Đề tài Tác động môi trường nước do nước thải chăn nuôi nông hộ và đề xuất phương thức xử lý bằng đất ngập nước cho xã Phước Khánh - Nhơn Trạch

ùc loaøi chim seõ khoâng theå di cö ñöôïc. Chæ rieâng heä sinh thaùi röøng ngaäp maën vuøng cöûa soâng ven bieån, moät kieåu heä sinh thaùi ñöôïc taïo thaønh bôûi moâi tröôøng trung gian giöõa bieån vaø ñaát lieàn, laø moät heä sinh thaùi coù naêng suaát cao, ñoùng vai troø quan troïng trong neàn kinh teá, baûo veä moâi tröôøng vaø ña daïng sinh hoïc. Ñoù laø nôi cung caáp caùc laâm saûn, noâng saûn vaø haûi saûn coù giaù trò kinh teá cao. Beân caïnh vai troø ñieàu hoaø khí haäu, haïn cheá xoùi lôû, oån ñònh vaø môû roäng baõi boài. Giaù trò ña daïng sinh hoïc cuûa ñaát ngaäp nöôùc bao goàm caû giaù trò vaên hoùa, noù lieân quan tôùi cuoäc soáng taâm linh, caùc leã hoäi truyeàn thoáng phaûn aùnh öôùc voïng cuûa ngöôøi daân ñòa phöông soáng trong ñoù vaø caùc hoaït ñoäng du lòch sinh thaùi… giaù trò vaên hoaù bao goàm caû tri thöùc baûn ñòa cuûa ngöôøi daân trong nuoâi troàng, khai thaùc vaø söû duïng caùc taøi nguyeân thieân nhieân vaø caùch thích öùng cuûa con ngöôøi vôùi moâi tröôøng töï nhieân( luõ luït, hieän töôïng ngaäp nöôùc theo muøa hoaëc ñoät bieán cuûa thieân nhieân…). Nhieàu keát quaû nghieân cöùu ñaõ chöùng minh moái quan heä giöõa töï nhieân, xaõ hoäi, ngoân ngöõ vaø vaên hoaù laø khoâng theå taùch rôøi, noù theå hieän loøng tin cuûa con ngöôøi. Thoâng thöôøng nôi naøo coù giaù trò ÑDSH cao thì cuõng laø nôi cö truù cuûa ngöôøi daân baûn ñòa. Ngöôøi ta chöa thoáng keâ ñöôïc bao nhieâu xaõ hoäi truyeàn thoáng nhöng loaïi tröø caùc cö daân thaønh thò coøn khoaûng 85% daân soá theá giôùi soáng ôû caùc vuøng ñòa lyù khaùc nhau : vuøng ñòa cöïc, vuøng sa maïc, vuøng savan, caùc vuøng röøng nhieät ñôùi vaø vuøng ñaát ngaäp nöôùc… taát caû caùc yeáu toá töï nhieân naøy goùp phaàn khoâng nhoû taïo neân vaên hoaù truyeàn thoáng cuûa ngöôøi daân ñòa phöông. Baûo toàn caùc heä sinh thaùi töï nhieân trong ñoù coù caùc heä sinh thaùi ñaát ngaäp nöùôc cuõng laø baûo veä caùi noâi vaên hoaù truyeàn thoáng 4.2/ HEÄ THOÁNG ÑAÁT NGAÄP NÖÔÙC NHÖ LAØ COÂNG CUÏ XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI CHAÊN NUOÂI 4.2.1 / Toång quan veà ñaát ngaäp nöôùc xöû lyù nöôùc thaûi Töø laâu ñaát ngaäp nöôùc ñaõ ñöôïc bieát laø coù giaù trò ña daïng sinh hoïc raát cao, giuùp ñieàu hoaø cheá ñoä thuyû vaên nöôùc maët vaø nöôùc ngaàm thaäm chí coøn coù khaû naêng caûi taïo chaát löôïng nöôùc, ñaëc bieät laø giuùp loaïi boû caùc chaát oâ nhieãm höõu cô, chaát raén lô löûng vaø vi khuaån gaây beänh. Tuy nhieân ñaát ngaäp nöôùc ñeàu laø nhöõng khu vöïc sinh thaùi nhaïy caûm caàn ñöôïc baûo veä neân khoâng theå laïm duïng cho muïc ñích xöû lyù nöôùc thaûi. Vì vaäy trong khoaûng moät thaäp kyû trôû laïi ñaây nhieàu coâng trình nghieân cöùu tieán haønh ôû nhieàu quoác gia nhö: Myõ, UÙc, Chaâu aâu, Chaâu Phi vaø Chaâu AÙ…veà phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi baèng ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo ñöôïc thieát keá vaø xaây döïng moâ phoûng theo caùc ñieàu kieän sinh thaùi, thuyû vaên cuûa ñaát ngaäp nöôùc töï nhieân. Heä thoáng xöû lyù ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo thöôøng bao goàm moät hoaëc moät vaøi hoá nöôùc noâng (<1m), coù troàng thöïc vaät thuyû sinh troâi noåi nhö: beøo taây, beøo ta, hoa suùng, taûo, saäy, ñöôùc…. Vôùi caùc ñaëc ñieåm naøy, heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi baèng söï keát hôïp caùc quaù trình vi sinh, sinh hoaù, hoaù hoïc hoaøn toaøn töï nhieân. Veà maët thuyû vaên, caùc thoâng soá thieát keá chính cuûa töøng hoá cuûa heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo bao goàm höôùng doøng chaûy, thôøi gian löu giöõ, ñoä saâu…. Ngoaøi ra coøn coù lôùp khoâng thaám traûi treân neàn ñaát goác ñeå traùnh khoâng cho nöôùc nöôùc thaûi thaám saâu xuoáng phía döôùi vaø xung quanh, gaây oâ nhieãm nöôùc ngaàm vaø oâ nhieãm ñaát trong vuøng. Caùc keát quaû nghieân cöùu ñeàu cho thaáy ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo laø phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi coù chi phí xaây döïng vaø baûo döôõng thaáp, khoâng yeâu caàu kyõ thuaät phöùc taïp maø hieäu quaû xöû lyù raát cao, ñaëc bieät laø cho nhöõng nguoàn nöôùc thaûi khoâng ñieåm nhö nöôùc möa ñoâ thò, nöôùc thaûi sinh hoaït töø caùc cuïm daân cö noâng thoân, nöôùc thaûi noâng nghieäp, thuyû saûn… ÔÛ Vieät nam, nöôùc thaûi noâng nghieäp laø moät trong nhöõng nguoàn chuû yeáu gaây oâ nhieãm moâi tröôøng vaø suy giaûm chaát löôïng nöôùc ôû caùc vuøng noâng thoân. Nöôùc thaûi noâng nghieäp bao goàm: Nöôùc xaû ra töø caùc chaên nuoâi noâng hoä, töø trang traïi taäp trung, töø caùc ñaàm nuoâi toâm vaø nöôùc hoài quy töø ñoàng ruoäng. Nhöõng nguoàn xaû thaûi naøy thöoøng coù löôïng raát lôùn vaø chöùa raát nhieàu chaát höõu cô, vi ruùt, vi khuaån gaây beänh vaø nhieàu thaønh phaàn ñoäc haïi khaùc. Quaûn lyù vaø xöû lyù nhöõng nguoàn nöôùc thaûi noâng nghieäp ôû Vieät nam vaãn luoân laø moät thaùch thöùc do caùc ñòa phöông thöoøng raát nhieàu kinh phí, coâng ngheä vaø caùn boä kyõ thuaät. Caùc vaán ñeà naøy hoaøn toaøn coù theå giaûi quyeát ñöôïc baèng caùch aùp duïng ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo. 4.2.2 / Ñaát ngaäp nöôùc xöû lyù nöôc thaûi treân theá giôùi Nghieân cöùu xöû lyù nöôùc thaûi coâng nghieäp, nöôùc ræ baõi raùc baèng baõi loïc troàng caây. Nghieân cöùu xöû lyù buøn beå phoát baèng baõi loïc ngaàm troàng caây Nghieân cöùu veà loaïi boû vi sinh vaät trong nöôùc thaûi Baõi loïc troàng caây ôû Baéc AÂu Hieäu quaû xöû lyù nöôùc thaûi cuûa moät soá ñaàm laày nhaân taïo treân theá giôùi qua nghieân cöùu cuûa caùc nhaø nghieân cöùu sau: Baûng 13: Hieäu suaát loaïi boû chaát oâ nhieãm cuûa moät soá coâng trình treân theá giôùi Teân coâng trình Daïng coâng trình Toác ñoä doøng thuyû löïc BOD (mg/l) TSS (mg/l) Toång N (mg/l) Toång P (mg/l) Coliform (MPN/100ml) Vaøo Ra Hieäu quaû Vaøo Ra Hieäu quaû Vaøo Ra Hieäu quaû Vaøo Ra Hieäu quaû Hieäu quaû Litovel 3 Otario, Groada DCM 1,4 19,6 7,6 61% 22,8 9,2 60% 12,3 6,3 49% 1,0 0,5 50% 97% Litovel 4 Otario, Groada DCM 1,4 56,3 9,6 83% 111 8,0 93% 19,1 8,9 53 3,2 0,6 81% 99% Imazato, Taki, Nhaät Baûn DCM 22,3 16,0 10,7 59% 37,0 6,1 84% 12,8 9,6 25% 3,2 0,6 81% 88% Beatoa,Myõ DCM 2,5 25,6 12,2 52% 54,7 16,0 73% 