. §HXD) Ngoµi ra, th× ng­êi d©n còng nh­ c«ng nh©n lao ®éng ph¶i ngöi mét mïi h«i thèi vµo nh÷ng thêi ®iÓm chÊt th¶i ®­îc...§©y lµ mét thùc tÕ, bëi tr­íc khi ®­a vµo xö lý r¸c th¶i ®­îc tËp kÕt t¹i c¸c thïng chøa, mÆc dï ®· ®­îc bao gãi trong tói theo quy ®Þnh. Do kinh nghiÖm vµ tr×nh ®é cã h¹n còng nh­ quü thêi gian h¹n, kinh phÝ ch­a ®ñ t«i ch­a ®o ®¹c kh¶o s¸t ®Ó ®Þnh l­îng t¸c ®éng nµy cña lß ®èt g©y ra ®èi víi ng­êi d©n vµ ng­êi lao ®éng trong khu vùc cã lß ®èt. Do ¶nh h­ëng cña lß ®èt ®Õn khu vùc d©n c­ kh«ng nhiÒu, khu d©n c­ l¹i xa lß ®èt do ®ã chi phÝ cho kh¸m ch÷a bÖnh do t¸c ®éng tiªu cùc cña lß ®èt lµ: E1 = 0 3.2. Chi phÝ do mïa mµng bÞ tæn thÊt. PhÇn lín diÖn tÝch ®Êt khu vùc b·i lµ ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp, chñ yÕu lµ trång lóa vµ c¸c lo¹i rau, mµu, mét phÇn lµ ®Êt thæ c­. C©y n«ng nghiÖp chÝnh trong khu vùc lµ lóa. DiÖn tÝch lóa chñ yÕu lµ lóa hai vô trong n¨m. Thu nhËp tõ lóa chiÕm tíi 60% tæng thu nhËp cña ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng. C¸c lo¹i rau, mµu chñ yÕu lµ su hµo, b¾p c¶i, rau c¶i xanh, rau muèng, cµ chua, d­a chuét, bÝ xanh…Hoa mµu vµ rau cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao ®èi víi ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng. Thu nhËp tõ rau mµu chiÕm 25% tæng thu nhËp cña nhiÒu gia ®×nh ë x· Xu©n Ph­¬ng vµ T©y Mç. Trong v­ên nhiÒu hé gia ®×nh cã nhiÒu lo¹i c©y ¨n qu¶ nh­ng c¸c lo¹i c©y nµy kh«ng cã gi¸ trÞ nhiÒu vÒ kinh tÕ. C¸c c©y chñ ®¹o lµ chuèi, cam, chanh, t¸o vµ ®u ®ñ. C¸c th«ng tin thu ®­îc tõ ®Þa ph­¬ng cho biÕt hiÖn t¹i kh«ng cã loµi ®éng vËt hoang d· nµo thuéc danh s¸ch ®éng vËt quý hiÕm trong s¸ch ®á cÇn b¶o vÖ nghiªm ngÆt. C¸c vËt nu«i chñ yÕu lµ gµ, lîn, tr©u bß. Trong khu vùc xung quanh b·i cã rÊt nhiÒu chuét vµ nhiÒu lo¹i c«n trïng. MÆc dï, nång ®é c¸c chÊt ®éc h¹i th¶i ra m«i tr­êng thÊp h¬n tiªu chuÈn cho phÐp xong m«i tr­êng sinh th¸i trong khu vùc vÉn cã nh÷ng ¶nh h­ëng. C¸c ¶nh h­ëng nµy cã thÓ nh×n nhËn th«ng qua sù t­¬i tèt còng nh­ mµu xanh cña c¸c lo¹i c©y trång trong khu vùc. Qua nh×n nhËn trùc quan thÊy r»ng, hÖ sinh th¸i cã bÞ t¸c ®éng tuy nhiªn, t¸c ®éng nµy diÔn ra mét c¸ch chËm ch¹p tõ tõ qua thêi gian dµi (c¸c t¸c ®éng cã thÓ x¶y ra lµm gi¶m n¨ng suÊt mïa mµng, chÊt l­îng cña c¸c lo¹i hoa rau mµu kh«ng ®¶m b¶o,…) h¬n n÷a thêi gian ho¹t ®éng cña lß ®èt ch­a l©u vµ theo t×nh h×nh thùc tÕ t¹i hai x· th× mïa mµng bÞ ¶nh h­ëng kh«ng nhiÒu, hÖ sinh th¸i trong vïng ch­a bÞ ¶nh h­ëng lín. V× vËy, ch­a cã c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh mét c¸ch ®Þnh l­îng c¸c t¸c ®éng cña lß ®èt ®Õn hÖ sinh th¸i, c¶nh quan trong khu vùc. Nh­ vËy, chi phÝ do mïa mµng bÞ tæn thÊt còng nh­ hÖ sinh th¸i bÞ t¸c ®éng tiªu cùc: E2 = 0. 3.3. Chi phÝ do c¸c ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn kinh tÕ - v¨n ho¸ - x· héi. Sù cã mÆt cña mét b·i ch«n lÊp vµ lß ®èt r¸c th¶i y tÕ nguy h¹i t¹i mét khu vùc n«ng th«n ®· g©y ra nh÷ng x¸o trén lµm thay ®æi phong tôc tËp qu¸n cña mét vïng d©n ®· bao ®êi thuÇn n«ng. Ng­êi th× h­ëng øng nh­ng còng cã nh÷ng ng­êi kh«ng t¸n thµnh. X©y dùng x­ëng ®èt ë ®©y ®· vµ ®ang lµm thay ®æi nÕp sèng, ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ cña hai x· T©y Mç vµ Xu©n Ph­¬ng tõ ®ã ¶nh h­ëng ®Õn c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸- x· héi cña d©n c­ trong vïng c¸c ¶nh h­ëng ®ã cã thÓ lµ tèt hoÆc xÊu. T¸c ®éng ®ã tèt hay xÊu phô thuéc vµo c¸ch nh×n nhËn cña tõng ng­êi nh­ng theo quan ®iÓm c¸ nh©n thÊy r»ng t¸c ®éng ®ã cã mÆt tèt nh­ng còng cã nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña nã. C¸c