Đề tài Một số giải pháp nhằm giảm chi phí sản xuất để hạ giá thành sản phẩm của Xí nghiệp khai thác công trình thuỷ lợi huyện Gia Lộc - Hải Dương

LỜI MỞ ĐẦU Doanh nghiệp sản xuất là một đơn vị kinh tế cơ sở, là tế bào của nền kinh tế quốc dân, là nơi trực tiếp sản xuất ra sản phẩm phục vụ nhu cầu của xã hội. Trong điều kiện kinh tế thị trường, hoạt động của bất kỳ doanh nghiệp nào cũng gắn liền với thị trường. Sự phát triển vững mạnh của doanh nghiệp phụ thuộc vào rất nhiều nhân tố trong đó có khả năng áp dụng giá linh hoạt, biết tính toán chi phí, khai thác các tiềm năng sẵn có, giảm chi phí mức thấp nhất để đạt được lợi nhuận tối đa. Thông tin về chi phí sản xuất và giá thành có ý nghĩa rất quan trọng trong công tác quản lý, là cơ sở để những nhà quản lý doanh nghiệp hoạch định kế hoạch sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên, xuất phát từ thực tế với mong muốn được hoàn thiện kiến thức. Sau quá trình học tập tại trường Đại học Quản lý và Kinh doanh Hà Nội. Được sự phân công cho phép của nhà trường em đã liên hệ thực tập tại Xí nghiệp khai thác công trình thuỷ lợi huyện Gia Lộc - Hải Dương. Trong quá trình thực tập, được sự hướng dẫn của thầy cô với sự đồng ý của Ban lãnh đạo Xí nghiệp em đã mạnh dạn chọn đề tài: "Một số giải pháp nhằm giảm chi phí sản xuất để hạ giá thành sản phẩm của Xí nghiệp khai thác công trình thuỷ lợi huyện Gia Lộc - Hải Dương" để viết luận văn tốt nghiệp. Nội dung luận văn gồm 3 chương: Chương I: Lý luận chung về chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất. Chương II: Thực trạng công tác về chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tưới tiêu tại Xí nghiệp Khai thác công trình thuỷ lợi huyện Gia Lộc - Hải Dương. Chương III: Một số giải pháp nhằm giảm chi phí sản xuất để hạ giá thành sản phẩm của Xí nghiệp khai thác công trình thuỷ lợi huyện Gia Lộc - Hải Dương. Do còn hạn chế về thời gian cũng như về kiến thức nên bài viết không thể tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của thầy cô và cán bộ trong xí nghiệp để rút ra được những bài học kinh nghiệm cho công việc sau này. Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trường Đại học Quản lý và Kinh doanh Hà Nội cùng toàn thể cán bộ Xí nghiệp khai thác công trình thuỷ lợi huyện Gia Lộc - Hải Dương đã nhiệt tình giúp đỡ để em hoàn thành bài luận văn này. NỘI DUNG CHƯƠNG I LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT I. CHI PHÍ SẢN XUẤT SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP 1. Khái niệm chi phí sản xuất Chi phí sản xuất là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí lao động sống, lao động vật hoá và các chi phí cần thiết mà doanh nghiệp đã chi ra để tiến hành các hoạt động sản xuất trong một thời kỳ nhất định. 2. Phân loại chi phí sản xuất Tuỳ theo việc xem xét chi phí ở góc độ khác nhau, mục đích quản lý chi phí khác nhau mà chúng ta lựa chọn tiêu thức phân loại chi phí cho phù hợp. Trong doanh nghiệp sản xuất người ta thường phân loại chi phí sản xuất theo các cách sau: 2.1. Phân loại chi phí theo mục đích và công dụng của chi phí Theo cách phân loại này toàn bộ chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được chia thành các yếu tố sau: - Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Bao gồm các chi phí về nguyên liệu, vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu động lực sử dụng trực tiếp vào hoạt động sản xuất. Những chi phí nguyên vật liệu sử dụng vào mục đích chung và vào những hoạt động ngoài sản xuất không được phản ánh vào khoản mục này. - Chi phí nhân công trực tiếp: Nhân công trực tiếp là những người trực tiếp sản xuất, lao động của họ gắn với hoạt động sản xuất, sức lao động của họ được hao phí trực tiếp cho sản phẩm họ trực tiếp sản xuất ra. Khả năng và kỹ năng của lao động trực tiếp sẽ ảnh hưởng đến số lượng và chi phí của sản phẩm. Chi phí nhân công trực tiếp được tính trực tiếp vào sản phẩm họ sản xuất ra bao gồm: chi phí về tiền lương, tiền trích bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và kinh phí công đoàn. - Chi phí sản xuất chung: là những chi phí dùng cho hoạt động sản xuất chung ở phân xưởng, tổ, đội sản xuất. Chi phí sản xuất chung bao gồm: chi phí nguyên vật liệu dùng cho phân xưởng, chi phí nhân viên phân xưởng, chi phí khấu hao tài sản cố định, chi phí bảo dưỡng sửa chữa, chi phí quản lý tại phân xưởng, cách phân loại chi phí theo khoản mục giá thành làm cơ sở cho phân tích tình hình kế hoạch giá thành nhằm mục đích hạ giá thành sản phẩm và còn là cơ sở để kế toán tính toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm theo khoản mục chi phí làm tài liệu tham khảo để lập định mức chi phí sản xuất và lập giá thành sản phẩm cho kỳ sau. 2.2. Phân loại chi phí sản xuất theo nội dung, tính chất kinh tế của chi phí Căn cứ vào tính chất ban đầu của chi phí để sản xuất ra: những chi phí có cùng một tính chất kinh tế vào cùng một yếu tố chi phí không kể chi phí đó chi ra ở đâu và dùng vào mục đích gì trong sản xuất. Phân loại theo cách này chi phí được phân làm 5 yếu tố: - Chi phí nguyên vật liệu: bao gồm toàn bộ chi phí về các loại đối tượng lao động là nguyên vật liệu chính vật liệu phụ, nhiên liệu phụ tùng thay thế, vật liệu thiết bị xây dựng cơ bản. - Chi phí nhân công: là toàn bộ tiền công và các khoản khác phải trả cho người lao động trong doanh nghiệp. - Chi phí khấu hao tài sản cố định: là toàn bộ số phải trích khấu hao trong kỳ đối với tất cả các loại tài sản cố định trong doanh nghiệp. - Chi phí dịch vụ mua ngoài: là số tiền trả về các loại dịch vụ mua ngoài phụ vụ cho hoạt động sản xuất trong doanh nghiệp. - Chi phí khác bằng tiền: là toàn bộ chi phí phát sinh trong quá trình hoạt động sản xuất ngoài bốn yếu tố trên. Cách phân loại chi phí sản xuất theo nội dung tính chất kinh tế của chi phí giúp cho kế toán tập hợp và lập báo cáo các chi phí sản xuất cũng theo từng yếu tố chi phí. Cách phân loại này rất cần thiết cho công tác kế toán cũng như công tác quản lý chi phí sản xuất. Nó cho biết trong quá trình hoạt động sản xuất doanh nghiệp đã phải chi ra những khoản chi phí và chi phí là bao nhiêu làm cơ sở cho việc lập và kiểm tra thực hiện dự toán chi phí sản xuất