Đề tài Sự cần thiết của hội nhập AFTA thực trạng và giải pháp

quan hệ kinh tế và đầu tư của Việt Nam với Trung Quốc , nhất là sau khi Hồng Kông trở về Trung Quốc ngày càng quan trọng . Thế giới và khu vực đang vận động theo xu hướng đa cực rất phức tạp , bao hàm cả đa cực trong một cực . Giữa các khối , các khu vực, giữa các trung tâm kinh tế có sự hợp tác vừa có cạnh tranh và không loại trừ khả năng có xung đột gây ảnh hưởng lớn đến kinh tế toàn bộ khu vực và toàn cầu. Chúng ta cần có chính sách cân bằng và phối hợp chính sách tốt với ASEAN để gây ảnh hưởng và đạt được lợi ích quốc gia tối đa trên trường quốc tế , nhất là trong quan hệ phức tạp với đa trung tâm. Như vậy , tự do hóa thương mại toàn cầu đI đôI với xu hướng bảo vệ lợi ích quốc gia , hợp tác đI đôI với cạnh tranh là nội dung xuyên suốt trong các quan hệ kinh tế song phương và đa phương. Về cơ bản xu hướng này mang lại lợi ích cho tất cả các quốc gia, tuy nhiên sự phân bố lợi ích lại rất khác nhau giữa các nước , các khối, các khu vực trong đó các nước giàu , các nước công nghiệp vẫn chiếm ưu thế. Lợi ích quốc gia bên cạnh hợp tác đa phương, Việt Nam cần chú trọng hợp tác song phương. Việt Nam cần phối hợp nhịp nhàng giữa nhiều chímh sáchkinh tế đối ngoại khác nhau , kết hợp mềm dẻo giữa song phương và đa phương , quan hệ với các khối và cáckhu vực khác nhau , nhằm tạo sự cân bằng góp phần duy trì sự hoà bình ổn định có lợi cho sự phát triển đất nước. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và tự do hóa nền kinh tế thế giới , Việt Nam có thể trao đổi hàng hóa , dịch vụ , vốn, công nghệ , thông tin với thế giới, tạo cơ sở và động lực cho tăng trưởng kinh tế ,nếu biết tận dụng thời cơ , vượt qua nguy cơ , chuẩn bị đIều kiện để khai thác lợi thế cạnh tranh và lợi thế so sánh của đất nước ; nếu biết phối hợp với các nước khác để bảo vệ quyền lợi của mình trên các diễn đàn quốc tế . Đồng thời Việt Nam cũng đứng trước thách thức là có thể bị lôI cuốn một cách thụ động vào các quá trình phát triển của nền thương mại quốc tế dẫn tới tụt hậu nghiêm trọnh so với các nước khác .Trong khuôn khổ ASEAN và AFTA , nhất là sau năm 2006 Việt Nsm không còn bảo hộ thị trường nội địa bằng hàng rào thuế quan thì thách thức cạnh tranh sẽ đặt ra rất gay gắt đối với các sản phẩm trong nước , thậm chí ngay cả đối với sản phẩm dùng nguyên liệu trong nước như xi măng, lọc dầu … Vì vậy việc tiếp tục đổi mớikinh tế , đổi mới thể chế và chính sách để nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa trên thị trường trong nước và quốc tế cần được xem là một biện pháp cơ bản để Việt Nam hội nhập một cách hiệu quả vào nền kinh tế thế giới. Trong bối cảnh tự do hóa thương mại , Việt Nam cần phảI xác định rõ lợi thế so sánh của mình .vị trí dịa lý thuận lợi , ổn định chính trị, lao động được đào tạo tiền lương rẻ…là những lợi thế so sánh quan trọng mà nước ta cần khai thác triệt để để thu hút đầu tư của nước ngoàI và tăng khả năng xuất khẩu hàng hóa . Tuy nhiên, trong thời đại ngày nay, nhất là trong đIều kiện phát triển mạnh mẽ của khoa họa và công nghệ thì lợi thế so sánh đó không thể tồn tại lâu dàI không phảI là bất biến mà có tính thời gian và thay đổi qua các giai đoạn . Vì vậy bên cạnh khai thác lợi thế so sánh cần phảI hết sức chú ý đến việc xác định rõ lợi thế cạnh tranh , khai thác tốt lợi thế cạnh tranh của nền kinh tế nước ta từ đó có những biện pháp phù hợp nhằm phát huy và tận dụng được các lợi thế. Chất lượng sản phẩm , thời hạn giao hàng , đặc trưng và sự khác biệt của sản phẩm hàng hóa , dịch vụ Việt Nam so với hàng hóa , dịch vụ các nước khác trong việc thoả mãn nhu cầu của khách hàng là những trưng của lợi thế cạnh tranh cần phảI được quan tâm thích đáng . Bên cạnh vai trò của nhà nước trong việc cảI thiện môI trường vĩ mô cho việc phát huy lợi thế cạnh tranh , cần phát huy vai trò, tính chủ động, sáng tạo, ý thức trách nhiệm,quyền lợi của nhà kinh doanh Việt Nam. Phát triển và tận dụng lợi thế cạnh tranh đang là chiến lược và là động lực tiềm tàng lâu dai để các nước hội nhập một cách có hiệu quả vào nền kinh tế toàn cầu. Lợi thế cạnh tranh là sức mạnh của trí tuệ có tính lâu dàI và cơ bản để cho các nước hội nhập kinh tế thế giới và khu vực một cách chủ động và thắng lợi. Khai thác lợi thế so sánh đã khó, nhưng khai thác cạnh tranh còn khó hơn nhiều. Lợi thế so sánh chủ yếu dựa vào tiềm năng sẵn có của đất nước về tàI nguyên thiên nhiên, lao động, vị trí địa lý. Tuy nhiên, trong bối cảnh toàn cầu hóa kinh tế thế giới và trình độ phát triển khoa học, công nghệ, kỹ thuật hiện nay của thế giới, lợi thế này không còn có ý nghĩa`to lớn như trong thập kỷ 60,70 và sẽ trôI qua nhanh chóng . Còn lợi thế cạnh tranh, lai đang giữ vai trò ngày càng quan trọng, đang là lợi thế tiềm tàng cơ bản cho công cuộc cạnh tranh trên quy mô toàn cầu. Chỉ có xem xét trên khía cạnh này, mới có thể lý giảI được tại sao nhiều nước không giàu, thậm chí nghèo tàI nguyên thiên nhiên , như Nhật Bản, Singapore, Hàn Quốc….lại tạo lên những thần kỳ về kinh tế . Xét về mặt lợi thế cạnh tranh, Việt Nam không dễ một lúc đã có thể cạnh tranh vững vàng và thắng lợi trên thị trường thế giới và hình như không phảI đã có nhiều người, nhất là trong bộ máy nhà nước nhận thức được đầy đủ ý nghĩa của nó. Để có thể đạt được lợi thế cạnh tranh cần có hai đIều kiện .Một là, có môI trường kinh tế vĩ mô mang tính cạnh tranh và thuận lợi cho các nhà đầu tư, trong đó chính phủ đóng vai trò then chốt để vừa tạo ra môI trường đó vừa mở đường và hỗ trợ cho khu vực kinh doanh thâm nhập và cạnh tranh được trên thị trường thế giới. Hai là, phảI có môI trường kinh tế vĩ mô năng động và hoạt động có hiệu quả, trong đó nhà kinh doanh đóng vai trò then chốt, có năng lực quản lý cao, vừa có tính trách nhiệm xã hội. Quốc tế hóa sản xuất tiếp tục phát triển và ngày càng đI vào chiều sâu, đặc biệt là chiều dọc, vừa làm tăng khả năng và cơ hội tăng trưởng cho mỗi nước và cho toàn bộ nền kinh tế thế giới, vừa làm tăng sự phụ thuộc lẫn nhau giữa nền kinh tế các nước và khu vực, các vùng khác nhau. Vai trò của các công ty đa quốc gia, xuyên quốc gia ngày càng mạnh mẽ và chi phối tới sự vận động của nền kinh tế thế giới. Có ý kiến dự đoán rằng thế kỷ 21 là thế kỷ kinh tế của các công ty, hiệp hội xuyên quốc gia và đa quốc gia. Sự phân công lao động và phân công sản xuất quốc