Đề tài Những vấn đề cơ bản về hạch toán tiêu thụ thành phẩm

hÕ, chi phÝ vÒ lîi thÕ th­¬ng m¹i, quyÒn ®Æt nh­îng, quyÒn thuª nhµ v.v... - KhÊu hao TSC§ lµ lµ gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ ®­îc tÝnh vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Trong qu¸ tr×nh sö dông, tµi s¶n cè ®Þnh (trõ ®Êt ®ai) th­êng mÊt dÇn tÝnh h÷u Ých vµ nã th­êng ®­îc m« t¶ nh­ mét sù giamr gi¸. Trong kÕ to¸n, thuËt ng÷ nµy th­êng ®­îc dïng ®Ó m« t¶ qu¸ tr×nh ph©n bæ vµ tÝnh chi phÝ cña tÝnh h÷u Ých ®ã cho c¸c kú kÕ to¸n cã sö dông tµi s¶n cè ®Þnh - Thêi gian h÷u Ých cña tµi s¶n cè ®Þnh lµ lµ ®é dµi thêi gian mµ tµi s¶n cè ®Þnh ®ã sÏ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy cã thÓ kh«ng gièng nh­ thêi gian cã thÓ sö dông ®­îc tµi s¶n cè ®Þnh. VÝ dô, mét cç m¸y cã thÓ sö dông ®­îc 10 n¨m, nh­ng do yªu cÇu ®æi míi trang thiÕt bÞ, c«ng ty cã thÓ thay thÕ nã ®Ó ®æi lÊy m¸y míi sau 7 n¨m. Tr­êng hîp nµy cç m¸y cã thêi gian h÷u dông lµ 7 n¨m. Tuy nhiªn thêi gian h÷u Ých cña tµi s¶n cè ®Þnh khã mµ cã thÓ ®o¸n tr­íc ®­îc v× nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau t¸c ®éng ®Õn nh­ sù hao mßn v« h×nh vµ h÷u h×nh ®· quyÕt ®Þnh ®Õn rÊt nhiÒu tµi s¶n cè ®Þnh. Sù hao mßn v« h×nh cña tµi s¶n cè ®Þnh th­êng rÊt khã dù ®o¸n v× th«ng th­êng khã cã thÓ ®o¸n tr­ãc ®­îc nh÷ng ph¸t minh míi lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®ég ®Ó s¶n xuÊt ra tµi s¶n cè ®Þnh nªn lµm gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh gi¶m v« h×nh. Song, nh÷ng ph¸t minh míi l¹i lµm cho tµi s¶n cè ®Þnh trë lªn lçi thêi, khiÕn nã cã thÓ bi lo¹i bá khái qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh sím h¬n tr­íc khi nã hoµn toµn h­ háng thùc sù. 2.1.2. NhiÖm vô cña h¹ch to¸n tiªu thô s¶n phÈm: Doanh nghiÖp khi h¹ch to¸n kÕ to¸n cÇn ph¶i ®­îc cËp nhËt, n¾m v÷ng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan, c¸c th«ng t­ cña Bé Tµi chÝnh h­íng dÉn bæ sung, thùc hiÖn h¹ch to¸n kÕ to¸n ®Ó kÕ to¸n ph¶i ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n vµ ghi chÐp sæ s¸ch ®óng chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh quy ®Þnh. Cô thÓ, h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm cã nh÷ng nhiÖm vô sau: - Ph¶n ¸nh kÞp thêi, chÝnh x¸c t×nh h×nh xuÊt b¸n thµnh phÈm, tÝnh chÝnh x¸c c¸c kho¶n bÞ gi¶m trõ vµ thanh to¸n víi ng©n s¸ch c¸c kho¶n thuÕ ph¶i nép theo chÕ ®é quy ®Þnh. - Ghi nhËn gi¸ vèn hµng ho¸ phï hîp víi ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n tæng hîp mµ doanh nghiÖp ®· lùa chän. - Ghi nhËn chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ c¸c chi phÝ kh¸c cña qu¸ tr×nh tiªu thô ®Ó ph©n bæ hîp lý vµo kÕt qu¶ kinh doanh. - Ghi c¸c bót to¸n kÕt chuyÓn ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô thµnh phÈm trong kú h¹ch to¸n. 2.1.3. C¸c nguyªn t¾c trong kÕ to¸n gi¸ trÞ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh: Gi¸ trÞ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh lµ mét chØ tiªu quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, nã gãp phÇn vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra. V× thÕ, gi¸ trÞ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh cÇn thiÕt ph¶i ®­îc tÝnh to¸n chÝnh x¸c, tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ. KÕ to¸n gi¸ trÞ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh cÇn ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c sau ®©y: * Nguyªn t¾c 1: C¨n cø vµo qui ®Þnh cña nhµ n­íc vÒ chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp vµ yªu cÇu qu¶n lý cña doanh nghiÖp ®Ó l­a chän ph­¬ng ph¸p tÝnh trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh hîp lý vµ khoa häc. * Nguyªn t¾c 2: ChÊp hµnh c¸c qui ®Þnh vÒ ®iÒu hoµ vµ sö dông quÜ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh. Tr­êng hîp ph¶i nép khÊu hao cho cÊp trªn, kÕ to¸n ph¶i ghi gi¶m nguån vèn kinh doanh ( nguån vèn cè ®Þnh ). * Nguyªn t¾c 3: Tæ chøc tÝnh to¸n, ph©n bæ khÊu hao vµo c¸c ®èi t­îng sö dông tµi s¶n cè ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c vµ khoa häc. 2.2. Tµi kho¶n sö dông vµ néi dung h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm: Qu¸ tr×nh tiªu thô thµnh phÈm trong doanh nghiÖp chØ ®­îc coi lµ hoµn thµnh vµ kÕt thóc khi thùc hiÖn xong hai kh©u sau : - XuÊt giao thµnh phÈm cho kh¸ch hµng c¨n cø vµo c¸c hîp ®ång ®· ký kÕt. - Kh¸ch hµng tr¶ tiÒn hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n. §©y còng ®­îc coi lµ thêi ®iÓm thµnh phÈm ®· ®­îc tiªu thô, x¸c ®Þnh doanh thu. Trong thùc tÕ, hai kh©u nµy th­êng kh«ng ®ång thêi x¶y ra. Tuú theo c¸c quy ®Þnh trong hîp ®ång kinh tÕ vÒ ph­¬ng thøc thanh to¸n mµ s¶n phÈm cã thÓ giao tr­íc, nhËn tiÒn sau vµ ng­îc l¹i. §Ó ph¶n ¸nh vµ gi¸m s¸t ho¹t ®éng tiªu thô chÝnh x¸c, kÕ to¸n tiªu thô ph¶i tæ chøc qu¶n lý chÆt chÏ, khoa häc tõ kh©u h¹ch to¸n ban ®Çu ®Õn ghi sæ kÕ to¸n. Víi mçi ph­¬ng ph¸p tiªu thô kh¸c nhau th× tr×nh tù h¹ch to¸n còng kh¸c nhau. Sau ®©y xem xÐt tr×nh tù h¹ch to¸n trong mét sè ph­¬ng thøc tiªu thô theo ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ kh¸c nhau. 2.2.1. H¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn ë c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT : 2.2.1.1. Tµi kho¶n sö dông: + Tµi kho¶n 214 "Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh": Tµi kho¶n nµy ph¶n ¸nh t×nh h×nh t¨ng, gi¶m vµ sè hiÖn cã cña gi¸ trÞ hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh. Tµi kho¶n nµy gå 3 tµi kho¶n cÊp II: TK 2141 – Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh TK 2142 – Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh ®i thuª TK 2143 – Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh KÕt cÊu TK: Nî TK 214 “ Hao mßn TSC§” Cã Gi¸ trÞ hao mßn gi¶m khi TSC§ gi¶m Gi¸ trÞ hao mßn t¨ng do tÝnh trÝch khÊu hao. - Gi¸ trÞ hao mßn t¨ng do t¨ng TSC§ cò DCK: Gi¸ trÞ hao mßn hiÖn cã 2.2.1.2. Mét sè h×nh thøc tiªu thô: Doanh nghiÖp cã thÓ tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸ cña m×nh b»ng rÊt nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau (vÝ dô: tiªu thô trùc tiÕp, chuyÓn hµng theo hîp ®ång, b¸n hµng qua ®¹i lý, ®em hµng ®æi hµng...) tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn, kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp nh»m tèi ®a ho¸ lîi Ých vµ h­íng tíi hiÖu qu¶ tèt nhÊt. C¸c h×nh thøc tiªu thô nãi trªn ®­îc ph¶n ¸nh cô thÓ nh­ sau: a. H¹ch to¸n tiªu thô theo ph­¬ng thøc trùc tiÕp : Tiªu thô trùc tiÕp lµ ph­¬ng thøc giao hµng cho ng­êi mua trùc tiÕp t¹i kho (hay trùc tiÕp t¹i c¸c ph©n x­ëng kh«ng qua kho) cña doanh nghiÖp. Sè hµng khi bµn giao cho kh¸ch hµng ®­îc chÝnh thøc coi lµ tiªu thô vµ ng­êi b¸n mÊt quyÒn së h÷u vÒ sè hµng nµy. Ng­êi mua thanh to¸n hay chÊp nhËn thanh to¸n sè hµng mµ ng­êi b¸n ®· giao. * Khi xuÊt s¶n phÈm, hµng ho¸ hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô víi kh¸ch hµng kÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n sau: Bt 1) Ph¶n ¸nh gi¸ vèn hµng xuÊt b¸n: Nî TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n. Cã TK 155: XuÊt kho thµnh phÈm. Cã TK 154: XuÊt trùc tiÕp t¹i ph©n x­ëng kh«ng qua kho. Bt 2) Ph¶n ¸nh doanh thu b¸n hµng: - NÕu trùc tiÕp thu b»ng tiÒn: Nî TK 111, 112, 1113: Tæng gi¸ thanh to¸n ®· thu b»ng tiÒn. Cã TK 333 (33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép. Cã TK 511: Doanh thu b¸n hµng (kh«ng cã thuÕ GTGT). - NÕu b¸n chÞu cho kh¸ch hµng: Nî TK 131: Tæng gi¸ thanh to¸n hµng b¸n chÞu cho kh¸ch Cã TK 333 (33311): ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép Cã TK 511: Doanh thu b¸n hµng (kh«ng cã thuÕ GTGT) * Tr­êng hîp ph¸t sinh hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i do nguyªn nh©n kh¸c nhau nh­ hµng kh«ng ®óng phÈm chÊt, chñng lo¹i, sai quy c¸ch ®· cam kÕt trong hîp ®ång. Bt 1) Ph¶n ¸nh gi¸ vèn cña hµng bÞ tr¶ l¹i: Nî TK 155: NhËp kho thµnh phÈm Nî TK 157: Göi t¹i kho ng­êi mua Nî TK 138 (1381): Gi¸ trÞ chê xö lý Cã TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i Bt 2) Ph¶n ¸nh doanh thu vÒ GTGT cña sè hµng ho¸ bÞ tr¶ l¹i : Nî TK 531: Doanh thu cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. Cã TK 333 (33311): ThuÕ GTGT cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. Cã TK 111: Tr¶ l¹i b»ng tiÒn mÆt cho kh¸ch hµng. Cã TK 131: Trõ vµo sè ph¶i thu cña kh¸ch hµng. * Tr­êng hîp doanh nghiÖp chÊp nhËn chiÕt khÊu cho kh¸ch hµng, kÕ to¸n ghi : Nî TK 811: Cã TK 111, 112: XuÊt tiÒn tr¶ cho ng­êi mua Cã TK 131: Trõ vµo sè tiÒn thu ng­êi mua Cã TK 338 (3388): sè chiÕt khÊu chÊp nhËn nh­ng ch­a thanh to¸n. * Tr­êng hîp gi¶m gi¸, bít gi¸, håi khÊu trªn tho¶ thuËn: Nî TK 532 Nî TK 333 (33311) Cã Tk 111, 112 Cã Tk 131 Cã TK 338 (2388) * Cuèi kú, kÕ to¸n kÕt chuyÓn toµn bé c¸c tµi kho¶n gi¶m gi¸, doanh thu cöa hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: Nî TK 511 Cã TK 531: KÕt chuyÓn doanh thu hµng ho¸ bÞ tr¶ l¹i Cã TK 532: KÕt chuyÓn sè gi¶m hµng b¸n §ång thêi kÕt chuyÓn doanh thu thuÇn vÒ tiªu thô Nî TK 511: Doanh thu thuÇn tiªu thô trong kú Cã TK 911 KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn hµng b¸n ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô: Nî TK 911 Cã TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n b. Ph­¬ng thøc chuyÓn hµng theo hîp ®ång: Tiªu thô theo ph­¬ng thøc nµy bªn b¸n chuyÓn hµng cho bªn mua theo ®Þa ®iÓm ghi trong hîp ®ång. Sè hµng chuyÓn ®i nµy vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña bªn b¸n. Khi ®­îc bªn mua thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n vÒ sè hµng chuyÓn giao (mét phÇn hay toµn bé) th× sè hµng ®­îc bªn mua chÊp nhËn nµy míi ®­îc coi lµ tiªu thô vµ bªn b¸n mÊt quyÒn së h÷u vÒ sè hµng ®ã. Tr×nh tù h¹ch to¸n nh­ sau: - Khi xuÊt hµng chuyÓn ®Õn cho ng­êi mua, kÕ to¸n ghi theo trÞ gi¸ vèn thùc tÕ cña hµng xuÊt. Nî TK 157: Gi¸ vèn cña hµng b¸n Cã TK 154: XuÊt trùc tiÕp tõ c¸c ph©n x­ëng s¶n xuÊt Cã TK 155: XuÊt kho thµnh phÈm - Gi¸ trÞ lao vô, dÞch vô hoµn thµnh giao cho kh¸ch hµng nh­ng ch­a ®­îc chÊp nhËn thanh to¸n: Nî TK 157 Cã TK 154: Gi¸ thµnh thùc tÕ. - Khi ®­îc kh¸ch hµng chÊp nhËn hay toµn bé hµng göi b¸n: Bt 1) Nî TK 111, 112, 131: Tæng gi¸ thanh to¸n. Cã TK 511: Doanh thu b¸n hµng ch­a cã thuÕ Cã TK 333 (33311): ThuÕ GTGT ®Çu ra. Bt 2) Ph¶n ¸nh trÞ gi¸ vèn cña hµng ®­îc chÊp nhËn: Nî TK 632 Cã TK 157: Gi¸ vèn cña hµng ®­îc chÊp nhËn. - Sè hµng göi b¸n bÞ tõ chèi khi ch­a ®­îc chÊp nhËn: Nî TK 138 (1388), 334: Gi¸ trÞ hµng h­ háng c¸ nh©n ph¶i båi th­êng. Nî TK 155, 152: NÕu nhËp kho thµnh phÈm hoÆc phÕ liÖu. Nî TK 138 (1381): Gi¸ trÞ thµnh phÈm háng chê xö lý. Cã Tk 157: TrÞ gi¸ vèn hµng göi b¸n bÞ tr¶ l¹i. - C¸c nghiÖp vô vÒ ghi nhËn kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n, doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, kÕt chuyÓn hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, c¸c bót to¸n kÕt chuyÓn doanh thu b¸n hµng, gi¸ vèn hµng b¸n t­¬ng tù ph­¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp. Cã thÓ kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh tiªu thô theo ph­¬ng thøc tiªu thô trùc tiÕp vµ ph­¬ng thøc chuyÓn hµng theo hîp ®ång b»ng s¬ ®å h¹ch to¸n sau : TK 154,155,156 TrÞ gi¸ vèn hµng thùc tÕ ®· x¸c ®Þnh tiªu thô 157 Gi¸ vèn hµng göi b¸n Gi¸ vèn hµng tiªu thô KÕt chuyÓn gi¸ vèn cña hµng ®· tiªu thô TK 632 TK 911 TK 511, 512 TK 111, 112, 131 Cuèi kú kÕt chuyÓn Ghi nhËn DT tiªu thô SP DT thuÇn TK 531, 532 Ph¸t sinh trong kú K/C c¸c kho¶n gi¶m trõ DT TK 111 Ghi nhËn gi¶m gi¸ HB DTH bÞ tr¶ l¹i ThuÕ GTGT cña kho¶n thuÕ GTGT GGHB HB bÞ tr¶ l¹i ®Çu ra ph¶i nép TK 3331 c. H¹ch to¸n tiªu thô theo ph­¬ng thøc b¸n hµng ®¹i lý, ký göi: Tuú ®iÒu kiÖn cô thÓ mµ doanh nghiÖp lùa chän ph­¬ng thøc tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸ cña m×nh sao cho cã lîi nhÊt. NÕu doanh nghiÖp kh«ng cã ®iÒu kiÖn tù tæ chøc tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ cña m×nh s¶n xuÊt ra th× doanh nghiÖp cã thÓ tiªu thô theo ph­¬ng thøc b¸n hµng ®¹i lý. B¸n hµng ®¹i lý, ký göi lµ ph­¬ng thøc mµ bªn chñ hµng (gäi lµ bªn giao ®¹i lý) xuÊt hµng giao cho bªn nhËn ®¹i lý, ký göi (gäi lµ bªn b¸n ®¹i lý) ®Ó b¸n. Bªn b¸n ®¹i lý sÏ ®­îc h­ëng thï lao ®¹i lý d­íi h×nh thøc hoa hång hoÆc chªnh lÖch gi¸. Theo luËt thuÕ GTGT, nÕu bªn ®¹i lý b¸n hµng ®óng gi¸ do bªn giao ®¹i lý quy ®Þnh th× toµn bé thuÕ GTGT sÏ do chñ hµng chÞu, bªn ®¹i lý kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT trªn phÇn hoa hång ®­îc h­ëng. Ng­îc l¹i, bªn ®¹i lý h­ëng kho¶n chªnh lÖch gi¸ th× bªn ®¹i lý sÏ ph¶i chÞu thuÕ GTGT trong ph¹m vi doanh thu cña m×nh. ViÖc h¹ch to¸n tiªu thô theo ph­¬ng thøc nµy ®­îc thùc hiÖn nh­ sau: * Thø nhÊt: H¹ch to¸n t¹i ®¬n vÞ giao ®¹i lý (chñ hµng). Sè hµng ký göi vÉn thuéc së h÷u cña doanh nghiÖp cho ®Õn khi chÝnh thøc tiªu thô. Riªng sè tiÒn hoa hång ph¶i tr¶ cho ®¹i lý ph¶i ®­îc tÝnh vµo chi phÝ b¸n hµng. Tr×nh tù h¹ch to¸n nh­ sau: - Khi giao hµng cho ®¹i lý c¨n cø vµo gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ, kÕ to¸n ghi: Nî TL 157: Gi¸ vèn hµng göi b¸n. Cã TK 155: XuÊt kho thµnh phÈm. Cã TK 154: XuÊt trùc tiÕp t¹i ph©n x­ëng kh«ng qua kho. - Khi nhËn ®­îc b¸o c¸o b¸n hµng cña c¸c ®¹i lý, kÕ to¸n x¸c ®Þnh gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm mµ ®¹i lý b¸n ®­îc ®Ó ghi nhËn gi¸ vèn : Nî TK 632 Cã tK 157: Gi¸ vèn hµng göi b¸n ®­îc chÊp nhËn thanh to¸n. - Ghi nhËn doanh thu khi c¸c ®¹i lý nép b¸o c¸o b¸n hµng. Tr­êng hîp doanh nghiÖp tÝnh tiÒn hoa hång cho c¸c c¬ së ®¹i lý theo tõng b¸o c¸o b¸n hµng: Nî TK 111, 112: Sè tiÒn ®¹i lý nép. Nî TK 131: Sè tiÒn ®¹i lý nî. Nî TK 641: TiÒn hoa hång. Cã TK 511: Tæng doanh thu hµng ®· b¸n. Cã TK 333 (33311): Sè thuÕ GTGT ph¶i nép. Tr­êng hîp doanh nghiÖp tÝnh tiÒn hoa hång cho c¸c c¬ së ®¹i lý theo tõng b¸o c¸o b¸n hµng. Nî TK 111, 112, 131: Tæng gi¸ b¸n c¶ thuÕ. Cã TK 