7,68 6,4 16% 4,5 3,9 12% 99% Pemroke, Myõ DCM 1,3 50,0 15,0 90% 95,0 20,0 79% 23,5 8,0 66% 5,5 3,5 36% 99% Cobult, Canada DCM 4,9 20,7 4,6 78% 36,2 28,0 23% 2,95 1,1 66% 1,7 0,8 54% 99% Akabachicota, Myõ DCM 0,6 15,2 1,1 93% 107 8,0 93% 14,4 0,2 99% 3,0 0,2 93% 99% Kalo, Ñan Maïch DCN 15,0 75,0 36,0 52% 107 8,0 93% 48,0 36,0 25% 9,7 7,8 20% 99% Hardia, Keatuckey, Myõ DCN 5,9 40,0 12,0 70% 95,0 20,0 79% 22,0 11,0 50% 5,0 2,0 60% 99% Hawkebucy, UÙc DCN 2,64 33,0 4,6 86% 57,0 4,5 92% 35,0 10,6 70% 10,0 6,8 32% 99% Luadekow, Ñan Maïch DCN 5,1 52,0 23,0 56% 57,0 4,5 92% 14,0 6,0 57% 4,2 2,4 43% 99% Gridoraca, Suatee, Myõ DCN 4,68 118 5,3 96% 58,1 3,7 94% 24,7 1,5 94% 4,2 2,4 43% 99% Ñaàm laày nhaân taïo troàng caây ôû moät soá nöôùc treân theá giôùi 4.2.3/ Ñaát ngaäp nöôùc xöû lyù nöôùc thaûi ôû Vieät Nam Coâng trình nghieân cöùu Cô quan nghieân cöùu Keát quaû Coâng ngheä xöû lyù phaân buøn beå phoâtphat baèng baõi loïc ngaàm troàng caây coù doøng chaûy thaúng ñöùng Trung taâm kyõ thuaät moâi tröôøng ñoâ thò vaø khu coâng nghieäp - tröôøng Ñaïi hoïc Xaây döïng phoái hôïp vôùi Vieän KH & CN Moâi tröôøng Lieân bang Thuïy Syõ SANDEC, EAWAG Keát quaû: caàn nghieân cöùu kyõ löôõng ñeå choïn löïa nhöõng loaøi caây thích hôïp Coâng trình nghieân cöùu laøm saïch nöôùc Hoà Taây baèng caây thuûy sinh Keát quaû nghieân cöùu cho thaáy keát quaû veà hieäu quaû loaïi boû caùc chaát oâ nhieãm nhö : Vôùi sô ñoà baäc 1, chaát löôïng nöôùc ñaàu ra sau beå loïc troàng caây ñaït tieâu chuaån nöôùc loaïi B ñoái vôùi caùc chæ tieâu COD, SS, TP (toång photpho). Vôùi sô ñoà baäc 2 noái tieáp, chaát löôïng nöôùc ñaàu ra sau beå loïc troàng caây ñaït tieâu chuaån nöôùc loaïi A vôùi caùc chæ tieâu COD, SS, TP (toång photpho). Tuy nhieân, vôùi cheá ñoä luoân ngaäp nöôùc, chæ tieâu NH4-N vaø vi sinh vaät trong nöôùc coøn vöôït quaù tieâu chuaån. Nghieân cöùu xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït baèng baõi loïc ngaàm troàng troàng caây doøng chaûy thaúng ñöùng trong ñieàu kieän Vieät Nam PGS.TS. Nguyeãn Vieät Anh vaø nhoùm nghieân cöùu thöïc hieän Keát quaû: ñaït hieäu suaát 95% Xaây döïng moâ hình heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo ñeå xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït taïi caùc xaõ Minh Noâng, Beán Goùt, Thaønh Phoá Vieät Trì GS.TSKH Döông Ñöùc Tieán vaø caùc coäng söï thöïc hieän Keát quaû cho thaáy chaát löôïng nöôùc thaûi ñaàu ra sau khi ñaõ ñöôïc xöû lyù baèng caùc bieän phaùp sinh hoïc mang lai keát quaû töông ñoái toát, nöôùc khoâng coøn muøi hoâi, soá löôïng vi khuaån coliform giaûm ñi roõ reät, caùc chæ soá oâ nhieãm COD, BOD5 döôùi ngöôõng cho pheùp, caùc chæ soá NH4+, NO3- raát thaáp. Nghieân cöùu xöû lyù oâ nhieãm N, P trong nöôùc soâng Toâ Lòch baèng Beøo Taây Th.S Ñaøo Vaên Baûy vaø GS.TSKH Laâm Ngoïc Thuï thöïc hieän Keát quaû theo doõi thí nghieäm cho thaáy khi haøm löôïng caùc ion NH4-N vaø PO43—P < 0,01 mg/l, thì chæ 6-7 ngaøy sau ñoù, Beøo Taây coù bieåu hieän yeáu laù, laù vaøng vaø cheát daàn. Ñieàu ñoù cho pheùp ta ñònh ñöôïc chu kyø xöû lyù thích hôïp vaø quyeát ñònh thôøi ñieåm taùch beøo ra khoøi nguoàn nöôùc traùnh taùi oâ nhieãm nguoàn nöôùc. Nghieân cöùu söû duïng moät soá thöïc vaät nöôùc ñeå laøm saïch kim loaïi naëng trong nöôùc hoà Baûy Maãu PGS.TS Leâ Thò Hieàn Thaûo – Tröôøng Ñaïi Hoïc Xaây Döïng Keát quaû nghieân cöùu khaúng ñònh moät soá loaøi thöïc vaät baäc cao nhö Beøo Taám vaø Rong Ñuoâi Choù coù khaû naêng laøm saïch nöôùc, laøm giaûm haøm löôïng caùc chaát baån vaø moät soá kim loaïi naëng trong nöôùc Hoà Baûy Maãu. Hieäu quaû xöû lyù kim loaïi naëng cuûa Rong Ñuoâi Choù cao hôn so vôùi Beøo Taám. Nghieân cöùu söï phaân boá Cu, Zn, Hg vaø Cd trong Rau Muoáng thu töø soâng Nhueä vaø soâng Toâ Lòch Vieän Sinh Thaùi vaø Taøi Nguyeân Sinh Vaät, Vieän KH&CN Vieät Nam, phoái hôïp Tröôøng Ñaïi hoïc Bordeaux cuûa Phaùp thöïc hieän Keát quaû nghieân cöùu chæ ra raèng rau muoáng laø caây coù khaû naêng tích tuï kim loaïi naëng, caây soáng ôû moâi tröôøng chöùa kim loaïi naëng ôû möùc cao hôn thì coù haøm löôïng caùc kim loaïi naëng naøy cao hôn. Vaø coù theå duøng rau muoáng laøm ñoái töôïng ñeå xöû lyù moâi tröôøng ñaát, nöôùc bò oâ nhieãm kim loaïi naëng. Xöû lyù kim loaïi naëng (Cr, Pb2+ vaø Ni2+) trong nöôùc thaûi coâng nghieäp baèng Beøo Taây Nhoùm nghieân cöùu thuoäc Khoa Moâi Tröôøng , Tröôøng Ñaïi Hoïc Khoa Hoïc Töï Nhieân Keát quaû nghieân cöùu ñöa ra keát luaän : Beøo Taây coù khaû naêng haáp thuï caùc kim loaïi naëng Cr, Pb2+, Ni2+ trong nöôùc thaûi coâng nghieäp. Noù tích luõy moät löôïng kim loaïi naëng coù ñoäc tính cao trong laù, cuoáng vaø reã cuûa mình theo thôøi gian. Haøm löôïng kim loaïi naëng tích luõy nhieàu nhaát laø ôû reã vaø löôïng kim loaïi naëng ñöôïc haáp thuï nhieàu nhaát trong khoaûng töø ngaøy thöù 5 ñeán ngaøy thöù 20. 4.3/ GIÔÙI THIEÄU XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI CHAÊN NUOÂI BAÈNG PHÖÔNG PHAÙP SÖÛ DUÏNG HEÄ THOÁNG ÑAÁT NGAÄP NÖÔÙC Nöôùc thaûi chaên nuoâi laø hoãn hôïp cuûa phaân, nöôùc tieåu, nöôùc röûa chuoàng vaø taém heo, thöùc aên rôi vaõi… laø moät trong nhöõng loaïi nöôùc thaûi raát ñaëc tröng coù khaû naêng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng cao baèng haøm löôïng chaát höõu cô, caën lô löûng vaø sinh vaät gaây beänh coù haøm löôïng oâ nhieãm cao, nhaát thieát phaûi ñöôïc xöû lyù tröôùc khi thaûi ra moâi tröôøng Löïa choïn moät quy trình xöû lyù nöôùc thaûi cho moät cô sôû chaên nuoâi phuï thuoäc vaøo raát nhieàu yeáu toá. Cuõng coù theå chia ra caùc nhoùm phöông phaùp nhö sau: Baûng 14: Caùc phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi Phöông phaùp Quaù trình Cô hoïc Taùch bôùt caùc haït raén ra khoûi nöôùc thaûi Hoùa lyù Söû duïng caùc hoùa chaát keo tuï ñeå taêng tính laéng cuûa caùc haït raén trong nöôùc thaûi Hoùa hoïc Dieät truøng baèng chaát hoùa hoïc hoaëc oxi hoùa caùc chaát ñoäc haïi coù trong nöôùc thaûi baèng chaát hoùa hoïc Sinh hoïc Khoaùng hoùa caùc chaát höõu cô coù trong nöôùc thaûi vôùi söï tham gia cuûa vi sinh vaät 4.4/ PHAÂN LOAÏI ÑAÁT NGAÄP NÖÔÙC NHAÂN TAÏO XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI Coù theå phaân loaïi ñaát ngaäp nöôùc xöû lyù nöôùc thaûi thaønh ba loaïi: [10] - Loaïi 1: Ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo coù doøng chaûy maët - Loaïi 2: Ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo coù doøng chaûy ngaàm - Loaïi 3: Heä thoáng thöïc vaät noåi moïc ôû nöôùc 4.4.1/ Ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo coù doøng chaûy maët Ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo (baõi loïc troàng caây ngaäp nöôùc) ñöôïc thieát keá xöû lyù theo doøng chaûy maët hoaøn toaøn gioáng ñaàm laày töï nhieân. Nöôùc chaûy traøn qua lôùp giaù theå Möïc nöôùc noâng <45cm Thöïc vaät ñöôïc söû duïng troàng: lau, saäy, coùi. Caùc thöïc vaät naøy coù khaû naêng haáp thuï khoái löôïng lôùn nitô vaø phoátpho Nöôùc thaûi chaên nuoâi chaûy traøn qua baõi loïc vôùi tæ leä chieàu daøi L, chieàu roäng W nhaát ñònh (10:1) Coù lôùp ñaát seùt hoaëc lôùp vaûi ñòa kyõ thuaät choáng thaám Nöôùc thaûi chaûy töø moät phía cuûa baõi loïc ngaám qua lôùp ñaát maët ñeán caùc ñöôøng oáng goùp. Nöôùc trong oáng goùp trong vaø khoâng coøn chaát dinh döôõng. Hình 1: Ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo coù doøng chaûy maët ( Fedaration 1990) Hieäu quaû xöû lyù cuûa caùc ñaàm laày doøng chaûy maët: Hieäu quaû xöû lyù COD % BOD % TN % TP % TS % Humenik vaø coäng taùc 55 - 90 34 62 Mc.Caskey & Hannah 80 87 83 46 70 Reaves & Dubowy - 92 62 84 60 Cooper & Testa 64 76 - 53 75 Moore & Niswander 52 63 47 45 65 (Hill, 1997) 4.4.2/ Ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo coù doøng chaûy ngaàm Nöôùc thaûi chaûy beân döôùi lôùp giaù theå Nöôùc chaûy ngaàm trong lôùp loïc. Lôùp loïc laø nôi thöïc vaät phaùt trieån treân ñoù goàm coù caùt, soûi, ñaù nhaèm giöõ ñoä xoáp cuûa lôùp loïc. Doøng chaûy phoå bieán nhaát ôû baõi loïc ngaàm laø doøng chaûy ngang vaø ñöôïc thieát keá vôùi ñoä doác ≤ 1%. Khi chaûy qua lôùp vaät lieäu loïc, nöôùc thaûi chaên nuoâi ñöôïc loïc saïch nhôø tieáp xuùc vôùi beà maët cuûa caùc haït vaät lieäu loïc vaø vuøng reã cuûa thöïc vaät troàng trong baõi loïc. vuøng ngaäp nöôùc thöôøng thieáu oâxy nhöng thöïc vaät cuûa baõi loïc coù khaû naêng vaän chuyeån moät löôïng oxy ñaùng keå tôùi heä thoáng reã taïo neân tieåu vuøng hieáu khí caïnh reã vaø vuøng reã. Hình 2: Ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo coù doøng chaûy ngaàm (Nguoàn: Koottatep vaø Panuvatvanich, 2005) Ngoaøi caùc yeáu toá thieát keá doøng vaøo, doøng ra, thöïc vaät nhö ñoái vôùi ñaàm laày doøng chaûy maët, caàn phaûi nghieân cöùu kyõ neàn ñaù soûi: kích thöôùc neàn, kích thöôùc ñaù soûi. Öu nhöôïc ñieåm cuûa ñaàm laày nhaân taïo doøng chaûy maët vaø ñaàm laày nhaân taïo doøng chaûy ngaàm Ñaàm laày nhaân taïo doøng chaûy maët Ñaàm laày nhaân taïo doøng chaûy ngaàm Chi phí xaây döïng thaáp Thieát keá thuyû löïc khoâng phöùc taïp Hình thöùc gioáng ñaàm laày töï nhieân neân giuùp keát hôïp caûi thieän caûnh quan moâi tröôøng Hieäu quaû xöû lyù cao hôn Yeâu caàu dieän tích ñaát ít hôn Khoâng gaây muøi khoù chòu vaø khoâng gaây tình traïng gia taêng muoãi ra caùc vuøng xung quanh Giaûm ñöôïc aûnh höôûng cuûa ñieàu kieän beân ngoaøi. 4.4.3 Heä thoáng thöïc vaät noåi moïc ôû nöôùc Hình 3: Moâ hình thöïc vaät noåi moïc ôû nöôùc Doøng ra Doøng vaøo Hieäu quaû xöû lyù Thoâng soá COD % BOD5 % KLN TN % TP % TSS % Hieäu quaû xöû lyù 87,3 89,1 82,7 69,6 73,1 86,6 (Hyde et al., 1984) 4.5/ NGUYEÂN TAÉC XAÂY DÖÏNG ÑAÁT NGAÄP NÖÔÙC ÑEÅ XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI CHAÊN NUOÂI Heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc Xöû lyù cô hoïc Xöû lyù sinh hoïc Giaûm SS, BOD, COD, N, P, VSV gaây beänh Nguyeân taéc xaây döïng ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo ñeå xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi laø keát hôïp caû xöû lyù cô hoïc (laéng, loïc) vaø xöû lyù sinh hoïc (taän duïng thöïc vaät, vi sinh vaät coù saün trong ñaát vaø reã caây ñeå loaïi boû hay giaûm caùc chaát oâ nhieãm). Heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc laøm giaûm nhieàu chaát oâ nhieãm nhö: hôïp chaát höõu cô, caùc chaát raén lô löûng, nitô, phoát pho, caùc vi sinh vaät gaây beänh. Thöïc vaät ôû nöôùc giöõ vai troø quan troïng, thöïc vaät söû duïng trong heä thoáng bao goàm caùc thöïc vaät coù thaân nhoâ leân maët nöôùc nhö: coùi, saäy, laùc, thöïc vaät reã baùm döôùi ñaùy vaø thaân noåi treân maët nöôùc, caùc thöïc vaät chìm döôùi nöôùc. Caùc thöïc vaät trong ñaát ngaäp nöôùc coù söï thích nghi veà hình thaùi caáu taïo vôùi söï phaùt trieån trong nöôùc ñaëc bieät laø chuùng coù caùc loã khí giuùp cho oxy vaøo reã. Söï vaän chuyeån oxy vaøo thaân caây giuùp cho söï hoâ haáp vaø quang hôïp ñoàng thôøi cung caáp cho moâi tröôøng khí O2. Chính nhôø söï thoaùt khí O2 töø reã laøm taêng ñieàu kieän oxy hoaù trong lôùp neàn kî khí, kích thích söï phaân huyû hieáu khí caùc vaät chaát höõu cô vaø taêng tröôûng cuûa vi khuaån nitraùt hoaù. Maët khaùc, thöïc vaät tham gia vaøo ñieàu chænh xoùi moøn, naâng cao hieäu quaû loïc, cung caáp vuøng beà maët cho vi khuaån baùm dính. Phaàn thaân vaø laù cuûa thöïc vaät tuyû sinh chìm trong nöôùc taïo moät vuøng beà maët lôùn cho caùc sinh vaät: caùc nhoùm taûo quang hôïp ñöôïc, caùc vi khuaån vaø ñoäng vaät ñôn baøo. Nhöõng vi sinh vaät naøy cuøng caùc vi sinh vaät baùm dính treân caùc vaät raén chìm trong nöôùc chòu traùch nhieäm chuû yeáu cho caùc quaù trình vi sinh xaûy ra trong heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc. Caùc thöïc vaät trong heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc ñoøi hoûi caùc chaát dinh döôõng cho söï sinh tröôûng vaø sinh saûn cuûa chuùng. Chuùng haáp thuï chaát dinh döông thoâng qua reã vaø ñoâi khi thoâng qua phaàn thaân vaø laù chìm trong nöôùc. Chaát dinh döôõng ñöôïc loaïi boû khoûi heä thoáng nhôø thu hoaïch sinh khoái. Neáu khoâng thu hoaïch sinh khoái, löôïng chuû yeáu chaát dinh döôõng trong moâ thöïc vaät seõ bò phaân huyû vaø quay trôû laïi heä thoáng. Reã cuûa thöïc vaät ngaäp nöôùc coù theå sinh ra moät soá chaát ñaëc bieät, thaûi ra oxy vaøo trong taàng reã, coù taùc ñoäng tôùi caùc chu trình sinh hoaù cuûa traàm tích. Ngöôøi ta ñònh tính ñieàu naøy nhôø vaøo vieäc nhaän bieát ñöôïc maøu hôi ñoû lieân quan tôùi daïng oxit saét treân beà maët reã cuûa noù. Do ñoù caùc vi khuaån trong nöôùc oâ nhieãm bò bieán maát sau khi cho ñi qua heä thoáng troàng loaïi thöïc vaät naøy. Ngoaøi ra moät löôïng lôùn caùc chaát höõu cô cuõng ñöôïc taïo ra töø reã cuûa thöïc vaät trong ñaát ngaäp nöôùc. Ñaây laø moät nguoàn cacbon höõu cô cung caáp cho quaù trình phaûn nitrat vaø do ñoù laøm taêng söï loaïi boû NO3- trong koät soá loaïi ñaát ngaäp nöôùc. 