Đề tài Các giải pháp hình thành và phát triển thị trường chứng khoán ở Việt Nam

u hót ®­îc mét l­îng lín tiÒn tr«i næi, ng¨n chËn kh«ng cho sè tiÒn ®· ®Çu t­ vµo chøng kho¸n ch¹y sang c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh kh¸c. MÆt kh¸c, trong kinh doanh tr¸i phiÕu, do lîi nhuËn mang l¹i trªn mçi tr¸i phiÕu th­êng kh¸ nhá nªn ®Ó cã thÓ kinh doanh ®­îc, th«ng th­êng, c¸c nhµ kinh doanh tr¸i phiÕu th­êng ph¶i mua b¸n tr¸i phiÕu víi mét khèi l­îng lín. Nhê thuéc tÝnh cã thÓ b¸n l¹i tr¸i phiÕu ®· mua cho ng­êi b¸n ®Ó thu håi l¹i vèn, nhµ ®Çu t­ tr¸i phiÕu cã thÓ ®Çu t­, d÷ tr÷ mét khèi l­îng lín tr¸i phiÕu, nhµ ph¸t hµnh cã thÓ mét khèi l­îng tr¸i phiÕu. V× vËy, Repo cã thÓ gãp phÇn b×nh æn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu trung h¹n vµ dµi h¹n, t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho viÖc ph¸t hµnh vµ bao tiªu chøng kho¸n. Cïng víi viÖc thõa nhËn vÒ mÆt ph¸p lý viÖc chuyÓn nh­îng, mua b¸n chuyÓn nh­îng cÇm cè thÕ chÊp cÇn nhanh chãng më dÞch vô chiÕt khÊu c¸c lo¹i chøng kho¸n ®· ph¸t hµnh t¹i c¸c chi nh¸nh ng©n hµng Nhµ n­íc nh»m t¨ng c­êng tÝnh l­u chuyÓn cho c¸c lo¹i chøng kho¸n - mét thuéc tÝnh mµ thiÕu nã, thÞ tr­êng chøng kho¸n dÉu cã h×nh thµnh còng kh«ng thÓ ph¸t huy ®­îc vai trß vèn cña nã lµ l­u ho¹t ho¸ mäi nguån vèn trong n­íc. 3.2.4. ChÝnh s¸ch kÝch cÇu chøng kho¸n §­îc thõa nhËn nh­ mét biÓu t­îng cña mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn, b»ng sù h×nh thµnh HSTC - b­íc ®Öm ®Ó h×nh thµnh VSE - mét thÞ tr­êng chøng kho¸n hoµn chØnh ch¾c ch¾n sÏ kh«ng cßn lµ mét kh¸i niÖm trõu t­îng, mét ®Þnh chÕ xa vêi mµ sÏ trë thµnh hiÖn thùc ë ViÖt Nam trong mét t­¬ng lai kh«ng xa. §ã lµ b­íc ph¸t triÓn tÊt yÕu, hîp quy luËt cña c¸c nç lùc chuyÓn ®æi triÖt ®Ó tõ nÒn kinh tÕ chØ huy sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng trong lé tr×nh héi nhËp tõng b­íc vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ kinh tÕ thÕ giíi cña ViÖt Nam. Song, ®èi víi mét ®Þnh chÕ phøc t¹p, gai gãc vµ cã nhiÒu t¸c ®éng ®Õn sù th¨ng trÇm cña nÒn kinh tÕ nh­ thÞ tr­êng chøng kho¸n, sÏ lµ rÊt thiÕu sãt nÕu tÝnh ®Õn viÖc h×nh thµnh, ph¸t triÓn, æn ®Þnh thÞ tr­êng mµ kh«ng nghiªn cøu kü cung vµ cÇu chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng. So víi yÕu tè cung - ý muèn, kh¶ n¨ng ph¸t hµnh vµ b¸n cæ phiÕu ®Ó g©y vèn hoÆc ®Ó c©n b»ng thu chi ng©n s¸ch - th× yÕu tè cÇu - ý muèn, kh¶ n¨ng tÝch luü vµ sö dông tiÒn tiÕt kiÖm ®Ó mua chøng kho¸n nh­ mét c«ng cô ®Ó tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ - l¹i cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ë n­íc ta. XÐt d­íi gãc ®é cÇu, vÊn ®Ò cÇn quan t©m ë ®©y lµ, trong nÒn kinh tÕ mµ tiÒn mÆt vÉn cßn gi÷ ®Þa vÞ thèng trÞ trong c¸c quan hÖ giao dÞch trao ®æi nh­ ë n­íc ta hiÖn nay, cã hay ch­a cã nhu cÇu ®Çu t­ chøng kho¸n trong c¸c tÇng líp d©n c­? Vµ nÕu cã, l­îng cÇu chøng kho¸n hiÖn t¹i cã ®ñ ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n hay kh«ng? Lµm thÕ nµo ®Ó kÝch cÇu chøng kho¸n? LuËn gi¶i vÊn ®Ò nµy mét c¸ch khoa häc, thiÕt t­ëng, lµ mét viÖc lµm hÕt søc bæ Ých. Tr­íc hÕt, còng nh­ cÇu c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c, søc cÇu chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng ®­îc quyÕt ®Þnh bëi møc thu nhËp trung b×nh cña d©n c­. Víi møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi qu¸ thÊp (d­íi 400 USD) nh­ hiÖn nay, ®èi víi phÇn lín mäi ng­êi, thu nhËp hiÖn t¹i chØ ®ñ ®Ó trang tr¶i cho c¸c nhu cÇu sinh ho¹t tèi thiÓu vµ møc tiÕt kiÖm, nÕu cã, vÉn ch­a ®ñ lín ®Ó chuyÓn ho¸ thµnh nguån vèn ®Çu t­ dµi h¹n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. VËy th× cÇu ®Çu t­ chøng kho¸n chØ cã ë tÇng líp trung l­u vµ ë nh÷ng nhãm ng­êi cã thu nhËp cao. §¸ng mõng lµ, theo dù ­íc cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ, nguån vèn tiÕt kiÖm tr«i næi trong mét bé phËn d©n c­ ch­a ®­îc khai th¸c vµ lu©n chuyÓn trªn thÞ tr­êng vèn ë n­íc ta lµ rÊt lín, ­íc tÝnh kho¶ng 5-7 tû ®« la Mü; ­íc tÝnh hµng n¨m ng­êi ViÖt nam ë n­íc ngoµi göi vÒ n­íc cho th©n nh©n kho¶ng 2 tû ®« la Mü. Nh­ vËy, cã thÓ thÊy r»ng, tiÒm n¨ng vèn ®Çu t­ trong bé phËn c«ng chóng vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n vÉn cßn rÊt lín nÕu biÕt khai th¸c ®óng møc. Mét yÕu tè kh¸c chi phèi ®Õn søc cÇu chøng kho¸n lµ mÆt b»ng chung vÒ sù thµnh th¹o tµi chÝnh vµ sù ­a thÝch ®Çu t­ chøng kho¸n. Khã kh¨n lín nhÊt hiÖn nay trong viÖc kh¬i th«ng dßng ch¶y vèn tiÕt kiÖm vµo thÞ tr­êng vèn lµ ®¹i bé phËn c«ng chóng ë n­íc ta vÉn ch­a cã ý niÖm g× vÒ chøng kho¸n vµ ®Çu t­ chøng kho¸n. Thùc ®¬n ®Çu t­ phæ biÕn tr­íc ®©y vµ hiÖn nay vÉn lµ cÊt tr÷ t¹i nhµ, mua ®Êt , mua vµng tÝch tr÷, n¾m gi÷ ngo¹i tÖ m¹nh hoÆc göi ng©n hµng vµ c¸c d¹ng ®Çu t­ chuyÒn thèng kh¸c. GÇn ®©y, víi sù h×nh thµnh HSTC, nghÒ ®Çu t­ chøng kho¸n víi suÊt sinh lêi hÊp dÉn ®· gãp phÇn t¹o nªn cÇu ®Çu t­ chøng kho¸n. Tuy vËy, kh«ng thÓ cho r»ng ®¹i bé phËn c«ng chóng n­íc ta ®· lµm quen vµ thµnh th¹o víi lo¹i h×nh ®Çu t­ míi mÎ nµy bëi lÎ phÇn ®«ng c«ng chóng kh«ng nh÷ng vÉn cßn m¬ hå vÒ c¸c c«ng cô tµi chÝnh mµ cßn thiÕu niÒm tin vµo tÝnh c«ng b»ng, sù æn ®Þnh cña thÞ tr­êng, kh¶ n¨ng sinh lêi, søc ho¸n chuyÓn cña c¸c c«ng cô tµi chÝnh. Nh­ vËy, râ rµng khi nguån cung chøng kho¸n gia t¨ng m¹nh, søc cÇu chøng kho¸n hiÖn nay vÉn ch­a thÓ ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n trong t­¬ng lai. V× vËy, ®Ó khuyÕn khÝch vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c tÇng líp d©n c­ hiÓu vµ ­a thÝch ®Çu t­ vµo c¸c c«ng cô tµi chÝnh, c¸c gi¶i ph¸p cÇn tËp chung thùc hiÖn ®Ó kÝch cÇu chøng kho¸n cã hiÖu qu¶ lµ: Song song víi c¸c nç lùc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, cÇn nhanh chãng thiÕt lËp vµ triÓn khai trªn diÖn réng ch­¬ng tr×nh gióp ®ì c¸c tÇng líp cã thu nhËp thÊp vµ trung b×nh cã ®iÒu kiÖn ®Ó mua chøng kho¸n. Môc tiªu cña ch­¬ng tr×nh nµy lµ hç trî vÒ mÆt tµi chÝnh ®Ó khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng nghÌo mua cæ phiÕu ngay t¹i chÝnh doanh nghiÖp mµ m×nh ®· vµ ®ang g¾n bã nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng tham gia lµ chñ doanh nghiÖp, më réng ®èi t­îng ®Çu t­, h¹n chÕ n¹n ®Çu c¬, lòng ®o¹n thÞ tr­êng vµ t¨ng tÝnh linh ho¹t cña thÞ tr­êng. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy, cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc hç trî tµi chÝnh cho c«ng nh©n nh­ sau: Cho phÐp c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc b¸n cæ phÇn ®· ph¸t hµnh tr­íc ®©y vµ cæ phÇn ph¸t hµnh míi theo gi¸ chiÕt khÊu cho c«ng nh©n nghÌo (ng­êi lao ®éng t¹i doanh nghiÖp chØ ph¶i tr¶ 50% thÞ gi¸ cña cæ phiÕu); Thµnh lËp Quü tÝn th¸c chøng kho¸n cña c«ng nh©n. