Đề tài Lạm phát và biện pháp khắc phục ở Việt Nam

Lêi nãi ®Çu C¬ chÕ thÞ tr­êng ®· rung lªn håi chu«ng c¶nh b¸o bao sù ®æi thay cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong nh÷ng thËp niªm gÇn ®©y. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ho¹t ®éng ®Çy s«i ®éng vµ c¹nh tranh gay g¾t ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn cao vµ ®øng v÷ng trªn th­¬ng tr­êng. C¸c nhµ kinh tÕ còng nh­ c¸c doanh nghiÖp ph¶i nhanh chãng tiÕp cËn, n¾m b¾t nh÷ng vÊn ®Ò cña nÒn kinh tÕ míi. Bªn c¹nh bao vÊn ®Ò cÇn cã ®Ó kinh doanh cßn lµ nh÷ng vÊn ®Ò næi cém kh¸c trong kinh tÕ. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò næi cém kh¸c trong kinh tÕ. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò næi cém Êy lµ l¹m ph¸t. L¹m ph¸t nh­ mét c¨n bÖnh cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nã lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p ®ßi hái sù ®Çu t­ lín vÒ thêi gian vµ trÝ tuÖ míi cã thÓ mong muèn ®¹t ®­îc kÕt qu¶ kh¶ quan. Chèng l¹m ph¸t kh«ng chØ lµ viÖc cña c¸c nhµ doanh nghiÖp mµ cßn lµ nhiÖm vô cña chÝnh phñ. L¹m ph¸t ¶nh h­ëng toµn bé ®Õn nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®Õn ®êi sèng x· héi, ®Æc biÖt lµ giíi lao ®éng. ë n­íc ta hiÖn nay, chèng l¹m ph¸t, gi÷ v÷ng nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh, c©n ®èi lµ mét môc tiªu rÊt quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. Trong thêi gian gÇn ®©y, vÊn ®Ò l¹m ph¸t ®· ®­îc nhiÒu ng­êi quan t©m, nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt c¸c ph­¬ng ¸n kh¾c phôc. §· tõ l©u tiÒn giÊy xuÊt hiÖn vµ ch¼ng bao l©u sau ®ã diÔn ra t×nh tr¹ng gi¶m gi¸ tiÒn vµ dÉn ®Õn l¹m ph¸t. NÐt ®Æc tr­ng næi bËt cña thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ khi cã l¹m ph¸t, gi¸ c¶ cña hÇu hÕt c¸c hµng ho¸ ®Òu t¨ng cao vµ søc mua cña ®ång tiÒn ngµy cµng gi¶m nhanh. Nh×n l¹i lÞch sö l¹m ph¸t, tõ cuèi thÓ kû 19 ®Õn ®Çu thÕ kû 20. ë n­íc ta l¹m ph¸t diÔn ra nghiªm träng vµ kÐo dµi mµ nguån gèc cña nã lµ do hËu qu¶ nÆng nÒ cña chiÕn tranh, c¬ cÊu kinh tÕ bÊt hîp lý kÐo dµi. L¹m ph¸t ®· ph¸ vì toµn bé kÕ ho¹ch cña nÒn kinh tÕ, ph­¬ng h¹i ®Õn tÊt c¶ c¸c mèi quan hÖ trong nÒn kinh tÕ - x· héi. Bµi viÕt nµy víi ®Ò tµi:"L¹m ph¸t vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc ë ViÖt Nam" XuÊt ph¸t tõ vÊn ®Ò nghiªn cøu l¹m ph¸t lµ cÇn thiÕt, cÊp b¸ch, ®Æc biÖt thÊy ®­îc tÇm quan träng cña l¹m ph¸t. V× vËy, víi l­îng kiÕn thøc cßn h¹n chÕ, em thiÕt nghÜ quan t©m nghiªn cøu ®Õn ®Ò tµi còng lµ mét ph­¬ng ph¸p t×m hiÓu nã mét c¸ch thÊu ®¸o, s©u s¾c h¬n. I/ Lý luËn chung vÒ l¹m ph¸t: 1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i l¹m ph¸t: a. C¸c kh¸i niÖm: - L¹m ph¸t lµ mét ph¹m trï vèn cã cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nã xuÊt hiÖn khi c¸c yªu cÇu cña c¸c quy luËt kinh tÕ hµng ho¸ kh«ng ®­îc t«n träng, nhÊt lµ quy luËt l­u th«ng tiÒn tÖ. ë ®©u cßn s¶n xuÊt hµng ho¸ , cßn tån t¹i nh÷ng quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ th× ë ®ã cßn Èn n¸u kh¶ n¨ng l¹m ph¸t vµ l¹m ph¸t chØ xuÊt hiÖn khi c¸c quy luËt cña l­u th«ng tiÒn tÖ bÞ vi ph¹m. - Trong bé "T­ b¶n" næi tiÕng cña m×nh C. M¸c viÕt: "ViÖc ph¸t hµnh tiÒn giÊy ph¶i ®­îc giíi h¹n ë sè l­îng vµng hoÆc b¹c thùc sù l­u th«ng nhê c¸c ®¹i diÖn tiÒn giÊy cña m×nh". §iÒu nµy cã nghÜa lµ khi khèi l­îng tiÒn giÊy do nhµ n­íc ph¸t hµnh vµo l­u th«ng v­ît qu¸ sè l­îng vµng mµ nã ®¹i diÖn th× gi¸ trÞ cña tiÒn giÊy gi¶m xuèng vµ t×nh tr¹ng l¹m ph¸t xuÊt hiÖn. - Mét ®Þnh nghÜa n÷a vÒ l¹m ph¸t do c¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i ®­a ra vµ nã ®­îc sö dông réng r·i trong lÜnh vùc nghiªn cøu thÞ tr­êng : "L¹m ph¸t lµ sù t¨ng lªn cña møc gi¸ trung b×nh theo thêi gian" - L¹m ph¸t ®­îc ®Æc tr­ng bëi chØ sè l¹m ph¸t. Nã chÝnh lµ GNP danh nghÜa/ GNP thùc tÕ. Trong thùc tÕ nã ®­îc thay thÕ b»ng tû sè gi¸ tiªu dïng hoÆc chØ sè gi¸ b¸n bu«n Ip = åip.d ip: chØ sè gi¸ c¶ cña tõng lo¹i nhãm hµng d: tû träng møc tiªu dïng cña tõng lo¹i hµng. b) Ph©n lo¹i l¹m ph¸t: - L¹m ph¸t võa ph¶i: cßn gäi lµ l¹m ph¸t mét con sè, cã tû lÖ l¹m ph¸t d­íi 10% mét n¨m. L¹m ph¸t võa ph¶i lµm cho gi¸ c¶ biÕn ®éng t­¬ng ®èi. Trong thêi kú nµy nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng b×nh th­êng, ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng æn ®Þnh. Sù æn ®Þnh ®ã ®­îc biÓu hiÖn: gi¸ c¶ t¨ng lªn chËm, l·i suÊt tiÒn göi kh«ng cao, kh«ng xÈy ra víi t×nh tr¹ng mua b¸n vµ tÝch tr÷ hµng ho¸ víi sè l­îng lín... Cã thÓ nãi l¹m ph¸t võa ph¶i t¹o t©m lý an t©m cho ng­êi lao ®éng chØ tr«ng chê vµo thu nhËp. Trong thêi gian nµy c¸c h·ng kinh doanh cã kho¶n thu nhËp æn ®Þnh, Ýt rñi ro nªn s½n sµng ®Çu t­ cho s¶n xuÊt, kinh doanh. - L¹m ph¸t phi m·: l¹m ph¸t xÈy ra khi gi¸ c¶ t¨ng t­¬ng ®èi nhanh víi tû lÖ 2 hoÆc 3 con sè mét n¨m. ë møc phi m·, l¹m ph¸t lµm cho gi¸ c¶ chung t¨ng lªn nhanh chãng, g©y biÕn ®éng lín vÒ kinh tÕ , c¸c hîp ®ång ®­îc chØ sè ho¸. Lóc nµy ng­êi d©n tÝch tr÷ hµng ho¸, vµng b¹c, bÊt ®éng s¶n vµ kh«ng bao giê cho vay tiÒn ë møc l·i suÊt b×nh th­êng. Lo¹i nµy khi ®· trë nªn v÷ng ch¾c sÏ g©y ra nh÷ng biÕn d¹ng kinh tÕ nghiªm träng. - Siªu l¹m ph¸t: xÈy ra khi l¹m ph¸t ®ét biÕn t¨ng lªn víi tèc ®é cao v­ît xa l¹m ph¸t phi m·, nã nh­ mét c¨n bÖnh chÕt ng­êi, tèc ®é l­u th«ng tiÒn tÖ t¨ng kinh khñng, gi¸ c¶ t¨ng nhanh kh«ng æn ®Þnh, tiÒn l­¬ng thùc tÕ bÞ gi¶m m¹nh, tiÒn tÖ mÊt gi¸ nhanh chãng, th«ng tin kh«ng cßn chÝnh x¸c, c¸c yÕu tè thÞ tr­êng biÕn d¹ng vµ ho¹t ®éng kinh doanh l©m vµo t×nh tr¹ng rèi lo¹n. Tuy nhiªn, siªu l¹m ph¸t rÊt Ýt khi xÈy ra. LÞch sö cña l¹m ph¸t còng chØ ra r»ng, l¹m ph¸t ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th­êng diÔn ra trong thêi gian dµi, v× vËy hiÖu qu¶ cña nã phøc t¹p vµ trÇm träng h¬n. V× vËy c¸c nhµ kinh tÕ ®· chia l¹m ph¸t thµnh 3 lo¹i. L¹m ph¸t kinh niªn kÐo dµi trªn 3 n¨m víi tû lÖ l¹m ph¸t d­í 50% mét n¨m; l¹m ph¸t nghiªm träng th­êng kÐo dµi trªn 3 n¨m víi tû lÖ l¹m ph¸t trªn 50%; siªu l¹m ph¸t kÐo dµi trªn mét n¨m víi tû lÖ l¹m ph¸t trªn 200% mét n¨m. 2. Nguyªn nh©n l¹m ph¸t: a) L¹m ph¸t theo thuyÕt tiÒn tÖ: kinh tÕ ®i vµo l¹m ph¸t, ®ång tiÒn mÊt gi¸... cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn l¹m ph¸t. Ch¼ng h¹n thêi tiÕt kh«ng thuËn, mÊt mïa, n«ng d©n thu ho¹ch thÊp, gi¸ l­¬ng thùc t¨ng lªn. Gi¸ nguyªn vËt liÖu t¨ng lµm cho gi¸ c¶ hµng tiªu dïng t¨ng lªn. Khi tiÒn l­¬ng t¨ng, chi phÝ s¶n xuÊt còng t¨ng theo, dÉn ®Õn gi¸ c¸c mÆt hµng còng t¨ng. T¨ng l­¬ng ®Èy gi¸ lªn cao. Tãm l¹i, l¹m ph¸t lµ hiÖn t­îng t¨ng liªn tôc møc gi¸ chung vµ cã thÓ gi¶i thÝch theo 3 c¸ch. - Theo häc thuyÕt tiÒn tÖ, l¹m ph¸t lµ kÕt qu¶ cña viÖc t¨ng qu¸ thõa møc cung tiÒn. - Theo häc thuyÕt Keynes, l¹m ph¸t xÈy ra do thõa cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô trong nÒn kinh tÕ (do cÇu kÐo). - Theo häc thuyÕt chi phÝ ®Èy, l¹m ph¸t sinh ra do t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt (chi phÝ ®Èy) Trªn thùc tÕ l¹m ph¸t lµ kÕt qu¶ cña tæng thÓ 3 nguyªn nh©n trªn, mçi nguyªn nh©n cã vai trß kh¸c nhau ë mçi thêi ®iÓm kh¸c nhau. Møc cung tiÒn lµ mét biÕn sè duy nhÊt trong ®¼ng thøc tû lÖ l¹m ph¸t, mµ dùa vµo ®ã ng©n hµng Trung ­¬ng ®· t¹o ra ¶nh h­ëng trùc tiÕp. Trong viÖc chèng l¹m ph¸t, c¸c ng©n hµng Trung ­¬ng lu«n gi¶m sót viÖc cung tiÒn. T¨ng cung tiÒn cã thÓ ®¹t ®­îc b»ng hai c¸ch: - Ng©n hµng trung ­¬ng in nhiÒu tiÒn h¬n (khi l·i suÊt thÊp vµ ®iÒu kiÖn kinh doanh tèt). hoÆc - C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÓ t¨ng tÝn dông Trong c¶ hai tr­êng hîp s½n cã l­îng tiÒn nhiÒu h¬n cho d©n c­ vµ chi phÝ. VÒ mÆt trung h¹n vµ dµi h¹n, ®iÒu ®ã dÉn tíi cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô t¨ng. NÕu cung kh«ng t¨ng t­¬ng øng víi cÇu, th× viÖc d­ cÇu sÏ ®­îc bï ®¾p b»ng viÖc t¨ng gi¸. Tuy nhiªn, gi¸ c¶ sÏ kh«ng t¨ng ngay nh­ng nã sÏ t¨ng sau ®ã 2-3 n¨m. In tiÒn ®Ó trî cÊp cho chi tiªu c«ng céng sÏ dÉn ®Õn l¹m ph¸t nghiªm träng. VÝ dô: N¨m 1966 - 1967 chÝnh phñ Mü ®· sö dông viÖc t¨ng tiÒn ®Ó tr¶ cho nh÷ng chi phÝ leo thang cña cuéc chiÕn tranh t¹i ViÖt Nam, l¹m ph¸t t¨ng tõ 3% (n¨m 1967) ®Õn 6% (n¨m 1970). XÐt trong dµi h¹n l·i suÊt thùc tÕ (i) vµ s¶n l­îng thùc tÕ (y) ®¹t møc c©n b»ng, nghÜa lµ (i) vµ (y) æn ®Þnh. Møc cÇu tiÒn thùc tÕ kh«ng ®æi nªn M/P còng kh«ng ®æi. Suy ra khi l­îng tiÒn danh nghÜa (M) t¨ng lªn th× gi¸ c¶ sÏ t¨ng lªn víi tû lÖ t­¬ng øng. VËy l¹m ph¸t lµ mét hiÖn t­îng tiÒn tÖ. §©y lµ lý do t¹i sao ng©n hµng Trung ­¬ng rÊt chó träng ®Õn nguyªn nh©n nµy. b) L¹m ph¸t theo thuyÕt Keynes (l¹m ph¸t cÇu kÐo): T¨ng cung tiÒn kh«ng ph¶i lµ nguyªn nh©n duy nhÊt dÉn ®Õn t¨ng cÇu vÒ hµng ho¸, dÞch vô. T¨ng tiªu dïng, chi phÝ c«ng céng vµ t¨ng d©n sè lµ nh÷ng nh©n tè phi tiÒn tÖ, sÏ dÉn ®Õn t¨ng cÇu. ¸p lùc l¹m ph¸t sÏ t¨ng sau 1 ®Õn 3 n¨m, nÕu cÇu vÒ hµng ho¸ v­ît qu¸ møc cung, song s¶n xuÊt vÉn kh«ng ®­îc më réng hoÆc do sö dông m¸y mãc víi c«ng suÊt tiÕn tíi giíi h¹n hoÆc v× nh©n tè s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng ®­îc sù gia t¨ng cña cÇu. Sù mÊt c©n ®èi ®ã sÏ ®­îc gi¸ c¶ lÊp ®Çy. L¹m ph¸t do cÇu t¨ng lªn hay l¹m ph¸t do cÇu kÐo ®­îc ra ®êi tõ ®ã. Ch¼ng h¹n ë Mü, sö dông c«ng suÊt m¸y mãc lµ mét chØ sè cã Ých ph¶n ¸nh l¹m ph¸t trong t­¬ng lai ë Mü, sö dông c«ng suÊt m¸y mãc trªn 83% dÉn tíi l¹m ph¸t t¨ng. c) L¹m ph¸t theo thuyÕt chi phÝ ®Èy: L¹m ph¸t chi phÝ ®Èy võa l¹m ph¸t, võa suy gi¶m s¶n l­îng t¨ng thªm thÊt nghiÖp nªn cßn gäi lµ l¹m ph¸t "®×nh trÖ" H×nh thøc cña l¹m ph¸t nµy ph¸t sinh ra tõ phÝa cung, do chi phÝ s¶n xuÊt cao h¬n ®· ®­îc chuyÓn sang ng­êi tiªu dïng. §iÒu nµy chØ cã thÓ ®­îc trong giai ®o¹n t¨ng tr­ëng kinh tÕ khi ng­êi tiªu dïng s½n sµng tr¶ víi gi¸ cao h¬n. VÝ dô: NÕu tiÒn l­¬ng chiÕm mét phÇn ®¸ng kÓ trong chi phÝ s¶n xuÊt vµ dÞch vô. NÕu tiÒn l­¬ng t¨ng nhanh h¬n n¨ng suÊt lao ®éng th× tæng chi phÝ s¶n xuÊt sÏ t¨ng lªn. NÕu nhµ s¶n xuÊt cã thÓ chuyÓn viÖc t¨ng chi phÝ nµy cho ng­êi tiªu dïng th× gi¸ b¸n sÏ t¨ng lªn, c«ng nh©n vµ c¸c c«ng ®oµn sÏ yªu cÇu tiÒn l­¬ng cao h¬n tr­íc ®Ó phï hîp víi chi phÝ sinh ho¹t t¨ng lªn, ®iÒu ®ã t¹o thµnh vßng xo¸y l­îng gi¸. Mét yÕu tè chi phÝ chÝnh kh¸c lµ gi¸ c¶ nguyªn vËt liÖu ®Æc biÖt lµ dÇu th«. Trong n¨m 1972 - 1974 hÇu nh­ gi¸ dÇu quèc tÕ t¨ng 5 lÇn dÉn ®Õn l¹m ph¸t t¨ng tõ 4,6% ®Õn 13,5% b×nh qu©n trªn toµn thÕ giíi. Ngoµi ra sù suy sôp cña gi¸ dÇu (1980) lµm cho l¹m ph¸t gi¶m xuèng møc thÊp ch­a tõng thÊy. Bªn c¹nh nh÷ng yÕu tè g©y nªn l¹m ph¸t ®ã lµ gi¸ nhËp khÈu cao h¬n ®­îc chuyÓn cho ng­êi tiªu dïng néi ®Þa. NhËp khÈu cµng trë nªn ®¾t ®á khi ®ång néi tÖ yÕu ®i hoÆc mÊt gi¸ so víi ®ång tiÒn kh¸c. Ngoµi ra yÕu tè t©m lý d©n chóng, sù thay ®æi chÝnh trÞ, an ninh quèc phßng... Song nguyªn nh©n trùc tiÕp vÉn lµ sè l­îng tiÒn tÖ trong l­u th«ng v­ît qu¸ sè l­îng hµng ho¸ s¶n xuÊt ra. ViÖc t¨ng ®ét ngét cña thuÕ (VAT) còng lµm t¨ng chØ sè gi¸. y y y1 y0 y0 y* y* AD1 AD0 P P1 P0 E1 E0 E0 ASSL ASRL P1 P0 E1 ASLR AD P ASSR1 ASSR2 