t¸c ®éng g©y ¶nh h­ëng nµy ch­a ®­îc x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c, ch­a ®­îc ®Þnh l­îng mét c¸ch cô thÓ. V× vËy mµ t«i ch­a thÓ tÝnh ®­îc chi phÝ vÒ t¸c ®éng cña m«i tr­êng ®Õn ho¹t ®éng kinh tÕ, v¨n ho¸ - x· héi. Tãm l¹i, khi c¸c sù cè trong qu¸ tr×nh vËn hµnh lß ®èt ch­a x¶y ra th× ta cã thÓ cho chi phÝ cho m«i tr­êng lµ kh«ng ®¸ng kÓ hay chi phÝ cho m«i tr­êng : EC = 0 Do vËy, chi phÝ m«i tr­êng trung b×nh AEC = 0 tæng chi phÝ trung b×nh ®Ó xö lý mét tÊn r¸c th¶i y tÕ nguy h¹i khi ®ã: ATC = AFC + AVC + AEC ATC = 1.261.461,83 + 3.599.511,5 + 0 ATC = 4.860.973,33 ®/tÊn. Nh­ vËy, chi phÝ trung b×nh ®Ó xö lý mét tÊn chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i lµ: 4.860.973,3 ®/tÊn. Chi phÝ nµy lµ qu¸ cao trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay mµ c¸c bÖnh viÖn ph¶i chi tr¶. V× vËy, ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng nãi chung vµ qu¶n lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i nãi riªng c¸c ban ngµnh, UBND thµnh phè Hµ Néi vµ Nhµ n­íc cÇn cã c¸c biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch hç trî gi¸ cho c¶ ng­êi g©y « nhiÔm vµ C«ng ty M«i tr­êng ®« thÞ. III. X¸c ®Þnh c¸c lîi Ých cña viÖc xö lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i. 1. Doanh thu cña viÖc xö lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i. C«ng ty M«i tr­êng §« thÞ Hµ Néi lµ c«ng ty ®­îc sù uû nhiÖm cña Së Giao th«ng C«ng chÝnh trùc tiÕp ký hîp ®ång thu gom, vËn chuyÓn vµ xö lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i víi c¸c bÖnh viÖn, c¸c trung t©m y tÕ, c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh… trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi. ViÖc thu gom, ph©n lo¹i r¸c th¶i do nh÷ng ng­êi chuyªn tr¸ch ®¶m nhiÖm. HiÖn nay, X­ëng ®èt r¸c th¶i ®· ®i vµo ho¹t ®éng æn ®Þnh nh­ng doanh thu cña viÖc xö lý r¸c cßn thÊp ch­a ®ñ bï ®¾p chi phÝ bá ra: Doanh thu cña mét tÊn chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i lµ: 3.000.000 ®/ tÊn. Doanh thu cña n¨m 2001 lµ 840.180.000 ®/n¨m. Thùc tÕ, chi phÝ trung b×nh ®Ó xö lý lµ: 4.860.973,3 ®/tÊn. L­îng chÊt th¶i ®­îc xö lý n¨m 2001 lµ Q2001 = 280,06 tÊn do ®ã chi phÝ trung b×nh n¨m 2001 lµ: 1.361.364.182 ®/n¨m. C«ng ty M«i tr­êng §« thÞ ®· chÞu lç kho¶n chi phÝ lµ : 521.184.182 ®/n¨m. (3.000.000 - 5.118.640,778 ) x 280,06 = - 521.184.182 ®/n¨m. Theo quy ®Þnh c¸c bÖnh viÖn vµ c¸c c¬ së y tÕ ph¶i tr¶ hoµn toµn c¸c kho¶n môc chi phÝ ®Ó xö lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i nh­ng víi t×nh h×nh hiÖn nay chØ thu ®­îc 3.000.000 ®/tÊn C«ng ty m«i tr­êng ®« thÞ ph¶i chÞu lç mét sè kho¶n chi phÝ. §©y lµ mét khã kh¨n trong qu¸ tr×nh vËn hµnh lß ®èt. V× vËy, c«ng ty m«i tr­êng ®« thÞ cÇn ®iÒu chØnh gi¸ hîp lý ®ång thêi cã c¸c gi¶i ph¸p ®Ó X­ëng ®èt ho¹t ®éng cã l·i mµ c¸c bÖnh viÖn còng kh«ng ph¶i chÞu mét chi phÝ qu¸ lín. Tuy nhiªn, hµng n¨m c«ng ty vÉn ®­îc hç trî kho¶ng 40% chi phÝ xö lý (t­¬ng ®­¬ng kho¶ng 4.860.973,3 x 40% = 1.944.398,3 ®/tÊn) do cã quyÕt ®Þnh trong thêi gian ®Çu vËn hµnh ch­a ph¶i thu håi vèn khÊu hao ®Çu t­ ban ®Çu. VËy do ch­a ph¶i tÝnh ®Õn chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh nªn c«ng ty m«i tr­êng ®« thÞ vÉn thu ®­îc lîi nhuËn vµ lîi nhuËn n¨m 2001 lµ: LN = DT - CF Trong ®ã: LN lµ lîi nhuËn DT lµ doanh thu trung b×nh, CF lµ chi phÝ trung b×nh n¨m 2001 LN = [3.000.000 - (4.860.973,3 - 1.944.398,3)] x 280,06 LN = 23.364.005,5 ®/n¨m. 2. B­íc ®Çu x¸c ®Þnh c¸c lîi Ých m«i tr­êng cña viÖc xö lý chÊt th¶i y tÕ nguy h¹i. C¸c lîi do viÖc xö lý r¸c th¶i nguy h¹i rÊt nhiÒu, rÊt ®a d¹ng