tế vẫn tiếp tục diễn ra ngày càng mạnh mẽ cả về chiều sâu và chiều rộng, do đó vấn đề đặt ra là Việt Nam phảI tham gia như thế nào trong quá trình này. Việc xác định được các lợi thế so sánh và lợi thế cạnh tranh do vậy có ý nghĩa đặc biệt quan trọng . Nó giúp chúng ta xác định rõ các ngành công nghiệp thích hợp của Việt Nam tham gia có hiệu quả nhất vào quá trình quốc tế hoá đó. Trong bối cảnh toàn cầu hóa kinh tế và tự do hóa nền thương mại thế giới không thể xây dựng cơ cấu kinh tế hoàn chỉnh theo quan niệm trước đây, thời kỳ kinh tế kế hoạch hóa tập trung, nghĩa là Việt Nam tự lực xây dựng đủ các ngành công nghiệp, nhất là công nghiệp nặng và bảo hộ chúng. Mà trong tương lai Việt Nam phảI biết tận dụng cơ cấu nền kinh tế thế giới, khu vực để có thể hoàn thiện hóa nền kinh tế của mình. Việc cạnh tranh trên thị trường vốn và thị trường quốc tế ngày càng khắc nghiệt. Các nước đều cần vốn để chuyển cơ cấu nền kinh tế. Các nước ASEAN và Trung Quốc là những đối thủ cạnh tranh tiềm tàng trong thu hút vốn nước ngoàI đối với Việt Nam. Do vậy Việt Nam cần phảI cạnh tranh, nhanh chóng cảI thiện môI trường đầu tư của mình . Cách mạng khoa học công nghệ với tư cách là động lực của việc quốc tế hóa và tự do hóa nền kinh tế thế giới tiếp tục phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu với đặc trưng là tốc độ thương mại hóa các thành quả khoa học công nghệ diễn ra nhanh chóng, thậm chí tức khắc trên quy mô thị trường toàn cầu và có sự lan toả sâu, xa tới nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống kinh tế xã hội. Hơn lúc nào hết, chúng ta phảI thấy rõ sự gắn kết chặt chẽ giữa khoa học và thương mại, cũng như quy mô tác động của nó. Việt Nam cần có chiến lược thúc đẩy, tăng tốc thu hút đầu tư nước ngoàI và nhất là đối với các công ty lớn, các công ty nắm tiềm lực công nghệ và tiến bộ khoa học kỹ thuật của thế giới để tiếp cận nhanh chóng với công nghệ tiên tiến của thế giới, từ đó mới có thể thực hiện được chiến lược “ đI tắt đón đầu”,” đuổi kịp “ các nước trong khu vực và thế giới về công nghệ và đặc biệt phảI tạo cơ hội để thương mại hóa các thành quả công nghệ và gắn kết với nền kinh tế thế giới. Muốn vậy +phảI đầu tư lớn vào con người và giáo dục, khoa học; phảI có chiến lược cử người đI học và nắm bí quyết công nghệ ở nước ngoàI. Nhưng thách thức lớn đối với Việt Nam là phảI xử lý tốt mối quan hệ giữa nhu cầu đầu tư dàI hạn, chiến lược áp lực đầu tư ngắn hạn. Trên cơ sở sự báo su hướng của nền chính trị thế giới là hoà bình, ổn định. Mặc dù có thể có những biến động, xung đột cục bộ, xu hướng tăng trưởng của nền kinh tế thế giới và khu vực và cơ bản có triển vọng, tạo cơ sở cho nền kinh tế Việt Nam trong thời gian dàI sẽ có. Kinh tế thế giới đang phục hồi và sẽ tăng trưởng trung bình ở mức cao trong các năm tới, đạt mức tăng trung bình 4,4% và theo dự đoán mới đây do tác động của cuộc khủng hoảng tàI chính Châu á, tốc độ này sẽ chỉ là 3,7% trong giai đoạn 1997 – 2000. Kinh tế Châu á mặc dù có những dự báo bi quan song vẫn dẫn đầu thế giới về tốc độ tăng trưởng; riêng tốc độ tăng GDP của các nước đang phát triển của khu vực sẽ đạt trung bình là 7,5%. Việt Nam nằm ở khu vực này vào trao đổi chủ yếu với khu vực mậu dịch tự do, do vậy đây là cơ hội lịch sử hiếm thấy cho Việt Nam hội nhập kinh tế thế giới và khu vực nếu biết tận dung khả năng và lợi thế từ thành công của đổi mới kinh tế trong 10 năm qua để đạt tốc độ tăng trưởng cao trong một thời gian dàI sắp tớt. Tuy nhiên, bên cạnh lợi ích cơ bản thu hút được từ việc tỵ do hoá thương mại và đầu tư toang cầu, không được xem thường các sung đột giữa các nền văn hoá khác nhau, giữa các giá trị văn hoá Phương Đông và Phương Tây… Thậm trí có thể xảy ra chiến tranh. Xung đột không chỉ còn ở dạng tiềm tàng mà đã bùng nổ lẻ tẻ trên thế giới, nhất là ở vùng Trung Đông… Đe doạ tới nhiều hướng phát triển lạc quan của nền kinh tế thế giới. Xét cho cùng, để có thể hội nhập vào nền kinh tế thế giới và khu vực, trước hết phảI biết khai thác tiềm lực trong nước, phảI có con người và tổ chức, trong đó đặc biệt là doanh nghiệp có khả năng hội nhập với kinh tế thế giới, bởi lẽ có phát huy và sử dụng hiệu quả các nguồn lực trong nước thì mới có khả năng hội nhập kinh tế thế giới thành công. 1.2- Toàn cầu hoá kinh tế – xu thế phát triển của thời đại. Toàn cầu hoá kinh tế là một xu thế mới của quá trình phát triển kinh tế thị trường, phản ánh trình độ cao của lực lượng sản xuất xã hội mà ở đó phân công lao động quốc tế và quốc tế hóa sản xuất đã trở thành phổ biến. Trước khi phương thức sản xuất TBCN ra đời, do trình độ lực lượng sản xuất thấp kém, giao thông chưa phát triển, việc sản xuất hàng hóa và trao đổi hàng hóa còn bị giới hạn, năng suất lao động thấp. Khi diễn ra cuộc cách mạng công nghiệp, đời sống kinh tế các nước có sự thay đổi căn bản. Tình trạng tự cấp tự túc, bế quan toả cảng được thay thế bằng sự sản xuất và tiêu dùng mang tính quốc tế.Đặc biệt sau đó do tác động mạnh mẽ của cách mạng khoa học kỹ thuật, lực lượng sản xuất và phân công lao động xã hội phát triển hết sức nhanh chóng. Thêm vào đó là thắng lợi của phong trào giảI phóng dân tộc làm cho hệ thống phân công lao động xã hội được phân bố tốt gọi là toàn cầu hóa kinh tế . Toàn cầu hóa kinh tế là quá trình phát triển mới của phân công lao động xã hội và hợp tác sản xuất vượt ra khỏi biên giơí quốc gia vươn tới quy mô toàn thế giới đạt đến trình độ chất lượng mới. Kể từ những năm 80 đến nay toàn cầu hóa phát triển với tốc độ nhanh chóng đặc biệt là trong lĩnh vực thương mại. Đặc trưng nổi bật của toàn cầu hóa kinh tế là nền kinh tế thế giới tồn tại và phát triển như một chỉnh thể, trong đó mỗi quốc gia là một bộ phận có quan hệ tương tác lẫn nhau với nhiều hình thức phong phú. Tham gia toàn cầu hóa kinh tế, các quốc gia vẫn hoàn toàn độc lập về chính trị, xã hội, vẫn là chủ thể tự quyết định con đường phát triển của mình. Toàn cầu hóa kinh tế làm cho các quốc gia ngày càng phụ thuộc vào nhau hơn về vốn, kỹ thuật, công nghệ, nguyên liệu và thị trường. Đến nay toàn cầu hóa đã cuốn hút hầu hết các quốc gia ở các châu lục, đã có 27 tổ chức kinh tế khu vực và toàn cầu ra đời và hoạt động. Đây là sự phát triển chưa từng có. Toàn cầu hóa kinh tế, mặc dù cho đến nay vẫn có những quan đIúm tráI ngược nhau, nhưng rõ ràngnó là xu thế phát triển của thời đại không thể khác đI được. Chỉ quốc gia nào bắt kịp xu thế này, biết tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức mới đứng vững và phát triển. Cự tuyệt hay khước từ toàn cầu hóa kinh tế tức là tự gạt mình ra khỏi sự phát triển. Trên cơ sở dự báo xu hưóng của nèn chính trị thế giới là hoà bình, ổn định. Mặc dù có thể có những biến động và xung đột cục bộ , xu hướng tăng trưởng của nền kinh tế thế giới và kkhu vực về cơ bản có triển vọng , tạo cơ sở cho nền kinh tế Việt Nam trong một thời gian dài sẽ có. Kinh tế thế giới đang phục hồi và sẽ tăng trưởng trung bình ở mức cao trong các năm tới , đạt mức tăng trung bình 4,4%và theo dự đoán mới đây do tác động của cuộc khủng hoảng tài chính châu â , tôc độ này sẽ chỉ là 3,7% trong giai đoạn 1997 – 2000. Kinh tế châu á mặc dầu có những dự báo bi quan song vẫn dẫn đầu thế giới về tốc độ tăng ; riêng tốc độ tăng GDP của các nước đang phát triển của khu vực sẽ đạt trung bình 7,5%. Việt Nam nằm ở khu vực này và trao đổi mậu dịch chủ yếu với khu vực này ,do vậy ,đây là cơ hội lịch sử hiếm thấy cho Việt Nam hội nhập kinh tế thế giới và khu vực nếu biết tận dụng kả năng và lợi thế từ thành công của đổi mới kinh tế trong 10 năm qua để đạt tốc độ tăng trưởng cao trong một thời gian dài sắp tới. Tuy nhiên , bên cạnh các lợi ích cơ bản thu được từ việc tự do hoá thương mại và đầu tư toàn cầu , không được xem thường các xung đột giữa các nền văn hoá khác nhau, giữa các giá trị văn hoá của phương Tây với các giá trị văn hoá của phương Đông … Thậm chí có thể xảy ra chiến tranh , xung đột không chỉ còn ở dạng tiềm tàng, mà đã bùng nổ lẻ tẻ trên thế giới , nhất là ở vùng Trung Đông … đe doạ tới chiều hướng phát triển lạc quan của nền kinh tế thế giới. Xét cho cùng , để có thể hội nhập vào nền kinh tế khu vực và kinh tế thế giới , trước hết phải biết khai thác tiềm lực trong nước , phải có con người và các tổ chức, trong đó đặc biệt là các doanh nghiệpcó khả năng hội nhập với thế giới , bởi lẽ có thể phát huyvà sử dụng hiệu quả các nguồn lực trong nước thì mới có khả năng hội nhập kinh tế thế giới thành công. 2. Tham gia hội nhập kinh tế là xu thế tất yếu đối với sự nghiệp công nghiệp hoá , hiện đại hoá của Việt Nam. 2.1. Tính tất yếu khách quan tham gia hội nhập kinh tế. Tham gia hội nhập kinh tế là quá trình điều chỉnh chính sách kinh tế , tạo một thị trường mạnh mẽ để tự do hoá trên mọi lĩnh vực về kinh tế đồng thời sẵn sàng vận dụng sự ưu đãi của các thành viên khác cho mình để phát triển sản xuất , mở rộng thị trường . Tham gia hội nhập kinh tế quốc tế làm tăng khả năng phối hợp chính sách và tập trung mọi nỗ lực của các quốc gia nhằm giải quyết vấn đề kinh tế mang tính toàn cầu. đồng thời nó cũng tạo khả năng phân bố nguồn tài nguyên, kết quả phát triển của khoa học kỹ thuật của nhân loại và các nguồn lực tài chính trên phạm vi toàn cầu góp phần phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Việt Nam tham gia hội nhập kinh tế được tạo điều kiện cắt giảm các khoản chi về an ninh , quốc phòng tập trung cho sự nghiệp CNH – HĐh đất nước đồng thời có thể ổn định về kinh tế chính rị xã hội . Mặt khác tham gia hội nhập kinh tế làm cho các quốc gia đan xen phụ thuộc lẫn nhau dẫn đến sự bình đẳng trong sự giao lưu và quan hệ kinh tế quốc tế , tránh tình trạng cô lập , tạo điều kiện cho Việt Nam học hỏi kinh nghiệm trong việc hoạch định chính sách phát triển kinh tế , tổ chức sản xuất … Vì vậy, trước các điều kiện đặt r a đó thì hội nhập kinh tế của Việt Nam là một tất yếu. 2.2. Những cơ hội và thách thức trong hội nhập kinh tế của Việt Nam. Là một nước đang phát triển tham gia hội nhập kinh tế quốc tế , nước ta sẽ có những cơ hội mới để phát triển. Đó là : Tạo khả năng mở rộng thị trường ra nước ngoài trên cơ sở các hiệp định thương mại đã ký kết với các nước trong khu vực và trên thế giới : Nừu thực hiện đầy đủ các cam kết trong AFTA thì đến năm 2006 hàng công nghiệp chế biến có xuất xứ từ nước ta sẽ được tiêu thụ trên tất cả các thj trường các nức ASEAN với dân số trên 500 triệu người và GDP trên 700 tỷ USD. Nừu sau năm 2000 , nước ta gia nhập UTO thì sẽ được hưởng những ưu đãi dành cho nước đang phát triển theo quy chế tối huệ quốc trong quan hệ với 132 nước đó dễ dàng hơn. Từ 2020 , hàng rào thuế quan của các nước APEC sẽ được rỡ bỏ đây là cơ hội để nước ta xuất khẩu hàng hoá vào các nước thành viên APEC. Có cơ hội mở rộng thu hút các nguồn vốn từ nước ngoài : Tham gia hội nhập kinh tế quốc tế là cơ hội thị để thị trường nước ta được mở rộng , điều này sẽ hấp dẫn các nhà đầu tư . Họ sẽ mang vốn và công nghệ vào nước ta ,sử dụng lao động và tài nguyên vốn có của nước ta , làm ra các sản phẩm trên thị trường khu vực và thế giới với các ưu đãi mà nước ta có . Cơ hội mở rộng thị trường kéo theo cơ hội thu hút vốn đầu tư nước ngoài . Đây cũng là cơ hội để thúc đẩy các doanh nghiệp trong nước huy động và sử dụng vốn có hiệu quả . Tranh thủ được kỹ thuật , công nghệ tiên tiến của các nước đi trước để đẩy nhanh các tiến trình của các nước đi trước để đẩy nhanh tiến trình CNH HĐH tạo cơ sở vật chất kỹ thuật cho công cuộc xây dựng CNXH . Hội nhập kinh tế quốc tế là con đường để khai thông thị trường nước ta với thế giới , tạo ra môi trường đầu tư hấp dẫn có hiệu quả , qua đó các kỹ thuật công nghệ nước ngoài . Nhằm phát triển năng lực kỹ thuật công nghệ quốc gia . Trong canh tranh quốc tế có thể công nghệ này là cũ đối với các nước phát triển nhưng lại là mới và có hiệu quả tại một nước đang phát triển như Việt Nam . Tạo cơ hội mở rộng giao lưu các nguồn lực của nước ta với các nước : với dân số 76,3 triệu người nguồn nhân lực của nước ta khá dồi dào , nhưng không hội nhập thì việc sử dụng trong nước bị lãng phí , kém hiệu quả . Song bên cạnh những cơ hội trên hội nhập kinh tế quốc tế cũng đặt nước ta trước những khó khăn và thách thức như : Tham ra vào các tổ chức kinh tế quốc tế để đi đến tự do hoá thương mại tức là chấp nhận tư cách thành viên cạnh tranh ngang bằng với các nước khác , nhưng hiện nay vẫn còn tụt hậu khá xa về kinh tế so với nhiều nứơc trong các tổ chức kinh tế mà ta đã tham gia . Trên thị trường nội địa , do kỹ thật công nghệ và quản lý còn kém nên nhiều sản phẩm của ta thiếu sức cạnh tranh với mặt hàng cùng loại cả về số lượng và chất lượng và giá cả . Ví dụ : Đường RS của ta giá xuất xưởng năm 1999 là 340-400 USD/tấn nhưng giá nhập khẩu chỉ có 260-300USD/Tấn . Trên thị trường thế giới , ta mới xuất khẩu chủ yếu là các nguyên liệu và sản phẩm sơ chế như dầu thô gạo ... Trong khi đó , giá cả các mặt hàng nguyên liệu và sơ chế lại bấp bênh , hay bị tác động xấu bất lợi cho xuất khẩu . Tham gia toàn cầu hóa kinh tế tức là nước ta chấp nhận những chấn động có thể xẩy ra trong hệ thống kinh tế toàn cầu . Trong trường hợp đó , nếu năng lực quản lý kinh tế vi mô kém , hệ thống tài chính ngân hàng lạc hậu , tệ tham nhũng và quan liêu hoành hành không chủ động phòng vệ tich cực thì nền kinh tế khó tránh khỏi sự đổ vỡ , khủng hoảng . Đây là một thách thức lớn đối với nước ta . 