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc gãp tiÒn hoÆc cæ phiÕu ng©n quü vµo Quü tÝn th¸c chøng kho¸n cña c«ng nh©n vµ ph©n phèi cæ phiÕu cña Quü nµy (theo gi¸ thÞ tr­êng hoÆc gi¸ chiÕt khÊu) cho c«ng nh©n cã møc thu nhËp trung b×nh vµ thÊp; Cho c«ng nh©n vay tiÒn víi l·i suÊt ­u ®·i ®Ó mua cæ phiÕu do doanh nghiÖp ph¸t hµnh vµ tr¶ dÇn tiÒn vay mua chøng kho¸n trong thêi h¹n 5-7 n¨m; Cho phÐp c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®­îc trÝch mét kho¶n tiÒn tõ lîi nhuËn tr­íc thuÕ ®Ó mua cæ phiÕu vµ ph©n phèi cæ phiÕu mua ®­îc cho c«ng nh©n. Bªn c¹nh viÖc tæ chøc tèt c¸c kªnh tuyªn truyÒn, phæ cËp, gi¸o dôc cho c«ng chóng hiÓu râ c¸c lîi Ých cña ®Çu t­ chøng kho¸n trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng (b¸o, v« tuyÕn truyÒn h×nh, ®Üa VCD, b¨ng video) vµ trong hÖ thèng tr­êng häc (phæ th«ng c¬ së, phæ th«ng trung häc, trung häc chuyªn nghiÖp, cao ®¼ng, ®¹i häc) ®Ó tõng b­íc h×nh thµnh mét nÒn v¨n ho¸ chøng kho¸n cho c«ng chóng, cÇn nhanh chãng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kü nghÖ qu¶n lý vèn ®Çu t­ b»ng viÖc h×nh thµnh c¸c quü uû th¸c ®Çu t­ ®Ó gióp cho vèn ®Çu t­ cña nh÷ng nhµ ®Çu t­ kh«ng thÝch m¹o hiÓm ®­îc qu¶n lý an toµn, hiÖu qu¶ bëi nh÷ng nhµ qu¶n lý vèn chuyªn nghiÖp. DÜ nhiªn, ®Ó lµm ®ù¬c ®iÒu nµy, nhÊt thiÕt quü uû th¸c ®Çu t­ ph¶i ®­îc ®iÒu hµnh bëi mét ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vèn giái, ®­îc ®µo t¹o cã hÖ thèng theo c¸c chuÈn mùc quèc tÕ chø kh«ng ph¶i chØ ®­îc trang bÞ b»ng vµi ba chøng chØ do SSC cÊp nh­ hiÖn nay. T¨ng tÝnh hÊp dÉn cña h×nh thøc ®Çu t­ vµ chøng kho¸n b»ng c¸ch c¶i thiÖn khèi l­îng vµ chÊt l­îng cña chøng kho¸n: n©ng cao møc sinh lêi vµ kh¶ n¨ng l­u chuyÓn cña chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n b»ng c¸ch m¹nh d¹n cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶, quy m« vèn lín (c¸c tæng c«ng ty), c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®ang kinh doanh trong nh÷ng nghµnh nghÒ cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn giao th«ng (hµng kh«ng, ®­êng s¾t), b­u ®iÖn, ®iÖn lùc, cÊp n­íc, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh (chØ gi÷ l¹i Ng©n hµng Ph¸t triÓn N«ng nghiÖp vµ N«ng th«n ®Ó lµm ng©n hµng chÝnh s¸ch) hoÆc mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· cã nh÷ng s¶n phÈm kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ thÕ trªn th­¬ng tr­êng trong vµ ngoµi n­íc nh­ Bia Sµi Gßn, S÷a ViÖt Nam, May ViÖt TiÕn, GiÊy B·i B»ng....chø kh«ng ph¶i cæ phÇn ho¸ nh÷ng doanh nghiÖp nhµ n­íc yÕu kÐm, thua lç hoÆc lµm ¨n cã hiÖu qu¶ nh­ng quy m« nhá nh­ hiÖn nay. Chõng nµo trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n hiÖn diÖn c¸c chøng kho¸n cña c¸c doanh nghiÖp m¹nh thuéc c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ViÖt Nam th× chøng ®ã “ phong vò biÓu” - chØ sè thÞ tr­êng chøng kho¸n - míi ph¶n ¸nh ®óng søc khoÎ cña nÒn kinh tÕ. Trong giai ®o¹n cung cÇu mÊt c©n ®èi nh­ hiÖn nay, viÖc nghiªm cÊm sö dông dÞch vô vay m­în ®Ó mua b¸n chøng kho¸n lµ viÖc lµm cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, khi thÞ tr­êng chÝnh thøc ®· cã 20-30 cæ phiÕu niªm yÕt vµ cung cÇu chøng kho¸n ®· æn ®Þnh, cho phÐp c¸c c«ng ty chøng kho¸n triÓn khai h×nh thøc giao dÞch (mua b¸n) chøng kho¸n b»ng tÝn dông: cho vay tiÒn ®Ó mua chøng kho¸n vµ cho vay cæ phiÕu ®Ó gióp kh¸ch hµng thanh to¸n c¸c giao dÞch. Th«ng qua viÖc t¹o lËp cung vµ cÇu chøng kho¸n t¹m thêi, lo¹i giao dÞch chøng kho¸n b»ng tÝn dông sÏ gãp phÇn b×nh æn gi¸ chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, ®Ó triÓn khai dÞch vô nµy cÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh nghiªm ngÆt vÒ tû lÖ ®Æt cäc tèi thiÓu, sè tiÒn tèi ®a ®­îc phÐp cho vay vµ lo¹i chøng kho¸n cho vay ®Ó tr¸nh ®Çu c¬, lòng ®o¹n thÞ tr­êng. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ë n­íc ta, thiÕt nghÜ cã thÓ ¸p dông: Tû lÖ ®Æt cäc (ký quü) tèi thiÓu: 60% gi¸ mua chøng kho¸n; Lo¹i chøng kho¸n ®­îc phÐp cho vay: chøng kho¸n ®· niªm yÕt vµ c¸c chøng kho¸n ®Æc biÖt do SSC chØ ®Þnh. X©y dùng vµ ph¸t triÓn hÖ thèng c¸c trung gian tµi chÝnh ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n (c¸c quü ®Çu t­, c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm) ®Ó gióp c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ dÔ dµng tiÕp cËn h×nh thøc ®Çu t­ chøng kho¸n. 3.2.5. §Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ vµ t­ nh©n ho¸ Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mÆc dï kh«ng chÞu ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc nh­ng nhÞp ®é t¨ng tr­ëng cña kinh tÕ ViÖt Nam cã chiÒu h­íng chËm l¹i. NhËn ®Þnh vÒ nh÷ng c¶n ng¹i ®èi víi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng nÒn kinh tÕ n­íc ta, b¸o c¸o cña ChÝnh phñ nhÊn m¹nh: “.... nh×n chung hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cßn thÊp vµ tiÕp tôc gi¶m sót. NhiÒu doanh nghiÖp thua lç kÐo dµi ch­a ®­îc s¾p xÕp l¹i. Chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸, ®æi míi quan hÖ së h÷u vµ c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp nhµ n­íc tiÕn hµnh cßn chËm (....). C¸c thµnh phÇn kinh tÕ d©n doanh, nhÊt lµ kinh tÕ t­ nh©n trong thùc tÕ cßn bÞ kú thÞ, ph©n biÖt ®èi xö nªn ch­a gi¶i to¶ ®­îc t©m lý e ng¹i ®Çu t­ kinh doanh, lµm giµu...”. NhËn ®Þnh nµy hoµn toµn phï hîp víi quan ®iÓm cña c¸c chuyªn gia cña WB v× “khu vùc c«ng céng lín lµ cã h¹i cho sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ ”. V× vËy, ®· ®Õn lóc ph¶i tiÕn hµnh c¶i c¸ch triÖt ®Ó chÕ ®é së h÷u theo c¸ch gi¶i quyÕt cña kinh tÕ thÞ tr­êng nh»m gi¶i phãng m¹nh mÏ c¸c n¨ng lùc s¶n xuÊt. Tr­íc hÕt, kh¸i niÖm së h÷u ph¶n ¸nh quyÒn lµm chñ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. QuyÒn së h÷u bao gåm quyÒn lµm chñ vµ sö dông tµi s¶n cña m×nh, quyÒn ®­îc h­ëng nh÷ng lîi Ých kinh tÕ do n÷ng tµi s¶n nµy t¹o ra, “tr¸ch nhiÖm” ph¶i g¸nh chÞu mÊt m¸t do kinh doanh thua lç hoÆc do c¸c rñi ro bÊt kh¶ kh¸ng mang l¹i. C¨n cø vµo ba tiªu chÝ nµy, nÕu nh­ quan niÖm së h÷u toµn d©n lµ viÖc nh©n d©n cïng lµm chñ c¸c tµi nguyªn cña ®Êt n­íc th× h×nh thøc së h÷u nµy rÊt m¬ hå vµ nhËp nh»ng vµ dÔ dÉn tíi t×nh tr¹ng lÉn lén gi÷a c¸c chøc n¨ng së h÷u, qu¶n lý hµnh chÝnh, qu¶n lý kinh doanh, tuú tiÖn, l·ng phÝ trong sö dông vèn vµ tµi s¶n cña toµn d©n. HËu qu¶ lµ tµi s¶n cña Nhµ n­íc sÏ nhanh chãng bÞ thÊt tho¸t, n¨ng lùc t¸i s¶n xuÊt më réng cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc sÏ ngµy cµng bÞ thu hÑp. Nh÷ng v­íng m¾c nãi trªn cã thÓ ®­îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó nÕu triÓn khai viÖc cæ phÇn ho¸ vµ t­ nh©n ho¸ mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc lµ mét ph­¬ng c¸ch thÓ chÕ ho¸ quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp. D­íi h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, viÖc t¸ch b¹ch, ph©n ®Þnh kh¸i niÖm vµ chøc n¨ng së h÷u (qua §¹i héi ®ång cæ ®«ng vµ Héi ®ång qu¶n trÞ) vµ chøc n¨ng qu¶n lý kinh doanh (Ban Gi¸m ®èc) rÊt râ rµng. Th«ng qua c¬ chÕ ®Ò cao tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n, t¹o c¬ héi cho c¸ nh©n ph¸t huy kh¶ n¨ng trªn c¬ së rµng buéc b»ng ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp vµ hµnh lang luËt ph¸p, h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn cã vai trß rÊt lín trong viÖc c¶i tæ thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh hiÖn nay ë n­íc ta. Kh¸c víi cæ phÇn ho¸. T­ nh©n ho¸ lµ quyÕt ®Þnh cña Nhµ n­íc thay ®æi h×nh thøc së h÷u tõ quèc doanh sang t­ nh©n th«ng qua viÖc b¸n toµn bé hoÆc mét phÇn cho t­ nh©n. Trªn gãc ®é kinh tÕ vÜ m«, tuy kh«ng t¹o ra vèn ®Çu t­ míi v× t­ nh©n ho¸ ®¬n thuÇn chØ lµ sù thay ®æi h×nh thøc së h÷u nh­ng t­ nh©n ho¸ cã t¸c dông t¹o ®éng lùc kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp ®æi míi ph­¬ng thøc qu¶n lý, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. Kinh nghiÖm ë mét sè n­íc nh­ Ph¸p, Thæ Nhi Kú, NhËt, Malaysia, Singapo vµ Anh ®· chØ râ nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn nÒn kinh tÕ tõ c¸c ch­¬ng tr×nh t­ nh©n ho¸. ¶nh h­ëng cña ch­¬ng tr×nh nµy còng lan to¶ sang Trung vµ §«ng ¢u. Thùc tÕ cho thÊy, ë Ba Lan vµ Hungary, n¬i ch­¬ng tr×nh t­ nh©n ho¸ kh«ng nh÷ng ®· kh«ng nh÷ng cã t¸c ®éng ®Õn nhu cÇu ®Æt c¬ së h¹ tÇng cho c¬ Së giao dÞch vµ ph¸t hµnh chøng kho¸n mµ cßn t¹o ra sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng vèn víi ®Çy ®ñ c¸c chøc n¨ng. §©y lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc chÝnh cña c¸c ch­¬ng tr×nh t­ nh©n ho¸ ë nh÷ng n­íc nµy. T¹i Ba Lan, ®Ó thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh t­ nh©n ho¸, nhµ n­íc ®· thµnh lËp Vô Ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn trùc thuéc Bé chuyÓn ®æi quyÒn së h÷u (sau nµy lµ Bé t­ nh©n ho¸). Nh÷ng tæ chøc t­¬ng tù còng ®­îc thµnh lËp ë Hungary, Céng hoµ SÐc & Slovak vµ Nga. T¹i ViÖt Nam, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp nhµ n­íc, gi¶m thiÓu chi phÝ vµ tr¸ch nhiÖm ®iÒu hµnh kinh doanh cña nhµ n­íc, b»ng NghÞ ®Þnh sè 103/1999/N§-CP ngµy 10 th¸ng 9 n¨m 1999, ChÝnh phñ ®· cã chñ tr­¬ng c¬ cÊu l¹i doanh nghiÖp nhµ n­íc th«ng qua c¸c h×nh thøc giao, b¸n, kho¸n kinh doanh, cho thuª toµn bé doanh nghiÖp nhµ n­íc. ThÕ nh­ng, còng gièng nh­ cæ phÇn ho¸, chñ tr­¬ng t­ nh©n ho¸ th«ng qua c¸c h×nh thøc b¸n, kho¸n kinh doanh, cho thuª vÉn cßn cã nhiÒu khã kh¨n; v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn. Râ rµng, trong bèi c¶nh nµy, nÕu chóng ta kh«ng ®æi quan ®iÓm vµ c¸ch thøc tiÕn hµnh t­ nh©n ho¸ vµ cæ phÇn ho¸ th× viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng thø cÊp sÏ trë nªn vo cïng khã kh¨n v× nhu cÇu mua ®i vµ b¸n l¹i c¸c chøng kho¸n chØ nÈy sinh ra vµ chØ khi tån t¹i mét khèi l­îng chøng kho¸n ®ñ lín ®­îc ph¸t hµnh tõ thÞ tr­êng s¬ cÊp, ®­îc ®¹i bé phËn c«ng chóng l¾m gi÷. V× vËy, trong thêi gian tíi, ®Ó ®Èy m¹nh t­ nh©n ho¸ vµ cæ phÇn ho¸, c¸c gi¶i ph¸p cÇn triÓn khai thùc hiÖn lµ: Mét, x©y dùng vµ ban hµnh kÞp thêi c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch x¸c ®Þnh gi¸ trÞ tµi s¶n doanh nghiÖp, gi¶i quyÕt c«ng nî khã ®ßi, c¬ chÕ thùc hiÖn quyÒn së h÷u cña nhµ n­íc trªn sè cæ phÇn nhµ n­íc hiÖn t¹i cã c¸c c«ng ty cæ phÇn ®Ó gi¶i to¶ kÞp thêi c¸c v­íng m¾c ph¸t sinh hiÖn nay trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu së h÷u. Hai, c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch ®æi míi doanh nghiÖp ph¶i thÓ hiÖn quyÕt t©m chÝnh trÞ cao ®Ó ®o¹n tuyÖt h¼n víi quan niÖm xem cæ phÇn ho¸ lµ bá vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ quèc doanh, lµ “chÖch h­íng”x· héi chñ nghÜa vÉn cßn tån t¹i phæ biÕn trong c¸c ngµnh, c¸c cÊp, c¸c doanh nghiÖp. Quan ®iÓm nµy lµ nguån gèc n¶y sinh t­ t­ëng chÇn chõ do dù hoÆc thùc hiÖn cæ phÇn ho¸, t­ nh©n ho¸ kh«ng triÖt ®Ó. Thùc thÕ cho thÊy, do kh«ng nhËn thøc ®óng c¸c lîi Ých kinh tÕ to lín cña cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nªn c¸c doanh nghiÖp ®­îc cæ phÇn ho¸ trong thêi gian qua chñ yÕu vÇn lµ c¸c doanh ngiÖp lµm ¨n yÕu kÐm. HËu qu¶ cña hiÖn t­îng nµy lµ tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ mÊt ®i dÇn ®éng lùc vµ ý nghÜa. Ba, xo¸ bá tËn gèc t­ t­ëng kú thÞ, ph©n biÖt ®èi xö víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ d©n doanh thÓ hiÖn trong c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch. DÔ hiÓu lµ, trong mét m«i tr­êng c¹nh tranh ch­a thËt sù b×nh ®¼ng, viÖc chuyÓn sang cæ phÇn ho¸ sÏ lµm cho mét sè doanh nghiÖp c¶m thÊy bÞ thiÖt thßi vµ do ®ã ®éng lùc cæ phÇn ho¸ nÕn cã ®­îc nhen nhãm th× còng sÏ mau chãng bÞ dËp t¾t vµ triÖt tiªu. Bèn, kiªn quyÕt c¾t ®øt “cuèng rèn” tÝn dông ­u ®·i ®ang lµ chç dùa nu«i d­ìng t­ t­ëng û l¹i, thãi quen dùa dÉm, tËp qu¸n xin - cho vÉn cßn tån t¹i phæ biÕn trong Ban l·nh ®¹o c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. NÕu kh«ng, ph¶n øng tù nhiªn cña c¸c doanh nghiÖp sÏ lµ thµ chÊp nhËn lµm nh÷ng “con gµ c«ng nghiÖp” ®­îc nu«i d­ìng, chu cÊp tõ ®Çu ®Õn ch©n sÏ tho¶ m¸i, dÔ dµng h¬n khi ph¶i tù lùc c¸nh sinh ®Ó “b­¬n ch¶i” vµ v­¬n lªn trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Khi con ®­êng tiÕp cËn tíi nguån ­u ®·i bÞ c¾t ®øt, khi ng©n hµng cã thÓ tù lùa chän kh¸ch hµng vµ ¸p ®Æt møc l·i suÊt theo møc ®é rñi ro ®­îc chÝnh ng©n hµng thÈm ®Þnh tõ dù ¸n, tõ doanh nghiÖp, tÊt yÕu c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc sÏ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n ®Ó tù tån t¹i vµ ph¸t triÓn. N¨m, thµnh lËp Quü qu¶n lý tµi s¶n quèc gia trùc thuéc Quèc Héi ®Ó thay mÆt toµn d©n b¶o toµn vµ ph¸t triÓn c¸c tµi s¶n c«ng nh­ cæ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, vèn ®­îc chia khi t­ nh©n ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, c¸c kho¶n thu nhËp tõ ®Çu t­ vµ c¸c nguån kh¸c do Quèc Héi phª chuÈn. Quü sÏ ho¹t ®éng nh­ mét tæ chøc ®Çu t­ chuyªn nghiÖp víi c¸c thµnh viªn cña Héi ®ång qu¶n trÞ do Quèc Héi bæ nhiÖm víi nhiÖm kú 5-7 n¨m. Héi ®ång qu¶n trÞ cã nhiÖm vô l·nh ®¹o ho¹t ®éng cña Quü, bæ nhiÖm vµ gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña c¸c thµnh viªn trong Ban Tæng gi¸m ®èc. H×nh thøc ®Çu t­ cña Quü cã thÓ lµ cho ChÝnh phñ vay ®Ó tµi trî c¸c c«ng tr×nh, c¸c dù ¸n lín, mua b¸n chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ.... Khi thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, tuú thuéc vµo quy m« vµ vÞ trÝ cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ, Nhµ n­íc cã thÓ uû th¸c (b»ng v¨n b¶n) sè cæ phÇn nhµ n­íc trong c¸c doanh nghiÖp nµy cho Quü qu¶n lý tµi s¶n quèc gia, Bé chñ qu¶n vµ mét sè doanh nghiÖp ®èi t¸c cã quan hÖ mËt thiÕt ®èi víi ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña doanh nghiÖp qu¶n lý. C¸c tæ chøc nµy sÏ cö ng­êi tham gia §¹i héi cæ ®«ng vµ biÓu quyÕt b»ng sè cæ phÇn cña m×nh. DÜ nhiªn, trõ tr­êng hîp ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh t­ nh©n ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc, c¸c cæ phÇn nµy kh«ng ®­îc phÐp mua b¸n, chuyÓn nh­îng. C¬ cÊu vèn cæ phÇn nhµ n­íc uû th¸c cho c¸c tæ chøc nµy xin ®­îc ®Ò xuÊt nh­ sau: a) Quü qu¶n lý tµi s¶n quèc gia: 20-30%; b) Bé chñ qu¶n:5-10%; c) C¸c doanh nghiÖp ®èi t¸c quan träng: 5%. 