kế hoạch cung ứng vật tư, kế hoạch quỹ tiền lương, tính toán nhu cầu vốn lưu động đối với kế toán cách phân loại này làm cơ sở để tổ chức việc tập hợp chi phí sản xuất theo ba yếu tố, cung cấp số liệu để kế toán thực hiện chức năng giám đốc đối với chi phí sản xuất. 2.3. Phân loại chi phí theo phương pháp tập hợp chi phí sản xuất và mối quan hệ với đối tượng chịu chi phí Theo cách phân loại này chi phí sản xuất được phân thành chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp. - Chi phí trực tiếp: Là những chi phí có quan hệ trực tiếp với quá trình sản xuất ra một loại sản phẩm. Về mặt hạch toán có thể căn cứ vào số liệu chứng từ kế toán để ghi trực tiếp cho từng đối tượng chịu chi phí. - Chi phí gián tiếp: Là những chi phí có liên quan đến việc sản xuất ra nhiều loại sản phẩm, nhiều loại công việc và chi phí cần phân bổ cho các đối tượng liên quan theo một tiêu chuẩn nhất định. 2.4. Phân loại chi phí sản xuất theo thẩm quyền ra quyết định Theo cách phân loại này toàn bộ chi phí của doanh nghiệp được chia thành hai loại: - Chi phí kiểm soát được: Là những chi phí mà đơn vị, bộ phận đó có thẩm quyền quyết định đối với việc chi ra chi phí đó. - Chi phí không kiểm soát được: Là những chi phí không thuộc thẩm quyền của đơn vị, bộ phận đó ra quyết định. 2.5. Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ giữa chi phí với khối lượng sản phẩm sản xuất ra (theo cách ứng xử chi phí): Theo cách phân loại này có thể phân chia chi phí thành chi phí khả biến và chi phí bất biến. Tóm lại mỗi cách phân loại chi phí sản xuất có một ý nghĩa riêng phục vụ cho từng đối tượng quản lý và từng đối tượng cung cấp thông tin cụ thể. Đồng thời chúng luôn bổ xung cho nhau nhằm quản lý tốt chi phí sản xuất từ đó đề ra các biện pháp hạ giá thành sản phẩm. II. GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG DOANH NGHIỆP 1. Khái niệm về giá thành sản phẩm Giá thành sản phẩm là biểu hiện bằng tiền của hao phí về lao động sống, lao động vật hoá và các chi phí cần thiết khác tính cho một khối lượng hoặc một đơn vị sản phẩm (công việc, lao vụ) do doanh nghiệp đã sản xuất hoàn thành. Giữa giá thành sản phẩm và chi phí sản xuất có sự giống và khác nhau. Chi phí sản xuất hợp thành giá thành sản phẩm nhưng không phải toàn bộ chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ đều được tính vào giá thành sản phẩm trong kỳ. Giá thành sản phẩm biểu hiện lượng chi phí sản xuất để hoàn thành việc sản xuất một đơn vị hay một khối lượng sản phẩm nhất định. Giá thành sản phẩm của một doanh nghiệp biểu hiện chi phí cá biệt của một doanh nghiệp để sản xuất sản phẩm. Cùng một loại sản phẩm trên thị trường có thể có nhiều doanh nghiệp cùng sản xuất nhưng do trình độ công nghệ trang thiết bị và trình độ quản lý khác nhau mà giá thành của các doanh nghiệp về loại sản phẩm đó cũng có thể khác nhau. 2. Chức năng của giá thành sản phẩm Giá thành sản phẩm có hai chức năng chủ yếu đó là: Chức năng thước đo bù đắp chi phí và chức năng lập giá: Toàn bộ chi phí mà doanh nghiệp chi ra để hoàn thành một khối lượng sản phẩm, công việc, lao vụ phải bù đắp bằng chính số tiền thu về tiêu thụ, bán sản phẩm tiêu thụ, bán sản phẩm lao vụ. Việc bù đắp chi phí đầu vào đó mới chỉ đảm bảo cho quá trình tái sản xuất giản đơn. Mục đích sản xuất là nguyên tắc kinh doanh trong cơ chế thị trường đòi hỏi các doanh nghiệp phải đảm bảo trang trải bù đắp được mọi chi phí đầu vào của quá trình sản xuất và phải có lãi. Giá bán sản phẩm lao vụ phụ thuộc rất nhiều vào quy luật cung cầu vào sự thoả thuận giữa doanh nghiệp và khách hàng. Vì vậy thông qua việc tiêu thụ bán sản phẩm lao vụ mà thực hiện được giá trị sử dụng của sản phẩm. Giá bán sản phẩm lao vụ là biểu hiện giá trị của sản phẩm, phải dựa trên cơ sở giá thành sản phẩm để xác định. Thông qua giá bán sản phẩm để đánh giá mức độ bù đắp chi phí và hiệu quả của chi phí. 3. Phân loại giá thành sản phẩm Tuỳ theo yêu cầu quản lý và công tác hạch toán giá thành khác nhau mà giá thành sản phẩm được phân loại khác nhau. Trong công tác kế hoạch và thống kê, kế toán căn cứ vào tính chất phản ánh các chi phí sản xuất trong giá thành mà phân chia giá thành kế hoạch, giá thành định mức và giá thành thực tế. - Giá thành kế hoạch: Là mức dự tính các chi phí đã qui định trong phạmvi giá thành cần cho sản xuất sản phẩm, được xây dựng trên cơ sở số lượng sản phẩm kế hoạch và chi phí sản xuất kế hoạch. Giá thành kế hoạch là một trong những chỉ tiêu quan trọng trong hệ thống chỉ tiêu kế hoạch sản xuất kỹ thuật, tài chính của doanh nghiệp. Giá thành kế hoạch được tính toán trước khi tiến hành sản xuất sản phẩm của kỳ kế hoạch. Giá thành kế hoạch xác định giới hạn chi phí để sản xuất sản phẩm nó không thay đổi trong kỳ kế hoạch. - Giá thành định mức: Là giá thành được tính toán trên cơ sở các định mức kinh tế kỹ thuật sản xuất tại thời điểm nhất định trong kỳ kế hoạch. Giá thành định mức cũng có sự thay đổi phù hợp với sự thay đổi của các định mức. Giá thành định mức cũng được xác định trước khi bắt đầu sản xuất sản phẩm. - Giá thành thực tế: Giá thành thực tế của sản phẩm được kế toán tính toán trên cơ sở chi phí sản xuất thực tế. Giá thành thực tế được tính sau khi đã kết thúc quá trình sản xuất và sản phẩm đã thực sự hoàn thành. Giá thành thực tế của sản phẩm là chỉ tiêu phản ánh tổng hợp kết quả phấn đấu của doanh nghiệp trong việc sử dụng lao động, vật tư tiền vốn. Giá thành sản phẩm là chỉ tiêu kinh tế quan trọng trong một doanh nghiệp sản xuất. Việc phân loại giá thành sản phẩm theo những tiêu thức khác nhau giúp cho doanh nghiệp hạch toán và quản lý tốt giá thành sản phẩm. Có như vậy mới tìm ra được biện pháp cụ thể để hạ thấp giá thành nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất của doanh nghiệp. 4. Đối tượng và phương pháp tính giá thành sản phẩm 4.1. Đối tượng tính giá thành Để tính được giá thành sản phẩm thì công việc đầu tiên là phải xác định được đối tượng tính giá thành sản phẩm. Đối tượng tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất là những sản phẩm, công việc, lao vụ nhất định đã hoàn thành cần phải tính được giá thành và giá thành đơn vị. Để xác định đối tượng tính giá thành sản phẩm phải căn cứ đặc điểm, cơ cấu tổ chức sản xuất, đặc điểm quy trình sản xuất, kỹ thuật sản xuất sản phẩm cụ thể. - Nếu doanh nghiệp tổ chức sản xuất sản phẩm hàng loạt thì đối tượng tính giá thành sản phẩm là từng loại sản phẩm. - Nếu quy trình sản xuất phức tạp kiều liên tục tức là sản phẩm sản xuất ra phải qua nhiều giai đoạn chế biến, sản phẩm ở giai đoạn trước là đối tượng chế biến ở giai đoạn sau và sản phẩm của từng giai đoạn có thể gián đoạn về mặt kỹ thuật thì đối tượng tính giá thành có thểlà nửa thành phẩm ở từng giai đoạn sản xuất và là thành phẩm ở giai đoạn cuối. - Nếu doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu song song. Mỗi loại sản phẩm làm ra bao gồm nhiều chi tiết bộ phận cấu thành, mỗi chi tiết lại tiến hành sản xuất trên một quy trình riêng nhưng song song đồng bộ nhau. Sau đó lắp ráp lại thành sản phẩm thì đối tượng tính giá thành là từng sản phẩm hoàn thành hay từng bộ phận chi tiết sản phẩm. Xác định đối tượng tính giá thành sản phẩm là căn cứ để nhân viên kế toán tiến hành mở các phiếu tính giá thành sản phẩm theo từng đối tượng phục vụ cho việc giám đốc tình hình thực hiện kế hoạch giá thành, phát hiện ra khả năng tiềm tàng để có biện pháp hạ thấp chi phí giá thành. 4.2. Kỳ tính giá thành Kỳ tính giá thành là thời kỳ bộ phận kế toán cần phải tiến hành công việc tính giá thành cho đối tượng tính giá thành. Để xác định kỳ tính giá thành thích hợp phải căn cứ vào đặc điểm tổ chức sản xuất vào chu kỳ sản xuất sản phẩm. Do vậy kỳ tính giá thành ở doanh nghiệp sản xuất thường như sau: - Đối với các loại sản phẩm sản xuất liên tục, khối lượng sản phẩm lớn, chu kỳ sản xuất ngắn xen kẽ thì tính giá thành là hàng tháng. - Đối với các loại sản phẩm sản xuất theo đơn đặt hàng thì hoàn thành toàn bộ theo đơn đặt hàng mới tính giá thành toàn bộ đơn đặt hàng đó - Đối với loại sản phẩm được tổ chức sản xuất đơn chiếc, hàng loạt chukỳ sản xuất dài, sản phẩm chỉ hoàn thành khi kết thúc chu kỳ của loại sản phẩm đó thì kỳ tính giá thành thích hợp là vào thời điểm kết thúc chu kỳ sản xuất. 4.3. Các phương pháp tính giá thành Phương pháp tính giá thành sản phẩm là các cách thức, các phương pháp tính toán xác định là giá thành đơn vị của từng loại sản phẩm lao vụ dịch vụ hoàn thành. Tuỳ theo đặc điểm quy trình sản xuất sản phẩm cũng như yêu cầu và trình độ của công tác quản lý, công tác kế toán của từng doanh nghiệp, từng loại hình sản xuất cụ thể, kế toán có thể sử dụng một trong các phương pháp tính giá thành sau: 4.3.1. Phương pháp trực tiếp (phương pháp giản đơn) Phương pháp này áp dụng trong các doanh nghiệp thuộc loại hình sản xuất giản đơn, số lượng mặt hàng ít sản xuất với khối lượng ít và chu kỳ sản xuất ngắn. = + - Giá thành ở đây là giá thành của sản phẩm, lao vụ, dịch vụ hoàn thành trong kỳ phương pháp này áp dụng trong trường hợp đối tượng tập hợp chi phí sản xuất cũng là đối tượng tính giá thành sản phẩm. 4.3.2. Phương pháp tính giá thành phân bước Áp dụng đối với doanh nghiệp mà quá trình sản xuất sản phẩm được thực hiện ở nhiều bộ phận sản xuất, nhiều giai đoạn công nghệ, đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là các giai đoạn công việc còn đối tượng tính giá thành là sản phẩm lao vụ dịch vụ hoàn thành ở giai đoạn cuối hoặc là cả nửa thành phẩm ở các giai đoạn. Z = C1 + C2 + C3 Cn. Trong đó C1, C2 Cn là chi phí sản xuất ở giai đoạn 1, 2 n.1 4.3.3. Phương pháp hệ số Phương pháp này được áp dụng trong doanh nghiệp mà trong cùng một quy trình công nghệ sản xuất cùng sử dụng một thứ nguyên vật liệu và một lượng lao động nhưng thu được đồng thời nhiều sản phẩm khác nhau và chi phí không tập hợp riêng cho từng loại sản phẩm mà phải tập hợp chung cho cả quá trình sản xuất. Do đó đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là toàn bộ quy trình công nghệ sản xuất còn đối tượng tính giá thành là từng sản phẩm. Giá thành đơn vị SP từng loại = Giá trị SP dd đầu kỳ + Tổng CP phát sinh trong kỳ - Giá trị SP dd cuối kỳ + Hệ số quy đổi SP cùng loại Tổng số lượng thực tế của SP thứ i x Hệ số quy đổi SP thứ i 4.3.4. Phương pháp tỷ lệ Áp dụng trong các doanh nghiệp có cùng một quy trình công nghệ nhưng sản xuất ra nhiều loại sản phẩm có quy cách phẩm chất khác nhau như may mặc dệt kim, đóng giầy, cơ khí chế tạo Để giảm bớt khối lượng hạch toán kế toán tiến hành tập hợp chi phí sản xuất theo nhóm sản phẩm cùng loại. Do đó đối tượng tập hợp chi phi sản xuất là nhóm sản phẩm còn đối tượng tính giá thành là từng sản phẩm. = x = 4.3.5. Phương pháp loại trừ giá trị sản phẩm phụ Áp dụng đối với các doanh nghiệp mà trong cùng quy trình công nghệ sản xuất vừa được sản phẩm chính, vừa thu được sản phẩm phụ. = + - - 4.3.6. Phương pháp tính theo đơn đặt hàng Áp dụng đối với những doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuất phức tạp kiểu song song, hoặc là tổ chức đơn chiếc hoặc sản xuất hàng loạt nhỏ, hàng loạt vừa theo đơn đặt hàng hoặc là hợp đồng kinh tế. - Thường là chu kỳ sản xuất dài và riêng cho từng đơn đặt hàng. - Đối tượng tính giá thành là từng loại sản phẩm hoặc từng loại hàng của từng đơn đặt hàng. - Kỳ tính giá thành phù hợp với chu kỳ sản xuất. 4.3.7. Phương pháp tính theo mục đích Áp dụng đối với những doanh nghiệp có quy trình công nghệ sản xuất đã được định hình và sản phẩm đã đi vào sản xuất ổn định. Từ đó đơn vị xây dựng được các định mức kinh tế kỹ thuật và dự toán chi phí tương đối hợp lý trình độ quản lý và nghiệp vụ kế toán vững vàng. = + - III. MỐI QUAN HỆ GIỮ CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM Chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm có quan hệ chặt chẽ với nhau trong quá trình sản xuất và tạo ra sản phẩm. Chi phí biểu hiện mặthao phí còn giá thành biểu hiện mặt kết quả của quá trình sản xuất. Đây là hai mặt thống nhất của một quá trình, vì vậy chúng giống nhau về chất. Giá thành sản phẩm và chi phí sản xuất đều bao gồm các hao phí về lao động sống và lao động vật hoá mà doanh nghiệp đã bỏ ra trong quá trình chế tạo sản phẩm. Tuy nhiên do bộ phận chi phí giữa các kỳ không đều nhau nên giá thành và chi phí sản xuất lại khác nhau về lượng. Điều đó được thể hiện ở các điểm sau: - Chi phí sản xuất luôn gắn với một thời kỳ nhất