511: Tæng doanh thu ®· b¸n. Cã TK 333 (33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép. Cuèi kú x¸c ®Þnh tiÒn hoa hång ph¶i tr¶ cho c¸c c¬ së ®¹i lý kÕ to¸n ghi: Nî TK 641: Hoa hång tr¶ cho ®¹i lý ký göi. Cã Tk 111, 112: Tr¶ b»ng tiÒn. Cã TK 131 (chi tiÕt ®¹i lý): Sè tiÒn nî ®¹i lý. C¸c bót to¸n cßn l¹i ®­îc h¹ch to¸n t­¬ng tù nh­ c¸c ph­¬ng thøc tiªu thô trªn. * Thø 2: H¹ch to¸n t¹i ®¬n vÞ nhËn b¸n hµng ®¹i lý: Khi bªn lµm ®¹i lý b¸n hµng ®óng gi¸ bªn chñ hµng quy ®Þnh th× kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT ®èi víi kho¶n hoa hång b¸n ®¹i lý trªn. - Khi nhËn hµng cña bªn giao ®¹i lý, c¨n cø vµo l­îng hµng vµ gi¸ b¸n quy ®Þnh, kÕ to¸n ghi: Nî TK 003: Hµng nhËn b¸n hé. - NÕu tiÒn hoa hång tÝnh theo tõng b¸o c¸o b¸n hµng th× khi b¸n hµng ®­îc nhËn ký göi, kÕ to¸n c¸c ®¹i lý ghi: Nî TK 003: Hµng nhËn b¸n hé. - NÕu tiÒn hoa hång tÝnh theo tõng b¸o c¸o b¸n hµng th× khi b¸n hµng th× b¸n hµng ®­îc nhËn ký göi, kÕ to¸n c¸c ®¹i lý ghi: Nî TK 111, 112, 131: Thu tiÒn b¸n hµng theo gi¸ quy ®Þnh. Cã TK 331: ph¶i tr¶ cho bªn giao ®¹i lý. Cã TK 511: TiÒn hoa hång ®­îc h­ëng. Khi nép tiÒn cho ®¹i lý ghi: Nî Tk 331: Sè tiÒn hµng ®· thanh to¸n. Cã TK 111, 112: Sè ®· thanh to¸n. - NÕu tiÒn hoa hång ®­îc tÝnh theo kú h¹ch to¸n th× khi b¸n ®­îc hµng kÕ to¸n ghi: Nî TK 111, 112, 131: Thu tiÒn b¸n hµng theo gi¸ quy ®Þnh. Cã TK 331: Ph¶i tr¶ cho bªn giao ®¹i lý. Khi nép tiÒn kÕ to¸n ghi t­¬ng tù nh­ trªn: Nî Tk 111, 112, 331 Cã TK 511: TiÒn hoa hång ®­îc h­ëng. C¸c tr­êng hîp ®¹i lý mua, b¸n hµng theo ph­¬ng thøc mua ®øt b¸n ®o¹n kh«ng theo ®óng gi¸ quy ®Þnh vµ c¸c h×nh thøc kh¸c th× ph¶i tÝnh, nép thuÕ GTGT ®èi víi hµng ho¸ mua vÒ vµ b¸n ra. - Ngay khi b¸n ®­îc hµng kÕ to¸n ghi: Cã TK 003: TrÞ gi¸ sè hµng b¸n ®­îc. - Ngoµi ra c¸c bót to¸n kÕt chuyÓn doanh thu, kÕt chuyÓn chi phÝ, x¸c ®Þnh kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh, ho¹t ®éng nhËn b¸n hµng ®¹i lý ®­îc h¹ch to¸n t­¬ng tù nh­ c¸c phÇn ®· tr×nh bµy ë trªn. S¬ ®å h¹ch to¸n b¸n hµng ®¹i lý, ký göi KÕt chuyÓn doanh thu thuÇn Hoa hång b¸n hµng ®­îc h­ëng TK 911 TK 511 TK 111, 112, 131 TK 331 TK 003 Thanh to¸n tiÒn hµng cho ng­êi giao ®¹i lý Ph¶i tr¶ chñ hµng - B¸n - Tr¶ l¹i - NhËn d. H¹ch to¸n tiªu thô theo ph­¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp: Trong tr­êng hîp kh¸ch hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n mét lÇn th× doanh nghiÖp cÇn xem xÐt cô thÓ tõng kh¸ch hµng ®Ó cã thÓ b¸n hµng theo ph­¬ng thøc tr¶ gãp. B¸n hµng tr¶ gãp lµ ph­¬ng thøc b¸n hµng thu tiÒn nhiÒu lÇn. Ng­êi mua sÏ thanh to¸n lÇn ®Çu t¹i thêi ®iÓm mua. Sè tiÒn cßn l¹i ng­êi mua chÊp nhËn tr¶ dÇn c¸c kú tiÕp theo vµ ph¶i chÞu mét tû lÖ l·i suÊt nhÊt ®Þnh. Th«ng th­êng, sè tiÒn tr¶ ë c¸c kú tiÕp theo b»ng nhau, trong ®ã bao gåm mét phÇn doanh thu gèc vµ mét phÇn l·i tr¶ chËm. VÒ thùc chÊt, chØ khi nµo ng­êi mua thanh to¸n hÕt tiÒn hµng th× doanh nghiÖp míi hÕt quyÒn së h÷u. Tuy nhiªn, vÒ mÆt h¹ch to¸n, khi hµng b¸n tr¶ gãp giao cho ng­êi mua th× l­îng hµng chuyÓn giao ®­îc coi lµ tiªu thô. Khi xuÊt hµng giao cho ng­êi mua, kÕ to¸n ph¶n ¸nh: Bt 1) TrÞ gi¸ vèn cña hµng tiªu thô: Nî TK 632 Cã TK 154: XuÊt trùc tiÕp tõ ph©n x­ëng kh«ng qua kho. Cã TK 155: XuÊt kho thµnh phÈm. Cã TK 156: XuÊt kho hµng ho¸. Bt 2) Sè thu cña hµng b¸n tr¶ gãp: Nî TK 111, 112 ...: sè tiÒn ng­êi mua thanh to¸n lÇn ®Çu. Nî TK 131: Tæng sè tiÒn cßn ph¶i thu ë ng­êi mua. Cã TK 511: Doanh thu tÝnh theo gi¸ tr¶ mét lÇn khi thanh to¸n ngay. Cã TK 333 (33311): ThuÕ GTGT tÝnh trªn gi¸ b¸n mét lÇn. Cã TK 711: Tæng sè lîi tøc tr¶ chËm. Cuèi kú, kÕ to¸n tiÕn hµnh c¸c bót to¸n kÕt chuyÓn toµn bé chi phÝ vµ doanh thu thuÇn trong kú ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶. Trong c¸c kú sau, khi ng­êi mua thanh to¸n th× kÕ to¸n ghi: Nî TK 111, 112 Cã Tk 131 (chi tiÕt ®èi t­îng) S¬ ®å h¹ch to¸n b¸n hµng tr¶ gãp TK1 911 TK 511 TK 111,112 KÕt chuyÓn DT thuÇn DT theo gi¸ b¸n thu tiÒn ngay Sè tiÒn ng­êi mua tr¶ (kh«ng kÓ thuÕ GTGT) lÇn ®Çu t¹i thêi ®iÓm TK 3331 mua hµng ThuÕ GTGT ph¶i nép tÝnh trªn gi¸ b¸n thu tiÒn ngay TK 131 TK 711 T¨ng sè tiÒn Thu tiÒn ë ng­êi Lîi tøc tr¶ chËm cßn ph¶i thu mua c¸c kú sau ë ng­êi mua e. Mét sè h×nh thøc tiªu thô kh¸c: Ngoµi c¸c h×nh thøc tiªu thô ®· ®­îc tr×nh bµy ë trªn, doanh nghiÖp cßn cã thÓ tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ cña m×nh theo mét sè h×nh thøc kh¸c nh­ sau: - H×nh thøc 1- hµng ®æi hµng: Khi doanh nghiÖp dïng s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô cña m×nh ®Ó trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô kh¸c cña ng­êi mua th× doanh thu tÝnh theo gi¸ b¸n trªn thÞ tr­êng cña s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t­¬ng ®­¬ng t¹i thêi ®iÓm trao ®æi. Khi b¸n hµng thµnh phÈm, thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ ®æi lÊy vËt t­, hµng ho¸ ®Ó sö dông cho s¶n xuÊt, kinh doanh chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, kÕ to¸n ph¶n ¸nh doanh thu theo gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ GTGT. * Ph¶n ¸nh gi¸ trao ®æi cña hµng ho¸ ®em ®i: Nî Tk 131: Tæng gi¸ thanh to¸n theo gèc cña hµng mang ®i ®æi. Cã TK 511: Doanh thu b¸n hµng tÝnh theo ch­a cã thuÕ. Cã TK 333(33311): ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép. * Khi nhËn vËt t­, hµng ho¸ trao ®æi vµ cã ho¸ ®¬n thuÕ GTGT, kÕ to¸n ghi: Nî Tk 152, 153, 156, 211, ... Gi¸ mua ch­a cã thuÕ. Nî TK 133 91331): ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ. Cã TK 131. * Tr­êng hîp hµng nhËn vÒ kh«ng cã ho¸ ®¬n GTGT (hoÆc chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc kh«ng chÞu thuÕ GTGT) kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ cña hµng nhËn ®æi vÒ theo gi¸ thanh to¸n: Nî TK 152, 153, 156, 221 ... Tæng gi¸ thanh to¸n Cã TK 131 * C¸c bót to¸n kÕt chuyÓn t­¬ng tù. - H×nh thøc 2 - h¹ch to¸n tiªu thô néi bé: * Tr­êng hîp tiªu thô néi bé gi÷a c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc h¹ch to¸n ®éc lËp víi nhau hay gi÷a ®¬n vÞ trùc thuéc h¹ch to¸n ®éc lËp víi ®¬n vÞ cÊp trªn. VÒ nguyªn t¾c, viÖc h¹ch to¸n t­¬ng tù nh­ h¹ch to¸n tiªu thô bªn ngoµi. Cô thÓ, khi cung cÊp s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp trong c«ng ty, tæng c«ng ty... kÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n sau: Bt 1) Ph¶n ¸nh gi¸ vèn: Nî TK 632: Gi¸ vèn hµng b¸n. Cã TK 154: Cã TK 155: Bt 2) Ph¶n ¸nh doanh thu tiªu thô néi bé: Nî TK 111, 112: TiÒn hµng ®· thu. Nî TK 136 (1368): Sè tiÒn hµng ph¶i thu néi bé. Cã tk 512: Doanh thu b¸n hµng néi bé. Cã TK 333 (3331): ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép. C¸c bót to¸n cßn l¹i (chiÕt khÊu b¸n hµng, gi¶m gi¸ hµng ho¸, doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, c¸c bót to¸n kÕt chuyÓn cuèi kú) gièng nh­ tiªu thô bªn ngoµi. * Tr­êng hîp hµng do ®¬n vÞ cÊp trªn xuÊt b¸n t¹i c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc h¹ch