Đề tài Một số vấn đề về hạch toán sự biến động và khấu hao tài sản cố định hiện nay trong các doanh nghiệp

uª ®­îc chuyÓn quyÒn së h÷u tµi s¶n thuª hoÆc ®­îc tiÕp tôc thuª theo sù tho¶ thuËn cña hai bªn. ‚ Néi dung hîp ®ång thuª cã quy ®Þnh: Khi kÕt thóc thêi h¹n thuª, bªn thuª ®­îc quyÒn lùa chän mua tµi s¶n thuª theo gi¸ danh nghÜa thÊp h¬n gi¸ thùc tÕ cña tµi s¶n thuª t¹i thêi ®iÓm mua l¹i. ƒ Thêi h¹n cho thuª mét lo¹i tµi s¶n Ýt nhÊt ph¶i b»ng 60% thêi gian cÇn thiÕt ®Ó khÊu hao tµi s¶n thuª. „ Tæng sè tiÒn thuª mét lo¹i tµi s¶n quy ®Þnh t¹i hîp ®ång thuª, Ýt nhÊt ph¶i t­¬ng ®­¬ng víi gi¸ cña tµi s¶n ®ã trªn thÞ tr­êng vµo thêi ®iÓm ký hîp ®ång. Mäi hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh nÕu kh«ng tho¶ m·n bÊt kú ®iÒu kiÖn nµo trong bèn ®iÒu kiÖn trªn ®­îc coi lµ tµi s¶n cè ®Þnh thuª ho¹t ®éng. - Tµi s¶n cè ®Þnh thuª ho¹t ®éng. Lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh doanh nghiÖp chØ cã quyÓn sö dông trong thêi gian ng¾n khi kÕt thóc ho¹t ®éng thuª ph¶i tr¶ l¹i cho bªn cho thuª. Ngoµi ra cã thÓ ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh theo t×nh h×nh sö dông vµ nguån h×nh thµnh. 2-/ TÝnh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. a-/ C¸c chØ tiªu gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. TÝnh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh lµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc d¸nh gi¸ lÇn ®Çu vµ cã thÓ ®¸nh gi¸ l¹i trong qu¸ tr×nh sö dông. Tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸ ( gi¸ trÞ ban ®Çu), gi¸ trÞ ®· hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. - Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh: lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra ®Ó cã tµi s¶n cè ®Þnh cho tíi khi ®­a tµi s¶n cè ®Þnh ®i vµo ho¹t ®éng b×nh th­êng nh­ gi¸ mua thùc tÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh; c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö; l·i tiÒn vay ®Çu t­ cho tµi s¶n cè ®Þnh khi ch­a bµn giao vµ ®­a tµi s¶n cè ®Þnh vµo sö dông, thuÕ vµ lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã). - Gi¸ trÞ hao mßn: lµ phÇn gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh ®· mÊt ®i trong qóa tr×nh sö dông (do tham gia vµo ho¹t ®éng kinh doanh, do bµo mßn cña tù nhiªn, do tiÕn bé kü thuËt ). - Gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña tµi s¶n cè ®Þnh: lµ gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña tµi s¶n cè ®Þnh, ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: = - b-/ X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i ®­îc tÝnh to¸n trªn c¬ së c¸c chi phÝ hîp lý mµ doanh nghiÖp ph¶i chi tr¶ hoÆc chÊp nhËn nî ®Ó h×nh thµnh tµi s¶n cè ®Þnh, ph¶i cã c¨n cø kh¸ch quan, ph¶i cã ho¸ ®¬n chøng tõ hîp ph¸p, hîp lÖ, ph¶i c¨n cø vµo gi¸ trÞ thÞ tr­êng. Tuú theo tõng lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh cô thÓ, tõng c¸ch thøc h×nh thµnh, nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh sÏ ®­îc x¸c ®Þnh kh¸c nhau. - Tµi s¶n cè ®Þnh hµng ho¸. + Tµi s¶n cè ®Þnh do doanh nghiÖp tù mua s¾m. Nguyªn gi¸ = Gi¸ mua + phÝ tæn tr­íc khi ®­a vµo sö dông Gi¸ mua lµ gi¸ mua ghi trªn ho¸ ®¬n. NÕu doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ th× gi¸ mua kh«ng bao gåm thuÕ. NÕu doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp: th× thuÕ ®­îc h¹ch to¸n vµo gi¸ mua. PhÝ tæn tr­íc khi dïng bao gåm: chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, thuª kho b·i, chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö, c¸c kho¶n thuÕ lÖ phÝ ®­îc tÝnh vµo gi¸ trÞ tµi s¶n (lÖ phÝ tr­íc b¹) doanh nghiÖp ®· vµ sÏ tr¶ b»ng tiÒn. + Tµi s¶n cè ®Þnh lo¹i ®Çu t­ x©y dùng (c¶ tù lµm vµ thuª ngoµi) Nguyªn gi¸ = Gi¸ quyÕt to¸n + phÝ tæn tr­íc khi dïng (nÕu cã) + Tµi s¶n cè ®Þnh do nhµ n­íc cÊp. Nguyªn gi¸ = + PhÝ tæn tr­íc khi sö dông: C¸c chi phÝ t©n trang, vËn chuyÓn, bèc dì, l¾p ®Æt, ch¹y thö. + Tµi s¶n cè ®Þnh do tæng c«ng ty ®iÒu chØnh tõ c«ng ty kh¸c. Nguyªn gi¸ bªn nhËn lµ nguyªn gi¸ ph¶n ¸nh ë ®¬n vÞ bÞ ®iÒu chuyÓn phï hîp víi bé hå s¬ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®ã. §¬n vÞ nhËn tµi s¶n cè ®Þnh c¨n cø vµo nguyªn gi¸, sè khÊu hao luü kÕ, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n vµ bé hå s¬ cña tµi s¶n cè ®Þnh ®ã ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu nguyªn gi¸, sè khÊu hao luü kÕ, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n cña tµi s¶n cè ®Þnh vµ ph¶n ¸nh vµo sæ kÕ to¸n. + Tµi s¶n cè ®Þnh lo¹i ®­îc cho, ®­îc biÕu, ®­îc tÆng nhËn gãp vèn liªn doanh, nhËn l¹i vèn gãp, do ph¸t hiÖn thõa. Nguyªn gi¸ = + PhÝ tæn tr­íc khi sö dông: c¸c chi phÝ t©n trang, söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh c¸c chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, l¾p ®Æt, ch¹y thö, lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã)... mµ bªn nhËn ph¶i chi ra tr­íc khi ®­a vµo sö dông. - X¸c nhËn nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. + Chi phÝ vÒ ®Êt sö dông: lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®· chi ra cã liªn quan trùc tiÕp tíi ®Êt sö dông bao gåm tiÒn chi ra ®Ó cã quyÒn sö dông ®Êt, chi phÝ cho ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng, san lÊp mÆt b»ng, lÖ phÝ tr­íc b¹ (nÕu cã). Tr­êng hîp doanh nghiÖp tr¶ tiÒn sö dông ®Êt hoÆc tr¶ tiÒn thuª ®Êt hµng n¨m hoÆc ®Þnh kú nhiªu n¨m th× chi phÝ nµy ®­îc ph©n bè ®Òu vµo chi phÝ kinh doanh trong kú kh«ng h¹ch to¸n vµo nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. + Chi phÝ thµnh lËp doanh nghiÖp: lµ c¸c chi phÝ hîp lý, hîp lÖ vµ cÇn thiÕt chi ra liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc chuÈn bÞ cho sù khai sinh ra doanh nghiÖp bao gåm: chi phÝ cho c«ng t¸c nghiªn cøu th¨m dß, lËp dù ¸n ®Çu t­ vµ chi phÝ thÈm ®Þnh dù ¸n...NÕu nh÷ng chi phÝ nµy ®­îc c¸c nhµ thµnh lËp doanh nghiÖp ®ång ý vµ ®­îc ghi vµo vèn ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp. + Chi phÝ nghiªn cøu, ph¸t triÓn: lµ toµn bé chi phÝ thùc tÕ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc nghiªn cøu, th¨m dß, x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t­ dµi h¹n nh»m ®em l¹i lîi Ých l©u dµi cho doanh nghiÖp. + Chi phÝ vÒ b»ng ph¸t minh s¸ng chÕ, b¶n quyÒn t¸c gi¶, mua b¶n quyÒn t¸c gi¶, nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ: lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ doanh nghiÖp ®· chi ra cho c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®­îc Nhµ n­íc cÊp b»ng ph¸t minh, b»ng s¸ng chÕ hoÆc c¸c chi phi ®Ó doanh nghiÖp mua l¹i b¶n quyÒn t¸c gi¶, nh·n hiÖu, chuyÓn giao c«ng nghÖ... mµ c¸c chi phÝ nµy cã t¸c dông phôc vô trùc tiÕp ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. + Chi phÝ vÒ lîi thÕ th­¬ng m¹i lµ kho¶n chi cho phÇn chªnh lÖch doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thªm Chªnh lÖch ph¶i tr¶ thªm = Gi¸ mua - Lîi thÕ ®­îc h×nh thµnh bëi ­u thÕ vÒ vÞ trÝ kinh doanh, vÒ danh tiÕng vµ uy tÝn víi b¹n hµng, vÒ tr×nh ®é tay nghÒ ng­êi lao ®éng, vÒ tµi ®iÒu hµnh cña ban qu¶n lý doanh nghiÖp ®ã. - X¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª tµi chÝnh. ViÖc x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª tµi chÝnh dùa