4.6/ KHAÛ NAÊNG XÖÛ LYÙ CHAÁT OÂ NHIEÃM CUÛA ÑAÀM LAÀY NHAÂN TAÏO Ñeå thieát keá, xaây döïng, vaän haønh heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc chính xaùc, ñaït hieäu quaû cao thì vieäc naém roõ cô cheá xöû lyù nöôùc thaûi cuûa heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc laø heát söùc quan troïng vaø caàn thieát: Khaû naêng Ñaàm laày nhaân taïo doøng chaûy maët Ñaàm laày nhaân taïo doøng chaûy ngaàm 1. Loaïi boû caùc chaát höõu cô coù khaû naêng phaân huyû sinh hoïc - Haáp thuï bôûi thöïc vaät - Phaân huyû sinh hoïc, loaïi boû BOD nhôø caùc vi khuaån hieáu khí, tuyø tieän vaø kî khí treân thöïc vaät vaø treân beà maët caùc haït - Loïc - Laéng - Haáp thuï bôûi thöïc vaät - Phaân huyû sinh hoïc dò döôõng nhôø caùc vi khuaån hieáu khí, tuyø tieän & kò khí treân thaân, reã thöïc vaät vaø treân beà maët caùc haït VLL (maøng VSV) 2. Loaïi boû Nitô NO3- nitrobacter NO2- nitrosomonas - Nitrat hoaù, khöû nitô NH4+ - Söï bay hôi cuûa NH3 NH4 à NH3 à bay hôi vaøo khoâng khí - Söï haáp thuï cuûa thöïc vaät - Nitrat hoaù - Khöû nitô dò döôõng trong vuøng kî khí - Thöïc vaät haáp thuï - Bay hôi 3. Loaïi boû phoátpho - Laéng - Thöïc vaät haáp thuï - Loïc - Thöïc vaät haáp phuï - Vaät liaäu loïc haáp phuï 4. Loaïi boû chaát raén lô löûng - Laéng - Loïc - Loïc qua lôùp vaät lieäu loïc 5. Loaïi boû kim loaïi naëng - Keát tuûa vaø laéng ôû daïng hydroxit khoâng tan trong vuøng hieáu khí, ôû daïng sunfit kim loaïi trong vuøng kî khí cuûa lôùp vaät lieäu. - Haáp phuï leân caùc keát tuûa cuûa hydroxit saét, mangan trong vuøng hieáu khí. - Haáp thuï vaøo reã, thaân, laù cuûa thöïc vaät trong heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc. - Laéng - Loïc - Thöïc vaät haáp phuï - Vaät lieäu loïc haáp phuï 6. Loaïi boû vi sinh vaät gaây beänh + Caùc quaù trình vaät lyù nhö dính keát vaø laéng, loïc, haáp phuï (t0, pH, böùc xaï maët trôøi) + Bò tieâu dieät do ñieàu kieän moâi tröôøng khoâng thuaän lôïi trong moät thôøi gian daøi (thieáu chaát dinh döôõng, do caùc sinh vaät khaùc aên) - Thoái röõa - Phaân huyû töï nhieân - Laéng - Söï baøi tieát caùc chaát khaùng sinh töø reã thöïc vaät - Caïnh tranh Hieän nay, ngöôøi daân trong Xaõ- trong Huyeän ñang heát söùc lo laéng cho chaát löôïng cuoäc soáng. Hoï hoaøn toaøn bieát roõ raèng, neáu khoâng coù giaûi phaùp phuø hôïp thì tình traïng moâi tröôøng seõ ngaøy caøng trôû neân traàm troïng. Tuy nhieân, coù raát nhieàu yù kieán traùi ngöôïc nhau. Soá ngöôøi cho raèng chaát thaûi chaên nuoâi seõ aûnh höôûng nghieâm troïng ñeán söùc khoeû con ngöôøi, khoâng coù loái thoaùt. Trong khi ñoù, moät soá ñoái töôïng khaùc laïi khaúng ñònh raèng tình traïng oâ nhieãm coù theå ñöôïc giaûi quyeát neáu chính quyeàn ñòa phöông thöïc hieän nhöõng bieän phaùp cuï theå ñeå caûi thieän tình hình quaûn lyù chaát thaûi hieän nay. Chính vì vaäy, trong chöông sau seõ trình baøy moät soá moâ hình xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi noâng hoä baèng phöông phaùp ñaát ngaäp nöôùc keát hôïp vôùi thöïc vaät nhaèm khaû naêng ñaùp öùng phaàn naøo mong muoán cuûa ngöôøi daân vaø giuùp cho phaùt trieån ngaønh noâng nghieäp cuûa Huyeän. CHÖÔNG V AÙP DUÏNG MOÂ HÌNH XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI CHAÊN NUOÂI BAÈNG HEÄ THOÁNG ÑAÁT NGAÄP NÖÔÙC CHO XAÕ PHÖÔÙC KHAÙNH – NHÔN TRAÏCH – ÑOÀNG NAI 5.1/ ÑAËC ÑIEÅM TÌNH HÌNH CHUNG HUYEÄN CAÀN GIÔØ Xaõ Phöôùc Khaùnh naèm ôû phía Taây nam huyeän Nhôn traïch. Dieän tích töï nhieân 3614,512 ha chieám 8,86% toång dieän tích toaøn huyeän. Coù vò trí ñòa lyù tieáp giaùp Vónh Thanh, Phuù Ñoâng vaø Thaønh Phoá Hoà Chí Minh. Xaõ naèm keà nhieàu soâng lôùn coù vai troø quan troïng trong giao thoâng ñöôøng thuyû nhö soâng Loøng Taøu, soâng Nhaø Beø.... Ñòa hình cuûa xaõ thaáp daàn töø Taây Baéc xuoáng Ñoâng Nam vaø töø bôø soâng Loøng Taøu vaøo soâng OÂng Keøo. Ñòa hình bò chia caét bôûi heä thoáng soâng raïch chaèng chòt. Xaõ Phöôùc Khaùnh naèm trong vuøng khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa caän xích ñaïo, vôùi neàn nhieät cao ñeàu quanh naêm, löôïng möa lôùn vaø phaân boá theo muøa, ít gioù baõo vaø khoâng coù muøa ñoâng laïnh, raát thích hôïp cho söï sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa caùc loaïi thöïc vaät nhieät ñôùi. Xaõ coù nguoàn nöôùc maët doài daøo do coù heä thoáng soâng bao boïc xung quanh (soâng Loøng Taøu, soâng OÂng Keøo vaø soâng OÂng Thuoäc). Ngoaøi ra coøn coù heä thoáng keânh raïch daøy ñaëc, coù ñeâ OÂng Keøo ngaên maën neân haàu nhö coù nöôùc ngoït quanh naêm (laáy töø coáng Phöôùc Lyù), thuaän lôïi cho phaùt trieån saûn xuaát noâng nghieäp. Phaàn ngoaøi ñeâ chòu aûnh höôûng cuûa cheá ñoä thuyû trieàu theo chu kyø baùn nhaät neân bò maën quanh naêm. Taøi nguyeân ñaát haàu nhö laø ñaát pheøn bò ngaäp maën neân saûn xuaát noâng nghieäp ñaït hieäu quaû khoâng cao, taøi nguyeân nöôùc töông ñoái doài daøo tuy nhieân vieäc söû duïng ñöôïc cho saûn xuaát vaø sinh hoaït cuûa nhaân daân coøn nhieàu haïn cheá, taøi nguyeân röøng chuû yeáu laø röøng ngaäp maën. Dieän tích ñaát noâng nghieäp chieám phaàn lôùn dieän tích ñaát töï nhieân cuûa xaõ neân ngaønh noâng nghieäp vaãn giöõ vai troø chuû ñaïo trong phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi. 5.2/ GIÔÙI THIEÄU THÖÏC VAÄT TRONG ÑNN Vôùi dieän tích ñaát soâng suoái vaø maët nöôùc chuyeân duøng laø 575,35ha, moät dieän tích khaù roäng cuøng vôùi ñaëc ñieåm töï nhieân vaø tình hình kinh teá xaõ hoäi, ta coù theå aùp duïng moâ hình ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo ñeå xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi vôùi caùc thöïc vaät baûn ñòa nhö coùi, lau, saäy, luïc bình, laùc.... 5.2.1/ Cô cheá xöû lyù baèng thöïc vaät Haáp thu: chaát oâ nhieãm bò thöïc vaät haáp thu (N, P, kim loaïi naëng...) Chuyeån hoaù: chaát oâ nhieãm bò thöïc vaät haáp thu vaø bieán ñoåi trong moâ thöïc vaät, trôû thaønh ít ñoäc hôn. OÅn ñònh: chaát oâ nhieãm bò thöïc vaät giöõ laïi khoâng cho khueách taùn Loïc: chaát oâ nhieãm bò giöõ trong vuøng reã thöïc vaät. Phaân huyû sinh hoïc: thöïc vaät cung caáp cacbon höõu cô vaø giaù th63 cho vi khuaån phaân huyû chaát höõu cô Heä sinh thaùi ñaát ngaäp nöôùc Xaõ Phöôùc Khaùnh 5.2.2/ Tính kinh teá cuûa thöïc vaät trong ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi Söû duïng heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo ñeå xöû lyù nöôùc thaûi, trong ñoù coù nöôùc thaûi chaên nuoâi gia suùc ñaõ ñöôïc tieán haønh ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi. Coù nhieàu phöông phaùp ñeå xöû lyù söï oâ nhieãm, trong ñoù coù bieän phaùp söû duïng caùc thöïc vaät: - Thöïc vaät noåi vaø chìm - Thöïc vaät treân caïn. Tuy nhieân ôû nöôùc ta caùc coâng trình nghieân cöùu trong lónh vöïc naøy coøn haïn cheá. Taïi caùc xaõ ôû huyeän Nhôn traïch nöôùc thaûi chaên nuoâi khoâng ñöôïc xöû lyù hoaëc cuõng khoâng coù moät bieän phaùp naøo giaûm thieåu oâ nhieãm tröôùc khi thaûi xuoáng caùc soâng raïch ñaõ gaây oâ nhieãm trong moät vuøng daân cö vaø goùp phaàn laøm oâ nhieãm heä thoáng löu vöïc soâng Ñoàng Nai. Trong khi ñoù Xaõ Phöôùc Khaùnh coù dieän tích ñaát ngaäp nöôùc 575,53 ha khaù lôùn so vôùi caùc xaõ khaùc trong Huyeän vôùi nhieàu caây thuoäc caùc hoï Coùi, hoï Raùy, hoï Ñaäu… Khi caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân treân traùi ñaát cuûa chuùng ta ñang bò khai thaùc quaù möùc ñeán caïn kieät, ñeå ñaùp uùng nhu caàu cuûa con ngöôøi, thöïc vaät nöôùc coù theå laø moät nguoàn taøi nguyeân môùi. Thöïc vaät nöôùc töø ñaàm laày nhaân taïo coù theå ñöôïc cheá bieán, söû duïng ñeå laøm thöùc aên cho gia suùc, phaân boùn cho ñaát, laøm boät giaáy laøm nguyeân lieäu cho saûn xuaát ñoà thuû coâng myõ ngheä vaø laø nguoàn naêng löôïng thaân thieän vôùi moâi tröôøng… 5.2.2.1/ Naêng suaát sinh hoïc Thöïc vaät coù thaân nhoâ leân maët nöôùc coù naêng suaát sinh hoïc cao hôn so vôùi caùc loaïi caây noâng nghieäp khaùc vaø caùc loaïi caây troàng treân ñaát bôûi chuùng khoâng bò aûnh höôûng cuûa söï thieáu nöôùc, coù söï thích nghi cao vôùi ñieàu kieän moâi tröôøng, coù hieäu suaát quang hôïp cao. Naêng suaát sinh khoái haøng naêm cuûa moät soá loaøi thöïc vaät coù thaân nhoâ leân maët nöôùc Loaøi thöïc vaät Toác ñoä saûn xuaát thöïc (taán chaát khoâ/ ha/naêm) Treân maët ñaát Döôùi maët ñaát Saäy 15-35 1-14 Coùi 30-50 30-50 Coû ñuoâi phuïng 7-15 Baõi loïc troàng Coùi 4-14 Thöïc vaät ñaát ngaäp nöôùc coù thaønh phaàn hoaù hoïc thích hôïp ñeå coù theå cheá bieán laøm nguoàn thöùc aên toát. Vieäc thu hoaïch sinh khoái naèm döôùi ñaát laø toán keùm hôn caû. Veà maët lôïi ích thì reã, cuû chöùa nhieàu tinh boät, coù theå duøng laøm nguoàn thöùc aên hay cheá bieán ra nhieân lieäu höõu ích nhö etanol. Tuy nhieân vieäc thu hoaïch cuû, reã coù theå tieâu toán nhieàu naêng löôïng. Ñeå deã cheá bieán vaø söû duïng, caùc thöïc vaät sau khi thu hoaïch thöôøng ñöôïc caét nhoû vì khi ñoù noù seõ giaûm xuoáng coøn <1/4, giuùp cho vaän chuyeån, cheá bieán vaø löu giöõ deã daøng hôn. 5.2.2.2/ Khöû nöôùc Löôïng nöôùc trong caùc loaøi thöïc vaät Loaïi thöïc vaät Löôïng nöôùc (%) Thöïc vaät noåi 90-95% Thöïc vaät ngaäp nöôùc 84-95% Thöïc vaät coù thaân nhoâ leân maët nöôùc 76-90% (Reddy & Debusk, 1987) Nhö vaäy, thöïc vaät coù thaân nhoâ leân maët nöôùc coù löôïng nöôùc thaáp nhaát. Tuy nhieân, ñeå taän duïng caùc thöïc vaät ñaõ thu hoaïch laøm thöùc aên cho gia suùc hay cho caùc muïc ñích khaùc thì caàn phaûi khöû nöôùc ñeán moät möùc ñoä caàn thieát. Maëc duø phôi döôùi aùnh naéng laø moät phöông phaùp coù theå aùp duïng nhung phaûi ñöôïc thöïc hieän raát nhanh thì môùi coù theå traùnh ñöôïc söï thoái röõa, vaø phöông phaùp naøy khoâng khaû thi trong moät soá muøa trong naêm. Tuy nhieân ñoái vôùi khí haäu khoâ noùng nhö Vieät Nam noùi chung vaø Huyeän nhôn Traïch noùi rieâng thì coù theå raûi sinh khoái thaønh lôùp moûng vaø ñem phôi döôùi aùnh naéng hoaëc duøng caùc heä thoáng thu böùc xaï maët trôøi. 5.2.2.3/ Phaân boùn caûi taïo ñaát Sinh khoái thöïc vaät coù theå ñöôïc thu hoaïch vaø cheá bieán thaønh phaân boùn höõu cô, phuï gia caûi taïo ñaát, boùn treân reã caây môùi troàng, ñoát thaønh tro hay laøm phaân compost boùn cho luùa ñaït hieäu suaát phaùt treåin thaân vaø haït cao. Phaân compost coù theå ñöôïc cheá bieán deã daøng chæ baèng lao ñoäng thuû coâng vôùi tæ leä phoái troän buøn/saäy laø 1:4 (Kurihara & Nok, 1987) Haøm löôïng chaát dinh döôõng (N,P) cuûa moät soá loaøi thöïc vaät baäc cao thaân nhoâ leân maët nöôùc Loaøi N (g/kg) P (g/kg) Juncus (Coùi ) 15 2.0 Phragmites (Saäy) 18-21 2.0-3.0 Saururus cernuus (Coû ñuoâi phuïng) 15-25 1.0-5.0 (Reddy & Debusk, 1987) 5.2.2.4/ Taùi taïo naêng löôïng Veà maët nhieân lieäu ñoát sinh khoái thöïc vaät cao hôn so vôùi caùc loaøi caây laáy goã vaø caùc thöïc vaät soáng treân caïn khaùc. Tuy nhieân, sinh khoái cuûa nhöõng thöïc vaät nöôùc naøy caàn ñöôïc khöû nöôùc thích hôïp tröôùc khi ñoát. 5.2.2.5/ Saûn xuaát boät giaáy, giaáy vaø sôïi Trong caùc loaïi thöïc vaät ñaát ngaäp nöôùc thì Saäy vaø Laùc thöôøng ñöôïc duøng nhôø ñaëc ñieåm coù haøm löôïng xenluloâ vaø sôïi thoâ cao. Loaïi Coâng duïng Saäy Boät giaáy, laøm giaáy in, giaáy boùng kính Bìa cactoâng Caùc loaïi sôïi toång hôïp khaùc nhau Taám ngaên, khoái gaïch nheï, taám caùch nhieät Phaân boùn Röôïu Ñoà thuû coâng myõ ngheä, lôïp maùi nhaø, laøm haøng raøo vaø taám chaén gioù. Laùc Laáy sôïi laøm giaáy boïc, giaáy goùi Laáy sôïi meàm laøm chieáu, roã raù, vaät duïng noäi thaát vaø caùc ñoà ñan laùt khaùc 5.2.2.6/ Khaû naêng laøm thöùc aên[6] a. Thöùc aên cho gia suùc Thöïc vaät coù thaân nhoâ leân maët nöôùc chöùa 10%-25% protein thoâ theo chaát khoâ, thích hôïp ñeå laøm thöùc aên cho gia suùc. Chuùng chöùa löôïng sôïi khaù lôùn, coù khaû naêng thay theá coû, voû haït vaø caùc chaát xô khaùc caàn cho ñoäng vaät nhai laïi. Giaù trò laøm thöùc aên cho gia suùc cuûa thöïc vaät nöôùc tuyø thuoäc raát nhieàu vaøo ñieàu kieän cuï theå. Coû neán, coùi phaùt trieån treân treân moâi tröôøng giaøu chaát dinh döôõng nhö nöôùc thaûi thì seõ coù löôïng protein thoâ vaø caùc chaát höõu cô coù khaû naêng leân men cao hôn so vôùi caùc loaïi coû naøy troàng trong nöôùc saïch. Tuy nhieân, thöïc vaät nöôùc coù theå laøm thöùc aên cho gia suùc nhöng chuùng khoâng theå thay theá hoaøn toaøn khaåu phaàn aên cuûa gia suùc ñöôïc vì chuùng chöùa nhieàu voâ cô vaø vò cuûa chuùng chöa haún ñaõ ngon vôùi gia suùc. Loaøi Nöôùc saïch Nöôùc thaûi Proâteâin Chaát höõu cô coù theå leân men Sôïi Proâteâin Chaát höõu cô coù theå leân men Sôïi Saäy Laù 6-11 27-44 26-38 13-26 35-58 15-25 Reã 7-9 53-56 11-14 6-9 38-41 16-26 Coùi Laù 6-11 23-45 27-33 14-25 