Đề tài Thực trạng hoạt động xuất khẩu hàng dệt may vào EU của Việt Nam

Ch©u ¸ mµ n­íc ta hiÖn nay n»m trong con ®­êng chuyÓn giao c«ng nghÖ cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may (chuyÓn dÞch theo h­íng §«ng t©y; B¾c - Nam. §ã lµ viÖc di chuyÓn c«ng nghÖ dÖt may tõ c¸c n­íc NIC sang c¸c n­íc §«ng nam ¸ vµ Nam ¸). Do ®ã chóng ta cã c¬ héi ®Ó kÕ thõa vµ ph¸t triÓn c¸c thµnh tùu cña nh÷ng n­íc ®i tr­íc, ®ång thêi häc hái ®­îc kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®ã. N­íc ta lµ n¬i giao l­u cña hai nÒn v¨n ho¸ lín ®ã lµ v¨n ho¸ Trung hoa vµ v¨n ho¸ S«ng H»ng, gi÷a nÒn v¨n ho¸ nho gi¸o vµ nÒn v¨n ho¸ phËt gi¸o. Cho nªn ®· t¹o ra nh÷ng phong tôc tËp qu¸n ®a d¹ng vµ phong phó; cïng víi mét nÒn v¨n ho¸ ®Æc tr­ng. §©y lµ nh÷ng yÕu tè v« cïng quan träng nã lµm cho s¶n phÈm dÖt may cña chóng ta ®a d¹ng vµ phong phó h¬n. 1.3. Nh÷ng lîi thÕ vÒ truyÒn thèng. Ngµnh dÖt may lµ mét ngµnh ®· cã tõ xa x­a. Ngay trong thêi kú phong kiÕn còng ®· x©y dùng lªn c¸c lµng nghÒ thñ c«ng. Nã còng vÉn ®­îc tiÕp tôc ph¸t triÓn cho ®Õn giai ®o¹n sau nµy mÆc dï cã thêi gian nã ®· ph¸t triÓn chËm l¹i do ®Æc ®iÓm hoµn c¶nh lÞch sö cña ®Êt n­íc. Tuy nhiªn kho¶ng hai thËp kû trë l¹i ®©y th× nã ®· ph¸t triÓn nhanh chãng ®Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Ngµnh dÖt may lµ mét ngµnh mµ nguyªn vËt liÖu cña nã lµ sîi b«ng vµ v¶i. Do ®ã mµ nã cã quan hÖ mËt thiÕt víi c¸c ngµnh n«ng nghiÖp cña ®Êt n­íc. Mµ ®iÒu kiÖn cña n­íc ta hoµn toµn cã thÓ cho phÐp ph¸t triÓn c¸c vïng nguyªn liÖu phôc vô cho ngµnh ®ã. Chø kh«ng ph¶i nh­ hiÖn nay phÇn lín c¸c nguyªn liÖu cña n­íc ta ®­îc nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi. 1.4. Ngµnh dÖt may lµ mét trong nh÷ng ngµnh ®­îc x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn. KÓ tõ khi chuyÓn h­íng nÒn kinh tÕ tõ ­u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng sang tËp trung s¶n xuÊt hµng tiªu dïng l­¬ng thùc, vµ hµng xuÊt khÈu. §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· chó ý ®Õn vai trß cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ nãi chung vµ ngµnh dÖt may nãi riªng nhiÒu h¬n. §Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ ®­a ngµnh dÖt may n­íc ta ph¸t triÓn mét "chiÕn l­îc ph¸t triÓn t¨ng tèc ®Ó ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ®Õn n¨m 2010" ®· ®­îc x©y dùng víi nh÷ng môc tiªu cô thÓ nh­: §Õn n¨m 2010 s¶n phÈm chñ yÕu ®¹t B«ng sîi ®¹t 808.000 tÊn, sîi tæng h¬p ®¹t 120.000 tÊn, sîi c¸c lo¹i ®¹t 300.000 tÊn, v¶i lôa thµnh phÈm 81.400m2, dÖt kim ®¹t 500 triÖu s¶n phÈm, may mÆc ®¹t 1500 triÖu s¶n phÈm. Cßn n¨m 2005 th× c¸c s¶n phÈm chñ yÕu ®¹t B«ng 30.000 tÊn, sîi tæng hîp 60.000 tÊn, sîi c¸c lo¹i 150.000 tÊn v¶i lôa thµnh phÈm 800 triÖu m2 dÖt kim 300 triÖu s¶n phÈm may mÆc 780 triÖu s¶n phÈm. §èi víi xuÊt khÈu th× ®Õn n¨m 2005 ®¹t kim ng¹ch tõ 1000 ®Õn 5000 triÖu USD vµ ®Õn 2010 th× ®¹t 8000 ®Õn 9000 triÖu USD; tû lÖ sö dông nguyªn liÖu néi ®Þa t¨ng tõ 50% n¨m 2005 lªn 75% n¨m 2010. Bªn c¹nh ®ã lµ nh÷ng ch­¬ng tr×nh ®Ó ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn ngµnh may vµ th­îng nguån cho ngµnh dÖt may. Nh­ vËy trong nh÷ng n¨m tíi ngµnh dÖt may sÏ lµ mét trong nh÷ng ngµnh chñ lùc phcô vô cho môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Nã còng lµ ngµnh ®ãng gãp quan träng vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n­íc ta. 1.5 ThÞ tr­êng ngµy cµng ®­îc më réng. Bªn c¹nh nh÷ng lîi thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý do ®iÒu kiÖn tù nhiªn mang l¹i ngµnh dÖt may cßn cã lîi thÕ vÒ c¬ héi tiªu thô hµng ho¸ ra n­íc ngoµi do thÞ tr­êng ®· vµ ®ang ngµy cµng ®­îc më réng. NÕu nh­ tr­íc ®©y do sù cÊm vËn, sù ph©n biÖt gi÷a hai hÖ thèng chÝnh trÞ c¬ b¶n trªn thÕ giíi lµm cho s¶n phÈm dÖt may cña ta chØ cã c¬ héi tiªu thô trªn ph¹m vi thÞ tr­êng cña c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa. Ngµy nay víi nh÷ng lîi thÕ lµ chóng ta kh«ng cßn bÞ cÊm vËn n÷a, thÕ giíi chuyÓn tõ ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i, cho phÐp chóng ta thiÕt lËp nh÷ng quan hÖ kinh tª míi víi c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ míi. N©ng cao, ph¸t triÓn h¬n n÷a nh÷ng mèi quan hÖ chóng ta ®ang cã. Nh÷ng ®iÒu ®ã, lµm cho thÞ tr­êng tiÖu thô cña n­íc ta ®­îc më réng ®¸ng kÓ. ChÝnh phñ víi nh÷ng nç lùc mµ trong thêi gian qua nh÷ng hµng rµo ®Þnh l­îng ®· ®­îc h¹ thÊp hoÆc xo¸ bá, ®Æc biÖt lµ h¹n ng¹ch vµo mét sè thÞ tr­êng. Do ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho chóng ta n©ng cao kh¶ n¨ng th©m nhËp vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng cho s¶n phÈm dÖt - may. 2. Nh÷ng khã kh¨n cho xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may n­íc ta. Nh÷ng yÕu tè thuËn lîi nh­ trªn cho phÐp ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may cña chóng ta ph¸t triÓn vµ s¶n xuÊt ®­îc khèi l­îng s¶n phÈm lín. Nh­ng kh«ng ph¶i n­íc ta lµ n­íc duy nhÊt cã lîi thÕ. Trªn thÕ giíi, cßn cã nhiÒu quèc gia kh¸c n÷a còng cã lîi thÕ vÒ mÆt hµng nµy. Còng nh­ chóng ta, hä tËp trung ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®Ó khai th¸c lîi thÕ so s¸nh. V× vËy, hµng dÖt may cña chóng ta ®ang ph¶i ®èi mÆt víi sù c¹nh tranh cña nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh, lín trªn thÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi nãi chung vµ thÞ tr­êng EU nãi riªng. Trung Quèc, mét n­íc l¸ng giÒng, ®ång thêi còng lµ mét ®èi thñ c¹nh tranh khæng lå h¬n h¼n chóng ta vÒ mäi mÆt: ®éi ngò nh©n viªn giái, gi¸ thµnh thÊp . .. Ngay tõ rÊt sím, Trung quèc ®· thùc hiÖn nh÷ng b­íc chuÈn bÞ cho ngµnh dÖt may cña hä ph¸t triÓn. N¨m 1998 - 1999, Trung Quèc ®· trî gi¸ cho mçi kg b«ng 0,6USD xÊp xØ 50% gi¸ b«ng trong thêi kú ®ã. M¹nh d¹n cho t­ nh©n ho¸ vµ cho ph¸ s¶n c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc lµm ¨n thua lç. §æi míi thiÕt bÞ lo¹i bá trªn 10 triÖu cäc sîi trong ba n¨m 1998 - 2000 ®Ó c¬ cÊu l¹i ngµnh dÖt, n©ng cao n¨ng suÊt h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng c­êng søc c¹nh tranh. ChÝnh v× vËy mµ ngµnh c«ng nghiÖp dÖt - may ®· trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp lín nhÊt Trung Quèc hµng n¨m ®ãng gãp kho¶ng 20% vµo gi¸ trÞ s¶n l­îng ngµnh c«ng nghiÖp Trung quèc. