Đề tài Phân tích ảnh hưởng của thuế và trợ cấp đối với thị trường

Môc lôc Ch­¬ng I: §éc quyÒn vµ nh÷ng tæn thÊt phóc lîi do ®éc quyÒn I. HÖ sè co d·i cña cÇu. 1.1. Kh¸i niÖm 1.2 Co d·n cña cÇu theo gi¸ 1.2.1. Kh¸i niÖm ph©n tÝch 1.2.2. §é lín cña hÖ sè co d·n, c¸c d¹ng cña ®­êng cÇu. 1.2.3. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn co d·n cña cÇu. 1.3. C¸c lo¹i hÖ sè co d·n kh¸c cña cÇu. 1.3.1. Co d·n cña cÇu theo thu nhËp. 1.3.2. Co d·n theo gi¸ chÐo cña cÇu. II. Co d·n cña cung 2.1. Kh¸i niÖm, ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh. 2.2. §é lín, hÖ sè cña co d·n, c¸c d¹ng cña ®­êng cung. III. Nh÷ng c«ng cô can thiÖp gi¸n tiÕp cña chi phÝ vµo thÞ tr­êng. Ch­¬ng II. Ph©n tÝch ¶nh h­ëng cña thuÕ vµ trî cÊp ®èi víi thÞ tr­êng . I. ThuÕ. 1.1. Kh¸i niÖm, c¸c lo¹i thuÕ. 1.2. T¸c ®éng cña thuÕ ®Õn thÞ tr­êng 1.2.1. Môc ®Ých cña viÖc ®¸nh thuÕ 1.2.2. T¸c ®éng cña thuÕ ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng. 1.2.2.1. T¸c ®éng cña thuÕ ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt 1.2.2.2. ThuÕ ®èi víi ng­êi tiªu dïng 1.2.3. ¶nh h­ëng cña cã gi·n ®Õn thuÕ vµ g¸nh nÆng thuÕ II. Trî cÊp 2.1. T¸c ®éng cña trî cÊp 2.1.1. Trî cÊp ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt 2.1.2. Trî cÊp ®èi víi ng­êi tiªu dïng 2.2. Lîi Ých cña c¸c bªn tham gia thÞ tr­êng ThÞ tr­êng lµ trung t©m c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, víi nhiÖm vô qu¶n lý nÒn kinh tÕ theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Chi phÝ ph¶i can thiÖp vµo c¸c ho¹t ®éng thÞ tr­êng th«ng qua c¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt ®Ó nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu nhÊt ®Þnh. Tuy nhiªn, ®«i khi t¸c ®éng cña c¸c c«ng cô ®iÒu tiÕt bÞ ph©n t¸n, bãp mÐo do co d·n cña cung vµ cÇu lµm cho nÒn kinh tÕ cã dÊu hiÖu ch÷ng l¹i. GÆp nhiÒu khã kh¨n. §Ó cã cã nhiÒu b­íc ®i v÷ng ch¾c trªn con ®­êng ph¸t triÓn vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, chóng ta h·y cïng nhau xem xÐt vÒ co d·n cung vµ cÇu. §Ó biÕn c¸c ®­êng cung vµ ®­êng cÇu thµnh c«ng cô thùc sù h÷u Ých. I. HÖ sè co gi·n. 1.1. Kh¸i niÖm LuËt cÇu nãi r»ng sù gi¶m gi¸ cña mét hµng ho¸ lµm gi¶m l­îng cÇu vÒ nã. §Ó l­îng ho¸ ®­îc møc ®é ph¶n øng cña ng­êi tiªu dïng, m« t¶ ®­îc l­îng cÇu c¸c nhµ kinh tÕ ®· sö dông mét th­íc ®o ®ã lµ ®é co d·n cña cÇu: §é co d·n lµ sã ®o tÝnh nh¹y c¶m cña biÕn sè nµy ®èi víi mét biÕn sè kh¸c, ®é co d·n ®­îc x¸c ®Þnh = % thay ®æi träng l­îng cÇu vÒ hµng ho¸ chia cho % thay ®æi cña c¸c nh©n tè t¸c ®éng. Chóng ta cã thÓ tÝnh hÖ sè ®é co d·n = con sè theo c«ng thøc sau: §é co d·n cña cÇu = Nh­ vËy ®é co d·n cÇu lµ th­íc ®o kh«ng phô thuéc vµo ®¬n vÞ ®o l­êng v× tØ lÖ % thay ®æi cña mét biÕn sè ®éc lËp víi ®¬n vÞ ®o l­êng cña biÕn sè ®ã. VÝ dô: NÕu gi¸ x¨ng tõ 7.000® lµ 500®. NÕu ®¬n vÞ tÝnh lµ ngh×n ®ång th× mét sù t¨ng gi¸ cña chi phÝ tõ 7 ngh×n ®ång ®Õn 7.5 ngh×n ®ång lµ 0.5 ngh×n ®ång. Tr­êng hîp 1 lµm t¨ng lªn 500 ®¬n vÞ, tr­êng hîp 2 lµm t¨ng 0.5 ®¬n vÞ nh­ng chóng ®Òu ph¶n ¸nh sù t¨ng lªn 7.14% trong gi¸ b¸n x¨ng. Ngoµi ra ®é co d·n cña cÇu cßn cho biÕt khi c¸c nh©n tè t¸c ®éng thay ®æi 1% l­îng cÇu sÏ thay ®æi bao nhiªu %. C¨n cø vµo c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn cÇu chóng ta cã thÓ chia co d·n thµnh cac lo¹i sau: - Co d·n cña cÇu theo gi¸ ( gi¸ cña c¸c hµng ho¸, dÞch vô, gi¸ nguån lùc). - Co gi·n cña cÇu theo thu nhËp (2) - Co gi·n cña cÇu theo gi¸ chÐo. Tr­íc hÕt chóng ta h·y nh×n vµo sù ph¶n øng cña ng­êi tiªu dïng ®èi víi sù thay ®æi cña gi¸: 1.1.2. Co d·n cña cÇu theo gi¸: 1.2.1. Kh¸i niÖm, ph­¬ng ph¸p tÝnh * Trªn thÞ tr­êng, phÇn lín c¸c ®èi t­îng kh¸ch hµng bÞ thu hót bëi gi¸ cña c¸c hµng ho¸. §ã lµ nh©n tè ®Çu tiªn mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn tiªu dïng cña hä theo ®óng nh­ luËt cÇu. Chóng ta hoµn toµn cã thÓ x¸c ®Þnh møc ®é ph¶n øng cña ng­êi tiªu dïng th«ng qua ®é co d·n cña cÇu theo gi¸. §é co d·n cña cÇu theo gi¸ ph¶n ¸nh møc ®é ph¶n øng cña cÇu tr­íc sù thay ®æi cña gi¸. Nã cho chóng ta biÕt cã bao nhiªu % biÕn ®æi vÒ l­îng cÇu khi gi¸ thay ®æi 1 %. §é co d·n theo gi¸ ®­îc ®o b»ng hÖ sè co d·n cña cÇu vµ ®­îc tÝnh b»ng c«ng thøc sau: EDP = EDP= Trong ®ã: EDP lµ ®é co gi·n cña cÇu hµng ho¸ X theo gi¸ Gi¶ sö. Sù gia t¨ng 5% gi¸ vÐ xem phim sÏ lµm cho l­îng ng­êi xem gi¶m ®i 10% chóng ta tÝnh to¸n hÖ sè co gi·n cña cÇu trong tr­êng hîp nµy nh­ sau: HÖ sè co gi·n cña cÇu = = 2 Trong vÝ dô nµy hÖ sè co gi·n = 2 cho chóng ta biÕt r»ng sù thay ®æi cña l­îng cÇu lín gÊp 2 lÇn sù thay ®æi cña gi¸. Víi nguyªn lý ®­êng cÇu dèc xuèng: l­îng cÇu vÒ mét hµng ho¸ cã quan hÖ tØ lÖ nghÞch víi gi¸ cña nã nªn % thay ®æi cña l­îng cÇu lu«n tr¸i dÊu víi % thay ®æi cña gi¸, trong vÝ dô trªn % thay ®æi cña gi¸ lµ " + " 5% ( sù t¨ng lªn ) cßn % thay ®æi cña cÇu lµ "©m " 10% ( gi¶m xuèng ). Do ®ã sù co gi·n cña cÇu theo gi¸ sÏ lu«n mang dÊu " ©m ". §Ó cã thÓ ®¸nh gi¸ ®­îc møc ®é ph¶n øng cña ng­êi tiªu dïng còng nh­ cã thÓ so s¸nh ®­îc ®é lín cña hÖ sè co gi·n. Chóng ta thèng nhÊt ket (Ep) ®Ó chuyÓn hÖ sè co d·n thµnh gt (+). Nh­ v©y theo quy ­íc hÖ sè co d·n gi¸ cµng lín, møc ®é co d·n cña l­îng cÇu ®èi víi gi¸ cµng m¹nh. §Ó ®¬n gi¶n chóng ta chØ ghi EPD kh«ng tÝnh ®Õn dÊu cña hÖ sè co d·n ®Ó chuyÓn hÖ sè co d·n thµnh gi¸ trÞ d­¬ng. * B©y giê, chóng ta cïng xem xÐt c¸ch tÝnh hÖ sè co d·n cÇu · Trªn mét kho¶ng: NÕu xÐt miÒn biÕn ®éng cña gi¸ gi÷a 2 ®iÓm AB t­¬ng øng víi sù biÕn ®éng tõ møc gi¸ PA ® PB (h×nh 1, 2). Khi ®ã ®é co d·n cña dÇu mét kho¶ng AB thuéc ®­êng cÇu D EPD = x V× chóng ta xÐt sù biÕn ®éng cña gi¸ vµ s¶n l­îng lªn mét kho¶ng AB do ®ã chóng ta ph¶i tÝnh TB céng cña gi¸ vµo l­îng EPD = x A B D Q QA ® QB 0 PB PA ¯ P · Trªn 1 ®iÓm: NÕu nh÷ng t¨ng gi¶m cña gi¸ lµ v« cïng nhá (DP rÊt nhá) khi ®ã ®iÓm A lµ l©n cËn cña ®iÓm