CNTBNN tồn tại trong nhiều chế độkinh tế, phát triển dưới hình thức kinh tế quốc doanh TBCN . CNTBNN tồn tại trong điều kiện mới là điều kiện quá độ lên CNXH .
Hình thức kinh tế TBNN là hình thức kinh tế có ưu điểm hơn hẳn về trình độ, công nghệ tổ chức. Do đó đối với nước ta nó giữ vị trí đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển kinh tế. Tạo điều kiện thúc đẩy nhanh hơn quá trình chuyển từ sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn và tăng khả năng thực hiện cân đối kinh tế vĩ mô.
Như vậy với hiện trạng kinh tế ở nước ta hiện nay thì việc áp dụng các hình thức kinh tế TBNN là rất cần thiết, cần dược tạo điều kiện dưới sự kiểm tra, giám sát và hướng dẫn của Nhà nước chúng ta do Đảng cộng sản lãnh đạo.
Một vấn đề mà luôn luôn nằm trong tiềm thức của nhiều người là cứ nói đến CNTB là nói đến sự “ quái đản và không tốt”. Nhưng thực tế đã chứng minh CNTBNN là điều cần thiết và có lợi, chẳng những “ không đáng sợ, mà đáng mong đợi” đến mức, nếu không nói đến nó thì “ Đó không phải vì chúng ta mạnh và thông minh, mà vì chúng ta kém và dốt”.
52 trang |
Chia sẻ: aloso | Lượt xem: 1780 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Đề tài Sự vận dụng lý luận về chủ nghĩa TBNN của LêNin vào Việt Nam hiện nay, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
tÕ t b¶n tham gia vµo sù nghiÖp “ d©n giµu, níc m¹nh, x· häi c«ng b»ng, v¨n minh” cña chóng ta.
Qóa tr×nh chuyÓn dÞch nÒn kinh tÕ lu«n lu«n tiÒm Èn nguy c¬ vµ nh÷ng yÕu tè g©y mÊt æn ®Þnh, trong khi ®ã søc ú cña t©m lý, thãi quen l¹i t¬ng ®èi v÷ng ch¾c. V× vËy, trong nhiÒu trêng hîp, t duy vµ ph¬ng ph¸p lµm viÖc cò vÉn ®îc sö dông ®Ó xö lý c¸c vÊn ®Ò míi n¶y sinh. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng kinh nghiÖm cho thÊy, nguån gèc kinh tÕ cña chñ nghÜa quan liªu vµ tÖ tham nhòng ë nh÷ng níc kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn lµ do sù h¹n chÕ cña trao ®æi vµ tù do kinh doanh, sù thiÕu liªn hÖ chÆt chÏ gi÷a s¶n xuÊt víi tiªu dïng, sù thiÕu ph©n c«ng hîp t¸c gi÷a c«ng nghiÖp víi n«ng nghiÖp, gi÷a thµnh thÞ víi n«ng th«n... Th«ng qua sù ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ TBNN, mét mÆt, nh÷ng tån t¹i nªu trªn sÏ ®îc kh¾c phôc dÇn ®Çn; mÆt kh¸c, giai cÊp c«ng nh©n cã thÓ häc tËp ®îc c¸ch qu¶n lý nÒn s¶n xuÊt lín, ®éi ngò c«ng nh©n sÏ nhanh chãng ph¸t triÓn c¶ vÒ sè lîng vµ chÊt lîng, ®¸p øng nguån lùc cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Trªn c¬ së ®ã, nh÷ng trë ng¹i cho sù ph¸t triÓn sÏ ®îc th¸o gì, nhÞp ®é chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng tiªn tiÕn hiÖn ®¹i sÏ ®îc ®Èy nhanh.
Mét trong nh÷ng xu híng lín cña thÕ giíi ngµy nay lµ xu híng quèc tÕ ho¸ vµ khu vùc ho¸ trªn mäi lÜnh vùc. Qóa tr×nh quèc tÕ ho¸ vµ khu vùc ho¸ s©u s¾c ®ang ¶nh hëng ngµy cµng lín ®Õn nhÞp ®é ph¸t triÓn cña lÞch sö vµ cuéc sèng cña mçi d©n téc; ®Õn quan hÖ quèc tÕ vµ chÝnh s¸ch cña mçi quèc gia. Ph¶i kh¸ch quan thõa nhËn r»ng, CNTB ®· gãp phÇn quan träng thóc ®Èy qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸, toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ cña nh©n lo¹i.
Tõ sù ph©n tÝch trªn, dï ®óng hay sai nh thÕ nµo, ®iÒu kh«ng thÓ phñ ®Þnh ®îc lµ con ®êng qu¸ ®é lªn CNXH kh«ng thÓ nµo kh¸c ngoµi con ®êng ph¸t triÓn kinh tÐ hµng ho¸, dung n¹p, du nhËp CNTB vµ híng nã vµo CNTBNN. Cßn ®é dµi lµ bao nhiªu, khi nµo th× cã thÓ chÊm døt ®îc, th× “ thùc tiÔn sÏ chøng tá”!
2/TÝnh hiÖn thùc cña nh÷ng kh¶ n¨ng
2.1/ §Æc trng cña thêi ®¹i ngµy nay
Mét thêi ®¹i míi ®· më ra trªn toµn thÕ giíi, kÓ tõ khi cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ víi nh÷ng thµnh tùu kú diÖu, ®· më ra nh÷ng ch©n trêi v« cïng réng lín cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Song chØ tíi nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nh÷ng hÖ qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp lÇn thø t nµy míi béc lé râ t¸c ®éng cùc kú m¹nh mÏ tíi nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp toµn cÇu, víi nÒn mãng vµ c¬ cÊu kinh tÕ cña mäi quèc gia vµ g©y ®¶o lén lín trong quan hÖ chÝnh trÞ quèc tÕ.
C¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ, hiÖn tîng quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp thÕ giíi, trµo lu c¶i c¸ch thÓ chÕ vµ c¬ cÊu kinh tÕ ë mçi níc lµ ba nh©n tè cã t¸c ®éng d©y truyÒn ®ang lµm thay ®æi c¬ b¶n bé mÆt kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña thÕ giíi hiÖn ®¹i.
HiÖn nay trªn thÕ giíi, ®ang tr¶i qua mét cuéc khñng ho¶ng kÐo dµi, ®ång thêi ®ang diÔn ra mét cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ rÊt c¬ b¶n, rÊt réng lín trªn mäi mÆt ®êi sèng kinh tÕ. Sù ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ lu«n ®i liÒn víi sù c¹n kiÖt cña c¶i thiªn nhiªn vµ sù ph¸ ho¹i ®êi sèng trªn tr¸i ®Êt. Loµi ngêi ®ang ®øng tríc mét sù lùa chän lµ ph¶i thay thÕ hÖ thèng c«ng nghÖ hiÖn nay hoÆc bÞ tieeu diÖt.
Tõ gi÷a nh÷ng n¨m 70, loµi ngêi ®· bíc vµo mét thêi ®¹i ph¸t triÓn míi, chuyÓn tõ nÒn v¨n minh m¸y mãc, ho¸ chÊt vµ dÇu löa sang nÒn v¨n minh sinh häc vµ th«ng tin, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang bíc vµo mét nÒn kinh tÕ míi, nÒn kinh tÕ trÝ tuÖ. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ míi ®ang t¹o ra mét lùc lîng s¶n xuÊt míi cã tÝnh chÊt vµ trinhf ®é cao h¬n lùc lîng s¶n xuÊt cò. §ång thêi lùc lîng s¶n xuÊt thÕ giíi ®ang ®îc x· héi ho¸ vµ quèc tÕ ho¸ rÊt cao. TÝnh quèc tÕ cao cña nÒn kinh tÕ ®ang lµm cho tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi ngµy cµng phô thuéc vµ hîp t¸c chÆt chÏ víi nhau.§Êu tranh vµ hîp t¸c gi÷a c¸c níc lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i cña tÊt c¶ c¸c níc trªn thÕ giíi. Cuéc ch¹y ®ua vò trang vµ chiÕn tranh l¹nh tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai ®ang ®îc chuyÓn dÇn sang mét thêi ®¹i võa ®Êu tranh võa hîp t¸c trong cïng tån t¹i hoµ b×nh, mét thêi ®¹i ch¹y ®ua kinh tÕ v× sù sèng cßn cña mçi d©n téc.
Tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña thÕ giíi ngµy cµnag cao Tèc ®é ph¸t triÓn tæng s¶n phÈm x· héi cña thÕ giíi tõ 1%/n¨m trong thÕ kû 18 lªn 2%/n¨m trong thÕ kû 19 vµ nöa ®Çu thÕ kû 20 . Tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai :5%.¥ cuèi thÕ kû 18 , ®Ó c«ng nghiÖp ho¸ mét níc cÇn gÇn 100 n¨m . ¥ thÕ kû 19 thêi gian kho¶ng 50 n¨m. §Çu thÕ kû 20 thêi gian lµ 30 n¨m. Tõ nh÷ng n¨m 70 ®Õn nh÷ng n¨m 80 thêi gian lµ 20 n¨m. Trong thËp kû 90 thêi gian cÇn thiÕt lµ kho¶ng 10 n¨m. Trong kho¶ng thêi gian cßn l¹i thÕ kû 20, thÕ giíi sÏ biÕn ®æi rÊt nhanh chãng , ngêi ta dù ®o¸n nh÷ng s¶n phÈm cuèi thËp kû90 sÏ gåm cã kho¶ng 50% lµ s¶n phÈm hoµn toµn míi.