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Trung quèc lu«n ®¹t møc t¨ng tr­ëng cao, chiÕm kho¶ng 20% s¶n l­îng hµng dÖt may xuÊt khÈu toµn cÇu (kim ng¹ch xuÊt sang EU cña Trung Quèc chiÕm kho¶ng 7 tû USD). Theo nh­ dù b¸o cña c¸c chuyªn gia thÕ giíi th× ®Õn n¨m 2007 Trung Quèc chiÕm kho¶ng 50% thÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi víi trÞ gi¸ kho¶ng trªn 70 tû USD. Ngay sau Trung Quèc, mét ®èi thñ c¹nh tranh Nam ¸ chóng ta ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ Ên ®é. Ngµnh dÖt may lµ ngµnh truyÒn thèng víi lÞch sö ph¸t triÓn h¬n 150 n¨m vµ lµ ngµnh quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, cã ¶nh h­ëng lín ®Õn gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Ên ®é. HiÖn nay ngµnh c«ng nghiÖp nµy ë Ên ®é ®· gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho kho¶ng 15 triÖu lao ®éng, chiÕm kho¶ng 20% s¶n l­îng c«ng nghiÖp toµn quèc, xuÊt khÈu n¨m 2000 ®¹t 11,26 tû USD. §Ó n©ng cao h¬n n÷a vÞ trÝ cña ngµnh c«ng nghiÖp nµy ®ång thêi khai th¸c lîi thÕ Ên ®é ®ang thùc hiÖn Ch­¬ng tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh dÖt víi nguån vèn kho¶ng 6 tû USD nh»m ®¹t môc tiªu xuÊt khÈu ®Õn 2010 kho¶ng 50 tû USD. Theo nh­ hiÖp héi dÖt may Ên ®é th× sau ngµy 1/1/2005 khi mµ hiÖp ®Þnh ATC (Agreement or Textiles and clothing) ®­îc thùc hiÖn th× ngµnh dÖt may Ên ®é cßn cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn h¬n n÷a ®Æc biÖt lµ trªn thÞ tr­êng Ch©u ¢u. V× theo hä th× mÆc dï Trung Quèc lµ n­íc cã ­u thÕ vÒ ngµnh dÖt may vµ cã kh¶ n¨ng chiÕm ­u thÕ nh­ng Ch©u ¢u sÏ kh«ng "®Æt hÕt trøng trong mét giá". C¸c n­íc Ch©u ¢u sÏ t×m c¸ch h¹n chÕ rñi ro v× sù phô thuéc hoµn toµn vµo Trung Quèc b»ng c¸ch t×m ®Õn nh÷ng ®èi t¸c kh¸c n÷a khi ®ã ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may cña Ên ®é cµng cã thªm c¬ héi ph¸t triÓn. Ngoµi hai ®¹i gia lín nhÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may thÕ giíi ®­îc cho lµ sÏ "lµm m­a lµm giã" trªn thÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi thêi kú hËu ATC. Pakistan còng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong sè 15 n­íc cã kh¶ n¨ng tån t¹i vµ chiÕm ­u thÕ trªn nh÷ng thÞ tr­êng dÖt may khèc liÖt (Mü, EU, NhËt . . .) cña thÕ giíi. Ngay tõ nh÷ng n¨m 2000 chÝnh phñ Pakistan cã ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ míi cho ngµnh dÖt - may ®Ó ®Õn n¨m 2005 kim ng¹ch 13,8 tû USD. B¶ng 1.2 Sè liÖu qui m« ngµnh dÖt - may cña mét sè n­íc (2001) Tªn n­íc S¶n l­îng sîi (ngµn tÊm) S¶n l­îng v¶i lôa (triÖu m2) S¶n phÈm may (triÖu s¶n phÈm) Kim ng¹ch xuÊt khÈu (triÖu USD) Trung quèc 5300 21.000 10.000 50.000 Ên ®é 2.100 23.000 10.000 12.500 Bangladesh 200 1.800 10.000 4.000 Th¸i Lan 1.000 4.200 2.500 6.500 Indonexia 1.800 4.400 300 8.000 ViÖt Nam 85 304 100 2.000 Nguån:cuèn thÞ tr­êng ViÖt Nam thêi kú héi nhËp AFTA Bªn c¹nh trung quèc, Ên ®é, Pakistan hµng dÖt may cña n­íc ta cßn ph¶i ®èi mÆt víi hµng lo¹t c¸c n­íc trong khu vùc (Th¸i Lan, In®onexia, Philipine) vµ hµng lo¹t c¸c n­íc ngoµi khu vùc (Hµn quèc, Hång K«ng, Bangladesh). ChÝnh v× vËy mµ trong thêi gian tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu dÖt may cña n­íc ta sÏ gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n. Ch­¬ng II. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt - may vµo eU cña viÖt nam I. Kh¸i qu¸t ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt - may §iÒu kiÖn trong n­íc thuËn lîi h¬n 10 n¨m qua ngµnh dÖt may n­íc ta ph¸t triÓn kh«ng ngõng. Gi¸ trÞ s¶n l­îng hµng n¨m cña tõng mÆt hµng t¨ng lªn ®¸ng kÓ. §­a ngµnh c«ng nghiÖp dÖt - may cña n­íc ta ngµy cµng lín m¹nh, vÞ trÝ, vai trß cña ngµnh trong nÒn kinh tÕ ngµy cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh vµ n©ng cao. B¶ng 2.1. S¶n l­îng c¸c s¶n phÈm cña ngµnh dÖt - may TT S¶n phÈm §/ vÞ 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 1 Sîi toµn bé TÊn - 69076 79171 129890 131500 226811 25300 2 V¶i lôa TriÖu m 299 315 322,2 356,4 379 469,6 487,0 3 V¶i b¹t c¸c lo¹i ngh×n m - 18919 20874 23516 23700 15962 16600 4 V¶i mßn c¸c lo¹i ngh×n m - 19085 23911 29974 27000 33908 35600 5 QuÇn ¸o dÖt kim ngh×n sp 25.100 29114 34456 45820 47681 51358 72151 6 Len ®an TÊn - 2243 3106 2683 2800 1818 1650 7 Kh¨n c¸c lo¹i TriÖu sp - 337,0 333,5 430,6 435,0 508,9 588 8 QuÇn ¸o may s½n ngh×n sp 302200 275046 302426 337011 351364 489058 618629 Nguån: Thu nhËp tõ tµi liÖu tham kh¶o vµ niªn gi¸m thèng kª Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña ngµnh dÖt may trong thêi gian qua chiÕm b×nh qu©n kho¶ng 9% gi¸ trÞ toµn ngµnh c«ng nghiÖp, chiÕm kho¶ng 2% gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm quèc néi. Tû lÖ t¨ng tr­ëng ngµnh dÖt may cao h¬n tû lÖ t¨ng tr­ëng GDP t­¬ng ®­¬ng víi tû lÖ t¨ng tr­ëng cña ngµnh c«ng nghiÖp. Ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may hiÖn nay ®ang gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho kho¶ng 1,6 triÖu lao ®éng n­íc ta (theo sè liÖu cña HiÖp héi dÖt - may ViÖt nam). B¶ng 2.2. Ngµnh dÖt may trong c¬ cÊu c«ng nghiÖptÝnh theo gi¸ so s¸nh n¨m 1994 TT ChØ tiªu §/ vÞ 1995 2000 2001 2002 2003(SB) 1 GDP tû ®ång 195567 273666 292535 313247 335989 2 C«ng nghiÖp Tû ®ång 58550 96913 106986 117125 129247 3 DÖt may tû ®ång 9126 16088,6 17502 24115,6 17519,7 4 Tû lÖ dÖt may / C«ng nghiÖp % 15,6 16,6 16,4 20,6 13,55 5 Tû lÖ dÖt may/GDP % 4,6 5,8 6,0 7,7 5,2 Nguån: niªn gi¸m thèng kª 2003. Cïng víi lín m¹nh, trong h¬n m­êi n¨m qua hµng dÖt may lu«n ®øng thø hai trong sè nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña n­íc ta. Trong giai ®o¹n 1996 - 2000 hµng may mÆc xuÊt khÈu t¨ng b×nh qu©n 20 - 25%, chiÕm kho¶ng 13 - 14% tæng gi¸ trÞ suÊt khÈu c¶ n­íc. Cßn trong giia ®o¹n 2000 - 2005 nµy kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may n­íc ta kho¶ng 5183 triÖu USD (cô thÓ xem b¶ng 2.3). B¶ng 2.3. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt - may 2000 - 2005. TT ChØ tiªu §/ vÞ 2000 2001 2002 2003 2004 2005 1 Tæng KN xuÊt khÈu TriÖu USD 14.455 15.027 16.706 20.176 535.762 60.586 2 KNXK c«ng nghiÖp vµ TriÖu ®ång 4375 5102 6340 8164 10.373 12.872 3 Kim ng¹ch XK dÖt may TriÖu USD 1892 1975 2752 3687 4319 5183 T¨ng tr­ëng % 8,3 4,3 16,17 18,27 41,64 4 Tû träng 3/1 % 13,09 13,14 16,47 18.27 16,61 16,89 5 Tû träng 3/2 % 43,24 38,71 43,41 45,16 41,64 40,27 Nguån: t¹p chÝ ngo¹i th­¬ng sè 2 th¸ng 1 / 2005. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may còng chiÕm tõ 42 - 43% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh c«ng nghiÖp vµ thñ c«ng mü nghÖ. Trªn c¬ së ph¸t huy néi lùc ®ång thêi tËn dông nh÷ng c¬ héi tõ m«i tr­êng thêi gian qua kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may t¨ng lªn nhanh chãng. Tuy nhiªn sù t¨ng tr­ëng nµy l¹i do t¨ng tr­ëng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc gi÷ vÞ trÝ ¸p ®¶o. §èi víi c¸c mÆt hµng kh¸c nh­ sîi, v¶i . . . Chóng ta còng xuÊt khÈu nh­ng chóng chiÕm mét tû träng rÊt nhá, sîi chØ chiÕm kho¶ng 2%, v¶i chiÕm kho¶ng 3%. §iÒu ®¸ng chó ý mÆc dï tû träng xuÊt khÈu v¶i vµ sîi rÊt thÊp nh­ng còng ch­a cung cÊp ®ñ nguyªn liÖu, phô kiÖn cho ngµnh may, s¶n phÈm may mÆc cña chóng ta xuÊt khÈu chñ yÕu lµ b»ng con ®­êng gia c«ng cho n­íc ngoµi (chiÕm kho¶ng 60% tægn kim ng¹ch xuÊt khÈu). V× vËy mµ nã ®· lµm h¹n chÕ ®i phÇn nµo sè l­îng còng nh­ gi¸ trÞ xuÊt khÈu, tÝnh chñ ®éng cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng may mÆc. C¬ cÊu xuÊt khÈu cô thÓ cña hµng dÖt - may ViÖt nam ®­îc m« t¶ cô thÓ trong b¶ng 2.4 d­íi ®©y. B¶ng 2.4. C¬ cÊu xuÊt khÈu hµng dÖt - may giai ®o¹n 1996 - 2001. TT ChØ tiªu §/ vÞ 1996 1997 1998 1999 2000 2001 1 XuÊt khÈu TriÖu USD 1.150 1.349 1.351 1.747 1.892 1.962 Tû träng % 100 100 100 100 100 100 2 May mÆc TriÖu USD 897 1.050 1.055 1.360 1.475 1.519 Tû träng % 78,0 77,8 78,1 77,8 78,0 77,4 3 V¶i TriÖu USD 35 40 41 52 57 65 Tû träng % 3,0 3,0 3,0 3,0 3,0 3,3 4 Sîi TriÖu USD 23 27 27 35 50 87 Tû träng % 2,0 2,0 2,0 2,0 2,6 4,4 5 Kh¸c TriÖu USD 185 232 228 300 310 290 Nguån: trang 49 cuèn ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i cña ViÖt nam trong bèi c¶nh héi nhËp. II. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU. 1. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn quan hÖ xuÊt nhËp khÈu hµng dÖt - may ViÖt Nam - EU. HiÖp ®Þnh DÖt - may ViÖt Nam - EU ký t¾t ngµy 18/12/1992 vµ chÝnh thøc cã hiÖu lùc tõ ngµy 1-1-1993 ®· t¹o c¬ së ph¸p lý vµ kinh tÕ v÷ng ch¾c ®­a ngµnh dÖt - may xuÊt khÈu cña n­íc ta sang mét giai ®o¹n míi, thêi kú ph¸t triÓn nhanh chãng. Theo hiÖp ®Þnh 1992, ViÖt nam ®­îc phÐp xuÊt khÈu sang EU 151 chñng lo¹i mÆt hµng (cat) cã 46 lo¹i kh«ng bÞ h¹n ng¹ch. Tæng sè h¹n ng¹ch theo hiÖp ®Þnh nµy lµ 21.298 tÊn víi kim ng¹ch kho¶ng 450 triÖu USD. Ngay khi hiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may sang EU ®· ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam, n¨m 1993 lµ 335 triÖu USD, n¨m 1994 lµ 554 triÖu USD. Tr­íc kÕt qu¶ kh¶ quan ®ã, ViÖt Nam - EU ®· liªn tiÕp cã nh÷ng tho¶ thuËn söa ®æi hiÖp ®Þnh dÖt may vµ më cöa thÞ tr­êng ®Õn 15 - 02 - 2003 th× hiÖp ®Þnh dÖt may ViÖt Nam - EU ®· cho phÐp hµng dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EU víi møc h¹n ng¹ch tõ 800 - 850 triÖu USD/n¨m. Cho ®Õn gÇn ®©y nhÊt lµ vµo cuèi n¨m 2004, cïng víi sù thµnh c«ng cña héi nghÞ ASEM 5, quan hÖ xuÊt nhËp khÈu hµng dÖt - may ViÖt Nam - EU ®· cã b­íc ®ét ph¸ ViÖt Nam - EU ®· ký mét tho¶ thuËn mµ theo ®ã th× b¾t ®Çu tõ 1-1-2005, EU chÝnh thøc b·i bá h¹n ng¹ch cho hµng dÖt may ViÖt nam xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EU. 2. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo EU. Có thể nói rằng việc ký kết được hiệp định xuất khẩu hàng dệt may vao thị tường EU nó đã đưa hoạt dộng xuất khẩu hàng dệt may cuẩ nước ta sang một trang mới . Hiệp định dệt may Việt Nam -EU ngay tư khi có hiẹu lực nó đã có tác động rất lớnd đến kim nghạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam. Vì chỉ trong vòng 4 năm kể từ thời điểm 1-3-1993 thì kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang thi trường EU đã đạt 410 triệu USD. Con số này ngay lập tức đã ghi dấu ấn vào kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may cua Việt Nam. Vì nó không chỉ vư0ợt qua kim ngach xuất khẩu của Việt Nam sang hàng loạt các thị trường mà Việt Nam có quan hệ truyền thống , mà còn hơn cả thị trường phi hạn ngạch của Việt Nam lúc báy giờ là nhật Bản ( trong năm 1997 kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vao thị trường này là 325 triệu USD ). Và cũng với con số này nó đã thay thé luôn vi trí của Nhật bản va trở thanh thi trường nhập khẩu hàng dệt may lớn nhất của nước ta. Vị trí đó luôn được giữ vững trong suốt giai đoạn tư 1996 đến 2002. Km ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường này luôn chiếm tư 26% đến 27% tông kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam. Mặc dù trong hai, ba năm trở lại đây do ảnh cuẩ hiệp định dệt may VIỆT - MỸ mà kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang thi trường EU có xu hướng giảm xuống , thậm trí trong vòng hai năm 2001 và2002 kim ngạch xuất khẩu sang thi trường EU còn tăng trưởng âm. Nhưng xét về mặt con số tuyệt đối thị trường EU vẫn là thị trường xuất khẩu hàng dệt may lớn thứ hai của Việt Nam( sau thị trường MỸ) . những con số cụ thể xem bảng 2.5 dưới đây . B¶ng 2.5. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo EU giai ®o¹n 1996 - 2003 TT ChØ tiªu §/ vÞ 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 1 Kim ng¹chXK Tr.USD 1150 1349 1351 1747 1892 1962 2732 3686,8 2 NhËt B¶n Tr.USD 248 325 321 417 620 588 - - 3 Mü Tr.USD 9,1 12 26 34 49,5 44,6 - - 4 EU Tr.USD 225 410 521 555 609 599 551,9 573,1 T¨ng tr­ëng % - 82,2 27,1 6,5 9,7 -1,6 -7,9 3,8 Tû lÖ 4/1 % 19,6 30,4 38,6 33,8 32,2 30,5 20 15,5 5 Kh¸c Tr.USD 668 602 483 387 613 730,4 - - Nguån: trang 49 cuèn ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i VN trong bèi c¶nh héi nhËp, niªn gi¸m thèng kª 2003 vµ tù tÝnh to¸n. Tuy nhiên một vấn đề dáng chú ý là ,theo số liệu của EU ,kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này con cao hơn nữa chẳng hạn : năm 1996 là 405 triệu USD; 1997 là 466,1 triệu ÚSD ; 1998 là 578,7 triệu USD. Cơ cấu xuất khẩu của hàng dệt may Việt Nam vào vào các nước trong thị trường EU thời gian qua là không đồng đều quá tập trtrung vào một số nước. Đăc biệt là những nước có quan hệ khá sớm với Việt Nam . Cụ thể là : Đức- 46.9% ; Pháp - 10,8% ; Ha Lan -10,3% ; Anh - 9,4% ; Bỉ - 6,1% ; Tây Ban Nha -5,1% ; Italia -4,4% ; Đan Mạch -2% ; Phần lan - 0,6% ; Thụy Điển - 1,9% ; Áo - 1,5% ; Ailen -0,4% ; Luxemburg -0,3% ; Hi Lạp - 0,2% ; Bồ Đào Nha - 0,1% . VớI việu quá tập trung vào một số nước sẽ gây ra những bất lợi khi thị tường nước đó thay đổi , các doanh nghiệp Việt Nam chưa khai thac hết nhưng tiềm năng cuả thi trường EU. Về tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu của hàng dệt may Việt Nam so với kim ngạch xuất khẩu của những mặt hàng khác vào thị trường EU. Mặc dù không có được những thuận lợi như các mặt hàng khác. Vì hàng dệt may của nước ta xuất khẩu vào thị trương này vẫn còn bi áp hạn ngạch. Nhưng trong những năm qua kim ngach xuất khẩu của Việt Nam vao thị trường EUvẫn chiếm tỷ trọng rất cao. Hàng năm kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may vao thi trường này vẫn chiếm khoảng từ 19% đến 21% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vao thị trường EU. VớI tỷ trọng tỷ trọng bình quân cao như vậy , đã đưa kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam thời gian qua cao hơn cả kim ngạch xuát khẩu của mặt hàng nông sản , thủy sản , thủ công mỹ nghệ và đưa nghành dệt may lên vị trí thư hai (sau nghành giay dép) trong số những măt hàng xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường EU. Cũng chính tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu vào thị tường EU là rất lớn. Cho nên , kim ngạch xuất khẩu của hàng dệt may Việt Nam xuất khẩu vào thị trường này có ảnh hưởng rất lớn đến tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường EU nói chung và tổng kim ngạch xuất khẩu của hàng dệt may Việt Nam nói riêng. Việc tăng trưởng dược một vài phần trăm của tỷ trọng hàng dệt may xuất khẩu vào thị trường EU nó sẽ đưa kim ngạch xuất khẩu của nước ta tăng lên rất lớn và ngược lại nếu kim ngạch xuất khẩu vào thi trường này ma giảm đi một vài phần trăm thì nó sẽ làm giảm đi một lượng rất lớn kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. B¶ng 2.6. Tû träng xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng chñ lùc cña VN sang EU-15. TT ChØ tiªu §/ vÞ 1999 2000 2001 2002 2003 1 KN XuÊt khÈu Tr.USD 2526,5 2845,1 3002,9 3162,5 3852,8 Tû träng KNXK % 100 100 100 100 100 2 Tû träng giµy dÐp % 37,1 36,8 38,7 42,2 41,5 3 Tû träng hµng dÖt may % 22,0 21,6 20,2 17,5 14,9 4 Tû träng hµng n«ng s¶n % 8,3 7,2 6,7 5,4 6,9 5 Tû träng hµng thuû s¶n % 3,5 3,6 3,9 3,1 4,0 6 Tû träng thñ c«ng mü nghÖ % 2,4 3,9 4,0 4,7 4,5 7 Tû träng mÆt hµng kh¸c % 26,7 26,9 26,5 27,1 28,2 Nguån: trang 45 cuèn Th©m nhËp thÞ tr­êng EU nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vµ niªn gi¸m thèng kª 2003. Thực tế khác nữa cũng cần được nhìn nhận . Các mặt hàng xuất khẩu dệt may chủ yếu của Việt Nam sang EU chưa có được chỗ dứng vững trắc. năng lực cạnh tranh bình đẳng của hầu hết các sản phẩm dệt may của nước ta con thấp. một ví dụ điển hình cho khả năng cạnh tranh bình đẳng của hàng dệt may Việt Nam trên thi trường EU đã được thực tế chứng minh là: năm 2002 EU xóa bỏ hạn ngạch cho sản phẩm áo jacket một mặt hàng truyền thống của dệt may Việt Nam , điều nay lẽ ra phải đưa kim ngạch xuất khảu của của sản phẩm này vào thị trường EU tăng lên nhanh chóng. Nhưng thực tế nó đã ngược lai hoàn tòan với dự đoán , vì lượng xuất khẩu trong năm đó của sản phẩm này chỉ còn băng 2/3 năm trước, và không chỉ dừng lại ở đó mà đế năm 2003 thì sản lượng của sản phẩm này vào thị tuòng eu chi còn bằng 1/3 của năm 2001 hiện nay bên cạnh sự ảnh hưởng của hiệp định dệt may Việt -Mỹ làm cho kim ngạch xuất khẩu của nước ta vào thị trường EU giảm xuống , còn có một thực tế khác góp phần làm giảm kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của ta vào thị trường EU giảm xuống. đó là việc các nhà đặt gia công EU muốn có mối quan hệ ổn định và chắc chắn với các nhà nhận gia công cho nên họ đã chuyển dần những đơn đặt gia công sang các nước có khả năng chủ động về nguyên liệu , có thể hoàn thành hợp đồng trông thời gian ngắn... Đặc biệt là các nước đã là thành viên của WTO. Vì khi dặt hàng từ nhưng nước là thành viên của WTO thi họ có được những ưu đã mà khi dặt hàng ở các nước ko phai là thanh viên của WTO không có được. 3. Ph­¬ng thøc xuÊt khÈu chñ yÕu cña ngµnh dÖt may vµo EU. Trªn thùc tÕ, cã nhiÒu ph­¬ng thøc kh¸c nhau ®Ó xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng EU, xuÊt khÈu trùc tiÕp, xuÊt khÈu gi¸n tiÕp, nhËn gia c«ng (nhËn gia c«ng trùc tiÕp hoÆc nhËn gia c«ng gi¸n tiÕp). Mçi ph­¬ng thøc xuÊt khÈu nã thÓ hiÖn tr×nh ®é ph¸t triÓn mÆt hµng ®ã ë mét cÊp ®é kh¸c nhau. Trong thêi gian qua h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu cña ta ®èi víi mÆt hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng nµy lµ h×nh thøc gia c«ng. Theo h×nh thøc nµy, trong qóa tr×nh h×nh thµnh vµ l­u th«ng s¶n phÈm c¸c doanh nghiÖp chØ tham gia vµo ba c«ng ®o¹n ®ã lµ: c¾t (cut), may (make), hoµn thiÖn (trim). Cô thÓ, kh¸ch hµng n­íc ngoµi sÏ cung cÊp c¸c nguyªn liÖu nh­ v¶i vµ c¸c phô kiÖn nh­ kho¸ kÐo, v¶i ®én, v¶i lãt, khuy . . . cßn doanh nghiÖp ViÖt Nam tiÕn hµnh may. Khi cÇn thiÕt kh¸ch hµng cÇn cung cÊp c¶ c¸c thiÕt bÞ lo¹i tèt ®Ó ®o ®¹c nh÷ng kÝch th­íc nhá nhÊt ®Ó lµm mÉu cøng vµ c¾t trªn v¶i. S¶n phÈm may hoµn thiÖn sÏ ®­îc kh¸ch hµng mua l¹i, khi ®ã kh¸ch hµng n­íc ngoµi sÏ thanh to¸n phÝ gia c«ng cho c¸c doanh nghiÖp may ViÖt Nam. §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ ngoµi viÖc c¾t, may vµ hoµn thiÖn s¶n phÈm c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng cßn tham gia vµo bÊt cø c«ng ®o¹n nµo kh¸c cña qu¸ tr×nh hnfh thµnh vµ tiªu thô s¶n phÈm. §Ó cho ®¬n gi¶n chóng ta cã thÓ h×nh dung qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph©n phèi s¶n phÈm theo ph­¬ng thøc gia c«ng xuÊt khÈu b»ng m« h×nh d­íi ®©y. Doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam (c¾t may , hoµn thiÖn) §èi t¸c n­íc ngoµi(ng­êi ®Æt gia c«ng) Cung cÊp c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n phÈm dÖt may S¶n phÈm dÖt may ®· hoµn thiÖn Víi h×nh thøc xuÊt khÈu b»ng ph­¬ng ph¸p gia c«ng nh­ trªn cho thÊy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng cã vai trß lín trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph©n phèi c¸c s¶n phÈm dÖt may vµo thÞ tr­êng EU. C¸c doanh nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu b»ng ph­¬ng ph¸p nµy míi chØ khai th¸c ®­îc lîi thÕ chi phÝ nh©n c«ng thÊp trong sè c¸c lîi thÕ cña ngµnh dÖt may. Sù xuÊt khÈu dÖt may b»ng con ®­êng gia c«ng lµm c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng ®­îc tiÕp xóc trùc tiÕp víi kh¸ch hµng trªn thÞ tr­êng EU. Cho nªn kh«ng cã kh¶ n¨ng dù ®o¸n n¾m b¾t nhu cÇu ®Ó chuÈn bÞ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt dÉn ®Õn bÞ ®éng khi cã sù thay ®æi nhu cÇu, lµm c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam bÞ phô thuéc chÆt chÏ vµo ®èi t¸c ®Æt hµng gia c«ng. Khi lîi thÕ vÒ chi phÝ gia c«ng kh«ng cßn th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khã cã thÓ tù xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy. V× khi chóng ta gia c«ng cho n­íc ngoµi hµng ho¸ ®ã kh«ng ®­îc g¸n nh·n m¸c cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt nam mµ chóng mang nh·n m¸c cña c¸c nhµ ph©n phèi. Nh­ vËy víi ph­¬ng thøc xuÊt khÈu nµy chóng ta cã thÓ coi nh­ ch­a cã mÆt hµng dÖt may cña ViÖt nam trªn thÞ tr­êng EU. Do h×nh thøc gia c«ng xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp chØ thùc hiÖn duy nhÊt c«ng ®o¹n s¶n xuÊt cßn l¹i c¸c c«ng ®o¹n kh¸c lµ hoµn toµn do c¸c ®èi t¸c ®Æt gia c«ng chÞu tr¸ch nhiÖm. Cho nªn h×nh thøc gia c«ng nµy lµ t­¬ng ®èi an toµn, vµ phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may cã qui m« nhá vµ l­îng vèn h¹n hÑp v× nã gióp c¸c doanh nghiÖp tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu thiÕt kÕ s¶n phÈm, còng nh­ qu¸ tr×nh ph©n phèi s¶n phÈm. Tuy nhiªn cïng víi viÖc tr¸nh ®­îc c¸c rñi ro th× gi¸ trÞ xuÊt khÈu mang l¹i còng thÊp. Theo nh­ mét nghiªn cøu gÇn ®©y ®­îc tæ chøc bëi c¬ quan Hîp T¸c Quèc TÕ NhËt B¶n vµ tr­êng ®¹i häc Kinh tÕ quèc d©n. VÒ t×nh h×nh thùc hiÖn gia c«ng hµng dÖt may ë mét sè c«ng ty ®· cho kÕt qu¶ lµ qu¸ tr×nh gia c«ng s¶n phÈm nã chØ chiÕm kho¶ng 15% gi¸ trÞ cña s¶n phÈm ®­îc gia c«ng, lîi nhuËn thu vÒ chØ kho¶ng 4% gi¸ trÞ gia c«ng. Trªn ®©y lµ h×nh thøc xuÊt khÈu chñ yÕu cña hµng dÖt may ViÖt nam vµ EU. Theo sè liÖu ®iÒu tra cña hiÖp héi DÖt - May ViÖt Nam th× tû lÖ xuÊt khÈu theo h×nh thøc nµy n¨m 1999 chiÕm kho¶ng 80% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng EU. 4. Nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i trong xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng EU Trong sè c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng dÖt may cã h¹n ng¹ch. ThÞ tr­êng EU ®­îc coi lµ thÞ tr­êng ViÖt Nam cã nhiÒu lîi thÕ nhÊt. MÆc dÇu ViÖt Nam ®· cã nhiÒu thµnh c«ng khi x©m nhËp thÞ tr­êng nµy do sè l­îng h¹n ng¹ch ®­îc h­ëng ngµy cµng t¨ng, møc chuyÓn ®æi gi÷a c¸c mÆt hµng lín, gÇn ®©y l·i ®­îc phÐp chuyÓn h¹n ng¹ch cña n¨m tr­íc ch­a thùc hiÖn hÕt vµ ®­îc phÐp sö dông sè l­îng h¹n ng¹ch thõa cña c¸c n­íc ASEAN. Nh­ng vÉn cßn mét sè h¹nchÕ so víi nhiÒu n­íc kh¸c trong khu vùc. Sè l­îng h¹n ng¹ch dÖt - may ®­îc h­ëng cßn thÊp h¬n so víi nhiÒu n­íc (chØ b»ng 5% cña Trung Quèc vµ 10-20% cña c¸c n­íc ASEAN); sè l­îng c¸c mÆt hµng bÞ ¸p h¹n ng¹ch lín so víi c¸c n­íc kh¸c. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu h¹ng dÖt - may cña n­íc ta cã qu¸ Ýt th«ng tin vÒ c¸c ®èi t¸c cña thÞ tr­êng EU. M¹ng l­íi th­¬ng vô cña ViÖt Nam ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vÒ th«ng tin thÞ tr­êng. Trong khi ®ã, do nguån lùc h¹n hÑp c¸c doanh nghiÖp dÖtmay ViÖt Nam ch­a cã ®iÒu kiÖn tham gia c¸c héi chî triÓn l·m quèc tÕ hay tæ chøc c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i thiÕt lËp v¨n phßng ®¹i diÖn ë n­íc ngoµi. Cuèi cïng ph¶i kÓ ®Õn viÖc khai th¸c vµ sö dông internet trong kinh doanh cña doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a cã hiÖu qu¶. MÆc dï cã tèc ®é ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ kh¸ cao so víi c¸c ngµnh kh¸c vµ theo kÞp ®­îc tèc ®é víi tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c n­íc trong khu vùc, còng nh­ ®· giµnh ®­îc mét sè thµnh c«ng trong viÖc x©y dùng th­¬ng hiÖu trªn thÞ tr­êng EU. C¸c tiªu chuÈn doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam x©y dùng ®· vµ ®ang theo qui ®Þnh cña thÞ tr­êng EU. Nh­ng thùc tÕ gi¸ gia c«ng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam kh«ng rÎ h¬n c¸c n­íc kh¸c, chÊt l­îng th× ch­a æn ®Þnh, kh¶ n¨ng hoµn thµnh hîp ®ång ®óng thêi gian kh«ng cao. Trong ho¹t ®éng gia c«ng xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp cña n­íc ta ch­a thùc hiÖn tèt viÖc liªn doanh liªn kÕt. Nã chØ xuÊt hiÖn ë mét doanh nghiÖp, c¸c c«ng ty chø ch­a trë thµnh ®¹i trµ. MÆc dï vÊn ®Ò nµy ®­îc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh cña n­íc ta lµm rÊt tèt. Do khung ph¸p chÕ vµ c¸ch thøc qu¶n lý trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ nhËn ®Æt hµng gia c«ng xuÊt khÈu cña n­íc ta cßn qu¸ cøng nh¾c vµ thñ tôc cßn phøc t¹p. §iÒu ®ã lµm c¸c ®èi t¸c ng¹i t×m ®Õn víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam h¬n. Trong quan hÖ lµm ¨n víi n­íc ngoµi cßn cã hiÖn t­îng c¸c doanh nghiÖp c¸c ®Þa ph­¬ng kh«ng tu©n thñ nh÷ng qui ®Þnh chung cña nhµ n­íc. ThËm chÝ cã lóc cßn c¹nh tranh vµ g©y khã kh¨n cho lÉn nhau trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §é æn ®Þnh cña c¸c qui chÕ, chÝnh s¸ch do nhµ n­íc ®­a ra ch­a râ rµng vµ æn ®Þnh, ®Ó cã thÓ khuyÕn khÝch ®­îc c¸c doanh nghiÖp yªn t©m chÊp hµnh. Trong ho¹t ®éng phôc vô cho viÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may cßn ph¸t sinh c¶ c¸c quan hÖ phi kinh tÕ, g©y ra c¸c tiªu cùc cho c¸c doanh nghiÖp, lµm mÊt ®i tÝnh c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Ch­¬ng III. Mét sè gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng EU. Th«ng qua nh÷ng néi dung ®· nghiªn cøu ë hai phÇn c¬ së lý luËn vµ thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng EU nh÷ng n¨m qua. Chóng ta thÊy r»ng, cïng víi nh÷ng thµnh tùu to lín mµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng EU ®· giµnh ®­îc th× cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ bÊt lîi chñ quan còng nh­ kh¸ch quan t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu dÖt may vµo thÞ tr­êng nµy. Cho nªn ®Ó ®¶m b¶o gi÷ v÷ng c¸c thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc vµ kh«ng n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo EU nh÷ng n¨m tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam vµo EU cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng nh÷ng gi¶i ph¸p I. Nh÷ng gi¶i ph¸p n©ng cao hiªô qu¶ xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo EU 1. §èi víi nhµ n­íc: CÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan th­¬ng vô ViÖt Nam t¹i EU. Thµnh lËp c¸c trung t©m th«ng tin ®Ó cung cÊp nh­ng th«ng tin cÇn thiÕt cho c¸c doanh nghiÖp vÒ ®Æc ®iÓm t×nh h×nh thÞ tr­êng dÖt may EU, thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp bÞ ®éng do thiÕu th«ng tin. Hoµn thiÖn c¶i tiÕn hÖ thèng nghiÖp vô phôc vô cho c¸c ho¹t ®çng xuÊt khÈu hµng dÖt may ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ chñ ®éng h¬n trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu, khuyÕn khÝch ®­îc c¸c ®èi t¸c t×m ®Õn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nhiÒu h¬n. §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng ®µm ph¸n song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng trong lÜnh vùc dÖt may ®Ó t¹o c¬ së hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi cho ho¹t ®«ng xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai thÞ tr­êng. Cßn cã nh÷ng c¶i tiÕn, t¹o sù th«ng tho¸ng h¬n n÷a trong ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ngµnh dÖt may ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ EU cã thÓ ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµy sau ®ã t¸i xuÊt khÈu s¶n phÈm vµo thÞ tr­êng EU. §Æc biÖt lµ nhµ n­íc ph¶i lµm tæ c«ng t¸c dù b¸o ®Ó kÞp thêi ®­a vµo c¸c chÝnh s¸ch vµo c¬ chÕ phôc vô cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu dÖt may, tr¸nh t×nh tr¹ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch kh«ng theo kÞp nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng g©y khã kh¨n cho c¸c ho¹t ®éng xuÊt khÈu. X©y dùng vµ thµnh lËp quü khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp cã thµnh tÝch xuÊt khÈu tèt vµo thÞ tr­êng EU ®Ó thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc h¬n n÷a trong hoat ®éng th©m nhËp, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng tiÒm n¨ng nµy. 2. §èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may. V× tèc ®é ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt vµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp hç trî kh«ng theo kÞp tèc ®é ph¸t triÓn cña ngµnh may, dÉn ®Õn phÇn lín nguyªn phô liÖu phôc vô cho ngµnh may cña n­íc ta ph¶i nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi (h¬n 70% nguyªn phô liÖu). C¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam phÇn lín lµ nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá, cã së trang thiÕt bÞ kh«ng ®­îc hiÖn ®¹i, kh¶ n¨ng vèn kh«ng lín (ngo¹i trõ nh÷ng C«ng ty dÖt may thuéc Tæng C«ng ty dÖt may ViÖt Nam). Cho nªn nh÷ng n¨m tíi ph­¬ng thøc gia c«ng xuÊt khÈu vÉn lµ ph­¬ng thøc xuÊt khÈu quan träng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU. V× vËy ®Ó cã thÓ tiÕp tôc n©ng cao kh¶ n¨ng xuÊt khÈu víi EU trong thêi gian tíi, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam bªn c¹nh viÖc duy tr× vµ d÷ v÷ng c¸c mèi quan hÖ gia c«ng xuÊt khÈu ®· cã, c¸c doanh nghiÖp cÇn ®a d¹ng ho¸ h¬n n÷a c¸c ph­¬ng h­íng nhËn ®Æt hµng gia c«ng, nhËn ®Æt hµng gia c«ng trùc tiÕp, nhËn ®Æt hµng gia c«ng gi¸n tiÕp… h×nh thøc ®a d¹ng ho¸ ph­¬ng thøc gia c«ng còng ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro khi ng­êi ®Æt hµng gia c«ng c¾t ®¬n hµng tuy nhiªn ho¹t ®éng gia c«ng nã còng lµm t¨ng c¸c mèi quan hÖ cña doanh nghiÖp dÉn ®Õn g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý. §Ó ho¹t ®«ng gia c«ng xuÊt khÈu cho EU thµnh c«ng. C¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cÇn ph¶i ®Çu t­ mua s¾m ®èi víi d©y chuyÒn trang thiÕt bÞ, m¸y míi c«ng nghiÖp… ®Ó n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng c¶i tiÕn bé m¸y ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó gi¶m nh÷ng chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt. Tõ ®ã cã thÓ h¹ gi¸ nhËn gia c«ng. tÝch cù ®Çu t­ c¶i tiÕn ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån cung øng ®Ó b¶o ®¶m cã thÓ s½n sµng ®¸p øng yªu cÇu cña