B, ®é co d·n trªn kho¶ng AB trë thµnh ®é co d·n cña 1 ®iÓm trªn ®­êng cÇu D. G/s : hµm cÇu cã d¹ng QD = f(p) th× ®é co d·n t¹i 1 ®iÓm ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: NÕu P = f(QD) th× ta cã : EPD = x Q I Ngoµi ra chóng ta cßn cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc hÖ sè co d·n t¹i mét ®iÓm nhê ph­¬ng ph¸p h×nh häc. Gi¶ sö tÝnh hÖ sè co d·n thuéc ®iÓm I. Trªn ®­êng cÇu D ta vÏ tiÕp tuyÕn AB víi ®­êng cÇu thuéc I. Nèi OI (h×nh 1.3). Víi hµm cÇu cã d¹ng P = f(QD) th× P'(Q) chÝnh lµ ®é dèc cña ®­êng cÇu D t¹i ®iÓm I. §é dèc cña ®­êng OI chÝnh lµ tØ lÖ P/Q. Nh­ vËy ®é co d·n cña cÇu º ®iÓm I sÏ ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: EPD = EPD = EPD = Nh­ vËy b»ng c¸c ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch kh¸c nhau chóng ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc ®é co d·n cña cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô theo sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ ®ã. Khi tÝnh to¸n ®é co d·n cÇn hÕt søc chó ý c¸c ®iÓm sau: - Coi mäi ®é co d·n ®Òu d­¬ng - T¨ng gi¶m ®¬n vÞ ®o l­êng kh«ng ¶nh ­ëng tíi ®é co d·n - Qu¸ tr×nh tÝnh % t¨ng gi¶m gi¸ vµ l­îng, ®Ó tr¸nh sù m¬ hå chóng ta sö dông gi¸ vµ l­îng trung b×nh. * §Ó cã c¸ch nh×n toµn diÖn vÒ co gi·n cÇu theo gi¸. Ngoµi sù co gi·n cña cÇu vÒ hµng ho¸, dÞch vô ®· xÐt trªn chóng ta còng më réng ph¹m vi ph©n tÝch cho cÇu vÒ c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh­ lao ®éng vµ vèn. + VÒ lao ®éng: Cã thÓ m« t¶ mèi quan hÖ gi÷a l­îng lao ®éng mµ doanh nghiÖp cã nhu cÇu thuª víi møc tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho mçi ng­êi lao ®éng b»ng hµm sè sau. L = F (w) Trong ®ã: L: sè l­îng lao ®éng mµ mçi doanh nghiÖp cã nhu cÇu sö dông. w: tiÒn l­¬ng tr¶ cho mçi ng­êi lao ®éng. Chóng ta cã thÓ vËn dông lý thuyÕt co d·n cÇu ®Ó m« t¶ sù t¨ng gi¶m cña l­îng - CÇu khi tiÒn l­¬ng t¨ng gi¶m. §é co d·n cña cÇu L§ theo sè theo TL = EDP = Nh­ vËy co d·n cÇu lao ®éng theo tiÒn l­¬ng lµ % t¨ng gi¶m cña l­îng cÇu vÒ lao ®éng khi cã 1% t¨ng gi¶m vÒ tiÒn l­¬ng. + T­¬ng tù co d·n cña cÇu vèn theo l·i suÊt ®o l­êng ®é nh¹y c¶m cña sè l­îng vèn ®­îc cung øng hoÆc yªu cÇu khi l·i suÊt t¨ng gi¶m. NÕu: K = f(i) Trong ®ã : K lµ l­îng vèn cã nhu cÇu. i lµ l·i suÊt th× §é co gi·n vÒ vèn theo l·i suÊt = EiDh= x VÒ b¶n chÊt, trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau nµy th× co d·n cña cÇu lµ co d·n theo gi¸ nãi chung vÊn ®Ò chñ chèt lµ ®é nh¹y c¶m cña cÇu nh­ thÕ nµo th«ng qua ®é lín, nhá cña hÖ sè co d·n. 1.2.2. §é lín cña hÖ sè co d·n, c¸c d¹ng cña ®­êng cÇu HÖ sè co d·n gi¸ cã quan hÖ chÆt chÏ víi ®é dèc cña ®­êng cÇu t­¬ng øng víi mçi lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau th× cã nhiÒu ®­êng cÇu kh¸c nhau vµ hÖ sè co d·n kh¸c nhau. H×nh d¹ng, ®é dèc cña ®­êng cÇu cho ta nhiÒu th«ng tin quan träng vÒ ph¶n øng cña ng­êi tiªu dïng víi sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶. Ngoµi ra cïng lo¹i hµng ho¸ ng­êi tiªu dïng víi sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶. Ngoµi ra cïng mét lo¹i hµng ho¸ ng­êi tiªu dïng còng cã nh÷ng møc ph¶n øng kh¸c nhau ®èi víi c¸c møc gi¸ kh¸c nhau. Chóng ta cã 5 tr­êng hîp x¶y ra cña co d·n cÇu theo gi¸ P 0 Q1 Q P0 D H×nh 1-4 1. T¹i møc gi¸ cao h¬n P0 l­îng cÇu = 0 2. Gi¸ = P0 ng­êi mua sÏ mua bÊt kú 3. Gi¸ thÊp h¬n l­îng cÇu = ¥ EPD = - Khi EPD = ¥ ®­îc gäi lµ CÇu hoµn toµn co d·n P 0 Q0® l­îng kh«ng ®æi = Q0 Q P2 ­ P1 D H×nh 1-5 Gi¸ ­ §­êng cÇu nµy Ýt khi gÆp, cã thÓ minh ho¹ vÒ ®­êng cÇu cña trung ­¬ng víi tØ gi¸ cè ®Þnh trong mét kho¶ng (+) nhÊt ®Þnh. VD: **** chi phÝ th× s½n sµng mua bÊt kú mét l­îng vµng nµo cña n­íc ngoµi víi gi¸ = 35USD vµ kh«ng mua nÕu gi¸ cao h¬n. - EPD = 0 cÇu hoµn toµn kh«ng co d·n Tr­êng hîp nµy còng Ýt gÆp, xÐt mét ph¹m vi hÑp th× nã trë nªn phæ biÕn. VD cÇu cña 1 bÖnh nh©n víi 1 lo¹i thuèc ®Æc trÞ. - EDP > cÇu co d·n P 0 L­îng ¯ nhiÒu P2 ­ P1 D Gi¸ ­ Q2 ¬ Q1 Gi¸ t¨ng gi¶m 1% lµm cho l­îng cÇu t¨ng gi¶m lín h¬n 1% vµ khi ®ã gi¶m gi¸ sÏ lµm t¨ng tæng doanh thu cho ng­êi b¸n. P P2 ­ P1 Q Q2 ¬ Q1 - Khi EPD < 1: CÇu kÐm co d·n Gi¸ biÕn ®éng 1% ® l­îng cÇu t¨ng gi¶m nhá h¬n 1% trong tr­êng hîp nµy gi¶m gi¸ lµm tæng doanh thu cña ng­êi b¸n gi¶m xuèng. 0 0 P2 ­ P1 Q2 ¬ Q1 - EDP = 1 co d·n ®¬n vÞ % t¨ng gi¶m cña l­îng cÇu t­¬ng ®­¬ng % t¨ng gi¶m l­îng cña gi¸. Nh­ vËy ®­êng cÇu cµng dèc th× hÖ sè co d·n cµng nhá vµ ng­îc l¹i hÖ sè co d·n cµng lín khi ®­êng cÇu cµng tho¶i. Tuy nhiªn kh«ng ®­îc nhÇm lÉn gi÷a ®é dèc cña ®­êng cÇu vµ hÖ sè co d·n. 1.2.3. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn co d·n cña cÇu VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ t¹i sao nhu cÇu cña mét lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã rÊt nh¹y c¶m víi gi¸ c¶ trong khi ®ã nh÷ng lo¹i hµng ho¸ kh¸c l¹i rÊt Ýt nh¹y c¶m? Nh÷ng yÕu tè nµo quyÕt ®Þnh nhu cÇu vÒ mét hµng ho¸ co d·n hay kh«ng co d·n, ®ã lµ do c¸c nguyªn nh©n sau: - Tr­íc hÕt lµ kh¶ n¨ng thay thÕ Cµng nhiÒu hµng ho¸ thay thÕ th× co d·n cña cÇu hµng ho¸ ®ã cµng lín vµ ng­îc l¹i. Nh×n chung ®é co d·n cña cÇu theo gi¸ ®èi víi nh÷ng hµng ho¸ thiÕt yÕu lµ thÊp (VD: khi gi¸ c¸c dÞch vô kh¸m bÖnh t¨ng th× con ng­êi kh«ng gi¶m ®¸ng kÓ sè lÇn ®i kh¸m). Cßn ®èi víi hµng xa xØ thi co d·n m¹nh. MÆt kh¸c møc ®é thay thÕ gi÷a 2 hµng ho¸ cßn tuú thuéc vµo møc ®é chóng ta x¸c ®Þnh réng hÑp kh¸c nhau. - Thø 2: lµ tØ träng chi tiªu cho hµng ho¸ trong tæng ng©n s¸ch: Chi tiªu cho 1 hµng ho¸ chiÕm tØ träng cµng lín trong tæng chi tiªu th× cÇu cµng co d·n vµ ng­îc l¹i tû phÇn cña tæng chi tiªu tÝnh cho 1 hµng ho¸ cµng nhá, ®é co d·n cña cÇu ®èi víi hµng ho¸ ®ã cµng Ýt. - Thø 3: Nh©n tè thêi gian Hµng ho¸ th­êng cã cÇu co d·n h¬n trong kho¶ng (+) dµi h¬n. Khi gi¸ x¨ng t¨ng, cÇu vÒ x¨ng gi¶m chót Ýt trong mét vµi th¸ng ®µu, nh­ng