Cïng víi sù sôp ®æ cña hÖ thèng XHCN thÕ giíi vµ sù ®æi míi vÒ mäi mÆt cña c¸c níc XHCN cßn l¹i, CNTB hiÖn ®¹i ®· vµ ®ang bíc vµo cuéc c¶i tæ s©u réng, kÓ c¶ vÒ kÕt cÊu kinh tÕ vµ lÉn c¸c thÓ chÕ x· héi ®Ó thÝch øng víi c¸c ®iÒu kiÖn míi.CNTB hiÖn ®¹i ®· can nh÷ng bíc thay ®æi to lín, trong ®ã nÐt næi bËt lµ c¸c tæ chøc xuyªn quèc gia ngµy cµng ph¸t triÓn vµ can ¶nh hëng chi phèi c¸c quan hÖ kinh tÕ ,chÝnh trÞ quèc tÕ vµ ho¹t ®éng kinh tÕ cña nhiÒu quèc gia. Theo sè liÖu cha ®Çy ®ñ , hiÖn nay cÇn kho¶ng .2000 c«ng ty kiÓu nµy víi 33 triÖu lao ®éng lµm thuª , kiÓm so¸t 40% s¶n lîng c«ng nghiÖp thÕ giíi t b¶n, 60% ngo¹i th¬nag, 80-85% kü thuËt míi cña thÕ giíi t b¶n. Kh«ng ph¶i chØ ë c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn nhÊt, mµ ë c¶ mét sè níc ®ang ph¸t triÓn còng cÇn c¸c c«ng ty nµy :¢n §é :193; Nam TriÒu Tiªn :140 c«ng ty ®Æt ë 44 níc, Achentina cÇn 65 chi nh¸nh ë níc ngoµi . Cã thÓ nãi ®Æc trng bao qu¸t nhÊt cña thêi ®¹i ngµy nay lµ, thÕ giíi ®ang ë bíc ngoÆt, bíc qu¸ ®é tõ côc diÖn cò sang côc diÖn míi cuéc ch¹y ®ua toµn cÇu vÒ kinh tÕ, mét cuéc “ chiÕn tranh mÒm” trong côc diÖn võa ®Êu tranh võa hîp t¸c, trong cïng tån t¹i hoµ b×nh gi÷a c¸c níc cã chÕ ®é x· héi kh¸c nhau; “võa cã diÔn biÕn hoµ b×nh”, võa cã “ chèng diÔn biÕn hoµ b×nh”, côc diÖn thÕ giíi víi tÝnh ®éc lËp cña gÇn 200 níc trªn thÕ giíi víi c¸c trµo lu toµn cÇu: d©n chñ ho¸ hoµ b×nh vµ ph¸t triÓn.
Sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ viÖc thùc hµnh ®êng lèi CNTBNN nãi riªng ë níc ta ph¶i ®Æt trong côc diÖn chung cña thÕ giíi, tõ ®ã mµ nhËn thøc ®îc ®©u lµ thêi c¬, ®©u lµ th¸ch thøc. Nh÷ng nÐt ®Æc trng míi cña thêi ®¹i ®· t¹o ra nh÷ng khã kh¨n, nh÷ng thuËn lîi míi trong viÖc thùc hµnh CNTBNN ë níc ta kh¸c víi thêi Lªnin.
2.2/Thùc tr¹ng ë níc ta. Thêi c¬ vµ th¸ch thøc
NÐt næi bËt nhÊt hiÖn nay lµ sù t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ. Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ë cuèi thÕ kû20 ®Õn nay ®· mang ®Õn nh÷ng ®¶o lén lín lao trong c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt vµ kiÕn tróc thîng tÇng, trong thÓ chÕ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, trong quan hÖ quèc tÕ, trong kÕt cÊu giai cÊp vµ x· héi, trong t duy kinh tÕ vµ chÝnh trÞ...Cuéc c¸ch m¹ng khoa häc ngµy nay t¹o ra cho ®Êt níc tac¶ thêi c¬ lÉn th¸ch thøc.
Víi xu thÕ ®èi tho¹i vµ hîp t¸c, trong côc diÖn võa hîp t¸c võa ®Êu tranh, ®Êu tranh ®Ó hîp t¸c, ®Êt níc ta cã ®îc mét hoµn c¶nh quèc tÕ thuËn lîi cho viÖc b×nh thêng ho¸ quan hÖ gi÷a níc ta víi c¸c níc l©u nay lµ thï ®Þch, thuËn lîi cho viÖc më réng quan hÖ quèc tÕ, trong ®ã cã sù du nhËp CNTB tõ bªn ngoµi, tõ c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn.
Níc ta n»m ngay gi÷a khu vùc ph¸t triÓn n¨ng ®éng nhÊt cña thÕ giíi ngµy nay, lµ vïng vµnh ®ai Th¸i B×nh D¬ng thuéc khu vùc ch©u A. VÒ kh¸ch quan, c¸c níc ph¸t triÓn kh«ng thÓ kh«ng lu ý më réng ¶nh hëng vµ t×m nh÷ng nguån ®Çu t míi ë vïng nµy. ChØ cÇn cã mét chÝnh s¸ch hîp t¸c khu vùc ®óng ®¾n cïng víi chÝnh s¸ch quèc tÕ mÒm dÎo, chóng ta cã thÓ thu hót ®îc vèn ®Çu t cña níc ngoµi díi nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau cña CNTBNN .
Víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc lîng s¶n xuÊt trong mét nÒn s¶n xuÊt toµn cÇu ho¸, trong mét nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang chuyÓn ho¸ thµnh mét thÓ thèng nhÊt, tÝnh phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ngµy cµng t¨ng lªn. Phô thuéc lÉn nhau lµ ta cÇn ngêi vµ ngêi còng cÇn ta. VÊn ®Ò lµ n¾m b¾t ®îc c¸i mµ thiªn h¹ cÇn ta ®Ó cã chÝnh s¸ch tho¶ ®¸ng, biÕn c¸i thiªn h¹ cÇn ta trë thµnh hiÖn thùc. C¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®ang chuyÓn sang mét c¬ së vËt chÊt- kü thuËt míi vÒ ch¸t, cho nªn vÒ kh¸ch quan hä cã nhu cÇu chuyÓn nhîng kü thuËt sang c¸c níc kÐm ph¸t triÓn. §iÒu nµy còng t¹o ra mét sè thuËn lîi nhÊt ®Þnh cho chóng ta trong viÖc thu hót nh÷ng kü thuËt ®ã vµ c¸c nguån vèn g¾n víi kü thuËt Êy tõ c¸c níc ph¸t triÓn vÒ c«ng nghiÖp. Nhng ®©y chØ lµ mét c¬ héi thuËn lîi. Kh«ng Ýt níc ®· trë thµnh “ b·i r¸c” kü thuËt . Kü thuËt tiªn tiÕn, c«ng nghÖ tiªn tiÕn lµ c¸i rÊt cÇn ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, nhng c¸c níc ®ã nhËn ®îc kh«ng lµ bao hoÆc nÕu cã th× thiÕu ®ång bé.
MÆt kh¸c trong nh÷ng n¨m qua kinh tÕ níc ta t¨ng trëng kh¸. Tæng s¶n phÈm trong níc(GDP) t¨ng b×nh qu©n h»ng n¨m 7%
Còng ph¶i nãi r»ng, ®Êt níc ta cã søc thu hót ®èi víi t b¶n níc ngoµi. C¸i mµ CNTB thÕ giíi cÇn lµ sù chuyÓn híng sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, th× chóng ta ®· b¾t ®Çu. C«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt níc ®· thu ®îc nh÷ng thµnh tùu bíc ®Çu rÊt quan träng. Nhµ níc ta ®· thiÕt lËp ®îc nhiÒu mèi quan hÖ kinh tÕ víi bªn ngoµi vµ ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i ®îc níc ngoµi ®¸nh gi¸ lµ “ réng më vµ thøc thêi”. Níc ta còng cã mét sè tµi nguyªn quý gi¸, lµ mét thÞ trêng kh«ng ph¶i nhá. §Æc biÖt sù æn ®Þnh chÝnh trÞ lµ c¸i mµ ngêi níc ngoµi cã thÓ tin cËy trong viÖc ®Çu t l©u dµi.
Tuy nhiªn, chóng ta còng ®ang ®øng tríc nh÷ng th¸ch thøc hÕt søc to lín:
Chóng ta ®ang ë vÞ trÝ xuÊt ph¸t kh«ng thuËn lîi cho viÖc ch¹y ®ua kinh tÕ: Níc ta lµ mét níc nghÌo, kÐm ph¸t triÓn ®ang n»m trong khñng ho¶ng kinh tÕ- x· héi, bªn ngoµi ®ang bÞ chÝnh s¸ch bao v©y, cÊm vËn ®Ì nÆng. NÕu so s¸no tæng s¶n phÈm quèc d©n theo ®Çu nagêi n¨m 1987, th× níc at kÐm Th¸i Lan h¬n 6 lÇn, kÐm Philipin h¬n 4 lÇn, kÐm Mal·iia h¬n 13 lÇn, kÐm In®«nªxia gÇn 4 lÇn.
Ph¶i thõa nhËn r»ng CNTBhiÖn ®¹i ®· vµ ®ang gi¶i quyÕt ®îc mét sè mÆt x· héi, dï lµ víi ®éng c¬ v× lîi Ých cña CNTB. ChÝnh CNTB hiÖn ®¹i, mÆc dï còng ®ang khñng ho¶ng, lµ ngêi ®i tiªn phong trong qu¸ tr×nh x· héi ho¸ trong thùc tÕ vµ quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt.
MÆc dï níc ta ®ang chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng song sù chuyÓn biÕn Êy l¹i xuÊt ph¸t tõ mét nÒn kinh tÕ chñ yÕu lµ tù nhiªn, tù cung tù cÊp, hiÖn vËt. Do vËy c¸i thiÕu thèn nhÊt vµ tõ ®ã g©y nhiÒu khã kh¨n nhÊt trong qu¶n lý kinh tÐ nãi chung, qu¶n lý sù håi sinh, dung n¹p, du nhËp CNTB nãi riªnglµ cha cã thãi quen “ lµm ¨n theo kiÓu bu«n b¸n”,thiÕu trÝ thøc vµ ®éi ngò kinh doanh hiÖn ®¹i.MÆc dï ®Êt níc ta cã mét sè tµi nguyªn thiªn nhiªn cã søc hÊp dÉn phÇn nµo ®èi víi ngêi níc ngoµi, song tríc sù t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ, hai u thÕ cña c¸c níc kÐm vµ ®ang ph¸t triÓnlµ tµi nguyªn vµ søc lao ®éng ®· vµ ®ang mÊt ®i ®angs kÓ søc hót ®èi víi c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia.
H¬n n÷a, sù chèng ph¸ con ®êng ®i lªn CNXH ë níc ta cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng ë trong vµ ngoµi níc ngµy cµng trë nªn m¹nh mÏ. Chóng mu toan thùc hiÖn “ diÔn biÕn hoµ b×nh” vµ híng c«ng cuéc ®æi míi cña níc ta ®i chÖch khái con ®êng CNXH .
Nh÷ng mÆt tr¸i cña qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, thùc hiÖn CNTBNN lµ nh÷ng vÊn ®Ò x· héi hÕt søc phøc t¹p, ®Õn møc cã thÓ g©y ra sù bÊt b×nh cña c¶ mét tÇng líp d©n c nµo ®ã tríc sù dung n¹p du nhËp CNTB .
Nãi tãm l¹i, viÖc thùc hµnh CNTBNN ë níc ta sÏ cã c¶ khã kh¨n vµ thuËn lîi. Nhng tríc m¾t khã kh¨n sÏ kh«ng nhá. Chóng ta ph¶i tr¶ gi¸ ®Ó ph¸t triÓn. VÊn ®Ò lµ ph¶i dòng c¶m vµ kh«n ngoan, ph¶i cã chiÕn lîc bíc ®i, h×nh thøc thùc hiÖn h÷u hiÖu.