kh¸ch hµng bÊt cø khi nµo. Cã nh­ vËy doanh nghiÖp míi cã thÓ giao hµng ®óng thêi h¹n, thiÕt lËp ®­îc mèi quan hÖ æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng ®èi víi ®èi t¸c ®Æt gia c«ng. Mét yÕu tè quan träng kh¸c n÷a còng ¶nh h­ëng ®Õn thµnh c«ng cña ho¹t ®éng gia c«ng. §ã lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i v­ît qua ®­îc nh÷ng rµo c¶n vÒ mÆt ®Þnh l­îng còng nh­ mÆt kü thuËt cña thÞ tr­êng nµy. §iÒu ®ã chØ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc khi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ph¶i h­íng x©y dùng c¸c tiªu chuÈn cña m×nh theo hÖ thèng tiªu chuÈn thÕ giíi ®Æc biÖt lµ nh÷ng tiªu chuÈn nh­ ISO 9000; ISO 14000; HACCP… vµ c¸c tiªu chuÈn riªng cña liªn minh ch©u ¢u nhu c¸c tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng, tiªu chuÈn xuÊt sø hµng ho¸… CÇn ph¶i chó ý r»ng, dï cho ho¹t ®éng hµng gia c«ng dÖt may xuÊt khÈu vµo EU cña ViÖt Nam thµnh c«ng ®Õn ®©u ®i ch¨ng n÷a th× còng kh«ng cã g× b¶o ®¶m ch¸c ch¾n cho c¸c doanh nghiÖp gia c«ng ph¸t triÓn bÒn v÷ng l©u dµi ®Ó cã thÓ thùc hÖn môc tiªu. Mµ chØ cã ho¹t ®éng xuÊt t­ doanh (xuÊt khÈu, ph©n phèi trùc tiÕp) th× míi ®¹t ®­îc sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ l©u dµi ®­îc. Cho nªn trong ho¹t ®éng gia c«ng bªn c¹nh viÖc tu©n thñ c¸c yªu cÇu, c¸c tiªu chuÈn cña nhµ ®Æt hµng th× c¸c doanh nghiÖp gia c«ng dÖt may ViÖt Nam ph¶i t¹o ra nh÷ng nÐt ®éc ®¸o riªng cña s¶n phÈm m×nh gia c«ng mµ c¸c ®èi thñ kh¸c kh«ng cã ®­îc, cã nh­ vËy, chóng ta míi cã thÓ t¹o ra c¸c ¶nh h­ëng vµ rµng buéc ®èi víi nhµ ®Æt hµng. §©y còng lµ mét c¸ch thøc ®Ó t¹o h×nh ¶nh cho c¸c s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam nh»m chuÈn bÞ cho thêi kú hËu gia c«ng. II. C¸c gi¶i ph¸p mang tÝnh chiÕn l­îc ®Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu dÖt may vµo thÞ tr­êng Eu. 1. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp bæ trî cho ngµnh dÖt may. Ngµnh c«ng nghiÖp bæ trî lµ nh÷ng ngµnh liªn quan trùc tiÕp ®Õn ngµnh chñ lùc, sù ph¸t triÓn cña ngµnh chñ lùc bÞ ¶nh h­ëng vµ chi phèi cña c¸c ngµnh nµy. thôc tÕ ngµnh dÖt may cña n­íc ta ®· chøng minh. Khi ngµnh c«ng nghiÖp b«ng sîi cña chóng ra kh«ng ph¸t triÓn, hµng n¨m ngµnh dÖt ®· ph¶i nhËp ®Õn 90% s¶n l­îng b«ng s¬ ®Ó phôc vô cho ngµnh dÖt, kÕt qu¶ lµ s¶n phÈm cña ngµnh dÖt lµm ra ®· ®¾t h¬n s¶n phÈm cña c¸c ng­íc trong khu vùc, ngµnh dÖt kh«ng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ®Õn l­ît nã l¹i ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña ngµnh may kh«ng t¹o ra ®­îc ®ñ l­îng nguyªn liÖu ®Ó cÊp cho ngµnh may lµm ngµnh may hµng n¨m ph¶i nhËp h¬n 70% s¶n l­îng nguyªn liÖu. Nã còng lµ nguyªn nh©n lµm cho ngµnh may chñ yÕu ph¶i xuÊt b»ng ph­¬ng thøc gia c«ng xuÊt khÈu. Cho nªn ®Ó ®¶m b¶o t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngµnh dÖt may ph¸t triÓn cÇn ph¶i ph¸t triÓn c¸c ngµnh bæ xung cho ngµnh dÖt may. Ngµnh c«ng nghiÖp b«ng lµ mét trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp bæ xung cã ¶nh h­ën lín nhÊt ®Õn ngµnh dÖt may. §©y lµ ngµnh cung cÊp nguyªn liÖu quan träng nhÊt cho ngµnh dÖt may. V× vËy trong nh÷ng n¨m tíi ngµnh c«ng nghiÖp b«ng cÇn ph¶i ®­îc ®Çu t­ ph¸t triÓn, ®Ó ph¸t triÓn ngµnh nµy th× nhµ n­íc cÇn ph¶i tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nh­ quy ho¹ch vïng trång b«ng lùa chän c¸c lo¹i b«ng cã n¨ng xuÊt chÊt l­îng cao víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ vèn, ®Æc biÖt nhµ n­íc nªn cã c¬ chÕ ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh nµy. Ngoµi ngµnh c«ng nghiÖp b«ng, nhµ n­íc còng ph¶i ®Çu t­ ph¸t triÓn mét sè nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp bæ sung kh¸c n÷a ch¼ng h¹n nh­: c«ng nghiÖp ho¸ chÊt, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ t¹o c¸c dông cô phôc vô cho ngµnh may m¨c, chÕ t¹o ra c¸c trang thiÕt bÞ, phô tïng thay thÕ dÇn dÇn thay thÕ c¸c dông cô ph¶i nhËp tõ n­íc ngoµi. Khi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp bæ trî ph¸t triÓn nã sÏ lµ nÒn t¶ng v÷ng ch¸c cho ngµnh dÖt may ph¸t triÓn. Chñ ®éng ®­îc nguån nguyªn phô liÖu, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm n©ng cao søc c¹nh tranh cho hµng dÖt may ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng. 2. §µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho ngµnh dÖt may. NÕu ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp bæ trî lµ ®iÒu kÖn cÇn th× ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ ®iÒu kiÖn ®ñ ®Ó ngµnh dÖt may ph¸t triÓn nguån nh©n lùc phôc vô cho ph¸t triÓn ngµnh dÖt may cã thÓ ®­îc chia thµnh hai bé phËn, mét bé phËn trùc tiÕp lµm c«ng t¸c s¶n xuÊt, cßn mét bé phËn lµm c«ng t¸c kinh doanh. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi th× c¶ hai bé phËn nh©n lùc cña ngµnh dÖt may ®Òu cßn thiÕu vµ yÕu. §èi víi nguån nh©n lùc trong lÜnh vùc s¶n xuÊt trùc tiÕp thiÕu c¸c nhµ thiÕt kÕ mÉu chuyªn nghiÖp, thiÕu c¸c kü s­ hoµn thiÖn ®Ó cã thÓ t¹o ra ®­îc nh÷ng mÉu mèt phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr­êng, vµ kh¶ n¨ng t¹o ra nh÷ng mÆt hµng míi ®èi víi mÆt hµng cßn h¹n chÕ. C«ng nh©n th× míi cã kh¶ n¨ng sö dông vµ vËn hµnh ®­îc 70% hiÖu xuÊt m¸y trong khi ë c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc lµ 90%, n¨ng xuÊt thÊp lµm ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng chi phÝ thêi gian giao hµng may mÆc xuÊt khÈu n­íc ta. Cßn ®èi víi bé phËn c©n, c¸c c¸n bé kinh doanh th× kh¶ n¨ng nghiªn cøu tiÕp cËn më réng thÞ tr­êng cßn yÕu ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng EU, dÉn ®Õn xuÊt khÈu cña n­íc ta vµo thÞ tr­êng nµy th­êng ph¶i qua trung gian, viÖc cã ®­îc c¸c ®¬n ®Æt hµng chñ yÕu lµ nhê ®èi t¸c tù t×m ®Õn. §Ó kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm ®ã cña nguån nh©n lùc dÖt – may. Bªn c¹nh viÖc n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o ë c¸c c¬ së ®· cã nh­: §¹i häc B¸ch Khoa, ®¹i häc Më, Mü ThuËt C«ng NghiÖp,… Nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o b»ng c¸ch tæ chøc c¸c líp båi d­ìng, c¸c líp ®µo t¹o ng¾n h¹n, thuª c¸c chuyªn gia thiÕt kÕ EU vÒ gi¶ng d¹y vµ tËp huÊn, cö c¸c kü s­, nhµ thiÕt kÕ cã n¨ng lùc sang ®µo t¹o ë c¸c n­íc EU. §ång thêi víi vÞªc ®µo t¹o “thÇy” th× nhµ n­íc còng cÇn ph¶i quan t©m ®Õn c¸c c¬ së ®µo t¹o “thî” (c«ng nh©n) ®Ó n©ng cao tÝnh chuyªn nghiÖp, n¨ng xuÊt, kh¶ n¨ng vµ kü thuËt vËn hµnh sö dông m¸y mãc. Cßn ®èi víi nguån nh©n lùc phôc vô cho ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp dÖt may, nhµ n­íc còng cÇn ph¶i ®µo t¹o ®Ó n©ng cao nghiÖp vô kinh doanh, ®Æc biÖt lµ nghiÖp vô kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Hµng n¨m nªn cö c¸c ®oµn c«ng t¸c sang thÞ tr­êng EU ®Ó häc hái kinh nghiÖm vµ nguyªn t¾c kinh doanh, ®ång thêi lµm c«ng t¸c nghiªn cøu ®Ó n¾m b¾t nhu cÇu, thÞ hiÕu vÒ hµng dÖt may cña thÞ tr­êng EU, hiÓu ®­îc v¨n ho¸ phong tôc cña thÞ tr­êng nµy. Tõ ®ã quay vÒ n­íc cã thÓ ®­a ra ®­îc nh÷ng ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh tèi ­u ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr­êng dÖt may EU. 3. §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu cho hµng dÖt may ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU. Víi nh÷ng biÖn ph¸p ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp bæ trî vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc theo ®Þnh h­íng phôc vô thÞ tr­¬ng dÖt may EU nh­ ®· nªu ë trªn. Chóng sÏ lµ c¬ së v÷ng cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam cã thÓ n©ng cao ®­îc chÊt l­¬ng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®a d¹ng ho¸ danh môc s¶n phÈm t¹o ra ®­îc nh÷ng s¶n phÈm phï hî víi thÞ tr­êng EU h¬n vµ cuèi cïng lµm t¨ng søc c¹nh tranh cho hµng dÖt may ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng nµy. Nh­ng nh÷ng ­u thÕ ®ã cã thÓ trë thµnh hiÖn thùc, khi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam lµm tèt vµ khai th¸c tèi ®a hiÖu qu¶ cña c¸c c«ng cô hoat ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu. Khi hµng dÖt may ViÖt Nam ®· cã ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng th× c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ chñ ®éng tham gia vµo c¸c héi chî triÓn l·m. Mµ cßn ph¶i chñ ®éng ®øng ra tæ chøc c¸c héi chî triÓn l·m ®Æc biÖt lµ c¸c héi chî triÓn l·m diÔn ra ngay t¹i thÞ tr­êng EU. Nh÷ng héi chî triÓn l·m kh«ng nh÷ng cã t¸c dông gióp c¸c doanh nghiÖp dÖt may t×m kiÕm ®èi t¸c, mµ cßn lµ mét c¸ch ®Ó doanh nghiÖp giíi thiÖu nh÷ng s¶n phÈm cña m×nh ®Õn ng­êi tiªu dïng, lµ c¬ héi cho hµng dÖt may ViÖt Nam tiÕp xóc trùc tiÕp víi ng­êi d©n EU. Héi chî triÓn l·m còng gãp phÇn vµo viÖc t¹o dùng nªn h×nh ¶nh cña hµng dÖt may ViÖt Nam trong t©m trÝ ng­êi EU, lµ c¬ së cho nh÷ng b­íc ®i tiÕp theo cña dÖt may ViÖt Nam trong qua tr×nh th©m nhËp thÞ tr­êng EU. §iÒu ®¸ng chó ý lµ do nh÷ng ®Æc ®iÓm mµ héi chî, triÓn l·m nã cã t¸c dông trong mét thêi gian ng¾n, cßn ®Ó qu¶ng b¸ vµ giíi thiÖu s¶n phÈm cña doanh nghiÖp trong thêi gian l©u giµi th× c¸c doanh nghiÖp nªn dµnh mét kho¶n kinh phÝ nhÊt ®Þnh ®Ó phèi hîp víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng, ®Ó thuª c¸c trung t©m xóc tiÕn cho doanh nghiÖp. ë ®©y doanh nghiÖp võa cã thÓ tr­ng bÇy s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, l¹i võa lµ n¬i ®Ó ®µm ph¸n vµ ký kÕt c¸c hîp ®ång, còng lµ n¬i gióp doanh nghiÖp thùc hiÖn c«ng t¸c nghiªn cøu t¹i thÞ tr­êng ®Þa bµn. Tuy nhiªn viÖc më ®­îc trung t©m xóc tiÕn cho m×nh kh«ng ph¶i doanh nghiÖp nµo còng cã kh¶ n¨ng lµm ®­îc, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá, bëi v× chi phÝ cho c¸c trung t©m nµy th­êng lµ rÊt lín. Nh­ng ®iÒu ®ã th× kh«ng cã nghÜa lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá kh«ng thÓ giíi thiÖu vµ qu¶ng b¸ doanh nghiÖp ®Õn víi ®èi t¸c. V× ngµy nay, víi nh÷ng thµnh tùu cña thêi ®¹i c«ng nghÖ th«ng tin cho phÐp c¸c doanh nghiÖp cã thÓ x©y dùng lªn c¸c trang web, c¸c phßng trung bµy giíi thiÖu s¶n phÈm “¶o” cña m×nh ®Ó qu¶ng b¸ tíi c¸c ®èi t¸c. mÆc dï c¸c trung t©m ¶o nµy nã kh«ng thÓ ­u viÖt ®­îc nh­ trung t©m thùc nh­ng nã còng cã vai trß to lín ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®Æc biÖt lµ nã kh«ng cÇn tèn kÐm c¸c kho¶n chi phÝ qu¸ lín. 4. Lùa chon kªnh ph©n phèi cho hµng dÖt may th©m nhËp thÞ tr­êng EU §Ó cho “dßng ch¶y” hµng dÖt may xuÊt khÈu sang EU lu«n lu«n th«ng suèt vµ cã l­u l­îng ngµy cµng lín, cµng æn ®Þnh. Th× cïng víi viÖc ®Èy m¹nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt ngµnh dÖt may vµ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu c¸c doanh nghiÖp dÖt may ph¶i lùa chä ®­îc c¸c kªnh ph©n phèi thÝch hîp ®Ó hµng dÖt may th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU. Tuú theo tõng lo¹i s¶n phÈm vµ ®iÒu kiÖn cña c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau mµ cã thÓ lùa chän mét trong hai h×nh thøc ph©n phèi sau: Thø nhÊt, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, tiÒm lùc kinh tÕ h¹n chÕ vµ nh÷ng s¶n phÈm míi ch­a cã ®­îc chç ®øng trªn thÞ tr­êng EU th× c¸c doanh nghiÖp nªn liªn doanh liªn kÕt víi c¸c C«ng ty EU ®Ó trë thµnh doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hay thµnh C«ng ty con cña c¸c C«ng ty ®ã. Nh­ vËy c¸c s¶n phÈm sÏ ®­îc s¶n xuÊt ra dùa trªn nh÷ng lîi thÕ vÒ lao ®éng, nguyªn liÖu, nhµ x­ëng,… cña doanh nghiÖp, c«ng ph©n phèi dùa trªn nh÷ng ­u thÕ vÒ kªnh ph©n phèi cña c¸c C«ng ty EU. §©y còng lµ c¸c h×nh thøc mµ c¸c C«ng ty cña HongKong, Hµn Quèc ¸p dông vµo nh÷ng n¨m cña thËp niªn 90 vµ giµnh ®­îc thµnh c«ng rùc rì. Cho ®Õn nay hµng ho¸ cña hä ®· cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng EU. Thø hai, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may lín, cã tiÒm lùc kinh tÕ vµ nh÷ng mÆt hµng ®· cã chç ®óng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng EU. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän ph­¬ng thøc ph©n phèi trùc tiÕp. Tøc lµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam võa lµm c«ng t¸c s¶n xuÊt vïa lµm c«ng t¸c ph©n phèi hµng ho¸ vµo EU ph­¬ng ph¸p nµy lµ ph­¬ng ph¸p mµ c¸c C«ng ty trªn thÕ giíi ®ang ¸p dông (Carry and cash). Tuy nhiªn khi thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p nµy ngoµi nh÷ng ®iÒu kiÖn nªu ë trªn vÒ mÆt hµng vµ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp, nã vÉn cßn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i nghiªn cøu thËt kü c¸c yÕu tè kh¸ch quan, chñ quan nh­ møc ®é c¹nh tranh trong hÖ thèng ph©n phèi, rµo c¶n cña lÜnh vùc ph©n phèi, ®é dµi cña c¸c kªnh ph©n phèi… vµ ph¶i nãi r»ng ®©y lµ ph­¬ng ph¸p m¹o hiÓm víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. Nh­ng nÕu ph­¬ng ph¸p nµy thµnh c«ng th× ®©y sÏ lµ ph­¬ng ph¸p gióp dÖt may ViÖt Nam ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng EU vµ sÏ lµ ph­¬ng ph¸p mang l¹i gi¸ trÞ cao nhÊt cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam. 5. C¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cÇn ph¶i liªn doanh liªn kÕt. ThÞ tr­êng EU mÆc dï to lín ®Õn ®©u ®i ch¨ng n÷a th× nã còng kh«ng ph¶i lµ thÞ tr­êng v« tËn ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy chØ b»ng c¸ch ph¸t triÓn s¶n phÈm hay më réng thÞ tr­êng. Cho ®Õn nay mét lóc nµo ®ã th× kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy chØ cã thÓ t¨ng lªn b»ng c¸ch dµnh dËt ®­îc thÞ phÇn cña ®èi thñ c¹nh tranh. §Ó dµnh ®­îc thÞ phÇn cña ®èi thñ c¹nh tranh th× c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam nãi riªng vµ ngµnh dÖt may nãi chung ph¶i cã ®­îc n¨ng lùc c¹nh tranh. Mµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña dÖt may ViÖt Nam muèn cã ®­îc th× ph¶i th«ng qua con ®­êng liªn doanh liªn kÕt. Trong thùc tÕ viÖc liªn kÕt cã thÓ ®­îc diÔn ra theo nhiÒu xu h­íng kh¸c nhau, nhiÒu chiÒu kh¸c nhau. V× vËy mµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ph¸t triÓn tÊt c¶ c¸c h×nh thøc liªn kÕt. Nh­ng nÕu ph¸t triÓn tèt ®­îc liªn kÕt dÖt vµ may th× nã sÏ cã t¸c ®éng to lín vµo viÖc b¶o ®¶m tÝnh chñ ®éng viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng søc c¹nh tranh cho c¸c doanh nghiÖp dÖt - may ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngoµi n­íc. Liªn kÕt dÖt may cho phÐp ngµnh dÖt ph¸t triÓn g¾n s¸t víi ngµnh may h¬n. C¸c nguyªn