chñ yÕu lµ c¸c lîi Ých vÒ m«i tr­êng, vµ søc khoÎ céng ®ång. ChÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i mét lo¹i chÊt th¶i ®Æc biÖt cã t¸c h¹i rÊt nghiªm träng ®Õn m«i tr­êng vµ x· héi nÕu kh«ng ®­îc xö lý kÞp thêi. V× vËy, khi chÊt th¶i y tÕ ®­îc xö lý triÖt ®Ó sÏ ®em l¹i nh÷ng lîi v« cïng to lín, nh­ng c¸c lîi Ých rÊt ®a d¹ng vµ rÊt khã x¸c ®Þnh nªn viÖc ®Þnh l­îng c¸c lîi Ých ®ã cµng khã kh¨n. Ta chØ cã thÓ x¸c ®Þnh mét c¸ch t­¬ng ®èi c¸c lîi Ých mµ viÖc xö lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i ®em l¹i. 2.1. C¸c lîi Ých vÒ m«i tr­êng. ChÊt th¶i ®éc h¹i ®­îc xö lý triÖt ®Ó sÏ kh«ng cßn c¬ héi ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng kh«ng khÝ, m«i tr­êng n­íc vµ m«i tr­êng ®Êt mang l¹i mét m«i tr­êng trong lµnh, xanh, s¹ch ®¶m b¶o cho con ng­êi hiÖn nay vµ c¶ c¸c thÕ hÖ t­¬ng lai. Khi m«i tr­êng ®­îc ®¶m b¶o søc khoÎ cña con ng­êi tèt h¬n, con ng­êi sÏ s¶n xuÊt ra cµng nhiÒu s¶n phÈm phôc vô cho cuéc sèng h¬n. X· héi ngµy cµng ph¸t triÓn cuéc sèng cña con ng­êi ®­îc ®¶m b¶o c¶ vÒ vËt chÊt tinh thÇn vµ ch¨m sãc søc khoÎ. 2.2. Lîi Ých vÒ søc khoÎ céng ®ång. C¸c chÊt th¶i ®­îc xö lý khi ®ã c¸c vi trïng g©y bÖnh sÏ bÞ tiªu huû mét c¸ch triÖt ®Ó nh­ vËy c¸c vi trïng ®ã sÏ kh«ng cã c¬ héi lµm l©y lan tíi nh÷ng khu vùc kh«ng cã dÞch bÖnh, kh«ng cßn c¬ héi l©y lan sang nh÷ng ng­êi ch­a bÞ nhiÔm bÖnh mµ ®Æc biÖt khi r¸c th¶i ®· ®­îc bao gãi ®óng yªu cÇu quy ®Þnh sÏ tr¸nh ®­îc hiÖn t­îng cã nh÷ng bÖnh nh©n sau khi nhËp viÖn ®· bÞ m¾c c¸c lo¹i bÖnh l©y nhiÔm mµ tr­íc khi nhËp viÖn hä kh«ng bÞ m¾c, viÖc nhiÔm bÖnh kh«ng chØ x¶y ra víi c¸c bÖnh nh©n mµ cßn x¶y ra víi c¶ nh÷ng ng­êi th¨m non, ch¨m sãc bÖnh nh©n, chi phÝ ®Ó ch÷a c¸c lo¹i bÖnh l©y nhiÔm kh«ng nhá nÕu. V× vËy mµ m«i tr­êng bÖnh viÖn ®¶m b¶o sÏ thu ®­îc mét lîi Ých lín lao. Tû lÖ c¸c nh©n viªn kh«ng thuéc bÖnh viÖn vµ c¸c nh©n viªn bÖnh viÖn bÞ tæn th­¬ng bëi c¸c vËt s¾c nhän rÊt lín, kh¶ n¨ng bÞ l©y nhiÔm c¸c lo¹i bÖnh l©y lan rÊt cao v× vËy khi chÊt th¶i r¾n nguy h¹i ®­îc thu gom kÞp thêi sÏ tr¸nh ®­îc nh÷ng tæn th­¬ng vµ nh÷ng chi phÝ ch÷a bÖnh kh«ng ®¸ng cã. BÖnh viªm gan (chñ yÕu lµ viªm gan B ng­êi ViÖt Nam Ýt m¾c ph¶i viªm gan C) lµ bÖnh l©y nhiÔm nhiÒu nhÊt khi chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i ®­îc thu gom vµ xö lý th× nguy c¬ l©y nhiÔm bÖnh gi¶m ®i ®¸ng kÓ, khi ®ã chóng ta kh«ng ph¶i tèn kÐm trong viÖc ch÷a trÞ bÖnh nµy. * Chi phÝ ®Ó kh¸m, ch÷a bÖnh cho mét ng­êi bÞ m¾c bÖnh viªn gan B lµ: - Chi phÝ kh¸m bÖnh : 15.000®/1 lÇn - Chi phÝ ch÷a bÖnh :gåm cã c¸c chi phÝ sau : + XÐt nghiÖm m¸u 50.000®/1lÇn* 2 = 100.000® + Siªu ©m gan mËt 25.000®/lÇn + Thuèc :600.000 ®/3th¸ng + ViÖn phÝ 15.000* 1 th¸ng = 450.000®/th¸ng Tæng chi phÝ kh¸m ch÷a bÖnh viªm gan B lµ : 1.190.000®/ng­êi. Theo thèng kª mét n¨m cã kho¶ng 38038 ng­êi bÞ tæn th­¬ng bëi c¸c vËt s¾c nhän vµ tû lÖ l©y nhiÔm bÖnh viªm gan lµ 3 % t­¬ng ®­¬ng 1141 ng­êi. Khi ®ã, chi phÝ dïng kh¸m ch÷a bÖnh hµng n¨m lµ : 1.357.790.000 ®/n¨m. Nh­ vËy, hµng n¨m khi chÊt th¶i nguy h¹i ®­îc xö lý kÞp thêi x· héi sÏ ®­îc lîi do kh«ng ph¶i mÊt chi phÝ ch÷a bÖnh do bÞ l©y nhiÔm lµ: 1.357.790.000®/n¨m. Ng­êi bÞ m¾c bÖnh viªm gan kh«ng chØ ph¶i mÊt nhiÒu tiÒn ®Ó ch÷a trÞ mµ hä cßn ph¶i mang vi rót mang bÖnh suèt ®êi (bëi v× hiÖn nay kh«ng cã lo¹i thuèc nµo cã thÓ ch÷a khái hoµn toµn mµ chØ cã thÓ ng¨n ngõa sù ph¸t triÓn cña c¨n bÖnh b»ng c¸ch tiªm thuèc b¶o vÖ gan). Ngoµi ra cßn thu ®­îc c¸c lîi Ých sau : - Mòi tiªm kh«ng cßn ®­îc sö dông l¹i tr¸nh nguy c¬ ®e do¹ tÝnh m¹ng do b¬m kh«ng khÝ vµo m¹ch m¸u, ng­êi nghiÖn còng kh«ng cã c¬ héi sö dông l¹i