27-62 20-30 Reã 5-8 43-45 16-23 8-10 47-50 19-21 b. Laøm döôïc phaåm Moät soá loaøi thöïc vaät nöôùc coù theå taùch chieát ra caùc chaát hoaù hoïc duøng trong döôïc phaåm. Ñaây laø öùng duïng coù kinh teá lôùn vaø ñaày tieàm naêng. Loaïi Coâng duïng Coû neán Trò xô vöõa ñoäng maïch, löu thoâng khí huyeát Laøm giaûm caùc trieäu chöùng vieâm hoïng Duøng caàm maùu , töû cung xuaát huyeát Chöõa ho ra maùu, chaûy maùu cam Ñaïi –tieåu tieän ra maùu Tai chaûy muû Coùi Chöõa treû em gaày yeáu Chöõa bí tieåu tieän Chöõa tieâu hoaù keùm ( Lashman, 1987 5.3/ KEÁT QUAÛ THÖÏC ÑÒA Baûng 15: keát quaû khaûo saùt, ñieàu tra thöïc teá moät soá hoä chaên nuoâi taïi Xaõ Phöôùc Khaùnh Teân hoä Ñaëc ñieåm moâ hình chaên nuoâi Hieän traïng moâi tröôøng 1. Leâ Vaên Maûng Aáp II 2. Traàn Vaên Uùt Aáp I - Toång dieän tích cuûa hoä coù chaên nuoâi lôùn, vò trí hoä chaên nuoâi heo naèm xa khu daân daân cö taäp trung, phaân heo ñöôïc ñem boû vöôøn vaø nuoâi caù, nöôùc thaûi töø chuoàng heo bao goàm caû nöôùc röûa chuoàng heo ñöôïc thaûi tröïc tieáp xuoáng ao nuoâi caù, nöôùc töø ao nuoâi caù ñöôïc thoâng vôùi nöôùc cuûa heä thoáng soâng Ñoàng Nai baèng ñöôøng möông hôû hoaëc ñöôøng oáng nhöïa. - Nöôùc thaûi töø chuoàng heo bao goàm caû nöôùc röûa chuoàng heo thaûi tröïc tieáp xuoáng ao nuoâi caù. Do ao nuoâi caù coù dieän tích lôùn ( gaàn 2000 m2), soá löôïng heo nuoâi khoûang 30 con do vaäy vieäc khaû naêng töï laøm saïch moâi tröôøng tröôøng taïi ao nuoâi caù laø toát, neân khaû naêng aûnh höôûng ñeán nguoàn nöôùc soâng cuûa heä thoáng soâng Ñoàng Nai laø khoâng ñaùng keå. - Vò trí hoä nuoâi heo naèm xa khu daân cö taäp trung ( khoûang 400 m) neân khoâng gaây oâ nhieãm muøi cho caùc hoä daân cö khaùc. 3. Nguyeãn Trung Haäu Aáp II 4. Ñaëng Quaùch Thi Aáp I 5. Nguyeãn Vaên Baùnh, Aáp I - Toång dieän tích ñaát cuûa hoä nuoâi heo nhoû, vò trí khu vöïc nuoâi heo naèm trong khu daân daân cö ñoâng, phaân heo ñöôïc ñem boû vöôøn boùn caây vaø laøm biogas ñôn giaûn( duøng tuùi nilon), nöôùc thaûi töø chuoàng heo bao goàm caû nöôùc röûa chuoàng heo ñöôïc thaûi tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp vaøo heä thoáng soâng Vaøm Möông – soâng Ñoàng Nai. - Heä thoáng chuoàng traïi chöa ñaûm baûo veä sinh, nöôùc thaûi chöa qua moät heä thoáng haïn cheá cheá oâ nhieãm maø thaûi tröïc tieáp xuoáng heä thoáng soâng Ñoàng Nai baèng oáng nhöïa vaø heä thoáng möông hôû. Trong 3 hoä chaên nuoâi heo treân ñeàu coù muøi hoâi vaø nöôùc thaûi coù maøu ñen. Baûng 16 : Keát quaû phaân tích maãu nöôùc thaûi taïi hoä OÂng Ñaëng Quaùch Thi STT Chæ tieâu Ñôn vò Keát quaû phaân tích Tieâu chuaån B TCVN 5945-1995 M1 M2 1 pH - 6,3 7,4 5,5 - 9 2 BOD5 mgO2/l 974 226 50 3 COD mgO2/l 1728 195 100 4 Coliform MNP/100ml 4,8.107 7,8.104 1.104 (Nguoàn: Trung taâm quan traéc Sôû Taøi nguyeân & Moâi tröôøng-Ñoàng Nai, 2004) Ghi chuù: - M1: Nöôùc thaûi veä sinh chuoàng traïi tröôùc khi vaøo hoá biogas. - M2: Nöôùc thaûi sau khi qua hoá biogas. Nhaän xeùt: - Nöôùc thaûi chuû yeáu taïi hoä chaên nuoâi heo cuûa laø nöôùc thaûi veä sinh chuoàng traïi. Keát quaû laáy maãu vaø phaân tích cho thaáy nöôùc thaûi naøy bò oâ nhieãm höõu cô vaø vi sinh lôùn: BOD5 = 974 mgO2/l; COD = 1728 mgO2/l; Coliform = 4,8.107 MNP/100ml. - Sau khi qua xöû lyù baèng hoá biogas, caùc chæ tieâu chính nhö BOD5, COD, TSS vaãn khoâng ñaït tieâu chuaån. Chæ tieâu BOD5 coøn cao gaáp 4 laàn, COD cao gaáp 2 laàn giaù trò quy ñònh trong möùc tieâu chuaån thaûi ra nguoàn loaïi B, TCVN 5945 – 1995. Baûng 17 : Keát quaû phaân tích maãu nöôùc thaûi taïi hoä OÂng Nguyeãn Trung Haäu STT Chæ tieâu Ñôn vò Keát quaû phaân tích Tieâu chuaån B TCVN 5945-1995 1 pH - 6,3 5,5 - 9 2 BOD5 mgO2/l 235 50 3 COD mgO2/l 726 100 (Nguoàn: Trung taâm quan traéc Sôû Taøi nguyeân & Moâi tröôøng-Ñoàng Nai, 2004) Nhaän xeùt: Keát quaû laáy maãu vaø phaân tích cho thaáy nöôùc thaûi naøy bò oâ nhieãm höõu cô BOD5 = 235 mgO2/l; COD =726 mgO2/l Keát luaän chung: Qua tình hình treân ta coù theå thaáy raèng noàng ñoä oâ nhieãm höõu cô taïi caùc hoä chaên nuoâi heo tuy khoâng lôùn nhöng cuõng ñaõ goùp phaàn taïo neân oâ nhieãm caùc doøng soâng, caùc con keânh, con raïch cuûa ñòa phöông vaø goùp phaàn laøm oâ nhieãm nguoàn nöôùc cuûa con soâng lôùn ñoù laû soâng Ñoàng nai. Do ñoù, tröôùc tình hình treân thì vaán ñeà giaûi quyeát oâ nhieãm nguoàn nöôùc do chaên nuoâi laø khoâng theå chaàn chöø vaø keùo daøi ñöôïc. Hôn nöõa trong vaøi naêm trôû laïi ñaây nhu caàu ñôøi soáng ngaøy caøng cao thì vaán ñeà cung caáp thöïc phaåm coù proâteâin nhö thòt heo laø khoâng theå thieáu trong böõa aên haøng ngaøy vaø cuøng vôùi xu höôùng phaùt trieån chung cuûa Huyeän baø con trong xaõ cuõng phaùt trieån ngaønh chaên nuoâi moät caùch ñaùng keå. Caøng phaân tích ta caøng thaáy vaán ñeà giaûi quyeát nöôùc thaûi do chaên nuoâi laø voâ cuøng hôïp lyù. Tröôùc maét laø chaên nuoâi noâng hoä vaø sau ñoù laø chaên nuoâi theo höôùng trang traïi vaø chaên nuoâi taäp trung. Baûng 18: Baûng thöc ñòa Xaõ Phöôùc khaùnh Maãu Thoâng soá DO (mg/l) EC ( mS/cm) TDS (mg/l) pH Eh Ñieåm 1 (aáp I) Maãu 1 0,3 4,1 2740 6,71 -375 Maãu 1’ 0,3 3,55 2367 6,94 -278 Maãu 1’’ 2,9 1,454 971 6,09 87 Ñieåm 2 (aáp II) Maãu 2 1,5 2,43 1627 6,48 179 Maãu 2’ 5,6 2,55 1700 6,65 171 Maãu 2’’ 10,3 3,05 2033 7,06 160 Ñieåm 3 (aáp II) Maãu 3 2,5 0,711 474 5,26 208 Maãu 3’ 8,3 0,729 485 4,74 255 Maãu 3’’ 6,1 0,812 542 6,07 125 DO, COD, BOD : Theå hieän möùc ñoä oâ nhieãm höõu cô NH4+, PO43- : Theå hieän oâ nhieãm dinh döôõng EC : Theå hieän toång muoái tan pH : Theå hieän oâ nhieãm do axit hoaù vaø kieàm hoaù Toång coliform : Theå hieän oâ nhieãm do vi sinh ) 5.4/ GIÔÙI THIEÄU CAÙC MOÂ HÌNH XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI CHAÊN NUOÂI BAÈNG HEÄ THOÁNG ÑAÁT NGAÄP NÖÔÙC Hình 4: Moâ hình cuûa Kolodeje, Coäng Hoaø Seùc Ñaàu vaøo Song chaén raùc Baõi loïc troàng caây Baõi loïc troàng caây Baõi loïc troàng caây Baõi loïc troàng caây Beå Imhoff Ñaàu ra Hieäu suaát xöû lyù Naêm Ha DIN, mg/l Toång Phoátpho, mg/l BOD5 TSS Toång Nitô Vaøo Ra Giaûm % Vaøo Ra Giaûm % Vaøo Ra Vaøo Ra Vaøo Ra 78 10 0.56 0.10 82 2.85 0.063 97 28 9 40 15 7.3 1.2 79 13 3.68 0.10 97 2.87 0.047 98 13 5 41 15 4.4 1.3 80 17 3.22 0.10 97 4.41 0.068 97 23 4 49 10 15.2 1.0 81 24 2.83 0.094 97 2.83 0.088 96 19 2.5 35 5 17.7 2.3 82 30 5.85 0.093 98 3.27 0.064 98 27 4 35 4.5 14.5 3.5 83 55 3.76 0.148 96 2.74 