Trong t×nh h×nh nh trªn, ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc CNTBNN, kh«ng chØ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó chóng ta khai th¸c tiÒm n¨ng cña ®Êt níc, ph¸t huy tèi ®a lîi thÕ so s¸nh, mµ cßn lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó chóng ta thùc hiÖn qu¸ tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ níc ta vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, g¾n sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c cña níc ta víi sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ, g¾n thÞ trêng níc ta víi thÞ trîng thÕ giíi. V× vËy, nÕu nh trong hoµn c¶nh níc Nga khi chuyÓn sang chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, Lªnin ®· thÊy r»ng kh«ng thÓ x©y dùng trùc tiÕp CNXH ë mét níc tiÓu n«ng mµ ph¶i “ b¾c nh÷ng chiÕc cÇu nhá v÷ng ch¾c, ®i xuyªn qua CNTBNN, tiÕn lªn CNXH”, th× trong xu híng quèc tÕ ho¸, khu vùc ho¸ ngµy nay, ph¸t triÓn kinh tÕ TBNN còng lµ qu¸ tr×nh chóng ta “b¾c nh÷ng chiÕc cÇu nhá v÷ng ch¾c” tõ nÒn kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn cña ®Êt níc nèi liÒn víi nÒn s¶n xuÊt lín, tiªn tiÕn cña thÕ giíi, ®Ó xuyªn qua nã ®i lªn CNXH .
Tãm l¹i, trong hiÖn tr¹ng kinh tÕ cña níc ta, th× viÖc ¸p dông c¸c h×nh thøc kinh tÕ TBNN lµ rÊt cÇn thiÕt. Nã gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é khoa häc- c«ng nghÖ, tr×nh ®é x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt, ph¬ng thøc tæ chøc lao ®éng, qu¶n lý kinh doanh, vµ kÕt qu¶ cuèi cïng lµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ, n¨ng suÊt lao ®éng. Më réng c¸c h×nh thøc kinh tÕ TBNN nh mét c«ng cô, c¸ch thøc, biÖn ph¸p ®Ó hoµn chØnh c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN nh»m ®¹t tíi môc tiªu “ d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh”, lµ con ®êng ph¸t triÓn hîp quy luËt kinh tÕ.
3/Mét sè quan ®iÓm vËn dông
3.1/Ph¸t triÓn vµ x©y dùng mét thÞ trêng v¨n minh
Lªnin ®· tõng nãi r»ng: kh«ng thÓ trùc tiÕp chuyÓn lªn chñ nghÜa céng s¶n tõ mét níc cha t¹o ra ®îc nÒn mãng kinh tÕ cña CNXH, do ®ã cÇn ph¶i biÕt lîi dông CNTBNN víi tÝnh c¸ch lµ bíc qu¸ ®é lªn CNXH , ph¶i th«ng qua con ®êng gi¸n tiÕp ®ã lµ trao ®æi hµng ho¸. Ngµy nay ®· cã sù thèng nhÊt vÒ tÝnh chÊt hµng ho¸ cña nÒn kinh tÕ qu¸ ®é lªn CNXH, cña nÒn kinh tÕ XHCN; vÒ xu híng toµn cÇu ho¸ cña kinh tÕ hµng ho¸. Nh×n mét c¸ch tæng qu¸t, yÕu tè quan träng nhÊt ®Ó nhËn thøc vµ thùc hµnh chÕ ®é CNTBNN ë níc ta, lµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ trêng.Song,toµn bé vÊn ®Ò còng míi chØ ë bíc ®Çu, nhiÒu vÊn ®Ò hÇu nh vÉn cßn ®ang ë phÝa tríc, ®ang ph¶i chê c©u tr¶ lêi trong tæ chøc thùc tiÔn.
TiÕn bé kinh tÕ cña thÕ kû 20 hoµn toµn kh¼ng ®Þnh r»ng, chØ cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng míi cã kh¶ n¨ng b¶o ®¶m møc hiÖu qu¶ cao trong nÒn kinh tÕ quèc d©n.Trong thùc tÕ, thÞ trêng ë c¸c níc rÊt kh¸c nhau, tuú thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn, c¬ cÊu kinh tÕ x·héi ®· h×nh thµnh, tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ häc vÊn cña x· héi cïng nhiÒu nh©n tè kh¸c n÷a. Bëi thÕ, hËu qu¶ kinh tÕ- x· héi cña ho¹t ®éng thÞ trêng ë c¸c x· héi kh¸c nhau hoµn toµn kh«ng gièng nhau. Do vËy, cÇn lµm râ tÝnh ®Æc thï cña nÒn kinh tÕ níc ta trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi vµ ®Ò phßng nh÷ng khuynh híng, nh÷ng quan hÖ thÞ trêng kh«ng lµnh m¹nh cã thÓ diÔn ra vµ dÉn tíi mét lo¹i h×nh CNTBNN mÊt ®Þnh híng XHCN.
§Êt níc ta chuyÓn sang ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng vµ hoµ nhËp vµo thÞ trêng hiÖn ®¹i tõ mét kÕt cÊu kinh tÕ tiÓu n«ng, cho nªn chóng ta cÇn ph¶i tr¶i qua ba bíc chuyÓn ho¸: Sù chuyÓn ho¸ nÒn kinh tÕ tù nhiªn cña nh÷ng ngêi trùc tiÕp s¶n xuÊt thµnh nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ; sù chuyÓn ho¸ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ thµnh nÒn kinh tÕ TBCN; vµ sù chuyÓn ho¸ nÒn kinh tÕ TBCN sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng XHCN . Tõ mét nÒn kinh tÕ vèn lµ tiÓu n«ng kh«ng thÓ véi vµng, nhanh chãng chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn ®¹i. §Ó cã bíc chuyÓn ho¸ thø nhÊt, cÇn ph¶i ph¸t triÓn sù ph©n c«ng x· héi trong n«ng nghiÖp, ph¶i cã sù chuyªn m«n ho¸ nh÷ng ngêi s¶n xuÊt c¸ thÓ riªng lÎ. §Ó cã bíc chuyÓn ho¸ thø hai, nh÷ng ngêi s¶n xuÊt riªng lÎ ph¶i ë vµo c¸c quan hÖ c¹nh tranh víi nhau. ChÝnh tõ ®iÓm xuÊt ph¸t nh thÕ mµ quan hÖ thÞ trêng rÊt phøc t¹p vµ thËm chÝ cã thÓ diÔn ra ®Çy bÖnh ho¹n.
MÆt kh¸c, ë ®a sè c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, qu¸ tr×nh ph©n r· kinh tÕ tù nhiªn vµ nöa tù nhiªn cßn cha kÕt thóc. PhÇn c¬ b¶n cña kinh tÕ cßn mang nh÷ng h×nh thøc vµ ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt cæ lç, kh«ng thÓ b¶o ®¶m ph¬ng tiÖn sinh sèng cho ®a sè d©n c.ViÖc l«i cuèn thµnh phÇn réng lín ®ã vµo quan hÖ thÞ trêng diÔn ra ®Çy bÖnh ho¹n víi biÓu hiÖn lµ sè lîng nh©n c«ng rÎ t¨ng nhanh do d©n chuyÓn tõ n«ng th«n ®Õn. Nhµ níc cã vai trß hÕt søc quan träng ë ®©y trong viÖc h×nh thµnh c¸c quan hÖ thÞ trêng.Qua thùc tiÔn, ë c¸c níc nµy ®· h×nh thµnh mét thÞ trêng rÊt ®Æc thï ®îc gäi lµ thÞ trêng ®Çu c¬- trôc lîi. §ã lµ mét thÞ trêng h×nh thµnh nh mét m¾t kh©u nèi liÒn kinh tÕ thÕ giíi víi tµi nguyªn cña kinh tÕ l¹c hËu.
Tãm l¹i, ®Ó thùc hµnh CNTBNN trong ®iÒu kiÖn níc ta, tríc hÕt cÇn ph¸t triÓn m¹nh kinh tÕ thÞ trêng phï hîp víi ®iÓm xuÊt ph¸t cña níc ta vµ theo híng mét thÞ trêng v¨n minh, nghÜa lµ ph¶i cã sù ®iÒu tiÕt chÝn ch¾n cña Nhµ níc dùa vµo sù tham gia d©n chñ cña ®«ng ®¶o quÇn chóng.
3.2/Ph¸t huy m¹nh mÏ tiÒm n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ.
S¶n xuÊt hµng ho¸ kh«ng thÓ ra ®êi nÕu kh«ng cã sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng x· héi vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh. Tr×nh ®é ph©n c«ng vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt lµ kÕt qu¶ vµ lµ biÓu hiÖn tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt ®¹t ®Õn tr×nh ®é nµo. NÒn kinh tÕ thÞ trêng TBCN hiÖn ®¹i së dÜ ®îc coi lµ hiÖn ®¹i v× dùa trªn tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i.
T duy kinh tÕ míi ®· chØ ra nh÷ng sai lÇm cña qu¸ khø, ®ång thêi còng chØ ra cÇn ph¶i thõa nhËn trong thùc tÕ mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ viÖc ph¸t huy ®Õn møc tèi ®a c«ng suÊt cña chóng, chÝnh lµ mét yÕu tè ®Ó ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc lîng s¶n xuÊt, nhê ®ã mµ ph¸t triÓn sù ph©n c«ng vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. ChØ khi Êy míi cã tiÒn ®Ò ph¸t triÓn m¹nh mÏ kinh tÕ hµng ho¸.
S¶n xuÊt hµng ho¸ dï lµ ë tr×nh ®é nµo còng lµ nÒn s¶n xuÊt ®Æt nh÷ng ngêi s¶n xuÊt vµo c¸c quan hÖ c¹nh tranh víi nhau. ChÝnh c¹nh tranh l¹i lµ nh©n tè ph¸t triÓn s¶n xuÊt m¹nh mÏ, lµ ®éng c¬ lín nhÊt cña ngêi s¶n xuÊt trong bÊt cø nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nµo, kÓ c¶ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®Þnh híng lªn CNXH nh ë níc ta.
Trªn quan ®iÓm v× lîi Ých ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc lîng s¶n xuÊt, ®Èy m¹nh sù ph©n c«ng vµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt, ®Èy m¹nh c¹nh tranh vµ t¹o ra tØ suÊt hµng ho¸ vµ sè lîng hµng ho¸ ngµy cµng cao vµ nhiÒu, trªn quan ®iÓm Êy thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong ®iÒu kiÖn ë níc ta hiÖn nay. Trong ®iÒu kiÖn míi, kinh tÕ t nh©n lµ nÒn kinh tÕ mµ c¸c chñ thÓ cña nã tù chñ tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh v× lîi Ých trùc tiÕp cña c¸ nh©n m×nh dï t liÖu s¶n xuÊt thuéc quyÒn së h÷u cña ai, dï cã hay kh«ng thuª lao ®éng. Nh vËy, c¸i gäi lµ kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ hé , kinh tÕ gia ®×nh hiÖn nay, theo quan niÖm trªn cïng n»m trong ph¹m trï kinh tÕ t nh©n.