c¸c b¬m kim tiªm nµy. - Nh÷ng ng­êi thiÕu hiÓu biÕt sÏ kh«ng sö dông c¸c lo¹i thuèc ®· qu¸ h¹n sö dông hoÆc thuèc bÞ huû bá thiÕu thËn träng. - Nh÷ng c«ng nh©n quÐt ®­êng, nh÷ng ng­êi thu gom r¸c tr¸nh kh«ng ph¶i tiÕp xóc víi ho¸ chÊt vµ d­îc liÖu, nh÷ng vËt s¾c nhän, c¸c vËt liÖu bÞ nhiÔm khuÈn. Khi m«i tr­êng ®­îc ®¶m b¶o, mét m«i tr­êng trong s¹ch, kh«ng khÝ trong lµnh th× søc khoÎ cña mäi ng­êi còng ®­îc n©ng cao, kh¶ n¨ng miÔn dÞch, phßng tr¸nh c¸c bÖnh l©y nhiÔm tèt h¬n. §©y lµ mét lîi Ých rÊt lín nh­ng ta kh«ng thÓ thèng kª ®­îc hÕt c¸c lîi Ých nµy. Ngoµi ra cßn tr¸nh ®­îc mïi h«i thèi do r¸c th¶i bèc lªn. Nh­ vËy, lîi Ých khi xö lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i ®em l¹i rÊt nhiÒu, viÖc x©y dùng x­ëng ®èt chÊt th¶i y tÕ nguy h¹i lµ viÖc nªn lµm. ViÖc lµm nµy ®em l¹i lîi Ých mµ ®Æc biÖt lµ c¸c lîi Ých m«i tr­êng mµ hiÖn nay chóng ta ch­a thÓ l­îng ho¸ hÕt ®­îc. IV. nh÷ng KiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i tr­êng do chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i. 1. Nh÷ng kiÕn nghÞ. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, víi chiÕn l­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ ®Êt n­íc lµ sù lín m¹nh cña c¸c bÖnh viÖn, c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh sÏ kh«ng tr¸nh khái c¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng. Hoµ vµo phong trµo chung cña nh©n lo¹i, ViÖt Nam còng ®ang cè g¾ng trong c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng nh»m tíi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng c©n ®èi gi÷a môc tiªu ph¸t triÓn vµ môc tiªu b¶o vÖ m«i tr­êng. Hµ Néi lµ mét thµnh phè tËp trung nhiÒu bÖnh viÖn, c¸c c¬ së y tÕ kh¸m ch÷a bÖnh vµ cã nhiÒu bÖnh viÖn lín nhÊt trong c¶ n­íc nªn l­îng r¸c th¶i nguy h¹i th¶i ra kh«ng ph¶i lµ nhá. Hµ Néi ®· ®Çu t­ x©y dùng X­ëng ®èt chÊt th¶i nguy h¹i tËp trung cho c¸c bÖnh viÖn ë Hµ Néi. X­ëng ®èt chÊt th¶i y tÕ nguy h¹i ®· ®i vµo ho¹t ®éng 2 n¨m (th¸ng 5/2000 - 5/2002), nh­ng hiÖn nay c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i r¾n nguy h¹i vÉn cßn tån ®äng nhiÒu vÊn ®Ò cÇn quan t©m. Qua t×nh h×nh thùc tÕ ë c¸c bÖnh viÖn vµ c¸c bÖnh viÖn thuéc c¸c tØnh, thµnh phè kh¸c trong c¶ n­íc cã thÓ ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ chung vÒ c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng nãi chung vµ qu¶n lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i nãi riªng nh­ sau : 1.1. Thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý. MÆc dï ®­îc sù quan t©m cña c¸c Së, ban ngµnh cã liªn quan tíi c«ng t¸c qu¶n lý, thu gom, vËn chuyÓn vµ xö lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i, nh­ng hiÖn nay c«ng t¸c qu¶n lý viÖc thu gom vµ ph©n lo¹i chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i vÉn ch­a ®¶m b¶o ®¹t 100% yªu cÇu. L­îng chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i theo thèng kª lµ rÊt lín kho¶ng 600 - 700 tÊn/ n¨m (trõ hai bÖnh viÖn ®­îc xö lý riªng biÖt: ViÖn Lao phæi vµ bÖnh viÖn Bé C«ng an) mµ l­îng chÊt th¶i r¾n nguy h¹i ®­îc xö lý n¨m 2001 chØ lµ 280,06 tÊn. Do ®ã, l­îng chÊt th¶i r¾n nguy h¹i cßn ch­a ®­îc thu gom, xö lý cßn mét l­îng ®¸ng kÓ. Tr­íc thùc tr¹ng ®ã, c¸c kiÕn nghÞ vÒ thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý : * §èi víi c¸c bÖnh viÖn vµ c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh : - CÇn thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i tèt h¬n n÷a ®Ó c«ng t¸c thu gom ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch triÖt ®Ó, ®¶m b¶o thu gom 100% chÊt th¶i nguy h¹i. - Thùc hiÖn tèt c¸c quy ®Þnh cña ChÝnh