to¸n phô thuéc. + H¹ch to¸n t¹i c¸c ®¬n vÞ cÊp trªn: Khi xuÊt hµng chuyÓn giao cho c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc (c¸c chi nh¸nh cöa hµng), kÕ to¸n ph¶i lËp phiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé. C¨n cø vµo ®ã kÕ to¸n ghi nhËn gi¸ vèn hµng chuyÓn giao: Nî TK 157 Cã TK 154: XuÊt trùc tiÕp t¹i ph©n x­ëng s¶n xuÊt. Cã TK 155: XuÊt kho thµnh phÈm. Cã Tk 156: XuÊt kho hµng ho¸. C¨n cø vµo b¶ng kª ho¸ ®¬n b¸n hµng do ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc lËp vµ chuyÓn ®Õn cïng víi sè tiÒn hµng, kÕ to¸n ph¶i lËp ho¸ ®¬n GTGT ph¶n ¸nh hµng tiªu thô néi bé göi cho c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc. C¨n cø vµo ho¸ ®¬n GTGT kÕ to¸n ghi nhËn doanh thu: Nî TK 111, 112, 136 (3611): ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép ®ång thêi kÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng tiªu thô néi bé Nî TK 632 Cã TK 157 Tr­êng hîp ®¬n vÞ cÊp trªn kh«ng muèn sö dông phiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé mµ sö dông ngay ho¸ ®¬n GTGT th× khi xuÊt hµng giao cho c¸c ®¬n vÞ phô thuéc, kÕ to¸n ghi nhËn gièng nh­ tr­êng hîp tiªu thô néi bé tr­íc ®· nªu trªn. + H¹ch to¸n t¹i ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc : Khi nhËn hµng ho¸ do cÊp trªn chuyÓn ®Õn, c¨n cø vµo c¸c chøng tõ cã liªn quan kÕ to¸n ghi nhËn sè hµng theo gi¸ b¸n néi bé b»ng bót to¸n: Nî TK 156 Cã Tk 336: Ph¶i tr¶ cÊp trªn theo gi¸ b¸n né bé. Khi b¸n hµng kÕ to¸n ph¶i lËp ho¸ ®¬n GTGT cña hµng ®· b¸n theo gi¸ quy ®Þnh, ®ång thêi ghi nhËn doanh thu: Nî TK 111, 112, 131 ... Cã TK 511 Cã Tk 333 (33311) Theo ®Þnh kú quy ®Þnh, kÕ to¸n ®¬n vÞ phô thuéc ph¶i lËp b¶ng kª ho¸ ®¬n b¸n ra vµ chuyÓn cho cÊp trªn. Khi cÊp trªn chuyÓn ho¸ ®¬n GTGT vÒ hµng tiªu thô néi bé ®· b¸n kÕ to¸n ®¬n vÞ phô thuéc ghi: Nî TK 111, 112, 131 ... Cã TK 511 Cã TK 333 (33311) Theo ®Þnh kú quy ®Þnh, kÕ to¸n ®¬n vÞ phô thuéc ph¶i lËp b¶ng kª ho¸ ®¬n b¸n ra vµ chuyÓn cho cÊp trªn. Khi cÊp trªn chuyÓn ho¸ ®¬n GTGT vÒ hµng tiªu thô néi bé ®· b¸n kÕ to¸n ®¬n vÞ phô thuéc ghi: Nî TK 632: Gi¸ vèn hµng néi ®Þa ®· b¸n. Nî TK 133 (1331): ThuÕ GTGT ®Çu ra ®­îc khÊu trõ. Cã TK 156: Gi¸ vèn (gi¸ b¸n néi bé) cña hµng ®· b¸n. Trong tr­êng hîp ®¬n vÞ phô thuéc ®· kÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng tiªu thô né bé (nî TK 632/Cã TK 156) th× sè thuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ sÏ ghi b»ng bót to¸n: Nî TK 133 (1331): ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ. Cã TK 632: Sè thuÕ t­¬ng øng. NÕu ®¬n vÞ cÊp trªn kh«ng lËp phiÕu xuÊt kho kiªm vËn chuyÓn néi bé mµ lËp ho¸ ®¬n GTGT ®¬n vÞ phô thuéc khi nhËn hµng vµ ho¸ ®¬n kÕ to¸n ghi: Nî TK 156: Gi¸ mua néi bé (ch­a cã thuÕ GTGT). Nî TK 133 (1331): ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ. Cã TK 336: Gi¸ thanh to¸n né bé cßn ph¶i thu. Cã Tk 111, 112: Gi¸ thanh to¸n né bé ®· thu b»ng tiÒn. * C¸c tr­êng hîp ®­îc coi lµ tiªu thô néi bé kh¸c: + NÕu s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô dïng biÕu tÆng, ho¹t ®éng dÞch vô s¶n xuÊt kinh doanh chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ nh­ biÕu tÆng ®¹i biÓu dù héi nghÞ kh¸ch hµng, héi nghÞ c«ng nh©n viªn chøc, kÕ to¸n ph¶n ¸nh doanh thu theo gi¸ ch­a cã thuÕ. Nî TK 641, 642, 627: TÝnh vµo chi phÝ kinh doanh. Cã TK 512: Doanh thu hµng t­¬ng ®­¬ng. §ång thêi ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ph¶i nép ®­îc khÊu trõ. Nî TK 133 (1331) Cã TK 333 (3331) + NÕu biÕu tÆng phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chÞu thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp th× thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép kh«ng ®­îc khÊu trõ. Nî TK 62: Phôc vô cho s¶n xuÊt. Nî TK 641: Chi phÝ b¸n hµng. Nî TK 642: Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Cã TK 512: Doanh thu néi bé. Cã Tk 333 (33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép. + C¸c tr­êng hîp sö dông s¶n phÈm hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ®Ó chi phÝ tr¶ l­¬ng, th­ëng, ph©n phèi thu nhËp, cøu trî nh©n ®¹o: Nî TK 334: Tr¶ cho c«ng nh©n viªn. Nî TK 642: Cøu trî nh©n ®¹o. Nî TK 421: Ph©n phèi thu nhËp. Cã TK 511: Doanh thu cña hµng t­¬ng ®­¬ng. Cã TK 3331: ThuÕ GTGT ph¶i nép. + Tr­êng hîp biÕu tÆng thuéc quü khen th­ëng, phóc lîi: Nî TK 431: TÝnh theo tæng gi¸ thanh to¸n. Cã TK 512: Doanh thu cña hµng t­¬ng ®­¬ng. Cã Tk 333 (33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép. - H×nh thøc 3: doanh nghiÖp nhËn gia c«ng vËt t­, hµng ho¸ cho kh¸ch hµng: Khi s¶n phÈm gia c«ng xong, chuyÓn giao hµng cho ng­êi ®Æt hµng, nÕu chê kiÓm nhËn, kÕ to¸n ph¶n ¸nh chi phÝ gia c«ng chÕ biÕn: Nî TK 157 Cã TK 154, 155 Khi ng­êi ®Æt hµng chÊp nhËn, ghi gi¸ trÞ gia c«ng chÕ biÕn cña sè hµng bµn giao: Nî TK 632 Cã Tk 157: NÕu kiÓm nhËn t¹i cÇu c¶ng, s©n ga... Cã TK 154, 155: NÕu kiÓm nhËn trùc tiÕp t¹i doanh nghiÖp. Ph¶n ¸nh sè thu vÒ gia c«ng, chÕ biÕn: Nî TK 111, 112, 131 ... Tæng sè thu vÒ gia c«ng. Cã Tk 333 (33311) thuÕ GTGT ph¶i nép vÒ hµng gia c«ng. TrÞ gi¸ vËt t­ n»m trong sè hµng gia c«ng cho ng­êi ®Æt hµng ®· bµn giao theo ®Þnh møc ghi cã TK 002: C¸c bót to¸n kÕt chuyÓn ph¶n ¸nh t­¬ng tù c¸c ph­¬ng thøc tiªu thô kh¸c. 2.2.2. H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô tiªu thô theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn trong doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT b»ng ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc ®èi víi mÆt hµng chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt hay thuÕ xuÊt khÈu: 2.2.2.1. Nguyªn t¾c chung: Trong nh÷ng doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp viÖc h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô tiªu thô theo c¸c nguyªn t¾c sau: - Gi¸ vèn hµng b¸n ®­îc ph¶n ¸nh khi cã s¶n phÈm tiªu thô tøc lµ ph¶i ghi nhËn cïng víi doanh thu. Nã ®­îc h¹ch to¸n t­¬ng tù nh­ doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ chØ kh¸c gi¸ thùc tÕ vËt t­ xuÊt dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh bao gåm c¶ thuÕ GTGT ®Çu vµo. - Ghi nhËn doanh thu b¸n hµng lµ gi¸ b¸n gåm c¶ thuÕ GTGT (hoÆc thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt hay thuÕ xuÊt khÈu) ph¶i nép. - C¸c kho¶n ghi nhËn vÒ gi¶m gi¸ hµng ho¸, doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i còng bao gåm c¶ thuÕ trong ®ã. - Sè thuÕ GTGT cuèi kú ph¶i nép ®­îc ghi nhËn vµo chi phÝ qu¶n lý; thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu ®­îc trõ vµo doanh thu b¸n hµng ®Ó tÝnh doanh thu thuÇn. 2.2.2.2. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n: Bt 1) Ph¶n ¸nh gi¸ vèn hµng tiªu thô: Nî Tk 632: Tiªu thô trùc tiÕp. Nî TK 157: Tiªu thô theo ph­¬ng thøc chuyÓn hµng ký göi ®¹i lý. Cã TK 154, 155 Bt 2) Ph¶n ¸nh doanh thu tiªu thô: Nî TK 111, 112. 