Đề tài Các giải pháp nhằm chuyển đổi công cụ chính sách tiền tệ từ trực tiếp sang gián tiếp ở Việt Nam

Ch­¬ng I ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ vai trß ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« cña Ng©n hµng trung ­¬ng I ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ 1. Thùc chÊt vÒ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ Ho¹t ®éng cña ng©n hµng liªn quan ®Õn sù æn ®Þnh hay thay ®æi cña tiÒn tÖ vÒ l­u l­îng ,chi phÝ vµ gi¸ trÞ.V× nh÷ng thay ®æi nãi trªn t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ gi¸ trÞ tµi tµi s¶n ,thu nhËp cña nh©n d©n.Cho nªn nã lµm chuyÓn biÕn møc sèng cña hä gi÷a hai th¸i cùc khã kh¨n ®¾t ®á ,thuËn lîi vµ tiÖn nghi.Do ®ã b»ng c¸ch t¹o ra c¸c biÕn ®éng vÒ tiÒn tÖ ng­êi ta cã thÓ hoµn toµn h­íng dÉn nh÷ng biÕn ®éng nhÊt ®Þnh trong ®êi sèng kinh tÕ cña mét quèc gia .Mèi quan hÖ Êy ®· lµm cho nh÷ng biÕn ®éng vÒ tiÒn ®­îc gäi lµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ.Ng©n hµng trung ­¬ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th«ng qua c¸c c«ng cô cña m×nh ®Ó kiÓm so¸t vµ ®iÒu tiÕt l­îng tiÒn cung øng nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu lín cña kinh tÕ vÜ m« lµ æn ®Þnh gi¸ c¶ ,t¨ng tr­ëng kinh tÕ ,®¶m b¶o c«ng ¨n viÖc lµm.Qua vÝ dô sau ta cã thÓ thÊy t¸c ®éng cña chÝnh tiÒn tÖ ®èi víi nÒn kinh tÕ . Gi¶ sö r»ng vËn tèc quay vßng cña ®ång tiÒn kh«ng ®æi , gi¸ cña nh÷ng chiÕc b¸nh cña nÒn kinh tÕ t¹o ra sÏ phô thuéc l­îng b¸nh sÏ ®­îc s¶n suÊt ra vµ khèi l­îng tiÒn do Ng©n hµng trung ­¬ng cung øng .Cho r»ng nÒn kinh tÕ chØ s¶n suÊt ra ®éc nhÊt 1 lo¹i hµng ho¸ lµ b¸nh vµ 1 n¨m t¹o ®­îc 10 b¸nh .NÕu Ng©n hµng trung ­¬ng cung øng vµo nÒn kinh tÕ lµ 20 ®ång tiÒn thig gi¸ mçi chiÕc b¸nh sÏ lµ 2 ®ång . B©y giê g¶i sö n¨m sau nÒn kinh tÕ t¹o ra ®Õn 20 b¸nh ,nÕu ng©n hµng trung ­¬ng kh«ng ph¸t hµnh thªm tiÒn th× chØ cã 20 ®ång t­¬ng øng víi 20 b¸nh .B¸nh trë nªn thõa vµ sù thiÕu tiÒn sÏ lµm cho chØ cÇn 1 ®ång ®· ®æi ®­îc 1 b¸nh.Gi¸ c¶ cña b¸nh b©y giê 1 tiÒn so víi thêi ®iÓm tr­íc gi¸ ®· tôt xuèng hay kh«ng cßn æn ®Þnh n÷a. Trong tr­êng hîp Ng©n hµng trung ­¬ng muèn gi÷ cho gi¸ æn ®Þnh ë møc 2 ®ång 1 chiÕc b¸nh th× cÇn ph¶i ph¸t hµnh thªm tiÒn ®Ó t­¬ng nøng víi l­îng b¸nh míi t¨ng thªm lµ 10 chiÕc,10 chiÕc b¸nh míi còng cã gi¸ trÞ lµ 2 ®ång /chiÕc nªn ng©n hµng TW ph¶i cung øng thªm 20 ®ång .Lóc Êy tæng sè tiÒn cung øng lµ 40 ®ång ,tæng s¶n phÈm lµ 20 b¸nh,khi ®ã gi¸ mçi chiÕc b¸nh sÏ æn ®Þnh ë møc 2 ®ång . Trong tr­êng hîp ng­îc l¹i khi b¸nh gi¶m xuèng cßn 5 chiÕc ®Ó gi¸ c¶ kh«ng ®æi víi møc 2 ®ång / 1 b¸nh th× l­îng tiÒn cung øng tèi ®a kh«ng qu¸ 10 ®ång .NghÜa lµ Ng©n hµng trung ­¬ng ph¶i rót bít tiÒn vÒ th«ng qua hÖ thèng c¸c c«ng cô cña m×nh khi sè l­îng s¶n phÈm ®­îc t¹o ra trong nÒn kinh tÕ gi¶m ®i. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®­îc biÓu hiÖn d­íi hai h×nh thøc ®ã lµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th¾t chÆt vµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ níi láng.Tuú thuéc vµo tõng thêi kú cô thÓ mµ Ng©n hµng trung ­¬ng thùc hiÖn 1 trong 2 chÝnh s¸ch trªn. 2.ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt Nam ë n­íc ta luËt ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt Nam qui ®Þnh: ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia lµ bé phËn cña chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh cña nhµ n­íc nh»m æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn,kiÒm chÕ l¹m ph¸t ,gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ,®¶m b¶o quèc phßng an ninh vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n.Quèc héi quyÕt ®Þnh vµ gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia ,møc l¹m ph¸t dù kiÕn hµng n¨m trong mèi t­¬ng quan víi ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ .ChÝnh phñ x©y dùng dù ¸n chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia ,møc l¹m ph¸t dù kiÕn hµng n¨m tr×nh quèc héi quyÕt ®Þnh ,tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia ,quyÕt ®Þnh l­îng tiÒn cung øng bæ sung cho l­u th«ng hµng n¨m.Trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia cña m×nh Ng©n hµng nhµ n­íc cã tr¸ch nhiÖm ®iÒu hµnh c¸c c«ng cô thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia .Thùc hiÖn viÖc ®­a tiÒn ra l­u th«ng ,rót tiÒn tõ l­u th«ng vÒ theo tÝn hiÖu cña thÞ tr­êng trong ph¹m vi l­îng cung øng tiÒn ®· ®­îc chÝnh phñ phª duyÖt . II.C¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ 1.C¸c c«ng cô truyÒn thèng cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi C«ng cô trùc tiÕp :C«ng cô trùc tiÕp lµ c«ng cô t¸c ®éng trùc tiÕp vµo khèi l­îng tiÒn trong l­u