phñ vµ cña Bé Y tÕ vÒ qu¶n lý chÊt th¶i nguy h¹i. * §èi víi Së Y tÕ Hµ Néi : Thùc hiÖn c«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra, gi¸m s¸t viÖc qu¶n lý chÊt th¶i nguy h¹i mét c¸ch toµn diÖn, h­íng dÉn c¸c bÖnh viÖn thùc hiÖn tèt, ®óng luËt, ®óng c¸c quy ®Þnh nh»m ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt vÒ mÆt m«i tr­êng. 1.2. §Çu t­ x©y dùng hÖ thèng läc th¶i t¹i X­ëng ®èt chÊt th¶i bÖnh viÖn tËp trung. ChÊt th¶i r¾n bÖnh viÖn ®· ®­îc ®Çu t­ x©y dùng hÖ thèng xö lý r¸c th¶i hiÖn ®¹i cña Italia, nh­ng hÖ thèng lß ®èt xö lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i hiÖn ch­a cã hÖ thèng xö lý khãi bôi. HiÖn nay, l­îng r¸c th¶i ®­îc xö lý ch­a lín. V× vËy, mµ t¸c ®éng cña X­ëng ®èt ®Õn m«i tr­êng xung quanh ch­a nhiÒu, nh­ng víi tèc ®é ph¸t triÓn hiÖn nay cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cïng qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ th× l­îng r¸c th¶i cÇn vµ ph¶i ®­îc xö lý nhiÒu h¬n. Ch¾c ch¾n khi ®ã ho¹t ®éng cña lß ®èt sÏ g©y ra nh÷ng ¶nh h­ëng ®Õn m«i tr­êng. §Ó b¶o ®¶m m«i tr­êng khu vùc xung quanh lu«n ®¹t tiªu chuÈn cho phÐp vµ kh«ng cã bÊt kú mét t¸c ®éng xÊu nµo ®Õn m«i tr­êng, Hµ Néi nªn ®Çu t­ hÖ thèng xö lý bôi, khÝ th¶i vµ chÊt th¶i ®éc h¹i sau qu¸ tr×nh ®èt r¸c th¶i nguy h¹i. 1.3. C¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Thµnh phè Hµ Néi vµ cña Nhµ n­íc. BÊt kú mét chÝnh s¸ch nµo còng ®Òu nh»m ®¹t tíi nh÷ng môc ®Ých nhÊt ®Þnh. Nh­ vËy, c¸c chÝnh s¸ch vÒ m«i tr­êng nh»m h¹n chÕ, tiÕn tíi xo¸ bá c¸c t¸c ®éng xÊu ®Õn m«i tr­êng. ChÊt th¶i y tÕ lµ mét lo¹i r¸c th¶i ®Æc biÖt ®· vµ ®ang ®­îc sù quan t©m cña c¸c ngµnh, c¸c cÊp vµ cña toµn thÓ nh©n d©n trªn toµn thµnh phè Hµ Néi. HiÖn nay, ®· cã c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt h­íng dÉn mét c¸ch chi tiÕt tõng kh©u tõ thu gom, bao gãi, vËn chuyÓn ®Õn kh©u l­u tr÷ vµ xö lý còng nh­ tr¸ch nhiÖm cña chñ nguån th¶i vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c ®¬n vÞ liªn quan. MÆc dï ®©y lµ mét vÊn ®Ò ®· cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ nh­ng c«ng t¸c qu¶n lý cßn ch­a triÖt ®Ó. V× vËy, ph¶i cã c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn c¸c quy ®Þnh mét c¸ch chi tiÕt : nh­ v¨n b¶n h­íng dÉn viÖc thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh 155/Q§- TTg vÒ viÖc thùc hiÖn Quy chÕ qu¶n lý chÊt th¶i nguy h¹i cña ChÝnh phñ…vµ c¸c v¨n b¶n ®ã ph¶i ®Õn tay nh÷ng c¬ quan, nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm tr¸nh t×nh tr¹ng tr¸ch nhiÖm kh«ng thuéc vÒ ai. C«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng nãi chung vµ c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i nãi riªng ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së LuËt B¶o vÖ M«i tr­êng, NghÞ ®Þnh 175/CP - H­íng dÉn thi hµnh LuËt B¶o vÖ M«i tr­êng, nghÞ ®Þnh 26/ CP vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng, vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c : QuyÕt ®Þnh 155/ Q§- TTg vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ qu¶n lý chÊt th¶i nguy h¹i cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, QuyÕt ®Þnh 2575/ Q§-BYT vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ qu¶n lý chÊt th¶i nguy h¹i cña Bé Y tÕ, vµ c¸c quy ®Þnh cña thµnh phè Hµ Néi. Trªn c¬ së s½n ®ã, ph¶i cã mét c¬ chÕ riªng khuyÕn khÝch chñ nguån th¶i vµ c¸c c¬ quan ban ngµnh thùc hiÖn tèt h¬n nh÷ng ®iÒu ®· ®­îc quy ®Þnh. Cã sù ®èi xö kh¸c biÖt gi÷a c¸c ®¬n vÞ khi ®¬n vÞ thùc hiÖn tèt h¬n c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i. ViÖc ban hµnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i