định còn giá thành sản phẩm gắn liền với một loại sản phẩm công việc, lao vụ nhất định. - Trong giá thành sản phẩm chỉ bao gồm một phần chi phí thực tế đã phát sinh hoặc một phần chi phí sẽ phát sinh ở các kỳ sau nhưng đã ghi là chi phí ở kỳ này. - Giá thành sản phẩm chứa đựng cả phần chi phí của kỳ trước chuyển sang (chi phí dở dang đầu kỳ) Ta có thể biểu hiện mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm qua sơ đồ sau: Chi phí sx dd đk Chi phí sx phát sinh trong kỳ Tổng giá thành sản phẩm Chi phí sx dd cuối kỳ D B C A Qua sơ đồ trên ta thấy = + - Chi phí sản xuất dở dang đầu kỳ và chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ bằng nhau hoặc các ngành sản xuất không có sản phẩm dở dang thì tổng giá thành bằng tổng chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ. CHƯƠNG II THỰC TRẠNG VỀ CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TẠI XÍ NGHIỆP KHAI THÁC CÔNG TRÌNH THUỶ LỢI HUYỆN GIA LỘC - HẢI DƯƠNG I. ĐẶC ĐIỂM CHUNG VỀ XÍ NGHIỆP 1. Quá trình hình thành và phát triển Xí nghiệp Khai thác công trình thuỷ lợi tiền thân là trạm thuỷ nông. Từ những năm 1960 Nhà nước đầu tư xây dựng một số trạm bơm nhỏ nằm rải rác trong toàn huyện, diện tích phục vụ tưới tiêu còn rất ít, một số xã trong huyện còn dùng máy bơm dầu và công cụ thủ công. Trạm được Nhà nước giao nhiệm vụ đóng mở cống, vận hành các trạm bơm điện dẫn nước tưới tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp được Nhà nước cấp kinh phí cho mọi hoạt động. Thời gian này Nhà nước cũng đầu tư thêm một số trạm bơm nữa, quy mô sản xuất ngày càng lớn. Cùng với sự thay đổi cơ chế quản lý của Nhà nước từ bao cấp sang cơ chế thị trường. Hội đồng Bộ trưởng đã có quyết định về việc giao thu thuỷ lợi phí của hộ nông dân. Sử dụng nguồn nước để trồng lúa và hoa mầu, năm 1986, trạm thuỷ nông được đổi tên thành Xí nghiệp thuỷ nông, là đơn vị kinh doanh hạch toán độc lập. Doanh thu chính là nguồn thu thuỷ lợi phí, lấy nguồn thu đó để trang trải chi phí hàng năm và phải có lãi. Ngày 19/6/1996 UBND tỉnh Hải Dương ra Quyết định số 1270/QĐ-UB về việc thành lập Doanh nghiệp Nhà nước. * Nhiệm vụ kinh doanh của Xí nghiệp: - Vận hành hệ thống tưới tiêu nước phục vụ sản xuất nông nghiệp. - Dịch vụ về nước đối với dân sinh và các ngành nghề khác. - Khảo sát, thiết kế, lập thủ tục sửa chữa công trình, tu sửa thường xuyên và thi công các công trình thuỷ lợi nhỏ trong phạm vi quản lý của xí nghiệp. * Phạm vi hoạt động của Xí nghiệp Xí nghiệp có phạm vi hoạt động trên toàn bộ lãnh thổ huyện Gia Lộc - Hải Dương và liên kết với một số vùng lân cận. 2. Tổ chức bộ máy quản lý của xí nghiệp a) Bộ máy quản lý Giám đốc Phó Giám đốc Phòng Kế hoạch Phòng Tài vụ Phòng Kế toán Phòng Tổ chức Hành chính Cụm số 1 Cụm số 1 Cụm số 1 Cụm số 1 Đội Sửa chữa Trạm bơm Trạm bơm Trạm bơm Trạm bơm Quan hệ chỉ đạo trực tiếp b) Bộ máy kế toán Kế toán trưởng Kế toán thanh toán Kế toán tổng hợp Kế toán TL và BHXH Kế toán vật tư TSCĐ Thủ kho thủ quỹ 3. Tình hình kinh doanh của xí nghiệp qua các năm 3.1. Tình hình tài sản Tài sản là yếu tố không thể thiếu được của quá trình sản xuất kinh doanh. Trong bất kỳ doanh nghiệp nào tài sản là một trong những chỉ tiêu quan trọng để đánh giá qui mô, mức độ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, tài sản là toàn bộ tiềm lực kinh tế của doanh nghiệp việc sử dụng và quản lý tài sản là một trong những nội dung quan trọng vì nó liên quan đến tài chính của doanh nghiệp, đảm bảo cho sản xuất kinh doanh tiến hành bình thường với hiệu quả cao. Qua số liệu của phòng kế toán trong 3 năm cho ta thấy tổng tài sản của xí nghiệp có xu hướng tăng nhanh. Năm 2002 so với năm 2001 tăng 1.103.128.350đ tương ứng với 17,87%. Năm 2003 so với năm 2002 tăng 2.187.942.200đ tương ứng với 30,07% trung bình trong 3 năm tăng 23,82%. Tổng tài sản tăng chủ yếu là do tăng TSCĐ hữu hình. Tài sản cố định chiếm tỷ trọng trong tổng số tài sản của xí nghiệp năm 2001 là 41,98% năm 2002 chiếm 48,8% năm 2003 chiếm 66,7%. Năm 2002 so với năm 2001 TSCĐ tăng 958.562đ tương ứng với 36,98%, năm 2003 so với năm 2002 tăng 2.187.942.200đ tương ứng với 17,8%. Bình quân 3 năm tăng 56,06%. Điều này chứng tỏ xí nghiệp đã được đầu tư mua sắm, xây dựng tương đối lớn. Với xu hướng tăng như vậy sẽ rất tốt để duy trì và phát triển mở rộng quy mô sản xuất của xí nghiệp. - Về tài sản lưu động. Có xu hướng giảm đặc biệt năm 2004 giảm so với năm 2003 là 15,41% tương ứng với 574.246.800đ. Trong khi năm 2003 vẫn tăng so với năm 2001 là 4,03% tương ứng với 144.566.050đ, bình quân 3năm giảm 6,19% việc giảm này chủ yếu là do các khoản phải thu giảm. Năm 2003 các khoản phải thu giảm so với năm 2002 là 26,87% tương ứng với 845.372.900đ. Qua đó cho ta thấy đơn vị đã phấn đấu giảm nợ đọng của khách hàng, tận thu một cách tối đa làm tăng vốn bằng tiền. Vì vốn tiền mặt ở đây chiếm tỷ trọng rất ít. Trong khi các khoản phải thu chiếm tỷ trọng rất lớn đặc biệt các khoản phải thu chiếm 78,48% trong tổng số TSLĐ, vốn bằng tiền chỉ có 7,5%%. Năm 2002 khoản phải thu chiếm 84,43% vốn bằng tiền chỉ có 5,26%. Năm 2003 vốn bằng tiền chỉ có 11,46% trong khi khoản phải thu là 72,99%. Đây là một vấn đề rất khó khăn trong quá trình sản xuất. Đơn vị không có vốn hoạt động còn để khách hàng chiếm dụng vốn quá nhiều. Nhưng năm 2004 đơn vị đã có biện pháp tháo gỡ làm giảm khoản thu của khách hàng từ 3.122.187.200đ xuống còn 2.287.664.300đ đây là một chiều hướng tốt. 3.2. Tình hình nguồn vốn Trong sản xuất kinh doanh tài sản và nguồn vốn luôn tồn tại và có mối quan hệ mật thiết với nhau. Tài sản của doanh nghiệp được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau. Qua biểu 03 ta thấy được nguồn hình thành tài sản của doanh nghiệp. Tổng nguồn vốn của xí nghiệp có sự biến động lớn theo chiều hướng tăng dần. Năm 2003 tăng 17,87% tương ứng tăng 1.103.128.350đ so với năm 2002. Năm 2004 so với năm 2003 tăng 33,07% tương ứng tăng 2.187.942.200đ.Tổng nguồn vốn tăng chủ yếu là tăng nguồn vốn quỹ, trong khi nợ phải trả lại giảm. Nguồn vốn quỹ được tăng dần qua các năm. Năm 2003 so với năm 2002 tăng 14,44% tương ứng ăng 502.877.100đ. Năm 2004 so với năm 2003 tăng 74,98% tương ứng tăng 2.987.739.500đ. Bình quân 3 năm