Chi tiªu qu¸ kh¶ n¨ng cung øng - Khi s¶n l­îng v­ît tiÒm n¨ng ®­êng AS cã ®é dèc lín nªn khi cÇu t¨ng m¹nh, AD - AD1, gi¸ c¶ t¨ng P0 - P1 Chi phÝ t¨ng ®Èy gi¸ lªn cao - CÇu kh«ng ®æi, gi¸ c¶ t¨ng s¶n l­îng gi¶m xuèng Y0 - Y1 AS1 - AS2 L¹m ph¸t dù kiÕn: Trong nÒn kinh tÕ, trõ siªu l¹m ph¸t, l¹m ph¸t phi m·, l¹m ph¸t võa ph¶i cã xu h­íng tiÕp tôc gi÷ møc lÞch sö cña nã. Gi¸ c¶ trong tr­êng hîp nµy t¨ng ®Òu mét c¸ch æn ®Þnh. Mäi ng­êi thÓ dù kiÕn ®­îc tr­íc nªn cßn gäi lµ l¹m ph¸t dù kiÕn. y y* AD" AD' AD E E' E" ASLR ASSR2 ASSR1 ASSR0 P2 P1 P0 Trong l¹m ph¸t dù kiÕn AS & AD dÞch chuyÓn lªn trªn cïng, ®é s¶n l­îng vÉn gi÷ nguyªn, gi¸ c¶ t¨ng lªn theo dù kiÕn. C¸c nguyªn nh©n kh¸c: Gi÷a l¹m ph¸t vµ l·i suÊt khi tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng lªn l·i suÊt danh nghÜa t¨ng theo, t¨ng chi phÝ c¬ héi cña viÖc gi÷ tiÒn, cµng gi÷ nhiÒu tiÒn cµng thiÖt. §iÒu nµy ®Æc biÖt ®óng trong c¸c cuéc siªu l¹m ph¸t, tiÒn mÊt gi¸ cµng nhanh, t¨ng møc ®é tiÒn göi vµo ng©n hµng, vµo quü tiÕt kiÖm hoÆc ®Èy ra thÞ tr­êng ®Ó mua vÒ mäi lo¹i hµng ho¸ cã thÓ dù tr÷ g©y thªm mÊt c©n b»ng cung cÇu trªn thÞ tr­êng hµng ho¸ vµ tiÕp tôc ®Èy gi¸ lªn cao. Gi÷a l¹m ph¸t vµ tiÒn tÖ khi ng©n s¸ch th©m hôt lín c¸c chÝnh phñ cã thÓ in thªm tiÒn ®Ó trang tr¹i, l­îng tiÒn danh nghÜa t¨ng lªn lµ mét nguyªn nh©n g©y ra l¹m ph¸t. Vµ mét khi gi¸ c¶ ®· t¨ng lªn th× sù th©m hôt míi n¶y sinh, ®ßi hái ph¶i in thªm mét l­îng tiÒn míi vµ l¹m ph¸t tiÕp tôc t¨ng vät. KiÓu l¹m ph¸t xo¸y èc nµy th­êng x¶y ra trong thêi kú siªu l¹m ph¸t. Tuy nhiªn, chÝnh phñ cã thÓ tµi trî th©m hôt b»ng c¸ch vay d©n th«ng qua b¸n tÝn phiÕu. L­îng tiÒn danh nghÜa kh«ng t¨ng thªm nªn kh«ng cã nguy c¬ l¹m ph¸t, nh­ng nÕu th©m hôt tiÕp tôc kÐo dµi, sè tiÒn ph¶i tr¶ cho d©n (c¶ gèc lÉn l·i) sÏ lín ®Õn møc cÇn ph¶i in tiÒn ®Ó trang tr¶i th× kh¶ n¨ng cã l¹m ph¸t m¹nh lµ ®iÒu ch¾c ch¾n. C¸c nguyªn nh©n liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc, chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch c¬ cÊu kinh tÕ kh«ng hîp lý. C¸c chñ thÓ kinh doanh lµm t¨ng chi phÝ ®Çu vµo, nguyªn nh©n do n­íc ngoµi. Nh÷ng t¸c ®éng cña l¹m ph¸t: L¹m ph¸t cã nhiÒu lo¹i, cho nªn còng cã nhiÒu møc ®é ¶nh h­ëng kh¸c nhau ®èi víi nÒn kinh tÕ. XÐt trªn gãc ®é t­¬ng quan, trong mét nÒn kinh tÕ mµ l¹m ph¸t ®­îc coi lµ nçi lo cña toµn x· héi vµ ng­êi ta cã thÓ nh×n thÊy t¸c ®éng cña nã. * §èi víi lÜnh vùc s¶n xuÊt: §èi víi nhµ s¶n xuÊt, tû lÖ l¹m ph¸t cao lµm cho gi¸ ®Çu vµo vµ ®Çu ra biÕn ®éng kh«ng ngõng, g©y ra sù æn ®Þnh gi¶ t¹o cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Sù mÊt gi¸ cña ®ång tiÒn lµm v« hiÖu ho¸ ho¹t ®éng h¹ch to¸n kinh doanh. HiÖu qu¶ kinh doanh - s¶n xuÊt ë mét vµi danh nghiÖp cã thÓ thay ®æi, g©y ra nh÷ng x¸o ®éng vÒ kinh tÕ. NÕu mét doanh nghiÖp nµo ®ã cã tû suÊt lîi nhuËn thÊp h¬n l¹m ph¸t sÏ cã nguy c¬ ph¸ s¶n rÊt lín. * §èi víi lÜnh vùc l­u th«ng: L¹m ph¸t thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®Çu c¬ tÝch tr÷ dÉn ®Õn khan hiÕm hµng ho¸. C¸c nhµ doanh nghiÖp thÊy r»ng viÖc ®Çu t­ vèn vµo lÜnh vùc l­u th«ng. ThËm chÝ khi l¹m ph¸t trë nªn khã ph¸n ®o¸n th× viÖc ®Çu t­ vèn vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt sÏ gÆp ph¶i rñi ro cao. Do cã nhiÒu ng­êi tham gi© vµo lÜnh vùc l­u th«ng nªn lÜnh vùc nµy trë nªn hçn lo¹n. TiÒn ë trong tay nh÷ng ng­êi võa míi b¸n hµng xong l¹i nhanh chãng bÞ ®Èy vµo kªnh l­u th«ng, tèc ®é l­u th«ng tiÒn tÖ t¨ng vät vµ ®iÒu nµy lµm thóc ®Èy l¹m ph¸t gia t¨ng. * §èi víi lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông: L¹m ph¸t lµm cho quan hÖ tÝn dông, th­¬ng m¹i vµ ng©n hµn bÞ thu hÑp. Sè ng­êi göi tiÒn vµo ng©n hµng gi¶m ®i rÊt nhiÒu. VÒ phÝa hÖ thèng ng©n hµng, do l­îng tiÒn göi vµo gi¶m m¹nh nªn kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña ng­êi ®i vay, céng víi viÖc sôt gi¸ cña ®ång tiÒn qu¸ nhanh, sù ®iÒu chØnh l·i suÊt tiÒn göi kh«ng lµm an t©m nh÷ng ng­êi hiÖn ®ang cã l­îng tiÒn mÆt nhµn rçi trong tay. VÒ phÝa ng­êi ®i vay, hä lµ nh÷ng ng­êi cã lîi lín nhê sù mÊt gi¸ ®ång tiÒn mét c¸ch nhanh chãng. Do vËy, ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng kh«ng cßn b×nh th­êng n÷a. Chøc n¨ng kinh doanh tiÒn bÞ h¹n chÕ, c¸c chøc n¨ng cña tiÒn tÖ kh«ng cßn nguyªn vÑn bëi khi cã l¹m ph¸t th× ch¼ng cã ai tÝch tr÷ cña c¶i h×nh thøc tiÒn mÆt. * §èi víi chÝnh s¸ch kinh tÕ tµi chÝnh cña nhµ n­íc: L¹m ph¸t g©y ra sù biÕn ®éng lín trong gi¸ c¶ vµ s¶n l­îng hµng ho¸, khi l¹m ph¸t x¶y ra nh÷ng th«ng tin trong x· héi bÞ ph¸ huû do biÕn ®éng cña gi¸ c¶ lµm cho thÞ tr­êng bÞ rèi lo¹n. Ng­êi ta khã ph©n biÖt ®­îc nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n tèt vµ kÐm. §ång thêi l¹m ph¸t lµm cho nhµ n­íc thiÕu vèn, do ®ã nhµ n­íc kh«ng cßn ®ñ søc cung cÊp tiÒn cho c¸c kho¶n dµnh cho phóc lîi x· héi bÞ c¾t gi¶m... c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc dù ®Þnh ®ù¬c chÝnh phñ ®Çu t­ vµ hç trî vèn bÞ thu hÑp l¹i hoÆc kh«ng cã g×. Mét khi ng©n s¸ch nhµ n­íc bÞ th©m hôt th× c¸c môc tiªu c¶i thiÖn vµ n©ng cao ®êi sèng kinh tÕ x· héi sÏ kh«ng cã ®iÒu kiÖn thùc hiÖn ®­îc. II. Thùc tr¹ng l¹m ph¸t ë ViÖt Nam 1. Thùc tr¹ng: Mét trong nh÷ng khÝa c¹nh quan träng nhÊt cña c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« lµ viÖc t×m k×m chÕ l¹m ph¸t. Thùc ra kh«ng ph¶i 10 n¨m gÇn ®©y l¹m ph¸t míi xuÊt hiÖn ë ViÖt Nammµ tõ n¨m 1980 trë vÒ tr­íc, l¹m ph¸t còng ®· tån t¹i, chØ cã ®iÒu biÓu hiÖn cña nã kh«ng c«ng khai, c¸c nghÞ quyÕt