vµo tÝnh chÊt cña tõng hîp ®ång thuª. Trong mäi tr­êng hîp khi x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh ph¶i ®¶m b¶o mèi quan hÖ c©n ®èi sau: Nguyªn gi¸ (thuª vèn) + l·i ph¶i tr¶ = Nî ph¶i tr¶ theo hîp ®ång . + NÕu doanh nghiÖp thuª tµi s¶n cè ®Þnh d­íi h×nh thøc thuª mua th× nguyªn gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng gi¸ mua tµi s¶n cè ®Þnh t¹i thêi ®iÓm thuª. + Trong tr­êng hîp dµi h¹n, khi kÕt thóc hîp ®ång ph¶i tr¶ l¹i tµi s¶n bªn cho thuª th× : Nguyªn gi¸ ®­îc tÝnh trªn c¬ së tæng sè nî ph¶i tr¶, tØ lÖ l·i ( ghi trong hîp ®ång) hoÆc tØ lÖ l·i ng©n hµng cho vay ë thêi gian t­¬ng øng. Nguyªn gi¸ = I - tØ lÖl·i suÊt n - sè n¨m thuª A- lµ tæng nî theo hîp ®ång. 3-/ Sù cÇn thiÕt cña c«ng t¸c h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh: Tµi s¶n cè ®Þnh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé tµi s¶n cña doanh nghiÖp, cã thêi gian lu©n chuyÓn dµi. Qu¶n lý vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh lµ mét ®ßi hái thiÕt yÕu ®èi víi doanh nghiÖp nh»m tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp. Yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµ tæ chøc tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n ®Ó theo dâi n¾m ch¾c t×nh h×nh t¨ng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh vÒ sè l­îng vµ gi¸ trÞ, t×nh h×nh sö dông vµ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh cã ý nghÜa quan träng trong qu¶n lý. Sö dông ®Çy ®ñ c«ng suÊt cña tµi s¶n cè ®Þnh gãp phÇn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, thu håi vèn ®Çu t­ nhanh ®Ó t¸i s¶n xuÊt, trang bÞ thªm vµ ®æi míi tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt nãi riªng lµ nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín, chiÕm tØ lÖ t­¬ng ®èi cao. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn dÇn do vËy c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã ph­¬ng ph¸p trÝch ®óng, trÝch ®ñ sè hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh vµo chi phÝ kinh doanh ®¶m b¶o tÝnh ®ñ chi phÝ, tÝnh chÝnh x¸c kÕt qu¶ kinh doanh. ViÖc trÝch khÊu hao ®Çy ®ñ t¹o ®iÒu kiÖn t¸i s¶n xuÊt, gi¶n ®¬n tµi s¶n cè ®Þnh. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay khi khoa häc c«ng nghÖ ®· trë thµnh mét yÕu tè ¶nh h­ëng trùc tiÕp cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp, th× doanh nghiÖp nµo sö dông tµi s¶n cè ®Þnh cã hµm l­îng khoa häc - kü thuËt cµng cao, c«ng nghÖ cµng hiÖn ®¹i th× cµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó thµnh c«ng. Khi vai trß cña tµi s¶n cè ®Þnh ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ th× yªu cÇu ®èi víi c«ng t¸c kÕ to¸n cµng cao, ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ gãp phÇn sö dông hiÖu qu¶ tµi s¶n hiÖn cã cña doanh nghiÖp. C-/ H¹ch to¸n biÕn ®éng tµi s¶n cè ®Þnh: 1-/ Thñ tôc, hå s¬ vµ tµi kho¶n sö dông. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp th­êng xuyªn biÕn ®éng ®Ó qu¶n lý tèt tµi s¶n cè ®Þnh, kÕ to¸n cÇn ph¶i theo dâi ph¶n ¸nh mäi tr­êng hîp biÕn ®éng t¨ng, gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh. Mçi khi cã tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng thªm do bÊt kú nguyªn nh©n nµo ®Òu ph¶i do ban kiÓm nghiÖm lµm thñ tôc nghiÖm thu ®ång thêi cïng bªn giao lËp "Biªn b¶n giao nhËn tµi s¶n cè ®Þnh " (01- tµi s¶n cè ®Þnh). Biªn b¶n nµy lËp cho tõng ®èi t­îng tµi s¶n cè ®Þnh. Víi nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh cïng lo¹i, nhËn cïng mét lóc, do cïng mét ®¬n vÞ chuyÓn giao th× cã thÓ lËp chung cïng mét biªn b¶n vµo hå s¬ riªng. Hå s¬ bao gåm biªn b¶n giao nhËn tµi s¶n cè ®Þnh , c¸c b¶n sao tµi liÖu kü thuËt, c¸c ho¸ ®¬n giÊy vËn chuyÓn bèc giì. Phßng kÕ to¸n gi÷ l¹i lµm c¨n cø h¹ch to¸n, tæng hîp vµ h¹ch to¸n chi tiÕt tµi s¶n cè ®Þnh. C¨n cø vµo hå s¬, phßng kÕ to¸n më thÎ ®Ó h¹ch to¸n chi tiÕt tµi s¶n cè ®Þnh theo mÉu thèng nhÊt. C¨n cø vµo hå s¬, phßng kÕ to¸n më thÎ ®Ó h¹ch to¸n chi tiÕt tµi s¶n cè ®Þnh theo mÉu thèng nhÊt. ThÎ tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc lËp mét b¶n vµ ®Ó t¹i phßng kÕ to¸n ®Ó theo dâi ph¶n ¸nh diÔn biÕn ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh sö dông. Sau khi lËp xong, thÎ tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc ®¨ng ký vµo sæ tµi s¶n cè ®Þnh. Sæ tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc lËp chung cho toµn doanh nghiÖp mét quyÓn vµ cho tõng ®¬n vÞ. Sö dông tµi s¶n cè ®Þnh mçi n¬i mét quyÓn ®Ó theo dâi (tõng ph©n x­ëng, phßng, ban). §¬n vÞ.... Sæ tµi s¶n cè ®Þnh Lo¹i tµi s¶n Sè TT Ghi t¨ng TSC§ KhÊu hao TSC§ Ghi gi¶m TSC§ Chøng tõ Tªn, ®Æc ®iÓm ký hiÖu TSC§ N­íc s¶n xuÊt Th¸ng n¨m ®­a vµo sö dông Sè hiÖu TSC§ Nguyªn gi¸ TSC§ KhÊu hao KhÊu hao ®· trÝch ®Õn khi ghi gi¶m TSC§ Chøng tõ Lý do gi¶m TSC§ Sè hiÖu Ngµy th¸ng TØ lÖ (%) KH Møc KH Sè hiÖu Ngµy th¸ng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Céng X Y Ng­êi ghi sæ KÕ to¸n tr­ëng (KÝ , hä vµ tªn) (KÝ , hä vµ tªn) Mçi ®¬n vÞ lµ mét bé phËn ( ph©n x­ëng, phßng ban) thuéc doanh nghiÖp ph¶i më mét sæ ®Ó theo dâi tµi s¶n theo mÉu d­íi ®©y. §¬n vÞ.... Sæ tµi s¶n theo ®¬n vÞ sö dông N¨m 199.... Tªn ®¬n vÞ (phßng ban hoÆc ng­êi sö dông) Ghi t¨ng TSC§ vµ c«ng cô lao ®éng Ghi gi¶m TS vµ c«ng cô lao ®éng Ghi chó Chøng tõ Tªn, nh·n hiÖu quy c¸ch TSC§ vµ CCL§ §¬n vÞ tÝnh Sè l­îng §¬n gi¸ Sè tiÒn Chøng tõ Lý do Sè l­îng Sè tiÒn Sè hiÖu Ngµy th¸ng Sè hiÖu Ngµy th¸ng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Ngµy th¸ng n¨m Ng­êi ghi sæ KÕ to¸n tr­ëng (KÝ , hä vµ tªn) (KÝ , hä vµ tªn) Trong mäi tr­êng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh (nh­îng b¸n thanh lý, gãp vèn liªn doanh, ®iÒu chuyÓn cho ®¬n vÞ kh¸c, th¸o dì bé phËn). KÕ to¸n ph¶i lµm ®Çy ®ñ thñ tôc, x¸c ®Þnh ®óng nh÷ng kho¶n thiÖt h¹i vµ thu nhËp (nÕu cã) chøng tõ chñ yÕu lµ "biªn b¶n thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh " mÉu 03 - tµi s¶n cè ®Þnh. C¨n cø vµo chøng tõ liªn quan, kÕ to¸n ghi sæ theo tõng tr­êng hîp cô thÓ. Tµi kho¶n sö dông: TK 211 tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ biÕn ®éng t¨ng, gi¶m cña toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh cña doanh nghiÖp theo nguyªn gi¸. TK 211 chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n: + 2112 nhµ cöa vËt kiÕn tróc. + 2113 m¸y mãc thiÕt bÞ. + 2114 ph­¬ng tiÖn vËn t¶i. + 2115 thiÕt bÞ dông cô qu¶n lý. + 2116 c©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc cho s¶n phÈm. + 2118 tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c. TK 213 tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn cã vµ biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña toµn bé tµi s¶n cè ®Þnhv« h×nh cña doanh nghiÖp theo nguyªn gi¸. TK 214 Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp. TK 214 chi tiÕt thµnh 3 tiÓu kho¶n: + 2141 Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh + 2142 Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª tµi chÝnh + 2143 Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh Ngoµi ra trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n, kÕ to¸n cßn sö dông mét sè tµi kho¶n kh¸c cã liªn quan nh­ TK 331, 341, 111, 112 ... TK 001 Tµi s¶n thuª ngoµi. Ph¶n ¸nh tµi s¶n cè ®Þnh, c«ng cô, dông cô mµ doanh nghiÖp thuª sö dông trong thêi gian ng¾n. Bªn nî: NhËn tµi s¶n thuª ho¹t ®éng Bªn cã: Tr¶ tµi s¶n thuª ho¹t ®éng TK 009 Nguån vèn khÊu hao Bªn nî : Møc khÊu hao ®­îc trÝch trong kú Bªn cã : Nguån vèn khÊu hao ®· sö dông D­ bªn nî: Nguån vèn khÊu hao hiÖn cã 2-/ H¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh. - Tµi s¶n cè ®Þnh do doanh nghiÖp mua s¾m + Mua s¾m kh«ng qua l¾p ®Æt, kh«ng cã gi¶m gi¸, bít gi¸. Nî TK 211, 213. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh Nî TK 133 (1332) thuÕ VAT ®­îc khÊu trõ Cã TK 331 : Tæng sè tiÒn ch­a tr¶ ng­êi b¸n Cã TK 111, 112 : thanh to¸n ngay Cã TK 141 : t¹m øng Cã TK 341 : sè tiÒn vay dµi h¹n ®Ó mua s¾m + Mua s¾m l¾p ®Æt, tËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt: gi¸ mua, chi phÝ ch¹y thö vµ c¸c chi phÝ kh¸c tr­íc khi dïng. Nî TK 241 : tËp hîp chi phÝ thùc tÕ Nî TK 133 ( 1332) thuÕ VAT ®­îc khÊu trõ Cã TK 331, 341, 111, 112 ... Khi hoµn thµnh, nghiÖm thu, ®­a vµo sö dông Nî TK 211 (chi tiÕt tõng lo¹i) Cã TK 241 (2411) - Tµi s¶n cè ®Þnh do chñ së h÷u cÊp cho doanh nghiÖp: do ®­îc biÕu tÆng, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. Nî TK 211, 213. Cã TK 411 nguån vèn kinh doanh (ghi theo nguyªn gi¸) - Tµi s¶n cè ®Þnh h×nh thµnh th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n. + TËp hîp chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n ph¸t sinh kÓ c¶ nh÷ng kho¶n chi cho nghiªn cøu ph¸t triÓn, chi cho c«ng tr×nh nghiªn cøu ph¸t sinh, chi cho c¶i t¹o san lÊp mÆt b»ng. Nî TK 241 (2412) chi phÝ x©y dùng c¬ b¶n dë dang. Cã TK liªn quan: (111, 112, 331, 141, 341..) + Khi c«ng tr×nh x©y dùng hoµn thµnh, c¨n cø vµo biªn b¶n x©y dùng c«ng tr×nh vµ biªn b¶n giao nhËn tµi s¶n cè ®Þnh, kÕ to¸n x¸c ®Þnh nguyªn gi¸ vµ ghi. Nî TK 211, 213. Cã TK 241 (2412) - T¨ng tµi s¶n cè ®Þnh do nhËn l¹i vèn gãp liªn doanh. Nî TK 211, 213 nguyªn gi¸. Cã TK 222 (liªn doanh dµi h¹n). Cã TK 128 (liªn doanh ng¾n h¹n). KÕ to¸n ghi theo gi¸ tho¶ thuËn. - T¨ng tµi s¶n cè ®Þnh do c¸c ®¬n vÞ tham gia liªn doanh gãp. Nî TK 211, 213 Nguyªn gi¸. Cã TK 441 (chi tiÕt vèn liªn doanh) gi¸ trÞ gãp vèn. - T¨ng tµi s¶n cè ®Þnh do tæng c«ng ty ®iÒu chuyÓn tõ c«ng ty kh¸c tíi. Nî TK 211, 213. Nguyªn gi¸ b»ng nguyªn gi¸ ghi trªn sæ ®¬n vÞ giao. Cã TK 214 hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh ghi theo gi¸ trÞ ghi trªn sæ ®¬n vÞ giao. Cã TK 411: Gi¸ trÞ cßn l¹i. - Tr­êng hîp t¨ng do chuyÓn tõ c«ng cô, dông cô thµnh tµi s¶n cè ®Þnh. + C«ng cô, dông cô cßn míi ch­a sö dông Nî TK 211. Nguyªn gi¸ (thùc tÕ). Cã TK 153 (1531). + NÕu ®· sö dông. Nî TK 211. Nguyªn gi¸. Cã TK 2141 gi¸ trÞ ®· ph©n bæ. Cã TK 1421 gi¸ trÞ cßn l¹i ch­a trõ vµo chi phÝ. - T¨ng do ®¸nh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. Khi cã quyÕt ®Þnh cña nhµ n­íc hoÆc c¬ quan cã thÈm quyÒn vÒ ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n vµ ph¶n ¸nh sè chªnh lÖch do ®¸nh gi¸ l¹i vµo sæ kÕ to¸n. + PhÇn nguyªn ®¸nh gi¸ ®iÒu chØnh t¨ng. Nî TK 211. Cã TK 412 chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n (sè chªnh lÖch t¨ng nguyªn gi¸) + PhÇn chªnh lÖch t¨ng hao mßn (nÕu cã) Nî TK 412. Cã TK 214. - Tr­êng hîp ph¸t hiÖn thõa trong kiÓm kª. Ph¶i x¸c ®Þnh nguyªn nh©n ®Ó gi¶i quyÕt. + Tr­êng hîp tµi s¶n cè ®Þnh thõa do ®Ó ngoµi sæ s¸ch (ch­a ghi sæ), kÕ to¸n ph¶i c¨n cø hå s¬ tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó ghi t¨ng cô thÓ. + NÕu tµi s¶n cè ®Þnh thõa ®ang sö dông th× ngoµi nghiÖp vô ghi t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ph¶i c¨n cø nguyªn gi¸ vµ tØ lÖ khÊu hao ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ hao mßn lµm c¨n cø tÝnh trÝch bæ sung khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµ chi phÝ kinh doanh. Nî c¸c TK liªn quan (627, 641, 642). Cã TK 214 (2141). + NÕu tµi s¶n cè ®Þnh thõa lµ cña ®¬n vÞ kh¸c th× b¸o cho ®¬n vÞ chñ tµi s¶n biÕt. NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc chñ tµi s¶n th× b¸o cho c¬ quan chñ qu¶n cÊp trªn vµ c¬ quan tµi chÝnh cung cÊp ®Ó xö lý.Trong thêi gian chê xö lý kÕ to¸n theo dâi ë TK 338 (3381) Nî TK 211 nguyªn gi¸. Cã TK 241 gi¸ trÞ hao mßn Cã TK 3381 gi¸ trÞ cßn l¹i. - KÌm theo c¸c bót to¸n trªn cã thÓ cã bót to¸n chuyÓn nguån. NÕu nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc mua s¾m hoÆc x©y dùng b»ng c¸c nguån chuyªn dïng th× khi hoµn thµnh thñ tôc ®­a tµi s¶n cè ®Þnh vµo sö dông, kÕ to¸n ph¶i ghi bót to¸n chuyÓn nguån. + NÕu tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc mua s¾m b»ng quü ®Çu t­, ph¸t triÓn, nguån vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n, quü phóc lîi mµ sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh. Nî TK 414 quü ®Çu t­ ph¸t triÓn. Nî TK 441 nguån vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n. Nî TK 431 (4312) quü phóc lîi. Cã TK 411 : nguån vèn kinh doanh. + NÕu tµi s¶n ®­îc ®Çu t­ b»ng quü phóc lîi phôc vô cho nhu cÇu phóc lîi tËp thÓ cho doanh nghiÖp. Khi kÕt chuyÓn, kÕ to¸n ghi: Nî TK 4312: quü phóc lîi. Cã TK 4313 quü phóc lîi ®· h×nh thµnh tµi s¶n. Nh÷ng tr­êng hîp nhµ n­íc cÊp, gãp vèn liªn doanh viÖn trî kh«ng hoµn l¹i kh«ng ph¶i chuyÓn nguån. 3-/ H¹ch toµn h×nh thµnh biÕn ®éng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp gi¶m do nhiÒu nguyªn nh©n: nh­îng b¸n, thanh lý, gãp vèn liªn doanh...Tuú theo tõng tr­êng hîp kÕ to¸n ph¶n ¸nh vµo sæ s¸ch cho phï hîp. - Nh­îng b¸n, thanh lý. §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh kh«ng cÇn dïng hoÆc xÐt thÊy sö dông kh«ng cã hiÖu qu¶, doanh nghiÖp cÇn lµm thñ tôc, chøng tõ ®Ó nh­îng b¸n. C¨n cø vµo t×nh h×nh cô thÓ kÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n sau: + Ghi xo¸ sæ tµi s¶n cè ®Þnh thanh lý nh­îng b¸n. Nî TK 821 (chi phÝ ho¹t ®éng bÊt th­êng) gi¸ trÞ cßn l¹i. Nî TK 214 gi¸ trÞ hao mßn. Cã TK 211, 213 : nguyªn gi¸. + TËp hîp c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh nh­îng b¸n thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh (söa ch÷a, t©n trang, m«i giíi...). Nî TK 821 Cã TK 111, 112, 331. + Ph¶n ¸nh c¸c kho¶n thu nhËp tõ ho¹t ®éng nh­îng b¸n thanh lý tµi s¶n cè ®Þnh. Nî TK 111, 112, 131 tæng gi¸ thanh to¸n. Nî TK 152 phÕ liÖu thu håi nhËp kho (Ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn). Nî TK 611 phÕ liÖu thu håi (ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú). Cã TK 721 doanh thu nh­îng b¸n (kh«ng cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng). Cã TK 3331 (33311) thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép. NÕu doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp th× phÇn ghi cã TK 721 lµ tæng gi¸ thanh to¸n (gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép). - Gãp vèn liªn doanh b»ng tµi s¶n cè ®Þnh. Nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh göi ®i tham gia liªn doanh do kh«ng cßn thuéc quyÒn sö dông vµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp n÷a ®­îc coi nh­ khÊu hao hÕt gi¸ trÞ mét lÇn. PhÇn chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ gãp vèn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh gãp vèn ®­îc ghi vµo bªn nî hoÆc cã cña tµi kho¶n 412. Nî TK 222: gi¸ trÞ gãp vèn liªn doanh dµi h¹n. Nî TK 128: gi¸ trÞ gãp vèn liªn doanh