vÒ l©u dµi, ng­êi ta mua nhiÒu lo¹i xe tiÕt kiÖm nguyªn liÖu h¬n, chuyÓn sang sö dông ph­¬ng tiÖn giao th«ng c«ng céng hoÆc chuyÓn nhµ vÒ gÇn n¬i lµm viÖc h¬n. Trong vµi n¨m, cÇu vÒ x¨ng gi¶m ®¸ng kÓ. 1.3. C¸c lo¹i hÖ sè co d·n cña cÇu 1.3.1. Co d·n cña cÇu theo thu nhËp Ngoµi hÖ sè co d·n cña cÇu theo gi¸, c¸c nhµ kinh tÕ cßn tÝnh to¸n mét sè hÖ sè co d·n kh¸c ®Ó m« t¶ hµnh vi cña ng­êi mua trªn thÞ tr­êng. L­îng cÇu vÒ mét hµng ho¸ cña ng­êi tiªu dïng cßn phô thuéc vµo thu nhËp cña hä. §Ó xem xÐt vÊn ®Ò nµy chóng ta h·y xÐt hÖ sè co d·n thu nhËp cña cÇu. Nã ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc: EID = = §é co d·n cña cÇu theo thu nhËp cho biÕt % t¨ng gi¶m trong l­îng cÇu khi thu nhËp ng­êi tiªu dïng t¨ng gi¶m 1%. Ta thÊy ph¶n øng cña ng­êi tiªu dïng rÊt kh¸c nhau ®èi víi c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau: - Hµng ho¸ th«ng th­êng, hÖ sè co d·n thu nhËp d­¬ng - Hµng thø cÊp cã hÖ sè co d·n thu nhËp ©m - Hµng xa xØ cã hÖ sè co d·n thu nhËp rÊt cao. 1.3.2. Co d·n theo gi¸ chÐo cña cÇu C¸c hµng ho¸ cã t¸c ®éng víi nhau kh«ng? Co d·n cña cÇu trong tr­êng hîp nµy m« t¶ sù t¸c ®éng liªn ®íi gi÷a c¸c hµng ho¸ cã liªn quan. §é co d·n cña cÇu theo gi¸ chÐo cho biÕt sù t¨ng gi¶m vÒ l­îng cÇu cña hµng ho¸ X. Khi gi¸ c¶ cña hµng ho¸ Y t¨ng gi¶m 1% víi ®iÒu kiÖn gi¸ cña hµng ho¸ X vµ thu nhËp kh«ng t¨ng gi¶m. EPyDx = Trong ®ã: EPyDx lµ hÖ sè co d·n cña cÇu hµng ho¸ X theo gi¸ hµng ho¸ Y %DQDX lµ % t¨ng gi¶m l­îng cÇu cña hµng ho¸ X %DQPY lµ % t¨ng gi¶m l­îng cÇu cña hµng ho¸ Y HÖ sè co d·n gi¸ chÐo nµy mang dÊu (-) hay (+) tuú thuéc vµo chç 2 hµng ho¸ lµ hµng thay thÕ hay bæ sung. II. Co d·n cña cung 2.1. Kh¸i niÖm, ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh Theo luËt cung: gi¸ t¨ng lµm t¨ng l­îng cung. Co d·n cña cung ®o l­êng sù ph¶n øng cña l­îng cungøng hµng ho¸ dÞch vô khi cã sù t¨ng gi¶m cña c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn cung. §é co d·n cña cung ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc sau: EPS = C¸c nh©n tè t¸c ®éng ë ®©y gåm nhiÒu biÕn sè nh­ gi¸ c¶ cña hµng ho¸ dÞch vô, gi¸ c¶ ®Çu vµo. + Víi nh©n tè gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô: Theo luËt cung th× gi¸ t¨ng dÉn tíi l­îng cung t¨ng vµ ng­îc l¹i. V× vËy co d·n cung trong tr­êng hîp nµy mang dÊu d­¬ng vµ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc: EPS = Trong ®ã: ESP lµ hÖ sè co d·n cña cung theo gi¸ %DQS lµ % t¨ng gi¶m cña l­îng cung %DP lµ % t¨ng gi¶m cña gi¸ hµng ho¸ EPS = Trong ®ã: % DPi lµ % t¨ng gi¶m cña gi¸ ®Çu vµo. §é co d·n cña cung theo gi¸ ®Çu vµo sÏ lµ 1 sè ©m. Sù gia t¨ng gi¸ ®Çu vµo (t¨ng chi phÝ víi c¸c doanh nghiÖp) th× l­îng hµng cung øng sÏ gi¶m. VD: G/s gi¸ s÷a 2,85$ ® 3,15$, 1 thïng lµm t¨ng l­îng s÷a cña nhµ s¶n xuÊt söa tõ 9000 lªn 11.000 thïng mçi th¸ng (sö dông ph­¬ng ph¸p trung ®iÓm). Ta cã: % t¨ng gi¶m gi¸ = . 100 = 10% % t¨ng gi¶m cña l­îng cung = . 100 » 20% ® HÖ sè co d·n gi¸ cña l­îng cung = 20%/10% = 2 §iÒu nµy cho ta thÊy l­îng cung t¨ng gi¶m víi tØ lÖ lín gÊp 2 lÇn so víi tØ lÖ t¨ng gi¶m cña gi¸ c¶. 2.2. §é lín cña hÖ sè co d·n, c¸c d¹ng cña ®­êng cung Co d·n cña cung cho biÕt sù t¨ng gi¶m kh¶ n¨ng cung øng trong c¸c thêi kú kh¸c nhau. * Trong thêi ®iÓm I' thêi §­êng cung trong tr­êng hîp nµy hoµn toµn kh«ng co d·n. P P1 0 Q1 Q ­ P0 S D1 D0 Kh«ng lµm t¨ng gi¶m l­îng HÖ sè co d·n ESP = 0 VD: Cung thuª nhµ ë thµnh phè do chØ cã mét sè nhµ I' dÞchlªn gi¸ nhµ t¨ng cao mµ l­îng cung kh«ng ®èi víi ((t) ng¾n) P P1 0 Q0® Q1 Q ­ P0 S T Gi¸ ­ Lµm t¨ng l­îng cung lªn * 1 Thêi kú ng¾n h¹n: ®­êng cung dèc, co d·n cña cung thÊp EPS < 1 (cung kh«ng co d·n) P 0 Q0 ® Q1 P1 ­ P0 S * Trong thêi kú dµi h¹n: cung co d·n m¹nh EPS > 1 · Cung co d·n ®¬n vÞ EPS = 1 P 0 Q0 Q1 P1 P0 S L­îng t¨ng cña gi¸ = L­îng t¨ng cña kh¶ n¨ng cung øng. P 0 Q P0 T¹i møc gi¸ cao h¬n P0 l­îng cung b»ng v« cïng Gi¸ = P0 ng­êi b¸n cung bÊt kú l­îng gi¶m gi¸ thÊp h¬n l­îng cung = 0 · Cung hoµn toµn co d·n. Nh­ vËy co d·n cña cung vµ cÇu rÊt quan träng ®ã lµ c¬ së lÝ luËn ®Ó gi¶i thÝch mét sè vÊn ®Ò thùc tÕ. §ång thêi nã cßn gióp chóng ta cã ®­îc ph­¬ng ph¸p luËn khoa häc trong viÖc ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch cho nÒn kinh tÕ trong tõng thêi kú. III. Nh÷ng c«ng cô can thiÖp gi¸n tiÕp cña chÝnh phñ vµo thÞ tr­êng Mét trong m­êi nguyªn lý kinh tÕ häc cho r»ng "thÞ tr­êng lµ c¸ch tèt ®Ó tæ chøc ho¹t ®éng kinh tÕ". NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã rÊt nhiÒu ­u ®iÓm nh­ng bªn c¹nh ®ã còng chøa rÊt nhiÒu khuyÕt tËt. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó h¹n chÕ bít nh÷ng khuyÕt tËt nµy. Còng cã mét nguyªn lÝ kh¸c nãi r»ng ®«i khi chÝnh phñ cã thÓ c¶i thiÖn kÕt côc thÞ tr­êng. Trªn thùc tÕ, chÝnh phñ can thiÖp trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo thÞ tr­êng ®Ó ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. Can thiÖp trùc tiÕp chÝnh phñ sö dông c¸c c«ng cô nh­ gi¸ trÇn, gi¸ sµn. Tuy nhiªn, viÖc kiÓm so¸t gi¸ trùc tiÕp nµy l¹i t¹o ra sù bÊt c«ng trong nÒn kinh tÕ. Ngoµi ra cïng víi viÖc kiÓm so¸t trùc tiÕp nµy, chÝnh phñ cßn cã thÓ dïng ph¸p luËt, thuÕ, trî cÊp can thiÖp gi¸n tiÕp vµo thÞ tr­êng th«ng qua cung cÇu. Tøc lµ sö dông nh÷ng chÝnh s¸ch nµy t¸c ®éng ®Õn tæng cung vµ tæng cÇu tõ ®ã gi¸n tiÕp t¸c ®éng ®Õn gi¸ c¶, s¶n l­îng ®Ó ®iÒu chØnh kÕt qu¶ thÞ tr­êng theo ý muèn cña chÝnh phñ. ThËt vËy, chÝnh phñ ban hµnh ph¸p luËt ®Ó qu¶n lý x· héi, mäi c«ng d©n ®Òu ph¶i tu©n theo ph¸p luËt, trong lÜnh vùc kinh tÕ còng vËy, chÝnh phñ ban hµnh c¸c luËt ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch b¾t buéc mäi ng­êi tham gia kinh tÕ ph¶i tu©n thñ, tõ ®ã cã thÓ qu¶n lý ®iÒu hµnh ®¶m b¶o nÒn kinh tÕ æn ®Þnh, ph¸t triÓn. ThuÕ vµ trî cÊp còng lµ c«ng cô can thiÖp gi¸n tiÕp, tr­íc hÕt vÒ thuÕ chÝnh phñ ®¸nh