131 ...: Tæng gi¸ thanh to¸n. Cã TK 512: Doanh thu tiªu thô néi bé theo gi¸ thanh to¸n. Bt 3) Ph¶n ¸nh thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép: Nî TK 511, 512 Cã TK 333 (3333): ThuÕ xuÊt khÈu ph¶i nép. Cã Tk 333 (3332): ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ph¶i nép. Bt 4) C¸c kho¶n chiÕt khÊu, gi¶m gi¸, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i thùc tÕ ph¸t sinh: Nî TK 532: Gi¶m gi¸ hµng b¸n thùc tÕ ph¸t sinh. Nî TK 811: ChiÕt khÊu b¸n hµng chÊp nhËn cho ng­êi mua. Nî TK 531: Doanh thu cña hµng ho¸ bÞ tr¶ l¹i. Cã TK: 111, 112, 131, 136 (1368). §ång thêi ph¶n ¸nh gi¸ vèn hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i nÕu cã: Nî TK 155, 157... Cã TK 632 Bt 5) Ph¶n ¸nh thuÕ GTGT ph¶i nép cuèi kú: Nî TK 642, (6425). Cã Tk 333 (33311): ThuÕ GTGT ph¶i nép Bt 6) Ph¶n ¸nh sè thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®­îc hoµn tr¶ l¹i b»ng tiÒn hay trõ vµo thuÕ ph¶i nép kú sau (nÕu cã): Nî TK 111, 112: Sè thuÕ ®· ®­îc hoµn l¹i. Nî TK 333 (3332): Trõ vµo thuÕ xuÊt nhËp khÈu ph¶i nép trong kú. Cã TK 511: Sè thuÕ cña hµng tr¶ l¹i. C¸c bót to¸n cßn l¹i ®­îc h¹ch to¸n t­¬ng tù nh­ c¸c doanh nghiÖp kh¸c. 2.2.3. H¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô ë c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú: 2.2.3.1. Tµi kho¶n sö dông: §èi víi c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ®Ó h¹ch to¸n hµng tån kho kÕ to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau: + TK 155 "Thµnh phÈm": TK nµy ®­îc sö dông ®Ó theo dâi gi¸ vèn thµnh phÈm tån kho (®Çu kú hay cuèi kú). Bªn nî: TrÞ gi¸ thµnh phÈm tån kho cuèi kú. Bªn cã: KÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn thµnh phÈm tån kho ®Çu kú. D­ nî: TrÞ gi¸ vèn thµnh phÈm tån kho t¹i thêi ®iÓm kiÓm kª. + Tµi kho¶n 157 "Hµng göi b¸n": Dïng ®Ó theo dâi trÞ gi¸ vèn cöa hµng göi b¸n, hµng ký göi, ®¹i lý ch­a b¸n ®­îc t¹i thêi ®iÓm kiÓm kª. Bªn nî: Gi¸ vèn hµng göi b¸n cuèi kú. Bªn cã: KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng göi b¸n ®Çu kú. D­ nî: Gi¸ vèn hµng göi b¸n ch­a b¸n ®­îc t¹i thêi ®iÓm kiÓm kª. + TK 632 "Gi¸ vèn hµng b¸n": Dïng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ vèn hµng tiªu thô. Bªn nî:- Gi¸ vèn hµng ch­a tiªu thô ®Çu kú. - Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô s¶n xuÊt hoµn thµnh trong kú. Bªn cã:- KÕt chuyÓn gi¸ vèn cña hµng ch­a tiªu thô cuèi kú. - KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng tiªu thô trong kú. TK 632 cuèi kú kh«ng cã sè d­: + C¸c TK kh¸c nh­: TK 511, 512, 531 ... cã néi dung ph¶n ¸nh t­¬ng tù nh­ ë ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. 2.2.3.2. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n: §èi víi doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú, h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô vÒ tiªu thô thµnh phÈm chØ kh¸c víi doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn trong viÖc ®Þnh gi¸ vèn thµnh phÈm, lao vô, dÞch vô hoµn thµnh, nhËp kho vµ tiªu thô, cßn viÖc ph¶n ¸nh doanh thu (gi¶m gi¸ hµng b¸n, doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, thuÕ GTGT) hoµn toµn gièng. V× vËy, trong phÇn nµy xin tr×nh bµy sù kh¸c biÖt ®ã: Bt 1) §Çu kú kinh doanh, kÕt chuyÓn trÞ gi¸ vèn hµng ch­a tiªu thô Nî TK 632 Cã Tk 155: Gi¸ vèn hµng tån kho ®Çu kú. Cã TK 157: Gi¸ vèn hµng göi b¸n ch­a b¸n ®­îc ®Çu kú. Bt 2) Trong kú kinh doanh, c¨n cø vµo c¸c chøng tõ ph¶n ¸nh nhËp, xuÊt tiªu thô s¶n phÈm, dÞch vô kÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n sau: C¸c bót to¸n ph¶n ¸nh doanh thu tiªu thô, chiÕt khÊu thanh to¸n, gi¶m gi¸ hµng b¸n, doanh thu hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i: ghi gièng nh­ ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. Riªng ®èi víi gi¸ vèn cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i nÕu xö lý båi th­êng, b¸n thu b»ng tiÒn tÝnh vµo chi phÝ bÊt th­êng hay trõ vµo quü dù phßng tµi chÝnh, th× kÕ to¸n ph¶n ¸nh nh­ sau: Nî TK 138 (1381): C¸ nh©n båi th­êng. Nî Tk 334: Trõ vµo l­¬ng. Nî TK 821: TÝnh vµo CFBT. Nî TK 415: Trõ vµo quü dù phßng tµi chÝnh. Nî TK 111, 112: B¸n phÕ liÖu thu b»ng tiÒn. Cã Tk 632: Gi¸ vèn hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i ®Ó xö lý. Bt 3) Cuèi kú, kÕ to¸n kÕt chuyÓn toµn bé c¸c kho¶n gi¶m trõ doanh thu, c¸c bót to¸n kÕt chuyÓn kh¸c gièng nh­ ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. Riªng ®èi víi viÖc x©y dùng gi¸ vèn hµng b¸n, kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n kÕt chuyÓn sau: - Gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô ®· hoµn thµnh trong kú nhËp kho, göi b¸n hay tiªu thô trùc tiÕp: Nî TK 632: Gi¸ vèn hµng ho¸. Cã TK 631: Gi¸ thµnh s¶n xuÊt. - Gi¸ trÞ s¶n phÈm, dÞch vô ch­a tiªu thô cuèi kú: Nî TK 155: Thµnh phÈm tån kho cuèi kú Nî Tk 157: Hµng ®ang göi b¸n, ký göi, ®¹i lý Cã TK 632: Gi¸ vèn hµng ch­a tiªu thô cuèi kú. - KÕt chuyÓn gi¸ vèn hµng b¸n ®· x¸c ®Þnh tiªu thô: TrÞ gi¸ vèn TrÞ gi¸ vèn Tæng gi¸ thµnh TrÞ gi¸ vèn hµng tiªu thô = hµng ch­a + SP,DV s¶n xuÊt - hµng ch­a TT trong kú TT ®Çu kú Trong kú cuèi kú Nî Tk 911 Cã TK 632: TrÞ gi¸ vèn hµng tiªu thô trong kú. C¸c bót to¸n kÕt chuyÓn toµn bé c¸c kho¶n gi¶m gi¸ hµng b¸n, doanh thu cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, kÕt chuyÓn doanh thu thuÇn vÒ tiªu thô trong kú h¹ch to¸n t­¬ng tù ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. 2.2.4. H¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: 2.2.4.1. Kh¸i niÖm: - Chi phÝ b¸n hµng lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸, lao vô, dÞch vô trong kú nh­ chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng, chi phÝ c«ng cô b¸n hµng, chi phÝ qu¶ng c¸o, chi phÝ giíi thiÖu s¶n phÈm v.v... - Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp lµ nh÷ng kho¶n chi phÝ ph¸t sinh cã liªn quan chung ®Õn toµn bé ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp mµ kh«ng t¸ch riªng ra ®­îc cho bÊt kú mét ho¹t ®éng nµo. Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp bao gåm nhiÒu lo¹i chi phÝ qu¶n lý kinh doanh, qu¶n lý hµnh chÝnh, vµ chi phÝ chung kh¸c. 2.2.4.2. Tµi kho¶n sö dông: * TK 641- Chi phÝ b¸n hµng (CFBH) TK nµy ®­îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tiªu thô thµnh phÈm, hµng ho¸, dÞch vô. Bªn nî : Chi phÝ b¸n hµng thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. Bªn cã : - C¸c kho¶n ghi gi¶m CFBH. - KÕt chuyÓn CFBH ph¸t sinh trong kú. TK nµy kh«ng cã sè d­ cuèi kú vµ ®­îc chi tiÕt thµnh c¸c tiÓu kho¶n. - TK 6411 "Chi phÝ nh©n viªn b¸n hµng": Theo dâi sè tiÒn ph¶i tr¶ cho nh©n viªn b¸n hµng, ®ãng gãi s¶n phÈm nh­ tiÒn l­¬ng chÝnh, l­¬ng phô vµ c¸c kho¶n phô cÊp kh¸c cho nh©n viªn b¸n hµng. - TK 6421 "Chi phÝ vËt liÖu bao b×": Theo dâi c¸c kho¶n chi phÝ vËt liÖu bao b× xuÊt dïng cho b¸n hµng. - Tk 6413 “Chi phÝ dông cô ®å dïng" - TK 6414 '"Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh": Theo dâi gi¸ trÞ hao mßn cña t¶i s¶n cè ®Þnh ë bé phËn b¸n hµng biÓu hiÖn b»ng tiÒn nh­ khÊu hao nhµ cöa, ph­¬ng tiÖn , kho tµng ... - TK 6415 "Chi phÝ b¶o hµnh" - Tk 6417 "Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi": Theo dâi sè tiÒn dïng ®Ó tr¶ cho bªn cung cÊp dÞch vô cho kh©u b¸n hµng nh­ thuª ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn bèc dì ... - Tk 6418 "Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c": C¸c kho¶n chi phÝ ch­a tÝnh vµo c¸c yÕu tè trªn nh­ chi phÝ giao dÞch, chi phÝ chµo hµng, chi phÝ giíi thiÖu s¶n phÈm ... * TK 642- Chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp (CPQLDN). Bªn nî: TËp hîp toµn bé CPQLDN ph¸t sinh trong kú. Bªn cã: C¸c kho¶n ghi gi¶m CPQLDN. KÕt chuyÓn CPQLDN. TK 642 cuèi kú kh«ng cã sè d­ vµ nã còng ®­îc chi tiÕt gièng nh­ TK 641 (TK 6421, 6422, 6423, 6424, 6427, 6428), ngoµi ra cã TK 6425 "ThuÕ, chi phÝ vµ lÖ phÝ" vµ TK 6426 "chi phÝ dù phßng". 