th«ng c«ng cô trùc tiÕp d­îc ¸p dông phæ biÕn lµ h¹n møc tÝn dông.H¹n møc tÝn dông lµ møc d­ nî tèi ®a mµ Ng©n hµng trung ­¬ng buéc c¸c tæ chøc tÝn dông ph¶i t«n träng khi cÊp tÝn dông cho nÒn kinh tÕ .Møc d­ nî ®­îc qui ®Þnh cho tõng ng©n hµng tuú thuéc ®Æc ®iÓm kinh doanh cña tõng NH.C«ng cô nµy th­êng ®­îc sö dông trong tr­êng hîp l¹m ph¸t cao nh»m khèng chÕ ngay lËp tøc khèi l­îng tÝn dông cung øng .Trong tr­êng hîp khi c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp kh«ng ph¸t huy hiÖu qu¶ do thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ ch­a ph¸t triÓn hoÆc møc cÇu tiÒn tÖ kh«ng nh¹y c¶m víi sù biÕn ®éng cña l·i suÊt hay Ng©n hµng trung ­¬ng kh«ng cã kh¶ n¨ng khèng chÕ vµ kiÓm so¸t ®­îc sù biÕn ®éng cña l­îng vèn kh¶ dông cña hÖ thèng NHTM th× c«ng cô h¹n møc tÝn dông lµ cøu c¸nh cña ng©n hµng Trung ­¬ng trong viÑc ®iÒu tiÕt l­îng tiÒn cung øng .Tuy nhiªn hiÖu qu¶ cña c«ng cô nµy kh«ng cao bëi nã thiÕu tÝnh linh ho¹t vµ ®«i khi ®i ng­îc l¹i chiÒu h­íng biÕn ®éng cñ thÞ tr­êng tÝn dông do ®ã ®Èy l·i suÊt lªn cao hoÆc lµm gi¶m c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i C«ng cô gi¸n tiÕp: C«ng cô gi¸n tiÕp lµ nhãm c«ng cô t¸c ®éng tr­íc hÕt vµo môc tiªu ho¹t ®éng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th«ng qua c¬ chÕ thÞ tr­êng mµ c¸c t¸c ®éng nµy ®­îc truyÒn ®Õn c¸c môc tiªu trung gian lµ khèi l­îng tiÒn cung øng vµ l·i suÊt .Thuéc vÒ mhãm c«ng cô nµy gåm: -Dù tr÷ b¾t buéc: DTBB lµ sè tiÒn mµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¶i duy tr× trªn 1 tµi kho¶n tiÒn göi kh«ng h­ëng l·i t¹i Ng©n hµng trung ­¬ng ,®­îc x¸c ®Þnh b»ng 1 tû lÖ phÇn tr¨m nhÊt ®Þnh.Tû lÖ DTBB ®­îc qu¶n lý theo nguyªn t¾c b×nh qu©n.Khi ng©n hµng TW n©ng tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc kh¶ n¨ng cho vay vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ng©n hµng bÞ thu hÑp khèi l­îng tÝn dông trong nÒn kinh tÕ sÏ gi¶m .Ng­îc l¹i nÕu ng©n hµng trung ­¬ng h¹ thÊp tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc th× cung vÒ tÝn dông cña c¸c NHTM còng t¨ng lªn ,khèi l­îng tÝn dông vµ khèi l­îng thanh to¸n cã xu h­íng t¨ng lªn ®ång thêi t¨ng xu h­íng më réng tiÒn khèi l­îng tiÒn .Do tÝnh chÊt vµ t¸c dông nh­ vËy nªn t¹i c¸c n­íc Ng©n hµng trung ­¬ng cã quy ®Þnh ph©n biÖt tû lÖ DTBB cho tõng lo¹i tiÒn göi theo nguyªn t¾c : TiÒn göi tiÕt kiÖm cã tûe lÖ DTBB thÊp nhÊt sau ®ã ®Õn tiÒn göi cã kú h¹n vµ tiÒn göi kh«ng kú h¹n tû lÖ cao nhÊt - ChÝnh s¸ch t¸i chiÕt khÊu: ChÝnh s¸ch t¸i chiÕt khÊu bao gåm c¸c quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn cho vay cña ng©n hµng TW ®èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn c¬ së chiÕt khÊu c¸c giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n th«ng qua l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu.L·i suÊt cã 2 t¸c dông ®ã lµ t¸c dông trùc tiÕp vµ t¸c dông gi¸n tiÕp .T¸c dông trùc tiÕp lµ nã lµm t¨ng gi¶m l·i suÊt cho vaycña NHTM do ®ã t¸c ®éng ®Õn cung øng tiÒn vµ tÝn dông.T¸c ®éng gi¸n tiÕp nã lµm t¨ng hoÆc gi¶m dù tr÷ cña ng©n hµng .Do vËy t¸c ®éng ®Õn l­îng cho vay tiªu dïng vµ ®Çu t­ trong nÒn kinh tÕ . -NghiÖp vô thÞ tr­êng më: NghiÖp vô thÞ tr­êng më lµ c¸c ho¹t ®éng cña ng©n hµng trung ­¬ng trªn thÞ tr­êng më th«ng qua viÖc mua b¸n c¸c giÊy tê cã gi¸,C¸c ho¹t ®éng nµy lµm ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn dù tr÷ cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ ¶nh h­ëng truùc tiÕp ®Õn c¸c møc l·i suÊt .Khi ng©n hµng th­¬ng m¹i mua (b¸n) c¸c giÊy tê cã gi¸ nã sÏ lµm gi¶m(t¨ng )ngay lËp tøc dù tr÷ cu¶ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i v× thÕ kh¶ n¨ng t¹o tiÒn th«ng qua cung øng tÝn dông cña hÖ thèng ng©n hµng gi¶m xuèng ¶nh h­ëng ®Õn l­îng tiÒn cung øng .§©y lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt c¸c môc tiªu trung gian rÊt cã hiÖu qu¶ v× nã rÊt linh ho¹t vµ chñ ®éng.Tuy nhiªn ®Ó sö dông nã cã hiÖu qu¶ cµn ph¶i cã 1 thÞ tr­êng vèn thø cÊp vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ ph¸t triÓn. 2.C¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë ViÖt nam §Ó thùc hiÑn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt Nam sö dông c¸c c«ng cô nh­ : - C«ng cô l·i suÊt Tû gi¸ hèi ®o¸i Dù tr÷ b¾t buéc NghiÖp vô thÞ tr­êng më C«ng cô t¸i cÊp vèn bao gåm: 1.Cho vay l¹i theo hå s¬ tÝn dông 2.ChiÕt khÊu,t¸i chiÕt khÊu th­¬ng phiÕu vµ c¸c giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n kh¸c . 