thuÕ ® gi¸ t¨ng, b»ng c«ng cô nµy chÝnh phñ cã thÓ ®iÒu chØnh viÖc ph©n bè nguån lùc s¶n xuÊt, lùa chän quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt (thuÕ gi¸n thu) hay víi chÝnh s¸ch thuÕ ­u ®·i, thuÕ b¶o hé nhµ n­íc cã thÓ khuyÕn khÝch ®­îc s¶n xuÊt mét mÆt hµng nµo ®ã, khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong còng nh­ ngoµi n­íc… tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. Ngoµi ra víi sù ®iÒu chØnh th«ng qua thuÕ (thuÕ nhËp khÈu…) chÝnh phñ cã thÓ ®iÒu tiÕt ®­îc viÖc tiªu dïng, víi chÝnh s¸ch ph©n biÖt ®èi xö th«ng qua thuÕ gi÷a c¸c ngµnh, cã thÓ thóc ®Èy c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. Bªn c¹nh chÝnh s¸ch thuÕ chÝnh phñ cßn ¸p dông chÝnh s¸ch trî cÊp ®Ó ®em l¹i lîi Ých cho c¶ ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng. Trî cÊp ®­îc sö dông khi gi¸ c¶ cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng t¨ng qu¸ cao hoÆc gi¶m qu¸ thÊp g©y ¶nh h­ëng ®Õn s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña nh©n d©n. ChÝnh phñ trî cÊp d­íi rÊt nhiÒu h×nh thøc: cã thÓ trî cÊp trùc tiÕp vµo thu nhËp, trî cÊp cho ®Çu vµo s¶n xuÊt hoÆc trî cÊp lµm t¨ng kh¶ n¨ng cung øng cña ng­êi s¶n xuÊt hoÆc lµm t¨ng yªu cÇu cña ng­êi mua hµng (trî gi¸, hç trî l·i suÊt…). Víi nh÷ng h×nh thøc trî cÊp nµy lµm thay ®æi cung cÇu dÉn ®Õn t¨ng gi¶m gi¸ vµ s¶n l­îng trªn thÞ tr­êng. Víi ng­êi mua, trî cÊplµm gi¶m gi¸ gióp hä mua ®­îc nhiÒu hµng ho¸ cÇn thiÕt ®ång thêi khuyÕn khÝch ®­îc viÖc t¨ng khèi l­îng s¶n xuÊt hµng ho¸, gãp phÇn lµm c©n ®èi cung cÇu. NÕu gi¸ hµng ho¸ gi¶m xuèng qu¸ thÊp th× trî cÊp sÏ gióp cho ng­êi s¶n xuÊt gi¶m møc thiÖt h¹i. Nh­ vËy víi ph¸p luËt, thuÕ, trî cÊp chÝnh phñ t¸c ®éng ®Õn cung cÇu tõ ®ã gi¸n tiÕp can thiÖp vµo thÞ tr­êng nh»m ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, c«ng b»ng. Ch­¬ng II: Ph©n tÝch ¶nh h­ëng cña thuÕ vµ trî cÊp ®èi víi thÞ tr­êng ThuÕ vµ trî cÊp lµ 2 c«ng cô can thiÖp gi¸n tiÕp vµ thÞ tr­êng. C¶ 2 c«ng cô nµy ®­îc chÝnh phñ sö dông nh»m kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt cña thÞ tr­êng vµ t¹o ra nguån thu trong ng©n s¸ch. VËy c¸ch thøc, c¬ chÕ t¸c ®éng cña nã nh­ thÕ nµo? Trong ch­¬ng nµy chóng ta còng xem xÐt ¶nh h­ëng cña nã ®Õn tÝnh hiÖu qu¶ vµ c«ng b»ng trong cung cÊp hµng ho¸ dÞch vô. I. ThuÕ 1.1. Kh¸i niÖm c¸c lo¹i thuÕ ThuÕ lµ kho¶n ®ãng gãp b¾t buéc cña c¸c c¸ nh©n, doanh nghiÖp cho NSNN ®Ó trang tr¶i chi phÝ hoÆc h¹n chÕ l­îng cung hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng. ThuÕ t¸c ®äng ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng, khi cã thuÕ gi¸ cña tiªu dïng th­êng bÞ ®Èy lªn vµ gi¸ cña ng­êi s¶n xuÊt bÞ ®Èy xuèng. PhÇn chªnh lÖch gi÷a gi¸ ng­êi tiªu dïng ph¶i tr¶ vµ ng­êi s¶n xuÊt nhËn ®­îc chÝnh lµ møc thuÕ cña nhµ n­íc. ThuÕ cña nhµ n­íc gåm rÊt nhiÒu lo¹i nh­: - ThuÕ cè ®Þnh - ThuÕ theo s¶n l­îng - ThuÕ ®¬n vÞ - ThuÕ VAT Mçi mét lo¹i thuÕ cã mét vai trß, tuy nhiªn ë ®©y ®Ó xÐt ¶nh h­ëng cña thuÕ tíi thÞ tr­êng chóng ta chØ xÐt ®Õn thuÕ ®¸nh trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. 1.2. T¸c ®éng cña thuÕ ®Õn thÞ tr­êng 1.2.1. Môc ®Ých cña viÖc ®¸nh thuÕ Nh­ ®· nãi ë trªn thuÕ lµ c«ng cô cña chÝnh phñ nh»m kh¾c phôc nh÷ng thÊt b¹i cña thÞ tr­êng vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp, nã lµ mét c«ng cô rÊt quan träng. ChÝnh phñ ®¸nh thuÕ vµo rÊt nhiÒu mÆt hµng kh¸c nhau nh­ thuèc l¸, r­îu, bia, l­¬ng th¸ng, lîi nhuËn… ®Ó h­íng dÉn ng­êi s¶n xuÊt, h­íng dÉn ng­êi tiªu dïng vµ thu ng©n s¸ch cña chÝnh phñ. Tuy nhiªn viÖc ®¸nh thuÕ nh­ thÕ nµo, nh÷ng hµng ho¸ nµo nhµ n­íc nªn ®¸nh thuÕ vµ ®¸nh thuÕ nh­ thÕ nµo ®Ó cã ®­îc c«ng b»ng?... th× chÝnh phñ ph¶i xem xÐt lùa chän rÊt kü. 1.2.2. T¸c ®éng cña thuÕ ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng 1.2.2.1. T¸c ®éng cña thuÕ ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt Gi¶ sö chÝnh phñ ®¸nh thuÕ t®ång/1 ®vsp ®Çu ra. P Q1 Q0 Pm P Pb S St D A B C E F Q · Tr­íc khi cã thuÕ, ®­êng cung S giao víi ®­êng cÇu D t¹i ®iÓm c©n b»ng lµ A. Khi ®ã hµng ho¸ ®­îc b¸n víi gi¸ lµ P0 vµ l­îng hµng ho¸ giao dÞch lµ Q0. Lóc nµy thÆng d­ tiªu dïng lµ diÖn tÝch P0AE, thÆng d­ s¶n xuÊt lµ diÖn tÝch P0AF vµ tæng PLXH lµ diÖn tÝch (EAF = P0AE + P0AF) · Khi chÝnh phñ ®¸nh thuÕ, ng­êi b¸n biÕt r»ng víi mçi ®¬n vÞ hµng ho¸ b¸n ra, hä ph¶i tr¶ møc t cho chÝnh phñ d­íi d¹ng thuÕ. §iÒu ®ã lµm chi phÝ biªn s¶n xuÊt t¨ng thªm mét l­îng ®óng b»ng t vµ ®­êng cung sÏ dÞch chuyÓn lªn t­¬ng øng thµnh St t¹i ®iÓm c©n b»ng thÞ tr­êng míi lµ B. S¶n l­îng giao dÞch lµ a1 víi møc gi¸ Pm. Tuy nhiªn ®©y chØ lµ møc gi¸ ng­êi mua ph¶i tr¶. VÒ ph¸i ng­êi mua gi¸ Pm cao h¬n P0 do ®ã ng­êi mua ®· chÞu mét phÇn thuÕ. PhÇn thuÕ ng­êi mua chÞu lµ PoPm vµ tæng g¸nh nÆng thuÕ vÒ phÝa ng­êi mua lµ diÖn tÝch P0PmBG. Víi mong muèn t¨ng gi¸ lªn (Ptt) ®Ó chuyÓn thuÕ sang ng­êi mua, nh­ng thùc tÕ gi¸ b¸n chØ t¨ng ®Õn Pm thÊp h¬n (Pott). V× ng­êi mua gi¶m cÇu do ®ã x¶y ra d­ cung t¹i møc gi¸ (Pott). §Ó thiÕt lËp l¹i c©n b»ng thÞ tr­êng, gi¸ b¸n sÏ ph¶i gi¶m nÕu cÇu co d·n cµng m¹nh th× kh¶ n¨ng chuyÓn thuÕ tõ ng­êi s¶n xuÊt sang ng­êi mua cµng nhá. VÒ phÝa ng­êi b¸n, mÆc dï nhËn ®­îc møc gi¸ Pm nh­ng hä l¹i ph¶i tr¶ thuÕ cho chi phÝ. Do ®ã møc gi¸ thùc sù nhËn ®­îc cña hä lµ (Pm - t) (kho¶ng c¸ch S vµ St lµ t). V× thÕ møc gi¸ sau thuÕ cña ng­êi b¸n lµ Pb (= Pm - t) thÊp h¬n møc gi¸ tr­íc thuÕ. VËy ng­êi b¸n còng chÞu mét phÇn thuÕ (P0Pb) vµ tæng g¸nh nÆng thuÕ lµ SP0PbCG. Nh­ vËy tuy trªn danh nghÜa lµ ®¸nh vµo s¶n xuÊt nh­ng thùc tÕ c¶ ng­êi mua vµ ng­êi b¸n ®Òu thiÖt ®em l¹i cho ng©n s¸ch mét kho¶ng thu PmPbCB. PhÇn ng­êi mua ph¶i chÞu lín h¬n hay nhá thuéc co d·n cña cung cÇu. Ngoµi t¸c ®éng ph©n phèi l¹i thu nhËp thuÕ cßn g©y ra tæn thÊt phóc lîi x· héi. ThËt vËy, sau khi ®¸nh thuÕ thÆng d­ tiªu dïng = s¶n phÈmmBE, thÆng