2.3. Những điều kiện cần thiết để tiến đến việc xây dựng nền kinh tế tự chủ và chủ động trong việc hôị nhập vào nền kinh tế quốc tế . Về mặt khoa học , việc trình bầy lý luận để CNH HĐH xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ khá dễ , vì chỉ cần căn cứ trên lý luận Mác về 2 KVSX , khu vực 1 sản xuất các máy và khu vực 2 sản xuất hàng tiêu dùng . Do hiệu quả cao của khu vực sản xuất 1 nên ưư tiên cấp vốn ngoại tệ và tiền nội cho KVSX1 . Ngoài ra , cũng nên bổ túc lý luận Mác bằng kinh nghiệm người Nhật và người Hàn Quốc về việc sản xuất hàng tiêu dùng cấp cao để thay hàng ngoại và để tăng nhanh suất khẩu , tạo điều kiện thực hiện xuất siêu . Các nhà kinh tế cũng đều đồng ý phải nâng cao đầu tư nên 30% GDP thì mới thực hiện được việc phát khởi Tuy nhiên việc xây dựng một nền kinh tế độc lập tự chủ vấp phải rất nhiều khó khăn với nền kinh tế thị trường không có tổ chức và kế hoạch.2. AFTA & Sự hội nhập của Việt Nam. Giữa thập niên 90 Việt Nam tham gia ASEAN & CEPT trong một bối cảnh: trình độ phát triển thấp xa so với bên cạnh đó thuế nhập khẩu còn là một tỏng những nguồn thu quan trọng của Chính phủ. Do vậy khi tham gia AFTA, Việt Nam cần phải đạt được các mục tiêu sau: Không gây ảnh hưởng tới nguồn thu ngân sách. 2. Kéo dài đến mức có thể sự bảo hộ hợp lý đối với sản xuất có thêm thế giới chuẩn bị đối phó với những thách thức, của AFTS. 3. Tạo điều kiện khuyến khích chuyển giao công nghệ, đổi mới công nghệ kỹ thuật, nhằm thúc đẩy tiến trình công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước. 4. Tranh thủ ưu đãi để mở rộng thị trường cho xuất khẩu và thu hút vốn đầu tư của nước ngoài. Căn cứ vào bối cảnh, mục tiêu cần đạt được và những quy định của CEPT, Việt Nam đã xây dựng lịch trình cắt giảm thuế theo từng loại danh mục và các kênh giảm thuế như sau: 1. Danh mục 1: Danh mục loại trừ hoàn toàn được xây dựng phù hợp với điểm 9 của hiệp định CEPT; danh mục này bao gồm các mặt hàng có ảnh hưởng đến an ninh quốc gia văn hoá lịch sử, sức khoẻ, và những mặt hàng chúng ta kém lợi thế phải nhập khẩu nhiều từ các nước ASEAN như vũ khí, chất nổ, ô tô chở khách từ 15 chỗ ngồi trở xuống...v..v.. danh mục này Việt Nam đưa ra 146 mặt hàng. 2. Danh mục 2: Danh mục loại trừ tạm thời được xây dựng căn cứ vào quy định của CEPT và kế hoạch phát triển đến năm 2010 của các ngành kinh tế ở nước ta. Danh mục loại trừ tạm thời phải bảo đảm không ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách và bảo hộ một số ngành sản xuất trong nước có tiềm năng phát triển. Danh mục này Việt Nam có 1.189 mặt hàng. Nó bao gòm các mặt hàng có thuế suất trên 2% và những mặt hàng có thuế suất dưới 20%, nhưng trước mắt cần bảo hộ bằng thuế quan và phi thuế quan. Từ ngày 1.1.1999 đến 1.1.2003 mỗi năm chúng ta chuyển 20% trong tổng số mặt hàng loạ này sang danh mục cắt giảm thuế. 3. Danh mục 3: Danh mục các mặt hàng nông sản chưa qua chế biến nhạy cảm, chúng ta xây dựng dựa trên kinh nghiệm của các nước ASEAN và căn cứ vào yêu cầu bảo hộ cao của sản xuất trong nước danh mục này gồm có 50 mặt hàng như thịt, trứng, sữa, gạo.... 4. Danh mục 4: Danh mục cắt, giảm thuế, tháng 10.1995 tức là sau 3 tháng chúng ta gia nhập ASEAN. Việt Nam đã công bố chính thức danh mục giảm thuế nhập khẩu 1633 mặt hàng cho thời kỳ 1996-2000. Danh mục cặt giảm thuế quan ngay của Việt Nam chủ yếu bao gồm những mạt hàng có thuế suất cao, nhưng chúng ta đang có lợi thế so sánh. Hội nghị Bộ trưởng kinh tế lần thứ 31 và hội đồng AFTA lần thứ 13 diễn ra từ ngày 29/9 đến ngày 10/1999 tại Singapore vốn chủ đề tính: đẩy nhanh quá trình thực hiện AFTA, tiến tới loại bỏ hàng rào thuế quan và phi thuế quan trong ASEAN thoả thuận công nhận lẫn nhau về mục tiêu chuẩn kỹ thuật để tạo điều kiện trong thương mại của ASEAN. Tại hội nghị các thành viên đã thống nhất. 1. Mỗi thành viên rà soát danh mục loại trừ hoàn toàn của mình theo hướng, chuyển 1 số lượng đáng kể mặt hàng từ danh mục loại trừ hoàn toàn sang diện cắt giảm thuế. Việt Nam đã tuyên bố chuyển 23 mặt hàng từ danh mục cắt giảm thuế. 2. Mục tiêu cắt giảm thuế của thuế trong danh mục cắt giảm thuế là 0-5% theo quy định trước đây CEPT được thay thế bằng mục tiêu giảm thuế suất xuống 0% để đạt được ASEAN là khu mậu dịch tự do hoàn toàn. Đối với Việt Nam hội nghị khuyến khích tối đa hoá dòng thuế có thuế suất 0-5% vào năm 2003. 3. Các bộ trưởng kinh tế đã ký nghị định thư về thoả thuận đặc biệt sản phẩm nhạy cảm cao. Nội dung chính của Nghị định này là: các mặt hàng nông sản chưa chế biến thuộc diện nhạy cảm sẽ đưa vào diện giảm thuế năm 2001 (đối với Việt Nam năm 2004) và đạt mức thuế suất còn 0-5% vào năm 2010 (đối với Việt Nam năm 2013). Năm 2010 cũng là năm các nước ASEAN thống nhất loại bỏ hoàn toàn hàng rào phi thuế quan. Đối với mặt hàng nhạy cảm cao (chủ yếu là Gạo nhập khẩu vào malaysia, Philippin và Inđônêsia) được linh hoạt hơn nhưng thuế suất không quá 20%. Qua gần 3 năm thực hiện cặt giảm thuế theo CEPT, nhìn chung các doanh nghiệp Việt Nam chưa nhận thức được hết khó khăn thách thức, tính cạnh tranh gay gắt của việc mở cửa thị trường hội nhập vào kinh tế khu vực. Do vậy họ chưa có những điều chỉnh cần thiết để phù hợp với lịch giảm thúê nhập khẩu với ASEAN mà vẫn tiếp tục đầu tư và kinh doanh theo phương thưc cũ, thậm chí nhiều doanh nghiệp còn kiến nghị Chính phủ tiếp tục bảo hộ như trước đây. Thách thức về lộ trình giảm thuế và phi thuế quan khi Việt Nam thực hiện CEPT có những điểm chú ý sau: 1. Tiến trình cắt giảm thuế, của chúng ta chỉ bắt đầu vào năm 1998, do vậy để thời gian là vấn đề khẩn thiết. Nếu chúng ta thực hiện tiến trình giảm thuế chậm chạp như hiện nay thì, những năm sau phải tiến hành nhanh hơn. Điều