2.2.4.3. Néi dung tæ chøc h¹ch to¸n CFBH vµ CPQLDN ®­îc tr×nh bµy trªn s¬ ®å sau : TK1 334,338 TK 641,642 TK 911 Chi phÝ l­¬ng nh©n viªn Gi¸ trÞ ghi gi¶m CPQLDN vµ CPBH KÕt chuyÓn chi phÝ QLDN vµ CPBH TK 152,153 Chi phÝ vËt liÖu, dông cô TK 1422 Chi phÝ chê CP kÕt chuyÓn TK 214 kÕt chuyÓn vµo kú sau Chi phÝ khÊu hao TSC§, thiÕt bÞ Trõ vµo kÕt qu¶ kinh TK 335,1421 doanh trong kú Chi phÝ theo dù to¸n TK 333 ThuÕ, phÝ, lÖ phÝ ph¶i nép TK 139,159 TrÝch lËp dù phßng ph¶i thu khã ®ßi vµ dù phßng gi¶m gi¸ hµng tån kho (chØ ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 642) TK 331,111,112 Chi phÝ phôc vô mua ngoµi vµ chi b»ng tiÒn kh¸c 2.2.5. H¹ch to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô thµnh phÈm : KÕt qu¶ ho¹t ®éng tiªu thô thµnh phÈm lµ sè chªnh lÖch gi÷a doanh thu b¸n hµng thuÇn víi gi¸ vèn hµng b¸n, chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp. Doanh thu Gi¶m gi¸ Doanh thu ThuÕ TT§B b¸n hµng = b¸n hµng - hµng b¸n - hµng b¸n - thuÕ xuÊt khÈu thuÇn bÞ tr¶ l¹i (nÕu cã) KÕt qu¶ Doanh thu Gi¸ vèn Chi phÝ Chi phÝ tiªu thô = b¸n hµng - hµng b¸n - b¸n hµng - QLDN thµnh phÈm thuÇn + §Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô thµnh phÈm kÕ to¸n sö dông TK 911 "X¸c ®Þnh kÕt qu¶" vµ TK 421 "L·i ch­a ph©n phèi". Hai tµi kho¶n nµy cã kÕt cÊu nh­ sau: N TK 911 C - Chi phÝ SXKD liªn quan ®Õn hµng tiªu thô - Tæng doanh thu thuÇn vÒ ho¹t ®éng trong kú thu nhËp - Chi phÝ ho¹t ®éng bÊt th­êng thuÇn vÒ H§ tµi chÝnh vµ H§ bÊt th­êng - KÕt chuyÓn lç tõ ho¹t ®éng kinh doanh - KÕt chuyÓn CPBH, CPQLDN kú tr­íc trõ vµo kÕt qu¶ kú nµy. - KÕt chuyÓn lç tõ ho¹t ®éng kinh doanh N TK 421 C - Sè lç trong kú kinh doanh - Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng SXKD - Sè ph©n phèi kÕt qu¶ kinh doanh - Xö lý lç D: Sè lç hiÖn t¹i cña doanh nghiÖp D: Lîi nhuËn hiÖn cßn cña doanh nghiÖp 2.3. Tæ chøc h¹ch to¸n qu¸ tr×nh tiªu thô §Ó cung cÊp th«ng tin kÕ to¸n mét c¸ch toµn diÖn cho chñ doanh nghiÖp vÒ qu¸ tr×nh tiªu thô doanh nghiÖp, kÕ to¸n kh«ng nh÷ng ph¶i n¾m v÷ng c¸c nguyªn t¾c vµ tr×nh tù h¹ch to¸n cña tõng nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh mµ ph¶i t¹o ra c¸c mèi liªn hÖ kÕ to¸n ®Ó h¹ch to¸n qu¸ tr×nh tiªu thô nãi riªng vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung mét c¸ch cã hÖ thèng, theo ®óng chÕ ®é vµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña ®¬n vÞ m×nh. Hµng ngµy c¸c nghiÖp vô tiªu thô ph¸t sinh ®­îc ph¶n ¸nh vµo c¸c chøng tõ kÕ to¸n mét c¸ch rêi r¹c vµ kh«ng cã hÖ thèng. C¸c chøng tõ nµy chØ ®­îc tæng hîp thµnh c¸c chØ tiªu kinh tÕ cña qu¸ tr×nh tiªu thô b»ng c¸ch ghi chÐp vµo c¸c sæ kÕ to¸n theo c¸c ph­¬ng thøc kh¸c nhau vµ tuú theo h×nh thøc sæ kÕ to¸n mµ doanh nghiÖp ¸p dông. 2.3.1. C¸c chøng tõ th­êng ®­îc sö dông trong qu¸ tr×nh tiªu thô lµm c¨n cø cho ghi sæ kÕ to¸n : - Ho¸ ®¬n GTGT : §èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ khi b¸n thµnh phÈm ph¶i sö dông ho¸ ®¬n GTGT theo mÉu 01/GTKT-3LL hoÆc 01/GTKT-2LN. §èi víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp th× sö dông ho¸ ®¬n GTGT theo mÉu 02/GTTT-3LL hoÆc 02/GTTT-2LN NÕu ®iÒu chuyÓn hµng ®i b¸n ë cöa hµng cña doanh nghiÖp nh­ng ë tØnh kh¸c hoÆc khi giao hµng cho ®¹i lý, ký göi doanh nghiÖp còng ph¶i lËp ho¸ ®¬n GTGT. - B¶ng kª b¶n lÎ hµng ho¸- dÞch vô (mÉu sè 05/GTGT) sö dông khi b¸n lÎ hµng ho¸ dÞch vô cho ng­êi tiªu dïng cã gi¸ trÞ thÊp d­íi møc quy ®Þnh ph¶i lËp ho¸ ®¬n GTGT. - B¶ng thanh to¸n hµng ®¹i lý, ký göi (mÉu sè 14-Bh) - ThÎ quÇy hµng (mÉu sè 15-BH) sö dông ®Ó theo dâi sè l­îng vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh nhËn vµ b¸n t¹i quÇy hµng. - PhiÕu thu mÉu 01-TT vµ phiÕu chi mÉu sè 02-TT ®­îc sö dông khi thu tiÒn b¸n hµng hay chi tiÒn cho qu¸ tr×nh tiªu thô. 2.3.2. C¸c sæ kÕ to¸n chuyªn dïng : Trong h×nh thøc NhËt ký - Chøng tõ (NK-CT), viÖc h¹ch to¸n thµnh phÈm tr­íc khi ghi vµo sæ c¸i ®­îc thùc hiÖn trªn c¸c tµi liÖu sau: - NhËt ký chøng tõ sè 8 : Ghi cã c¸c tµi kho¶n 155, 156, 157, 159, 131, 511, 512, 531, 532, 632, 641, 642, 711, 721, 811, 821, 911. - B¶ng kª sè 8 : Dïng ®Ó tæng hîp t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho thµnh phÈm, hµng ho¸ theo gi¸ thùc tÕ vµ gi¸ h¹ch to¸n. C¬ së ®Ó lËp b¶ng kª sè 8 lµ c¸c chøng tõ, ho¸ ®¬n nhËp, xuÊt hµng ho¸ (thµnh phÈm) vµ c¸c chøng tõ kh¸c cã liªn quan. Sè d­ ®Çu kú ph¶n ¸nh sè tån kho ®Çu kú ®­îc lÊy tõ sè d­ ®Çu kú cña TK 155 vµ TK 156 (chi tiÕt cho tõng lo¹i hµng vµ thµnh phÈm, nhãm hµng vµ nhãm thµnh phÈm). Sè ph¸t sinh nî TK 155 vµ TK 156 ®èi øng cã víi c¸c tµi kho¶n ph¶n ¸nh sè nhËp trong kú cña hµng, thµnh phÈm. B¶ng kª sè 8 ®­îc më riªng cho tõng tµi kho¶n: sè l­îng tê trong b¶ng kª nhiÒu hay Ýt phô thuéc vµo viÖc theo dâi, ph©n lo¹i hµng ho¸, thµnh phÈm cña doanh nghiÖp. Sè tæng hîp cña b¶ng kª sè 8 sau khi kho¸ sæ cuèi kú ®­îc dïng ®Ó ghi vµo NK-CT sè 8 (ghi Nî c¸c tµi kho¶n liªn quan/Cã TK 155, 156). PhÇn céng nî TK 155 trªn b¶ng kª cuèi kú lµ c¨n cø ®Ó ghi vµo NK-CT sè 7. - B¶ng kª sè 9: dïng ®Ó tÝnh gi¸ thùc tÕ cña thµnh phÈm, hµng ho¸ Trong h×nh thøc kÕ to¸n chøng tõ- ghi sæ, c¸c nghiÖp vô h¹ch to¸n t¨ng gi¶m thµnh phÈm tõ chøng tõ gèc, lËp c¸c chøng tõ ghi sæ c¨n cø vµo chøng tõ ghi sæ c¸i. §ång thêi, kÕ to¸n ph¶i më sæ chi tiÕt theo dâi tõng lo¹i thµnh phÈm. - B¶ng kª sè 10, sè 11. - C¸c sæ tæng hîp kh¸c trªn s¬ ®å ®­îc dïng chung cho c¸c nghiÖp vô kh¸c n÷a nh­ nhËt ký ®Æc biÖt (ë h×nh thøc nhËt ký chung). - C¸c sæ h¹ch to¸n chi tiÕt: Sæ chi tiÕt s¶n xuÊt kinh doanh (trong ®ã theo dâi TK 641). Sæ chi tiÕt tµi kho¶n 157 Sæ chi tiÕt thanh to¸n víi ng­êi mua (sæ chi tiÕt sè 4) Sæ chi tiÕt sè 3: Dïng ®Ó theo dâi t×nh h×nh ph¸t sinh cña c¸c TK 511, 531, 532, 6332, 811, 821, 159, 911. PhÇn ba Mét sè ý kiÕn nh»m hoµn thiÖn h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm ë phÇn trªn em ®· tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ tæ chøc h¹ch to¸n qu¸ tr×nh tiªu thô thµnh phÈm theo nh÷ng quy ®Þnh hiÖn hµnh cña chÕ ®é kÕ to¸n. VÒ c¬ b¶n, nh÷ng néi dung ®ã lµ hîp lý. Tuy vËy, vÉn cßn kh«ng Ýt nh÷ng néi dung ch­a thùc sù phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn nay. V× vËy, em xin tr×nh bµy mét sè suy nghÜ cña m×nh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò bÊt cËp hiÖn nay trong qu¸ tr×nh h¹ch to¸n qu¸ tr×nh tiªu thô thµnh phÈm. ý kiÕn 1, ®èi víi c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu vµ chi phÝ : ViÖc x¸c ®Þnh doanh thu hiÖn nay cßn cã néi dung ch­a hîp lý.