cña ®¶ng céng s¶n ViÖt Nam, ®¹i héi V trë vÒ tr­íc kh«ng sö dông kh¸i niÖm l¹m ph¸t mµ chØ dïng côm tõ "Chªnh lÖch gi÷a thu vµ chi gi÷a hµng vµ tiÒn...."; "ThÞ tr­êng vËt gi¸ kh«ng æn ®Þnh..." L¹m ph¸t ë thêi kú nµy lµ "L¹m ph¸t ngÇm" nh­ng chØ sè gi¸ c¶ ë thÞ tr­êng tù do th× t¨ng cao, v­ît xa møc t¨ng gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng còng nh­ thu nhËp quèc d©n. Sau mét thêi kú "ñ bÖnh" ®· béc ph¸t thµnh l¹m ph¸t c«ng khai víi møc l¹m ph¸t phi m· còng t¨ng gi¸ ba ch÷ sè. §¶ng ®· kÞp thêi nhËn ®Þnh t×nh h×nh nµy. "Chóng ta ch­a cã chÝnh s¸ch c¬ b¶n vÒ tµi chÝnh g¾n liÒn víi chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vÒ gi¸ c¶, tiÒn tÖ, tÝn dông. C¸c kho¶n chi ng©n s¸ch mang nÆng tÝnh bao cÊp vµ mét thêi gian dµi v­ît qua nguån thu. ViÖc sö dông vèn vay vµ viÖn trî kÐm hiÖu qu¶. TÊt c¶ nh÷ng c¸i ®ã g©y ra th©m hôt ng©n s¸ch lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp dÉn ®Õn l¹m ph¸t trÇm träng". Trong ®iÒu hµnh vÜ m« ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, mäi quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu ph¶i quan t©m tíi chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ, chèng l¹m ph¸t. §èi víi n­íc ta hiÖn nay, kiÒm chÕ l¹m ph¸t, æn ®Þnh gi¸ c¶ ®ang lµ mét vÊn ®Ò lín ®Æt ra trong ®iÒu hµnh cña chÝnh phñ, cña c¸c cÊp c¸c ngµnh v× sù ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh. Cho tíi nay, ViÖt Nam ®· thµnh c«ng vÒ ph­¬ng diÖn nµy. L¹m ph¸t ®· gi¶m tõ h¬n 700% mét n¨m vµo n¨m 1986 xuèng chØ cßn 35% vµo n¨m 1989. §©y lµ mét thµnh c«ng lín, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ tæng hîp cña nhiÒu yÕu tè, nh­ tù do ho¸ nÒn kinh tÕ, ¸p dông mét tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ h¬n, ng­êi d©n kh«ng cßn tån tr÷ hµng ho¸, vµng vµ ®« la mµ b¾t ®Çu tÝch luü b»ng ®ång tiÒn trong n­íc, xuÊt khÈu dÇu th« ngµy cµng t¨ng. Tuy nhiªn, nh÷ng tiÕn bé v­ît bËc trong n¨m 1989 ®· kh«ng ®­îc cñng cè ngay b»ng c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ tµi kho¶n thËn träng, do ®ã trong c¸c n¨m 1992 vµ 1993, gi¸ c¶ ®· t¨ng gÇn 70% n¨m. 2. LÞch sö cña l¹m ph¸t: - Giai ®o¹n thø nhÊt: Tõ n¨m 1890 trë vÒ tr­íc, l¹m ph¸t ®­îc hiÓu gièng hoµn toµn ®Þnh nghÜa cña Marx, cho nªn chèng l¹m ph¸t lµ t×m tßi mäi c¸ch h¹n chÕ viÖc ph¸t hµnh tiÒn vµo l­u th«ng. - Thêi kú 1938 - 1945: Ng©n hµng §«ng D­¬ng cÊu kÕt víi chÝnh quyÒn thùc d©n Ph¸p ®· l¹m ph¸t ®ång tiÒn §«ng D­¬ng ®Ó v¬ vÐt cña c¶i nh©n d©n ViÖt Nam ®em vÒ Ph¸p ®ãng gãp cho cuéc chiÕn tranh chèng ph¸t xÝt §øc vµ sau ®ã ®Ó nu«i mÊy chôc v¹n qu©n nhËn b¸n §«ng D­¬ng lµm chiÕc cÇu an toµn ®¸nh §«ng Nam ¸. HËu qu¶ nÆng nÒ cña l¹m ph¸t nh©n d©n ViÖt Nam ph¶i chÞu gi¸ sinh ho¹t tõ 1939 - 1945 b×nh qu©n 25 lÇn. - Thêi kú 1946 - 1954: ChÝnh phñ ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh s¸ng lËp vµ l·nh ®¹o ®· ph¸t hµnh ®ång tµi chÝnh thay ®ång §«ng D­¬ng vµ sau ®ã lµ ®ång ng©n hµng ®Ó huy ®éng søc ng­êi, søc cña cña toµn d©n tiÕn hµnh cuéc kh¸ng chiÕn 9 n¨m ®¸nh ®uæi qu©n x©m l­îc Ph¸p, kÕt qu¶ gi¶i phßng hoµn toµn nöa ®Êt n­íc. - Thêi kú 1955 - 1965: ChÝnh phñ tay sai Mü kÕ tiÕp nhau ë miÒn Nam ViÖt Nam liªn tôc l¹m ph¸t ®ång tiÒn MiÒn Nam ®Ó bï ®¾p l¹i cuéc chiÕn tranh chèng laÞ phong trµo gi¶i phãng d©n téc ë MiÒn Nam. MÆc dï ®­îc chÝnh phñ Mü ®æ vµo miÒn Nam mét khèi l­îng hµng viÖn trî khæng lå, gi¸ trÞ hµng tr¨m tû USD còng kh«ng thÓ bï ®¾p l¹i chi phÝ. NguyÔn V¨n ThiÖu - ChÝnh phñ ®· l¹m ph¸t hµng tr¨m tû ®ång tiÒn l­u th«ng ë miÒn Nam n¨m 1975 gÊp 5 lÇn. N¨m 1969 lªn tíi 600 triÖu ®ång, gi¸ sinh ho¹t t¨ng hµng tr¨m lÇn so víi n¨m 1965. - Thêi kú 1965 - 1975: ë miÒn B¾c ViÖt Nam chÝnh phñ ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc chiÕn tranh chèng Mü cøu n­íc, chèng chiÕn tranh ph¸ ho¹i ë Mü t¹i miÒn B¾c, gi¶i phãng miÒn Nam thèng nhÊt ®Êt n­íc, ®· ph¸t hµnh sè tiÒn lín (gÊp 3 lÇn tiÒn l­u th«ng cña n¨m 1965 ë miÒn B¾c) ®Ó huy ®éng lùc l­îng toµn d©n, ®¸nh th¾ng ®éc qu©n x©m l­îc ë Mü vµ tay sai ë c¶ hai miÒn. Nh­ng nhê cã sù viÖn trî to lín vµ cã hiÖu qu¶ cña Liªn x«, Trung Quèc vµ c¸c n­íc XHCN anh em ®· h¹n chÕ ®­îc l¹m ph¸t trong thêi gian nµy. - Thêi kú 1976 ®Õn nay: Sau khi thèng nhÊt ®Êt n­íc, chóng ta thiÕu nhiÒu kinh nghiÖm trong thêi b×nh nªn duy tr× qu¸ l©u c¬ chÕ thêi chiÕn tËp trung quan liªu bao cÊp toµn diÖn, kh«ng më réng s¶n xuÊt hµng ho¸. XHCN kh«ng tiÕn hµnh h¹ch to¸n kinh doanh nªn ®· tù g©y cho m×nh nhiÒu khã kh¨n, s¶n xuÊt kh«ng ®ñ tiªu dïng, ng©n s¸ch kh«ng ®ñ chi tiªu, l¹m ph¸t tiÒn giÊy liªn tôc vµ bïng næ d÷ déi tíi 3 con sè. Nh­ng kÓ tõ n¨m 1999 ®Õn nay víi sù chØ ®¹o ®óng ®¾n cña nhµ n­íc th× l¹m ph¸t hiÖn nay chØ cßn dõng l¹i ë møc ®é tèt cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ tøc lµ chØ ë møc 15-17% cã thÓ nãi ®©y còng lµ mét thµnh c«ng kh«ng nhá cña nhµ n­íc ta. 3. §Æc tr­ng l¹m ph¸t ë n­íc ta: L¹m ph¸t ë ViÖt Nam còng cã nh÷ng biÓu hiÖn chung gièng víi l¹m ph¸t ë c¸c quèc gia kh¸c nh­: chØ sè gi¸ c¶ nãi chung t¨ng phæ biÕn do vËy gi¸ trÞ cña ®ång tiÒn gi¶m. Song l¹m ph¸t ë ViÖt Nam cã ®Æc tr­ng riªng do ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi cô thÓ: - L¹m ph¸t cña mét nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn trong ®ã khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc cã ®Þa vÞ thèng trÞ. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam thuéc lo¹i kÐm ph¸t triÓn nhÊt thÕ giíi, c¸c chØ tiªu b×nh qu©n ®Çu ng­êi rÊt thÊp. Khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc ë ViÖt Nam chiÕm 1 tû träng lín hiÕm cã trªn thÕ giíi. MÆc dï khu vùc nhµ n­íc chiÕm phÇn lín sè vèn ®Çu t­ vµ chÊt x¸m trong c¶ n­íc nh­ng l¹i chØ cã thÓ lµm ra tõ 30% - 37% tæng s¶n phÈm x· héi. C¸c xÝ nghiÖp quèc doanh nh×n chung ®· nép cho ng©n s¸ch nhµ n­íc mét sè tiÒn thÊp rÊt xa so víi sè tiÒn nhµ n­íc cung cÊp cho nã qua bï lç, bï gi¸, cÊp ph¸t tÝn dông, l·i suÊt thÊp... §óng ra khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc ph¶i ®em l¹i nguån thu chñ yÕu cho x· héi th× ë ®©y l¹i ng­îc l¹i. Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµm ¨n cã hiÖu qu¶ h¬n vµ ®ãng gãp mét phÇn quan träng trong ng©n s¸ch cña nhµ n­íc. ChÝnh ho¹t ®éng cña c¸c h·ng kinh tÕ nhµ n­íc víi l·i gi¶, lç thËt ®· ®Èy nÒn kinh tÕ l¹m ph¸t, thÞ tr­êng rèi lo¹n, lç l·i khã kiÓm tra. Sù gi¶m sót hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh dÉn ®Õn ®Õn vßng luÈn quÈn. HiÖu qu¶ gi¶m s¸t dÉn ®Õn thu kh«ng ®ñ bï chi vµ l¹m ph¸t, råi l¹m ph¸t lµm cho hiÖu qu¶ kinh doanh tiÕp tôc gi¶m sót, cø nh­ vËy nã lµm cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cµng lón s©u vµo ®ãi nghÌo, l¹c hËu. - L¹m ph¸t cña mét nÒn kinh tÕ ®éc quyÒn mµ nhµ n­íc cã ®Þa vÞ thèng trÞ trªn mäi lÜnh vùc, c¬ chÕ kinh tÕ quan liªu bao cÊp. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng sù c¹nh tranh ¾t sinh ra mét c«ng ty th¾ng thÕ chiÕm vÞ trÝ ®éc quyÒn. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã, ph¶i tiÕn hµnh c¶i tiÕn m¸y mãc, trang thiÕt bÞ, tæ chøc lao ®éng, tËp trung nguån vèn ... Nh­ng khi ë vÞ trÝ ®éc quyÒn c«ng ty sÏ bãp chÕt c¸c ®Þch thñ kh¸c vµ còng Ýt chó ý h¬n ®Õn viÖc ¸p dông tiÕn bé KHKT dÉn ®Õn sù suy tho¸i trong kinh doanh. NÕu c«ng ty nµy nhá th× sù ¶nh h­ëng cña nã ®Õn nÒn kinh tÕ sÏ kh«ng cã nhiÒu hiÖu qu¶ tiªu cùc. nh­ng nÕu ®ã lµ mét c«ng ty lín th× sù suy tho¸i nµy sÏ kÐo theo c¶ nÒn kinh tÕ l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng. Trªn thùc tÕ, ®éc quyÒn ë ViÖt Nam còng nh­ ë c¸c n­íc XHCN kh¸c ®· khèng chÕ toµn bé c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. ChÕ ®é ®éc quyÒn nhµ n­íc vµ c¬ chÕ ho¹ch ®Þnh quan liªu, mÖnh lÖnh ®· triÖt tiªu mÊt c¸c quan hÖ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam lµm cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam xa l¹ víi thÞ tr­êng. §©y còng lµ nguyªn nh©n ®¸ng chó ý trong viÖc gãp phÇn t¨ng l¹m ph¸t. - L¹m ph¸t cña mét nÒn kinh tÕ ®ãng, phô thuéc mét chiÒu vµo c¸c nguån tµi trî tõ bªn ngoµi. ViÖt Nam ®ãng cöa nÒn kinh tÕ, kh«ng quan hÖ kinh tÕ víi c¸c n­íc TBCN. ChÝnh s¸ch nµy ra ®êi do sù thï ®Þch, cÊm vËn cña Mü. Nguyªn nh©n n÷a dÉn ®Õn sù ®ãng gãp cña nÒn kinh tÕ lµ do sù ®èi ®Çu ®«ng t©y mµ ViÖt Nam vµ c¸c n­íc XHCN lµ 1 cùc. Sù bã hÑp nÒn kinh tÕ nµy ®· dÉn ®Õn nh÷ng khã kh¨n ®¸ng kÓ cho s¶n xuÊt kinh doanh. - Ngoµi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn th× l¹m ph¸t ViÖt Nam cã c¬ cÊu cña nã bao gåm nh÷ng ngµnh kÐm hiÖu qu¶ cã ®­îc sù ­u tiªn ph¸t triÓn. Mäi ng­êi ®Òu thÊy sù mÊt c©n ®èi khi ­u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng (vèn lín, thu håi l·i chËm). - L¹m ph¸t ë mét n­íc chÞu ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña c¸c cuéc chiÕn tranh kÐo dµi do ®ã chi phÝ cho lÜnh vùc quèc phßng lín, tiÒn trî cÊp gia ®×nh chÝnh s¸ch... Nh÷ng kho¶n nµy ®· lµm t¨ng thªm th©m hôt ng©n s¸ch vµ t¨ng l¹m ph¸t. - ViÖt Nam lµ n­íc n«ng nghiÖp mµ lu«n chÞu ¶nh h­ëng cña thiªn tai, h¹n h¸n, mÊt mïa... Do ®ã, ng©n s¸ch hôt ®i do ph¶i chi ra 1 kho¶n trî cÊp cho c¸c vïng thiªn tai. 4. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn l¹m ph¸t ë ViÖt Nam: PhÇn tr­íc, chóng ta ®· ®Ò cËp ®Õn nguyªn nh©n l¹m ph¸t nãi chung, b©y giê ta xÐt trong thêi ®iÓm cô thÓ vµ ë quèc gia cô thÓ. L¹m ph¸t ë ViÖt Nam cã nhiÒu nguyªn nh©n vµ ý kiÕn kh¸c nhau. Tõ nh÷ng ph©n tÝch vÒ ®Æc tr­ng cña nã ta cã thÓ thÊy con ®­êng dÉn ®Õn l¹m ph¸t. Thø nhÊt: Nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t tõ trong chÝnh c¸c thÓ chÕ kinh tÕ quan liªu bao cÊp mÖnh lÖnh, ®ãng cöa... thÓ chÕ nµy h­íng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn c¸c ngµnh cã chi phÝ cao, t¸ch rêi cÇu thÞ tr­êng, c« lËp víi thÕ giíi bªn ngoµi dÉn ®Õn sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu, thu vµ chi ng©n s¸ch... thÓ hiÖn nÒn kinh tÕ thÝch xu h­íng ph¸t triÓn kÐm hiÖu qu¶, c¸c xi nghiÖp lµm ¨n thua lç... §ã lµ nguyªn nh©n s©u xa ®­a nÒn kinh tÕ l©m vµo l¹m ph¸t phi m·. Thø hai: Do ®iÒu hµnh sai lÇm cña bé m¸y nhµ n­íc, nh­ x¸c ®Þnh c¬ cÊu kh«ng xuÊt ph¸t tõ hiÖu qu¶. Sù ®æi tiÒn vµ t¨ng gi¸ n¨m 1985 lµ chÝnh s¸ch ph¸ gi¸ ®ång tiÒn, lµm gi¶m niÒm tin cña d©n vµo ®ång tiÒn cña nhµ n­íc. ChÝnh s¸ch l·i suÊt thÊp so víi møc tr­ît gi¸ lµm cho ng­êi d©n kh«ng muèn g öi tiÕt kiÖm. Sù mÊt c©n ®èi tµi chÝnh g©y l¹m ph¸t qua kªnh tÝn dông, ng©n hµng nhµ n­íc lu«n ph¶i ph¸t hµnh tiÒn ®Ó c©n ®èi c¸c nguån vèn cho vay cña ng©n hµng, ®¸p øng yªu cÇu cña c¸c ngµnh kinh tÕ vµ x©y dùng c¬ b¶n ngµy cµng t¨ng. Nhµ n­íc l¹i kh«ng chñ ®éng ®­îc viÖc cung cÇu hµng ho¸, g©y ra sù rèi lo¹n trªn thÞ tr­êng, gi¸ c¶ thay ®æi mét c¸ch bÊt hîp lý so víi gi¸ quèc tÕ. MÆt hµng gi¸ c¶ bÞ nhÝch lªn do c¬n sèt xi m¨ng, thÐp, x¨ng dÇu, vµng vµ ngo¹i tÖ. Thø ba: Cho ®Õn nay, x­¬ng sèng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vÉn lµ c¸c doanh nghiÖp. Nh÷ng doanh nghiÖp nµy ®ãng gãp 37% vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc. Trong