tăng 41,51%. Nợ phải trả giảm trung bình qua 3 năm 7,97% phải trả cho người bán giảm 4,47%.Vay ngắn hạn từ mức 450.000.000đ năm 2003, đến năm 2004 không có nợ vay. Như vậy nguồn vốn chủ sở hữu của xí nghiệp tăng nhanh, phải trả cho người bán giảm chứng tỏ xí nghiệp đã được Nhà nước đầu tư vốn xây dựng công trình, xây dựng trạm bơm làm tăng vốn chủ sở hữu. 3.3. Tình hình lao động Ở bất kỳ doanh nghiệp nào sản xuất kinh doanh có hiệu quả ngoài các yếu tố vật chất, lợi thế thì vấn đề lao động có vị trí cực kỳ quan trọng. Do đó việc tổ chức lao động và sử dụng lao động phải hợp lý đúng đắn, kịp thời, sáng tạo để tạo ra các mối quan hệ chặt chẽ trong dây chuyền sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Căn cứ vào thông tư số 06/1998/TT-BNN-TCCB. Ngày 3/9/1998 của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của xí nghiệp Khai thác Công trình thuỷ lợi thì lao động ở xí nghiệp được phân loại như sau: - Lao động trực tiếp sản xuất gồm: + Lao động công nghệ: Là lao động trực tiếp vận hành bảo dưỡng máy bơm điện, lao động bảo dưỡng công trình kênh mương. + Lao động phụ trợ và phục vụ: Là lao động sửa chữa công trình và cơ điện, lao động thiết kế, lao động điều hành tưới tiêu nước (cán bộ quản lý cụm), thủ kho thủ quỹ, cung ứng, bảo vệ + Lao động gián tiếp: gồm có lao động quản lý xí nghiệp như Giám đốc, Phó giám đốc, trưởng phó phòng, trưởng trạm, nhân viên tổ chức hành chính, lao động tiền lương, kế hoạch, kế toán, văn thư Lao động gián tiếp trình độ đại học cũng tăng, trong khi số lượng lao động không tăng và có chiều hướng giảm. Năm 2002 không tăng, năm 2003 giảm 1người tương ứng với 7,14%. Trình độ đại học cao đẳng tăng bình quân 3 năm 8,03%; trung cấp giảm 13,41%. Qua đó ta thấy xí nghiệp đã có hướng giảm lao động gián tiếp, tăng lao động trưc tiếp, tăng chất lượng lao động, đảm bảo cho sản xuất đạt hiệu quả cao. Năng suất lao động tăng, chi phí giá thành giảm. II. TÌNH HÌNH CHI PHÍ QUẢN LÝ SẢN XUẤT 1. Các khoản mục theo yếu tố chi phí Chi phí sản xuất của doanh nghiệp là toàn bộ chi phí liên quan đến sản xuất chế tạo sản phẩm cũng như chi phí liên quan đến các hoạt động phục vụ sản xuất trong phạm vi toàn xí nghiệp bao gồm: Các khoản mục 2003 2004 So sánh 2004/2003 Số lượng Tỷ lệ % Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp 168.219.300 217.990.800 49771500 29,58 Chi phí nhân công trực tiếp 225.183.900 188.231.200 -36952700 -16,4 Chi phí sản xuất chung. 317.898.000 453.627.970 135729970 42,7 Từ bảng kết quả trên ta thấy chi phí nguyên vật liệu trực tiếp tăng 29,58%, chi phí sản xuất chung tăng 42,7%. Ta thấy xí nghiệp đã đầu tư nhiều vào các thiết bị máy móc nâng cao hiện đại hoá kênh mương Mặt khác ta thấy chi phí nhân công trực tiếp giảm chứng tỏ sự đầu tư phù hợp của xí nghiệp đã ngày càng giảm lượng nhân công trực tiếp. Do Xí nghiệp là một ngành sản xuất có tính đặc thù riêng, sản xuất ra sản phẩm là nước tưới tiêu tiêu chuẩn mà đầu vào cũng là nước cho nên các khoản mục chi phí có phần khác với các ngành sản xuất khác. Hiện nay, căn cứ vào thông tư số 06TC/TCDN ngày 24/02/1997 của Bộ Tài chính hướng dẫn chế độ quản lý tài chính đối với doanh nghiệp hoạt động công ích, từ thông tư liên tịch 90/1997- TTLT/TC-NN ngày 1912/1997 của Bộ Tài chính, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn hướng dẫn chế độ quản lý tài chính đối với doanh nghiệp Nhà nước hoạt động công ích trong lĩnh vực khai thác và bảo vệ công trình thuỷ lợi. UBND tỉnh Hải Dương ra Quyết định số 1854/1998/QĐ-UB về việc ban hành quy định tạm thời về chế độ quản lý tài chính đối với doanh nghiệp hoạt động công ích thì các khoản chi phí sản xuất của xí nghiệp bao gồm: - Chi tiền nước tạo nguồn. - Chi tiền điện tưới tiêu - Chi phí tiền lương và các khoản BHXH trích theo lương. - Khấu hao cơ bản TSCĐ - Chi sửa chữa lớn, thường xuyên - Chi phí nguyên vật liệu, nhiên liệu, năng lượng - Chi phí công tác thu 3% trên tổng thu. - Chi trả tiền lãi vay. - Chi phí bằng tiền khác. 2. Phân tích một số yếu tố chi phí Đối với bất kỳ doanh nghiệp nào mọi yếu tố chi phí để cấu tạo nên giá của sản phẩm đều rất quan trọng. Trong bài luận văn này em sẽ đi vào phân tích 4 yếu tố chi phí chiếm tỷ lệ lớn sau: - Chi phí nước tạo nguồn - Chi phí tiền điện tưới tiêu - Chi phí sửa chữa TSCĐ (TSCĐ) - Chi công tác thu thủy lợi phí a) Chi phí nước tạo nguồn Hệ thống Bắc Hưng Hải có nhiệm vụ tạo nguồn nước tưới cho xí nghiệp có hai vụ lúa chiêm và vụ lúa mùa với một diện tích nhất định. Hệ thống này đảm bảo giữ mực nước tại các chốt theo quy trình nhằm tạo nguồn nước tưới. Vì vậy diện tích được hưởng lợi của hệ thống này phải trả tiền nước tạo nguồn. Hợp đồng kinh tế tạo nguồn nước cho cả năm theo vụ chiêm và vụ mùa (6 tháng). Kết thúc một vụ mùa thì tiến hành nghiệm thu thanh lý hợp đồng. Trong quý IV năm 2004 có biên bản thanh lý hợp đồng tưới tạo nguồn mùa 2004 và kèm theo hợp đồng kinh tế số 04 ngày 23/3/2004 với tổng số tiền là 139.200.000 Việt Nam đồng. Năm 2003 với tổng số tiền là 129.800.000đ. Như vậy năm 2004 tăng so với năm 2003 là 9.400.000đ tức tăng 7,24%. b) Chi phí tiền điện tưới tiêu Do đặc điểm sản xuất của ngành để có nước dẫn tới mặt ruộng tưới cho lúa và ngược lại để tiêu nước cho lúa khỏi úng cần phải có hệ thống máy bơm. Hệ thống này ở Xí nghiệp là hệ thống công trình bơm điện tưới tiêu bằng động lực. Khi máy bơm hoạt động thì tiêu thụ một nguồn điện rất lớn. Đây là chi phí cấu thành trực tiếp để xem xét hạ giá thành sản phẩm tưới tiêu của xí nghiệp: ta có bảng số liệu sau: BẢNG KÊ CHI PHÍ TIỀN ĐIỆN Năm Tổng số tiền Tưới Tiêu 2003 71.239.360 42.180.200 29.059.160 2004 80.046.120 50.195.640 29.850.480 Tổng cộng 151.285.480 92.375.840 58.909.640 Xí nghiệp đầu tư thêm nhiều máy móc thiết bị điều này dẫn đến số lượng điện năng tiêu thụ lớn hơn do vậy chi phí tiền điện tưới tiêu tăng lên năm 2004 tăng 12,36% so với năm 2003. c) Chi phí sửa chữa TSCĐ Trong quá trình sử dụng TSCĐ bị hao mòn và hư hỏng từng bộ phận, để đảm bảo cho TSCĐ hoạt động bình thường có hiệu quả trong suốt thời gian sử dụng. Đơn vị phải thường xuyên tiến hành bảo dưỡng và sửa chữa khi hư hỏng. Sửa chữa TSCĐ ở Xí nghiệp Khai thác công trình thuỷ lợi là công