Do kinh tÕ t nh©n cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh hµng ho¸ ho¸ nÒn kinh tÕ ë níc ta, tÝnh tíi tiÒm lùc cña nÒn kinh tÕ Êy, cho nªn Nhµ níc ta cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ hç trî cho nÒn kinh tÕ Êy ph¸t triÓn.
Nhµ níc cßn cã chÝnh s¸ch kÝch thÝch kinh tÕ t nh©n ph¸t triÓn vµ chÝnh tõ sù ph¸t triÓn nµy mµ xuÊt hiÖn nhiÒu kh¶ n¨ng thùc hµnh CNTBNN , ng¨n ngõa ®îc sù ph¸t triÓn kh«ng lµnh m¹nh cña kinh tÕ t nh©n, lµm cho chóng trë thµnh c¸i “ kh«ng ®¸ng sî”, c¸i “ ®¸ng mong ®îi”. Nhµ níc cã thÓ híng dÉn sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t nh©n, ®Æc biÖt lµ t nh©n TBCN th«ng qua rÊt nhiÒu h×nh thøc kinh tÕ TBNN nh sù liªn kÕt gi÷a Nhµ níc víi t nh©n, víi hîp t¸c x· t nh©n, víi c¬ së kinh doanh TBCN; sù tham gia cña Nhµ níc vµo c¸c c«ng ty cæ phÇn t nh©n; Nhµ níc cho t nh©n thuª c¸c c¬ së kinh tÕ hoÆc t liÖu s¶n xuÊt cña toµn d©n...
3.3/ BiÕt häc tËp chñ nghÜa t b¶n
Chñ nghÜa t b¶n lµ mét giai ®o¹n lÞch sö cùc kú quan träng trong lÞch sö ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi. Suy ®Õn cïng CNTB còng lµ thµnh tùu cña nh©n lo¹i, chø kh«ng ph¶i tõ trªn trêi r¬i xuèng. Kh«ng cã CNTB th× kh«ng cã CNXH.
BÊt cø chÕ ®é x· héi nµo víi tÝnh c¸ch lµ mét nÊc thang tÊt yÕu lÞch sö cña sù tiÕn ho¸ ®Òu chøa ®ùng nh÷ng gi¸ trÞ mang tÝnh nh©n lo¹i. Vµ chÝnh nh÷ng c¸i ®ã ®· thóc ®Èy x· héi loµi ngêi tiÕn lªn kh«ng ngõng vµ hoµn thiÖn. CNTB còng kh«ng n»m ngoµi th«ng lÖ ®ã. Nh÷ng thµnh tùu t duy kinh tÕ míi chØ ra r»ng: nh÷ng níc kinh tÕ l¹c hËu chØ cã lîi dông CNTB th× míi cã thÓ lµm cho ®Êt níc phån vinh giµu m¹nh. Thùc tiÔn chØ ra r»ng, ®Ó qu¸ ®é lªn CNXH cÇn ph¶i biÕt lîi dông CNTB b»ng c¸ch thùc hµnh CNTBNN trong ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ míi... ViÖc sö dông nh÷ng ph¬ng ph¸p Êy tõ tríc tíi nay vÉn ®îc quan niÖm lµ CNTB .
Lý luËn vÒ CNTBNN cña Lªnin còng chÝnh lµ mét biÓu hiÖn sinh ®éng cña sù cÇn thiÕt ph¶i häc tËp CNTB . CÇn ph¶i qu¸n triÖt trong thùc tiÔn luËn ®iÓm cña Lªnin r»ng kh«ng thÓ h×nh dung mét thø chñ nghÜa x· héi nµo kh¸c h¬n lµ CNXH dùa trªn c¬ së tÊt c¶ nh÷ng bµi häc mµ nÒn v¨n minh lín cña CNTB ®· thu ®îc.
3.4/ X¸c ®Þnh bíc ®i hiÖn thùc cã hiÖu qu¶.
ViÖc x¸c ®Þnh nh÷ng bíc ®i còng lµ mét quan ®iÓm chiÕn lîc. Bíc ®i ®óng hay sai cã quan hÖ mËt thiÕt ®Õn hiÖu qu¶ Ýt hay nhiÒucña viÖc thùc hµnh CNTBNN. Còng cã thÓ coi ®©y lµ chiÕn lîc kinh doanh tõ ®ã mµ cã thÓ x¸c ®Þnh ph¬ng híng, h×nh thøc, tr×nh ®é cô thÓ, nh÷ng c¸i nµo cÇn tr¶ trong khi thùc hµnh CNTBNN qua c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau. Râ rµng lµ kh«ng thÓ n«n nãng, véi vµng, “duy ý chÝ”.
Kinh nghiÖm bao trïm vµ còng lµ vÊn ®Ò ®Çu tiªn ph¶i gi¶i ®¸p lµ lµm thÕ nµo x¸c ®Þnh ®Þa vÞ c¹nh tranh cã hiÖu qu¶? Nh÷ng yÕu tè nµo cã thÓ quyÕt ®Þnh vÞ trÝ c¹nh tranh cña mçi níc? Do 4 yÕu tè: kü thuËt, kh¶ n¨ng tµi chÝnh, kiÕn thøc qu¶n lý s¶n xuÊt, nghÖ thuËt tiÕp cËn thÞ trêng. Vµ ®Ó cã ®îc 4 yÕu tè Êy ph¶i cã bíc ®i hiÖn thùc ®Ó tõng bíc chuyÓn ho¸, x¸c lËp vµ n©ng dÇn ®Þa vÞ cña hä trªn trêng kinh doanh quèc tÕ.
Bíc ®i ban ®Çu ®îc gäi lµ “ theo sau”
Nh÷ng níc xuÊt ph¸t tõ t×nh tr¹ng kinh tÕ yÕu kÐm vÒ nhiÒu mÆt, th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh thÊp, s¶n phÈm khã cã thÓ ®i vµo thÞ trêng quèc tÕ. T×nh h×nh ®ã buéc hä ph¶i “ theo sau” c¸c c«ng ty ®éc quyÒn xuyªn quèc gia díi nh÷ng h×nh thøc c«ng ty së h÷u toµn phÇn cña níc ngoa× vµ së h÷u hçn hîp nhng s¶n xuÊt vµ tiªu thô hoµn toµn tr«ng cËy vµo c«ng ty níc ngoµi.
Bíc thø hai ®îc gäi lµ “ ®uæi b¾t”
Khi chÊm døt thêi kú “ theo sau”, nÒn s¶n xuÊt ë trong níc ®· trëng thµnhë møc ®é nhÊt ®Þnh. S¶n xuÊt kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc chÕ t¹o cïng lo¹i s¶n phÈm, mµ b¾t ®Çu cã tham väng “ ®uæi kÞp” c¸c c«ng ty níc ngoµi b»ng c¸ch tù chÕ t¹o mét sè chi tiÕt, n©ng cÊp chÊt lîng s¶n phÈm.
Môc tiªu cuèi cïng lµ “ vît lªn”
Môc tiªu nµy chØ trë thµnh hiÖn thùc khi ®· san b»ng ®îc hè ng¨n c¸ch vÒ kü thuËt, s¶n xuÊt, qu¶n lý vµ ho¹t ®éng tiÕp thÞ ë c¸c c«ng ty liªn, xuyªn quèc gia.
Qua kinh nghiÖm thùc hµnh CNTBNN ë c¸c níc c«ng nghiÖp míi ë ch©u A cho thÊy nh÷ng h×nh thøc kinh tÕ tuú thuéc vµo thÕ vµ lùc cña b¶n th©n, vµo môc tiªu kinh tÕ- x· héi cÇn ®¹t tíi trong tõng giai ®o¹n cô thÓ.
4/ Nh÷ng h×nh thøc cña CNTBNN ®ang vËn dông ë ViÖt Nam.
Kinh tÕ t b¶n Nhµ níc bao gåm c¸c h×nh thøc hîp t¸c liªn doanh gi÷a kinh tÕ nhµ níc víi t b¶n t nh©n trong nãc vµ hîp t¸c liªn doanh gi÷a kinh tÕ nhµ níc víi t b¶n níc ngoµi, kinh tÕ t b¶n nhµ níc ra ®êi cßn do Nhµ níc XHCN gãp vèn cæ phÇn, hoÆc cho t nh©n ë trong vµ ngoµi níc thuª tµi s¶n. C¸c chñ thÓ tham gia lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc, doanh nghiÖp t nh©n (trong vµ ngoµi níc),doanh nghiÖp tËp thÓ vµ ngêi lao ®éng. Kinh tÕ t b¶n nhµ níc cã vai trß quan träng trong viÖc ®éng viªn tiÒm n¨ng to lín vÒ vèn, c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng tæ chøc qu¶n lý... cña c¸c nhµ t b¶n v× lîi Ých cña b¶n th©n hä, còng nh cña c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt níc.Thµnh phÇn kinh tÕ nµy cã xu híng ngµy cµng t¨ng cïng víi sù lín m¹nh cña c¸c nhµ ®Çu t trong nãc, sù gia t¨ng cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi, sù ®a d¹ng ho¸ së h÷u vµ cæ phÇn ho¸ cã hiÖu qu¶ doanh nghiÖp nhµ níc. ChÝnh phñ ®· t¹o ®îc lßng tin víi c¸c nhµ ®Çu t t nh©n th«ng qua viÖc t¹o lËp m«i trêng ®Çu t thuËn lîi, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t th«ng tho¸ng, cëi më vµ æn ®Þnhv.v..trong viÖc thu hót vèn, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghiÖp vµ qu¶n lý c¸c nhµ ®Çu t t nh©n, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. Nã ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo yªu cÇu cña kinh tÕ thÞ trêngvµ yªu caµu cña c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
Trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN, §¶ng ta chñ tr¬ng ¸p dông mét c¸ch phæ biÕn c¸c h×nh thøc kinh tÕ TBNN, ¸p dông nhiÒu ph¬ng thøc gãp vèn liªn doanh gi÷a Nhµ níc víi c¸c nhµ kinh doanh t nh©n trong níc nh»m t¹o thÕ, t¹o lùc cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¸t triÓn, t¨ng søc hîp t¸c vµ c¹nh tranh víi bªn ngoµi. C¶i thiÖn m«i trêng ®Çu t vµ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý ®Ó thu hót cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t trùc tiÐep cña níc ngoµi. B¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ngêi lao ®éng trong c¸c xÝ nghiÖp hîp t¸c, liªn doanh.