3.2.6. ChÝnh s¸ch c«ng khai ho¸ th«ng tin Ngµy nay, trong thêi ®¹i bïng næ th«ng tin, th«ng tin cã vai trß quan träng trong sinh ho¹t cña mäi tÇng líp, mäi ®èi t­îng. §èi víi nhµ ®Çu t­, trõ phi lµ nhµ ®Çu t­ theo ®uæi mét chiÕn l­îc ®Çu t­ ®¬n gi¶n (nh­ ®Çu t­ sè tiÕt kiªm hiÖn cã vµo c¸c sæ tiÕt kiÖm hay chän lùa ngÉu nhiªn mét lo¹i chøng kho¸n nµo ®è vµ n¾m gi÷ chóng cho tíi khi ®Õn h¹n), th«ng tin l¹i cµng cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng v× ®Ó ®Çu t­ thµnh c«ng cÇn ph¶i cã ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, vÒ ngµnh nghÒ, vÒ t×nh tr¹ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp mµ m×nh ®Þnh ®Çu t­. ChÝnh v× vËy, trong ®Çu t­, n¾m ®­îc th«ng tin ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c lµ ®· n¾m mét nöa cña sù thµnh c«ng: nöa cßn l¹i tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng ph©n tÝch, ph¸n ®o¸n, sù nhËy c¶m vµ tÝnh n¨ng ®éng cña mçi nhµ ®Çu t­. Trong m«i tr­êng ®Çu t­ ë c¸c n­íc kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn, nguån rÊt phong phó. Nguån th«ng tin thø nhÊt mµ c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ sö dông lµ th«ng tin tõ c¸c doanh nghiÖp. T¹i Mü, c¸c LuËt Liªn bang, LuËt tiÓu bang vµ LuËt tiÕt lé th«ng tin ®Çy ®ñ yªu cÇu c¸c c«ng ty cæ phÇn ®¹i chóng xuÊt b¶n c¸c b¸o c¸o th­êng niªn vµ b¸o c¸o hµng quý ®Ó göi cho ¸c cæ ®«ng. Thªm n÷a, Uû ban chøng kho¸n còng yªu cÇu c¸c c«ng ty cæ phÇn ®¹i chóng ph¶i xuÊt b¶n c¸c b¶n tin hµng ngµy tr×nh bµy chi tiÕt bÊt cø sù thay ®æi nµo cã liªn quan ®Õn t×nh tr¹ng tµi chÝnh vµ nh÷ng th«ng tin kh¸c cã thÓ sö dông ®Ó ®Þnh gi¸ c¸c chóng kho¸n cña c«ng ty. Ngoµi hai nguån th«ng tin ®­îc cung cÊp cã tÝnh miÔn phÝ nh­ trªn, nhµ ®Çu t­ cã thÓ mua c¸c th«ng tin tõ c¸c t¹p chÝ vµ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh chuyªn ngµnh cã uy tÝn. §©y còng lµ nh÷ng nguån th«ng tin rÊt h÷u Ých trong viÖc gióp nhµ ®Çu t­ ra quyÕt ®Þnh. Cã lÏ giíi ®Çu t­ quèc tÕ kh«ng mÊy ai kh«ng biÕt ®Õn c¸c t¹p chÝ næi tiÕng thÕ giíi nh­ Wall Street Jounal, Forbes, Business Week, Fortune, Aall Jounal, Havard Business Review, Jounal of Porfolio Management, Stock Guide vµ Bond Guide cña Standard & Poor. HiÓn nhiªn, ®Ó cã ®­îc nh÷ng ph©n tÝch nh¹y bÐn, s¾c s¶o, nÕu nh­ kh«ng kÓ ®Õn tr×nh ®é cña chuyªn gia ph©n tÝch th× yÕu tè cã vai trß quyÕt ®Þnh vµ chÊt l­îng c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cña c¸c c«ng ty. ë n­íc ta, tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ChÝnh phñ còng ®· tõng b­íc ph¸p chÕ ho¸ nghÜa vô cung cÊp th«ng tin cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. Tuy nhiªn, viÖc thùc hiªn c¸c quy ®Þnh nµy xem ra vÉn cßn hÕt søc tuú tiÖn cho nªn hiÖn nay t×nh tr¹ng “l·i gi¶, lç thËt” vÉn cßn lµ hiÖn t­îng kh¸ phæ biÕn cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, lo¹i h×nh doanh nghiÖp vÉn ®­îc xem lµ cã hÖ thèng b¸o biÓu, sæ s¸ch ghi chÐp bµi b¶n nhÊt, cã hÖ thèng nhÊt. ChØ cÇn ®iÓm qua mét sè doanh nghiÖp “næi tiÕng” qua c¸c vô ¸n còng ®ñ thÊy møc nghiªm träng cña vÊn ®Ò: D©u t»m t¬, DÖt Nam §Þnh, Tamexco, §«ng l¹nh Hïng V­¬ng, Minh Phông-Epco.... Râ rµng, hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ gi¸ trÞ thùc cña c¸c doanh nghiÖp sÏ vÉn cßn lµ mét Èn sè khã ®o¸n ®èi víi nhµ ®Çu t­ còng nh­ nhµ qu¶n lý nÕu nh­ bøc tranh tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp, nh÷ng tÕ bµo cña nÒn kinh tÕ, vÉn cßn lµ bøc tranh mËp mê, kh«ng trung thùc. V× vËy, ®Ó hÖ thèng c«ng bè th«ng tin cã thÓ phôc vô ®¾c lùc cho ho¹t ®éng cña thÞ tr­ßng chøng kho¸n, cÇn thiÕt ph¶i: Tæ chøc x©y dùng mét khung ph¸p lý ®Çy ®ñ h¬n vÒ nghÜa vô c«ng bè c«ng khai th«ng tin b¾t buéc ®èi víi mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp theo ®óng víi c¸c th«ng lÖ vµ tËp qu¸n quèc tÕ vµ quy ®Þnh c¸c chÕ tµi thÝch hîp ®Ó xö lý nghiªm minh c¸c vi ph¹m vÒ c«ng bè th«ng tin. HiÖn ®¹i ho¸ c¸c ph­¬ng tiÖn c«ng bè th«ng tin vµ ®a d¹ng ho¸ ph­¬ng ph¸p c«ng bè th«ng tin trªn VSE. Song song víi viÖc x©y dùng hÖ thèng cung cÊp th«ng tin qua m¹ng internet ®Ó cung cÊp tÊt c¶ nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng vµ c¸c th«ng tin cã liªn quan ®Õn tæ chøc niªm yÕt, cÇn x©y dùng m¹ng ph¸t thanh (broadcasting network) ®Ó phôc vô cho viÖc c«ng bè th«ng tin trùc tiÕp tõ tæ chøc niªm yÕt ®Õn c¸c c«ng ty chøng kho¸n thµnh viªn vµ hÖ thèng m¹ng ®iÖn tho¹i tr¶ lêi tù ®éng (audio automatic response system) c¸c th«ng tin do nhµ ®Çu t­ yªu cÇu. Th«ng tin, ®Æc biÖt lµ nh÷ng th«ng tin ®Þnh h­íng thÓ hiÖn qua c¸c bµi ph©n tÝch, dù b¸o xu h­íng thÞ tr­êng, gi¸ c¶ cæ phiÕu cã vai trß tèi quan träng ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. ChØ cÇn c¸c th«ng tin nµy ®­îc xö lý kh«ng ®óng do thiÕu thËn träng, do non tay nghÒ hoÆc cè ý lµm sai lÖch v× mét ®éng c¬ nµo ®ã th× hiÖu øng l©y lan sÏ kh«ng l­êng hÕt ®­îc. V× vËy, nªn ch¨ng, cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh nhiªm ngÆt lµ, ngoµi nh÷ng mÉu tin vÒ t×nh h×nh, diÔn biÕn thÞ tr­êng, c¸c bµi pháng vÊn c¸c nh©n vËt cã liªn quan, c¸c phãng viªn c¸c b¸o c¸o kh«ng ®­îc ph©n tÝch, b×nh luËn vÒ nh÷ng lÜnh vùc kh«ng thuéc chuyªn ngµnh cña m×nh. C¬ së cña ho¹t ®éng c«ng bè th«ng tin lµ c¸c c¬ së d÷ liÖu. D÷ liÖu cã chÝnh x¸c th× th«ng tin ®­îc xö lý míi ph¸t huy t¸c dông. Trong thùc tÕ, hÇu hÕt c¸c d÷ liÖu thèng kª cã nguån gèc tõ c¸c nghiÖp vô ho¹ch to¸n kÕ to¸n. V× vËy, cÇn khÈn tr­¬ng x©y dùng vµ ®­a vµo vËn hµnh mét hÖ thèng mét chÕ ®é kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n hoµn chØnh theo c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n quèc tÕ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho kh«ng nh÷ng c«ng chóng trong n­íc mµ c¶ cho c«ng chóng ng­íc ngoµi cã ®iÒu kiÖn so s¸nh, thÈm ®Þnh t×nh h×nh tµi chÝnh, kh¶ n¨ng sinh lêi cña c¸c c«ng ty cæ phÇn tr­íc khi quyÕt ®Þnh ®Çu t­. §©y còng lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó thÝch øng víi xu thÕ quèc tÕ ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ giai ®o¹n hiÖn nay. §Ó t¹o sù minh b¹ch, c«ng b»ng vµ c©n ®èi vÒ mÆt th«ng tin trong c¸c quyÕt ®Þnh ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng, cÇn c«ng khai kho¸ néi dung c¸c chÝnh s¸ch sÏ ®­îc ¸p dông vµ nguyªn t¾c, lé tr×nh thùc hiÖn cô thÓ cho mçi chÝnh s¸ch nh»m gi÷ v÷ng gia t¨ng niÒm tin cña giíi ®Çu t­ vÒ h×nh ¶nh cña mét thÞ tr­êng trong s¸ng, æn ®Þnh. X©y dùng mét hÖ thèng c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®a n¨ng LÞch sö ho¹t ®éng cña ngµnh c«ng nghiÖp chøng kho¸n ®· tõng ghi nhËn, lóc míi h×nh thµnh, kh«ng cã sù t¸ch biÖt vµ ph©n biÖt r¹ch rßi gi÷a ngµnh c«ng nghiÖp chøng kho¸n vµ ngµnh c«ng nghiÖp ng©n hµng. Nãi mét c¸ch kh¸c, mét ng©n hµng th­¬ng m¹i hoµn toµn cã thÓ kinh doanh chøng kho¸n nÕu cã ®ñ ®iÒu kiÖn. ThÕ nh­ng, kÓ tõ sau cuéc ®¹i khñng ho¶ng tµi chÝnh vµo nh÷ng n¨m 30, t×nh h×nh ®· thay ®æi. Trong c¬n lèc khñng ho¶ng tµi chÝnh, chØ tÝnh tõ 1930 ®Õn n¨m 1933, trung b×nh mçi n¨m cã trªn 2.200 ng©n hµng trªn thÕ giíi bÞ ph¸ s¶n. Sù sôp ®æ hµng lo¹t cña c¸c ng©n hµng ®· lµm ®×nh trÖ c¬ chÕ thanh to¸n, gia t¨ng n¹n thÊt nghiÖp vµ lµm cho nªn kinh tÕ c¸c n­íc vèn ®· suy tho¸i trÇm träng thªm. Cã ba yÕu tè ®­îc tin lµ nguyªn nh©n ®»ng sau cña nh÷ng vô sôp ®æ hµng lo¹t cña c¸c ng©n hµng lµ: (1) c¹nh tranh qu¸ møc gi÷a c¸c ng©n hµng trong viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô giao dÞch vµ trung gian, (2) nh÷ng rñi ro kh«ng kiÓm so¸t ®­îc ph¸t sinh tõ viÖc c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i tham gia vµo viÖc kinh doanh chøng kho¸n, (3) chÝnh sù sôp ®æ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n dÉn tíi sù sôp ®æ cña hÖ thèng ng©n hµng. Dùa trªn nh÷ng luËn cø nµy, nh»m tr¸nh c¸c l¹m dông vµ c¸c xung ®ét quyÒn lîi cã thÓ cã, Quèc héi Mü ®· th«ng qua ®¹o luËt Ng©n hµng n¨m 1933, th­êng ®­îc hîi lµ ®¹o luËt Glass-Steagall, nghiªm cÊm c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i kh«ng ®­îc bao tiªu vµ kinh doanh chøng kho¸n c«ng ty trªn thÞ tr­êng thø cÊp (luËt kh«ng cÊm c¸c ng©n hµng bao tiªu vµ kinh doanh c¸c tr¸i phiÕu chÝnh phñ, tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, tr¸i phiÕu tr¸ch nhiÖm chung). §æi l¹i, luËt còng nghiªm cÊm c¸c ng©n hµng ®Çu t­ (c¸c h·ng m«i giíi, kinh doanh chøng kho¸n) còng kh«ng ®­îc phÐp tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. Nh­ vËy, trªn thùc tÕ, ®¹o luËt Glass-Steagall ®· t¸ch rêi ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ra khái ngµnh c«ng nghiÖp chøng kho¸n. Còng t­¬ng tù nh­ ë Mü, luËt chøng kho¸n vµ ng©n hµng cña mçi quèc gia sÏ x¸c ®Þnh râ nh÷ng tæ chøc nµo ®­îc phÐp bao tiªu chøng kho¸n. Trong khi ë NhËt, luËt chøng kho¸n cßn ®Æt ra nh÷ng h¹n chÕ nhiÒu h¬n vÒ ho¹t ®éng chøng kho¸n cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i th× ë mét sè quèc gia ¢u ch©u, ®Æc biÖt lµ ë §øc, kh«ng cã sù t¸ch rêi gi÷a ho¹t ®éng cña hµng ngµn th­¬ng m¹i vµ ho¹t ®éng cña ng©n hµng ®Çu t­. Víi t­ c¸ch lµ c¸c ng©n hµng kinh doanh ®a ngµnh (universal banks), c¸c ng©n hµng nµy ®­îc phÐp kinh doanh c¶ trªn lÜnh vùc chøng kho¸n vµ b¶o hiÓm. Tuy nhiªn, c¸ch ®©y vµi thËp niªn, ngay chÝnh t¹i Mü, d­íi ¸p lùc c¹nh tranh do nh÷ng ®æi míi tµi chÝnh mang l¹i, bøc t­êng ng¨n c¸ch gi÷a c«ng nghiÖp ng©n hµng vµ c«ng nghiÖp chøng kho¸n ®· cã dÊu hiÖu lung lay. Mét trong nh÷ng ®æi míi tµi chÝnh cã t¸c ®éng ®Õn viÖc tr×nh c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong thêi kú nµy lµ viÖc c¸c ng©n hµng ®Çu t­ (c¸c c«ng ty chøng kho¸n) vµ c¸c h·ng m«i giíi ®­îc phÐp më cho khacsh hµng mét tµi kho¶n gäi lµ tµi kho¶n quü hç t­¬ng trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ cã thÓ ký ph¸t sÐc thanh to¸n. Sù lÊn s©n cña c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh«ng nhËn tiÒn göi vµo m¶nh ®Êt ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®· lµm n¶y sinh vÊn ®Ò: NÕu c¸c c«ng ty kinh doanh chøng kho¸n (nghiÖp vô ng©n hµng ®Çu t­)?. §Ó tù gi¶i ®¸p vÊn ®Ò nµy trong khu«n khæ luËt ®Þnh, ngay tõ ®Çu n¨m 1963, c¸c ng©n hµng ë Mü ®· b¾t ®Çu mét chiÕn l­îc thö nghiÖm míi. Thay v× chÊp nhËn tÊt c¶ nh÷ng h¹n chÕ do ®¹o luËt Glass - Steagall ®­a ra, c¸c ng©n hµng lín nh­ Bankers Trust, Citicorp, Morgan Guaranty, Chase lµ nh÷ng ng©n hµng ®Çu tiªn cã thÈm quyÒn ho¹t ®éng víi t­ c¸ch lµ nh÷ng nhµ bu«n mét sè lo¹i chøng kho¸n nhÊt ®Þnh. C¸c ng©n hµng nµy ®· xin phÐp ®­îc bao tiªu c¸c tr¸i phiÕu thu nhËp cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, th­¬ng phiÕu, chøng kho¸n cã b¶o ®¶m b»ng thÕ chÊp, qu¶n lý vµ t­ vÊn c¸c quü ®Çu t­ cã vèn cè ®Þnh vµ quü ®Çu t­ cã vèn biÕn ®æi. C¸c ng©n hµng nµy còng cã quyÒn më c¸c c«ng ty con ®Ó ho¹t ®éng víi t­ c¸ch lµ nhµ bu«n tr¸i phiÕu kho b¹c. Mïa xu©n n¨m 1987, d­íi ¸p lùc cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, lÇn ®Çu tiªn, trªn c¬ së xem xÐt tõng tr­êng hîp, Quü dù tr÷ Liªn Bang (Ng©n hµng Trung ¦¬ng Mü) ®· cÊp giÊy phÐp ®Ó ba c«ng ty së h÷u ng©n hµng (tËp ®oµn ng©n hµng) lín ë New York ®­îc thµnh lËp c¸c c«ng ty kinh doanh chøng kho¸n ®Ó bao tiªu vµ ph©n phèi th­¬ng phiÕu, tr¸i phiÕu thu nhËp cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ c¸c chøng kho¸n ®­îc ®¶m b¶o b»ng thÕ chÊp ®­îc ph¸t hµnh bëi c¸c c«ng ty kh¸c. Tuy nhiªn, còng cã nh÷ng giíi h¹n ¸p ®Æt lªn ho¹t ®éng cña c«ng ty kinh doanh chøng kho¸n. Lóc ®Çu, Quü dù tr÷ Liªn Bang quy ®Þnh râ lµ thu nhËp vÒ kinh doanh nghiÖp vô ng©n hµng ®Çu t­. VÒ sau, vµo th¸ng 9/1989, tû lÖ nµy ®­îc ¸p dông trong mét vµi quèc gia ¢u ch©u nh­ §øc, n¬i kh«ng cã sù ph©n chia ph¸p lý gi÷a c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c c«ng ty chøng kho¸n. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng sù chuyÓn dÞch sang ho¹t ®éng kinh doanh vµ bao tiªu chøng kho¸n lµ sù më réng tù nhiªn, hîp l«gic cña c¸c thÈm quyÒn ®ang cã vÒ ®Çu t­ vµ cho vay th«ng th­êng cña ng©n hµng th­¬ng m¹i bëi v×, mét mÆt, th­¬ng phiÕu vµ c¸c chøng kho¸n ®­îc thÕ chÊp b»ng tµi s¶n lµ thµnh phÇn chñ yÕu cÊu thµnh nªn c¸c kho¶n cho vay ®­îc chøng kho¸n ho¸ cña ng©n hµng; mÆt kh¸c, xÐt vÒ mÆt lÞch sö, c¸c ng©n hµng c¸c ng©n hµng còng ®· vµ ®ang lµ c¸c nhµ ®Çu t­ tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng nhµ bao tiªu tr¸i phiÕu tr¸ch nhiÖm chung cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng (general obligation municipal bonds). Tuy nhiªn, cuéc tranh luËn xoay quanh vÊn ®Ò cã nªn huû bá hoµn toµn bøc t­êng ng¨n c¸ch gi÷a ho¹t ®éng ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ nghiÖp vô kinh doanh chøng kho¸n vÉn ch­a ®Õn håi kÕt thóc bëi nhiÒu ng­êi lËp luËn r»ng nh÷ng rñi ro trong ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n lµ rÊt lín vµ nã lµ mèi ®e d¹o kh«ng nhá ®Õn sù æn ®Þnh trong hÖ thèng ng©n hµng. V× vËy, khi nÒn kinh tÕ Mü cã dÊu hiÖu ®i xuèng vµo ®Çu n¨m 90 vµ khi c«ng chóng ph¶i chøng kiÕn c¸c cuéc ®æ vì tÝn dông vµ tiÕt kiÖm, viÖc th¸o bá nh÷ng giíi h¹n ho¹t ®éng cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i gÆp ph¶i trë ng¹i. §Õn nay, ®¹o luËt Glass - Steagall vÉn cßn hiÖu lùc ph¸p lý. T¹i ViÖt Nam, ranh giíi gi÷a c«ng nghiÖp ng©n hµng vµ c«ng nghiÖp chøng kho¸n (s¾p ®­îc h×nh thµnh) vÉn ch­a ®­îcc lµm râ trong khi thiÕt kÕ LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông. V× vËy, vÊn ®Ò c¸c tæ chøc tÝn dông cã ®­îc thµnh lËp c«ng ty chøng kho¸n hay kh«ng vÉn lµ mét vÊn ®Ò cßn bá ngay trong v¨n b¶n cã tÝnh ph¸p lý cao nhÊt. ThÕ nh­ng, vÒ vÊn ®Ò nµy, ®iÒu 29 NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ngµy 11 th¸ng 7 n¨m 1998 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh “C«ng ty chøng kho¸n ph¶i lµ c«ng ty cæ phÇn hoÆc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n” (....) c¸c tæ chøc tÝn dông, c«ng ty b¶o hiÓm hoÆc c¸c tæng c«ng ty muèn tham gia kinh doanh chøng kho¸n trong lÜnh vùc chøng kho¸n cña c¸c tæ chøc tÝn dông. Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ký quyÕt ®Þnh sè 172/1999/Q§-TTg vÒ viÖc c¸c tæ chøc tÝn dông thµnh lËp c«ng ty chøng kho¸n vµ tham gia niªn yÕt chøng kho¸n; Thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh nãi trªn, ngµy 2 th¸ng 11 n¨m 1999 Thèng ®èc ng©n hµng Nhµ n­íc còng ®· ký th«ng t­ h­íng dÉn sè 04/1999/TT-NHNN5 vÒ viÖc thµnh lËp c«ng ty chøng kho¸n cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. Nh­ vËy, b»ng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy nãi trªn, trong t­¬ng lai ho¹t ®éng chøng kho¸n vµ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ë n­íc ta vÉn cã sù t¸ch b¹ch chø kh«ng ph¶i lµ ho¹t ®éng kinh doanh ®­¬ng nhiªn cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. LËp luËn cho c¸c quyÕt ®Þnh trªn tùu trung lµ ë chç: së tr­êng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ cho vay chø kh«ng ph¶i lµ kinh doanh chøng kho¸n-nghiÖp vô míi mÎ, phøc t¹p vµ cã nhiÒu rñi ro; vµ, xung ®ét quyÒn lîi cã thÓ x¶y ra khi mét ng©n hµng cïng mét lóc ho¹t ®éng víi nhiÒu chøc n¨ng kh¸c nhau.... Trong xu h­íng ®æi míi cña ngµnh c«ng nghiÖp dÞch vô tµi chÝnh hiÖn nay trªn thÕ giíi, thiÓn nghÜ, viÖc dùng nªn bøc t­êng ng¨n c¸ch gi÷a ho¹t ®éng ng©n hµng vµ hoËt ®éng kinh doanh chøng kho¸n kh«ng ph¶i lµ mét gi¶i ph¸p tèt bëi lÏ: Mét, kh«ng nghi ngê g× n÷a, râ rµng ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n lµ mét trong nh÷ng ho¹t ®éng cung cÊp c¸c dÞch vô tµi chÝnh cã nhiÒu rñi ro nhÊt. Tuy nhiªn, nãi nghiÖp vô kinh doanh chøng kho¸n cã nhiÒu rñi ro l¬n nghiÖp vô ng©n hµng th­¬ng m¹i kh«ng cã nghÜa lµ viÖc kÕt hîp thùc hiÖn hai lo¹i nghiÖp vô d­íi cïng mµi nhµ chung nhÊt ®Þnh sÏ ®em l¹i rñi ro lín h¬n so víi viÖc chØ thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. ThËt vËy, vËn dông Lý thuyÕt hiÖn ®¹i vÒ tæ hîp ®Çu t­ vµo tæ hîp c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng th­¬ng m¹i kinh doanh chøng kho¸n cã thÓ thÊy r»ng: d­êng nh­ mét ho¹t ®éng cã thÓ lµ rÊt rñi ro khi nã ®­îc xem xÐt trong tr¹ng th¸i c« lËp thÕ nh­ng khi nã kÕt hîp víi c¸c ho¹t ®éng kh¸c, rñi ro cña sù kÕt hîp nµy cã thÓ gi¶m ®i rÊt nhiÒu, thËm chÝ b»ng kh«ng. H¬n n÷a, thùc tÕ ®· chØ râ r»ng, rñi ro cña ho¹t ®éng kÕt hîp (ng©n hµng, chøng kho¸n) lµ thÊp h¬n møc rñi ro cña b¶n th©n nghiÖp vô ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ sù kÕt hîp ho¹t ®éng nµy cã thÓ ®em l¹i møc lîi nhuËn kú väng cao h¬n. Hai, t¹i nh÷ng n­íc ®· tõng tån t¹i bøc t­êng ph©n ®«i r¹ch rßi “s©n b·i” ng©n hµng - chøng kho¸n, xu h­íng xo¸ dÇn sù ng¨n c¸ch gi÷a hai lÜnh vùc nµy ngµy cµng thÓ hiÖn râ nÐt. NÕu nh­ t¹i Mü, mçi n¨m ng­êi ta l¹i tiÕn ®Õn gÇn h¬n ®Õn chç xo¸ ®i bøc t­êng ng¨n c¸ch nµy th× ë NhËt t×nh h×nh còng t­¬ng tù nh­ vËy. Dï t¸ch b¹ch ho¹t ®éng ng©n hµng vµ chøng kho¸n, c¸c ng©n hµng cña NhËt vÉn ®ang bÞ sa lÇy trong nh÷ng kho¶n cho vay khæng lå kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi mµ nguyªn nh©n chñ yÕu lµ trong nhiÒu n¨m, c¸c ng©n hµng nµy ®· cho c¸c c«ng ty vay ®Ó ®Çu t­ mét c¸ch å ¹t vµo thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n vµ chøng kho¸n khiÕn gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng nµy t¨ng lªn mét c¸ch chãng mÆt vµ t¹o ra mét nÒn kinh tÕ bong bãng vµo cuèi nh÷ng n¨m 80. Khi nÒn kinh tÕ bong bãng næ tung víi tèc ®é kh¸ nhanh còng nh­ khi phång lªn bÊt chÊp quy luËt, nÒn kinh tÕ NhËt ph¶i ®­¬ng ®Çu víi thêi ®iÓm gay go nhÊt trong 50 n¨m qua khi tèc ®é t¨ng tr­áng kinh tÕ NhËt chØ dao ®éng trong kho¶ng trªn d­íi 1%. §Ó chÊn h­ng nÒn kinh tÕ, chÝ phñ NhËt buéc ph¶i ®­a ra ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch “Big Bang” bao gån 8 ®iÓm víi môc tiªu c¬ b¶n lµ lµm cho thÞ tr­êng tµi chÝnh NhËt n¨ng ®éng linh ho¹t, tù do, c«ng b»ng, minh b¹ch vµ quèc tÕ ho¸ h¬n. Mét trong 8 ®iÓm cña ch­¬ng tr×nh “Big Bang” nµy lµ xo¸ bá biªn giíi ph©n chia 3 ngµnh nghÒ: ng©n hµng, b¶o hiÓm vµ kinh doanh chøng kho¸n. Theo lé tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch nµy, tõ th¸ng 12 n¨m 2000, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm sÏ ®­îc phÐp kinh doanh dÞch vô ng©n hµng vµ ng­îc l¹i c¸c ng©n hµng còng ®­îc phÐp kinh doanh trong lÜnh vùc chøng kho¸n. Ba, dï xÐt vÒ mÆt b¶n chÊt, kinh doanh ng©n hµng cã sù kh¸c biÖt so víi kinh doanh chøng kho¸n nh­ng suy cho cïng, 4 trong 5 lo¹i h×nh kinh doanh chøng kho¸n mµ c«ng ty chøng kho¸n ®­îc phÐp thùc hiÖn lµ tù doanh, bao tiªu ph¸t hµnh chøng kho¸n, qu¶n lý danh môc ®Çu t­, t­ vÊn ®Çu t­ chøng kho¸n th× kh«ng nghiÖp vô nµo kh«ng cÇn ®Õn kü n¨ng ph©n tÝch kinh tÕ, ph©n tÝch ngµnh vµ ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp bëi v×, quyÕt ®Þnh ®Çu t­ hoÆc t­ vÊn cho kh¸ch hµng ®Çu t­ vµo lo¹i chøng kho¸n nµo, cña c«ng ty nay, sè l­îg bao nhiªu, vµo thêi ®iÓm nµo, nªn n¾m gi÷ hay b¸n tèng th¸o ®i sÏ lµ c¸c quyÕt ®Þnh hîp lý vµ lêi t­ vÊn ®¸nh gi¸ khi vµ chØ khi nã dùa trªn c¸c th«ng tin ®óng vÒ thùc tr¹ng tµi chÝnh doanh nghiÖp, dù b¸o chÝnh x¸c chiÒu h­íng t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ, cña tõng ngµnh. Nh÷ng kü n¨ng nµy kh«ng hÒ xa l¹ ®èi víi c¸n bé ng©n hµng, ®Æc biÖt lµ c¸n bé tÝn dông, ng­êi ph¶i lu«n n¾m ch¾c t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, cña ngµnh ®Ó quyÕt ®Þnh cã cho vay hay kh«ng, cho vay víi sè l­îng bao nhiªu vµ t­ vÊn ®Î gióp kh¸ch hµng sö dông tiÒn tÝn dông ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµo, mÆt hµng nµo lµ cã lîi nhÊt. Trªn ph­¬ng diÖn nµy, kinh doanh ng©n hµng vµ kinh doanh chøng kho¸n cã nh÷ng ®iÓm rÊt gÇn nhau. Bèn lµ, ngoµi ®éi ngò chuyªn viªn ph©n tÝch vµ thÈm ®Þnh dù ¸n dåi dµo, hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i, nhÊt lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh cã hÖ thèng c¸c chi nh¸nh tån t¹i ë c¶ 64 TØnh, Thµnh, ë nhiÒu ®Þa bµn QuËn, HuyÖn víi hÖ thèng c¸c kho kÐt kiªn cè rÊt thuËn lîi ®Ó tæ chøc triÓn khai c¸c ®¹i lý nhËn lÖnh vµ l­u chøng kho¸n còng nh­ t­ vÊn ®Çu t­. Do vËy. XÐt trªn toµn côc, t¸ch b¹ch hai ngµnh ng©n hµng vµ chøng kho¸n sÏ g©y ra sù l·ng phÝ ®¸ng kh«ng ®¸ng cã trªn c¸c nguån lùc khan hiÕm cã, kh«ng ph¸t huy hÕt tiÒm lùc cña hÖ thèng c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong dÞch vô chøng kho¸n. Víi c¸c luËn cø võa ®Ò cËp ë trªn, râ rµng sÏ lµ phï hîp h¬n nÕu ViÖt nam quyÕt ®Þnh ®i theo xu h­íng ng©n hµng kinh doan ®a ngµnh cña §øc v× ch¼ng sím th× muén, bøc t­êng t¸ch b¹ch hai ngµnh c«ng nghiÖp ng©n hµng-chøng kho¸n sÏ ®­îc huû bá trong t­¬ng lai ngay chÝnh t¹i n­íc Mü! X©y dùng mét l·i suÊt chuÈn Mét trong nh÷ng thµnh tè quan träng nhÊt cña quyÕt ®Þnh ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ l·i suÊt. L·i suÊt thay ®æi sÏ t¸c ®éng lîi Ých kinh tÕ cña nhµ ®Çu t­ vµ do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ c¶ chøng kho¸n. Ch¼ng h¹n, ®èi víi tr¸i phiÕu, gi¸ tr¸i phiÕu sÏ gi¶m khi l·i suÊt thÞ tr­êng t¨ng vµ ng­îc l¹i, khi gi¸ tr¸i phiÕu t¨ng khi l·i suÊt thÞ tr­êng gi¶m. §èi víi cæ phiÕu, mèi quan hÖ nµy kh«ng hoµn toµn ®¬n gi¶n nh­ vËy. Tuy vËy, dï gi¸ c¶ cæ phiÕu bÞ chi phèi bëi nhiÒu yÕu tè nh­ t×nh h×nh tµi chÝnh, tû lÖ chia cæ tøc, triÓn väng ph¸p triÓn cña c«ng ty nh­ng nãi chung, nhiÒu b¸o c¸o nghiªn cøu vÉn chØ râ r»ng, gi¸ cæ phiÕu th­êng gi¶m trong nh÷ng thêi kú gia t¨ng l·i