liÖu cña ngµnh dÖt ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu cña ngµnh may. §Æc biÖt lµ gãp phÇn vµo ®Þnh h­íng cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam chuyÓn dÇn tõ ph­¬ng thøc xuÊt khÈu CMT sang ph­¬ng thøc xuÊt khÈu FOB. Liªn kÕt dÖt may còng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp gi¶m chi phÝ do gi¶m bít c¸c kh©u trung gian. Tõ ®ã lµm cho s¶n phÈm dÖt may xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ cao h¬n. Ngoµi ra liªn kÕt dÖt may cßn gãp phÇn vµo viÖc cung cÊp v¶i sîi vµ phô liÖu xuÊt khÈu cho ngµnh may æn ®Þnh, chñ ®éng cho may xuÊt khÈu. §iÒu nµy ®· ®­îc thùc tÕ chøng minh qua nhiÒu hîp ®ång xuÊt khÈu ®· kh«ng ®­îc ký kÕt vµ chóng ta kh«ng chñ ®éng ®­îc nguyªn phô liÖu dÉn ®Õn thêi h¹n thùc hiÖn hîp ®ång kh«ng ®¶m b¶o. Cuèi cïng liªn kÕt dÖt - may t¹o c¬ héi cho ngµnh dÖt më réng thÞ tr­êng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ®Ó giµnh ®­îc lîi thÕ vÒ qui m«, gi¶m gi¸ thµnh vµ t¨ng nhanh khèi l­îng xuÊt khÈu. Thùc tÕ ®· kh¼ng ®Þnh dï ë thÞ tr­êng trong n­íc hay ngoµi n­íc th× qui m« cña c¸c doanh nghiÖp cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. §èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt trong ngµnh dÖt may còng nh­ vËy. Qui m« cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Mµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ngo¹i trõ c¸c doanh nghiÖp thuéc Tæng c«ng ty DÖt may ViÖt Nam cßn l¹i th× phÇn lín lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. V× vËy ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®Æc biÖt lµ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng khèc liÖt nh­ thÞ tr­êng EU th× c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cÇn ph¶i liªn doanh l¹i víi nhau. ViÖc liªn doanh cã thÓ lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp lµ v×: C¸c doanh nghiÖp cã thÓ gi¶m bít ®­îc c¸c rñi ro khi thùc hiÖn c¸c hîp ®ång nh­: c¬ ®éng nguyªn liÖu gi÷a c¸c doanh nghiÖp khi ch­a chuÈn bÞ kÞp nguyªn liÖu, hoÆc lµ nguyªn liÖu nhËp khÈu bÞ trôc trÆc ch­a vÒ kÞp. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ nhËn c¸c ®¬n ®Æt hµng víi qui m« lín h¬n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña m×nh rÊt nhiÒu, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu phong phó vµ ®a d¹ng cña kh¸ch hµng… Liªn doanh cßn ®em l¹i cho c¸c doanh nghiÖp kh¶ n¨ng sö dông nguyªn liÖu mét c¸ch tèi ­u h¬n v× nhê liªn doanh mµ cã thÓ tËp trung vµo chuyªn m«n ho¸. Tuy nhiªn khi thùc hiÖn liªn doanh, liªn kÕt c¸c doanh nghiÖp dÖt may cÇn ph¶i l­u ý c¶i tiÕn bé m¸y qu¶n lý sao cho phï hîp víi sù gia t¨ng qui m« vµ ®Çu mèi quan hÖ cña doanh nghiÖp. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng yÕu kÐm trong kh©u qu¶n lý lµm trë ng¹i vµ g©y ¶nh h­ëng ®Õn liªn doanh liªn kÕt. Ngoµi ra, trong liªn doanh, liªn kÕt vÉn ph¶i chó ý vµ t¹o ra nh÷ng nÐt ®éc ®¸o riªng cã cña s¶n phÈm cña doanh nghiÖp m×nh ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng "hoµ tan" vµo c¸c doanh nghiÖp kh¸c. KÕt luËn Qua viÖc nghiªn cøu nh÷ng néi dung träng t©m nhÊt, næi bËt nhÊt cña c¬ së lý luËn vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong dÖt may vµ thùc tr¹ng cña ho¹t ®«ng xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng EU cho thÊy: Ngµnh dÖt may víi nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ vèn, lao ®éng c¬ së vËt chÊt lµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ hiÖn nay cña ®Êt n­íc ta nh­ d©n sè ®«ng vµ trÎ nh­ng chÊt l­îng kh«ng cao, kh«ng ®ång ®Òu, kh¶ n¨ng ®Çu t­ vèn lµ kh«ng lín. §iÒu nµy ®· ®­îc chøng tá b»ng sù ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may trong thêi gian qua, ngµnh dÖt may lµ ngµnh cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao, tèc ®é t¨ng t­ëng gÊp 2 –3 lÇn tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP. Kim ng¹ch xuÊt khÈu qua c¸c n¨m kh«ng ngõng t¨ng, ®­a ngµnh dÖt may thµnh mét trong nh÷ng ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc nhÊt cña n­íc. Víi møc ®ãng gãp vµo gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ®Êt n­íc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y giao ®éng tõ 1 – 3,4 tû th× ngµnh dÖt may ®· v­¬n lªn ®øng thø 2 trong sè c¸c mÆt hµng xuÊt chñ lùc cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®ã cña ngµnh dÖt may th× chóng ta còng cßn thÊy ngµnh nµy cã nh÷ng tån t¹i cÇn ®­îc kh¾c phôc, nÕu kh«ng chóng sÏ lµ trë lùc ng¨n c¶n sù ph¸t triÓn cña ngµnh nµy trong nh÷ng n¨m tíi nh­: sù mÊt c©n ®èi gi÷a ph¸t triÓn cña ngµnh nµy vµ ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt, nh©n lùc phôc vô cho ngµnh cßn thiÕu vµ yÕu, hiÖu suÊt øng dông m¸y mãc trang thiÕt bÞ thÊp lùc l­îng lao ®éng cßn thiÕu vµ yÕu… ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang EU tuy ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh nh­ng vµi ba n¨m trë l¹i ®©y cã xu h­íng gi¶m xuèng. Hµng dÖt may cña n­íc ta ch­a thùc sù cã chç ®øng trªn thÞ tr­êng nµy ngoµi mét sè mÆt hµng truyÒn thèng. Ph­¬ng thøc xuÊt khÈu chñ yÕu lµ gia c«ng vµ xuÊt khÈu gi¸n tiÕp nªn gi¸ xuÊt khÈu kh«ng cao. Kh¶ n¨ng giao dÞch vµ ®µm ph¸n cßn kÐm nªn ch­a tiÕp xóc ®­îc trù tiÕp víi ®èi t¸c cña thÞ tr­êng nµy. kh¶ n¨ng chñ ®éng trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ thÊp hiÖn nay ®ang bÞ c¹nh tranh gay g¾t cña ®èi thñ c¹nh tranh. MÆc dï ®· cã sù ch÷ng l¹i trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh­ng kÕt qu¶ xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng EU vÉn chiÕm tØ träng lín trong kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam v× vËy mµ kÕt qu¶ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU nã cã ¶nh h­ëng lín tíi viÖc thùc hiÖn môc tiªu ®· ®Ò ra cña ngµnh dÖt may. Cho nªn ®Ó nh÷ng n¨m tíi kÕt qu¶ xuÊt khÈu dÖt may sang EU cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng nh÷ng ¶nh h­ëng tèt ®Õn môc tiªu chung cña ngµnh mµ cßn gãp phÇn hoµn thµnh môc tiªu cña ngµnh th× c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ¸p dông mét sè nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n vÒ thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng EU ®· nªu ë trªn. Tµi liÖu tham kh¶o Cuèn th©m nhËp thÞ tr­êng EU vµ nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt. Chñ biªn : PGS.TS. §oµn ThÞ Hång V©n. NXB Thèng kª 2004. Cuèn thÞ tr­êng ViÖt Nam thêi kú héi nhËp AFTA. NXB tæng hîp TP. Hå ChÝ Minh Cuèn Gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng ch©u ¢u. PGS.TS. Vò ChÝ Léc NXB lý luËn chÝnh trÞ. Cuèn thÞ tr­êng EU vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam . Chñ biªn PGS.TS. TrÇn ChÝ Thµnh NXB lao ®éng x· héi 2002. Cuèn ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp. C¬ quan hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n (Jica) - Tr­êng ®¹i häc Kinh tÕ quèc d©n (NEU) NXB Thanh ho¸ 2004. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ n¨m 2004. T¹p chÝ th­¬ng m¹i n¨m 2004. T¹p chÝ th­¬ng nghiÖp – thÞ tr­êng n¨m 2004. Trang web http:// www.mot.gov.vn Trang web http:// www.vntextile.com Trang web http:// www.SMEnet.com.vn Môc lôc