d­ s¶n xuÊt = P0CE céng thªm phÇn thuÕ cña chi phÝ th× phóc lîi x· héi lµ EBCF thÊp h¬n tr­íc thuÕ ®óng b»ng lµ ABC. §©y lµ phÇn mÊt kh«ng cña phóc lîi x· héi, nã tuú thuéc vµo thuÕ suÊt vµ co d·n cung cÇu. VD: GÝa x¨ng t¨ng ® 4 ®« la 1 gal«ng th× 1 ®« la (1 gal«ng… 1.2.1.2. ThuÕ ®èi víi ng­êi tiªu dïng Ph©n tÝch ¶nh h­ëng cña thuÕ ®¸nh vµo ng­êi s¶n xuÊt còng t­¬ng tù nh­ ph©n tÝch ¶nh h­ëng cña thuÕ ®¸nh vµo tiªu dïng chØ kh¸c lµ ®¸nh vµo ng­êi s¶n xuÊt dÞch chuyÓn ®­êng S cßn ®¸nh vµo ng­êi tiªu dïng sÏ lµm dÞch chuyÓn ®­êng D. C©n b»ng thÞ tr­êng lóc ®Çu t¹i P0, Qm. P Q1 Q0 Pm P Pb S D A B C E F Q Pb 0 G Sau khi cã thuÕ t ®¸nh vµo ng­êi mua, ng­ßi mua biÕt r»ng, víi mçi ®¬n vÞ hµng ho¸ hä mua hä sÏ ph¶i tr¶ thªm t ®ång tiÒn thuÕ. Do ®ã, hä s½n sµng tr¶ cho ng­êi b¸n ë møc (P0 - t), kÕt qu¶ lµ ®­êng cÇu dÞch chuyÓn tõ D xuèng Dt vµ c©n b»ng thÞ tr­êng míi t¹i ®iÓm C, tøc Pb, Q1. ThÆng d­ s¶n xuÊt lµ: PbCF, thÆng d­ tiªu dïng lµ PmBE, PLXH lµ EBCF vµ phóc lîi x· héi mÊt kho¶ng lµ ABC. KÕt luËn: Trong 2 c¶ tr­êng hîp, thuÕ ®Òu ®Æt 1 chiÕc nªm vµo gi÷a gi¸ ng­êi mua tr¶ vµ gi¸ ng­êi b¸n nhËn ®­îc. ChiÕc nªm nµy kh«ng ®­îc thay ®æi cho dï thuÕ ®­îc ®¸nh vµo ng­êi mua hay ng­êi b¸n. T¸c ®éng thËt sù cña thuÕ kh«ng phô thuéc vµo viÖc luËt thuÕ quy ®Þnh thuÕ do ai chÞu. T¸c ®éng ®ã chØ chÞu ¶nh h­ëng cña ®é co d·n cña ®­êng cung vµ ®­êng cÇu. 1.2.3. ¶nh h­ëng cña co d·n cÇu ®Õn thuÕ, g¸nh nÆng thuÕ P Q1 ¬ Q0 P ¯ PS S0 D E0 St t Q 0 E1 T0 + CÇu co d·n hoµn toµn (EPD = 0) Cung co d·n lín h¬n (PPS >1) - Tr­êng hîp nµy ng­êi s¶n xuÊt kh«ng thÓ chuyÓn thuÕ cho ng­êi tiªu dïng th«ng qua gi¸, g¸nh nÆng thuÕ hoµn toµn do ng­êi s¶n xuÊt ph¶i chÞu. P Q1 Q0 PD P0 PS S0 D E0 St t Q 0 E1 TP TC + CÇu co d·n (EPD > 1) Cung Ýt co d·n (EPS < 1) hoÆc co d·n ®¬n vÞ (EPS = 1). Ng­êi s¶n xuÊt chuyÓn ®­îc mét phÇn nhá thuÕ cho ng­êi tiªu dïng do ®ã g¸nh nÆng thuÕ chñ yÕu do ng­êi s¶n xuÊt chÞu (TP) vµ phÇn nhá do ng­êi tiªu dïng chÞu (TC). P Q1 Q0 PD P0 PS S0 D E0 St t Q 0 E1 TP TC + CÇu Ýt co d·n (EPD 1) hoÆc co d·n ®¬n vÞ (EPS = 1). G¸nh nÆng thuÕ chñ yÕu do ng­êi tiªu dïng ph¶i chÞu (TC), ng­êi s¶n xuÊt chØ g¸nh mét phÇn nhá (TP). + CÇu hoµn toµn kh«ng co d·n (EPD = 0), cung co d·n hoÆc co d·n ®¬n vÞ (EPS ³ 1), g¸nh nÆng thuÕ hoµn toµn do ng­êi tiªu dïng chÞu. P Pd PS S0 E0 St t Q 0 E1 TP TC D II. Trî cÊp Bªn c¹nh chÝnh s¸ch thuÕ chÝnh phñ cßn thi hµnh chÝnh s¸ch trî cÊp. Trî cÊp lµ chuyÓn giao cña chÝnh phñ t¹o ra mét kho¶n ®Öm gi÷a gi¸ mµ ng­êi tiªu dïng tr¶ vµ chi phÝ s¶n xuÊt khiÕn cho gi¸ thÊp h¬n chi phÝ biªn. Trî cÊp ®em l¹i lîi Ých cho c¸ nh©n ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng, nã gióp cho ng­êi s¶n xuÊt bï lç trong kinh doanh ®ång thêi hç trî cho ng­êi tiªu dïng. Khi cã trî cÊp, gi¸ ng­êi b¸n t¨ng lªn, gi¸ ng­êi mua gi¶m xuèng. PhÇn chªnh lÖch gi÷a gi¸ ng­êi b¸n ng­êi ®­îc víi gi¸ ng­êi mua tr¶ l¹i lµ møc trî cÊp cña chÝnh phñ. 2.1. T¸c ®éng cña trî cÊp 2.1.1. Trî cÊp ®èi víi ng­êi s¶n xuÊt §Ó t¨ng cung vÒ hµng ho¸, dÞch vô, chÝnh phñ tiÕn hµnh trî cÊp cho ng­êi s¶n xuÊt. C¸c kho¶n trî cÊp nµy cã thÓ thùc hiÖn d­íi d¹ng trî gi¸ (bï lç) hoÆc trî thuÕ s¶n xuÊt. T¸c ®éng cña trîcÊp trong tr­êng hîp nµy nh­ thÕ nµo? ViÖc ph©n tÝch t¸c ®éng cña trî cÊp còng gièng nh­ thuÕ (trî cÊp lµ thuÕ ©m) nh­ng theo chiÒu ng­îc l¹i. Khi trî cÊp ®¸nh vµo ng­êi s¶n xuÊt, ®­êng cung sÏ dÞch chuyÓn sang ph¶i thµnh ®­êng cung SS. Møc gi¸ c©n b»ng mµ ng­êi mua ph¶i tr¶ lµ Pm. Nh­ng víi mçi ®¬n vÞ hµng ho¸ cung øng, ng­êi b¸n ®­îc trî cÊp mét kho¶ng b»ng S, khiÕn møc gi¸ hä thùc sù nhËn ®­îc lµ Pm+S hay Pb, v× kho¶ng c¸ch gi÷a 2 ®­êng cung lµ møc trî cÊp S Trî cÊp = Tæng doanh thu cña ng­êi s¶n xuÊt - Tæng doanh thu cña ng­êi tiªu dïng. P Pd P0 PS SS B S X Q 0 C D PS ­ thªm CS­thªm T¸c ®éng cña trî cÊp vµo cung = Pb . Q1 - Pm . Q1 = Q1 (Pb - Pm) = Q1 . X (Tæng sè tiÒn trî cÊp mµ chi phÝ chi lµ diÖn tÝch h×nh PmPtCB). 2.1.2. Trî cÊp ®èi víi ng­êi tiªu dïng P Pd P0 PS DS B S X Q 0 D T¸c ®éng cña trî cÊp vµo cÇu A C Q0 Q1 §Ó kÝch thÝch tiªu dïng, ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi chÝnh phñ tiÕn hµnh trî cÊp cho ng­êi tiªu dïng d­íi c¸c h×nh thøc nh­ trî cÊp b»ng hiÖn vËt, tem phiÕu, trî thuÕ tiªu dïng. T¸c ®éng cña trî cÊp vµo ng­êi tiªu dïng hoµn toµn t­¬ng tù nh­ t¸c ®éng cña trî cÊp vµo ng­êi s¶n xuÊt chØ kh¸c ë chç khi cã trî cÊp, ®­êng cÇu (chø kh«ng ph¶i ®­êng cung) sÏ dÞch chuyÓn sang ph¶i tõ D sang DS. Vµ møc trî cÊp S còng lµ kho¶ng c¸ch gi÷a 2 ®­êng cÇu. 2.2. Lîi Ých c¸c bªn tham gia thÞ tr­êng Chóng ta thÊy trªn danh nghÜa lµ trî cÊp cho s¶n xuÊt, trî cÊp cho ng­êi tiªu dïng, tuy nhiªn thùc tÕ th× c¶ n­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng ®Òu chia nhau lîi Ých cña trî cÊp. Ng­êi b¸n ®­îc h­ëng mét phÇn lîi Ých d­íi d¹ng b¸n ®­îc hµng ho¸ víi møc gi¸ cao h¬n gi¸ c©n b»ng tr­íc trî cÊp, cßn ng­êi mua ®­îc h­ëng lîi tõ viÖc tr¶ gi¸ thÊp h¬n. Nh­ vËy: kho¶n trî cÊp sÏ ®­îc chuyÓn vµo ng­êi s¶n xuÊt bao nhiªu? Ng­êi tiªu dïng bao nhiªu? §iÒu nµy phô thuéc vµo ®é co d·n cña cung cÇu cña mÆt hµng ®­îc trî cÊp. Ta cã nh÷ng tr­êng hîp sau: * Tr­êng hîp : co d·n cung b»ng co d·n cÇu EPD = EPS Pd P0 PS Stc D Trî cÊp cho ng­êi s¶n xuÊt X S0 Pd P0 PS D0 Trî cÊp cho ng­êi tiªu dïng X S Dtc Q®Q1 Q0 Q1 Trong tr­êng hîp nµy ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng ®Òu ®­îc h­ëng lîi nh­ nhau. P Pb P0 Pm CS­ thªm Stc Q 0 D T¸c ®éng cña trî cÊp vµo cÇu A Q0 Q1 PS­ thªm S0 B * Tr­êng hîp 2: CÇu co d·n EPD> 1, cung Ýt co d·n EPS < 1 Ta thÊy gi¸ ng­êi tiªu dïng ph¶i tr¶ gi¶m ® tiªu dïng t¨ng Q0 ® Q1. Do cung Ýt co d·n nªn kho¶n trî cÊp lµm cho gi¸ t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Doanh thu cña ng­êi s¶n xuÊt t¨ng lªn cao do b¸n ®­îc hµng víi gi¸ cao ® thÆng d­ s¶n xuÊt > thÆng d­ tiªu dïng. P Pb P0 Pm CS­ thªm Stc Q 0 D Q0 Q1 PS­ thªm S0 VËy trong tr­êng hîp nµy trî cÊp chuyÓn cho ng­êi s¶n xuÊt nhiÒu h¬n ng­êi tiªu dïng. * Tr­êng hîp 3: CÇu Ýt co d·n EPD < 1, cung co d·n ES < 1 Do cÇu Ýt co d·n nªn l­îng cÇu t¨ng Ýt, ng­êi tiªu dïng ®­îc lîi nhiÒu h¬n do gi¸ gi¶m m¹nh. V× vËy trong tr­êng hîp nµy trî cÊp sÏ chuyÓn vÒ phÝa ng­êi tiªu dïng nhiÒu h¬n ng­êi s¶n xuÊt. P P0 Pm CS­ thªm Stc Q 0 X S0 * Tr­êng hîp 4: CÇu hoµn toµn kh«ng co d·n, cung co d·n (EPS > 1), co d·n ®¬n vÞ (EPS = 1 hoÆc Ýt co d·n EPS < 1). Ta thÊy s¶n l­îng trao ®æi trªn thÞ tr­êng kh«ng ®æi, gi¸ b¸n cña ng­êi s¶n xuÊt vÉn lµ P0 gi¸ ng­êi mua gi¶m xuèng Pm. Trong tr­êng hîp nµy ng­êi kh«ng ®­îc h­ëng lîi Ých tõ kho¶n trî cÊp, chÝnh s¸ch trî cÊp cho ng­êi s¶n xuÊt kh«ng thùc hiÖn ®­îc. P P0 P­ thªm Stc Q 0 X S0 D Q0 Pb * Tr­êng hîp 5: CÇu hoµn toµn co d·n Gi¸ ng­êi mua kh«ng ®æi b»ng P0, gi¸ b¸n t¨ng lªn Pb, cao h¬n P0 ®óng b»ng kho¶n trî cÊp. VËy trong tr­êng hîp nµy trî cÊp ®­îc chuyÓn hÕt cho ng­êi s¶n xuÊt. Þ Tãm l¹i: lîi Ých cña mét kho¶ng trî cÊp ®­îc ph©n chia gi÷a ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng tuú thuéc rÊt lín vµo ®é co d·n cña cung cÇu. Kho¶n trî cÊp ®­îc chuyÓn phÇn lín cho ng­êi tiªu dïng nÕu cÇu Ýt co d·n, cung co d·n nhiÒu hay EPD/EPS 1. Kho¶n trî cÊp sÏ dån c¶ cho ng­êi s¶n xuÊt (hoÆc tiªu dïng) nÕu cung (hoÆc cÇu) hoµn toµn co d·n. Còng cã thÓ ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng ®­îc h­ëng trî cÊp b»ng nhau nÕu EPS = EPD. Ch­¬ng III. B­íc vµo thËp kØ 90, ViÖt Nam më cöa m¹nh mÏ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®Æc biÖt lµ xu h­íng héi nhËp quèc tÕ hiÖn nay. D­íi t¸c ®éng cña " nhiÒu chiÕc b×nh th«ng nhau " nÒn kinh tÕ n­íc ta cã rÊt nhiÒu thay ®æi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸. §Ó gi÷ v÷ng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­ìng x· héi chñ nghÜa, chi phÝ duy thuÕ vµ trî cÊp gi¸n tiÕp can thiÖp vµ thÞ tr­êng th«ng qua luËt cung cÇu. Tuy nhiªn ë ®©y, ®Ó cã thÓ nghiªn cøu s©u chóng ta chØ xÐt ®Õn sù t¸c ®éng gi¸n tiÕp cña thuÕ. I. Danh s¸ch thuÕ cña chi phÝ. Danh s¸ch thuÕ ®èi víi s¶n xuÊt §Ó phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, cïng víi sù ®æi míi hoµn thiÖn cña danh s¸ch tµi chÝnh quèc gia, danh s¸ch thuÕ chñ yÕu kh«ng ngõng ®­îc söa ®æi, hoµn thiÖn víi môc tiªu khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, thu hót vèn, khuyÕn khÝch chuyÓn giao c«ng nghÖ. B¶o hé s¶n xuÊt, ®¶m b¶o nguån thu cho ng©n s¸ch n­íc ngoµi. ThuÕ ®èi víi mÆt hµng cã cÇu co dµi EDP < 1 nh­ lóa g¹o, ga, thuèc l¸,thÐp…Khi ®¸nh thuÕ vµo mÆt hµng nµy, g¸nh nÆng thuÕ chñ yÕu do ng­êi tiªu dïng g¸nh chÞu danh s¸ch thuÕ mét thêi gian qua gãp phÇn khuyÕn khÝch thóc ®©û ph¸t triÓn vµ h­íng dÇn tiªu dïng ®óng h­íng. Cô thÓ chóng ta xÐt danh s¸ch thuÕ cña chi phÝ ®èi víi viÖc s¶n xuÊt thuèc l¸.Cã thÓ nãi thuèc l¸ ë ViÖt Nam hiÖn nay ®­îc xÕp vµo mét trong nhiÒu lo¹i hµng ho¸ ®Æc bÞªt ph¶i chÞu ®iÒu tiÕt vÒ thuÕ rÊt cao, cô thÓ ®èi víi nguyªn liÖu s¶n xuÊt thuèc l¸: Nhµ n­íc thu thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ®èi víi c¬ së s¶n xuÊt, hé gia ®×nh, c¸ nh©n, n«ng d©n trång thuèc l¸ nguyªn liÖu. ViÖc kinh doanh thuèc l¸ ph¶i nép thuÕ GTGT 10% trªn gi¸ b¸n, s¶n phÈm thuèc l¸ ph¶i nép thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt tõ 25% ®Õn 65%. C¬ së s¶n xuÊt thuèc l¸ ph¶i nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp 32% trªn tæng thu nhËp chÞu thuÕ hµng n¨m. HiÖn nay viÖc s¶n xuÊt thuèc l¸ ®­îc s¶n xuÊt tõ nguyªn liÖu nhËp ngo¹i chiÕm 50% trong tæng s¶n l­îng thuèc l¸ cã ®Çu läc chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt tõ 45% - 65%. VËy tÝnh b×nh qu©n thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt cña ViÖt Nam ®èi víi thuèc l¸ ®· ®¹t tíi 65% (thuÕ gi¸n thu ). Nh­ vËy thuÕ thuèc l¸ ë ViÖt Nam rÊt cao ®Ó cã thÓ kiÓm so¸t s¶n xuÊt thuèc l¸. Tõ ngµy 1/1/2004 - 2006 s¶n phÈm thuèc l¸ ph¶i nép thuÕ GTGT võa ph¶i nép thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt thuÕ GTGT lµ 10%, thuÕ tiªu thô hiÖn vÉn gi÷ 3 møc thuÕ hiÖn nay. + Thuèc l¸ kh«ng ®Çu läc 25% + Thuèc l¸ cã ®Çu läc s¶n xuÊt tõ nhiªn liÖu trong n­íc 45% nhËp khÈu 65% ¸p dông thuÕ nhËp khÈu thuèc l¸ lµ 30%,nhê vËy cã thÓ qu¶n lý chÆt chÏ h¬n viÖc s¶n xuÊt thuèc l¸. §èi víi lóa g¹o, ®©y còng lµ mÆt hµng cã cÇu Ýt co d·n. Nhµ n­íc ®· kÝch cÊu tiªu dïng qua xuÊt khÈu g¹o b»ng c¸ch gi¶m dÇn thuÕ xuÊt khÈu tõ 1,5% (1998) xuèng 0% (1994) t¹o ®iÒu kiÖn khuyÕn khÝch thóc ®Èu xuÊt khÈu, t¨ng cÇu, t¨ng gi¸ ®¶m b¶o thu nhËp cho ng­êi n«ng d©n §ång thêi víi viÖc gi¶m thuÕ xuÊt khÈu g¹o lµm t¨ng cÇu, chÝnh s¸ch thuÕ ®Êt n«ng nghiÖp còng gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. LuËt thuÕ sö dông ®Êt quy ®Þnh gi¶m thuÕ suÊt trªn tÊt c¶ c¸c h¹ng ®Êt, tÝnh thuÕ theo h¹ng ®Êt ( chÊt ®Êt, vÞ trÝ, ®Þa h×nh, khÝ hËu, ®iÒu kiÖn t­íi tiªu). §ång thêi thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp l¹i æn ®Þnh trong (t) dµi gãp phÇn khuyÕn khÝch n«ng d©n th©m canh, t¨ng vô, c¶i t¹o ®Êt. KÕt qu¶ ®¹t ®­îc: (s) canh t¸c lóa t¨ng tõ 5,67%ha lªn tõ 7,6triÖu ha (1999) N¨ng suÊt lóa t¨ng tõ 28,1t¹/ha lªn tíi 40,8ta/ha(1999) Víi møc t¨ng tr­ëng nh­ thÕ ®· ®­a n­íc ta tõ n­íc nhËp khÈu g¹o trë thµnh n­íc xuÊt khÈu g¹o ®øng thø 2 thÕ giíi ( n¨m 1998 s¶n l­îng g¹o xuÊt khÈu ®¹t 3,7triÖu tÊn, n¨m 1999 t¨ng 4,55triÖu tÊn ). §èi víi hµng ho¸ cã cÇu co d·n EPD > 1 nh­ «t«, xe m¸y…Chi phÝ thùc sù b¶o hé, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn v× nhiÒu ngµnh nµy ®em l¹i gi¸ trÞ thÆng d­ lín ®Æc biÖt lµ ngµnh c¬ khÝ l¾p r¸p «t«. ë ViÖt Nam cã tæng céng 11 Doanh nghiÖp l¾p r¸p «t«:toytota, ford, vinastar, vidamcd, isuzu, mekong, mer - cedes, visauco, vmc, vindco vµ hino. Nhµ n­íc dµnh rÊt nhiÒu chÝnh s¸ch ­u ®·i cho doanh nghiÖp s¶n xuÊt «t« §ã lµ: - ThuÕ nhËp khÈu linh kiÖn «t« thÊp ThuÕ suÊt thuÕ nhËp «t« nguyªn chiÕc cao. Cô thÓ theo nghÞ ®Þnh sè 54/CP ngµy 28/8/1993 cña chi phÝ vÒ viÖc quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu vµ luËt söa ®æi bæ sung mét sè - ®iÒu cña luËt thuÕ nhËp khÈu, thuÕ xuÊt khÈu quy ®Þnh: - ¤t« tõ 5 chç ngåi trë xuèng nguyªn chiÕc nhËp khÈu thuÕ suÊt 200% - Bé linh kiÖn: SKD1: 150% CKD1:50% CKD2:30% IKD: 5% Céng víi thuÕ suÊt, thuÕ danh thu ®èi víi nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt, l¾p r¸p «t« trong n­íc lµ 4%. Nh­ vËy møc ­u ®·i thuÕ suÊt thÊp nhÊt kho¶ng 46%. Do «t« lµ mÆt hµng co d·n rÊt nhiÒu nªn g¸nh nÆng thuÕ do ng­êi s¶n xuÊt chÞu chñ yÕu viÖc ­u ®·i thuÕ nµy gãp phÇn gi¶m bít g¸nh nÆng thuÕ cho c¬ së s¶n xuÊt trong n­íc, b¶o hé cho s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn, gi¶m bít sù bãp mÐo do thuÕ g©y ra cho nÒn kinh tÕ. Trong tiÕn tr×nh héi nhËp, ®Ó ®¶m b¶o cho sù thèng nhÊt gi÷a thuÕ hµng nhËp khÈu vµ hµng s¶n xuÊt ë trong n­íc, «t« s¶n xuÊt, ¾p r¸p trong n­íc ®­îc ®­a vµo ®èi t­îng chÞu thuÕ TT§B nh­ ®èi víi «t« nhËp khÈu ( tõ 24 chç ngåi trë nªn ) ®ång thêi TT§B ­u ®·i víi c¬ së l¾p r¸p trong n­íc ®­îc gi¶m 60% ®Õn 100% møc thuÕ suÊt theo kiÓu TT§B trong thêi h¹n 5 n¨m ®Çu nhê ®ã mµ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, gãp phÇn t¹o ra møc t¨ng tr­ëng kh¸ cao trong ngµnh s¶n xuÊt, l¾p r¸p «t«. ChÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi ng­êi tiªu dïng. Bªn c¹nh viÖc b¶o hé, ph¸t triÓn s¶n xuÊt, thu hót vèn ®Çu t­ trong vµ ngoÇi n­íc. ChÝnh s¸ch thuÕ cßn gãp phÇn quan träng trong viÖc ®iÒu tiÕt, h­íng dÉn tiªu dïng mét c¸ch hîp lý. §èi víi mÆt hµng Ýt co d·n nh­ x¨ng dÇu, ga, thuèc l¸, lóa g¹o… Tr­íc hÕt chóng ta xÐt vÒ mÆt hµng x¨ng dÇu: §©y lµ mÆt hµng nhËp khÈu. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ®ang ph¶i ®èi ®Çu víi thùc tÕ lµ gi¸ x¨ng t¨ng nhanh. §Çu tiªn ®Ó khuyÕn khÝch tiªu dïng vËt t­ nµy mét c¸ch tiÕt kiÖm Nhµ n­íc Ên ®Þnh thuÕ xuÊt nhËp khÈu x¨ng dÇu cao: 1993 thuÕ lµ 70% tõ ®ã lµm cho gi¸ x¨ng cao vµ t¨ng liªn tôc: 1997 lµ 4,364 ®/lÝta; n¨m 2000 lµ 4,950 ®/lÝt. Do ®ã Nhµ n­íc gi¶m dÇn thuÕ nhËp khÈu x¨ng dÇu ( 6/1999) gi¶m xuèng cßn 60% råi ®Õn 28/8/1999 th× gi¶m xuèng cßn 15% vµ ®Õn 22/9/2000 nhµ n­íc ®· gi¶m thuÕ nhËp khÈu x¨ng xuèng møc thÊp nhÊt lµ 0% vµ b·i bá chÕ ®é phô thu x¨ng dÇu nhËp khÈu. Nh­ng ®Õn cuè n¨m 2000 gi¸ x¨ng trªn thÕ giíi gi¶m do ®ã trong 2/12/2000 thuÕ nhËp khÈu ®­îc t¨ng tõ 0% ®Õn 20%. HiÖn nay, gi¸ dÇu liªn tôc t¨ng, kû lôc trong nöa ®Çu th¸ng 10 n¨m 2004 ®· t¨ng 65% kÓ tõ ®Çu n¨m gi¸ dÇu WTI t¨ng lªn møc cao nhÊt trong 23 n¨m qua víi 54,75USD/thïng, gi¸ Brent t¨ng lªn møc cao trong mét lÞch sö 16 n¨m lµ 50,84USD/thïng, gi¸ dÇu Opec còng ®¹t 46,69/thïng. Gi¸ dÇu thÕ giíi t¨ng cao ®· khiÕn cho thÞ tr­êng x¨ng dÇu trong n­íc cã nhiÒu biÕn ®éng do gi¸ dÇu t¸c ®éng ®Õn nhiÒu ngµnh kinh tÕ, cho nªn Nhµ n­íc ®· ph¶i gi¶m thuÕ nhËp khÈu gi¶m 0% vµ tiÕp tôc bï lç cho c¸c lo¹i dÇu, gi¸ dÇu trªn thÕ giíi vÉn t¨ng; b×nh qu©n trong ngµy ®Çu th¸ng 10 gi¸ x¨ng t¨ng 11,2%. Nh­ vËy: ®Ó gi÷ æn ®Þnh gi¸ b¸n x¨ng dÇu trong n­íc nh­ trong th¸ng 10 ®Çu n¨m ®Õn nay, Nhµ n­íc ®· ph¶i gi¶m thu th«ng qua gi¶m thuÕ nhËp khÈu vµ bï lç cho ho¹t ®éng kinh doanh x¨ng dÇu. Tõ ®ã kh¾c phôc ®­îc nh÷ng biÕn ®éng do gi¸ x¨ng g©y ra, ®ång thêi khuyÕn khÝch ®­îc tiªu dïng mét c¸ch tiÕt kiÖm, ®¶m b¶o lîi Ých cho ng­êi tiªu dïng. ThuÕ ®èi víi thÐp. Trong nhiÒu th¸ng qua, gi¸ thÐp trªn thÞ tr­êng t¨ng víi tèc ®é chãng mÆt, kh«ng nh÷ng lµm cho nhµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc x©y dùng lao ®ao, ng­êi tiªu dïng khèn ®èn mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn nÒn kinh tÕ kh¸c. Trong nhiÒu th¸ng ®Çu n¨m 2004 gi¸ s¾t thÐp trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vµ trong n­íc liªn tôc t¨ng cao. Gi¸ thÐp b¸n ra quý 1/2004 t¨ng 35% - 40% so víi n¨m 2003 tr­íc t×nh h×nh ®ã Nhµ n­íc ®· ®iÒu chØnh thuÕ nhËp khÈu ®èi víi c¸c mÆt hµng s¾t thÐp, thuÕ nhËp khÈu víi c¸c mÆt hµng nµy ®Òu gi¶m. Ban ®Çu lµ gi¶m 50% so víi tr­íc vµ sau ®ã ®ång lo¹t gi¶m xuèng møc 0% ®èi víi tÊt c¶ c¸c chñng lo¹i thÐp thµnh phÈm vµ ph«i thÐp. Ngµy 1/3/2004 bé tµi chÝnh ®· quyÕt ®Þnh gi¶m thuÕ nhËp khÈu 21 lo¹i ph«i s¾t, thÐp xuèng cßn 0%. Vêi quyÕt ®Þnh nµy ®· nhËn ®­îc sù ®ång t×nh cña c¸c ngµnh, c¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ ng­êi d©n. ThuÕ ®èi vêi tiªu dïng thuèc l¸. §©y còng lµ mét trong nhiÒu mÆt hµng cã cÇu Ýt co d·n cho nªn g¸nh nÆng thuÕ chñ yÕu do ng­êi tiªu dïng ph¶i g¸nh chÞu. Thuèc l¸ còng lµ mÆt hµng cã h¹i cho søc khoÎ do ®ã ph¶i h¹n chÕ tiªu dïng. Do vËy, mÆt hµng nµy chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt víi thuÕ suÊt rÊt cao. §èi víi thuèc l¸ cã ®Çu läc s¶n xuÊt b»ng nguyªn liÖu trong vµ ngoµi n­íc chÞu 50% thuÕ. §Õn 8/1993 t¨ng lªn 70% víi thuèc cã ®Çu läc s¶n xuÊt b»ng nguyªn liÖu nhËp khÈu vµ 52% víi thuèc l¸ s¶n xuÊt b»ng nguyªn liÖu trong n­íc. §Õn 1999 víi ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch thuÕ, thuÕ xuÊt cã gi¶m xuèng nh­ng kh«ng ®¸ng kÓ, ®èi víi thuèc s¶n xuÊt b»ng nguyªn liÖu nhËp khÈu gi¶m xuèng cßn 65% vµ b»ng nguyªn liÖu trong n­íc lµ 45% §èi víi thuèc l¸ nhËp khÈu ph¶i chÞu thuÕ lµ 120% (1993) vµ ®Õn 1995 gi¶m xuèng cßn 70% Víi møc thuÕ cao 1995 gi¸ b¸n thuèc l¸ t¨ng, mÆc dï do cÇu Ýt co d·n nh­ng gi¸ t¨ng qu¸ cao nªn sè l­îng tiªu dïng còng t¨ng ®¸ng kÓ. 1.2.2. §èi víi hµng ho¸ cã cÇu co d·n lín. EDP > 1 Chóng ta quay l¹i xem xÐt mÆt hµng «t«, xe m¸y… ®©y lµ nh÷ng mÆt hµng xa xØ cao cÊp cÇn h¹n chÕ tiªu dïng, nhiÒu mÆt hµng nµy chÞu thuÕ rÊt cao: 50% ®èi víi xe ng¾n m¸y vµ «t« bªn 24 chç ngåi, 200% ®èi víi «t« 5 chç ngåi trë xuèng. §èi víi mÆt hµng nµy dï gi¸ cao nh­ng do t©m lÝ tiªu dïng . §èi víi g¸nh nÆng thuÕ nhËp khÈu hoµn toµn do ng­êi