3.Cho vay cã b¶o ®¶m b»ng cÇm cè th­¬ng phiÕu vµ c¸c giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n kh¸c. C¸c c«ng cô kh¸c do nhµ n­íc qui ®Þnh . Ng©n hµng nhµ n­íc x¸c ®Þnh vµ c«ng bè l·i suÊt c¬ b¶n ,l·i suÊt t¸i cÊp vèn vµtû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång ViÖt nam trªn c¬ së cung cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc . Trong thùc hiÖn dù tr÷ b¾t buéc ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt nam qui ®Þnh tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc ®èi víi tõng lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông vµ tõng lo¹i tiÒn göi víi møc tõ 0-20% tæng sè d­ tiÒn göi t¹i mçi tæ chøc tÝn dông trong tõng thêi kú.ViÖc tr¶ l·i ®èi víi tiÒn göi dù tr÷ b¾t buéc cña tïng lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông,tõng lo¹i tiÒn göi trong tõng thêi kú do chÝnh phñ qui ®Þnh. Ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt nam thùc hiÖn nghiÖp vô thÞ tr­êng më th«ng qua viÖc mua b¸n tÝn phiÕu kho b¹c,chøng chØ tiÒn göi ,tÝn phiÕu ng©n hµng nhµ n­íc vµ c¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n kh¸c trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Nh­ vËy so s¸nh víi c¸c c«ng cô truyÒn thèng cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi th× ë ViÖt nam cßn sö dông thªm c¸c c«ng cô bæ trî lµ L·i suÊt vµ tû gi¸ hèi ®o¸i ®Ó thùc hiªn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. III Vai trß ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« cña ng©n hµng trung ­¬ng Th«ng qua c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña m×nh Ng©n hµng trung ­¬ng thùc hiÖn vai trß ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« b»ng viÖc thùc thi c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh»m lµm thay ®æi cung øng tiÒn tõ ®ã dÉn ®Õn sù thay ®æi vÒ l·i suÊt ,dù tr÷,tû gi¸ .Nh÷ng nh©n tè nµy t¸c ®éng ®Õn ®Çu t­ ,tiªu dïng ,s¶n l­îng c«ng ¨n viÖc lµm,gi¸ c¶.Nh­ vËy ®Ó ®¹t ®­îc ®Õn môc tiªu ®iÒu tiÕt cuèi cïng th× ng©n hµng trung ­¬ng ph¶i thùc hiÖn ®iÒu tiÕt c¸c môc tiªu trung gian.Trong ng¾n h¹n l·i suÊt ,tû gi¸ vµ dù tr÷ thay ®æi ¶nh h­ëng 1 c¸ch nhanh chãng ®Õn tiªu dïng vµ ®Çu t­ do vËy nã sÏ ¶nh hu­ëmg ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ vÜ m« tõ lý do ®ã mµ trong ng¾n h¹n mµ chóng ®­îc xem lµ nh÷ng môc tiªu trung gian Nh­ vËy vai trß ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m« cña Ng©n hµng trung ­¬ng thÓ hiÖn ë chç ®iÒu tiÕt cung øng tiÒn phï hîp ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ víi nh÷ng môc tiªu ®· ®Ò ra. 1.C¸c môc tiªu ®iÒu tiÕt cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i phôc vô cho nÒn kinh tÕ cã t¨ng tr­ëng kinh tÕ thùc tÕ. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i h­íng vÒ viÖc æn ®Þnh gi¸ c¶. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i ®¶m b¶o c«ng ¨n viÖc lµm ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i gãp phÇn liªn tôc më réng s¶n l­îng tiÒm n¨ng C«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ Cung øng tiÒn M1,M2,M3 L·i suÊt dù tr÷ tû gi¸ §Çu t­ ,Tiªu dïng,s¶n l­îng,c«ng ¨n viÖc lµm Môc tiªu trung gian Ho¹t ®éng ®iÒu tiÕt Môc tiªu ®iÒu tiÕt Lµm thay Lµm thay ®æi ®æi Ch­¬ng 2 C¸c gi¶i ph¸p nh»m chuyÓn ®æi c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ tõ trùc tiÕp sang gi¸n tiÕp ë ViÖt Nam Nh­ ®· ph©n tÝch ë trª, viÖc ®iªu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ th«ng qua c«ng cô trùc tiÕp trong 10 n¨m qua ë ViÖt Nam ®· ®em l¹i mét sè thµnh c«ng nhÊt ®Þnh trong viÖc æn ®Þnh vÜ m«: §Èy lïi l¹m ph¸t, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Tuy nhiªn, viÖc sö dông c¸c c«ng cô mang tÝnh hµnh chÝnh lµ lµ mang tÝnh t¹m thêi trong khi ViÖt Nam ch­a héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó sö dông c¸c c¸c gi¸n tiÕp dùa vµo thÞ tr­êng. C¸c c«ng cô trùc tiÕp ngµy cµng tá râ nh÷ng mÆt tiªu cùc cña nã. Thùc tÕ cho thÊy, viÖc chuyÓn sang sö dông c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ gi¸n tiÕp thay cho trùc tiÕp lµ mét xu h­íng tÊt yÕub. §Ó cã thÓ thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nµyc, theo em cÇn thùc hiÑn mét sè gi¶i ph¸p sau: ThiÕt kÕ c¸c c«ng cô 1.1. Dù tr÷ b¾t buéc (DCBB) cÇn ph¶i ¸p dông thèng nhÊt ®èi víi tÊt c¶ c¸c tæ chøc vµ mäi lo¹i tµi s¶n nî. CÇn cho phÐp tÝnh to¸n vµ ¸p dông DTBB b×nh qu©n theo chu kú, th­¬ng tÝnh th­o tuÇn ®Ó c¸c Ng©n hµng cã sù linh ho¹t trong viÖc qu¶n lý vèn k¶ dông cña m×nh vµ do ®ã thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ. ViÖc kh«ng tu©n thñ cÇn bÞ xö ph¹t nghiªm kh¾c thÓ hiÖn b»ng l·i suÊt ph¹t ¸p dông trªn sè thiÕu hôt b×nh qu©n cña c¶ kú vµ l·i suÊt ph¹t nµy ph¶i cao nhÊt so víi c¸c møc l·i suÊt kh¸c. NHTW ph¶i cã quyÒn quy ®Þnh c¸ch thøc tÝnh to¸n vµ lo¹i tµi s¶n nî còng nh­ lo¹i h×nh tæ chøc ¸p dông DTBB. DTBB kh«ng ®­îc h­ëng l·i cã t¸c ®éng lµm t¨ng chi phÝ huy ®éng