0.066 97 46 3 36 4 13.5 3.9 84 50 10.04 0.078 99 4.52 0.079 97 39 4 29 7 6.9 1.3 85 48 7.64 0.194 98 4.11 0.099 97 23 4 17 8 11.0 1.4 86 46 9.63 0.176 98 5.26 0.063 99 19 5 12 4 14.5 1.6 87 46 4.26 0.244 94 2.90 0.074 97 19 5 16 5 15.4 1.7 88 61 6.26 0.080 99 2.66 0.086 97 28 4 18 4 12.2 1.2 89 54 8.13 0.156 98 1.66 0.047 97 24 4.5 31 6.5 6.9 0.05 90 67 8.14 0.119 99 2.93 0.112 96 23 5 19 4 16.5 1.9 91 76 7.80 0.122 99 2.59 0.147 94 39 6 30 7 6.8 1.5 Trung bình 5.69 0.129 96 3.31 0.074 97 26,4 4,64 29,2 7 11,7 1,71 Ghi chuù: DIN:dissolved inorganic nitrogen = nitrat-amonium-nitrogen Nhaän xeùt: Moâ hình naøy ñöôïc aùp duïng ôû Thuïy Ñieån vaø Coäng Hoaø Seùc ñaõ mang laïi keát quaû toát tuy nhieân ñeå aùp duïng moâ hình naøy thì caàn moät dieän tích ñaát khaù lôùn. Do ñoù, moâ hình naøy chæ coù theå aùp duïng cho trang traïi hay chaên nuoâi taäp trung theo ñònh höôùng cuûa Huyeän sau naøy. Hình 5: Moâ hình xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi baèng thöïc vaät: rau chai vaø thuyû truùc Nöôùc vaøo Beå chöùa Heä thoáng möông troàng rau döøa (thuyû long) Ao troàng thöïc vaät: thuyû truùc, rau chai Nöôùc ra (Leâ Theá Trung, 2005) Keát quaû moâ hình Coù thuyû truùc Coù rau chai (trai) Coù coû maàn traàu Khoâng coù TV pH=7,5 pH=7,5 pH=9 pH=9 t0: 27oC t0: 27oC t0: 28oC t0: 28oC Lượng cặn: 5g/l Lượng cặn: 5g/l Lượng cặn: 10g/l Lượng cặn: 10g/l Nước trong Nước trong Nöôùc hôi ñuïc Nöôùc hôi ñuïc Nöôùc khoâng coù muøi Nöôùc khoâng coù muøi Nöôùc coù muøi Nöôùc coù muøi Nhaän xeùt: - Veà maët moâi tröôøng: rau chai vaø thuyû truùc seõ laøm giaûm muøi vaø noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc thaûi chaên nuoâi. - Veà maët kinh teá: Rau chai (trai) laøm thöùc aên cho lôïn; thuyû truùc laøm chieáu, laøm daây buoäc baùnh, boù luùa... Tuy nhieân ñaây laø moâ hình aùp duïng cho vuøng coù thöïc vaät baûn ñòa laø rau chai vaø thuyû truùc. Hình 6: Moâ hình xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi taïi xaõ Minh Noâng- Vieät trì Nöôùc vaøo Beå laéng Beå yeám khí Ao troàng thöïc vaät Ao troàng beøo taây Ao coù maët nöôùc thoaùng ñeå xöû lyù nöôùc thaûi baèng aùnh saùng maët trôøi Heä thoáng möông troàng saäy Nöôùc ra Chaát Thaønh phaàn % giaûm thieåu TSS 80% Toång nitô 40% Toång phoâtpho 25% Kim loaïi 40% Nhaän xeùt chung: Thöïc vaät thuyû sinh coù theå giuùp loaïi boû caùc chaát höõu cô, caùc chaát raén lô löûng, nitô, phoátpho vaø kim loaïi naëng.... trong heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc. Chính vì vaäy, vieäc söû duïng thöïc vaät thuyû sinh ñeå xöû lyù oâ nhieãm nöôùc thaûi do chaên nuoâi laø raát tieän lôïi, bôûi ñaây khoâng chæ laø bieän phaùp sinh hoïc thaân thieän vôùi moâi tröôøng maø giaù thaønh xöû lyù thaáp so vôùi caùc phöông phaùp khaùc. Hôn nöõa ta coù theå taän duïng thöïc vaät thuyû sinh laøm thöùc aên trong chaên nuoâi hoaëc saûn xuaát phaân boùn... Moâ hình naøy ñöôïc aùp duïng vaø ñaõ mang laïi hieäu quaû xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi cao. Phuø hôïp vôùi ñieàu kieän töï nhieân cuûa vuøng. Tuy nhieân ñeå aùp duïng baát cöù moät moâ hình heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc naøo thì yeáu toá quan troïng ñaàu tieân laø phaûi phuø hôïp vôùi ñieàu kieän töï nhieân taïi vuøng nghieân cöùu vaø thöïc vaät baûn ñòa nôi ñoù laø vaät lieäu xöû lyù. 5.5/ MOÂ HÌNH AÙP DUÏNG Qua nhieàu nghieân cöùu caùc moâ hình cuûa caùc taùc giaû trong vaø ngoaøi nöôùc. Vôùi ñieàu kieän töï nhieân cuûa xaõ Phöôùc Khaùnh, ta coù theå aùp duïng moâ hình ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi theo sô ñoà sau: Khu chaên nuoâi Nöôùc vaøo ÑNN troàng Coùi Beå laéng Ao troàng rau muoáng Ao troàng luïc bình Nöôùc ra Thuyeát minh: Chaát thaûi ñöôïc taùch ra laøm chaát thaûi raén vaø nöôùc thaûi. Nöôùc thaûi phaùt sinh töø khu vöïc chuoàng traïi bò oâ nhieãm höõu cô khaù cao ñöôïc daãn qua beå laéng (L= 5m; W= 3m) ôû beå laéng naøy moät phaàn caën ñöôïc laéng tröôùc khi qua xöû lyù baèng thöïc vaät nöôùc. - ÑNN troàng Coùi thöïc hieän quaù trình xöû lyù hieáu khí töï nhieân raát hieäu quaû nhôø söï haáp thuï cuûa chuùng. Chuùng coù khaû naêng haáp thuï moät soá chaát oâ nhieãm höõu cô N, P, TSS, BOD, COD. Ta coù theå thieát keá (L= 12m; W= 9m) - Sau khi xöû lyù hieáu khí taïi ao troàng Coùi, nöôùc thaûi tieáp tuïc ñöôïc daãn qua ao troàng Luïc bình. Chuùng tieáp tuïc haáp thu caùc chaát oâ nhieãm N, P, TSS, BOD, COD. Ta coù theå thieát keá (L= 16m; W= 8m; H= 1,5m) - Sau khi nöôùc chaûy qua ao troàng Luïc bình, nöôùc tieáp tuïc ñöôïc chaûy qua ao troàng rau muoáng (L= 15m; W= 10m; H= 2m), chaát oâ nhieãm sau khi qua ao naøy döôøng nhö ñaõ loaïi boû löôïng chaát oâ nhieãm ñaùng keå vaø seõ ñöïôc thaûi ra ngoaøi heä thoáng keânh raïch cuûa Xaõ vaø chaûy tieáp vaøo heä thoáng caùc soâng lôùn. Rau Muoáng trong ao naøy seõ ñöôïc söû duïng laøm thöùc aên cho chaên nuoâi. Nhö vaäy seõ tieát kieäm ñöôïc chi phí lôùn trong vieäc mua thöùc aên cho chaên nuoâi heo cuûa gia ñình. (phaàn dieän tích thieát keá treân tham khaûo cho hoä chaên nuoâi heo khoaûng 100 con, löôïng nöôùc thaûi 5-8m3/ngaøy/100con). Heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc coù theå ñöôïc xaây döïng vôùi quy moâ töø 10m2 – 19ha (William E.Sanford, 1999) 5.6/ ÑAÙNH GIAÙ KHAÛ NAÊNG AÙP DUÏNG MOÂ HÌNH XÖÛ LYÙ NTCN NOÂNG HOÄ BAÈNG HEÄ THOÁNG NGAÄP NÖÔÙC. Qua tình hình thöïc teá veà ñieàu kieän töï nhieân, ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi cuûa xaõ ta coù theå aùp duïng moâ hình nhö treân vôùi nhöõng öu ñieåm sau: Khí haäu: ñaëc tröng khí haäu cuûa Xaõ laø naéng nhieàu vaø aåm, laø nhöõng yeáu toá chính taïo ñieàu kieän cho thöïc vaät vaø caùc vi sinh vaät deã daøng phaùt trieån. Vì vaäy, aùp duïng ñaàm laày nhaân taïo (ñaát ngaäp nöôùc) laø hoaøn toaøn khaû thi. Thöïc vaät: caùc loaïi thöïc vaät ñaõ ñöôïc nghieân cöùu ñöôïc troàng ôû ñaàm laày nhaân taïo do tính deã thích öùng, deã troàng, coù khaû naêng chòu oâ nhieãm vaø khaû naêng haáp phuï chaát dinh döôõng cao. Caùc loaøi thöïc vaät naøy phaàn lôùn ñeàu phoå bieán nôi ñaây nhö: coùi, laùc, coû ñuoâi phuïng, lau, saäy.... Ñaát ñai: ñaát ñai laø yeáu toá phaân vaân nhaát khi aùp duïng phöông phaùp naøy vì ñaàm laày nhaân taïo thöôøng yeâu caàu dieän tích khaù lôùn. Tuy nhieân, ñeå xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi cho xaõ Phöôùc Khaùnh neân ñaát