tiªu dïng, do vËy phÇn nµo h¹n chÕ ®­îc tiªu dïng mÆt hµng nµy. II. ý kiÕn ®Ò suÊt ThuÕ. " thuÕ nh­ chiÕc nªm ®ãng vµo gi÷a ®­êng cung vµ ®­êng cÇu ". §èi víi chi phÝ ®¸nh thuÕ víi hy väng " chiÕc nªm ®ã " ®­îc dµi nhÊt, thu ®­îc nhiÒu thuÕ nhÊt cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Nh­ vËy chi phÝ ph¶i ®¸nh thuÕ nh­ thÕ nµo, ®¸nh vµo nh÷ng mÆt hµng nµo, lµm thÕ nµo ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng, võa phôc vô môc ®Ých cña m×nh võa ®¶m b¶o ®êi sèng cho nh©n d©n, võa ®em l¹i lîi Ých cho c¸c doanh nghiÖp ®ång thêi thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, hoµn thµnh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc cô thÓ. §èi víi nh÷ng mÆt hµng cã cÇu thay ®æi co d·n. HÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn nay ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc h­íng dÉn tiªu dïng, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Tuy nhiªn vÉn cßn nhiÒu ®iÓm cÇn hoµn thiÖn, nh­ ®èi vêi mÆt hµng s¶n xuÊt «t«, ®Ó cã thÓ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn, ®iÒu tiÕt tiªu dïng, h­íng tiªu dïng vµo h­êng l¾p r¸p trong n­íc th× chi phÝ lªn t¨ng møc thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt b×nh qu©n lªn cao h¬n, ®¶m b¶o c¹nh tranh gi÷a «t« nhËp khÈu vµ «t« l¾p r¸p trong n­íc. Hay ®èi víi hµng ®iÖn tö ®iÖn l¹nh cao cÊp th× thuÕ VAT lªn gi÷ nh­ hiÖn nay (10%), cßn ®èi víi thuÕ suÊt nhËp khÈu cÇn ph¶i c¾t gi¶m nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho mÆt hµng nµy ®­îc h­ëng thuÕ suÊt ­u ®·i. §èi víi mÆt hµng Ýt co d·n nh­ lóa g¹o, thuèc l¸, x¨ng dÇu… chi phÝ còng cã nhiÒu chÝnh s¸ch can thiÖp nh»m thóc ®Èy khuyÕn khÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn. HiÖn nay, khi b­íc sang thÕ kû 21, mét giai ®o¹n míi trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ, ®­a nÒn kinh tÕ n­íc ta ®øng tr­íc nhiÒu thêi c¬ thuËn lîi vµ nhiÒu th¸ch thøc nhÊt ®Þnh cÇn ph¶i v­ît qua. Tr­íc yªu cÇu thùc tiÔn ®ã, hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ ph¶i ®­îc hoµn thiÖn cho phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ vµ më réng hîp t¸c trong thêi gian tíi. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ më réng hîp t¸c quèc tÕ, chÝnh s¸ch thuÕ cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn nh­ sau: HÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ ph¶i khuyÕn khÝch ®­îc s¶n xuÊt ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m« lÉn hiÖu qu¶, ®¶m b¶o ®­îc nguån thu cho Ng©n s¸ch Nhµ n­íc . ThuÕ ph¶i thùc sù lµ c«ng cô cã hiÖu lùc trong tay Nhµ n­íc ®Ó qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. HÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ ph¶i ®¶m b¶o æn ®Þnh vµ c«ng b»ng x· héi, ®iÒu tiÕt 1 c¸ch hîp lÝ thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp nh©n d©n, h­íng dÉn tiªu dïng XH ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®ång thêi khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm nh»m t¹o vèn cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ. HÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ ph¶i ®¶m b¶o võa phï hîp víi nh÷ng ®iÒu ­íc quèc tÕ mµ chóng ta ®· tho¶ thuËn theo c¸c yªu cÇu cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, võa b¶o hé hîp lÝ cho s¶n xuÊt trong n­íc. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc më réng giao l­u kinh tÕ víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi. ChÝnh s¸ch thóª võa ph¶i khuyÕn khÝch thu hót ®­îc vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, tiÕp nhËn c«ng nghÖ tiªn tiÕn, võa gãp phÇn më réng ®­îc thÞ tr­êng xuÊt khÈu cho hµng ho¸ trong n­íc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay ®ang cã rÊt nhiÒu diÔn biÕn phøc t¹p, sù leo thang cña gi¸ c¶, sù gia t¨ng cña tØ lÖ l¹m ph¸t, ngoµi ra cßn cã t×nh tr¹ng ®éc quyÒn, liªn minh ®éc quyÒn, c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh ®ang x©m h¹i ®Õn nÒn kinh tÕ ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cña n­íc ta. ChÝnh v× vËy chi phÝ cÇn ph¶i t¨ng c­êng can thiÖp vµo thÞ tr­êng ®Æc biÖt lµ t¨ng c­êng sö dông c¸c c«ng cô can thiÖp gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc t¸c ®éng vµo quan hÖ cung cÇu. Nh»m b×nh æn gi¸ c¶ thÞ tr­êng ®èi víi hµng ho¸ vµ dÞch vô quan träng, thiÕt yÕu. §Ó tõ ®ã kiÓm so¸t l¹m ph¸t, æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ x· héi, b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých cña Nhµ n­íc, gãp phÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn. KÕt luËn. Co d·n cung cÇu ®ang lµ mét vÊn ®Ò thu hót ®­îc sù quan t©m cña rÊt nhiÒu ng­êi, rÊt nhiÒu häc gi¸ kinh tÕ. Co d·n cung cÇu theo gi¸ ph¶n ¸nh tØ lÖ thay ®æi cña l­îng cung vµ cÇu khi gi¸ thay ®æi 1%. Sù thay ®æi cña l­îng c©y lín th× c©y chøng tá sù nh¹y c¶m cña cÇu tr­íc nh÷ng biÕn ®éng cña gi¸ c¶. Co d·n cña cung cÇu theo gi¸ kh«ng chØ ¸p dông ®èi víi hµng ho¸ vµ dÞch vô mµ nã cßn ¸p dông ®­îc cho nhiÒu mèi quan hÖ kh¸c ®­îc coi lµ mèi quan hÖ cña gi¸ vµ l­îng… V× vËy nã cã nghÜa rÊt quan träng ®Æc biÖt lµ ®èi víi viÖc ho¹ch ®Þnh nh÷ng chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ. Tuy nhiªn, hiÖn nay viÖc vËn dông nhiÒu kÕt qu¶ nghiªn cøu co d·n cung cÇu vµ ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ cßn rÊt h¹n chÕ, ch­a theo kÞp sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. ViÖc vËn dông c¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ vµo thùc tiÔn ch­a thùc sù ph¸t huy t¸c dông. Nh÷ng ý kiÕn ®Ò xuÊt trong bµi tتu luËn nµy chØ lµ nh÷ng kiÕn nghÞ mang tÝnh gîi ý d­íi mét gãc ®é hÑp. MÆc dï ®· cã rÊt nhiÒu cè g¾ng, song do tr×nh ®é kh¶ n¨ng cßn h¹n chÕ cho nªn trong bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt sai lÇm. V× vËy, em kÝnh mong thÇy c« t¹o ®iÒu kiÖn cho em tèt h¬n.