này rất có thể dẫn tới sự đột biến về nhập khẩu và tăng sức ép cạnh tranh, gây khó khăn lớn cho các doanh nghiệp trong nước. 2. Danh mục loại trừ hoàn toàn còn chưa đáp ứng yêu cầu của CETP về chúng ta vẫn còn dùng việc miễn trừ hoàn toàn để bảo hộ hoặc duy trì nguồn thu. Trong danh mục loại trừ hoàn toàn Việt Nam còn xếp những mặt hàng là nhiên liệu và thiết bị truyền thống, ô tô dưới một chỗ ngồi, hàng thanh lý và hàng tiêu dùng đã qua sử dụng với mục tiêu là tạo nguồn thu ngân sách và bảo hộ có chọn lọc. Điều này chưa phù hợp với quy định của WTO. 3. Đối với hàng rao phi thuế quan: Từ trước đến nay chúng ta chỉ mới dùng các biện pháp đơn giản chỉ là giấy phép hay hạn ngạch mà chưa áp dụng các biện pháp khác. Nhất là những biện pháp về tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng và thị trường. Do vậy khi thực hiện CEPT chúng ta phải bãi bỏ biện pháp hạn ngạch nhưng lại chưa có biện pháp khác thì sẽ gây nhiều khó khăn để đảm bảo những mục tiêu mà chúng ta đã đề ra. Để đảm bảo lộ trình đã đưa ra AFTS, nhiệm vụ hết sức cấp bách của Việt Nam là phải xác định điều chỉnh cơ cấu đầu tư của các ngành trong quá trình hội nhập. Lập trình giảm thuế cụ thể cho các mặt hàng theo CEPT phải được xây dựng trên cơ sở phân chia các ngành sản xuất theo 3 nhóm chính. 1. Nhóm 1: Nhóm mặt hàng có năng lực cạnh tranh có thế mạnh trong xuất khẩu là các ngành có lợi thế so sánh. Lịch trình giảm thuế cho các ngành hàng này được đưa vào thực hiện sớm nhất bởi việc cắt giảm thuế sẽ không có những ảnh hưởng đáng kể đến thu ngân sách, khả năng sản xuất trong nước. Đồng thời chúng ta sớm tận dụng được những ưu đãi của các nước thành viên khác. 2. Nhóm 2: Nhóm ngành hàng có khả năng được những ưu đãi của các nước thành viên khác. Đây là những ngành hàng hiện có nhiều khó khăn trong cạnh tranh với hàng nhập khẩu, nhưng trong tương lai có thể có khả năng cạnh tranh nếu chúng ta có hướng đầu tư đúng ngay từ bây giờ. Đối với nhóm ngành hàng này lịch trình giảm thuế có thể tiến hành chậm hơn tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước phát triển. 3. Nhóm 3: Nhóm ngành hàng có khả năng cạnh tranh kém là những ngành hàng xuất cần lượng vốn đầu tư lớn công nghệ hiện đại – những yếu tố mà chúng ta bị hạn chế. Lịch trình giảm thuế đối với nhóm ngành hàng này sẽ bị chậm nhất, tuy nhiên chúng ta cần phải có những giải pháp về định hướng đầu tư và được xúc tiến sớm để doanh nghiệp tránh được tình trạng khó khăn khi chính phủ giảm thuế quan và xoá bỏ hàng rào thuế quan. Đối với doanh nghiệp yếu tố quyết định là chủ động, sáng tạo vươn mạnh ra thị trường, nước ngoài: Doanh nghiệp cần phải tạo ra một sức đề kháng cao trong cạnh tranh với hàng nhập khẩu, tránh tư tưởng ỷ lại mà phải chuyển động thực sự mạnh mẽ, sẵn sàng cho cuộc cạnh tranh công nghệ, nâng cao chất lượng, hiệu quả sản xuất đáp ứng yêu cầu, về quản lý chất lượng, môi trường, giá cả hợp lý, có như vậy sự hợi nhập của Việt Nam vào ASEAN & AFTA mới thực sự đáp ứng mục tiêu đề ra và đạt hiệu quả cao. Chương II. Thực trạng của sự hội nhập 1. Phát triển các doanh nghiệp Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. 1.1. Thực trạng các doanh nghiệp Việt Nam. 1.1.1. Vai trò, vị trí cảu doanh nghiệp Việt Nam. Kinh nghiệm phát triển của các nước trên thế giới cho thấy doanh nghiệp Việt Nam luôn luôn đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Chính vì vậy các loại hình doanh nghiệp nhận được sự quan tâm, hỗ trợ hết sức đặc biệt từ phía Chính phủ và tất nhiên những đóng góp của các doanh nghiệp cho nền kinh tế ngày càng gia tăng. Thông thường nó chiếm rất cao trong nền kinh tế, tạo công ăn việc làm cho một lượng lao động lớn – chiếm 2/3 lực lượng lao động chính của mỗi quốc gia. Nước ta là một nước đang phát triển, nghèo nà, lạc hậu, với hơn 80% dân số sống ở nông thông lại chủ yếu sống bằng nghề nông và mức thu nhập thấp, diện tích đất đại bình quân đầu người thấp lao động nhàn dư nhiều lại đang trong quá trình công nghiệp hoá, thì phát triển tiềm năng của các doanh nghiệp là rất cần thiết bởi doanh nghiệp đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phát triển kinh tế xã hội, đóng góp vào tổng sản phẩm xã hội, tạo công ăn việc làm và thu nhập cho người lao động, cân đối cơ cấu công – Nông nghiệp. Doanh nghiệp Việt Nam hiện nay chiếm một lượng khá lớn đóng góp khoảng 28% GDP, giải quyết việc làm cho gần 8,5 triệu lao động, chiếm khoảng 80,2% tổng số lao động phi Nông nghiệp và chiếm khoảng 22,5% lực lượng lao động của cả nước, đóng góp khoảng 31% giá trị tổng sản lượng công nghiệp. Mỗi doanh nghiệp được xem như là những tế bào cơ bản của nền kinh tế quốc gia. Đất nước đang phát triển với nguồn lực hạn chế nhưng chúng ta lại có lợi thế của “người đi sau” trong việc phát triển các mô hình doanh nghiệp. Điều này hết sức quan trọng, bởi lẽ bên cạnh việc phát huy nội lực quốc gia (vốn, lao động, tài nguyên thiên nhiên...) đặc biệt tạo một số lượng lớn công ăn việc làm với chi phí không quá cao theo ước tính của World Bank thì để tạo ra một số lượng lớn công ăn việc làm và đảm bảo cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế mà lại không quá phụ thuộc vào bền vững của nền kinh tế mà lại không quá phụ thuộc vào bên ngoài. 1.1.2. Thực trạng các doanh nghiệp ở Việt Nam. Theo ước tính của Viện quản lý kinh tế trung ương, nếu xét theo tiêu chí về vốn thì các doanh nghiệp có một số vốn khá lớn, quy mô lao động cao. Như vậy xét theo hai tiêu chí về vốn và lao động thì doanh nghiệp nước ta có tầm phát triển lớn. Trong đó có khaỏng 4500 doanh nghiệp ngoài quốc doanh và 4300 doanh nghiệp Nhà nước. Trong đó ngành dịch vụ, thương mại chiếm một số lượng lớn. Có khoảng 20% doanh nghiệp hoạt động trong ngành công nghiệp, 1% doanh nghiệp trong các ngành vận tải... Về tình hình sản xuất kinh doanh, theo đánh giá thì tình hình sản xuất trong những năm gần đây có sự giảm sút dần đến sự phát triển chậm của nền kinh tế về vốn thì có tới 55% số doanh nghiệp thiếu vốn, vì vậy đa số các doanh nghiệp khi tham gia vào thị trường tài chính đều gặp khó khăn do không đủ tài sản thế chấp. Về công ngh thì nhìn chung các doanh nghiệp đều đổi mới công ngh ở ưức đ nhất định, điều này hoàn toàn hợp lý vì công nghệ là yếu tố tới năng suất chất lượng của sản phẩm giúp các doanh nghiệp có thể cạnh tranh được trên thị trường thế giới. Bên cạnh đó đội ngũ quản lý của các doanh nghiệp là vấn đề bức xúc hiện nay, theo ước tính thì đa số các ông chủ doanh nghiệp có trình độ không cao, điều kiện mặt bằng cho hoạt động sản xuất kinh doanh còn chật hẹp, đa số các doanh nghiệp phải thuê mặt bằng thậm chí dùng cả nhà ở làm nơi sản xuất kinh doanh. Bên cạnh đó, do đồng vốn có hạn cho nên đa số các doanh nghiệp không thể trang bị hệ thống thiết bị xử lý chất thải nhằm đảm bảo cảnh quan môi trường sống xung quanh. 