sè gÇn 6000 doanh nghiÖp nhµ n­íc th× chØ riªng 18 tæng c«ng ty lín víi h¬n 300 thµnh viªn ®· ®ãng gãp trªn 70% tæng nép ng©n s¸ch cña khu vùc kinh tÕ quèc doanh. ViÖc lµm ¨n cña nhiÒu c«ng ty xuÊt nhËp khÈu hµng n¨m nhµ n­íc ph¶i bï lç, bï gi¸ qu¸ lín cã n¨m chiÕm gÇn 40% tæng sè chi cho ng©n s¸ch, kh«ng nh÷ng kh«ng lµm thªm mµ cßn ph¶i chi ra. Thø t­: M«i tr­êng ®Çu t­ chËm ®­îc c¶i tiÕn, tÝch luü ë trong n­íc cßn ë møc thÊp, míi ë kho¶ng 25 ¸ 26% GDP. §Çu t­ nh÷ng c«ng tr×nh cã vèn lín, thêi gian thi c«ng kÐo dµi qu¸ søc chÞu ®ùng cña nÒn kinh tÕ trong lóc ®ã nguån thu h¹n hÑp, thÊt thu lín. T×nh h×nh ®ã lµm cho nguån tµi chÝnh quèc gia bÞ th©m hôt, kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c buéc nhµ n­íc ph¶i in tiÒn giÊy bï ®¾p, v× vËy ®· g©y ra l¹m ph¸t tiÒn giÊy. Thø n¨m: Nguyªn nh©n tõ c¬ chÕ kinh tÕ ®éc quyÒn mµ nhµ n­íc cã vÞ trÝ thèng trÞ trªn mäi lÜnh vùc: C¬ chÕ quan liªu bao cÊp nÆng nÒ. Nhµ n­íc can thiÖp s©u vµo c¸c ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. C¸c quan hÖ tiÒn tÖ kh«ng ®­îc ph¸t huy mét c¸ch ®Çy ®ñ t¸c dông kÝch thÝch, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Quy luËt gi¸ trÞ vi ph¹m mét c¸ch nghiªm träng. C¸c nhµ l·nh ®¹o ®Çy tham väng muèn kiÓm so¸t toµn bé c¸c c¬ së kinh tÕ quèc d©n b»ng kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Cïng víi nh÷ng yÕu kÐm cña nÒn kinh tÕ, chóng ta cßn ®øng tr­íc t¸c ®éng m¹nh mÏ cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh, tiÒn tÖ ®ang lan réng trong khu vùc" §ã sÏ lµ nh÷ng th¸ch thøc lín ®èi víi chóng ta trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Õn n¨m 2005 III. C¸c biÖn ph¸p kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë n­íc ta: 1. C¸c quan ®iÓm vµ kh¾c phôc l¹m ph¸t T¨ng l·i suÊt ng©n hµng cao h¬n møc l¹m ph¸t. ThuyÕt tiÒn tÖ Friedman ®­îc ¸p dông. Muèn kh¾c phôc l¹m ph¸t cÇn ph¶i thi hµnh chÝnh s¸ch "h¹n chÕ tiÒn tÖ" hay " kh¾c khæ" thu, t¨ng l·i suÊt tÝn dông cña ng©n hµng trung ­¬ng, h¹n chÕ t¨ng l­¬ng, duy tr× thÊt nghiÖp ë møc thÊp. * Theo c¸ch tiÕp cËn kh¸c. + §èi víi mäi cuéc siªu l¹m ph¸t vµ l¹m ph¸t phi m·, hÇu nh­ ®Òu g¾n liÒn víi sù t¨ng tr­ëng nhanh chãng vÒ tiÒn tÖ, th©m hôt ng©n s¸ch lín... nªn ®Ò ra biÖn ph¸p gi¶m m¹nh tèc ®é t¨ng cung tiÒn, c¾t gi¶m m¹nh mÏ chi tiªu vµ kiÓm so¸t cã hiÖu qu¶ viÖc t¨ng l­¬ng danh nghÜa, ch¾c ch¾n sÏ chÆn ®øng vµ ®Èy lïi l¹m ph¸t. + §èi víi l¹m ph¸t võa ph¶i, muèn kiÒm chÕ vµ ®Èy lïi tõ tõ xuèng møc thÊp h¬n còng ®ßi hái ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch nãi trªn. Tuy nhiªn, biÖn ph¸p nµy kÐo theo suy tho¸i vµ thÊt nghiÖp - mét gi¸ ®¾t - nªn viÖc kiÓm so¸t chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ tµi kho¸ trë nªn phøc t¹p vµ ®ßi hái ph¶i thËn träng. Cã thÓ xo¸ bá l¹m ph¸t hay kh«ng? C¸i gi¸ ph¶i tr¶ cña viÖc xo¸ bá hoµn toµn l¹m ph¸t kh«ng t­¬ng xøng víi lîi Ých ®em l¹i cña nã, v× vËy c¸c quèc gia th­êng chÊp nhËn l¹m ph¸t ë møc thÊp vµ xö lý ¶nh h­ëng cña nã chØ sè ho¸ c¸c yÕu tè chi phÝ nh­ tiÒn l­¬ng, gi¸ vËt t­, l·i suÊt... §ã lµ c¸ch lµm cho sù thiÖt h¹i cña l¹m ph¸t lµ Ýt nhÊt. Cã nhiÒu ¸p lùc buéc chÝnh phñ ph¶i t¨ng chi ng©n s¸ch, nh­ng ng­îc l¹i kh«ng mÊy søc Ðp ®Ó t¨ng thªm thu nhËp. Béi chi ë møc trªn 6% so víi GDP n¨m 1995 vµ kho¶ng 6% n¨m 1996 ®· ®­îc trang tr¶i b»ng vay nî n­íc ngoµi vµ trong n­íc. Tuy nhiªn, chÝnh phñ cã thÓ sÏ khã c­ìng l¹i c¸m dç in thªm tiÒn mét lÇn n÷a khi viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu gÆp khã kh¨n. Khi tiÒn viÖn trî ®­îc rãt vµo, chÝnh phñ sÏ thÊy r»ng nhiÒu dù ¸n ®ßi hái phÝa ViÖt Nam ph¶i ®ång tµi trî b»ng tiÒn trong n­íc. Nh÷ng ®ßi hái nµy râ rµng sÏ lµm t¨ng thªm g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch vèn ®· eo hÑp (trõ phi t×m ®­îc c¸ch thóc ®Èy tÝch luü trong n­íc vµ kiÓm so¸t ®­îc chi tiªu ng©n s¸ch) do ®ã cã thÓ t¨ng nhanh ®Çu t­ mµ kh«ng g©y nªn l¹m ph¸t. LÜnh vùc tµi chÝnh - tiÒn tÖ ®¹t tiÕn bé ®¸ng kÓ, næi bËt nhÊt lµ ®· chÆn ®­îc n¹n l¹m ph¸t cao, tõng b­íc ®Èy lïi l¹m ph¸t. ChØ sè hµng tiªu dïng vµ dÞch vô gi¶m tõ 67,4% n¨m 1993 xuèng cßn 17,5% n¨m 1994. N¨m 1995: 5,2% N¨m 1996: 14,,4%; N¨m 1997: 12,7% N¨m 1998: 4,5%; N¨m 1999: 3,6% 2. Gi¶i ph¸p chèng l¹m ph¸t ë n­íc ta: C¨n cø vµo thùc tÕ thùc thi vµ c¸c gi¶i ph¸p chèng l¹m ph¸t, chóng ta cã thÓ kÓ ®Õn mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu sau: a. Gi¶i ph¸p ®Çu tiªn:lµ §¶ng cÇn n©ng cao nhËn thøc chÝnh trÞ, nhËn thøc kinh tÕ c¸n bé, §¶ng viªn theo h­íng ®æi míi. Kh«ng ®­îc trang bÞ t­ duy míi, kiÕn thøc míi th× c¸n bé kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc nh÷ng yªu cÇu ®æi míi trªn mäi lÜnh vùc. §ång thêi nhµ n­íc ph¶i v÷ng m¹nh chuyªn chÝnh v« s¶n, lËp l¹i trËt tù kû c­¬ng x· héi, gi÷ v÷ng phÐp n­íc ph¶i kiªn quyÕt thùc hiÖn nguyªn t¾c tËp trung d©n chñ trong hÖ thèng §¶ng vµ c¸c c¬ quan nhµ n­íc, ®Êu tranh kh«ng khoan nh­îng, xãa bá nh÷ng ®Æc quyÒn, ®Æc lîi, nh÷ng t­ t­ëng côc bé ®Þa ph­¬ng ®ang lµm tr× trÖ, tª liÖt nh÷ng chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc. §Ó lµm viÖc nµy, nhµ n­íc cÇn ban hµnh nh÷ng ®¹o luËt chung vÒ kinh tÕ, c¸c ®¹o luËt cô thÓ vÒ gi¸ c¶, lao ®éng, tµi chÝnh, ng©n hµng... lµm c¬ së thèng nhÊt cho viÖc thi hµnh trong c¶ n­íc ®ång thêi ph¶i ®Ò cao chøc n¨ng tho¸i so¸t kiÓm kª cña nhµ n­íc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, ho¹t ®éng x· héi. b. C¸c biÖn ph¸p vÒ tiÒn tÖ, tÝn dông, thanh to¸n vµ ng©n hµng trong