§Ó b¾t kÞp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, nhiÒu doanh nghiÖp ®· s¶n xuÊt mét sè vËt phÈm, quµ l­u niÖm cã tÝnh chÊt qu¶ng c¸o cho doanh nghiÖp m×nh, thùc chÊt ®©y lµ mét kho¶n chi phÝ tiÕp thÞ qu¶ng c¸o nªn nÕu coi nh­ mét kho¶n doanh thu ®Ó tÝnh thuÕ th× kh«ng phï hîp v× kh«ng cã thu, kh«ng khuyÕn khÝch doanh nghiÖp ph¸t triÓn. VÒ qu¶n lý chi phÝ, cã nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt thùc tÕ ph¸t sinh nh­ng kh«ng cã chøng tõ hîp lÖ. NÕu doanh nghiÖp kh«ng chi th× c«ng viÖc sÏ “kh«ng ch¹y”, nÕu chi th× kh«ng bao giê cã ch÷ ký, ®Þa chØ cña ng­êi nhËn vµ còng kh«ng cã chøng tõ, ho¸ ®¬n. V× vËy, theo em ë mét chõng mùc nµo ®ã, cho phÐp doanh nghiÖp cã mét phÇn chi phÝ trªn nh­ng gi¸m ®èc doanh nghiÖp sÏ ph¶i trùc tiÕp gi¸m s¸t vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ph¸p luËt vÒ kho¶n chi nµy. ý kiÕn 2, ®èi víi nh÷ng tr­êng hîp gi¶m gi¸ hµng b¸n : Th«ng t­ sè 63/BTC (th¸ng 5/1999) cã nªu "Doanh nghiÖp chØ ®­îc h¹ch to¸n gi¶m doanh thu khi viÖc gi¶m gi¸ hµng b¸n ph¸t sinh khi ®· ph¸t hµnh ho¸ ®¬n b¸n hµng. Tr­êng hîp hµng b¸n víi khèi l­îng lín nÕu gi¶m gi¸ hµng b¸n cho ng­êi mua th× ph¶i ghi râ trªn ho¸ ®¬n ph¸t hµnh lÇn cuèi cïng". Cã nghÜa lµ kh«ng ph¶n ¸nh vµo TK 532 sè gi¶m gi¸ ®· ®­îc ghi trªn ho¸ ®¬n. §iÒu nµy ®i ng­îc l¹i quy ®Þnh cña luËt thuÕ GTGT, ®ã lµ ®èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ, khi b¸n hµng, doanh nghiÖp ph¶i lËp ho¸ ®¬n GTGT ph¶n ¸nh tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n vµ tæng sè tiÒn ph¶i nép. V× thÕ cho nªn c¸c doanh nghiÖp muèn gi¶m gi¸ cho kh¸ch hµng th× ph¶i gi¶m ngay trong c¸c ho¸ ®¬n GTGT. Doanh thu thùc tÕ mµ kÕ to¸n ghi nhËn ®· trõ ®i c¸c kho¶n gi¶m gi¸, bít gi¸. Cßn tr­êng hîp khi bít gi¸ cho kh¸ch hµng mua víi khèi l­îng lín, nÕu ho¸ ®¬n cuèi cïng cã sè l­îng hµng b¸n Ýt th× ®¬n gi¸ cã thÓ gi¶m ®Õn møc v« lý (b»ng kh«ng hoÆc thËm chÝ nhá h¬n kh«ng) ®Ó ®¶m b¶o ®ñ sè gi¶m gi¸ cho c¸c l« hµng b¸n ra tr­íc ®ã víi sè l­îng lín. Do vËy, theo em, ®Ó lµm c¬ së cho viÖc h¹ch to¸n ghi gi¶m trõ vµo doanh thu nh­ quy ®Þnh hiÖn hµnh th× cã thÓ cho doanh nghiÖp lËp ho¸ ®¬n GTGT riªng cho tæng sè tiÒn gi¶m gi¸ bít gi¸ mµ kh«ng cÇn ph¶i lËp cho tõng ho¸ ®¬n b¸n hµng. HoÆc doanh nghiÖp b¸n l« hµng nµo th× gi¶m gi¸ cho l« hµng ®ã. ý kiÕn 3, vÒ hµng ®¹i lý vµ ký göi: Th«ng t­ sè 17/BTC vµ th«ng t­ sè 54/BTC (07/6/2000) cã nªu r»ng khi xuÊt hµng b¸n ký göi cho c¸c ®¹i lý, b¸n hµng th× doanh nghiÖp ph¶i lËp ho¸ ®¬n GTGT hoÆc ho¸ ®¬n b¸n hµng giao cho c¬ së ®¹i lý ký göi vµ sau ®ã doanh nghiÖp h¹ch to¸n thu toµn bé gi¸ trÞ hµng göi b¸n vµ thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i nép cña sè hµng göi b¸n. §iÒu nµy tr¸i víi quy ®Þnh luËt thuÕ hiÖn hµnh: hµng göi ®¹i lý b¸n ph¶i ®­îc ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 157 (nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn). H¬n n÷a, nÕu hµng göi ®¹i lý b¸n bÞ tr¶ l¹i th× viÖc ghi gi¶m tõ doanh thu vµ thuÕ GTGT sÏ khã kh¨n h¬n, ®ång thêi, g©y trë ng¹i cho doanh nghiÖp vÒ vèn ho¹t ®éng kinh doanh khi ph¶i nép chªnh lÖch thuÕ GTGT cña l­îng hµng b¸n ra. Theo em, ë nghiÖp vô trªn, ®Ó thuËn lîi vÒ mÆt tµi chÝnh còng nh­ c«ng viÖc kÕ to¸n cña doanh nghiÖp nªn cho phÐp doanh nghiÖp ®­îc sö dông mét lo¹i ho¸ ®¬n kh¸c chuyªn dïng vµ h¹ch to¸n nh­ chÕ ®é kÕ to¸n quy ®Þnh. ý kiÕn 4, vÒ xuÊt hµng cho chi nh¸nh, cöa hµng cña DN ë tØnh kh¸c: Theo th«ng t­ sè 17/BTC (n¨m 1999) th× doanh nghiÖp muèn ®iÒu ®éng hµng ho¸ tõ c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ®Õn c¸c cöa hµng ë tØnh (TP) kh¸c ®Ó b¸n th× ph¶i lËp ho¸ ®¬n GTGT hoÆc ho¸ ®¬n b¸n hµng. §iÒu nµy cã nghÜa lµ vÒ mÆt h¹ch to¸n, doanh nghiÖp ph¶i ghi nhËn doanh thu sau khi lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng, nh­ vËy sÏ kh«ng ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh v× ®©y chØ lµ nghiÖp vô ®iÒu chuyÓn hµng ho¸ trong néi bé th«ng th­êng chø kh«ng ph¶i lµ nghiÖp vô b¸n hµng ho¸. V× vËy, ®Ó gi¶m bít phøc t¹p cho h¹ch to¸n kÕ to¸n vµ h¹n chÕ khã kh¨n vÒ mÆt tµi chÝnh ®ång thêi ph¶n ¸nh ®óng b¶n chÊt cña nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh, Bé tµi chÝnh nªn cho sö dông ho¸ ®¬n ®iÒu chuyÓn hµng ho¸ néi bé cho tr­êng hîp nµy. ý kiÕn 5, vÒ tµi kho¶n sö dông: HiÖn nay, theo th«ng t­ sè 120/BTC (10/1999) th× kho¶n chiÕt khÊu thanh to¸n ®­îc ph¶n ¸nh vµo TK 811 (nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn). Râ rµng, ®©y lµ mét thay ®æi so víi viÖc kÕ to¸n ph¶n ¸nh vµo tµi kho¶n 521 (kho¶n chiÕt khÊu b¸n hµng), ®iÒu nµy phï hîp víi quy chÕ qu¶n lý tµi chÝnh cña doanh nghiÖp theo nghÞ ®Þnh sè 27/CP (4/1999) vµ nghÞ ®Þnh sè 30/CP (15/3/1998) vÒ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ ®ång thêi nã còng phï hîp víi th«ng lÖ kÕ to¸n quèc tÕ vµ t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc ra ®êi luËt thuÕ trong t­¬ng lai. Tuy nhiªn, nÕu chØ dõng l¹i ë th«ng t­ 120/BTC víi bót to¸n ph¶n ¸nh chi phÝ chiÕt khÊu thanh to¸n cho ng­êi mua hµng ho¸, dÞch vô khi hä thanh to¸n tiÒn tr­íc h¹n: Nî TK 811 Cã TK 111, 112, 131. Vµ kh«ng cã sù chØ dÉn nµo th× râ rµng TK 521 ®· sö dông thµnh TK “Treo” v× ch­a hÒ cã quy ®Þnh nµo xo¸ bá nã trong hÖ thèng kÕ to¸n hiÖn hµnh còng nh­ c¸c mÉu sè, b¸o c¸o tµi chÝnh cã liªn quan nh­ b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh. V× vËy, theo em ®Ó gióp cho c¸c doanh nghiÖp khi cã nghiÖp vô chiÕt khÊu thanh to¸n kh«ng bÞ lóng tóng vÒ c¸ch ghi chÐp cÇn ph¶i cã sù h­íng dÉn cô thÓ TK 521 cho ®ång bé víi nh÷ng söa ®æi nãi trªn hoÆc bá TK 521 vµ m· sè 04 trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. KÕt luËn Tiªu thô thµnh phÈm lµ kh©u quan träng ®èi víi bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo, nã lµ chu tr×nh cuèi cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Nã kh«ng nh÷ng ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c¸c chu tr×nh tr­íc (nh­ chu tr×nh mua vµo vµ thanh to¸n, chu tr×nh huy ®éng vèn vµ hoµn tr¶, chu tr×nh hµng tån kho...) mµ cßn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña toµn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, viÖc tæ chøc h¹ch to¸n qu¸ tr×nh tiªu thô lu«n lµ vÊn ®Ò doanh nghiÖp ph¶i ®Æc biÖt quan t©m. Mçi ph­¬ng thøc tiªu thô thµnh phÈm kh¸c nhau th× tr×nh tù h¹ch to¸n qu¸ tr×nh tiªu thô thµnh phÈm kh¸c nhau. Nh­ng cuèi cïng ®Òu ®­a ra c¸c chØ tiªu kinh tÕ cÇn thiÕt gióp cho ng­êi qu¶n lý ®¸nh gi¸ vµ ra quyÕt ®Þnh vÒ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung vµ tiªu thô thµnh phÈm nãi riªng mét c¸ch kÞp thêi vµ ®óng ®¾n nhÊt. B»ng viÖc h¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô xuÊt thµnh phÈm ®Ó b¸n, c¸c nghiÖp vô thanh to¸n...cho phÐp Doanh nghiÖp cã thÓ theo dâi ®­îc kh¸ch hµng, tõng lo¹i thµnh phÈm lu©n chuyÓn trong s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng quay vßng vèn, ...