Kinh tÕ TBNN lµ cÇu nèi gi÷a s¶n xuÊt nhá vµ s¶n xuÊt lín hoÆc “nhÞp cÇu trung gian” ®i lªn CNXH . Trong thùc tÕ cã nhiÒu h×nh thøc kinh tÕ TBNN . Trong ®iÒu kiÖn níc ta hiÖn nay ®¸ng chó ý lµ nh÷ng h×nh thøc võa cã tÝnh chÊt phæ biÕn trªn thÕ giíi v÷a cã tÝnh hiÖu qu¶ cao:
4.1/ T« nhîng
§©y lµ lo¹i h×nh NHµ níc v« s¶n nhêng cho t b¶n níc ngoµi quyÒn khai th¸c mét sè xÝ nghiÖp , hÇm má, khu rõng... díi sù kiÓm so¸t cña Nhµ níc.
T« nhîng lµ h×nh thøc ®¬n gi¶n nhÊt, rµnh m¹ch nhÊt cña CNTBNN. Khi nhËn t« nhîng chÝnh lµ nhµ t b¶n ®· tho¶ thuËn víi nhµ níc nh÷ng ®iÒu kiÖn rµng buéc nh»m thu ®îc lîi nhuËn vµ lîi nhuËn siªu ng¹ch hoÆc kiÕm nguyªn liÖu quý hiÕm mµ hä kh«ng t×m ®îc b»ng c¸ch kh¸c. Níc ta- do nhµ níc lµ ®¹i diÖn- “ ph¶i hy sinh mét phÇn lîi nhuËn, cã khi lµ lîi nhuËn bÐo bë, cho nhµ t s¶n t« nhîng, nhng sÏ du nhËp ®îc s¶n xuÊt lín, hiÖn ®¹i , t¹o ra viÖc lµm vµ t¨ng s¶n phÈm x· héi, x©y dùng ®îc nh÷ng xÝ nghiÖp kiÓu mÉu cho CNXH ngang víi CNTB hiÖn ®¹i. Víi lo¹i h×nh nµy, nhµ níc v« s¶n vµ t b¶n níc ngoµi cïng ký kÕt mét hîp ®ång gäi lµ hîp ®ång t« nhîng trong ®ã quy ®Þnh râ: thêi h¹n khai th¸c, quy m« xÝ nghiÖp, khèi lîng ®Çu t, s¶n lîng, doanh lîi cña ®«i bªn, ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng b×nh thêng vµ nh÷ng c¨n cø ®Ó huû bá hîp ®ång tríc thêi h¹n... §©y lµ h×nh thøc kinh tÕ võa cã lîi cho nhµ níc v« s¶n, võa cã lîi cho t b¶n níc ngoµi. Nh vËy mäi h×nh thøc hîp t¸c, kªu gäi ®Çu t níc ngoµi, ®Òu thuéc lo¹i h×nh t« nhîng. Tuy nhiªn, ®Ó thùc sù cã lîi khi ¸p dông h×nh thøc nµy, nhµ níc cÇn:thø nhÊt,cã th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ t c¸ch ph¸p nh©n, tiÒm lùc tµi chÝnh, tr×nh ®é c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng qu¶n lý... cña ®èi t¸c níc ngoµi; thø hai,ph¶i cã ®éi ngò c¸n bé, nh©n viªn trong c¸c ngµnh thuÕ, h¶i quan, thÈm ®Þnh dù ¸n... thËt sù trong s¹ch vÒ phÈm chÊt, giái vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô. ChØ cã nh thÕ th× viÖc ký kÕt, thùc hiÖn hîp ®ång míi kh«ng g©y nªn nh÷ng tæn thÊt cho nÒn kinh tÕvµ kh«ng g©y trë ng¹i cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi.
ëë níc ta, tõ khi LuËt ®Çu t níc ngoµi ®îc ban hµnh, h×nh thøc t« nhîng ph¸t triÓn kh¸ ®a d¹ng, phong phó vµ gãp phÇn t¹o nªn sinh khÝ míi cña nÒn kinh tÕ. §Æc biÖt, nã gióp cho viÖc gia t¨ng ®Òu ®Æn vèn ®Çu t, t¹o thªm nhiÒu chç lµm vµ ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt.
4.2/ H×nh thøc liªn doanh liªn kÕt gi÷a nhµ níc víi c¸c chñ së h÷u ngoµi quèc doanh ë trong níc hoÆc víi c¸c chñ së h÷u ë c¸c níc TBCN .
H×nh thøc nµy, ®îc c¸c nhµ kinh tÕ, kÓ c¶ TBCN hiÖn ®¹i, coi lµ “mét ý tëng tuyÖt vêi” . Sù khai th¸c triÖt ®Ó t tëng vÒ CNTBNN ®ßi hái ph¶i më réng kh¸i niÖm liªn doanh, liªn kÕt . Kh«ng ph¶i chØ liªn doanh, liªn kÕt víi CNTB tõ bªn ngoµi, mµ c¶ víi CNTB néi ®Þa, víi c¸c c¬ së thuéc thµnh phÇn kinh tÕ t nh©n, kÓ c¶ hîp t¸c x· t nh©n. Th«ng qua sù liªn doanh, liªn kÕt gi÷a nhµ níc vµ c¸c chñ thÓ së h÷u ngoµi quèc doanh ë trong níc, nhµ níc cã thÓ huy ®éng ®îc nhiÒu vèn, ®æi míi kü thuËt vµ quy tr×nh c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm... §ång thêi nhµ níc còng thùc hiÖn ®îc thuËn lîi chøc n¨ng kiÓm kª, kiÓm so¸t, híng dÉn, ®iÒu tiÕt sù ph¸t triÓn ®Ó thóc ®Èy c¶i c¸ch c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¬ cÊu s¶n phÈm cho phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ trêng trong níc vµ thÕ giíi, cÊu tróc l¹i nÒn kinh tÕ.
Qua thùc tÕ cho thÊy vèn ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 18%, trong ®ã vèn ng©n s¸ch nhµ níc chiÕm 22,5% vµ t¨ng 15,3%; vèn tÝn dông ®Çu t nhµ níc chiÕm trªn 12%, t¨ng trªn 23%; vèn cña doanh nghiÖp nhµ níc chiÕm trªn 14%, t¨ng trªn23%; vèn ®Çu t cña d©n vµ t nh©n chiÕm trªn 27%, t¨ng gÇn 10%; vèn ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi chiÕm trªn 24%, t¨ng 20,5%. §Çu t ph¸t triÓn so víi GDP t¨ng tõ 18% n¨m 1990 lªn 28% n¨m 2000.Nguån vèn trong níc ®· ®îc khai th¸c kh¸ h¬n, chiÕm trªn 60% tæng vèn ®Çu t. Nhê vËy mµ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña h×nh thøc kinh tÕ nµy ®îc t¨ng cêng râ rÖt.
C¸c níc trªn thÕ giíi hiÖn nay ®Òu ®ang trªn con ®êng t×m kiÕm h×nh thøc liªn doanh kinh tÕ cã loùi nhÊt. H×nh thøc liªn doanh nµy ®· vµ ®ang cã xu híng më réng, kh«ng nh÷ng víi nhiÒu níc, mµ cßn ®ang ph¸ vì quan niÖm ®éc quyÒn liªn doanh.
Thùc tiÔn trong níc vµ thÕ giíi cho thÊy, ®Ó liªn doanh ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi, chÝnh trÞ, cÇn ph¶i gi¶i ®¸p mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò liªn quan: Liªn doanh ®Ó s¶n xuÊt c¸i g×? , ph¶i lùa chän “ b¹n cïng ch¬i” ë bªn ngoµi vµ c¬ së trong níc liªn doanh víi níc ngoµi nh thÕ nµo? lùa chän c¬ së trong níc ®Ó liªn doanh víi níc ngoµi?
4.3/C«ng ty cæ phÇn víi tÝnh c¸ch lµ h×nh thøc kinh tÕ TBNN vµ cæ phÇn ho¸ xÝ nghiÖp ®Ó thµnh lËp xÝ nghiÖp TBNN .
C«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc phæ biÕn nhÊt cña xÝ nghiÖp lín trong c¸c níc TBCN. T b¶n cña c¸c xÝ nghiÖp ®ã ®îc h×nh thµnh do b¸n cæ phÇn vµ tr¸i kho¸n. C«ng ty cæ phÇn xuÊt hiÖn lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, do yªu cÇu tËp trung t b¶n vµ cã vai trß rÊt lín trong viÖc ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt. Sù tån t¹i cña nã kh«ng nh÷ng chØ lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh tÝch tô vèn, mµ cßn lµ nhu cÇu kh¸ch quan cña viÖc cñng cè tÝnh hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn nãi chung, cña quèc doanh nãi riªng.
Cïng víi viÖc x©y dùng c¸c c«ng ty cæ phÇn b¾t ®Çu tõ viÖc b¸n cæ phÇn vµ thu hót vèn, c«ng ty cæ phÇn cßn ®îc thµnh lËp trªn c¬ së c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh hiÖn hµnh b»ng biÖn ph¸p “cæ phÇn ho¸ xÝ nghiÖp” mµ gÇn ®©y ®îc bµn tíi nhiÒu. Thùc chÊt cña biÖn ph¸p nµy lµ chuyÓn së h÷u Nhµ níc thµnh së h÷u tËp thÓ, hçn hîp; lµ lµm gän nhÑ, tèi u thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, t¨ng thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ, c¸ thÓ t nh©n. Nã lµ gi¶i ph¸p nh»m tho¸t khái t×nh tr¹ng lµm ¨n thua lç cña c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh. ¥ níc ta, theo sè liÖu ®iÒu tra cña Tæng côc thèng kª n¨m 1990 th× 38%( trong tæng sè 12.084 xÝ nghiÖp quèc doanh) bÞ lç.Sè c¬ së nµy can gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh tíi 6.270 tû ®ång ( 38% tæng gi¸ trÞ tµi s¶n) vµ 787,3 ngh×n lao ®éng , b»ng 32,9% tæng sè lao ®éng cña kinh tÕ quèc d©n. Nã cßn lµ gi¶i ph¸p ®Ó gãp phÇn kh¾c phôc t×nh tr¹ng phæ biÕn vµ nghiªm tang hiÖn nay lµ sù thÊt tho¸t tµi s¶n , l·ng phÝ díi nhiÒu h×nh thøc. VÝ dô, theo b¸o c¸o cña Uû ban nh©n d©n thµnh phè Hå ChÝ Minh n¨m 1991, trong sè 19 gi¸m ®èc cÇn møc l¬ng ®ang chÞu thuÕ thu nhËp thÊp nhÊt lµ 600 ngh×n ®ång/th¸ng, 15 nagêi thu trªn 1 triÖu ®ång; ngêi thu nhËp cao nhÊt lµ 23 triÖu 670 ngh×n ®ång/ th¸ng. B×nh qu©n thu nhËp cña mçi ngêi trong 19 ngêi nµy lµ 6 triÖu 432 ngh×n ®ång/th¸ng.