vèn, møc chªnh lÖch l·i suÊt vµ do ®ã t¸c ®éng tíi l·i suÊt ®­îc quy ®Þnh ë møc rÊt cao th× sÏ cã t¸c ®éng bãp mÐo nh­ c¸c c«ng cô trùc tiÕp, ®Æc biÖt khi kh«ng ¸p dông ®ång ®Òu víi tÊt c¶ c¸c tæ chøc. Do ®ã cÇn gi¶m tû lÖ DTBB khi cã c¸c c«ng cô kh¸c vµ gi÷ ë møc ®é thÊp. Còng cÇn xem xÐt tr¶ l·i toµn phÇn hay mét phÇn do DTBB v­ît qu¸ mét møc ®é nhÊt ®Þnh. DTBB lu«n ®­îc h¹ thÊp mét c¸ch dÔ dµng nh­ng kh«ng dÔ t¨ng DTBB v× nã ®ßi hái tõng Ng©n hµng ph¶i cã ®iÒu chØnh lín trong doanh môc ®Çu t­ vµ do ®so DTBB kh«ng ph¶i lµ mét c«ng cô linh ho¹t. Tuy nhiªn DTBB l¹i rÊt h÷u hÖu vµ cÇn ph¶i lµ mét trong nh÷ng c«ng cô cña bÊt kú NHTW nµo. 1.2. Ho¹t ®éng t¸i chiÕt khÊu vµ t¸i cÊp vèn C¸c NHTW th­êng b¾t ®Çu qu¸ tr×nh c¶i c¸ch víi nhiÌu thÓ thøc t¸i cÊp vèn, kÓ c¶ c¸c thÓ thøc doµ h¹n dµnh cho c¸c dù ¸n ®Æc biÖt vµ c¸c tiÓu ngµnh. L·i suÊt t¸i cÊp vèn ¸p dông ®èi víi tõng thÓ thøc còng kh¸c nhau vµ hiÕm khi g¾n liÒn víi l·i suÊt thÞ tr­êng vµ th­êng lµ bao cÊp. C¸c thÓ thøc t¸i cÊp vèn nµy th­êng ®­îc dïng chñ yÕu nh­ lµ cac c«ng cô tÝn dông cã lùa chä h¬n lµ c«ng cô tiÒn tÖ mÆc dï cã t¸c ®éng tæng hÓ trùc tiÕp vÒ mÆt tiÒn tÖ. C¸c thÓ thøc nµy buéc NHTW ph¶i tham gia vµo viÖc ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh vi m« vµ cã thÓ kh«ng ¸p dungj ®ång ®Òu ®èi víi mäi Ng©n hµng. §©y lµ c«ng cô tiÒn tÖ kh«ng linh ho¹t vµ hÇu nh­ hoµn toµn thuéc quyÒn chñ ®éng cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i. CÇn hîp nhÊt c¸c thÓ thøc t¸i cÊp vèn thµnh mét thÓ thøc víi mét l·i suÊt cho vay tÝa cÊp vèn duy nhÊt. Th­êng cÇn ph¶i cã mét thÓ thøc t¸i chiÕt khÊu chung ®Ó cung cÊp vèn kh¶ dông cho thÞ tr­êng vµ ng¨n chÆn viÖc biÕn ®éng qu¸ møc cña l·i suÊt ngøn h¹n, ®Æc biÖt lµ l·i suÊt liªn Ng©n hµng. ThÓ thøc nµy cÇn ¸p dông thèng nhÊt víi mäi Ng©n hµng vµ cho phÐp ®­îc vay tù ®éng v¬Ý c¸c quy t¾c vµ h¹n møc ®­îc quy ®Þnh tr­íc. h¹n møc vay cÇn th¶o g¾n víi vèn cña Ng©n hµng hay tµi s¶n thÕ chÊp. C¸c quy ®Þnh thêi h¹n vay vèn tèi ®a cµng ng¾n cµng tèt ®Ó cho phÐp NHTW chñ ®éng thay ®æi ®iÒu kiÖn vay khi cÇn thiÕt. Mét sè NHTW quy ®Þn thêi h¹n vay vèn tèi ®a kh«ng qu¸ vµi ngµy. ®iÒu nµy cã nghÜa lµ c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i muèn sö dông vèn cña NHTW l©u h¬n thêi h¹n tèi ®a ph¶i gia h¹n tÝn dông ng¾n h¹n víi ®iÒu kiÖn ®· thay ®«Ø. §èi víi thÓ thøc tÝa chiÕt khÊu, biÕn sã chÝnh s¸ch cñ chèt lµ l·i suÊt chiÕt khÊu (LSCK). Nõu kh«ng cã thÞ tr­êng tiÒn tÖ ph¸t triÓn th× cã thÓ ph¶i quy ®Þnh l·i suÊt nµy theo c¸ch hµnh chÝnh. Mét sè NHTW tæ chøc ®Êu gi¸ tÝn dông cña NHTW ®Ó x¸c ®Þnh l·i suÊt chiÕt khÊu. Quy t¾c c¨n b¶n lµ ph¶i lu«n gi÷ l·i suÊt chiÕt khÊu cao h¬n l·i suÊt tiÒn göi ®Ó vuéc c¸c Ng©n hµng ph¶i huy ®äng tiÒn göi tr­íc khi vay vèn cña NHTW. Ngay khi cã thÓ, cÇn ®Æt l·i suÊt chiÕt khÊu cao h¬n l·i suÊt tham chiÕu chuÈn cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Ngoµi thÓ thøc cung cÊp vèn kh¶ dông, hÇu hÕt c¸c NHTW cßn ®ãng vai trß ng­êi cho vay cuèi cïng th«ng qua thÓ thøc cho vay khÈn cÊp. ViÖc sö dông thÓ thøc vay nµy cã thÓ b¬m vµo hÖ thèng mét khèi c«ng cô kh¸c vµ ®iÒu quan träng lµ thanh tra Ng©n hµng cÇn ®­îc b¸o ®éngngay khi cã Ng©n hµng sö dông thÓ thøc nµy. 1.3. TiÒn göi cã kú h¹n t¹i NHTW Mét sè NHTW ®· sö dông thµnh c«ng tiÒn göi cã thêi h¹n ®Ó trung hoµ vèn kh¶ dông d­ thõa. Nõu tiÒn göi nµy khong ®­îc rót tr­íc khi ®¸o h¹n th× t¸c ®éng cña nã gièng nh­ DTBB chØ kh¸c ë câ ®ã lµ tiÒn göi nµy cÇn ph¶i ®­a ra thêi h¹n vµ l·i suÊt hÊp dÉn. Nõu lo¹i tiÒn göi nµy cã thêi h¹n t­¬ng ®«i dµi, kh«ng ®­îc rót tr­íc khi ®¸o h¹n vµ kh«ng chuyÓn nh­îg ®­îc th× nã cã thÓ lµ c«ng cô t­¬ng ®èi hiÖu qu¶ ®Ó trung hoµ vèn kh¶ dông. Khã kh¨n cña c«ng cô nµy lµ lµm sao x¸c ®Þnh ®­îc l·i suÊt thÝch hîp vµ c¸c Ng©n hµng th­êng muèn thêi h¹n tÊt ng¾n. §iÒu nµy lµm cho viÖc trung hoµ trë nªn kh«ng ch¾c ch¾n. Ngoµi ra, sau khi NHTW ®· x¸c ®Þnh l·i suÊt vµ thêi h¹n th× Ng©n hµng th­¬ng m¹i cã toµn quyÒn chñ ®éng. Mét s« NHTW ®· sö dông c«ng cô nµy nh­ lµ b­íc trong quèc tÕ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. B­íc tiÕp theo lµ chuyÓn ®ái tiÒn göi nµyv thµnh c¸c chøng chØ tiÒn göi cã thÓ chuyÓn nh­îng. 1.4. Ho¹t ®éng thÞ tr­êng më thuÇn tuý Ho¹t ®éng thÞ tr­êng më thuÇn tuý ®ßi hái ph¶i cã thÞ tr­êng thø cÊp víi khèi l­îng giao dÞch lín. §Ó thùc hiÖn nghiÖp vô nµy, c¶ NHTW vµ Ng©n hµng th­¬ng m¹i cÇn ph¶i n¾m gi÷ vµ s½n sµng n¾m gi÷ tr¸i phiÕu chÝnh phñ vµ c¸c lo¹i tr¸i phiÕu kh¸c cã møc rñi ro thÊp. B»ng viÖc mua b¸n tr¸i phiÕu hoÆc thùc hiÖn c¸c giao dÞch mua l¹i (REPO) NHTW cã thÓ ®iÒu chØnh khèi l­îng vèn kh¶ dông vµ l·i suÊt trªn thÞ tr­êng. §©y lµ mét c«ng cô kiÓm so¸t tiÒn tÖ linh ho¹t nhÊt vµ hoµn toµn dù trªn c¬ së thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, nã còng lµ c«ng cô mµ ®a sè c¸c n­íc ch­a cã ®­îc v× chØ Ýt quèc gia cã thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®ñ lín ®Ó thùc hiÖn c¸c giao dÞch nµy trªn quy m« lín. 1.5. Ho¹t ®éng kiÓu thÞ tr­êng më viÖc kh«ng cã thÞ tr­êng tiÒn tÖ ®ñ lín kh«g cã nghÜa lµ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc c¸c giao dÞch cã hiÖu øng t­¬ng tù. Ngøßi ta cã thÓ to¹ ra c¸c hiÖu øng ®ã b»ng c¸ch thùc hiÖn c¸c giao dÞch víi c¸c tÝn phiÕu ng¾n h¹n trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp, cô thÓ lf sö dông viÖc ph¸t hµnh trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp nh­ lµ mét c¬ chÕ b¸n tÝn phiÕu víi gi¸ thÞ tr­êng. V©y nªn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ hay tr¸i phiÕu NHTW. Râ rµng lµ nªn sö dông tr¸i phiÕu ChÝnh phñ do ng©n s¸ch tr¶ l·i. NHTW cã thÓ lµm ®Þa lý vµ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ theo c¸c môc tiªu tiÒn tÖ, ®Æc ®iÓm lµ l·i suÊt thÞ tr­êng. NÕu viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu nh»m phôc vô môc ®Ých tiÒn tÖ th× ChÝnh phñ cÇn göi vµo tµi kh¶on t¹i NHTW sè tiÒn v­ît qóa nhu cÇu tµi trî ®· ®Þnh trong ch­¬ng tr×nh tiÒn tÖ. Nõu ChÝnh phñ chi tiÒn sè tiÒn v­ît qu¸ nµy th× sÏ kh«ng ®­îc tho· m·n do cã trë ng¹i vÒ mÆt ph¸p lý hoÆc ChÝnh phñ kh«ng muèn trung hoµ sè tiÒn nµy. Do ®ã, NHTW cã thÎ ph¶i ph¸t hµnh tr¸i phiÕu hoÆc chøng chØ tiÒn göi cña NHTW. Dï sö dông lo¹i tr¸i phiÕu nµo th× b¶n chÊt cña c¸c ho¹t ®éng kiÓu thÞ tr­êng më vÉn lµ viÖc b¸n tr¸i phiÕu ®Þnh kú trªn thÞ tr­êng s¬ cÊp, tèt nhÊt lµ th«ng qua ®Êy thÇu ®Ó NHTW cã ®­îc tÝn hiÖu cña thÞ tr­êng. B¨ng c¸ch viÖc ®Êu thÇu tÝn phiÕu ®Þnh kú, NHTW cã thÓ rót bít hoÆc b¬m thªm vèn kh¶ dông th«ng qua viÖc b¸n khèi l­îng tÝn phiÕu nhiÒu h¬n (Ýt h¬n) so víi sè tÝn phiÕu ®¸o h¹n. viÖc b¸n nhiÒu h¬n hay Ýt h¬n cã thÓ ®ßi hëi ph¶i cã sù t¨ng hay gi¶m l·i suÊt. ViÖc x¸ch ®inh l·i suÊt lu«n lµ vÊn ®Ò chñ chèt. Trong dÇu thÇu, NHTW cÇn ph¶i tiÕn hµnh x¸c ®Þnh l·i suÊt trªn c¬ së khèi l­îng can thiÖp cÇn thiÕt ®Ó ®­a dù tr÷ cña cacs Ng©n hµng vÒ møc ®· ®Þnh trong ch­¬ng tr×nh tiÒn tÖ. NHTW còng cÇn ®¶m b¶o møc ®é æn ®Þnh l·i suÊt h¬p lý nh»m ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ viÖc mua b¸n thÞ tr­êng thø cÊp. ®Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã, NHTW ph¶i quy ®Þnh l·i suÊt trÇn cho mçi lÇm ®Êu gi¸. Tuy nhiªn, ®iÒud ®ã còng cã nghÜa lµ NHTW trùc tiÕp ®iÒu hµnh thÞ tr­êng tiÒn tÖ. Nõu viÖc qu¶n lý ®­îc thùc hiÖn tèt th× sÏ t¹o ra ®­îc c¸c møc l·i suÊt minh b¹ch vµ ®­îc coi lµ l·i suÊt trªn c¬ së thÞ tr­êng. ®iÒu nµy rÊt quan träng v× l·i suÊt thÞ tr­êng ®¸ng tin cËy ®­îc dïng lµ l·i suÊt tham chiÕu cho c¸c lo¹i l·i suÊt kh¸c. 2. LËp ch­¬ng tr×nh vµ x¸c ®Þnh chØ tiªu tiÒn tÖ ViÖc chuyÓn ®æi tõ c¸c c«ng cô trùc tiÕp sang gi¸n tiÕp ®ßi hái ph¶i cã sù thay ®æi khu«n khæ lËp ch­¬ng tr×nh tiÒn tÖ vµ c¸c chØ tiªu vËn hµnh. ChØ tiªu cña c¸c c«ng cô trùc tiÕp lµ c¸c ®¹i l­îng tiÒn tÖ hay l·i suÊt cña toµn hÖ thèng, cßn chØ tiªu vËn hµnh cña c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp lµ c¸c ®¹i l­îng h¹n chÕ trong b¶ng c©n ®èi cña NHTW mµ c¸c c«ng cô nµy cã thÓ kiÓm so¸t. chØ tiªu khèi l­îng cã thÓ lµ tµi s¶n cã trong n­íc rßng cña NHTW, tiÒn dù tr÷ hay dù tr÷ v­ît møc. C¸c chØ tiªu vÒ l·i suÊt cã thÓ lµ l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu hay l·i suÊt tham chiÕu cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ ViÖc lËp ch­¬ng tr×nh tiÒn tÖ dùa trªn b¶ng c©n ®èi cña NHTW thay cho c¸c ®¹i l­îng tiÒn tÖ më réng xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ lµ trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi kh«ng thÓ dù b¸o chÝnh x¸c diÔn biÕn cña thÞ tr­êng do sù gia t¨ng c¹nh tranh vµ sù linh ho¹t cña l·i suÊt. Râ rµng lµ cÇn theo dâi mét sè ®¹i l­îng tiÒn tÖ më réng nh­ng kinh nghiÖm cho thÊy ng­êi ta kh«ng cµn quan t©m ®Õn sù thay ®æi vßng quay tiÒn tÖ khi kiÓm so¸t tèt c¸c ®¹i l­îng trªn b¶ng c©n ®«Ý cña NHTW. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi còn ®ßi hái ph¶i lËp ch­¬ng tr×nh tiÒn tÖ cho th­ßi kú ng¾n h¹n. ®èi víi c¸c c«ng cô trùc tiÕp ¸p dông trªn c¬ së toµn hÖ thèg Ng©n hµng thf chØ cÇn lËp ch­¬ng tr×nh hµng quý cho b¶ng c©n ®èi tiÒn tÖ toµn ngµnh vµ sau khi ®· c«ng bè c¸c chØ tiªu th× NHTW th­êng Ýt ph¶i can thiÖp. ViÖc sö dông c¸c c«ng cô thÞ tr­êng ®ßi hái ph¶i cã sù thay ®æi c¨n b¶n do ph¶i ®Æt r a c¸c ch­¬ng tr×nh ng¾n h¹n nh»m thiÕt lËp c¸c chØ tiªu can thiÖp cña NHTW Ýt nhÊt lµ hµng thµng nÕu kh«ng lµ hµng tuÇn. NHTW cÇn ph¶i ph¸t triÓn kü n¨ng dù b¸o ng¾n h¹n ®Ó phôc vô cho quy tr×nh ra quyÕt ®Þnh. Tron gviÖc l¹p ch­¬ng tr×nh tiÒn tÖ ng¾n h¹n, nh÷ng thay ®æi trong sè d­ cña c¸c tµi kho¶n cña ChÝnh phñ cã tÇm quan träng ®Æc biÖt. Nh÷ng thay ®æi nµy th­êng n»m ngoµi sù kiÓm so¸t cña NHTW, cã quy m« lín vµ khã dù b¸o. Do ®ã, NHTW cÇn phèi hîp chÆt chÏ víi kho b¹c Nhµ n­íc vµ kho b¹c Nhµ n­íc cÇn ph¶i c¶i tiÕn hÖ thèng qu¶n lý thu chi. 3. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiÒn tÖ ViÖc sö dông c«ng cô gi¸n tiÕp ®ßi hái ph¶i cã thÞ tr­êng liªn ng©n hµng hoÆc thÞ tr­êng tiÒn tÖ ho¹t ®éng tèt ®Ó ch¾p nèi, c©n ®èi cung cÇu gi÷a c¸c tæ chøc trong hÖ thèng vµ ®Ó truyÒn t¶i hiÖu øng chÝnh s¸ch vµ tÝn hiÖu l·i suÊt tíi toµn bé nÒn kinh tÕ. Do vËy, cÇn ph¶i thiÕt lËp ®­îc thÞ tr­êng cã kh¶ n¨ng t¹o ra l·i suÊt mang tÝnh thÞ tr­êng, cho phÐp NHTW can thiÖp ®Ó thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cã c¬ chÕ qu¶n lý vèn kh¶ dông d«i d­ mét c¸ch tÝch cùc. CÇn ph¶i nh×n nhËn r»ng viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiÒn tÖ cã chiÒu s©u nh­ ë Mü hoÆc Anh ®ßi hái ph¶i cã thêi gian dµi vµ ë nhiÒu n­íc lµ ®iÒu kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. Tuy nhiªn, mèi n­íc cã thÓ t¹o ra c¸c ®iÒu kiÖn cho mét thÞ tr­êng liªn ng©n hµng c¬ së vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng ®èi víi mét sè lo¹i tÝn phiÕu nhÊt ®Þnh. §iÒu kiÖn then chèt lµ viÖc ®Þnh gi¸ tù do tøc lµ kh«ng cã sù kiÓm so¸t l·i suÊt trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. C¸c ®iÒu kiÖn kh¸c ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng lµ sù æn ®Þnh hîp lý cña l·i suÊt, tÝnh thanh kho¶n cao, rñi ro thÊp vµ khu«n khæ ph¸p quy thÝch hîp. Sù æn ®Þnh l·i suÊt kh«ng nhÊt thiÕt tr¸i víi c¬ chÕ ®Þnh gi¸ cña thÞ tr­êng. Tuy nhiªn NHTW cÇn thËn träng khi t×m c¸ch h¹n chÕ biªn ®é giao ®éng cña l·i suÊt nh­ th«ng qua viÖc x¸c ®Þnh l·i suÊt trÇn trong ®Êu thÇu. §iÒu nµy lu«n lµ mét sù c©n b»ng tinh tÕ vµ c¸c quyÕt ®Þnh cÇn ®­îc ®­a ra trªn c¬ së c¸c chØ tiªu chÝnh s¸ch. §Ó t¹o ra kh¶ n¨ng thanh to¸n cao khi thÞ tr­êng thø cÊp ch­a ph¸t triÓn, NHTW cÇn ph¶i thiÕt lËp thÓ thøc t¸i chiÕt khÊu ®­îc thiÕt kÕ thÝch hîp vµ khuyÕn khÝch mét sè ng©n hµng th­¬ng m¹i ®ãng vai trß t¹o lËp thÞ tr­êng. §­¬ng nhiªn, yÕu tè quan träng cña viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng tiÒn tÖ hoÆc thÞ tr­êng vèn lµ Ng©n s¸ch Nhµ n­íc. viÖc tµi trî cho ng©n s¸ch cÇn ®­îc thùc hiÖn ngµy cµng nhiÒu th«ng qua thÞ tr­êng víi l·i suÊt thÞ tr­êng. Do ®ã, ChÝnh phñ cÇn x©y dùng chÝnh s¸ch vay nî trong n­íc ®Ó bï ®¾p th©m hôt ng©n s¸ch vµ t×m ra c¸ch thiÕt kÕ c¸c c«ng cô ®­îc thÞ tr­êng chÊp nhËn. C¸c quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ vÒ vay nî trong n­íc vµ sè d­ tiÒn göi cña Kho b¹c cã t¸c ®éngtíi c¸c ho¹t ®éng thÞ tr­êng më. §«i khi c¸c yÕu tè ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng thÞ tr­êng vµ ®«i khi cã thÓ lµm cho nhiÖm vô trë nªn phøc t¹p h¬n. NhiÒu n­íc, Bé Tµi chÝnh vµ NHTW cã sù phèi hîp trong lÜnh vùc nµy víi møc ®ä kh¸c nhau. Trong c¸c quyÕt ®Þnh vÒ vay nî trong n­íc, Bé Tµi chÝnh th­êng ra quyÕt ®Þnh cuèi cïng vµ NHTW ®øng ra lµm ®¹i lý. Trong c¸c lÜnh vùc mµ ho¹t ®éng cña ChÝnh phñ cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi tiÒn dù tr÷ ng©n hµng, NHTW th­êng cã tiÕng nãi quan träng h¬n. Mèi quan hÖ hîp t¸c cô thÓ cã kh¸c nhau tuú thuéc vµo truyÒn thèng lÞch sö tµi chÝnh cña tõng n­íc. Dï mèi quan hÖ ®ã thÕ nµo, c¸c ho¹t ®éng thÞ tr­êng më sÏ h÷u hiÖu nhÊt khi NHTW kiÓm so¸t ®­îc c¸c yÕu tè t¸c ®éng tíi tiÒn dù tr÷ cña hÖ thèng ng©n hµng. §iÒu quan träng lµ NHTW ph¶i cã kh¶ n¨ng g©y ¶nh h­ëng, nÕu kh«ng ph¶i lµ kiÓm so¸t, ®èi víi sè d­ tµi kho¶n cña Kho b¹c më t¹i Ng©n hµng. Th«ng th­êng NHTW kh«ng cã quyÒn tù quyÕt ®Þnh ®èi víi tiÒn göi cña ChÝnh phñ, nh­ng còng cã c¸c tr­êng hîp ngo¹i lÖ. Ch¼ng h¹n NHTW Canada cã quyÒn chuyÓn tiÒn göi cña ChÝnh phñ gi÷a c¸c tµi kho¶n më t¹i NHTW vµ c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i. NHTW Malaysia cã tæ chøc ®Êu thÇu tiÒn göi nµy nh­ lµ mét c«ng cô chÝnh s¸ch. NHTW §øc cã quyÒn phñ quyÕt ®èi víi viÖccp gi÷ tiÒn göi bªn ngoµi NHTW. Nh×n chung c¸c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng më sÏ h÷u hiÖu nhÊt khi ChÝnh phñ t«n träng sù ph©n chia râ rµng gi÷a viÖc vay nä trong n­íc cña ChÝnh phñ vµ c¸c ho¹t ®éng cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. Trong thùc tÕ, ®iÒu nµy th­êng ®¹t ®­îc th«ng qua tho¶ thuËn triÖt tiªu t¸c ®éng tiÒn tÖ cña sè d­ Kho b¹c hoÆc trao cho NHTW quyÒn kiÓm so¸t lín ®èi víi sè d­ ®ã. 4. X©y dùng c¬ së h¹ tÇng Víi viÖc sö dông c¸c c«ng cô vµ c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Ó can thiÖp, NHTW cÇn ph¶i cã ®­îc th«ng tin cËp nhËt vµ tiÕp xóc th­êng xuyªn víi thÞ tr­êng. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã sù thay ®æi trong ph­¬ng thøc ho¹t ®éng cña NHTW, chuyÓn tõ theo dâi thô ®éng vµ ®Þnh kú viÖc tu©n thñ c¸c quy ®Þnh b¾t buéc sang tham gia mét c¸ch tÝch cùc vµ th­êng xuyªn trªn thÞ tr­êng ®ßi hái ph¶i cã sù thay ®æi trong quy tr×nh ra quyÕt ®Þnh, tæ chøc, hÖ thèng th«ng tin vµ bè trÝ nh©n lùc. C¸c c«ng cô b¾t buéc cã thÓ ®­îc qu¶n lý víi c¬ chÕ ra quyÕt ®Þnh tËp trung ë cÊp cao nh©t, th­êng lµ Thèng ®èc hoÆc Héi ®ång qu¶n trÞ cña NHTW vµ thËm chÝ ®ßi hái ph¶i cã ý kiÕn cña ChÝnh phñ. Tuy nhiªn, viÖc sö dông c¸c c«ng cô vµ c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ßi hái ph¶i cã quy tr×nh ra quyÕt ®Þnh phi tËp trung vµ treen c¬ së uû quyÒn. C¸c c¬ quan ra quyÕt ®Þnh cÊp cao sÏ ®Ò ra c¸c môc tiªu vµ khung can thiÖp mang tÝnh chÝnh s¸ch. Sau ®ã trong khung h­íng dÉn nµy, mét nhãm c¸c c¸n bä ®iÒu hµnh d­íi sù chØ ®¹o cña mét quan chøc cao cÊp, cã thÓ lµ Phã thèng ®èc sÏ ®­a ra quyÕt ®Þnh ®iÒu hµnh. ThÈm quyÒn cÇn ®­îc tiÕp tôc ph©n cÊp xuèng cho nh÷ng ng­êi giao dÞch t¹i phßng giao dÞch cña NHTW. §©y lµ nh÷ng ng­êi tiÕp xóc trùc tiÕp víi thÞ tr­êng vµ thùc hiÖn c¸c giao dÞch. VÒ mÆt tæ chøc, NHTW th­êng ®­îc chia thµnh c¸c vô riªng lÎ vÒ qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng vÒ ngo¹i tÖ, t¸i cÊp vèn, theo dâi viÖc chÊp hµnh dù tr÷ b¾t buéc, nghiªn cøu vµ lËp ch­¬ng tr×nh tiÒn tÖ. C¸c vô nµy th­êng cã Ýt sù t­¬ng t¸c khi sö dung c«ng cô c«ng cô trùc tiÕp. Víi sù thay ®æi c¬ chÕ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch, cÇn ph¶i tËp trung viÖc qu¶n lý tÊt c¶ c¸c c«ng cô kiÓm so¸t tiÒn tÖ vµo mét vô. NhiÒu NHTW cßn ®i xa h¬n víi viÖc s¸p nhËt c¸c vô nghiÖp vô trong n­íc vµ ngo¹i tÖ ®Ó ®¶m b¶o sù phèi hîp tèt h¬n. HÖ thèng kÕ to¸n còng cÇn ®­îc hîp lý ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó cung cÊp c¸c th«ng tin cËp nhËt cÇn thiÕt ®Ó cung cÊp c¸c th«ng tin cËp nhËt cÇn thiÕt ®Ó qu¶n lý ng¾n h¹n c¸c h¹ng môc chñ yÕu trªn b¶ng c©n ®èi cña NHTW. CÇn quan t©m ®óng møc vÊn ®Ò c¸n bé, viÖc thay ®æi c«ng cô vµ c¬ chÕ vËn hµnh chÝnh s¸ch ®ßi hái ph¶i cã sù ®µo t¹o l¹i c¸n bé trªn quy m« lín do c¸c kü n¨ng thùc thi viÖc kiÓm so¸t trùc tiÕp cã thÓ kh¸c h¼n víi c¸c kü n¨ng cÇn cã ®Ó giao dÞch trªn thÞ tr­êng. ViÖc thiÕu c¸n bé NHTW cã ®ñ n¨ng lùc cã thÓ trë thnµh trë ng¹i lín cho viÖ c¶i c¸ch qu¶n lý tiÒn tÖ vµ c¶i c¸ch thÞ tr­êng tµi chÝnh nãi chung. NHTW còng ph¶i chó träng ®µo t¹o c¸n bä chuyªn m«n vµ cã c¸c h×nh thøc khuyÕn khÝch thÝch hîp ®Ó gi÷ ®­îc ®éi ngò cæ phÇn ho¸¸ bé cã chuyªn m«n cao. §ång thêi NHTW ph¶i ®Çut­ cho c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh­ m¸y tÝnh vµ c¸c ph­¬ng tiÖn viÔn th«ng ®Ó hç trî cho c¸c nghiÖp vô míi. NHTW cÇn ®éc lËp vµ cã thÈm quyÒn trong viÖc ra c¸c quyÕt ®Þnh vÒ møc l­¬ng vµ mua s¾m trang thiÕt bÞ. Ngoµi ra NHTW, còng cÇn ph¶i cã nh÷ng thay ®æi trong hÖ thèng Ng©n hµng nãi chung. CÇn ph¶i ph¸t triÓn mét m«i tr­êng c¹nh tranh hiÖu qu¶ trªn c¬ së c¸c tiªu chÝ vÒ kh¶ n¨ng sinh lêi. C¸c Ng©n hµng cã thÓ p¶i ®­îc s¾p xÕp l¹i vµ cÊp thªm vèn ®Ó ho¹t ®éng cã l·i trong m«i tr­êng c¹nh tranh khèc liÖt h¬n. viÖc kiÓm so¸t phßng ngõa cÇn ®­îc t¨ng c­êng ®Ó t¹o c¸c ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng cã trËt tù trong khu«n khæ c¸c quy t¾c vµ quy chÕ thÝch hîp, c¸c th«ng tin thÞ tr­êng minh b¹ch vµ ®¸ng tin cËy trªn c¬ së c¸c quy t¾c kÕ toan thèng nhÊt vµ sù gi¸m s¸t h÷u hiÖu c¸c ho¹t ®éng Ng©n hµng. 5.C¸c b­íc c¶i tæ phôc vô qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ c«ng cô trùc tiÕp sang gi¸n tiÕp Giai ®o¹n 1: chuÈn bÞ Giai ®o¹n chuÈn bvÞ cho viÖc tù do ho¸ l·i suÊt, viÖc kiÓm so¸t trùc tiÕp tÝn dông l·i suÊt vÉn bao trïm. B¾t ®Çu tù do ho¸ h¹n chÕ l·i suÊt (l·i su©t liªn Ng©n hµng) vµ b¾t ®Çu xö lý c¸c trë ng¹i ®èi víi sù linh ho¹t l·i suÊt nãi chung. ¸p dông mét ch­¬ng tr×nh h¹n chÕ c¸c chÝnh s¸ch c¶i c¸ch tµi chÝnh ®Ó xö lý c¸c kho¶n vay cã l·i suÊt cè ®Þnh, mét sè kho¶n nî khª ®äng cã chän läc, møc vèn vµ c¸c kho¶n tÝn dông bao cÊp. Xem xÐt vµ ®iÒu chØnh c¸ch quy ®Þnh vÒ mÆt ph¸p lý vµ tæ chøc cña thanh tra ng©n hµng. Cñng cè c¸c quy chÕ vÒ cÊp giÊy phÐp; thiÕt lËp hoÆc hîp lý ho¸ khu«n khæ ®Ó can thiÖp vµ thanh lý c¸c Ng©n hµng mét c¸ch cã trËt tù. Giai ®o¹n 2: khëi ®Çu sù ph¸t triÓn thÞ tr­êng - B¾t ®Çu bá dÇn viÖc kiÓm so¸t trùc tiÕp tÝn dông, b¾t ®Çu sö dông c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ tû gi¸ ®¬n gi¶n trªn c¬ së thÞ tr­êng nh­ c¸c ho¹t ®éng kiÓu thÞ tr­êng më víi tÝn phiÕu kho b¹c vµ ®Êu thÇu tÝn dông. ThiÕt lËp thÓ thøc cho vay chiÕt khÊu ®Ó