ng¾n h¹n. Nî TK 214: gi¸ trÞ hao mßn. Nî (hoÆc cã) TK 412: phÇn chªnh lÖch. Cã TK 211, 213. Nguyªn gi¸. Gi¸ trÞ gãp vèn liªn doanh theo gi¸ trÞ tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn. - Tr¶ l¹i vèn gãp liªn doanh. Khi hÕt h¹n hîp ®ång liªn doanh, khi thõa vèn hay khi c¸c bªn tham gia liªn doanh rót vèn, nÕu doanh nghiÖp tr¶ l¹i vèn gãp liªn doanh b»ng tµi s¶n cè ®Þnh, kÕ to¸n ghi. Nî TK 411: ghi theo gi¸ tho¶ thuËn c¸c bªn. Nî TK 214: gi¸ trÞ hao mßn. Nî (hoÆc cã) TK 412 phÇn chªnh lÖch. Cã TK 211, 213 nguyªn gi¸. - ChuyÓn tµi s¶n cè ®Þnh cho ®¬n vÞ kh¸c theo lÖnh ®iÒu ®éng cña cÊp trªn. Nî TK 411: gi¸ trÞ cßn l¹i. Nî TK 214: gi¸ trÞ hao mßn. Cã TK 211, 213 nguyªn gi¸. - Gi¶m do chuyÓn thµnh c«ng cô, dông cô nhá. Trong tr­êng hîp nµy, kÕ to¸n cÇn c¨n cø vµo gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh ®Ó ghi c¸c bót to¸n cho phï hîp. + NÕu gi¸ cßn l¹i nhá, kÕ to¸n sÏ ph©n bè hÕt vµo chi phÝ kinh doanh. Nî TK 214 gi¸ trÞ hao mßn, luü kÕ. Nî TK 627 (6273) tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung. Nî TK 641 (6413) tÝnh vµo chi phÝ b¸n hµng. Nî TK 642 (6423) tÝnh vµo chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Cã TK 211 nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. + NÕu gi¸ trÞ cßn l¹i lín sÏ ®­a vµo chi phÝ tr¶ tr­íc ®Ó ph©n bè ®Òu vµo chi phÝ kinh doanh. Nî TK 214 gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ. Nî TK 142 (1421) gi¸ trÞ cßn l¹i. Cã TK 211 nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. + NÕu tµi s¶n cè ®Þnh cßn míi ch­a sö dông kÕ to¸n ghi Nî TK 153 (1531): NÕu nhËp kho. Nî TK 142 (1421): NÕu ®em sö dông. Cã TK 211 nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. - Ph¸t hiÖn qua kiÓm kª. C¨n cø vµo biªn b¶n kiÓm kª vµ quyÕt ®Þnh xö lý cña gi¸m ®èc doanh nghiÖp (hoÆc cÊp thÈm quyÒn), kÕ to¸n ghi Nî TK 214 (2141): gi¸ trÞ hao mßn. Nî 1338, 334 gi¸ trÞ c¸ nh©n ph¶i båi th­êng. Nî TK 1381: gi¸ trÞ thiÕu chê xö lý. Nî 441 ®­îc phÐp ghi gi¶m nguån vèn kinh doanh Nî 415 (quü dù phßng tµi chÝnh) ®­îc bï ®¾p b»ng quü dù phßng Nî TK 821 tÝnh vµo chi phÝ bÊt th­êng Cã TK 211 nguyªn gi¸. Gi¸ trÞ thiÕu chê xö lý ghi nî trªn TK 1381 khi cã quyÕt ®Þnh xö lý ta ghi cã TK 1381 vµ ghi nî c¸c TK liªn quan nh­ trªn. TK 1381,222,128,412,411 TK 111,112,341 TK 211,213 TK 214 Nguyªn gi¸ TSC§ t¨ng trong k× Nguyªn gi¸ TSC§ gi¶m trong k× Gi¸ trÞ hao mßn Thanh to¸n ngay SD§K *** 1332 ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ 331 Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n TK 411 NhËn cÊp ph¸t, tÆng th­ëng, liªn doanh TK 414, 431, 441 Bót to¸n chuyÓn nguån ®Çu t­ b»ng c¸c nguån chuyªn dïng TK 222,128,412 Tr­êng hîp t¨ng kh¸c (nhËn l¹i vèn gãp liªn doanh, ®¸nh gi¸ t¨ng...) TK 821 Nh­îng b¸n, thanh lý phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i TK 111,112,331 C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn nh­îng b¸n, thanh lý TK 721 Thu nhËp bÊt th­êng TK 3331 ThuÕ GTGT ph¶i nép TK 111,112,152,131 C¸c kho¶n thu cã liªn quan ®Õn thanh lý C¸c tr­êng hîp gi¶m TSC§ kh¸c (thiÕu mÊt, gãp vèn liªn doanh, kho¶ng chªnh lÖch do ®¸nh gi¸ TS, tr¶ l¹i vèn gãp,....) S¬ ®å h¹ch to¸n tæng qu¸t t¨ng gi¶m tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh, tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh(Víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ) S¬ ®å h¹ch to¸n tæng qu¸t t¨ng tµi s¶n cè ®Þnh, tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh do mua s¾m, do x©y dùng c¬ b¶n bµn giao. (Víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp) TK 111,112,341 Thanh to¸n ngay (kÓ c¶ phÝ tæn míi) TK 211,213 TK 331 Tr¶ tiÒn ng­êi b¸n Ph¶i tr¶ ng­êi b¸n Nguyªn gi¸ TSC§ t¨ng trong kú TK 411 NhËn cÊp ph¸t, tÆng th­ëng, liªn doanh TK 414,431,441 Bót to¸n chuyÓn nguån ®Çu t­ b»ng c¸c nguån vèn chuyªn dông TK 222,128,412,1388 C¸c tr­êng hîp kh¸c (nhËn l¹i vèn liªn doanh, ®¸nh gi¸ t¨ng, kiÓm kª ph¸t hiÖn thõa 4-/ H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh thuª ngoµi vµ cho thuª. a-/ H¹ch to¸n ho¹t ®éng thuª (cho thuª) tµi chÝnh. Cho thuª tµi chÝnh thùc chÊt lµ h×nh thøc ®Çu t­ tÝn dông vµ dµi h¹n chñ thÓ cho thuª b»ng hiÖn vËt vµo c¸c doanh nghiÖp thiÕu vèn ®Çu t­. §©y ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p h÷u hiÖu vÒ vèn cho doanh nghiÖp thiÕu vèn ®Æc biÖt trong hoµn c¶nh hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta ®Òu thiÕu vèn ho¹t ®éng. - H¹ch to¸n t¹i ®¬n vÞ cho thuª. §èi víi ®¬n vÞ cho thuª: thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cho thuª ®­îc tÝnh theo doanh thu ch­a cã thuÕ nh©n víi thuÕ suÊt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. NÕu thanh to¸n theo h×nh thøc tr¶ tiÒn tõng k× hoÆc tr¶ tr­íc tiÒn thuª th× thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tÝnh trªn sè tiÒn thuª tr¶ tõng k× hoÆc tr¶ tr­íc. NÕu thuª m¸y mãc thiÕt bÞ cña n­íc ngoµi mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc hoÆc thuª cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh trong n­íc th× kh«ng chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. VÒ thùc chÊt tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª vÉn thuéc quyÒn sì h÷u cña bªn cho thuª. Bëi vËy kÕ to¸n ph¶i më sæ chi tiÕt ®Ó theo dâi. §ång thêi ph¶n ¸nh sè tiÒn ph¶i thu tõng k× vÒ cho thuª. Sè khÊu hao tµi s¶n cho thuª tÝnh t­¬ng øng víi sè n¨m thu ®­îc tiÒn thuª. Tr­êng hîp sè n¨m tr¶ tiÒn thuª b»ng hoÆc v­ît qu¸ thêi gian sö dông tµi s¶n th× chi phÝ khÊu hao tÝnh theo n¨m sö dông. + Khi giao tµi s¶n cè ®Þnh cho bªn thuª, ta ghi Nî TK 228 ( ®Çu t­ dµi h¹n kh¸c. Gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª ) Nî TK 214 ( 2141, 2143 ): Gi¸ trÞ hao mßn (nÕu cã) Cã TK 211, 213. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª. Cã TK 241: chuyÓn gi¸ trÞ x©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh sang cho thuª. + §Þnh k× (th¸ng, quÝ, n¨m), theo hîp ®ång, ph¶n ¸nh sè tiÒn thu vÒ cho thuª tõng k× (c¶ vèn lÉn l·i). Nî TK liªn quan ( 111, 112, 1388... ) tæng sè thu. Cã TK 711: thu vÒ cho thuª tµi s¶n cè ®Þnh. Cã TK 3331 thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép. §ång thêi x¸c ®Þnh vèn ®Çu t­ ®· thu håi t­¬ng øng víi khÊu hao cña tµi s¶n cè ®Þnh ®· cho thuª. Nî TK 811: chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh. Cã TK 228: ®Çu t­ dµi h¹n kh¸c. + Ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ kh¸c ph¸t sinh trong nghiÖp vô cho thuª Nî TK 811 Cã TK 111, 112... + Khi kÕt thóc hîp ®ång cho thuª. Ÿ NhËn l¹i tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª Nî TK 211, 213 Ghi gi¸ trÞ cßn l¹i. Cã TK 228 Ÿ NÕu chuyÓn quyÒn së h÷u cho bªn thuª Nî TK 811 Ghi gi¸ trÞ cßn l¹i ch­a thu håi Cã TK 228 Ÿ Ph¶n ¸nh sè tiÒn thu ®­îc khi chuyÓn quyÒn së h÷u Nî TK 111, 112, 131: tæng sè thu Cã TK 3331 thuÕ VAT ph¶i nép Cã TK 711 thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh - H¹ch to¸n t¹i ®¬n vÞ cho thuª: + Khi nhËn tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh c¨n cø vµo c¸c chøng tõ cã liªn quan (Biªn b¶n giao nhËn, hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh...) KÕ to¸n x¸c ®Þnh tæng nî ph¶i tr¶, phÇn vèn ( nguyªn gi¸ ) vµ l·i vÒ thuª tµi s¶n cè ®Þnh. Nî TK 212 