suÊt. Do gi¸ chøng kho¸n vµ l·i suÊt thÞ tr­êng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ nh­ vËy cho nªn t¹i c¸c thÞ tr­êng ph¸t triÓn, ®Ó vËn hµnh cã hiÖu qu¶ thÞ tr­êng s¬ cÊp lÉn thÞ tr­êng thø cÊp, ng­êi ta th­êng x©y dùng mét l·i suÊt chuÈn nh­ mét l·i suÊt tham chiÕu ®Ó h­íng dÉn cho viÖc thiÕt lËp c¸c l·i suÊt trªn c¸c thÞ tr­êng kh¸c nhau. L·i suÊt chuÈn nµy®­îc sö dông nh­ mét th­íc ®o ®Ó x¸c ®Þnh møc l·i suÊt hiÖn hµnh cña thÞ tr­êng, chiÒu h­íng vËn ®éng trong t­¬ng lai cña l·i suÊt. Theo th«ng lÖ quèc tÕ, l·i suÊt tr¸i phiÕu chÝnh phñ ng¾n h¹n th­êng ®­îc sù dông lµm l·i suÊt cho c¸c c«ng cô tµi chÝnh cã kú h¹n d­íi mét n¨m. §èi víi c¸c c«ng cô tµi chÝnh cã kú h¹n trªn mét n¨m, l·i suÊt cña tr¸i phiÕu dµi h¹n ®­îc sö dông nh­ l·i suÊt chuÈn. VËy th× , t¹i ViÖt nam, l·i suÊt cña tr¸i phiÕu chÝnh phñ ng¾n h¹n vµ dµi h¹n còng sÏ ®­îc sö dông lµm l·i suÊt chuÈn. ThÕ nh­ng, ®Ó l·i suÊt cña c¸c c«ng cô tµi chÝnh nµy cã thÓ gi÷ vai trß ®Þnh h­íng cña l·i suÊt tham chiÕu, cÇn ph¶i: Mét lµ, ph¶i tõng b­íc níi láng viÖc kiÓm so¸t tiÒn tÖ vµ l·i suÊt, tiÕn tíi tù do ho¸ hoµn toµn l·i suÊt ®Ó l·i suÊt kh«ng bÞ bãp mÐo vµ ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ thùc cña thÞ tr­êng. Hai lµ, l·i suÊt cña tr¸i phiÕu chÝnh phñ dïng lµm l·i suÊt chuÈn ph¶i ®­îc ®Þnh gi¸ trªn c¬ së tham khaá l·i suÊt LIBOR, l·i suÊt ®­îc xem lµ l·i suÊt chuÈn trªn c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ. Ba lµ, ph¶i ph¸t hµnh víi sè l­îng lín, ®Òu ®Æn lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ ng¾n h¹n víi kú h¹n 3 th¸ng ®Ó gióp thu hÑp chªnh lÖch gi÷a l·i suÊt cao nhÊt vµ thÊp nhÊt, gi÷a l·i suÊt thÞ tr­êng trong n­íc víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi, t¹o c¬ së h×nh thµnh l·i suÊt chuÈn. C¸c chÝnh s¸ch hç trî kh¸c Ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶n ¸nh søc khoÎ cña nÒn kinh tÕ. §Ó thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn, c¸c tÕ bµo cña nÒn kinh tÕ mµ tr­íc hÕt lµ c¸c thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n còng ph¶i cÇn: khÈn tr­¬ng x©y dùng mét hÖ thèng c¸c ng©n hµng vµ c¸c thÞ tr­êng tiÒn tÖ, tÝn dông, thÞ tr­êng ngo¹i tÖ t­¬ng ®èi hoµn chØnh, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ ®Ó hç trî tÝch cùc cho tiÕn tr×nh ph¸t triÓn, hoµn thiÖn thÞ tr­êng. TiÕp tôc x©y dùng, hoµn thiÖn h¬n n÷a chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt ®Ó l·i suÊt ph¶n ¸nh ®óng quan hÖ cung cÇu vèn trªn thÞ tr­êng, lµm chuÈn mùc ®Ó so s¸nh, ®Þnh gi¸ c¸c c«ng cô tµi chÝnh kh¸c. KiÓm so¸t chÆt chÏ thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, thÞ tr­êng ngo¹i tÖ vµ c¸c d¹ng thÞ tr­êng ngÇm kh¸c ®Ó ®Þnh h­íng nguån tiÒn nhµn rçi cña c«ng chóng ®Ó ®Çu t­ vµo c¸c môc tiªu ph¸t triÓn vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ: Nghiªm cÊm c¸c doanh nghiÖp mua bÊt ®éng s¶n ®Ó ®Çu c¬ Xo¸ bá h×nh thøc hôi, hä. KÕt luËn X©y dùng vµ h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n theo th«ng lÖ quèc tÕ lµ b­íc triÓn tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta. Tuy nhiªn, còng cÇn ph¶i thÊy r»ng, thÞ tr­êng chøng kho¸n - mét ®Þnh chÕ tµi chÝnh cao cÊp - lµ s¶n phÈm cña mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn cao cho nªn, víi mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vÉn cßn ë møc s¬ khai nh­ ë ViÖt Nam, víi mét hÖ thèng ph¸p lý ch­a ®Çy ®ñ, víi mét c¬ së h¹ tÇng ch­a hoµn thiÖn nh­ hiÖn nay, ®Ó h×nh thµnh, hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n phôc vô ®¾c lùc, cã hiÖu qu¶ cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, rÊt nhiÒu vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn ®Æt ra cÇn ph¶i gi¶i quyÕt. LuËn v¨n còng ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt ®Ó x©y dùng c¸c khu vùc kh¸c nhau cña thÞ tr­êng OTC, h×nh thµnh c¸c tæ chøc xÕp h¹ng tÝn nhiÖm, HiÖp héi c¸c nhµ kinh doanh chóng kho¸n, h×nh thµnh c«ng ty thanh to¸n bï trõ vµ x©y dùng mét l·i suÊt chuÈn. §Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n, luËn v¨n còng ®Ò xuÊt mét lo¹t c¸c chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p hoµn thiÖn khung ph¸p lý, n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc, c¸c gi¶i ph¸p t¨ng cung, kÝch cÇu chøng kho¸n, gi¶i to¶ nh÷ng v­íng m¾c trong tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸, t­ nh©n ho¸, c¸c chÝnh s¸ch c«ng khai ho¸ th«ng tin vµ huy ®éng tiÒm lùcc cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Kinh nghiÖm cña nhiÒu n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi râ rµng, ®Ó ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, thÞ tr­êng chøng kho¸n cÇn cã c¸c ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt vÒ cung, cÇu, vÒ hÖ thèng tµi chÝnh trung gian, hÖ thèng luËt lÖ, hÖ thèng thanh to¸n, kiÓm to¸n vµ ®éi ngò nh©n sù thÝch hîp. ThiÕu mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt nµy, thÞ tr­êng chøng kho¸n dï cã ®­îc thµnh lËp, còng chØ tån t¹i h×nh thøc, “h÷u danh v« thùc”, “lîi bÊt cËp h¹i”. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng vµ vËn hµnh cña HSTC trong h¬n mét n¨m qua lµ mét trong nh÷ng minh chøng kh«ng thÓ phñ nhËn cho lËp luËn nµy. V× vËy, cµng tÝch cù, chñ ®éng chuÈn bÞ ®ñ c¸c c¬ së h¹ tÇng cÇn thiÕt ®Ó n©ng cÊp HSTC thµnh VSE vµ triÓn khai c¸c kÕ ho¹ch, dù ¸n hîp t¸c ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n víi c¸c tæ chøc quèc tÕ nh»m hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n th× cµng cã ®ñ c¸c c¬ së ®Ó thÞ tr­êng ®i vµo ho¹t ®éng lµnh m¹nh, ph¸t triÓn v÷ng ch¾c. §ã lµ nh÷ng b­íc ®i tÊt yÕu trong lé tr×nh x©y dùng mét thÞ tr­êng chøng kho¸n nh»m phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n¨ng ®éng, phôc vô cho ®Þnh h­íng héi nhËp trong xu h­íng toµn cÇu ho¸ vµ quèc tÕ ho¸ c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh ë ViÖt Nam. Danh môc c¸c tµi liÖu tham kh¶o ViÖt ng÷ Andre Farber (2000), “ ThÞ tr­êng chøng kho¸n kh«ng ph¶i lµ ch×a kho¸ gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò tµi chÝnh”, §Çu t­ chøng kho¸n, 2000, tr.14-15 Duy B×nh (2000), “Nh÷ng “bãng m©y ®em” trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n”, §Æc san C«ng an thµnh phè Hå ChÝ Minh, 2/11/200, tr.6 Duy B×nh (2000), “Nh÷ng “bãng m©y ®em” trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n”, §Æc san C«ng an thµnh phè Hå ChÝ Minh, 9/11/200, tr. 6 NguyÔn Ngäc BÝch (1999), Toµn c¶nh thÞ tr­êng chøng kho¸n, Nxb Thµnh phè Hå ChÝ Minh. Lª V¨n Ch©u (2000), “ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam: Nh×n tõ ®iÓm khëi ®Çu hiÖn thùc”, Chøng kho¸n ViÖt Nam, 2000 (7), tr. 9-14 Lª V¨n Ch©u (2000), “ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam: Nh×n vÊn ®Ò ®Æt ra t¹i thêi ®iÓm khëi ®Çu”, Chøng kho¸n ViÖt nam, 2000 (8), tr. 11-15 Cao c­¬ng (2000), “Doanh nghiÖp nhµ n­íc, bøc tranh kh«ng ph¶i mµu hång”, Thêi b¸o Kinh TÕ Sµi Gßn, 2000 (22), tr. 13 ChÝnh phñ (1999), “ T¹o chuyÓn biÕn tÝch cùc vÒ tèc ®é vµ chÊt