cung c¸p thanh kho¶n cho thÞ tr­êng tiÒn tÖ. C¶i c¸ch hÖ thèng kÕ to¸n vµ b¸o c¸o cña Ng©n hµng ®Ó gi¸m s¸t viÖc thùc thi c¸c chuÈn mùc phßng ngõa vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph©n tÝch tiÒn tÖ. C¶i c¸ch hÖ thèng kÕ to¸n vµ b¸o c¸o cña Ng©n hµng ®Ó gi¸m s¸t viÖc thùc thi c¸c chuÈn mùc phßng ngõa vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph©n tÝch tiÒn tÖ. B¾t ®Çu ¸p dông c¸c quy chÕ sau trªn c¬ së c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n míi: quy chÕ phßng ngõa, ®Æc biÖt lµ ph©n lo¹i kho¶n vay vµ trÝch lËp dù phßng cho c¸c kho¶n lç, quy chÕ giíi h¹n cho vay tËp trung, h­íng dÉn thÈm ®Þnh tÝn dông vµ c¸c quy chÕ vÒ tr¹ng th¸i ngo¹i hèi. T¨ng c­êng vµ ®­a vµo ¸p dông c¸c tiªu chuÈn vÒ vèn phï hîp víi chiÕn l­îc s¾p xÕp l¹i c¸c Ng©n hµng. ¸p dông chÝnh s¸ch kÕt hîp thanh tra tõ xa vµ kiÓm tra t¹i chç víi kiÓm to¸n tõ bªn ngoµi ë møc ®é phï hîp víi nguån lùc vµ trî gióp kü thuËt. TÝch cùc x©y dùng bé m¸y vµ n¨ng lùc cña c¸c Ng©n hµng, tiÕn hµnh kiÓm to¸n c¸c Ng©n hµng lín. Ho¹ch ®Þnhmét ch­¬ng tr×nh tæng thÓ vÒ s¾p xÕp l¹i c¸c Ng©n hµng, thanh lý Ng©n hµng, thu håi nî khã ®ßi. Trong ch­¬ng tr×nh nµy sÏ thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch ®¬n gi¶n ®Ó s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp vµ Ng©n hµng nh­ gi¶m tû lÖ nî, vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp vµ cÊp thªm vèn cho c¸c Ng©n hµng. Giai ®o¹n 3: cñng cè c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh Còng cè thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng tÝn phiÕu kho b¹c thø cÊp th«ng qua c¸c c¶i c¸ch vÒ thÓ chÕ vµ hÖ thèng thanh to¸n, c¸c ho¹t ®éng thÞ tr­êng më trë nªn s«i ®éng h¬n, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi. NHTW hoµn toµn chñ ®éng qu¶n lý vèn kh¶ dông trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ. L·i suÊt hoµn toµn linh ho¹t. TiÕp tôc mét c¸ch cã hÖ thèng c¶i c¸ch toµn diÖn c¸c Ng©n hµng vµ s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp phï hîp víi ch­¬ng tr×nh nªu trong Giai ®o¹n 2. KhuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña c¸c tæ chøc giao dÞch chøng kho¸n ChÝnh phñ( c¸c c«ng cô cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ) cã ®ñ vèn vµ ®­îc gi¸m s¸t tèt ®Ó t¨ng c­êng sù qu¶n lý vµ gi¸m s¸t thÞ tr­êng chøng kho¸n. Hoµn tÊt viÖc c¶i c¸ch hÖ thèng kÕ to¸n vµ c¸c tiªu chuÈn phßng ngõa cña c¸c Ng©n hµng. Cñng cè viÖc qu¶n lý rñi ro vµ tµi chÝnh trong hÖ thèng thanh to¸n. T¨ng c­êng viÖc gi¸m s¸t kh¶ n¨ng qu¶n lý rñi ro l·i suÊt, qu¶n lý vèn kh¶ dông, kiÓm so¸t néi bé vµ hÖ thèng qu¶n lý nãi chung cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i. §¹t ®­îc sù c©n ®èi cÇn thiÕt gi÷a gi¸m s¸t tõ xa, thanh tra t¹i chç vµ kiÓm to¸n tõ bªn ngoµi th«ng qua trî gióp kü thuËt vµ ®µo t¹o. KÕt luËn ViÖc chuyÓn ®æi tõ viÖc sö dông c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ trùc tiÕp sang gi¸n tiÕp lµ mét xu thÕ tÊt yÕu. Cã thÓ nãi, kh«ng cã mét khu«n mÉu nµo cã thÓ ¸p dông thèng nhÊt cho c¸c n­íc mµ tuú theo t×nh h×nh vµ ®iÒu kiÖn cu¶ mçi n­íc ®Ó ®­a ra mét lé tr×nh phï hîp. Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ sö dông ®­îc c¸c c«ng cô mang tÝnh thÞ tr­êng th× ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt lµ ph¶i ph¸t triÓn thÞ tr­êng, t¹o ra ®Þnh gi¸ thùc sù mang tÝnh thÞ tr­êng kh«ng cã sù can thiÖp hµnh chÝnh. Muèn cã mét thÞ tr­êng ph¸t triÓn ph¶i cã sù chuÈn bÞ kü cµng vÒ c¬ së vËt chÊt, con ng­êi. NÒn kinh tÕ cña ta ®ang ®øng tr­íc nhiÒu khã kh¨n th¸ch thøc cña nhu cÇu më cöa vµ héi nhËp. Mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cøng nh¾c vµ kÐm hiÖu qu¶ sÏ kh«ng ®¶m b¶o cho nã tr¸nh ®­îc nh÷ng ¶nh h­ëng m¹nh mÏ tõ thÞ tr­êng bªn ngoµi. H¬n n÷a sau m­êi n¨m ®æi míi vµ nh÷ng c¶i c¸ch m¹nh mÏ trong lÜnh vùc Ng©n hµng, nh÷ng ho¹t ®éng cho phÐp sö dông c¬ chÕ ®iÒu chØnh gi¸n tiÕp ®ang dÇn ®­îc h×nh thµnh, høa hÑn mét kh¶ n¨ng ch¾c ch¾n cho sù chuyÓn ®æi c¬ chÕ ®iÒu tiÕt l­îng tiÒn cung øng. Tµi liÖu tham kh¶o Vai trß cña NHTW (The Evolving Role of Central banks), IMF, 1991 ChuyÓn ®æi sang sö dông c¸c ho¹t ®éng thÞ tr­êng më (Transformation to Open Market Operations), Stephen H. axilrod, IMF, 1996 C¸c c«ng cô chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn (Monetary policy intruments in developing countries), World Bank, 1991 Vai trß cña thanh tra an toµn vµ c¬ cÊu l¹i tµi chÝnh cho c¸c Ng©n hµng trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang sö dông c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ , Sundarara Ran _IMF Mét sè tµi liÖu cña NHTW Balan C¸c b¸o cña NHNN tõ 1994-1998 Mét sè t¹p chÝ khoa häc Ng©n hµng.