cÇn ph¶i cã bæ sung sau mét thêi gian thùc hiÖn, ®Ó chÝnh s¸ch ®ã lu«n phï hîp víi thùc tÕ t×nh h×nh qu¶n lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i. * §èi víi thµnh phè Hµ Néi: cÇn cã c¸c c¬ chÕ khuyÕn khÝch c¸c bÖnh viÖn trong viÖc gi¶m th¶i trong giíi h¹n cã thÓ vµ Thµnh phè vÉn ph¶i bao cÊp víi mét tû lÖ % cho viÖc xö lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i. Uû ban nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi cÇn cã quyÕt ®Þnh cô thÓ vÒ gi¸ thu gom, xö lý chÊt th¶i r¾n nguy h¹i phï hîp víi ®iÒu kiÖn tµi chÝnh cña c¸c bÖnh viÖn, ®ång thêi gióp ®ì C«ng ty m«i tr­êng ®« thÞ trong viÖc thu phÝ xö lý chÊt th¶i nguy h¹i ®¶m b¶o xÝ nghiÖp xö lý chÊt th¶i r¾n nguy h¹i lµm ¨n cã hiÖu qu¶. * Nhµ n­íc cã c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch hç trî viÖc xö lý chÊt th¶i r¾n nguy h¹i. víi møc thu phÝ thu gom, xö lý mét tÊn lµ: 4.860.973,3 ®/n¨m C«ng ty m«i tr­êng ®« thÞ bÞ lç lín, UBND thµnh phè vµ Nhµ n­íc cÇn cã biÖn ph¸p hç trî ®Ó c«ng ty thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý tèt h¬n. 2. Mét sè gi¶i ph¸p thùc hiÖn. §Ó thùc hiÖn c¸c yªu cÇu trªn cã nh÷ng gi¶i ph¸p sau : 2.1. Gi¶i ph¶p sö dông c«ng cô kinh tÕ. ViÖt Nam ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn víi nh÷ng thµnh tùu næi bËt vÒ kinh tÕ nh­ng kÌm theo ®ã lµ sù ph¸t sinh « nhiÔm cña tÊt c¶ c¸c ngµnh, nghÒ t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn m«i tr­êng. VÊn ®Ò « nhiÔm ®· ®­îc nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt b»ng c«ng cô "mÖnh lÖnh vµ kiÓm so¸t". Qua kinh nghiÖm cña c¸c n­íc cho thÊy viÖc ¸p dông c¸c c«ng cô kinh tÕ trong c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng lµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña n­íc ta hiÖn nay. Kinh nghiÖm qu¶n lý chÊt th¶i nguy h¹i t¹i c¸c bÖnh viÖn cho thÊy nÕu gi¶i quyÕt « nhiÔm b»ng c¸c c«ng cô "mÖnh lÖnh vµ kiÓm so¸t" sÏ kh«ng mang l¹i qu¶ thiÕt thùc. V× vËy, viÖc ¸p dông c«ng cô kinh tÕ ®Ó h¹n chÕ « nhiÔm m«i tr­êng ë c¸c bÖnh viÖn song cÇn ph¶i x©y dùng chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó c«ng cô nµy ®­îc hç trî vÒ mÆt thÓ chÕ vµ ph¸p lý. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña n­íc ta th× sö dông phÝ m«i tr­êng lµ biÖn ph¸p phï hîp nhÊt. ¸p dông phÝ b¶o vÖ m«i tr­êng ®èi víi chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i. PhÝ m«i tr­êng cã môc ®Ých khuyÕn khÝch c¸c bÖnh viÖn gi¶m thiÓu « nhiÔm, thay ®æi hµnh vi cã lîi cho m«i tr­êng. Ngoµi ra, phÝ cßn gãp phÇn lµm t¨ng nguån thu cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®Ó ®Çu t­ kh¾c phôc vµ c¶i thiÖn m«i tr­êng. Víi møc thu hiÖn nay lµ 3.000.000®/tÊn r¸c th¶i ch­a ®¸p øng ®ñ chi phÝ nh­ng ®­îc tµi trî kho¶ng 40% do ch­a ph¶i thùc hiÖn khÊu hao vèn ®Çu t­ ban ®Çu. Thµnh phè cã quyÕt ®Þnh ®Õn n¨m 2003 sÏ tÝnh khÊu hao vµ møc khÊu hao ®­îc tµi trî chØ cßn 25%, khi ®ã chi phÝ trung b×nh ®Ó xö lý mét tÊn chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i lµ 3.645.729,98 ®/tÊn. §Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c qu¶n lý nªn t¨ng møc phÝ thªm 645.729,98 ®/tÊn. V× vËy, møc phÝ c¸c bÖnh viÖn ph¶i tr¶ sÏ lµ: 3.645.729,98 ®/tÊn. Trong ®iÒu kiÖn c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i r¾n nguy h¹i cña n­íc ta cßn míi, ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng gi¸m s¸t m«i tr­êng cßn h¹n chÕ th× ph¶i cã c¸c c¬ së khoa häc vµ thùc tÕ ®Ó phÝ ®­îc nép mét c¸ch tù nguyÖn. Bªn c¹nh ®ã, cßn cã thÓ sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ kh¸c nh­: Quü m«i tr­êng, giÊy phÐp x¶ th¶i, cota g©y « nhiÔm… 2.2. Gi¶i ph¸p kü thuËt ®Ó kiÓm tra, kiÓm so¸t. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y khoa häc kü thuËt ngµy cµng tiÕn bé, nhiÒu lo¹i h×nh c«ng nghÖ, kü thuËt ®­îc chuyÓn giao vµ ¸p dông ë n­íc ta nh»m gi¶m mét c¸ch tèi thiÓu c¸c chÊt th¶i r¾n nguy h¹i cã thÓ. §ã lµ gi¶i ph¸p ®Ó h¹n chÕ x¶ th¶i t¹i nguån (c¸c bÖnh viÖn vµ c¸c c¬ së kh¸m ch÷a bÖnh). Bªn c¹nh ®ã, c¸c lo¹i c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i thÝch hîp võa tèn Ýt nguyªn vËt liÖu võa cã c«ng suÊt xö lý lín, xö lý mét c¸ch triÖt ®Ó c¸c lo¹i vi trïng g©y bÖnh sÏ tiÕt kiÖm ®­îc c¸c chi phÝ do sù l©y lan cña c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm. §ång thêi ph¶i cã hÖ thèng xö lý khãi bôi sau qu¸ tr×nh xö lý ®Ó chÊt th¶i nguy h¹i sau khi xö lý kh«ng cßn kh¶ n¨ng t¸c ®éng ®Õn m«i tr­êng. §Ó h¹n chÕ mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ph¶i cã hÖ thèng kiÓm tra, thanh tra, gi¸m s¸t toµn bé c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i ®¶m b¶o ho¹t ®éng ®óng luËt, ®óng quy ®Þnh ®¶m b¶o ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt vÒ m«i tr­êng. Cã hÖ thèng quan tr¾c m«i tr­êng th­êng xuyªn ®o ®¹c ®¸nh gi¸ ¶nh h­ëng tiªu cùc cña chÊt th¶i y tÕ nguy h¹i tr­íc vµ sau qu¸ tr×nh xö lý. 2.3. Gi¶i ph¸p gi¸o dôc tuyªn truyÒn. ChÊt l­îng m«i tr­êng th­êng tû lÖ nghÞch víi sù gia t¨ng d©n sè vµ qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa nh­ng l¹i tû lÖ thuËn víi ý thøc vµ sù tham gia cña céng ®ång x· héi trong viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng. Trong viÖc h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i ®Õn m«i tr­êng cÇn cã c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc ®èi víi c¸n bé qu¶n lý vµ tuyªn truyÒn ®Õn mäi ng­êi d©n khi ®ã c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng míi ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. C¸c biÖn ph¸p cô thÓ lµ: - Gi¸o dôc n©ng cao ý thøc nghiÖp vô qu¶n lý cho c¸c ®èi t­îng tham gia c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i th«ng qua c¸c líp tËp huÊn Ýt ngµy h­íng dÉn vÒ qu¶n lý, ph©n lo¹i, thu gom, l­u tr÷, vËn chuyÓn chÊt th¶i r¾n trong c¸c bÖnh viÖn. - N©ng cao ý thøc cña c¸n bé c«ng nh©n viªn trong, ngoµi bÖnh viÖn, ý thøc cña bÖnh nh©n vµ ng­êi nhµ bÖnh nh©n trong viÖc x¶ th¶i chÊt th¶i sinh ho¹t ®óng n¬i quy ®Þnh th«ng qua c¸c biÓn b¸o trªn c¸c thïng ®ùng r¸c. - Nªn ®­a c«ng t¸c gi¸o dôc ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng vµo trong tr­êng häc. - Th­êng xuyªn kÕt hîp víi c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ tæ chøc c¸c ®ît tuyªn truyÒn ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng th«ng qua c¸c tæ chøc ®oµn thÓ ®Ó mäi ng­êi d©n hiÓu vµ cïng tham gia vµo c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng. kÕt luËn chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i lµ c¸c chÊt cã c¸c thµnh phÇn g©y nguy h¹i nÕu kh«ng ®­îc tiªu huû sÏ ¶nh h­ëng tiªu cùc tíi m«i tr­êng vµ søc khoÎ con ng­êi. V× vËy, cÇn ph¶i cã sù quan t©m ®Æc biÖt ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i nÕu kh«ng ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ th× chÝnh viÖc phôc vô søc khoÎ cña con ng­êi l¹i g©y t¸c ®éng xÊu ®Õn søc khoÎ cña con ng­êi. trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i Së KHCN&MT t«i ®· nghiªn cøu c¬ së khoa häc ®Ó tÝnh phÝ b¶o vÖ m«i tr­êng ®èi víi chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i, tõ ®ã ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý ®èi víi chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i ®­îc tèt