nguyªn gi¸ Nî TK 142 sè l·i cho thuª ph¶i tr¶ Cã TK 342 tæng sè tiÒn thuª ph¶i tr¶ ( gi¸ ch­a cã thuÕ ) + §Þnh k× thanh to¸n tiÒn thuª theo hîp ®ång Nî TK 342 ( hoÆc TK 315 ) sè tiÒn thuª ph¶i tr¶. Nî TK 133 ( 1332 ) thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo. Cã TK liªn quan (111, 112 ) tæng sè ®· thanh to¸n. + Hµng k× trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª vµ kÕt chuyÓn l·i ph¶i tr¶ vµo chi phÝ kinh doanh. Nî TK liªn quan ( 627, 641, 642 ) Cã TK 142 trõ dÇn l·i ph¶i tr¶ vµo chi phÝ. + Khi kÕt thóc hîp ®ång thuª Ÿ NÕu tr¶ l¹i tµi s¶n cè ®Þnh cho bªn thuª Nî TK 142 chuyÓn gi¸ trÞ cßn l¹i ch­a khÊu hao hÕt Nî TK 214 (2142 ) gi¸ trÞ hao mßn Cã TK 212 nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª Ÿ NÕu bªn ®i thuª ®­îc chuyÓn giao quyÒn së h÷u tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh: ChuyÓn nguyªn gi¸. Nî TK 211, 213 Nguyªn gi¸. Cã TK 212 ChuyÓn gi¸ trÞ hao mßn. Nî TK 214 (2142 ) Cã TK 2141, 2143. NÕu doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thªm ®Ó chuyÓn giao quyÒn së h÷u Nî TK 133( 1332 ) VAT ®­îc khÊu trõ Nî TK 211, 213 Cã TK 111, 112 NÕu sè tiÒn trªn lÊy tõ c¸c quü chuyªn dïng th× kÕ to¸n ph¶i ghi bót to¸n chuyÓn nguån. Nî TK 414, 441, 431 Cã TK 411 b. Thuª (cho thuª) tµi s¶n cè ®Þnh ho¹t ®éng. - T¹i ®¬n vÞ cho thuª: Tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª vÉn thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp nªn hµng th¸ng vÉn ph¶i trÝch khÊu hao. + C¸c chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc cho thuª nh­ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª, chi phÝ m«i giíi, giao dÞch, vËn chuyÓn...kÕ to¸n ghi. Nî TK 811 tËp hîp chi phÝ cho thuª. Cã TK 214 ( 2141, 2143 ) khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª. Cã TK liªn quan ( 111, 112...) c¸c chi phÝ kh¸c. + Kho¶n thu vÒ cho thuª: Nî TK liªn quan ( 111, 112, 138...) tæng sè thu. Cã TK 3331: thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép. Cã TK711 sè thu vÒ cho thuª ( trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ) -T¹i ®¬n vÞ ®i thuª: + C¨n cø hîp ®ång thuª tµi s¶n cè ®Þnh vµ c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc thuª ngoµi ( vËn chuyÓn, bèc dì, l¾p ®Æt...) kÕ to¸n ghi: Nî c¸c TK liªn quan ( 627, 641, 642 ) tiÒn thuª ( Kh«ng cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nÕu theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ ) vµ c¸c chi phÝ liªn quan kh¸c. Nî TK 133 ( 1331 ) thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc khÊu trõ. Cã TK 331 ( hoÆc 3388 ) sè tiÒn thuª ph¶i tr¶. Cã TK 111, 112: c¸c chi kh¸c, tiÒn thuª ®· tr¶. + Ngoµi ra, ®Ó theo dâi gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª ho¹t ®éng ghi ®¬n vµo TK 001 " tµi s¶n thuª ngoµi ". Khi thuª ghi: Nî TK 001. Khi tr¶ ghi: Cã TK 001. 5-/ H¹ch to¸n khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Trong qóa tr×nh ®Çu t­ vµ sö dông, d­íi t¸c ®éng cña m«i tr­êng tù nhiªn vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc còng nh­ tiÕn bé kü thuËt, tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn. Hao mßn nµy ®­îc thÓ hiÖn d­íi hai d¹ng: Hao mßn h÷u h×nh (lµ sù hao mßn vËt lý trong qóa tr×nh sö dông do bÞ cä s¸t, bÞ ¨n mßn, bÞ h­ háng tõng bé phËn) vµ hao mßn v« h×nh (lµ sù gi¶m gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh do tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®· s¶n xuÊt ra nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh cïng lo¹i cã nhiÒu tÝnh n¨ng víi n¨ng suÊt cao h¬n vµ chi phÝ Ýt h¬n). §Ó thu håi l¹i gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh, ng­êi ta tiÕn hµnh trÝch khÊu hao b»ng c¸ch chuyÓn phÇn gi¸ trÞ hao mßn nµy vµo phÇn gi¸ trÞ s¶n phÈm lµm ra. Nh­ vËy hao mßn lµ mét hiÖn t­îng kh¸ch quan lµm gi¶m gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña tµi s¶n cè ®Þnh, cßn khÊu hao lµ biÖn ph¸p chñ quan trong qu¶n lý nh»m thu håi l¹i gi¸ trÞ ®· hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh. VÒ ph­¬ng diÖn kÕ to¸n, khÊu hao lµ viÖc ghi nhËn sù gi¶m gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh. ViÖc tÝnh khÊu hao cã thÓ tiÕn hµnh theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau. ViÖc chän ph­¬ng ph¸p khÊu hao tuú thuéc vµo quy ®Þnh cña nhµ n­íc vÒ chÕ ®é qu¶n lý tµi s¶n ®èi víi doanh nghiÖp vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Thùc tÕ hiÖn nay ph­¬ng ph¸p kh©u hao ®­êng th¼ng lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc ¸p dông phæ biÕn. Theo ph­¬ng ph¸p nµy møc khÊu hao ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: = x = TØ lÖ khÊu hao do nhµ n­íc quy ®Þnh cô thÓ. Nh­ng doanh nghiÖp do yªu cÇu s¶n xuÊt sÏ tÝnh tØ lÖ khÊu hao cao h¬n theo yªu cÇu b¶o toµn vèn cña ®¬n vÞ ®­îc Bé tµi chÝnh cho phÐp. Theo quy ®Þnh chung, ®Ó ®¬n gi¶n c¸ch tÝnh th× tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng trong th¸ng, th¸ng sau míi tÝnh khÊu hao, tµi s¶n cè ®Þnh gi¶m trong th¸ng, th¸ng sau míi th«i kh«ng ph¶i tÝnh khÊu hao. V× thÕ sè khÊu hao gi÷a c¸c th¸ng chØ kh¸c nhau khi cã biÕn ®éng vÒ tµi s¶n cè ®Þnh. Bëi vËy, hµng th¸ng sè khÊu hao ph¶i trÝch tÝnh theo c«ng thøc sau: = + - ViÖc tÝnh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc thùc hiÖn trªn b¶ng tÝnh vµ ph©n bè khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. §Ó theo dâi t×nh h×nh hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng, gi¶m khÊu hao, kÕ to¸n sö dông TK 214 - Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh. - §Þnh k× (th¸ng, quÝ), tÝnh trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt - kinh doanh ®ång thêi ph¶n ¸nh khÊu hao, ghi: Nî TK 627 chi phÝ s¶n xuÊt chung ( 6274 ). Nî TK 641 chi phÝ b¸n hµng ( 6414 ). Nî TK 642 chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp ( 6424 ). Cã TK 214 hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh. Chi tiÕt TK 2141. TK 2142. TK 2143. §ång thêi ph¶n ¸nh t¨ng vèn khÊu hao c¬ b¶n - ghi ®¬n vµo bªn nî TK 009 - Nguån vèn khÊu hao, TK ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. - Tr­êng hîp ph¶i nép vèn khÊu hao cho ®¬n vÞ cÊp trªn hoÆc ®iÒu chuyÓn cho ®¬n vÞ kh¸c: + Tr­êng hîp ®­îc hoµn tr¶ l¹i. Khi nép vèn khÊu hao, ghi Nî TK 136 Ph¶i thu håi néi bé (1368) Cã TK 112 TiÒn göi ng©n hµng. §ång thêi ghi gi¶m nguån vèn khÊu hao. Ghi ®¬n vµo bªn cã TK 009 khi nhËn l¹i sè vèn khÊu hao hoµn tr¶, ghi bót to¸n ng­îc l¹i. + Tr­êng hîp kh«ng ®­îc hoµn tr¶ l¹i, ghi Nî TK 411- Nguån vèn kinh doanh. Cã TK 111, 112, 338 (3388). §ång thêi ghi gi¶m nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n. Ghi ®¬n vµo bªn cã TK 009. - Tr­êng hîp cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c vay vèn, khÊu hao ghi: Nî TK 128 §Çu t­ ng¾n h¹n kh¸c Nî TK 228 ®Çu t­ dµi h¹n kh¸c Cã TK 111, 112 §ång thêi ghi ®¬n vµo bªn cã TK 009. - Khi trÝch khÊu hao tµi s¶n dïng cho ho¹t ®éng phóc lîi vµo thêi ®iÓm cuèi n¨m: Nî TK 4313 Cã TK 214 - Tµi s¶n cè ®Þnh ®¸nh gi¸ l¹i theo quyÕt ®Þnh cña Nhµ n­íc. + Tr­êng hîp ®¸nh gi¸ t¨ng nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh, ghi: Nî TK 211 tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh Cã TK 412 chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n (phÇn gi¸ trÞ cßn l¹i t¨ng) Cã TK 214 hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh ( phÇn hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng thªm). NÕu cã ®iÒu chØnh gi¸ trÞ ®· hao mßn. + Tr­êng hîp ®iÒu chØnh t¨ng gi¸ trÞ hao mßn. Nî TK 412 chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n. Cã TK 214 hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh. + Tr­êng hîp ®iÒu chØnh gi¶m gi¸ trÞ hao mßn. Nî TK 214 hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh Cã TK 412 chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n. + Tr­êng hîp ®¸nh gi¸ gi¶m nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh, ghi: Nî TK 412 chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i. Nî TK 214 phÇn hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh gi¶m. Cã TK 211. Khi tµi s¶n cè ®Þnh ®· tÝnh ®ñ khÊu hao c¬ b¶n th× kh«ng tiÕp tôc trÝch khÊu hao c¬ b¶n n÷a. II-/ ý kiÕn kiÕn nghÞ: §¹i héi §¶ng VI (12/1986) ®¸nh dÊu mét ®iÓm mèc quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc nhµ, ®· ®Ò ra chñ tr­¬ng chuyÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc vµ theo ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa. Trong ®iÒu kiÖn nh­ vËy hÖ thèng kÕ to¸n cÇn ph¶i ®æi míi ®Ó ®¶m b¶o ph¶n ¸nh mét c¸ch ®Çy ®ñ néi dung c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ tµi chÝnh vèn cã vµ ®Æc tr­ng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi yªu cÇu qu¶n lý ®èi víi c¸c ho¹t ®éng ®ã, ®ång thêi phï hîp víi luËt ph¸p, chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ c¬ chÕ tµi chÝnh hiÖn nay cña Nhµ n­íc ta. Ngµy 01/11/1995, ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ cho phÐp, Bé tµi chÝnh ®· ban hµnh HÖ thèng kÕ to¸n míi ¸p dông thèng nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. (QuyÕt ®Þnh sè 1141 TC/C§KT Ngµy 01/11/1995 cña Bé tr­ëng Bé Tµi chÝnh) tõ ngµy 01/01/1996. Trong vßng 5 n¨m tõ 1989 ®Õn 1995 Nhµ n­íc ta ®· thùc hiÖn hai lÇn ®æi míi hÖ thèng kÕ to¸n ®iÒu nµy chøng tá Nhµ n­íc ta rÊt coi träng, quan t©m ®Õn c«ng t¸c kÕ to¸n, coi ®ã lµ ®iÒu kiÖn quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®Ó ®¶m b¶o th¾ng lîi c«ng cuéc ®æi míi. HÖ thèng kÕ to¸n míi ®· kÕ thõa n©ng cao c¸c chuÈn mùc vµ ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n cã tÝnh hÖ thèng cña n­íc ta, ®ång thêi vËn dông cã chän läc c¸c chuÈn mùc vµ ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n phæ biÕn võa lµm cho hÖ thèng chuÈn mùc vµ ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n cña ta ®­îc hoµn thiÖn thªm mét b­íc, võa më ra kh¶ n¨ng réng lín h¬n ®Ó kÕ to¸n ViÖt Nam hoµ nhËp víi kÕ to¸n quèc tÕ. HÖ thèng kÕ to¸n míi ®¬n gi¶n dÔ lµm ®èi víi ng­êi thùc hiÖn, dÓ dµng thuËn lîi ®èi víi ng­êi kiÓm tra kiÓm to¸n, dÔ hiÓu ®èi víi ng­êi sö dông th«ng tin kÕ to¸n. HÖ thèng kÕ to¸n míi ®ång thêi thuËn lîi cho viÖc vi tÝnh ho¸ c«ng t¸c kÕ to¸n vµ kiÓm to¸n. Cã thÓ nãi, viÖc ban hµnh vµ ®­a vµo ¸p dông hÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp míi lµ mét thµnh tùu vµ tiÕn bé ®¸ng kÓ trªn b­íc ®­êng ®æi míi kinh tÕ ®Êt n­íc. Tuy nhiªn ®Ó hÖ thèng kÕ to¸n míi ®­îc ¸p dông mét c¸ch th«ng suèt cã c¨n c¬ nÒn nÕp vµ ph¸t huy t¸c dông tr­íc m¾t chóng ta cßn rÊt nhiÒu c«ng viÖc ph¶i lµm ®Ó tiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn hÖ thèng kÕ to¸n. V× khi ®­a vµo ¸p dông, hÖ thèng kÕ to¸n míi béc lé nh÷ng chç ch­a chuÈn mùc lµm cho viÖc hiÓu vµ vËn dông kh«ng thèng nhÊt hoÆc lóng tóng nhÊt lµ nh÷ng vÊn ®Ò míi vÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh, h¹ch to¸n c¸c quü dù phßng, h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô vÒ ngo¹i tÖ. Trong ph¹m vi cña bµi viÕt nµy, em xin ®Ò cËp ®Õn mét sè vÊn ®Ò vÒ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh. 1-/ Quy ®Þnh quy m« gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi s¶n cè ®Þnh lµ nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông l©u dµi. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ nµo lµ lín tuú thuéc vµo quy m« cña tõng doanh nghiÖp. Nh­ng trong chÕ ®é kÕ to¸n cña ta quy ®Þnh gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh tèi thiÓu lµ 5.000.000 ®ång, viÖc quy ®Þnh nh­ vËy chØ hîp lý khi c¸c doanh nghiÖp cã quy m« nh­ nhau. Trªn thùc tÕ nh÷ng doanh nghiÖp cã quy m« lín, th× gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh 5.000.000 ®ång lµ kho¶n chi nhá mµ theo nguyªn t¾c träng yÕu, hä cã thÓ ph©n bè mét lÇn vµo chi phÝ kinh doanh. Ng­îc l¹i víi doanh nghiÖp nhá th× kho¶n chi 1.000.000 ®ång còng lµ mét kho¶n chi lín vµ víi nh÷ng c«ng cô cã gi¸ trÞ d­íi 5.000.000 ®ång mµ b¾t buéc ph¶i ph©n bè vµo chi phÝ kinh doanh víi t­ c¸ch lµ mét tµi s¶n l­u ®éng th× th«ng tin kÕ to¸n mÊt tÝnh chÝnh x¸c. §iÒu nµy cho thÊy trong chÕ ®é kÕ to¸n cÇn vËn dông nguyªn t¾c linh ho¹t trong quy ®Þnh. 2-/ §Þnh gi¸ vµ trÝch dù phßng gi¶m gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. Trong qu¸ tr×nh sö dông, d­íi t¸c dông cña nhiÒu yÕu tè, tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn. §Ó thu håi l¹i gi¸ trÞ hao mßn cña tµi s¶n cè ®Þnh ng­êi ta ph¶i tiÕn hµnh trÝch khÊu hao. KhÊu hao lµ biÖn ph¸p mang tÝnh chñ quan, hao mßn mang tÝnh kh¸ch quan. Nh­ vËy cã sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ hao mßn thùc tÕ víi viÖc trÝch khÊu hao, cã thÓ khÊu hao nhiÒu h¬n hoÆc Ýt h¬n hao mßn thùc tÕ. Nªn khi doanh nghiÖp nhËp tµi s¶n cè ®Þnh cò hoÆc nh­îng b¸n, gãp vèn liªn doanh... b»ng tµi s¶n cè ®Þnh ®· qua sö dông th× nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh nhËp vµo hoÆc gi¸ trÞ cßn l¹i thùc tÕ cña tµi s¶n cè ®Þnh khi chuyÓn ®i kh«ng nh÷ng phô thuéc vµo chi phÝ mµ cßn phô thuéc vµo sù ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng cña tµi s¶n cè ®Þnh. §¸nh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh lµ ho¹t ®éng hÕt søc míi mÎ vµ chØ xuÊt hiÖn ë n­íc ta khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­ßng. Do hÕt søc míi mÎ nªn ch­a cã nh÷ng tæ chøc lµm dÞch vô nµy, míi ®©y t¹i ban vËt gi¸ chÝnh phñ, mét tæ chøc cã tªn lµ"trung t©m thÈm ®Þnh gi¸" ®· chÝnh thøc thµnh lËp. Tuy vËy do thiÕu th«ng tin, ng­êi mua kh«ng cã ®ñ n¨ng lùc chuyªn m«n, thiÕu hiÓu biÕt vÒ ®èi t­îng cÇn ®¸nh gi¸, do ®èi t­îng rÊt phøc t¹p vÒ kü thuËt cã tÝnh n¨ng, cã quy m« lín, cã gi¸ trÞ lín. C«ng viÖc thÈm ®Þnh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ë n­íc ta hiÖn nay vÉn ®Æt ra hÕt søc gay g¾t. Trong nhiÒu tr­êng hîp, c¸c doanh nghiÖp nhËp m¸y mãc kü thuËt tõ n­íc ngoµi vÒ hoÆc phÝa n­íc ngoµi gãp vèn b»ng thiÕt bÞ cò l¹c hËu hoÆc ®Þnh gi¸ qu¸ cao so víi thùc tÕ. §Ó tr¸nh nh÷ng sai sãt trong kh©u thÈm ®Þnh gi¸, ng­êi mua cÇn ph¶i thu thËp t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ kü thuËt, gi¸ c¶ cña tµi s¶n cè ®Þnh cÇn mua. Trong kÕ to¸n nãi chung vµ kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh nãi riªng nguyªn t¾c vÒ chi phÝ vµ thËn träng ph¶i ®­îc coi träng. §iÒu nµy ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i thu ®ñ sè vèn bá ra ®Çu t­ vµ chi phÝ ®­îc ghi nhËn ngay khi cã dù kiÕn ta nªn trÝch dù phßng vÒ gi¶m gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh. Khi ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n cè ®Þnh, phÇn t¨ng gi¸ trÞ cña tµi s¶n lín h¬n phÇn gi¶m gi¸ (phÇn ®· trÝch khÊu hao) th× chªnh lÖch ®­îc ghi t¨ng thu nhËp hoÆc ghi t¨ng nguån vèn chñ së h÷u. NÕu tµi s¶n ®¸nh gi¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ cßn l¹i ghi trªn sæ s¸ch th× phÇn chªnh lÖch ghi gi¶m nguån vèn chñ së h÷u hoÆc tÝnh vµo chi phÝ. §iÒu nµy hoµn toµn phï hîp víi quy ®Þnh vÒ h¹ch to¸n nguyªn t¾c dù phßng. 