l­îng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi”, B¸o Nh©n D©n, 19 th¸ng 11 n¨m 1999, tr. 3 Dennis McConac (2000), “C¶nh gi¸c víi c¸c kho¶n ®Çu c¬ bong bãng”, §Çu t­ chøng kho¸n, 2000 (08,09,10), tr. 14-15 Lª §¨ng Doanh (2000), “NiÒm tin míi ®Æt vµo c¶i c¸ch”, Thêi B¸o Kinh TÕ Sµi Gßn, 2001 (1), tr. 18-19 NguyÔn Anh Dòng (2001), “Hîp lý ho¸ c¬ cÊu vµ quy m« khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc”, B¸o Nh©n d©n, 3/8/2001, tr.2 Dwight H. Perkins, David D. Dapice & Jonathan H. Haughton (1994), ViÖt Nam c¶i c¸ch kinh tÕ theo h­íng rång bay, ViÖn ph¸t triÓn quèc tÕ Harvard, Nxb ChÝnh TrÞ Quèc Gia, Hµ Néi. TrÇn Träng §é (2000), B¸o c¸o tæng kÕt ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ®Êu thÇu tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu kho b¹c vµ ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p trong giai ®o¹n tíi, Ban ®Êu thÇu (Liªn Bé Ng©n hµng Nhµ n­íc Tµi chÝnh), Hµ Néi. Etiene Valence (1997), “ThÞ tr­êng chøng kho¸n”, TËp bµi gi¶ng, Hµ Néi, 11/97 §Æng Quang Gia (cb) (1996), Tù ®iÓn ThÞ tr­êng chøng kho¸n, Nxb Thèng kª, TP Hå ChÝ Minh. Quang Hoan (2001), “§Ó thÞ tr­êng chøng kho¸n viÖt Nam ph¸t triÓn cÇn nh×n th¼ng vµo sù thËt”, §Çu t­ chøng kho¸n, 2001 (89), tr. 10-11. Häc viÖn Tµi chÝnh New York (1993), Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ chøng kho¸n vµ m«i giíi chøng kho¸n, NguyÔn Ngäc Minh (dg), Nxb ThÕ Giíi, Hµ Néi. Hå C«ng H­ëng (1995), “C¸c thuéc tÝnh cña c«ng cô tµi chÝnh”, T¹p chÝ th«ng tin khoa häc Ng©n hµng, 1995 (10), tr. 27-28 Hå C«ng H­ëng (1996), “X©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho sù h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam”, T¹p chÝ Ng©n hµng, 1996 (3), tr. 8-10 Hå C«ng H­ëng (1996), “T¨ng cung ®Ó thóc ®Èy sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n”, T¹p chÝ th«ng tin khoa häc Ng©n hµng, 1996 (5), tr. 46-17. Hå C«ng H­ëng (1996), “C¸c d¹ng rñi ro liªn quan ®Õn viÖc ®Çu t­ vµo c¸c tµi s¶n tµi chÝnh”, T¹p chÝ th«ng tin khoa häc Ng©n hµng, 1996 (8), tr. 32-34 Hå C«ng H­ëng (1998), “Chøng kho¸n ho¸”, T¹p chÝ ng©n hµng, 1998 (12), tr. 33-35. Hå C«ng H­ëng (1998), X©y dùng mét sè tiÒn ®Ò thóc ®Èy sù h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam, LuËn v¨n tèt nghiÖp cö nh©n chÝnh trÞ, Häc Viªn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh, Hµ Néi. Chu TuÊn Hïng (2000), “TÝnh thanh kho¶n cña thÞ tr­êng chøng kho¸n”, Chøng kho¸n ViÖt Nam, 2000 (5), tr. 42-47. Kazi Martin (2000), “§iÒu kiÖn ®ñ ®Ó thµnh lËp thÞ tr­êng chøng kho¸n”, §Çu t­ chøng kho¸n, 2000 (5), tr. 12. NguyÔn V¨n Léc vµ NguyÔn Thanh Quang (1998), “XuÊt ph¸t tõ tr¸i phiÕu, ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam cã ®¬n gi¶n nh­ vËy kh«ng?”, T¹p chÝ thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ, 1998, (5), tr. 17-19. TrÇn Du LÞch (cb) & tgk (1993), H­íng tíi mét thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Çu tiªn ë ViÖt nam, Trung t©m ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng vµ ®Çu t­, Tp. Hå ChÝ Minh. Kh¸nh Linh (1998), “ThÞ tr­êng chøng kho¸n §µi Loan vµ bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam”, T¹p chÝ tµi chÝnh tiÒn tÖ, 1998 (5), tr. 28-29. Lª Xu©n Nghi·, Bïi L­¬ng Ph¸t & T«n TÝch Th¹ch (1995), ThÞ tr­êng chøng kho¸n vµ së giao dÞch chøng kho¸n, Nxb Thèng kª, Hµ Néi. P.H.T.H (2001), “Ho¹t ®éng ph¸t hµnh vµ niªm yÕt trªn Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n: CÇn cã quyÕt t©m vµ nh÷ng gi¶i ph¸p”, Chøng kho¸n ViÖt Nam, 2001 (7), tr. 12-14. Lý Quang Vinh (cb) vµ tgk (1998), Chøng kho¸n vµ Ph©n tÝch ®Çu t­ chøng kho¸n, Nxb Thèng Kª. TrÇn §¾c Sinh (1998), “Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n lµ tiÒn ®Ò cho viÖc thµnh lËp Së giao dÞch chøng kho¸n ViÖt Nam”, Bµi tr¶ lêi pháng vÊn, T¹p chÝ ThÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ, 1998 (7), tr. 11. §inh Dòng Sü (2001), “Ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”, Chøng kho¸n ViÖt Nam, 2001 (2), tr. 39-42. §inh Dòng Sü (2001), “Ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”, Chøng kho¸n ViÖt Nam, 2001 (3), tr. 28-29. §inh Thu ThÈm (2001), “Gi¸ trÞ cæ phiÕu niªm yÕt: Thùc vµ ¶o”, §Çu t­ chøng kho¸n, 2001 (81), tr. 16-17. §inh Thu ThÈm (2001), “Gi¸ trÞ cæ phiÕu niªm yÕt: Thùc vµ ¶o”, §Çu t­ chøng kho¸n, 2001 (82), tr. 16-20. Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam (2000), “Sè liÖu thèng kª kinh tÕ ViÖt Nam 1999”, Kinh tÕ 1999-2000 ViÖt Nam vµ thÕ giíi, tr. 9-12. TrÇn Träng Toµn, §inh Nguyªn Khiªm (®ång cb) vµ tgk (1999), Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam, Nxb ChÝnh TrÞ Quèc Gia, Hµ Néi. Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n T.p Hå ChÝ Minh (2001), “ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam: Mét n¨m nh×n l¹i”, Chøng kho¸n ViÖt nam, 2001 (7), tr. 3-8. Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n T.p Hå ChÝ Minh (2001), Con sè vµ sù kiÖn mét n¨m ho¹t ®éng, Thµnh Phè Hå ChÝ Minh. Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc (2001), “Mét n¨m ho¹t ®éng thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam”, Chøng kho¸n ViÖt nam, 2001 (8), tr. 3-8. Lª V­¬ng (2001), “ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam: Cã cÇn uèng thuèc h¹ nhiÖt?”, 2001 (86), tr. 16-17. Lª V­¬ng (2001), “ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam: Cã cÇn uèng thuèc h¹ nhiÖt?”, 2001 (87), tr. 17. Anh Ng÷ Andrew Crockett (1997), The Theory and Practice of finalcial Stability, Princeton Universty, New York. A.S Hornby (1995), Oxford Advanced Learner’s Dictionary, Oxford University Press, Oxford. Donald E. Fischer, Ronald J.Jordan (1995), Securities Analysis and Portfolio Management, 6th ed, Prentice - Hall, New York. Jack P. Friedman (1994), Dictionary of Business Terms, Barron’s Educational Seris, Inc, New York. Japan Securities Research Institute (1996) Securities Market in Japan 1996, Japan. Kenneth Garbbade (1982), Securities Market, McGraw - Hill, Inc, New York. Korea Stock Exchange (1998), Final Report: On The Technical Assistance For the Establishment Of a Stock Exchange in Vietnam, Korea. Lawrence S. Ritter, William L. Silber & Gregory F. Udell (1997), Principles of Money, Banking and Financial Markets, 11th ed, Addison - Wesley, New York. Leo Gough (1997) How the Stock Market Really Works, Pitman Publishing, New York. Leslie S.F. Young, Raymond C.P Chiang (ed) (1997), The Hong Kong Securities Industry, The Stock Exchange of Hong Kong limited. National Bank of Vietnam (1974), Securities Market Report on Vietnam, Vietnam. Richard Yau (1998), Securities Invesment Practice in Hong Kong, Hong Kong Institute of Bankers, Hong Kong. Robert Zipf (1997), How the Bond Market Works, New York institute of Finance, New York. Rudolf van der Bijl (1994) Trends In Emerging Capital Market - Implications for Vietnam, IFC, Workshop on Securities Market Developmant, Vol I, II, Ha Noi. Sidney N. Robbins (1974), Securities Market Report on Vietnam, vietnam.