1.2. Giải pháp chủ yếu làm hoàn thiện cơ chế quản lý nhằm khuyến khích, hỗ trợ và thúc đẩy phát triển doanh nghiệp ở nước ta. 1.2.1. Hoàn thiện và ban hành khung khổ pháp lý cho các doanh nghiệp nước ta. ở hầu hết các nước trên thế giới, chúng ta đều thấy mỗi nước đều có một bộ luật riêng cho các doanh nghiệp. ở điều kiện nước ta hiện nay việc xây dựng hệ thống các văn bản, bộ luật dành cho các doanh nghiệp là hết sức quan trọng. Trước mắt cần hoàn thiện hơn nữa hệ thống các văn bản pháp luật hiện hành có liên quan tới loại hình doanh nghiệp này và giám sát thật kỹ quá trình áp dụng của các cơ quan chức năng. Về lâu dài, một bộ phận luật doanh nghiệp quy định rõ: loại hình doanh nghiệp cho từng ngành cụ thể, về tư cách pháp nhân, về tổ chức hoạt động, về chính sách bảo hộ là điều chúng ta cần làm. Trong quá trình xây dựng luật phải tiến hành song song việc xây dựng các văn bản hướng dẫn thi hành để sau khi văn bản có hiệu lực thì lập tức được áp dụng ngay vào cuộc sống mà không cần các văn bản hướng dẫn thi hành. Các văn bản phải được đảm bảo tính ổn định lâu dài và đồng bộ thống nhất để các doanh nghiệp yên tâm đầu tư vào sản xuất kinh doanh. 1.2.2 Các thủ tục hành chính. Thủ tục hành chính luôn là vấn đề nhức nhối đối với các doanh nghiệp, vì vậy Chính phủ có những biện pháp triệt để và liên tục tạo điều kiện tốt nhât cho các doanh nghiệp hoạt động sản xuất kinh doanh. Trong đó cần đặc biệt chú ý bốn thủ tục có ảnh hưởng lớn đến hoạt động của các doanh nghiệp, thủ tục thành lập và đăng ký kinh doanh, thủ tục thuế đất, thủ tục vay vốn tín dụng, thủ tục xuất nhập khẩu. 1.2.3. Thành lập cục hoặc cơ quan phát triển doanh nghiệp. Hầu hết các nước đều tập trung các doanh nghiệp lại trong một tổ chức quản lý, thực thi các chính sách đề nghị các giải pháp phát triển cho doanh nghiệp. Cơ quan này sẽ thống nhất quản lý các doanh nghiệp trên phạm vi cả nước và có sự phối hợp với cơ quan Nhà nước (chủ yếu là phân cấp thành phố, tỉnh ....). Như vậy vì để các bộ, ngành khác nhau quản lý các doanh nghiệp, chúng ta có cục hoặc cơ quan phát triển doanh nghiệp sẽ thống nhất quản lý loại hình doanh nghiệp này cùng với các cơ quan quản lý Nhà nước. 1.2.4. Chấn chỉnh và thực hành các tổ chức cung cấp dịch vụ cho các doanh nghiệp việc tổ chức hệ thống các cơ quan cung cấp thông tin tư vấn, dịch vụ là vấn đề quan trọng ở Việt Nam và là nhu cầu bức thiết của các doanh nghiệp. Điều này sẽ giúp cho các doanh nghiệp trong việc thu thập thông tin kinh tế, thông tin thị trường nhằm đem lại hiệu quả hoạt động hơn cho các doanh nghiệp. Hiện nay mặc dù có rất nhiều tổ chức trong và ngoài nước cung cấp dịch vụ cho các doanh nghiệp, tuy nhiên một số các tổ chức này hoạt động vì lợi nhuận và thực sự không giúp gì cho Chính phủ trong công tác hạch định cũng như thực thi các đạo luật liên quan đến các doanh nghiệp. Chính vì thế Chính phủ nên thiết lập những hoạch định cụ thể cho các tổ chức này nhưng vừa có thể tận dụng được những gì sẵc có trong việc hạch định và thực thi các chính sách cho doanh nghiệp vừa tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có thể tiếp cận được với những dịch vụ tiện ích này. Chương III. Những kết quả thu được và giải pháp cho hội nhập có hiệu quả 1. Những thách thức của quá trình hội nhập. * Mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế không chỉ đưa lại những lợi ích mà còn đặt ra nhiều thách thức. Nếu ta không có biện pháp ứng phó thì sự thua thiệt về kinh tế, xã hội là rất lớn. Ngược lại sẽ dành được lợi ích cho nước ta. - Thách thức đầu tiên là do tham gia vào các tổ chức kinh tế và khu vực nước ta phải giảm dần thuế quan, dở bỏ hàng rào phi thuế quan, thì hàng hoá nước ngoài sẽ tràn vào, chèn ép đơn vị sản xuất hàng hoá trong nước, thu nhập đời sống của ngưòi lao động sẽ thấp. Nhiều nhà doanh nghiệp đòi hỏi Nhà nước thi hành chính sách bảo hộ là vì thế. Tuy nhiên nếu đứng từ góc độ lợi ích toàn cục lâu dài của quốc gia thì Nhà nước không thể đáp ứng được đòi hỏi trên. Về: một là Việt Nam có nghĩa vụ thực hiện các cam kết tự do hoá thương mại vào các mốc 2006, 2020 khi đã tham gia AFTA, APEC, WTO. Hai là thi hành chính sách bảo hộ mậu dịch, từ đó kích thích các nhà sản xuất trong nước khẩn trương đổi mới, cố gắng vươn lên có sức cạnh tranh mạnh hơn. Song nếu bảo hộ quá mức sẽ có thể trở thành gậy ống đập lưng ông gây thiệt hại về kỹ thuật- xã hội. Một tài liệu nghiên cứu gần đây cho biết việc hạn chế định lượng nhập khẩu xi măng làm cho giá xi măng thông dụng gấp 2 xi măng chưa đóng thuế. - Thách thức thứ 2: rất nhạy cảm và hệ trọng được đặt ra là làm sao phải gửi được độc lập tự chủ trong tiến trình mở cửa, hội nhập nước ta vói xuất điểm phát triển thấp, đang trong quá trình chuyển đổi, phát triển chưa đồng bộ, công nghệ lạc hậu, năng suất và sức cạnh tranh thấp. Trong khi các nước tư bản có lợi thế hơn hẳn. Do vậy nếu ta mở rộng quan hệ thì nước ta có khả năng bị lệ thuộc kinh tế. Để giải hoá vấn đề này cần có cách nhìn nhận mới: cần nhận rõ độc lập, tự chủ về thực chất là tự lựa chọn con đường và mô hình phát triển của mình, tự quyết định cách chủ trương, tự đề mục tiêu, kế hoạch. Song tự chủ không có nghĩa là đóng cửa đối với thế giới. Quan niệm độc lập tự chủ theo kiểu tự cấp tự túc, xây dựng cơ cấu kinh tế không phù hợp với xu thế chung của thời đại và không có hiệu quả và sẽ làm cho kinh tế nước ta chậm phát triển. Và khi đó sẽ làm sói mòn lòng tin của nhân dân, nảy sinh nhiều vấn đề nan giải, tạo nguy cơ từ bên trong đối với trật tự an toàn xã hội, từ đó sẽ khiến cho chúng ta khó giữa vững con đường phát triển lựa chọn là kết hợp độc lập dân tộc vốn chủ nghĩa xã hội mục tiêu dân giầu nước mạnh, xã hội công bằng văn minh. 2. Một số quan điểm và giải pháp. 2.1. Hội nhập kinh tế quốc tế phải dựa trên nguyên tắc giữ vững độc lập, tự chủ và định hướng XHCN. Đây là yêu cầu chính trị cao nhất đồng thời là nhân tố cơ bản bảo đảm cho sự kết hợp hài hoà giữa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội trong phát triển. Chúng ta không chấp nhận hội nhập theo quan điểm của chủ nghĩa tự do mới, nghĩa là hội nhập kinh tế theo mục tiêu tăng trưởng kinh tế đơn thuần, nhưng phải hy sinh tiến bộ và công bằng xã hội. Sự hy sinh này tất sẽ dẫn đến triệt tiêu động lực của tăng trưởng kinh tế –xã hội bền vững, và như thế, rốt cuộc đất nước sẽ không tránh khỏi lại rơI vào vòng lệ thuộc của một thứ chủ nghĩa thực dân mơí “kiểu mới “. 