viÖc chèng l¹m ph¸t. "Kiªn quyÕt ®Èy lïi vµ khèng chÕ l¹m ph¸t, æn ®Þnh vÒ t¨ng c­êng nÒn tµi chÝnh, tiÒn tÖ, t¹o m«i tr­êng cho s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶" Nh­ vËy, §¶ng ®· thÊy râ tÇm quan träng cña viÖc ®Èy lïi vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t víi viÖc thi hµnh c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tÝn dông, tiÒn tÖ, x©y dùng mét nÒn tµi chÝnh lµnh m¹nh. NghÞ quyÕt TW II cßn v¹ch râ: + Xo¸ bao cÊp qua tÝn dông + §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i hèi, h¹ c¬n sèt ngo¹i tÖ + §æi míi c¬ cÊu vµ ph­¬ng thøc c©n ®èi ng©n s¸ch + C¶i tiÕn viÖc ph©n cÊp qu¶n lý ng©n s¸ch. + TiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý, gi¸o dôc viÖc thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p nµy kh«ng n»m ngoµi néi dung hoµn thiÖn chÝnh s¸ch l·i suÊt. Gi¶m hoÆc rót bít vÒ mét khèi l­îng tuyÖt ®èi giÊy b¹c ®Ó thùc hiªnj biÖn ph¸p nµy, th«ng th­êng chÝnh phñ vµ ng©n hµng sö dông c¸c h×nh thøc thu hót vèn vµo quü ng©n hµng nh­ sau: + KhuyÕn khÝch vµo më réng tiÒn vèn ng©n hµng (bao gåm c¶ göi tiÕt kiÖm cña nh©n d©n b»ng c¸ch n©ng cao møc l·i suÊt göi tiÕt kiÖm vµo ng©n hµng trªn møc l¹m ph¸t, víi sù sôt gi¸ ®ång b¶ng vµ chÝnh s¸ch b¶o vÖ b¶o hiÓm gi¸ trÞ ®ång vèn göi vµo ng©n hµng. + Ph¸t hµnh c«ng tr¸i,tr¸i phiÕu vµ xæ sè kiÕn thiÕt víi quy m« më réng vµ b©õng nh÷ng biÖn ph¸p hµnh chÝnh c­ìng bøc víi ng­êi s¶n xuÊt, kinh doanh trong viÖc mua c«ng phiÕu tr¸i phiÕu hoÆc b»ng nh÷ng chÕ ®é th­ëng hiÖn vËt vµ gi¶i cao, phßng gióp kÝch khÝch. +Thu hÑp kh¶ n¨ng thanh to¸n cuèi cïng c¸c hèi phiÕu hoÆc kú phiÕu th­¬ng m¹i ®èi víi ng©n hµng th­¬ng m¹i th«ng qua viÖc h¹n chÕ chiÕt khÊu vµ c¸c chiÕt khÊuvµ n©ng cao tû lÖ quü vèn lao ®éng. + Ên ®Þnh gi¸ hèi ®o¸i, hîp lý ®ång b¹c quèc gia theo chÕ ®é 1 gi¸ hèi ®o¸i vµ thùc hiÖn nghiªm ngÆt ®iÒu kiÖn qu¶n lý ngo¹i hèi, biÖn ph¸p nµy cho phÐp ng©n hµng nhµ n­íc thu vÒ mét khèi l­îng tiÒn tÖ ®¸ng kÓ trªnthÞ ttr­êng t¨ng thu nhËp ng©n s¸ch, ®ã lµ mét c¸ch ®Ó thÊy vµ bï ®¾p mét phÇn thiÕu hôt c¸n c©n thu chi ng©n s¸ch. + H¹n chÕ vµ thu hÑp tÝn dông ng©n hµng nãi chung, nhÊt lµ tÝn dông do ho¹t ®éng th­¬ng m¹i thuÇn tuý,, hèi ®o¸i trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊtnhÊt lµ s¶n xuÊt hµng tiªu dïng bÞ ®×nh ®èn. Song cã thÓ gia t¨ng khèi l­îng tiªu dïng ng¾n h¹n h­íng vµo s¶n xuÊt hµng tiÒu dïng thiÕt yÕu b»ng sè ngo¹i tÖ thu ®­îc qua xuÊt khÈu, cung øng dÞch vô®èi ngo¹i hoÆc vay nî, viÖn trî. -Víi biÖn ph¸t nµy cã thÓ gi¶m ®i mét khèi l­îng tiÒn tÖ ®¸ng kÓ do viÖc bu«n b¸n vßng vÌo ¨n chªnh lÖch gi¸ vµ bÊy l©u nay kh«ng sao kiÓm so¸t næi. MÆt kh¸c do h­íng tÝn dông ng©n hµng cã lùa chän vµ chó träng tÝnh hiÖu qu¶ cña nã cã thÓ t¹o ra ®­îc mét khèi l­îng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh b¸n vµ thu tiÒn vÒ, ®ång thêi gi¶m ®i mét khèi l­îng ®¸ng kÓ sè tiÒn sÏ chi cho c¸c kú phiÕu th­¬ng m¹i gi÷a ng©n hµng vµ kh¸ch hµng còng nh­ c¸c ho¹t ®éng t¸i chiÕt khÊu vµ tÝn dông cuèi cïng cña ng©n hµng nhµ n­íc vµ ng©n hµng th­¬ng m¹i. - §Ó h¹n chÕ vµ ®iÒu hoµ tÝn dông, ng©n hµng TW th­êng sö dông c¸c biÖn ph¸p: T¨ng hay gi¶m l·i suÊt ®Ó gi¶m hay t¨ng khèi l­îng tÝn dông, nghÜa lµ ®èi víi c«ng cô l·i suÊt nµy sÏ khuyÕn khÝch hoÆc h¹n chÕ ai trong ho¹t ®éng kinh doanh, thùc hiÖn mua hay b¸n c¸c chøng kho¸n t¹i thÞ tr­êng bá ngá. c. Nhµ n­íc thùc hiÖn th¶ næi gi¸ c¶ hÇu hÕt trªn c¸c mÆt hµng, giê ®©y gi¸ c¶ cña hµng ho¸ do thÞ tr­êng ®Þnh ®o¹t. Nhµ n­íc chØ dõng l¹i ë møc quy ®Þnh mét Ýt mÆt hµng treo gi¸ cña nhµ n­íc ®­a ra. Tõ n¨m 1989 gi¸ c¶ hÇu hÕt c¸c hµng ho¸ ®ù¬c thÞ tr­êng x¸c ®Þnh, ®Õn nay nhµ n­íc chØ cßn x¸c ®Þnh gi¸ c­íc t¶i liªn l¹c, gi¸ n¨ng l­îng, x¨ng dÇu. Mét sè mÆt hµng quan träng nhµ n­íc can thiÖp b»ng c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ tÝch cùc. Ch¼ng h¹n gi¸ g¹o h¹ thÊp, nhµ n­íc bá tiÒn ra mua víi gi¸ g¹o cao h¬n thÞ tr­êng tù do ®Ó gi÷ v÷ng vµ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Gi¸ vµng lªn cao, ng©n hµng nhµ n­íc b¸n vµng ra thÞ tr­êng víi møc gi¸ thÊp h¬n ®Ó kÐo vµng h¹ xuèng. Víi gi¶i ph¸p nµy nhµ n­íc ®· xãa bá t×nh tr¹ng ng©n s¸ch ph¶i bao cÊp cho c¸c xÝ nghiÖp vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ th«ng qua hÖ thèng gi¸ thÊp. Do trùc tiÕp chÞu sù quy ®Þnh cña quan hÖ cung cÇu, cña ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng... lµ chøc n¨ng ®iÒu tiÕt gi¸ c¶ do thÞ tr­êng ®¶m nhËn ®· ®­îc kh«i phôc trë l¹i. Trªn thÞ tr­êng gi¸ c¶ ®· cã sù co gi·n lªn xuèng vµ thùc sù trë thµnh tÊm g­¬ng ph¶n ¸nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ. Gi¸ c¶ trë thµnh mÖnh lÖnh cña thÞ tr­êng vµ nã còng rÊt kh¾c nghiÖt. §ång thêi gi¸ c¶ cã t¸c ®éng ®Õn nhu cÇu, lµm cho nhu cÇu ®­îc ®iÒu chØnh tèt h¬n theo h­íng ®a d¹ng, tiÕt kiÖm... Mäi ng­êi tiªu dïng ®· tÝnh to¸n ®­îc c¸c kho¶n chi tiªu kh«ng cÇn thiÕt. Nhµ n­íc ViÖt Nam cho phÐp ng©n hµng quèc gia ®­îc x¸c ®Þnh tû gi¸ ngo¹i tÖ xÊp xØ víi thÞ tr­êng tù do, biÖn ph¸p nµy cã t¸c dông xo¸ bá hiÖn t­îng ®Çu c¬ vµng vµ ngo¹i tÖ g©y rèi lo¹n thÞ tr­êng. HiÖn nay nhµ n­íc cïng víi ng©n hµng TW ®ang tiÕn dÇn ®Õn viÖc ®iÒu chØnh gi¸ vµng vµ gi¸ ®«la theo møc gi¸ c¶ cña thÞ tr­êng thÕ giíi, ®©y lµ mét trong nh÷ng kÕ ho¹ch hoµ nhËp kinh tÕ ViÖt Nam víi thÕ giíi. d. Thø t­: T¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Nhµ n­íc cho phÐp c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®­îc kinh doanh trªn nhiÒu