việc sửa chữa, nạo vét theo chu kỳ hoặc xử lý với số lượng lớn, hoặc phải thay thế một số bộ phận quan trọng bị hư hỏng nặng. Giá trị sửa chữa lớn hơn 10 triệu đồng. Thời gian sửa chữa thường vào cuối vụ lúa hoặc cuối năm. Ta có bảng số liệu sau: Năm 2003 chi phí thực tế sửa chữa TSCĐ là 387.600.000đ và năm 2004 là 455.000.000đ. Ta thấy chi phí tăng 17,38%. d) Chi phí công tác thu thủy lợi phí Căn cứ vào quyết định số 1854/1998/QĐ-UB ngày 28 tháng 07 năm 1998 của UBND tỉnh Hải Dương. Doanh nghiệp quản lý quản lý khai thác công trình thuỷ lợi có thêm mục chi công tác thu thuỷ lợi phí và được tính vào chi phí không quá 3%. Mức thực thu cụ thể như sau: - Mức thu đạt dưới 90% được tính 2% (chi cho đối tượng thu nộp tiền 1,5%; các tổ chức, cá nhân có tác động trong công tác thu 0,5%). - Mức thu đạt từ 90% trở lên được trích 3% (chi cho đối tượng thu nộp tiền 2%; các tổ chức cá nhân, liên quan 1%). Vụ mùa năm 2004 xí nghiệp thu được 91,3% tổng thu thuỷ lợi phí vì vậy số tiền trích trả cho công tác thu phí là: 1.086.525.000 x 3% = 32.595.750đ Vụ mua năm 2003 xí nghiệp thu được 86% tổng thu thuỷ lợi phí vì vậy số tiền trích trả công tác thu phí là: 1.086.525.000 x 2% = 20.173.050đ 3. Kết quả sản xuất kinh doanh Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh là một chỉ tiêu rất quan trọng, dựa vào đó để đánh giá hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Trong 2 năm gần đây Xí nghiệp Khai thác công trình thuỷ lợi huyện Gia Lộc - Hải Dương đã đạt được những kết quả sau đây: BẢNG KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT CỦA XÍ NGHIỆP ĐVT: VNĐ TT Chỉ tiêu Các năm So sánh 2003/2002 So sánh 2004/2003 2002 2003 2004 Số lượng Tỷ lệ (%) Số lượng Tỷ lệ (%) 1 Tổng doanh thu 3.450.500.000 3.586.125.000 4.021.666.800 135625000 3,93 435541800 12,14 2 Doanh thu thuần 3.450.500.000 3.586.125.000 4.021.666.800 135625000 3,93 435541800 12,14 3 Giá thành sản phẩm 3.401.070.400 3.379.126.300 3.690.650.200 -21944100 -6,4 311523900 9,22 4 Lợi nhuận gộp 149.429.600 206.998.700 331.016.600 15756910 10,54 124017900 59,9 5 Chi phí Quản lý doanh nghiệp 298.283.700 332.971.750 356.282.880 34688050 11,63 23311130 6,54 6 Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh (248.854.100) (125.973.050) (25.266.280) -122881050 -49,38 -100706770 -79,9 7 Lợi nhuận từ hoạt động tài chính (30.362.800) (34.339.700) (56.610.790) 3976900 13,09 22271091 64,85 8 Tổng lợi tức từ hoạt động khác 21.445.400 5.340.600 7.820.800 -16105800 -75,1 2480200 46,44 9 Tổng lợi tức trước thuế (257.771.500) (154.972.150) (74.056.270) -102799350 -39,9 -80915880 -52,2 10 Thuế thu nhập phải nộp 0 0 0 - - - - 11 Lợi nhuận sau thuế (257.771.500) (154.972.150) (74.056.270) -102799350 -39,9 -80915880 -52,2 Tổng doanh thu năm 2003 so với năm 2002 tăng 3,9% ứng với 135.625.000đ. Năm 2004 so với năm 2003 tăng 12,14% ứng với 435.541.800đ, bình quân 3 năm tăng 6,88%. Như vậy, doanh thu có xu hướng tăng nhanh. Doanh thu tăng một phần do giá thóc tăng, diện tích cũng tăng nhưng không đáng kể. Do đó, việc tăng doanh thu không hoàn toàn do hiệu quả sản xuất kinh doanh mang lại. Doanh thu tăng nhưng giá vốn hàng bán năm 2003 so với năm 2002 lại giảm làm cho lợi nhuận gộp năm 2002 là 49.429.600đ. Năm 2003 là 206.998.700đ tăng 318,7% ứng với 157.569.100đ. Năm 2004, giá vốn hàng bán tăng 9,2% so với năm 2003 làm cho lợi nhuận gộp chỉ tăng được 59,9% ứng với 124.017.900đ. Bình quân 3 năm lợi nhuận gộp tăng 138,16% thế nhưng sản xuất kinh doanh lại bị thua lỗ. Tuy nhiên, năm sau giảm nhiều so với năm trước. Tổng lợi nhuận trước thuế năm 2003 so với năm 2002 lỗ giảm 40% ứng với 102.799.350đ. Năm 2004 so với 2003 lỗ giảm 52,2% ứng với 80.915.880đ, bình quân 3 năm lỗ giảm 45,69%. Lỗ giảm do doanh thu tăng. Riêng năm 2003, doanh thu tăng, giá vốn hàng bán lại giảm làm cho lợi nhuận gộp tăng cao 318,7% nhưng chi phí quản lý doanh nghiệp tăng 11,6%, lỗ từ hoạt động tài chính cũng tăng do không có vốn phải vay trả lãi. Lãi từ hoạt động khác giảm làm cho lỗ chỉ giảm được 40%. Đến năm 2004 so với năm 2003 doanh thu tăng 12,14% nhưng giá vốn hàng bán lại tăng 9,2%, chi phí quản lý doanh nghiệp tăng 7%, lỗ từ hoạt động tài chính tăng 64,8% ứng với 22.271.090đ, lãi từ hoạt động khác tăng 46,4% ứng với 2.480.200đ làm cho lỗ giảm 52,2%. Qua đó chứng tỏ rằng sản xuất kinh doanh tuy có chiều hướng tốt song vẫn chưa thực sự mang lại hiệu quả cao. Giá vốn hàng bán lên xuống thất thường vì nó phụ thuộc rất lớn vào điều kiện tự nhiên, song chi phí quản lý doanh nghiệp hàng năm tăng nhiều ảnh hưởng lớn đến hiệu quả sản xuất kinh doanh, cần có biện pháp giảm tối đa chi phí này. Do hoạt động tài chính của doanh nghiệp bị lỗ hàng năm và có nhiều hướng tăng. Thuế thu nhập doanh nghiệp không phải nộp. Lợi tức sau thuế và trước thuế không đổi. Lợi tức sau thuế trên một đồng chi phí sản xuất giảm so với lãi xuất thuần nhưng cũng có chiều hướng tăng qua các năm làm cho một đồng chi phí bỏ ra bị mất 0,0758đ lãi sau thuế năm 2002 xuống chỉ còn mất 0,020đ năm 2003. Qua tìm hiểu thực tế tại xí nghiệp cho thấy tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh càng ngày càng có hiệu quả hơn, quy mô sản xuất lớn hơn, doanh thu tăng, chi phí giảm làm cho lợi nhuận tăng, điều đó cho thấy xí nghiệp ngày càng phát triển. Tuy so với kế hoạch không đảm bảo còn bị lỗ nhưng cũng là một sự cố gắng lớn, nhất là trong điều kiện sản xuất của đơn vị phụ thuộc chủ yếu vào điều kiện tự nhiên, rủi ro lớn. Bù đắp lại lợi ích dân sinh kinh tế ngày càng phát triển. Đó cũng là mục tiêu để đạt được của xí nghiệp cũng như của Nhà nước. III.THỰC TRẠNG VỀ GIÁ THÀNH SẢN PHẨM CỦA XÍ NGHIỆP 1. Đối tượng tính giá thành của xí nghiệp Như đã biết quy trình sản xuất sản phẩm nước tưới tiêu, phục vụ cho sản xuất nông nghiệp là một quy trình sản xuất giản đơn, quy trình này được lặp đi lặp lại trong suốt thời gian dài từ khi bắt đầu làm đất tới khi thu hoạch đối với lúa là 06 tháng. Công việc sản xuất thường được tiến hành theo hợp đồng giữa xí nghiệp với các hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp khối lượng sản xuất là diện tích tưới, tiêu lúa tính bằng ha; đảm bảo đưa nước tưới tận mặt ruộng và thường xuyên đủ nước theo nhu cầu phát triển của cây trồng. Tuy sản xuất theo hợp đồng riêng từng hợp tác xã nhưng đơn vị cũng không tính giá thành sản phẩm theo từng đơn đặt hàng, từng cụm thuỷ nông. Mà đối tượng tính giá thành ở đây là diện tích phục vụ tưới tiêu lúa toàn doanh nghiệp tính bằng ha. Kỳ tính giá thành là 06 tháng. Xí nghiệp tập hợp chi phí sản xuất theo quý nhưng 02 quý mới tính giá thành. 