2.2. Phát huy tối đa mọi nguồn lực nội sinh, mà trung tâm là nguồn lực con người với trí tuệ và bản lĩnh văn hóa dân tộc, đồng thời ra sức tranh thủ các nguồn lực ngoại sinh, tạo thành một hợp lực mạnh để thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trong thế giới cạnh tranh quyết liệt như hiện nay, không thể có ảo tưởng chỉ dựa một chiều vào các nguồn lực ngoại sinh để phát triển . 2.3. Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế với hình thức và bước đi phù hợp. Vừa không chần chừ, do dự để lỡ thời cơ vừa không chủ quan, nóng vội dể mở cửa và hội nhập tràn lan mà thiếu sự chuẩn bị chu đáo cần thiết. “muốn tập bơi thi phải nhảy xuống nước “. Đó là phương trâm hành động mà V.I.Lênin từng yêu cầu những người cộng sản Nga cần quán triệt trong thực tiễn thành công, V.I.Lênin đồng thời cũng nhắc nhở các đồng chí của mình phải luôn ghi nhớ thành ngữ sau đây của chính người Nga: “bẩy lần đo, một lần cắt “. 2.4.trong quá trình hội nhập phải kiên trì giữ vững phương trâm bình đẳng, cùng có lợi, bảo vệ lợi ích chính đáng của quốc gia. Theo phương trâm này, một mặt, cần thông minh và nhạy bén xử lý mọi tình huống, kiên quyết không để nước ta bị thiệt thòi về lợi ích kinh tế –xã hội mà lẽ ra phải được hưởng; mặt khác, phải chấp nhận chia sẻ lợi ích hợp lý với đối tác. Muốn vậy, phải biết kết hợp nhuần nhuyễn nguyên tắc vừa hợp tác vừa đấu tranh. Thành công của tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế phụ thuộc vào hiệu quả hoạt động của tất cả các ngành, các cấp có liên quan, trong đó hoạt động của doanh nghiệp và Nhà nước có vai trò quan trọng đặc biệt. Trước hết,doanh nghiệp là chủ thể trực tiếp của hội nhập kinh tế với thế giới.Sức mạnh kinh tế của mỗi nước được quy định bởi tổng thể năng lực cạn tranh và hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp. ậ nước ta hiện nay,trừ một số Tổng Công Ty như Bưu chính viễn thông, Điện lực, Dầu khí…có quy mô vừa so với các nước trong khu vực; đa số còn lại thuộc loại doanh nghiệp nhỏ.Kể từ khi nền kinh tế nước ta chuyển sang áp dụng cơ chế thị trường và mở cửa,không ít doanh nghiệp đã nỗ lực vươn lên,trưởng thành nhanh chóng, có thể đương đầu với thách thức, tranh thủ được cơ hội trong hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp vẫn còn nhiều hạn chế khá cơ bản như công nghệ lạc hậu, quản lý yếu kém, chất lượng và mẫu mã sản phẩm chưa đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng, giá thành lại cao,sức cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước rất thấp. Tâm tạng phổ biến của các nhà quản lý những doanh nghiệp đó là muốn Nhà nước vừa duy trì dài hơn các biện pháp bảo hộ mậu dịch, vừa có chính sách trợ cấp ưu đãi đối với hoạt động sản xuất,kinh doanh của ho.Rõ ràng kéo dài thời hạn bảo hộ mậu dịch là không thể thực hiện được, như đã nói trên; còn nếu tiếp tục duy trì chính sách trợ cấp ưu đãi theo cơ chế xin- cho, thì sẽ chỉ khuyến khích các nhà quản lý doanh nghiệpm”trổ tài” đi xin chứ không thật sự quan tâm đến việc tổ chức sản xuất kinh doanh có hiệu quả.Do đó, đã đến lúc còn chưa quá muộn để làm thay đổi nhận thức của các nhà doanh nghiệp ,yêu cầu họ phải chấp nhận “luật chơi’ của thị trường. Điều đó có nghĩa là mỗi doanh nghiệp phải không ngừng nâng cao súc cạnh tranh và hiệu quả hoạt động của mình thông qua một loạt các biện pháp đồng bộ cả về ky và xã hội như: Nhanh nhạy nắm bắt và vận dụng sáng tạo các thành tựu khoa học và công nghệ mới vào quy trình sản xuất kinh doanh Thường xuyên theo dõi,tìm hiểu,dánh giá thực trạng của thị trường tong và ngoài nước, dự báo đượcc chiều hướng thay đổi của cung cầu , để vạch ra kế hoạch hành động phù hợp Coi trọng cải tiến quản lý tài chính để mỗi đồng vốn bỏ ra đều mang lại hiệu quả mà không xảy ra tham ô,lãng phí. Đặc biệt quan tâm đến đời sống vật chất , tinh thần của người lao động, thường xuyen bồi dưỡng nâng cao trình độ hiểu biết và tay nghề, khơi dậy và phát huy tinh thần trách nhiệm, ý thức tự giác của họ trong việc làm ra những sản phẩm có chất lượng tốt,hình thức đẹp giá thành hạ, đáp ứng nhu cầu của thị trường, giữ được chữ tín đói với bạn hàng gần xa. Trải qua những thăng trầm trong quá trình phát triển , một số doanh nghiệp đã dầndần biết rút ra những phương trâm có ý nghĩa triết lý để chỉ đạo cho mọi hoạt động của mình . Có thể lấy Nhà máy bóng đèn , phích nước Rạnh Đông làm ví dụ vừa được nhà nước phong tặng đơn vị anh hung lao động.Hơn mười năm trước đây, nhà máy này đã đứng bên bờ vực phá sản. Thế mà sau kh có một ban giám đốc mới vừa có tài, vừa có tâm, thì nhà mấy không những trụ vững mà còn làm ăn ngày càng phát đạt. doanh thu từ 7.3 tỷ năm 1988 lên 151 tỷ năm 1999.Sản phẩm của nhà máy không chỉ có tín nhiệm cao đối với khách hàng trong nước mà còn có thể thâm nhập mạnh vào các tỉnh phía nam Trung Quốc và lần lượt mở rộng ra nhiều thị trường khác ở Đông Nam á, Hàn Quốc và Trung Cận Đông. Nừu doanh nghiệp có vai trò quyết định trực tiếp trong hội nhập kinh tế quốc tế ở cấp vi mô , thì nhà nước phải đóng vai trò quyết dịnh trong việc định hướng , tổ chức , chỉ đạo cho sự hôi nhâp đó ở tầm vĩ mô Trên lĩnh vực thương mại;Nhà nước thực hiện nhất quán chính sách bảo hộ có chọn lọc, có thời hạn, có điều kiện các mặt hàng của ta để kích thích các nhà sản xuất tích cực vươn lên cạnh tranh trên thị trường . Lộ trình giảm thuế nhập khẩu và giảm dần các hàng giào phi thuế quan theo cam kết với AFTA và APEC cần được công bố rõ để các doanh nghiệp trong nước có kế hoạch phấn đấu cụ thể. Chủ động chuẩn bi điều kiện cần thiết vè cán b, luật pháp và nhất là những sản phẩm mà chúng ta có khả năng cạnh tranh để tăng cường họi nhâp thi trường quốc tế. Tiếp tục đàm phán về việc Việt Nam gia nhập WTO. Giữ vững và mở rộng thị trường đã tạo lập được với các nước trong khu vực ,các nước thuộc liên minh châu âu ,TRUNG Quốc đẩy mạnh việc tìm thị trường mới ở Trung Cận Đông ,châu Phi …Kiên trì thực hiện quan đIểm có ý nghĩa triết lý chỉ đạo hành động là:’’đa dạng hoá quan hệ thương mạI ,giảm sự tập trung vào một vàI đối tác ‘’. Trên lĩnh vực thu hút đầu tư trực tiếp :căn cứ vào chiến lược phát triển kinh tế xã hội do đại hội IX cưa đảng vừa thông qua ,Nhà nước cần tiếp tục bổ xung ,hoàn chỉnh quy chế tổng thể ,quy hoạch chi tiết cho từng nghành ,từng lãnh thổ ,chủ động đặt ra một danh mục các dự án ,các địa bàn khuyến khích và đặc biệt khuyến khích nước ngoàI đầu tư . Đứng từ góc độ mối quan hệ tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội mà xét ,trước mắt cần khuyến khích mạnh mẽ việc thu hút đầu tư trực tiếp của nước ngoàI vào các ngành chế biến nông lâm thuỷ sản xuất khẩu –lĩnh vực có quan hệ đến công ăn việc làm ,nâng cao thu nhập ,cảI thiện đời sống của gần 70% lực lượng lao động xã hội hiện nay .Đồng thời coi trọng thu hút vốn đầu tư voà các ngàng công nghiệp cơ khí,đIửn,khai thác than và chế biến dầu khí ,vậtliệu xây dựng …Có chinh sách ưu đãI đặc biệt để thu hút đầu tư vào những vùng còn chậm phát triển ,qua đó vừa góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế vừa tạo đIũu kiện sử dụng lao động tạI chỗ,giảm bớt sự chênh lệch về phát triển kinh tế –xă hội giữa các vùng,miền ở nước ta. ĐI đôI với thu hút thêm vốn đầu tư ,cần cảI tiến và tăng cường công tác quản lý các dự án đã được cấp giấy phép và các dự án đã đI vào hoạt động theo hướng vừa tạo đIũu kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư ,vừa yêu cầu họchấp hành tót luật pháp Việt Nam,nhất là luật lao động ,Luật bảo vệ môI trường… Trên các lĩnh vực tàI chính –tiền tệ ,ngân hàng :đây là những lĩnh vực mà thực lực của chúng ta còn yếu ,do đó cần cóbước đI và biện pháp thận trọng trong việc mơ cửa thị trường vốn sao cho phù hợp vớitiến trình cảI tiến ,củng cố hệ thống tàI chính ,tín dụng ,ngân hàng ở trong nước .áp dụng từng bước và có mức độ ,được quản lý và giám sát chặt chẽ các hình thức đầu tư gián tiếp nhưnước ngoàI góp cổ phần ,mua cổ phiếu của các cơ sơ trong nước. Kinh nghiệm của cuộc khủng hoảng tàI chính –tiền tệ ở châu á vừa qua cho thấy nếu hệ thống quản lý tàI chính,ngân hàng của một số nước nào đó còn nhiều sơ hở ,yếu kém mà đã mở toang cửa cho tự do lưu chuyển ,trao đổi ,buôn bán tiền tệ –chứng khoán ,tráI phiếu …thì khó tránh khỏi những đòn tấn công ác hiểm cua các tập đoàn tư bản tàI chính đàu cơ, là những kẻ chỉ nhằm mục đích kiếm tỷ suát lợi nhuận tối đa trong một thời gian ngắn nhất .Vàtương phản với sự phất lên nhanh chóng của một số chùm sỏ tư bản tàI chính trên thế giới là hàng triệu ,hàng chục triệu người ở các nước ấy bị sa thảI ,mất công ăn việc làm ,rơI vào tình trạng cùng quẫn . Xét cho cùng,vấn đề có ý nghĩa quyết đối với việc nâng cao hiệu quả của tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế là Đảng và Nhà nước phảI có chiến lược mới về con người ,phảI tập trung đào tạo ,bồi dưỡng ,xây dựng đội ngũ cán bộ có đủ năng lực và phẩm chất trong tất cả các lĩnh vực nói trên. kết luận Như vậy với những nghiên cứu trên đây cho phép chúng ta kết luận rằng con đường công nghiệp hoá, hiện đại hoá dựa trên tăng trưởng xuất khẩu là con đường đúng đắn đưa nền kinh tế Việt Nam “cất cánh” và thực hiện được lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí MInh là một Việt Nam phát triển cùng sánh vai với các cường quốc trên thế giới. Nhưng trên thực tế con đường chúng ta đi không phải là một con đường dễ dàng. Cùng với những thành tích mà chúng ta đã đạt được, với kinh nghiệm thực tiễn của đất nước và các nước trên thế giới sẽ giúp cho Việt Nam vững bước đi lên. Thực tế trong những năm qua đã cho chúng ta thấy rõ sự chuyển đổi của nền ngoại thương Việt Nam nói chung và hoạt động xuất khẩu nói riêng sang cơ chế thị trường, mở cửa đa phương, đa chiều các quan hệ thị trường, bạn hàng theo thông lệ quốc tế, từng bước xoá bỏ nguyên tắc “Nhà nước độc quyền quản lý ngoại thương” bằng các chính sách, biện pháp khuyến khích phát triển một nền ngoại thương nhiều thành phần và thực hiện tự do hoá thương mại. Chính vì thế xuất khẩu Việt Nam đã có những tiến triển vượt bậc, góp phần tích cực vào sự tăng trưởng và phát triển chung của nền kinh tế. Bên cạnh đó, thời gian qua hoạt động xuất khẩu của Việt Nam cũng đã không tránh khỏi những khó khăn vướng mắc đòi hỏi phải có biện pháp tháo gỡ trong trước mắt và lâu dài. Việc tham gia vào AFTA và các tổ chức thương mại khác là một xu thế tất yếu của phát triển kinh tế. Điều này đặt cho Việt Nam một nước có nền kinh tế kém phát triển những cơ hội và thách thức mới, đòi hỏi Việt Nam phải biết tận dụng cơ hội và bằng mọi biện pháp vượt qua những thách thức đó thì mới đi lên được con đường phát triển. Trong giai đoạn từ nay đến 2010 Việt Nam phải lựa chọn cho mình chiến lược ngoại thương đúng đắn, phát huy có hiệu quả cao nhất các lợi thế so sánh của đất nước trong quá trình mở cửa, hợp tác phân công lao động và phát triển thương mại quốc tế. Trong quá trình thực hiện các chiến lược xuất khẩu, cần quán triệt các quan điểm cơ bản của Đảng và kết hợp thực hiện các giải pháp, chính sách lớn và các biện pháp để đạt được mục tiêu đề ra. Tài liệu tham khảo 1. Paul R.Kruman - Maurice Obstfeld - Kinh tế học quốc tế - Lý thuyết và chính sách (tập 1). 2. SamMuelson - Kinh tế học (tập 1). 3. Tô Xuâ Dân - Đỗ Đức Bình - Hội nhập AFTA; cơ hội và thách thức - NXB Thống kê. 4. Vũ Đình Bách - Nguyễn Đình Hưởng - Quan hệ thương mại Việt Nam - ASEAN và chính sách xuất nhập khẩu của Việt Nam - NXB Chính trị Quốc gia, 1999. 5. Võ Đại Lược, chủ biên - Chính sách thương mại đầu tư và sự phát triển một số ngành công nghiệp chủ lực của Việt Nam, 1997. 6. Trần Hoàng Kim - Lê Văn Toàn - Kinh tế ASEAN và khả năng hoà nhập của Việt Nam, NXB Thống kê, 1994. 7. Nguyễn Xuân Thắng - Khu vực mậu dịch tự do ASEAN và tiến trình hội nhập của Việt Nam - NXB Thống kê, 1999. 8. Tạp chí Kinh tế Châu á - Thái Bình Dương, số 3(20)/1999 9. Tạp chí nghiên cứu kinh tế, số 224-1/1997. 10. Tạp chí nghiên cứu Đông Nam á, số 1/2000. 11. Tạp chí Tài chính, số 10+11/1999. 12. Tạp chí những vấn đề kinh tế thế giới, số 4/1997, số 1+5/1999. 13. Thời báo kinh tế Việt Nam 1999-2000. 14. Chuyên đề nghiên cứu kinh tế - Viện kinh tế thế giới, 1999. Mục lục