Cæ phÇn ho¸ lµ gi¶i ph¸p ®îc biÕt ®Õn tõ hµng tr¨m n¨m nay. Cæ phÇn ho¸ xÝ nghiÖp nhµ níc ®ang trë nªn phæ biÕn vµ ®em l¹i kÕt qu¶ râ rÖt ë hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi. §©y còng lµ xu thÕ tÊt yÕu cña níc ta. Tuy nhiªn,ë níc ta, c¸i khã hiÖn nay lµ s¶n xuÊt cha æn ®Þnh, l¹m ph¸t vÉn cßn cao, sè ®«ng ngêi lao ®éng kh«ng cã vèn ®Ó gãp cæ phÇn. §iÒu quan t©m ë ®©y lµ: tõ trong thùc hµnh “ cæ phÇn ho¸” xÝ nghiÖp nhµ níc mµ t¹o ra nh÷ng h×nh thøc kinh tÕ TBNN. Trong ®iÒu kiÖn níc ta, xuÊt ph¸t tõ nh÷ng khã kh¨n, trë ng¹i vÒ mäi mÆt, sù h×nh thµnh nh÷ng c«ng ty cæ phÇn víi tÝnh c¸ch lµ h×nh thøc kinh tÕ TBNN lµ viÖc lµm cã nhiÒu kh¶ n¨ng hiÖn thùc.
4.4/§Æc khu kinh tÕ.
§Æc khu kinh tÕ lµ mét vïng l·nh thæ quèc gia mµ trªn ®ã ngêi ta ¸p dông chÕ ®é ®Æc biÖt ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. Môc tiªu cña nã lµ t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nÒn s¶n xuÊt, t¨ng cêng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu, thu hót ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi, ®Èy nhanh c¸c qu¸ tr×nh khai th¸c c«ng nghÖ, kü thuËt míi vµ häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña thÕ giíi.
§Æc khu kinh tÕ lµ mét néi dung quan träng trong chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i, mang tÝnh chÊt míi cña nÒn kinh tÕ thÕ gioeÝ. Víi vai trß lµ “cÇu nèi” nÒn kinh tÕ trong níc víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, c¸c ®Æc khu kinh tÕ cã ý nghÜa rÊt quan träng ®Ó biÕn c¸c ®êng lèi, chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña c¸c níc nµy thµnh hiÖn thùc. §Æc khu kinh tÕ kh«ng chØ xuÊt hiÖn ë c¸c níc XHCN, mµ cßn xuÊt hiÖn ë c¸c níc cã chÕ ®é chÝnh trÞ kh¸c nhau, thËm chÝ ngay c¶ ë c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn. VÞ trÝ ®Þa lý kinh tÕ lµ yÕu tè quan träng nhÊt trong viÖc lùa chän thµnh lËp “ ®Æc khu kinh tÕ”. Muèn cuèn hót viÖc ®Çu t trùc tiÕp cña níc ngoµi, ®iÒu quan träng lµ c¸c ®Æc khu kinh tÕ ph¶i cã ®îc m«i trêng cho ho¹t ®éng kinh tÕ cµng gÇn v¬Ý ®iÒu kiÖn vµ tr×nh ®é bªn ngoµi cµng tèt. Sù kÕt hîp mét c¸ch tho¶ ®¸ng c¸c lîi Ých gi÷a níc chñ nhµ, vïng së t¹i vµ ngêi níc ngoµi bá vèn ®Çu t lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt ®èi víi sù ra ®êi vµ phats triÓn c¸c ®Æc khu kinh tÕ.Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ- x· héi còng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Ó níc ngoµi yªn t©m bá vèn ®Çu t ë ®Æc khu kinh tÕ.
4.5/ Khu c«ng nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu
Khu c«ng nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu lµ khu c«ng nghiÖp ®îc quy ®Þnh chuyªn m«n s¶n xuÊt chñ yÕu cho xuÊt khÈu, trong ®ã ngêi ta ¸p dông quy chÕ tù do thuÕ quan, tù do mËu dÞch. VÒ thùc chÊt ®©y còng ®îc coi lµ mét h×nh thøc cña CNTBNN . ë ®©y kh«ng ph¶i chØ cã mét lo¹i h×nh kinh tÕ TBNN ®¬n ®éc, thuÇn tuý, mµ cã nhiÒu h×nh thøc cô thÓ, bao gåm c¶ h×nh thøc t« nhîng , liªn doanh...
HiÖn nay ë níc ta ®ang chñ tr¬ng thÝ ®iÓm thµnh lËp khu chÕ xuÊt ë T©n ThuËn; v× vÊn ®Ò cßn hÕt søc míi mÎ nªn chóng ta cÇn ph¶i tham kh¶o kinh nghiÖm c¸c khu chÕ xuÊt trªn thÕ giíi.
4.6/ Nhµ níc v« s¶n cho t b¶n trong vµ ngoµi níc, cho n«ng d©n thuª c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c t liÖu s¶n xuÊt thuéc së h÷u toµn d©n.
§©y còng lµ mét h×nh thøc kinh tÕ TBNN ®îc Lªnin rÊt coi träng. Trong c¶i c¸ch, ®æi míi kinh tÕ hiÖn nay ë nhiÒu níc ®i theo con ®êng XHCN ®· vµ ®ang thùc hiÖn h×nh thøc kinh tÕ nµy. ¥ níc ta, lo¹i h×nh nµy chØ ®îc ¸p dông ®Çy ®ñ vµ ®óng nghÜa tõ khi §¶ng vµ Nhµ níc ta thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi. Víi luËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc, h×nh thøc nµy ch¾c ch¾n sÏ cã bíc ph¸t triÓn míi trong nhiÒu lÜnh vùc, ®Æc biÖt lµ trong n«ng nghiÖp.
4.7/ Nhµ níc v« s¶n thuª nhµ t b¶n víi danh nghÜa lµ nhµ bu«n.
Trong trêng hîp nµy, nhµ níc giao cho nhµ t b¶n b¸n nh÷ng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp nhµ níc vµ thu mua cho nhµ níc nh÷ng s¶n phÈm mµ m×nh cÇn. Hoµn thµnh nhiÖm vô, nhµ t b¶n ®îc nhµ níc tr¶ cho mét mãn tiÒn hoa hång nhÊt ®Þnh. Trong kinh tÕ thÞ trêng, tiªu thô hµng ho¸ trë thµnh vÊn ®Ò sèng cßn cña mäi doanh nghiÖp. H¬n ai hÕt, t b¶n th¬ng nghiÖp lµ ngêi cã u thÕ trong viÖc mua b¸n hµng ho¸ ®¹t hiÖu qu¶ cao. Sö dông hä, nhµ níc sÏ tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ lu th«ng, ®Èy nhanh ®îc vßng quay cña vèn vµ ®Èy m¹nh ®îc qu¸ tr×nh tËp trung s¶n xuÊt.
4.8/ C¸c t nh©n hïn vèn víi nhau lËp ra c¸c hîp t¸c x· díi sù híng dÉn cña Nhµ níc.
§©y lµ h×nh thøc tËp trung vµ x· héi ho¸ s¶n xuÊt diÔn ra díi t¸c ®éng cña quy luËt kinh tÕ. Bëi vËy, quy m« vµ ho¹t ®éng cña hîp t¸c x· lµ do hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ n¨ng suÊt lao ®éng cña nã quyÕt ®Þnh.
Chóng ta vÉn thêng nãi: ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN, lµ mét m« h×nh cha cã tiÒn lÖ trong lÞch sö. Tuy nhiªn, nÕu nghiªn cøu thËt kü lý luËn cña Lªnin vÒ CNTBNN, h¹t nh©n cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi, chóng ta cã thÓ t×m thÊy ë ®Êy nh÷ng ý tëng “ chÊm ph¸” ban ®Çu vÒ m« h×nh nh vËy.
5/ §iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó sö dông CNTBNN
Lóc ®Ò xíng vµ thùc hµnh chÝnh s¸ch CNTBNN, Lªnin ®· chØ râ, CNTBNN lµ thø CNTB phôc vô sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc( gi¸m s¸t, kiÓm tra, quy ®Þnh c¸c h×nh thøc, tr×nh tùv.v.). Do vËy, sù thµnh c«ng cña chÝnh s¸ch nµy phô thuéc vµo kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt cña Nhµ níc, vµo møc ®é trëng thµnh cña giai cÊp v« s¶n vµ quÇn chóng lao ®éng nãi chung.Díi ®©y lµ mét sè ®iÒu kiÖn chñ yÕu :
Thø nhÊt, Kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt cña nhµ níc XHCN. XÐt vÒ nguån gèc, CNTBNN lµ thø CNTB g¾n liÒn víi Nhµ níc, cho nªn tÝnh chÊt vµ kÕt côc cña nã nh thÐ nµo lµ tuú thuéc vµo tÝnh chÊt cña nhµ níc vµ kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt cña nhµ níc Êy. CNTBNN trong ®iÒu kiÖn qu¸ ®é lªn CNXH lµ thø CNTB phôc tïng nhµ níc díi sù l·nh ®¹o cña giai cÊp c«ng nh©n, v× lîi Ých x©y dùng CNXH vµ lîi Ých cña toµn x· héi. Cho nªn thµnh c«ng trong viÖc thùc hµnh CNTBNN ë níc ta lµ phô thuéc vµo sù v÷ng m¹nh vµ hiÖu lùc qu¶n lý cña bé m¸y Nhµ níc céng hoµ XHCN ViÖt Nam.
Thø hai, T¨ng cêng søc m¹nh kinh tÕ cña Nhµ níc XHCN .