2. Phương pháp đánh giá sản phẩm làm dở ở xí nghiệp Sản phẩm làm dở là khối lượng công việc, sản phẩm còn trong quá trình sản xuất, chế biến hoặc đang nằm trên dây truyền công nghệ nhưng vẫn còn tiếp tục gia công, chế biến mới có thể trở thành sản phẩm. Đánh giá sản phẩm làm dở là tính toán, xác định phần chi phí sản xuất mà chi phí dở dang cuối kỳ phải chịu. Đối với xí nghiệp KTCTTL Gia Lộc sản xuất theo đơn đặt hàng. Sản phẩm được nghiệm thu bàn giao khi kết thúc quá trình sản xuất sản phẩm. Xí nghiệp không có sản phẩm dở dang cho nên tổng chi phí là tổng giá thành 3. Phương pháp tính giá thành sản phẩm tưới tiêu Xuất phát từ đối tượng tập hợp chi phí sản xuất là toàn bộ quy trình công nghệ từ khi bắt đầu làm đất đến khi thu hoạch trong toàn xí nghiệp và đối tượng tính giá thành là 1 ha tưới, tiêu lúa. Để đảm bảo phù hợp đối tượng tập hợp chi phí và đối tượng tính giá thành. Xí nghiệp đã thực hiện tính giá thành theo phương pháp trực tiếp kết hợp với hệ số. BẢNG TÍNH QUY ĐỔI HÀNG NĂM TT Loại dịch vụ Diện tích thực tế phục vụ (ha) Hệ số Diện tích quy đổi (ha) 1 Tiêu 6.400 1 6.400 2 Tưới 8.600 1.75 15.050 Tổng cộng 15.000 21.450 Tổng giá thành = x Từ đó kế toán lập bảng tính giá thành. Như vậy giá thành 1ha tưới, tiêu lúa vụ mùa ở Xí nghiệp khai thác công trình thuỷ lợi Gia Lộc là: Giá thành tính lại là: - 1ha tưới: 157.817.841đ - 1ha tiêu: 90.181.052đ Trên đây toàn bộ quy trình kế toán hạch toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm của Xí nghiệp Khai thác công trình thuỷ lợi huyện Gia Lộc- Hải Dương (phương pháp này tính cho tất cả các năm). CHƯƠNG III MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM GIẢM CHI PHÍ SẢN XUẤT TẠI XÍ NGHIỆP KHAI THÁC CÔNG TRÌNH THUỶ LỢI HUYỆN GIA LỘC - TỈNH HẢI DƯƠNG I. Những tồn tại trong công tác quản lý chi phí Xí nghiệp Khai thác công trình thuỷ lợi huyện Gia Lộc - tỉnh Hải Dương hoạt động công ích không vì mục tiêu lợi nhuận, kinh doanh chủ yếu lấy thu bù chi. Do là một ngành sản xuất phụ thuộc rất lớn vào điều kiện tự nhiên, thời tiết: nắng mưa, ngập úng phụ thuộc vào quá trình phát triển của cây trồng do đó ảnh hưởng không nhỏ đến chi phí sản xuất. Chi phí, giá thành hàng năm không ổn định, thay đổi thất thường, hệ thống máy móc nhiều năm già cỗi, chưa được thay thế vẫn sử dụng có ảnh hưởng rất lớn. II. Một số giải pháp nhằm giảm chi phí ở Xí nghiệp Khai thác công trình thuỷ lợi huyện Gia Lộc - Hải Dương 1. Nâng cao chất lượng lao động Để hạ thấp chi phí phải nâng cao chất lượng lao động. Điều này tưởng chừng mâu thuẫn giữa sử dụng lao động chất lượng cao thì chi phí lớn phải hơn sử dụng lao động chất lượng thấp. Song xét về chi phí ban đầu phải trả thì có thể cao hơn nhưng xét từng chi phí đến khi bàn giao công việc thì sử dụng lao động cao làm giảm đáng kể chi phí. - Việc sử dụng lao động có tay nghề cho phép giảm nhiều chi phí quản lý giám sát. - Việc sử dụng lao động có tay nghề cho phép áp dụng các công nghệ kỹ thuật mới một cách dễ dàng, làm tăng năng suất lao động, giảm tối đa các hao hụt, đặc biệt giảm tối đa việc phải làm đi làm lại. Trước tiên để triển khai hoạt động nâng cao chất lượng lao động phải tiến hành giáo dục tuyên truyền và đề ra các biện pháp, tiêu chuẩn cụ thể tiến độ thực hiện từng giai đoạn để mọi cán bộ, công nhân đều nắm rõ. Bên cạnh việc bồi dưỡng nghiệp vụ theo kế hoạch của doanh nghiệp các cá nhân cần phải tự bồi dưỡng nghiệp vụ, tự rèn luyện theo hướng tinh thông nghề nghiệp công việc mà mình đang làm. Việc nâng cao chất lượng của hàng ngũ cán bộ chủ nhiệm công trình sẽ có tác dụng lớn, tích cực đến việc giảm chi phí sản xuất. 2. Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và đổi mới công nghệ Đầu tư xây dựng hệ thống kiên cố hoá kênh mương tới tận mặt ruộng mục đích chống lãng phí nước, giảm chi phí tiền điện tới mức tối đa. - Công nghệ của chúng ta hiện nay còn quá thấp, tỷ lệ lao động giản đơn quá lớn trong khi đó có thể cơ giới hoá được. Vì vậy, cần phân tích quy trình, cần có sự tham khảo công nghệ, hiện đại hoá tối đa các công đoạn có thể. - Đối với máy móc, thiết bị chính: thay thế hệ thống máy móc đã hết thời gian sử dụng bằng hệ thống máy móc công nghệ tiên tiến để nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm chi phí sửa chữa. 3. Cải tiến và hoàn thiện cơ chế quản lý - bộ máy quản lý - Trong một doanh nghiệp nếu muốn thoát được cơ chế cũ cần xây dựng một cơ chế mới mà trọng tâm của nó hiện nay là cơ chế chịu trách nhiệm. + Giám đốc phải chịu trách nhiệm hoàn toàn về hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. + Các trưởng phòng, trưởng bộ phận phải chịu trách nhiệm về bộ phận thuộc lĩnh vực mà mình quản lý. + Công nhân viên trong doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm về chính hành vi của mình. - Bộ máy quản lý của doanh nghiệp cần phải rút gọn và hoàn thiện theo hướng quản lý chức năng. Trong đó đặc biệt là hệ thống cán bộ chuyên viên ở các cấp quản lý phải được tuyển dụng kỹ; Kiên quyết sắp xếp lại cán bộ cho phù hợp với điều kiện mới, hoàn chỉnh bộ máy quản lý + Xây dựng chức năng, nhiệm vụ từng phòng, ban, xí nghiệp rõ ràng và thủ trưởng các xí nghiệp, phòng, ban phải có trách nhiệm xây dựng chức năng, nhiệm vụ cho từng cán bộ rõ ràng, phù hợp. + Xây dựng cơ cấu tuyển chọn, không tuyển cán bộ theo kiểu cảm tính, không có so sánh, lựa chọn. 4. Nâng cao trình độ của hệ thống cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý của doanh nghiệp - Xây dựng quy chế đào tạo đảm bảo tất cả các cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý doanh nghiệp tốt, luôn cập nhập các kiến thức tổng hợp, các kinh nghiệm mới nhất trong lĩnh vực của mình đảm nhận. Để thực thi điều này phải có bộ phận nghiên cứu nghiêm túc và điều chỉnh kịp thời đúng hướng theo phương pháp. + Đào tạo