3-/ Ph­¬ng ph¸p khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. VÒ ph­¬ng ph¸p khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Theo quyÕt ®Þnh 1062 TC/Q§/CSTC ngµy 14/11/1996 cña Bé tr­ëng Bé tµi chÝnh c¸c doanh nghiÖp ph¶i trÝch khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p khÊu hao b×nh qu©n. ViÖc quy ®Þnh ph­¬ng ph¸p khÊu hao duy nhÊt ®­îc ¸p dông lµ ch­a hîp lý v× nh÷ng lý do sau: Tµi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp, cã nhiÒu lo¹i, nhiÒu nhãm kh¸c nhau. C«ng dông cña tµi s¶n còng nh­ c¸ch thøc ph¸t huy t¸c dông cña tµi s¶n trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp cã sù kh¸c nhau. Møc ®é suy gi¶m vÒ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña tµi s¶n còng cã sù kh¸c nhau. Lîi Ých thu ®­îc tõ viÖc sö dông tµi s¶n còng cã sù kh¸c nhau. KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh lµ sù ph©n bè cã hÖ thèng c¸c chi phÝ doanh nghiÖp ®· ®Çu t­ ®Ó d­îc tµi s¶n vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong qu¸ tr×nh sö dông tµi s¶n vµ ®¶m b¶o phï hîp víi lîi Ých thu ®­îc tõ tµi s¶n trong qu¸ tr×nh sö dông. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ nguyªn t¾c phï hîp cña kÕ to¸n ®ã lµ thu nhËp ph¶i phï hîp víi chi phÝ ®· chi ra trong k× kÕ to¸n. §Ó ®¶m b¶o sè liÖu sæ kÕ to¸n cung cÊp ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp còng nh­ t×nh h×nh sö dông tµi s¶n cña doanh nghiÖp, Nhµ n­íc nªn thay ®æi quy ®Þnh vÒ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh theo h­íng sau: + Nhµ n­íc chØ quy ®Þnh thêi gian sö dông tµi s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp, yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp sö dông tµi s¶n theo ®óng khung thêi gian quy ®Þnh vµ ®¨ng ký víi c¬ quan qu¶n lý chøc n¨ng. + Cho phÐp doanh nghiÖp lùa chän ph­¬ng ph¸p khÊu hao phï hîp c«ng dông, c¸ch thøc sö dông tµi s¶n nh»m môc ®Ých thu ®­îc lîi Ých kinh tÕ trong qu¸ tr×nh sö dông. Cô thÓ nh­ : · Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, c¸c tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­êng th¼ng. · M¸y mãc thiÕt bÞ vËt t­ th­êng g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, tÝnh n¨ng c«ng suÊt sö dông bÞ gi¶m dÇn trong qu¸ tr×nh sö dông, cho phÐp ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l­îng hoÆc ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn. · §èi víi c¸c thiÕt bÞ dông cô qu¶n lý th­êng chÞu t¸c ®éng cña hao mßn v« h×nh, ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn · §èi víi nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh v« h¹n, theo nguyªn t¾c phï hîp trong kÕ to¸n kh«ng ph¶i tÝnh khÊu hao. Gi¸ trÞ cña nh÷ng tµi s¶n ®ã ®­îc ph¶n ¸nh trªn sæ s¸ch kÕ to¸n vµ b¸o c¸o tµi chÝnh cho ®Õn khi tÝnh h÷u dông cña tµi s¶n nµy kh«ng cßn n÷a. + §èi víi tr­êng hîp doanh nghiÖp cã tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª tµi chÝnh, ph­¬ng ph¸p khÊu hao ®­îc ¸p dông, nh­ c¸c tµi s¶n cè ®Þnh cïng lo¹i thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp hoÆc phï hîp víi ®iÒu kiÖn, c¸ch thøc sö dông tµi s¶n ®Ó thu lîi. + §èi víi tµi s¶n t¹m ngõng sö dông t¹i doanh nghiÖp nh­ ngõng v× lý do thêi vô, cho thuª ho¹t ®éng, tµi s¶n cÇm cè. Trong thêi gian ngõng sö dông vÉn ph¶i trÝch khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng. Ph­¬ng ph¸p khÊu hao gi¶m dÇn cã hai c¸ch tÝnh: C¸ch1: ph­¬ng ph¸p khÊu hao b×nh qu©n nh©n ®«i theo sè d­ gi¶m dÇn, c¬ së tÝnh møc khÊu hao lµ tØ lÖ khÊu hao x¸c ®Þnh theo ph­¬ng ph¸p ®­êng th¼ng vµ gi¸ trÞ cßn l¹i cña tµi s¶n cè ®Þnh . TØ lÖ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh = TØ lÖ khÊu hao b×nh qu©n ´ 2 C¸ch 2: ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo tæng sè, n¨m h÷u dông, ph­¬ng ph¸p ®ßi hái ph¶i tÝnh tØ lÖ khÊu hao cho tõng n¨m sö dông: = Trong ®ã: t lµ thêi gian h÷u dông cña tµi s¶n cè ®Þnh. t1 lµ thêi ®iÓm (n¨m thø i) cÇn trÝch khÊu hao. = Nguyªn gi¸ x Ph­¬ng ph¸p khÊu hao theo s¶n l­îng: Ph­¬ng ph¸p nµy ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc møc khÊu hao tÝnh cho mét ®¬n vÞ s¶n l­îng chi dù kiÕn tõ ®ã c¨n cø vµo s¶n l­îng thùc tÕ thùc hiÖn khi sö dông tµi s¶n ®Ó x¸c ®Þnh møc khÊu hao ph¶i trÝch hµng n¨m. = = x 4-/ H¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh. Cho thuª tµi chÝnh lµ ph­¬ng thøc ®Çu t­ trung vµ dµi h¹n hÕt søc míi mÎ ë n­íc ta nh­ng rÊt phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc .Ph­¬ng thøc nµy ®· gióp c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ®ang thiÕu vèn ®Çu t­ vÉn cã ®­îc nh÷ng d©y chuyÒn s¶n xuÊt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. NÕu nh­ c¸c doanh nghiÖp chØ chê vµo vèn ®Çu t­ cña ng©n s¸ch hay vèn cña ng©n hµng ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ kh«ng ph¶i lµ ®iÒu dÔ dµng ®èi víi hä. Ngµy 9/10/1995 chÝnh phñ ra NghÞ ®Þnh 64/CP quy ®Þnh hoat ®éng cho thuª tµi chÝnh. Nh÷ng qui ®Þnh nµy b­íc ®Çu ®· khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi bá vèn vµo hoat ®éng cho thuª t¹i ViÖt Nam. Trong nghÞ ®Þnh quy ®Þnh khi kÕt thóc hîp ®ång bªn cho thuª , bªn thuª ®­îc nhËn quyÒn lùa chän mua tµi s¶n thuª theo gi¸ danh nghÜa thÊp h¬n gi¸ trÞ thùc tÕ cña tµi s¶n thuª t¹i thêi gian mua l¹i. Tuy nhiªn xÐt vÒ l©u dµi l¹i kh«ng thuËn lîi cho phÝa nhµ ®i thuª (chñ yÕu lµ doanh nghiÖp thiÕu vèn ë ViÖt Nam ) trong tr­êng hîp hä muèn mua l¹i tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª ph¶i chê cho ®Õn khi kªt thóc hîp ®ång, lóc ®ã víi sù tiÕn bé cña kÜ thuËt míi liÖu hä cßn muèn mua l¹i tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª n÷a kh«ng? ViÖc h¹ch to¸n t¹i c¸c ®¬n vÞ thuª tµi s¶n t¹i ViÖt Nam theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh cßn nhiÒu v­íng m¾c thËm chÝ cã nhiÒu m©u thuÉn vµ kh«ng ®óng b¶n chÊt sù viÖc. §iÒu nµy thÓ hiÖn ngay tõ c¸ch tÝnh gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª , ph¶n ¸nh l·i thuª cho ®Õn c¸ch thøc thanh to¸n tiÒn thuª (c¶ gèc vµ l·i ). Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª b»ng tæng nî ph¶i tr¶ theo hîp ®ång thuª trõ tæng så l·i ph¶i tr¶ trong toµn bé thêi gian thuª. Trªn thùc tÕ xu h­íng cña ng­êi cho thuª vµ ®i thuª lµ tho¶ thuËn trong suèt thêi gian cña hîp ®ång thuª, sè tiÒn tr¶ cuèi mçi n¨m (mçi k×) b»ng nhau vµ bao gåm tiÒn l·i vµ mét phÇn tiÒn gèc. §èi víi ng­êi ®i thuª, do sè tiÒn ph¶i tr¶ mçi n¨m lµ cè ®Þnh, kh«ng g©y x¸o trén t×nh h×nh tµi chÝnh, ®èi víi ng­êi cho thuª sÏ cã kho¶n thu nhËp æn ®Þnh. Nh­ thÕ c¸ch tÝnh nguyªn gi¸ nh­ quy ®Þnh chØ phï hîp víi c¸ch cho thuª tµi s¶n cè ®Þnh thu håi mét lÇn c¶ gèc lÉn l·i. Theo chÕ ®é quy ®Þnh t¹i thêi ®iÓm thuª, toµn bé sè l·i vÒ ®i thuª ph¶i tr¶ trong suèt thêi gian thuª l¹i ®­îc ghi nhËn cïng mét lóc vµo tµi kho¶n 142(1421). VÒ thùc chÊt sè l·i nµy chØ míi lµ tho¶ thuËn theo hîp ®ång thuª chø ch­a tr¶. H¬n n÷a tµi kho¶n 1421 chØ theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr­íc, cã thêi gian ph©n bè trong vßng mét n¨m trong khi ®ã tæng sè tiÒn thuª ph¶i tr¶ qu¸ lín. V× vËy cÇn ph¶i thay ®æi c¸ch tÝnh nguyªn gi¸ vµ c¸ch h¹ch to¸n tiÒn l·i ph¶i tr¶. Nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh dùa vµo sè vèn ®Çu t­ thùc tÕ ®Ó cã ®­îc b¶n th©n tµi s¶n cho thuª. Trong tr­êng hîp cÇn thiÕt cã thÓ tiÕn hµnh ®Þnh gi¸ tµi s¶n cho thuª theo gi¸ trÞ phï hîp víi t×nh tr¹ng kü thuËt cña tµi s¶n, kh«ng ghi nhËn vµo chi phÝ tr¶ tr­íc tæng sè l·i ph¶i tr¶ trong suèt thêi gian thuª nh­ hiÖn nay. Sè l·i thuª ph¶i tr¶ hµng n¨m sÏ ®­îc ph©n bè dÇn (nÕu tÝnh vµo chi phÝ tr¶ tr­íc) hoÆc trÝch tr­íc theo kÕ ho¹ch vµo chi phÝ (nÕu tÝnh vµo chi phÝ ph¶i tr¶). C¸ch lµm nµy kh«ng nh÷ng ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ tµi s¶n thuª tµi chÝnh mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kÕ to¸n cã kÕ ho¹ch ph©n bè hoÆc trÝch tr­íc chi phÝ l·i thuª cho kÞp thêi. H¬n n÷a, nã lµm cho néi dung ph¶n ¸nh cña tµi kho¶n ®­îc chÝnh x¸c h¬n. Theo c¸ch nµy, khi nhËn tµi s¶n cè ®Þnh thuª ngoµi, kÕ to¸n ghi nhËn nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh. Nî TK 212 nguyªn gi¸ tµi s¶n cè ®Þnh ë thêi ®iÓm thuª. Nî TK 133 (1332) thuÕ VAT ®­îc khÊu trõ. Cã TK 342 sè tiÒn thuª tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i tr¶ (c¶ gèc vµ thuÕ VAT) Sè l·i vÒ cho thuª ph¶i tr¶ theo tõng: Nî TK 142 (1421) sè l·i vÒ cho thuª ph¶i tr¶ trong n¨m. Cã TK 338 (3388) sè l·i vÒ cho thuª ph¶i tr¶ trong n¨m. §Þnh kú thanh to¸n tiÒn thuª theo hîp ®ång (gèc vµ l·i): Nî TK 342 ( hoÆc TK 315) sè gèc ph¶i tr¶ tõng kú. Nî TK 338 (3388) sè l·i cho thuª ®· tr¶ hµng kú. Cã TK liªn quan (111, 112...) Hµng th¸ng khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª vµ kÕt chuyÓn ( trõ dÇn) l·i ph¶i tr¶ vµo chi phÝ kinh doanh. Nî TK liªn quan (627, 641, 642) Cã TK 214 (2142) sè khÊu hao ph¶i trÝch. Cã TK 1421 tr¶ dÇn l·i ph¶i tr¶ vµo chi phÝ. NÕu trÝch tr­íc chi phÝ l·i thuª ph¶i tr¶ hµng th¸ng trong n¨m. Nî TK liªn quan (627, 641, 642 ) Cã TK 335 trÝch tr­íc chi l·i thuª ph¶i tr¶ vµo chi phÝ. Khi thanh to¸n l·i thuª: Nî TK 335 sè l·i cho thuª ph¶i tr¶ hµng kú. Cã TK liªn quan (111, 112 ..) 5-/ ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc quèc héi kho¸ IX kú häp thø 11 th«ng qua 10/05/1997 cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 01/01/1999. ViÖc ban hµnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng thay thÕ cho thuÕ doanh thu lµ nh»m kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm cña thuÕ doanh thu, khuyÕn khÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn ®ång thêi tõng b­íc hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ cña n­íc ta phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®¸p øng nhu cÇu hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi, thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, thóc ®Èy t¨ng c­êng c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n, chøng tõ ho¸ ®¬n cña c¸c doanh nghiÖp. ë n­íc ta thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc tÝnh chñ yÕu b»ng hai ph­¬ng ph¸p ®ã lµ ph­¬ng ph¸p khÊu trõ vµ ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp. Khi ¸p dông viÖc tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp vµo h¹ch to¸n vµ qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh béc lé nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Khi tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp th× thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu tÝnh vµo nguyªn gi¸ cña tµi s¶n cè ®Þnh ( ph¶n ¸nh trªn TK 211, 212, 213) vµ ®­îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt qua trÝch khÊu hao ®Ó tÝnh ®­îc gi¸ trÞ gia t¨ng. Nh­ vËy ph¶i qua mét thêi gian rÊt dµi thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo cña tµi s¶n cè ®Þnh míi ®­îc hoµn tr¶ l¹i cho doanh nghiÖp. Trong khi ®ã doanh nghiÖp ph¶i t×m c¸c nguån vèn kh¸c nhau ®Ó ®Çu t­ cho s¶n xuÊt vµ ph¶i chi phÝ rÊt lín. V× vËy thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ¸p dông trong h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh chØ nªn ¸p dông biÖn ph¸p tÝnh khÊu trõ, ®¶m b¶o quyÒn lîi cho doanh nghiÖp, nh­ thÕ míi khuyÕn khÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn. C¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, phÇn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tr¶ hé Nhµ n­íc ®­îc h¹ch to¸n trªn TK 133 (1332). Tr­êng hîp, doanh nghiÖp ®­îc hoµn l¹i thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (khi sè thuÕ VAT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ cña 3 th¸ng liªn tôc lín h¬n sè thuÕ VAT ®Çu ra c¸c th¸ng t­¬ng øng, thuÕ VAT cña tµi s¶n cè ®Þnh khÊu trõ 3 th¸ng liªn tôc ch­a hÕt...). Thêi gian ®­îc hoµn thuÕ qu¸ l©u, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp, thuÕ VAT ®Çu vµo cña tµi s¶n cè ®Þnh lµ rÊt lín, bªn c¹nh ®ã c¸c thñ tôc hoµn thuÕ vÉn cßn r­êm rµ, phøc t¹p. §iÒu nµy g©y khã kh¨n c¨ng th¼ng vÒ vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tõ thùc tÕ trªn ®ßi hái Nhµ n­íc ph¶i cã v¨n b¶n h­íng dÉn nh»m ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc vµ rót ng¾n thêi gian hoµn thuÕ. M¸y mãc thiÕt bÞ nhËp khÈu cho s¶n xuÊt ch­a thÓ t¹o ngay ra gi¸ trÞ gia t¨ng. V× vËy cÇn xem xÐt thu thuÕ VAT ë kh©u nhËp khÈu sao cho thÝch hîp vµ nªn ch¨ng tËp trung thu phÇn lín ë ®Çu ra nh»m gi¶m nhÑ søc Ðp tµi chÝnh cho c¸c doanh nghiÖp. KÕt luËn Víi nh÷ng néi dung ®· tr×nh bµy ë trªn cho thÊy tÇm quan träng cña c«ng t¸c tæ chøc, qu¶n lý vµ h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh trong c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay, tµi s¶n cè ®Þnh lµ yÕu tè c¬ b¶n kh«ng thÓ thiÕu trong s¶n xuÊt, vµ nh÷ng tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín vµ thêi gian sö dông l©u dµi qu¶n lý hÕt søc phøc t¹p. V× thÕ ®ßi hái ph¶i h¹ch to¸n chi tiÕt, qu¶n lý chÆt chÏ tµi s¶n cè ®Þnh trong toµn c«ng ty còng nh­ ë tõng bé phËn riªng lÎ. TÇm quan träng cña tµi s¶n cè ®Þnh thÓ hiÖn ë chç ®ã lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i trong s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm, n¨ng suÊt cña doanh nghiÖp nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t hiÖn nay khi khoa häc kü thuËt trë thµnh ®éng lùc s¶n xuÊt trùc tiÕp. Víi thêi gian nghiªn cøu h¹n hÑp, em m¹nh d¹n ®Ò nghÞ mét sè ý kiÕn mong hoµn thiÖn h¬n phÇn h¹ch to¸n kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù tËn t×nh gióp ®ì cña c¸c thÇy, c¸c c« trong khoa kÕ to¸n ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n m«n häc. Tµi liÖu tham kh¶o 1-/ Gi¸o tr×nh KÕ to¸n tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp. PTS §Æng ThÞ Loan. NXB Tµi chÝnh - 1998. 2-/ Gi¸o tr×nh Lý thuyÕt vµ thùc hµnh kÕ to¸n tµi chÝnh. PTS NguyÔn V¨n C«ng. NXB Tµi chÝnh - 1999. 3-/ ChÕ ®é qu¶n lý, sö dông vµ trÝch khÊu haoTSC§. NXB Tµi chÝnh - 1996. 4-/ B¸o kinh tÕ ph¸t triÓn. Sè 27 - 1998. 5-/ T¹p chÝ kiÓm to¸n. Sè 27 - 1998. 6-/ T¹p chÝ kÕ to¸n. Sè 18 Th¸ng 6 - 1999. 7-/ T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ. Sè 75 - 1997. Môc lôc