Søc m¹nh cña bé m¸y nhµ níc tríc hÕt lµ søc m¹nh kinh tÕ. Tríc ®©y, Lªnin ®· nãi vÒ søc m¹nh Êy vµ nhê søc m¹nh Êy mµ cã thÓ dung n¹p, ph¸t triÓn, du nhËp CNTB. § Ó cã søc m¹nh Êy ph¶i n¾m ®îc c¸c ®µi chØ huy kinh tÕ, n¾m ®îc ngµnh vËn t¶i vµ ®¹i c«ng nghiÖp. “NÕu hµng ho¸ trong tay c¸c ®ång chÝ th× c¸c ®ång chÝ sÏ gi÷ ®îc chÝnh quyÒn”- Lªnin ®· tõng kh¼ng ®Þnh nh vËy. Cñng cè vµ ph¸t triÓn hîp lý kinh tÕ quèc doanh còng lµ ®Ó t¹o ra søc m¹nh kinh tÕ. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng, søc m¹nh kinh tÕ biÓu hiÖn tËp trung ë søc m¹nh tµi chÝnh, ai n¾m ®îc nguån tµi chÝnh th× ngêi ®ã sÏ chi phèi sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi theo ®Þnh híng cña m×nh. V× vËy, Nhµ níc ta cÇn v¬n tíi n¾m ch¾c chÝnh quyÒn chi phèi vÒ tµi chÝnh. Th«ng qua c«ng cô tµi chÝnh- ng©n hµng, Nhµ níc võa ®iÒu khiÓn ®îc toµn bé sù vËn ®éng x· héi, võa tho¸t khái sù can thiÖp trùc tiÕp, vôn vÆt vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Thø ba, X©y dùng vµ hoµn thiÖn khung khæ ph¸p luËt: Muèn sö dông tèt c¸c h×nh thøc TBNN cÇn hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt, trong ®ã ®Æc biÖt lµ ph¸p luËt kinh tÕ. Kh«ng thÓ chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng nÕu kh«ng cã nÒn t¶ng ph¸p luËt. Khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng, ë ®©u thiÕu v¾ng c¬ së ph¸p lý th× ë ®ã tÊt x¶y ra t×nh tr¹ng hçn lo¹n, kh«ng thÓ cã mét thÞ trêng v¨n minh. V× vËy, x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt lµ yªu cÇu bøc thiÕt ®Ó qu¶n lý kinh tÕ- x· héi nãi chung vµ thùc hiÖn cã kÕt qu¶ CNTBNN .
Thø t, ¤n ®Þnh chÝnh trÞ- x· héi, tríc hÕt lµ æn ®Þnh hÖ thèng chÝnh trÞ. ¤n ®Þnh hÖ thèng chÝnh trÞ võa lµ ®iÒu kiÖn, võa lµ môc ®Ých cña sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi. Trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng níc ta, sù l·nh ®¹o tuyÖt ®èi cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam- chÝnh ®¶ng dùa trªn c¬ së lý luËn M¸c- Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh- lµ nh©n tè quýªt ®Þnh mäi th¾ng lîi. Nguyªn lý nµy hoµn toµn ®óng c¶ tríc ®©y, hiÖn nay vµ sau nµy. Nhê cã sù l·nh ®¹o ®ã mµ c¸c nguån lùc cña ®Êt níc, cña d©n téc, cña giai cÊp c«ng nh©n, nh©n d©n lao ®éng vµ trÝ thøc tiÕn bé ®îc huy ®éng mét c¸ch thèng nhÊt vµ ph¸t huy tèi ®a trong c«ng cuéc x©y dùng tæ quèc ViÖt Nam XHCN v× môc tiªu d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh. Trong x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, ngêi ®¶ng viªn §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam tham gia tÝch cùc vµo mäi thµnh phÇn kinh tÕ, tríc hÕt lµ ë thµnh phÇn kinh tÕ thuéc khu vùc nhµ níc, kinh tÕ hîp t¸c. Khi tham gia thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ, ngêi §¶ng viªn ph¶i g¬ng mÉu tríc quÇn chóng, lµm ¨n theo ph¸p luËt, cÇn kiÖm lµm giµu cho gia ®×nh vµ cho x· héi. §èi víi ®¶ng viªn ®· lµm kinh tÕ t nh©n ë quy m« lín, híng c¨n b¶n l©u dµi lµ ph¸t triÓn theo con ®êng TBNN. V× khi quy m« t b¶n t nh©n cßn ë møc ®é võa vµ nhá, ngêi ®¶ng viªn chñ së h÷u doanh nghiÖp ®ã cßn cã vai trß tÝch cùc trong viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ kü thuËt. Nhng, khi quy m« së h÷u te nh©n vît qu¸ giíi h¹n nhÊt ®Þnh vµ t¨ng lªn th× chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ- kü thuËt cña ngêi ®ã sÏ gi¶m dÇnvµ chøc n¨ng lµ kÎ së h÷u t h÷u, bãc lét sÏ lµ chñ yÕu. V× thÕ, ®¶ng viªn lµm kinh tÕ t nh©n quy m« lín ®i vµo con ®êng kinh tÕ TBNN lµ híng ®óng ®¾n nhÊt ®Ó x©y dng CNXH .
§iÒu nµy ®· ®îc Cè vÊn §ç Mêi, kh¼ng ®Þnh: “ NÕu ®¶ng viªn lµm kinh tÕ t nh©n mµ ®i vµo con ®êng kinh tÕ TBNN, th× phÇn nµo ®ã còng ®· cã tÝnh chÊt XHCN. V× theo nh Lªnin, trong ®iÒu kiÖn cã chuyªn chÝnh v« s¶n vµ cã sù l·nh ®¹o cña §¶ng, th× kinh tÕ TBNN ®· cã 70-80% lµ tÝnh chÊt XHCN. §¶ng viªn ®i vµo kinh tÕ t b¶n nhµ níc ®Ó khuyÕn khÝch nh÷ng nhµ t b¶n kh«ng ph¶i lµ ®¶ng viªn còng ®i theo con ®êng nµy, ®Ó cïng c¶ níc qu¸ ®é lªn CNXH. Thùc hiÖn chñ tr¬ng nµy sÏ ph¸t triÓn ®îc kinh tÕ- x· héi, lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc qu¸ ®é lªn CNXH mµ vÉn gi÷ ®îc danh hiÖu ®¶ng viªn §¶ng Céng S¶n”. Gi÷ v÷ng b¶n chÊt giai cÊp c«ng nh©n ®èi víi tõng ®¶ng viªn vµ mçi tæ chøc cña §¶ng lµ c¬ së quyÕt ®Þnh sù æn ®Þnh chÝnh trÞ ®Ó ®a níc ViÖt Nam tiÕn lªn CNXH .
Thø n¨m,Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong ®ã thµnh phÇn kinh tÕ TBNN cã vai trß to lín.
XÐt vÒ ý nghÜa s©u xa, kinh tÕ TBNN khai th¸c ®îc tiÒm n¨ng kinh tÕ cña kinh tÕ t nh©n, võa lµ lèi ra réng më cho thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n ë níc ta. Sù t¨ng trëngcña kinh tÕ t b¶n t nh©n ®Õn quy m« lín, tr×nh ®é x· héi ho¸ cao sÏ kh«ng hÒ bÞ chÆn l¹i, bÞ “ c¶i xo¸” hoÆc tÞch thu... mµ ®· cã s½n con ®êng, h×nh thøc thÝch hîp lµ kinh tÕ TBNN ®Ó ph¸t triÓn vµ tiÕp tôc ®ãng gãp cho sù nghiÖp x©y dùng nÒn kinh tÕ theo ®Þnh híng XHCN. Tuy nhiªn, cÇn nhËn râ h×nh thøc kinh tÕ TBNN chØ lµ ®êng di, ph¬ng tiÖn, biÖn ph¸p, c¸ch thøc ®Ó thóc ®Èy nhanh sù h×nh thµnh nÒn s¶n xuÊt lín ë níc ta, chø kh«ng ph¶i lµ môc tiªu. Môc tiªu cao c¶ mµ chóng ta híng tíi lµ: d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh. V× lÏ ®ã, lùa chän h×nh thøc kinh tÕ TBNN nµo, quy m«, dung lîng ra sao, cÇn chó ý hai mÆt: mét mÆt lÊy môc tiªu “ d©n giµu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh” lµm tiªu chÝ ®Ó tÝnh to¸n; mÆt kh¸c, ph¶i chÊp nhËn tr¶ “ häc phÝ” ®Ó cã thÓ nhanh chãng ®¹t môc tiªu.
Tãm l¹i, cÇn ph¶i nhËn râ tÇm quan träng cña viÖc thùc hµnh CNTBNN trong qu¸ tr×nh ®æi míi ë níc ta vµ ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho nã ph¸t triÓn tríc hÕt b»ng viÖc cñng cè vµ n©ng cao tÝnh chÊt vµ n¨ng lùc tæ chøc cña bé m¸y Nhµ níc cña d©n, do d©n vµ v× d©n díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam.
6/ Ph¬ng híng tiÕp tôc ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n nhµ níc ë níc tahiÖn nay.
§Ó cã thÓ " b¾c nh÷ng chiÕc cÇu nhá v÷ng ch¾c , ®i xuyªn qua CNTBNN , tiÕn lªn CNXH" ë níc ta theo t«i, cÇn chó ý mét sè vÊn ®Ò nh sau:
Thø nhÊt, cÇn qu¸n triÖt tÇm quan träng cña kinh tÕ TBNN ë níc ta. §èi víi nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn ë níc ta th× kinh tÕ TBNN lµ mét h×nh thøc kinh tÕ qu¸ ®é, gãp phÇn quan träng vµo viÖc n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ, tr×nh ®é tæ chøc, qu¶n lý n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. Ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc kinh tÕ TBNN sÏ t¹o nªn nh÷ng “cùc t¨ng trëng” ®¸ng kÓ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Thø hai, Nhanh chãng kiÖn toµn, x©y dùng mét hÖ thèng hµnh chÝnh quèc gia trong s¹ch, cã hiÖu qu¶ vµ n¨ng ®éng, ®ñ kh¶ n¨ng kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ híng dÉn c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ TBNN ph¸t triÓn theo ®Þnh híng XHCN
Thø ba,T b¶n t nh©n còng nh c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ t b¶n nhµ níc ®Òu ho¹t ®éng v× môc tiªu lîi nhuËn. Do ®ã, muèn ph¸t triÓn lo¹i h×nh nµy th× ph¶i b¶o ®¶m cho hä cã lîi nhuËn tho¶ ®¸ng. Ngo¹i trõ lÜnh vùc mµ luËt ph¸p nghiªm cÊm, cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho t nh©n ®Çu t vµo lÜnh vùc nµo mµ hä tù thÊy cã thÓ ®¹t hiÖu qu¶ cao.
Thø t, luËt ph¸p còng nh c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ níc, mét mÆt ph¶i b¶o ®¶m trªn thùc tÕ sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ; mÆt kh¸c, ph¶i kÝch thÝch ý chÝ lµm giµu chÝnh ®¸ng cña mäi tÇng líp d©n c vµ khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¹nh tranh lµnh m¹nh trong khu«n khæ luËt ph¸p; chèng ®éc quyÒn.
Thø n¨m, Víi xu híng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ ngµy nay, ®Ó cã thÓ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ TBNN , cÇn cÊu tróc l¹i nÒn kinh tÕ níc ta cho phï hîp víi c¬ cÊu kinh tÕ thÕ giíi. Liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nµy cã viÖc cæ phÇn ho¸ mét sè doanh nghiÖp Nhµ níc. §Ó ®Èy nhanh tiÕn bé cæ phÇn ho¸, cÇn ph©n ®Þnh râ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc thµnh hai lo¹i: mét lo¹i ho¹t ®éng v× môc tiªu kinh tÕ- x· héi; vµ mét lo¹i ho¹t ®éng v× môc tiªu kinh tÕ thuÇn tuý. §èi víi lo¹i thø hai, doanh nghiÖp nµo lµm ¨n thua lç th× ph¶i kiªn quyÕt gi¶i thÓ.