ñai seõ khoâng phaûi laø vaán ñeà quaù nan giaûi vì dieän tích maët nöôùc khaù lôùn. Hôn nöõa, khi dieän tích bò haïn cheá thì seõ coù nhöõng thieát keá phuø hôïp ñeå vaãn ñaït ñöôïc thôøi gian löu giöõ caàn thieát, ñaûm baûo hieäu quaû xöû lyù, tuy coù theå seõ taêng giaù thi coâng. Kinh phí: coù theå noùi ñaàm laày nhaân taïo yeâu caàu kinh phí thaáp nhaát so vôùi caùc phöông phaùp xöû lyù khaùc caû veà maët voán xaây döïng ban ñaàu cuõng nhö kinh phí duy tu baûo döôõng. Vì vaäy, phöông phaùp taát phuø hôïp vôí xaõ Phöôùc Khaùnh_ xaõ coù heä thoáng soâng ngoøi chaèng chòt. Nhaân löïc vaø kyõ thuaät: töông töï nhö treân, ñaàm laày nhaân taïo yeâu caàu kyõ thuaät thieát keá, xaây döïng, vaän haønh vaø duy tu baûo döôõng heát söùc ñôn giaûn, khoâng nhö caùc phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi khaùc. Do ñoù, nhaân löïc thöïc hieän khoâng yeâu caàu coù trình ñoä vaø kyõ thuaät cao, maø chæ caàn coù kieán thöùc cô baûn vaø ñöôïc taäp huaán theâm thì hoaøn toaøn coù khaû naêng thöïc hieän ñöôïc nhieäm vuï. Ngoaøi ra, neáu thieát keá hôïp lyù, quaûn lyù vaø baûo döôõng toát, ñaàm laày nhaân taïo coøn giuùp caûi thieän moâi tröôøng sinh thaùi cuûa Xaõ, cuûa Huyeän. Phöông phaùp xöû lyù NTCN baèng heä thoáng ÑNN ñöôïc ñaùnh giaù laø haøi hoaø veà lôïi ích kinh teá vaø sinh thaùi bôûi nhieàu lyù do nhö: heä thoáng coâng ngheä naøy coù tính oån ñònh cao, nhôø khaû naêng ñeäm vaø khaû naêng ñieàu chænh sinh hoïc quanh naêm toát vaø vaän haønh ñôn giaûn, chi phí baûo döôõng thaáp hôn nhieàu so vôùi caùc phöông phaùp xöû lyù khaùc [13] 5.7/ VÒ TRÍ ÑAËT MOÂ HÌNH Vò trí ñaët moâ hình tuyø töøng dieän tích, tuyø töøng ñaëc ñieåm cuûa noâng hoä ñoù maø ta coù theå boá trí moâ hình sao cho thích hôïp. Aùp duïng theo moâ hình treân phaûi thoaû ñieàu kieän laø chaát löôïng nöôùc ra phaûi ñaït TCVN baèng caùch söû duïng caùc loaïi thöïc vaät baûn ñòa thích hôïp. Chaúng haïn nhö ta coù theå thieát keá theo moâ hình VACB – vaø coâng trình xöû lyù phía sau laø heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc. Moâ hình VACB vaø coâng trình xöû lyù phía sau laø heä thoáng ÑNN tham khaûo Vò trí heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc tham khaûo CHÖÔNG VI KEÁT LUAÄN – ÑEÀ XUAÁT 6.1/ KEÁT LUAÄN OÂ nhieãm moâi tröôøng do hoaït ñoäng chaên nuoâi chuû yeáu nhö chaên nuoâi heo, traâu boø, chaên nuoâi gia caàm… ñaëc bieät laø loaïi hình chaên nuoâi heo. Hieän nay, treân toaøn Huyeän coù khoaûng 14 trang traïi vaø hôn 300 hoä chaên nuoâi gia suùc hình thaønh vaø phaùt trieån, thu huùt hôn 1000 noâng daân tham gia. Loaïi hình kinh teá môùi naøy ñaõ huy ñoäng ñöôïc nguoàn nhaân löïc, voán vaø vaät tö phuïc vuï phaùt trieån noâng nghieäp, xoaù ñoùi giaûm ngheøo, naâng cao ñôøi soâng noâng daân. Beân caïnh nhöõng taùc ñoäng coù lôïi, quaù trình hình thaønh vaø hoaït ñoäng cuûa caùc noâng hoä naøy ñaõ vaø ñang gaây ra nhöõng taùc ñoäng coù haïi cho moâi tröôøng. Laø Huyeän môùi thaønh laäp vaø ñang coù ñònh höôùng phaùt trieån thaønh Ñoâ thò loaïi II vaøo naêm 2010 vaø Ñoâ thò loaïi I vaøo naêm 2020. Vôùi khoaûng thôøi gian ngaén nhö vaäy neân coâng taùc baûo veä moâi tröôøng laø moät trong nhöõng coâng taùc phaûi ñöôïc thöïc hieän haøng ñaàu trong ñoù vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng trong chaên nuoâi caàn giaûi quyeát sôùm vaø kòp thôøi. Nhieäm vuï luaän vaên naøy ñaõ ñeà xuaát aùp duïng moâ hình ñaát ngaäp nöôùc nhaân taïo nhaèm baûo veä moâi tröôøng taïi caùc noâng hoä chaên nuoâi heo. Treân cô sôû nhöõng vaán ñeà ñöôïc nghieân cöùu, vieäc ñeà xuaát aùp duïng moâ hình toång hôïp nhaèm baûo veä moâi tröôøng taïi caùc trang traïi chaên nuoâi (lôïn) ñaõ ñem laïi hieäu quaû raát cao veà maët baûo veä moâi tröôøng cuõng nhö ñem laïi hieäu quaû kinh teá cho trang traïi trong vieäc aùp duïng moâ hình naøy. Nhö vaäy, nhieäm vuï naøy ñaõ ñaït ñöôïc muïc ñích thöïc tieãn cho vieäc ñeà xuaát phöông thöùc baûo veä moâi tröôøng trong chaên nuoâi noâng hoä gaây oâ nhieãm cuûa xaõ Phöôùc Khaùnh noùi rieâng vaø Huyeän Nhôn Traïch noùi chung, goùp phaàn baûo veä moâi tröôøng phuïc vuï phaùt trieån kinh teá noâng nghieäp beàn vöõng. 6.2/ KIEÁN NGHÒ Vôùi nhöõng hieän traïng nhö vaäy, cuøng vôùi xu höôùng phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi trong töông lai thì tình hình moâi tröôøng huyeän Nhôn Traïch seõ suy giaûm neáu khoâng kòp thôøi ñeà ra caùc bieän phaùp ngaên ngöøa vaø caûi thieän. Ñòa phöông moãi xaõ neân môû ra nhöõng ñôït truyeàn thoâng veà vaán ñeà veä sinh moâi tröôøng vaø söùc khoûe coäng ñoàng. Vaän ñoäng moïi ngöôøi tham gia coâng taùc baûo veä moâi tröôøng trong chaên nuoâi nhö: coù beå chöùa chaát thaûi chaên nuoâi, coù hoá chöùa hay thieát keá heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc…. Giaùo duïc yù thöùc coäng ñoàng vaø loàng gheùp giaùo duïc veà vaán ñeà baûo veä moâi tröôøng trong caùc tröôøng phoå thoâng, trung hoïc cô sôû vaø tieåu hoïc…keå caû nhaø maùy xí nghieäp. Coù cheá ñoä khen thöôûng cho nhöõng ngöôøi coù yù thöùc toát veà baûo veä moâi tröôøng, ñoàng thôøi ngaên chaën, pheâ bình vaø kòp thôøi xöû lyù caùc haønh vi gaây toån haïi ñeán veä sinh chung. 6.3/ PHÖÔNG HÖÔÙNG PHAÙT TRIEÅN Ñaây laø phöông phaùp raát phuø hôïp vaø hieäu quaû cho ñieàu kieän Huyeän Nhôn Traïch noùi chung vaø xaõ Phöôùc Khaùnh noùi rieâng. Vôùi vieäc ñeà xuaát vaø aùp duïng thaønh coâng moâ hình heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc nhaèm baûo veä moâi tröôøng taïi caùc noâng hoä chaên nuoâi lôïn, cuõng nhö ñöa ra caùc höôùng daãn veà baûo veä moâi tröôøng taïi caùc noâng hoä chaên nuoâi lôïn, caùc keát quaû nghieân cöùu cuûa luaän vaên naøy coù theå ñöôïc aùp duïng trong thöïc teá. Do nhöõng haïn cheá veà thôøi gian vaø kinh phí, coù moät soá vaán ñeà chæ ñeà xuaát aùp duïng maø chöa theå nghieân cöùu trong luaän vaên naøy. Theo ñònh höôùng hieän nay thì vaán ñeà chaên nuoâi theo höôùng taäp trung vaø quy moâ lôùn laø seõ ñöôïc aùp duïng ôû Huyeän Nhôn traïch. Kieán nghò Cô quan quaûn lyù cho pheùp môû roäng vieäc nghieân cöùu xaây döïng vaø aùp duïng quy trình xöû lyù nöôùc thaûi chaên nuoâi baèng heä thoáng ñaát ngaäp nöôùc, ñoái vôùi caùc noâng hoä. Hôn theá laø seõ aùp duïng cho caùc trang traïi hoaëc caùc cô sôû chaên nuoâi gia suùc taäp trung nhaèm goùp phaàn ngaên ngöøa oâ nhieãm, baûo veä moâi tröôøng moät caùch beàn vöõng.