h¬n. tõ kÕt qu¶ møc phÝ ®Ó xö lý mét tÊn chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i cho c¸c bÖnh viÖn ë Hµ Néi ta thÊy r»ng: C«ng thøc chung ®Ó tÝnh møc phÝ chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i lµ ch­a cã, ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n chñ yÕu lµ dùa vµo sè liÖu thèng kª sè l­îng vµ gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu dïng cho qu¸ tr×nh thu gom, vËn chuyÓn, xö lý vµ c¸c chi phÝ vËn hµnh kh¸c, nªn mçi c¸ch tÝnh vµ thèng kª gi¸ thÞ tr­êng vÒ nguyªn vËt liÖu kh¸c nhau lµ chi phÝ xö lý kh¸c nhau, do ®ã møc phÝ còng sÏ kh¸c nhau. V× vËy, kÕt qu¶ tÝnh phÝ lµ mét kÕt qu¶ ®Ó c¸c nhµ qu¶n lý m«i tr­êng cã thÓ tham kh¶o lùa chän møc phÝ vµ thu phÝ cho hîp lý trong thêi gian tíi. PhÝ lµ mét c«ng cô kinh tÕ cã hiÖu qu¶ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña n­íc ta. PhÝ khuyÕn khÝch ng­êi g©y « nhiÔm (c¸c bÖnh viÖn vµ c¸c c¬ së y tÕ kh¸m ch÷a bÖnh) h¹n chÕ « nhiÔm trong ph¹m vi cã thÓ. §ång thêi phÝ gãp phÇn lµm t¨ng ng©n s¸ch cña Nhµ n­íc, t¨ng nguån kinh phÝ phôc vô c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr­êng, ®Çu t­ c«ng nghÖ xö lý chÊt th¶i vµ kiÓm so¸t « nhiÔm. HiÖn nay, doanh thu kh«ng ®¶m b¶o ®ñ ®Ó bï c¸c kho¶n chi phÝ mµ C«ng ty m«i tr­êng ®« thÞ ®· bá ra. V× vËy, cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu ®Ó hoµn thiÖn c¸ch tÝnh phÝ b¶o vÖ m«i tr­êng ®èi víi chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i, tõng b­íc ®­a vµo ¸p dông trong qu¶n lý nh»m ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt vÒ kinh tÕ còng nh­ m«i tr­êng. §ång thêi phÝ sÏ gãp phÇn ®­a LuËt B¶o vÖ m«i tr­êng vµo thùc tÕ cuéc sèng nh»m thùc hiÖn thµnh c«ng môc tiªu b¶o vÖ m«i tr­êng, ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Êt n­íc. Hµ Néi, th¸ng 05 n¨m 2002. Sinh viªn §Æng ThÞ Thanh B×nh. Tµi liÖu tham kh¶o 1. ¸p dông c¸c c«ng cô kinh tÕ ®Ó n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý m«i tr­êng ë thu ®« Hµ Néi. TS. NguyÔn ThÕ Chinh. 2. B¸o c¸o hiÖn tr¹ng chÊt th¶i bÖnh viÖn Hµ Néi n¨m 2000. 3. B¸o c¸o t×nh h×nh triÓn khai c«ng t¸c qu¶n lý chÊt th¶i y tÕ nguy h¹i trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi. 4. B¸o c¸o t×nh h×nh xö lý chÊt th¶i r¾n y tÕ nguy h¹i trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi n¨m 2001. 5. B¸o c¸o øng dông c¸c c«ng cô kinh tÕ trong qu¶n lý m«i tr­êng ë ViÖt Nam giai ®o¹n 2000 - 2020. URENCO 6. B¸o c¸o ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng dù ¸n x©y dùng vµ vËn hµnh lß ®èt r¸c th¶i y tÕ - T©y Mç - Tõ Liªm Hµ Néi. Trung t©m KTMT§T. §HXD. 7. C¬ së khoa häc vµ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh phÝ « nhiÔm m«i tr­êng ë ViÖt Nam. 8. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ m«i tr­êng. GS. TS §Æng Nh­ Toµn, TS NguyÔn ThÕ Chinh, GVC Lª Träng Hoa - §HKTQD. 9. Gi¸o tr×nh ph©n tÝch chi phÝ lîi Ých. TS. NguyÔn ThÕ Chinh. §HKTQD. 10. Gi¸o tr×nh Qu¶n lý M«i tr­êng. GVC Lª Träng Hoa §HKTQD. 11. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®iÒu tra ph©n tÝch chÊt th¶i r¾n cña c¸c bÖnh viÖn ë Hµ Néi. URENCO. 12. Kinh tÕ chÊt th¶i trong ph¸t triÓn bÒn v÷ng. NXB chÝnh trÞ quèc gia,2/2001 13. Mét sè vÊn ®Ò vÒ tæ chøc thu phÝ vµ sö dông phÝ b¶o vÖ m«i tr­êng. T¹p chÝ b¶o vÖ m«i tr­êng sè 11- 2000. 14. Nhu cÇu cÊp b¸ch vÒ xö lý chÊt th¶i r¾n ë thñ ®« Hµ Néi. TS. §Æng §¨ng Minh - URENCO 15. Ph©n tÝch kü thuËt vµ lùa chän c¸c lß ®èt chÊt th¶i ®éc h¹i bÖnh viÖn tËp trung. URENCO. 16. Phô lôc b¸o c¸o ®Ò tµi x©y dùng c¬ së khoa häc ®Ó tÝnh to¸n chi phÝ xö lý chÊt th¶i r¾n nguy h¹i. Côc m«i tr­êng.