Thø s¸u, Sù chung vèn, hîp vèn gi÷a nhµ níc víi t nh©n ®îc tËp trung vµo mét sè híng u tiªn sau:
+Ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m , h¶i s¶n vµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng víi c«ng nghÖ thÝch hîp, thu hót nhiÒu lao ®éng, thu håi vèn nhanh, cã møc doanh lîi hÊp dÉn phôc vô nhu cÇu trong níc vµ xuÊt khÈu.
+Më réng s¶n xuÊt, hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ë nh÷ng doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn cã díi h×nh thøc gäi vèn cæ phÇn cña t nh©n trong níc vµ níc ngoµi.
+Ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh mòi nhän, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cã søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng thÕ giíi vµ khu vùc, thÝ dô nh ®iÖn tö, tin häc.
VÒ nguyªn t¾c,, sù chung vèn, hîp vèn gi÷a Nhµ níc vµ t nh©n , ®Æc biÖt lµ t nh©n níc ngoµi cÇn ®îc tËp trung vµo c¸c doanh nghiÖp mµ viÖc ph¸t triÓn míi, c¶i t¹o, më réng, hiÖn ®¹i ho¸ nã ®ßi hái vèn lín, mét m×nh Nhµ níc kh«ng ®ñ søc d¶m nhËn hoÆc cã ®¶m nhËn th× còng kh«ng hiÖu qu¶ b»ng liªn doanh víi t nh©n, thu hót vèn cña t nh©n b»ng chÕ ®é tham dù cæ phÇn. CÇn t¨ng cêng søc m¹nh vÒ vèn cña ®èi t¸c phÝa ViÖt Nam th«ng qua sù hîp vèn gi÷a Nhµ níc vµ c¸c nhµ t s¶n d©n téc ®Ó trë thµnh mét ®èi tîng cÇn thiÕt víi c¸c nhµ t s¶n níc ngoµi.
Sù hîp t¸c ®Çu t díi h×nh thøc liªn doanh, ký kÕt hîp ®ång , hîp t¸c kinh doanh gia Nhµ níc( cô thÓ lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc) víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®îc tiÕn hµnh nh»m tranh thñ vèn, c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn vµ má réng thÞ trêng. Sù hîp t¸c nµy ph¶i t¹o ra nh÷ng có " hÝch m¹nh" ban ®Çu trong ph¸t triÓn kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. CÇn thu hót ®îc vèn ®Çu t trùc tiÕp cña c¸c c«ng ty níc ngoµi(FDI).
§Ó thu hót m¹nh mÏ guån vèn nµy cÇn ¸p dông ®ång thêi vµ cã hiÖu qu¶ ba h×nh thøc : xÝ nghiÖp liªn doanh, xÝ nghiÖp 100% vèn níc ngoµi ®ång hîp t¸c kinh doanh ë tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, ngµnh, nghÒ cña nÒn kinh tÕ. CÇn cã chÝnh s¸ch thu hót m¹nh mÏ h¬n n÷a sù hiÖn diÖn vµ ®Çu t cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia vµ khu vùc c«ng nghiÖp tËp trung khu chÕ xuÊt díi h×nh thøc 100% vèn hîc liªn doanh víi ®èi t¸c ViÖt Nam díi d¹ng c«ng ty cæ phÇn. ThÝ ®iÓm vµ më réng tõng bíc hîp ®ång dµi h¹n 50 n¨m hoÆc cã thÓ dµi h¬n n÷a cho phÐp t b¶n nãc ngoµi kinh doanh khai th¸c tµi nguyªn nh: kho¸ng s¶n, ®Êt rõng, ®Êt trèng, ®åi nói träc, ®Êt hoang ho¸, ®Êt ngËp mÆn;x©y dùng vµ khai th¸c c¬ së h¹ tÇng, c¸c khu c«ng nghiÖ , vïng nguyªn liÖuv.v... ®ßi hái vèn cùc lín mµ Nhµ níc vµ c¸c nhµ t s¶n d©n téc cha cã kh¶ n¨ng ®¸p øng.
Më réng tõng bíc viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, cæ phÇn cña c«ng ty nhµ níc trªn thÞ trêng vèn trong vµ ngoµi níc.
KhuyÕn khÝch c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i, c«ng ty tµi chÝnh vµ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc hïn vèn víi nhau vµ huy ®éng cac thµnh phÇn kh¸c cïng gãp vèn thùc hiÖn c¸c dù ¸n hoÆc ®Ó t¨ng tû lÖ gãp vèn cÇn thiÕt cña phÝa ViÖt Nam trong c¸c c«ng tr×nh hîp t¸c liªn doanh víi níc ngoµi.
phÇn kÕt luËn
cNTB lµ xÊu so víi CNXH. CNTB l¹i lµ tèt so víi thêi trung cæ, víi nÒn tiÓu s¶n xuÊt, víi chñ nghÜa quan liªu do t×nh tr¹ng ph©n t¸n cña nh÷ng ngêi tiÓu s¶n xuÊt t¹o nªn. V× chóng ta cha cã ®Ó chuyÓn ngay lËp tøc tõ nÒn tiÓu s¶n xuÊt lªn CNXH , nªn, trong mét møc ®é nµo ®ã, CNTB lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái, nã lµ s¶n vËt tù nhiªn cña nÒn tiÓu s¶n xuÊt vµ trao ®æi; bëi vËy chóng ta ph¶i lîi dông CNTB( nhÊt lµ b»ng c¸ch híng nã vµo con ®êng CNTBNN ) lµm m¾t xÝch trung gian gi÷a nÒn tiÓu s¶n xuÊt vµ CNXH ; lµm ph¬ng tiÖn, con ®êng, ph¬ng ph¸p, ph¬ng thøc ®Ó t¨ng lùc lîng s¶n xuÊt lªn.
CNTBNN tån t¹i trong nhiÒu chÕ ®ékinh tÕ, ph¸t triÓn díi h×nh thøc kinh tÕ quèc doanh TBCN . CNTBNN tån t¹i trong ®iÒu kiÖn míi lµ ®iÒu kiÖn qu¸ ®é lªn CNXH .
H×nh thøc kinh tÕ TBNN lµ h×nh thøc kinh tÕ cã u ®iÓm h¬n h¼n vÒ tr×nh ®é, c«ng nghÖ tæ chøc... Do ®ã ®èi víi níc ta nã gi÷ vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. T¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy nhanh h¬n qu¸ tr×nh chuyÓn tõ s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín vµ t¨ng kh¶ n¨ng thùc hiÖn c©n ®èi kinh tÕ vÜ m«.
Nh vËy víi hiÖn tr¹ng kinh tÕ ë níc ta hiÖn nay th× viÖc ¸p dông c¸c h×nh thøc kinh tÕ TBNN lµ rÊt cÇn thiÕt, cÇn dîc t¹o ®iÒu kiÖn díi sù kiÓm tra, gi¸m s¸t vµ híng dÉn cña Nhµ níc chóng ta do §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o.
Mét vÊn ®Ò mµ lu«n lu«n n»m trong tiÒm thøc cña nhiÒu ngêi lµ cø nãi ®Õn CNTB lµ nãi ®Õn sù “ qu¸i ®¶n vµ kh«ng tèt”. Nhng thùc tÕ ®· chøng minh CNTBNN lµ ®iÒu cÇn thiÕt vµ cã lîi, ch¼ng nh÷ng “ kh«ng ®¸ng sî, mµ ®¸ng mong ®îi” ®Õn møc, nÕu kh«ng nãi ®Õn nã th× “ §ã kh«ng ph¶i v× chóng ta m¹nh vµ th«ng minh, mµ v× chóng ta kÐm vµ dèt”.
B»ng c¸ch nµo mµ ®èi víi mét ®Êt níc kÐm ph¸t triÓn nh nø¬c ta l¹i cã thÓ tiÕn lªn CNXH mét c¸ch nhanh nhÊt, b»ng con ®êng ng¾n nhÊt? §ã lµ chóng ta ph¶i ¸p dông rÊt nhiÒu biÖn ph¸p, trong ®ã ¸p dông h×nh thøc CNTBNN lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®¸ng quan t©m nhÊt, dÔ thùc hiÖn nhÊt trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay.
môc lôc
trang
PhÇn më ®Çu 1
PhÇn néi dung 2
Ch¬ng 1: Lý luËn cña Lªnin vÒ CNTBNN trong thêi
kú qu¸ ®é lªn CNXH vµ thùc tiÔn CNTBNN ë Nga 2
1/ Kh¸i niÖm chung vÒ CNTBNN 2
2/ CNTBNN lµ “ thø CNTB hÕt søc bÊt ngê”, “ mét sù
cøu nguy”. 5
3/ V× sao ph¶i vËn dông vµ sù ra ®êi CNTBNN ë Nga 6
4/ CNTBNN trong nhµ níc v« s¶n: ý nghÜa, h×nh thøc, 8
b¶n chÊt, h¹n chÕ.
Ch¬ng 2: Sù vËn dông lý luËn vÒ CNTBNN ë VN hiÖn 17
nay
1/ sù cÇn thiÕt ph¶i vËn dông lý luËn 17
2/ TÝnh hiÖn thùc cña nh÷ng kh¶ n¨ng 19
3/ Mét sè quan ®iÓm vËn dông 22
4/ Nh÷ng h×nh thøc cña CNTBNN ®ang vËn dông ë VN 24
5/Nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó sö dông CNTBNN 28
6/Ph¬ng híng tiÕp tôc ph¸t triÓn kinh tÕ t b¶n nhµ níc 30
PhÇn K£T LUËN 32
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
Kinh tÕ- chÝnh trÞ M¸c-Lªnin TËp 1 ( NXB Gi¸o Dôc 2001)
MÊy vÊn ®Ò vÒ Chñ nghÜa t b¶n nhµ níc- Vò H÷u Ngo¹n- Khæng Do·n Hîi ( NXB chÝnh trÞ quèc gia- HN- 1993 )
Nghiªn cøu lý luËn Sè 1- 1999
T¹p chÝ céng s¶n Sè 18- Th¸ng 12- 1995
V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn 8 ( NXB chÝnh trÞ quèc gia, HN- 1996 )
V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn 9 ( NXB chÝnh trÞ quèc gia, HN- 2001 )
V. Lªnin bµn vÒ c¸ch m¹ng quan hÖ s¶n xuÊt ( NXB sù thËt, HN- 1970 )
V. Lªnin toµn tËp- tËp 43, 44 ( NXB TiÕn Bé, M¸txc¬va, 1978 )
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 34612.doc