thường xuyên cho tất cả cán bộ kiến thức kỹ năng nghề nghiệp của từng cán bộ trong vai trò phụ trách bộ phận, thường xuyên phổ biến các thành tựu ứng dụng mới của khoa học kỹ thuật phục vụ cho họ trong quá trình thực hiện công tác. + Đào tạo theo kế hoạch định hướng phát triển. - Chú trọng công tác đào tạo bồi dưỡng cán bộ về trình độ quản lý, khai thác nguồn nước và trình độ tay nghề của công nhân trực tiếp sản xuất, bố trí lao động hợp lý tại mỗi trạm bơm phù hợp với yêu cầu thực tế. Dùng hình thức thưởng phạt kịp thời để gắn trách nhiệm theo người lao động với chất lượng công việc để nâng cao năng suất lao động và giảm chi phí lao động hao phí cho đơn vị diện tích tưới tiêu. - Quan tâm đặc biệt đến các công tác đào tạo ngoại ngữ ở bốn cấp quản lý: chủ nhiệm công trình, cán bộ quản lý xí nghiệp, cán bộ quản lý phòng ban, Ban Giám đốc công ty. 5. Nắm bắt thị trường và xây dựng chiến lược marketing Marketing là một lĩnh vực mới nhưng rất quan trọng đối với doanh nghiệp, đặc biệt là trong cơ chế thị trường. Để giải quyết những tồn tại trong lĩnh vực marketing doanh nghiệp cần phải áp dụng những giải pháp sau: - Nhận thức đúng đủ về marketing trong doanh nghiệp. - Hàng ngũ lãnh đạo trong doanh nghiệp phải có kiến thức cơ bản và luôn phải được cải tiến về lĩnh vực marketing, bổ sung khả năng sử dụng các biện pháp marketing trong thực tế. - Xây dựng hệ thống thông tin thị trường đảm bảo doanh nghiệp luôn nắm được những thông tin mới nhất về các hoạt động kinh tế, kỹ thuật có liên quan để Ban Giám đốc có thể đề xuất các giải pháp cần thiết cho sự phát triển của doanh nghiệp. - Tổ chức hệ thống, phương pháp quảng cáo hợp lý và có hiệu quả. - Công tác dịch vụ sau khi bàn giao công trình (dịch vụ bảo hành) phải được thực hiện một cách nghiêm túc và hoàn hảo. Với các công đã bàn giao, sau một khoảng thời gian sử dụng dài việc xác lập mối quan hệ với các chủ đầu tư là đặc biệt quan trọng. Nó không chỉ thể hiện trách nhiệm của doanh nghiệp đơn vị sản phẩm của mình mà còn là cơ hội để giữ khách, biết được nhu cầu và tâm lý của khách để cải tiến và phục vụ ngày một tốt hơn. KẾT LUẬN Qua thời gian tìm hiểu thực tế về công tác quản lý của Xí nghiệp Khai thác công trình thuỷ lợi huyện Gia Lộc - Hải Dương tôi nhận thấy: nhìn chung công tác này ở Xí nghiệp được tiến hành tương đối tốt trên tất cả các khâu và luon tuân thủ theo chế độ mới của Nhà nước ban hành, phù hợp với đặc điểm điều kiện của xí nghiệp. Do thời gian có hạn nên việc tìm hiểu thực tế chưa sâu, trình độ nghiệp vụ còn hạn chế nên bài viết còn sơ sài. Em rất mong được sự góp ý kiến của thầy cô giáo cũng như Ban giám đốc cùng toàn thể cán bộ trong Xí nghiệp. Em xin chân thành cảm ơn Ban giám đốc, các bác, các cô chú, anh chị trong toàn Xí nghiệp cùng các thầy cô giáo trường Đại học Quản lý và Kinh doanh Hà Nội, đặc biệt cảm ơn thầy giáo: TS. Trần Công Bảy đã tận tâm chỉ bảo, hướng dẫn em hoàn thành bài luận văn này. Hà Nội, tháng 4 năm 2006 Sinh viên Đoàn Tiến Bộ DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo trình “ kế toán tài chính” trường đại học Quản lý và Kinh doanh Hà Nội. 2. Giáo trình “ lý thuyết và thực hành kế toán tài chính” chủ biên Tiến sỹ- Nguyễn Văn Công- Nhà xuất bản tài chính 3. Giáo trình “ Phân tích hoạt động kinh tế của doanh nghiệp” chủ biên Tiến sỹ- Nguyễn Thế Khải - nhà xuất bản Tài Chính 4. Giáo trình “ kế toán quản trị” trường đại học tài chính kế toán – nhà xuất bản Tài Chính- năm 2002. 7. Báo cáo kế toán tài chính của Xí nghiệp khai thác công trình thuỷ lợi Gia Lộc - Hải Dương (2003-2004-2005). MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU 1 Chương I: Lý luận chung về chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp sản xuất 3 1. Khái niệm chi phí sản xuất 3 2. Phân loại chi phí theo mục đích và công dụng của chi phí 3 2.1. Phân loại chi phí theo mục đích và công dụng của chi phí 3 2.2. Phân loại chi phí sản xuất theo nội dung, tính chất kinh tế của chi phí 4 2.3. Phân loại chi phí theo phương pháp tập hợp chi phí sản xuất và mối quan hệ với đối tượng chịu chi phí 5 2.4. Phân loại chi phí sản xuất theo thẩm quyền ra quyết định 5 2.5. Phân loại chi phí sản xuất theo mối quan hệ giữa chi phí với khối lượng sản phẩm sản xuất ra (theo cách ứng xử chi phí): Theo cách phân loại này có thể phân chia chi phí thành chi phí khả biến và chi phí bất biến 5 II. Giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp 6 1. Khái niệm về giá thành sản phẩm 6 2. Chức năng của giá thành sản phẩm 6 3. Phân loại giá thành sản phẩm 7 4. Đối tượng và phương pháp tính giá thành sản phẩm 8 4.1. Đối tượng tính giá thành 8 4.2. Ký tính giá thành 8 4.3. Các phương pháp tính giá thành 9 III. Mối quan hệ giữa chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm 11 Chương II: Thực trạng về chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại xí nghiệp khai thác công trình thuỷ lợi huyện Gia Lộc - Hải Dương 13 I. Đặc điểm chung về xí nghiệp 13 1. Quá trình hình thành và phát triển 13 2. Tổ chức bộ máy quản lý của xí nghiệp 14 3. Tình hình kinh doanh của xí nghiệp qua các năm 15 3.1. Tình hình tài sản 15 3.2. Tình hình nguồn vốn 16 3.3. Tình hình lao động 17 II. Tình hình chi phí quản lý sản xuất 18 1. Các khoản mục theo yếu tố chi phí 18 2. Phân tích một số yếu tố chi phí 19 3. Kết quả sản xuất kinh doanh 21 III. Thực trạng về giá thành sản phẩm của xí nghiệp 24 1. Đối tượng tính giá thành của xí nghiệp 24 2. Phương pháp đánh giá sản phẩm làm dở ở xí nghiệp 24 3. Phương pháp tính giá thành sản phẩm tưới tiêu 25 Chương III: Một số giải pháp nhằm giảm chi phí sản xuất tại xí nghiệp khai thác công trình thuỷ lợi huyện Gia Lộc - Tỉnh Hải Dương 26 I. Những tồn tại trong công tác quản lý chi phí 26 II. Một số giải pháp nhằm giảm chi phí ở Xí nghiệp khai thác công trình thuỷ lợi huỵên Gia Lộc - Tỉnh Hải Dương 26 1. Nâng cao chất lượng lao động 26 2. Cơ sở hạ tầng và yếu tố công nghệ 27 3. Cải tiến và hoàn thiện cơ chế quản lý - bộ máy quản lý 27 4. Nâng cao trình độ của hệ thống cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý của doanh nghiệp 28 5. Nắm bắt thị trường và xây dựng chiến lược marketing 28 KẾT LUẬN 30 TÀI LIỆU THAM KHẢO 31