®Ó cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt tiªu thô phï hîp, cô thÓ nh­ tung s¶n phÈm ra thÞ tr­êng ®óng lóc, khuyÕn khÝch kh¸ch hµng mua s¶n phÈm b»ng c¸ch gi¶m gi¸, gi÷ uy tÝn cho doanh nghiÖp b»ng c¸ch gi¶m gi¸ hµng b¸n, nhËn l¹i sè hµng kÐm phÈm chÊt... H¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm cßn ®ßi hái tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ c¸c lo¹i thuÕ cã liªn quan, gãp phÇn tÝch cùc thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi Nhµ n­íc. C¸c th«ng sè vÒ doanh thu b¸n hµng, doanh thu thuÇn, l·i gép ... lµ c¬ së ®Ó cïng víi c¸c tµi liÖu kÕ to¸n kh¸c h×nh thµnh c¸c b¶n b¸o c¸o tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cung cÊp th«ng tin cho c¸c ®èi t­îng quan t©m. Ngoµi viÖc tr×nh bµy nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña chÕ ®é h¹ch to¸n hiÖn hµnh, trong bµi viÕt nµy em ®· m¹nh d¹n bµy tá mét sè suy nghÜ cña m×nh vÒ viÖc hoµn thiÖn h¹ch to¸n qóa tr×nh tiªu thô thµnh phÈm theo chÕ ®é kÕ to¸n tµi chÝnh hiÖn nay víi tinh thÇn mong muèn ®­îc t×m hiÓu s©u h¬n vÒ nghÒ nghiÖp cña m×nh sau nµy. Sinh viªn thùc hiÖn Ng« Quèc Huy Môc lôc Trang PhÇn mét. Sù cÇn thiÕt cña viÖc hoµn thiÖn h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm 1 PhÇn hai. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm 2 2.1. Mét sè kh¸i niÖm, nhiÖm vô h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm vµ nguyªn t¾c ghi nhËn doanh thu b¸n hµng ë doanh nghiÖp s¶n xuÊt 2 2.1.1 Mét sè kh¸i niÖm ................................................................... 2 2.1.2. NhiÖm vô cña h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÇm ...................... 3 2.1.3. C¸c nguyªn t¾c ghi nhËn doanh thu b¸n hµng .................... 3 2.2. Tµi kho¶n sö dông vµ néi dung h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm 5 2.2.1. H¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÈm theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn ë c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ ....................................................................................... 5 2.2.1.1. Tµi kho¶n sö dông............................................ 5 2.2.1.2. Mét sè h×nh thøc tiªu thô......................... 7 a. H¹ch to¸n tiªu thô theo ph­¬ng thøc trùc tiÕp................................ 7 b. Ph­¬ng thøc chuyÓn hµng theo hîp ®ång....................................... 9 c. H¹ch to¸n tiªu thô theo ph­¬ng thøc b¸n hµng ®¹i lý, ký göi ...... 10 d. H¹ch to¸n tiªu thô theo ph­¬ng thøc b¸n hµng tr¶ gãp ................ 13 e. Mét sè h×nh thøc tiªu thô kh¸c.............................................. 14 2.2.2. H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô tiªu thô theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn trong doanh nghiÖp tÝnh thuÕ GTGT b»ng ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp hoÆc ®èi víi mÆt hµng chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt hay thuÕ nhËp khÈu. 18 2.2.2.1. Nguyªn t¾c chung ........................................................ 18 2.2.2.2. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n ................................................ 18 2.2.3. H¹ch to¸n nghiÖp vô tiªu thô ë c¸c doanh nghiÖp ¸p dông ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ............................................................. 19 2.2.3.1. Tµi kho¶n sö dông ................................................... 19 2.2.3.2. Ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n ............................................. 19 2.2.4. H¹ch to¸n chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp .. 21 2.2.4.1. Kh¸i niÖm .................................................................. 21 2.2.4.2. Tµi kho¶n sö dông ..................................................... 21 2.2.4.3. Néi dung tæ chøc h¹ch to¸n CFBH vµ CPQLDN ®­îc tr×nh bµy trªn s¬ ®å ë trang sau ................................................................... 22 2.2.5 H¹ch to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ tiªu thô thµnh phÈm ................ 23 2.3. Tæ chøc h¹ch to¸n qu¸ tr×nh tiªu thô 24 2.3.1. C¸c chøng tõ th­êng ®­îc sö dông trong qu¸ tr×nh tiªu thô lµm c¨n cø cho ghi sæ kÕ to¸n ..................................................................... 24 2.3.2. C¸c sæ kÕ to¸n chuyªn dïng ................................................. 24 PhÇn ba. Mét sè ý kiÕn vÒ h¹ch to¸n tiªu thô thµnh phÇm ................ 27 1. §èi víi c¬ chÕ qu¶n lý doanh thu vµ chi phÝ.. ...................... 27 2. §èi víi nh÷ng tr­êng hîp gi¶m gi¸ hµng b¸n ...................... 27 3. VÒ hµng b¸n ®¹i lý, ký göi ................................................... 28 4. VÒ xuÊt hµng cho chi nh¸nh, cöa hµng cña doanh nghiÖp ë tØnh kh¸c 28 5. VÒ tµi kho¶n sö dông ............................................................ 28 KÕt luËn ................................................................................................ 30 Tµi liÖu tham kh¶o 1. KÕ to¸n tµi chÝnh doanh nghiÖp - Nhµ xuÊt b¶n tµi chÝnh 1998 - Chñ biªn PTS. §Æng ThÞ Loan - Khoa kÕ to¸n §HKTQD. 2. Lý thuyÕt vµ thùc hµnh kÕ to¸n tµi chÝnh - Nhµ xuÊt b¶n tµi chÝnh 1999 (Chñ biªn PTS. NguyÔn V¨n C«ng - §HKTQD Hµ Néi). 3. H­íng dÉn vµ thùc hµnh chÕ ®é kÕ to¸n míi - Bé tµi chÝnh 1996. 4. Gi¸o tr×nh “Lý thuyÕt h¹ch to¸n kÕ to¸n” - Nhµ xuÊt b¶n 1996 - Chñ biªn : PTS. NguyÔn ThÞ §«ng - Khoa kÕ to¸n §HKTQD Hµ Néi. 5. H­íng dÉn thùc hµnh chøng tõ - sæ s¸ch, b¸o c¸o kÕ to¸n - Th¹c sÜ Bïi V¨n D­¬ng - §HKT - TP. Hå ChÝ Minh. 6. Th«ng t­ 100/TT- BTC vÒ h­íng dÉn thuÕ GTGT vµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. 7. Th«ng t­ 175/1998 TT- BTC vÒ h­íng dÉn bæ sung kÕ to¸n thuÕ GTGT. 8. Th«ng t­ 180/1998 TT- BTC vÒ h­íng dÉn bæ sung kÕ to¸n thuÕ GTGT. 9. Th«ng t­ 17/1999 TT- BTC h­íng dÉn bæ sung vÒ chÕ ®é ho¸ ®¬n, chøng tõ ®èi víi hµng ho¸ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng. 10. Th«ng t­ 63/1999 TT-BTC vÒ h­íng dÉn viÖc qu¶n lý doanh thu, chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô. 11. NghÞ ®Þnh 27/1999 N§-CP cña chÝnh phñ söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña quy chÕ tµi chÝnh N§ sè 59/1999. 12. Th«ng t­ sè 120/TT-BTC vÒ h­íng dÉn, söa ®æi, bæ sung chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp. 13. Th«ng t­ sè 54/TT-BTC (07/6/2000) h­íng dÉn kÕ to¸n ®èi víi hµng ho¸ cña c¸c c¬ së kinh doanh b¸n t¹i ®¬n vÞ trùc thuéc h¹ch to¸n phô thuéc. 14. Th«ng t­ sè 10/TT-BTC (2000) h­íng dÉn kª khai nép thuÕ GTGT ...