lÜnh vùc. HiÖn nay nÒn kinh tÕ n­íc ta cã 5 thµnh phÇn kinh tÕ tham gia cïng ho¹t ®éng. Ph¸p luËt cña nhµ n­íc ®¶m b¶o c¸c quyÒn lîi, quyÒn b×nh ®¼ng, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. NhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ còng ho¹t ®éng t¹o ®­îc sù c¹nh tranh, g©y søc Ðp víi nhau buéc ®Ó ®æi míi. ViÖc më réng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Môc tiªu cô thÓ gi¶m tû lÖ l¹m ph¸t xuèng kho¶ng 30 - 40% n¨m 1994 vµ d­íi 12% n¨m 1997 vµ n¨m 1996 l¹m ph¸t gi¶m xuèng cßn 3,6% n¨m 1999, nh­ng cã nghÜa l¹m ph¸t ®· gi¶m xuèng mµ ®Õn ®Çu n¨m 1998 l¹m ph¸t ®ang dÇn dÇn t¨ng lªn. Nh÷ng th«ng tin gÇn ®©y vÒ kiÓm so¸t l¹m ph¸t thêi kú 1993 - 1997 ®· ®ù¬c nãi ®Õn: "NÕu nh­ n¨m 1992 - 1993 cßn l¹m ph¸t ë møc 70% mçi n¨m th× n¨m 1994 ®· kÐo xuèng 15%. TÝnh tõ th¸ng 3 n¨m 1994 chØ sè gi÷a b×nh qu©n chØ cßn 0,5% (ViÖt Nam). e. Thø n¨m: Nhµ n­íc më réng quyÒn xuÊt nhËp khÈu më cöa biªn giíi khuyÕn khÝch c¸c nguån nhËp khÈu vµo ViÖt Nam, ®· lµm cho thÞ tr­êng ngµy cµng phong phó, lµm cho cung vµ cÇu trë lªn c©n b»ng h¬n, viÖc nhËp khÈu vµo ViÖt Nam cßn cã t¸c dông g©y søc Ðp víi hµng ho¸ trong n­íc buéc hä ph¶i n©ng cao chÊt l­îng ®Ó ®¸p øng thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng, ho¹t ®éng nhËp khÈu cÇn cã nhiÒu vèn ngo¹i tÖ tõ ®ã mµ xuÊt khÈu gia t¨ng. Nhµ n­íc sím thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hé mét sè ngµnh trong n­íc, viÖc b¶o hé nµy kh«ng cã nghÜa lµ cÊp nhËp khÈu mµ lµ ®Çu t­ vèn, kü thuËt ®Ó chÊt l­îng hµng ho¸ ®¹t tiªu chuÈn, gi¸ thµnh h¹ ®Ó ®ñ søc c¹nh tranh víi thÞ tr­êng quèc tÕ. ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trong c«ng cuéc chèng l¹m ph¸t nhê ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p nªu trªn. §iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ nh÷ng gi¶i ph¸p mÉu mùc hoµn h¶o ®ñ ®Ó quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò chèng l¹m ph¸t mét c¸ch hoµn h¶o ®ñ ®Ó quyÕt ®Þnh vÊn ®Ò chèng l¹m ph¸t mét c¸ch c¨n b¶n. Tuú tõng hoµn c¶nh, tõng giai ®o¹n mµ chóng ta cã thÓ linh ho¹t sö dông c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau nh»m ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ lín. V× ph¸t triÓn kinh tÕ cã hiÖu qu¶ l¹i liªn quan ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò to lín vµ réng nh­ chiÕn l­îc kinh tÕ - x· héi hay ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ ë ViÖt Nam. KÕt luËn Chóng ta nhËn thøc r»ng qu¸ tr×nh ®Êu tranh chèng l¹m ph¸t kh«ng ®¬n gi¶n ngµy mét ngµy hai. Nã lµ c¨n bÖnh kinh niªn nh­ng viÖc xo¸ bá hoµn toµn l¹m ph¸t th× c¸i gi¸ ph¶i tr¶ kh«ng t­¬ng xøng víi lîi Ých ®em l¹i. T×nh h×nh diÔn biÕn l¹m ph¸t vµ kh¾c phôc nã t¹i ViÖt Nam rÊt phøc t¹p. L¹m ph¸t ®· hoµnh hµnh c«ng khai khi ViÖt Nam tiÕn hµnh c¶i c¸ch kinh tÕ x· héi, xo¸ bá c¬ chÕ bao cÊp, quan liªu. Sù c¶i c¸ch kh«ng ®ång bé gi÷a gi¸ c¶ vµ qu¶n lý kinh tÕ dÉn ®Õn khñng ho¶ng trÇm träng. Thµnh c«ng trong c«ng cuéc chèng l¹m ph¸t 1989 ®­a ®Êt n­íc v­ît lªn chÝnh lµ sù ®æi míi trong nhËn thøc qu¶n lý kinh tÕ cña §¶ng vµ nhµ n­íc ta. Kinh tÕ æn ®Þnh ®· lµm tiÒn ®Ò c¬ së cho sù thµnh c«ng cña c¸c thµnh tùu trong lÜnh vùc gi¸o dôc, khoa häc, chÝnh trÞ... Nh÷ng thµnh tùu to lín mµ chóng ta ®¹t ®ù¬c trong c«ng cuéc chèng l¹m ph¸t còng kh«ng v× thÕ mµ lµm chóng ta chñ quan, níi láng. L¹m ph¸t lu«n r×nh rËp vµ ®e do¹ chóng ta bÊt cø lóc nµo. ChÝnh v× vËy §¶ng vµ nhµ n­íc cÇn ph¶i lu«n thËn träng trong mçi b­íc ®i cña m×nh ®Ó ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ n­íc ta ph¸t triÓn v÷ng m¹nh lµm nÒn t¶ng ®Ó ph¸t triÓn khoa häc, gi¸o dôc, ®uæi kÞp sù ph¸t triÓn cña c¸c n­íc trong khu vùc nãi riªng vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi nãi chung. §iÒu nµy kh«ng chØ cña riªng ai mµ mét phÇn kh«ng nhá dµnh cho c¸c nhµ doanh nghiÖp trÎ gãp phÇn lµm r¹ng danh ®Êt n­íc trong nhiÒu n¨m tíi nµy. L¹m ph¸t ®· vµ ®ang sÏ lµ vÊn ®Ò næi cém trong lý thuyÕt Tµi chÝnh - TiÒn tÖ. Tuy vËy, em ®· cè g¾ng tíi møc cao nhÊt hoµn thµnh ®Ò ¸n trong kh¶ n¨ng cña m×nh. Bµi viÕt nµy chØ lµ nh÷ng thu nhÆt b­íc ®Çu mang tÝnh chÊt c¬ së cho viÖc ph¸t triÓn nhËn thøc sau nµy. Em hy väng ®©y lµ c¸ch tiÕp cËn cã hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu nÒn kinh tÕ nãi chung vµ l¹m ph¸t nãi riªng. Tµi liÖu tham kh¶o 1. T¹p chÝ thÞ tr­êng gi¸ c¶ Sè 3 - 1998 Sè 5 - 1999 Sè 2 - 2001 Sè 5 - 2001 Sè 7 -2001 2. T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ Sè 77 n¨m 1999 3. T¹p chÝ thÞ tr­êng, tµi chÝnh, tiÒn tÖ Th¸ng 4- 2000 Th¸ng 8 - 2000 4. T¹p chÝ tµi chÝnh th¸ng 9 - 2001 5. Thêi b¸o kinh tÕ sè 87 - 2001 6. Kinh tÕ kinh tÕ häc Samulson Môc lôc Trang Lêi më ®Çu 1 I/ Lý luËn chung vÒ l¹m ph¸t 2 1. Ph©n lo¹i l¹m ph¸t 3 2. Nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t 4 3. Nh÷ng t¸c ®éng cña l¹m ph¸t 8 II/ Thùc tr¹ng l¹m ph¸t ë ViÖt Nam 9 1. Thùc tr¹ng 9 2. LÞch sö cña l¹m ph¸t 10 3. §Æc tr­ng l¹m ph¸t ë n­íc ta 11 4. Nguyªn nh©n dÉn tíi l¹m ph¸t 13 III/ C¸c biÖn ph¸p kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë n­íc ta 15 1. C¸c quan ®iÓm vµ kh¾c phôc l¹m ph¸t 15 2. Gi¶i ph¸p chèng l¹m ph¸t ë n­íc ta 16 a) VÒ phÝa §¶ng vµ Nhµ n­íc 16 b) C¸c biÖn ph¸p vÒ tiÒn tÖ, tÝn dông, thanh to¸n vµ ng©n hµng trong h¹n chÕ vµ chèng l¹m ph¸t. 16 c) VÒ phÝa ng©n hµng TW - Ng©n hµng th­¬ng m¹i 18 d) ViÖc ®iÒu chØnh gi¸ c¶ vµ sù qu¶n lý cña nhµ n­íc 19 e) Ho¹t ®éng ®èi ngo¹i trªn th­¬ng tr­êng cña nhµ n­íc 19 kÕt luËn 20