Đề tài Tự do hóa trong EU và khả năng thâm nhập thị trường EU của hàng hoá Việt Nam

g Ch©u ¸ lµ mét thuËn lîi lín cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam muèn liªn doanh víi hä. Nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn 90, c¸c doanh ngiÖp s¶n xuÊt hµng dÖt may vµ da giµy §µi Loan, Singapore, Malaysia, Indonesia,v.v... ®· th©m nhËp vµo c¸c kªnh ph©n phèi chñ ®¹o trªn thÞ tr­êng EU rÊt thµnh c«ng theo ph­¬ng ph¸p “liªn doanh ®Ó trë thµnh c«ng ty con cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia EU”. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hai mÆt hµng nµy sang EU t¨ng nhanh vµ ®Õn n¨m 1997-1998 nh÷ng doanh nghiÖp nµy ®· chuyÓn phÇn lín nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt cña m×nh sang ViÖt Nam vµ c¸c n­íc kh¸c mµ cã lîi thÕ h¬n trong s¶n xuÊt (l­¬ng c«ng nh©n thÊp vµ ®­îc h­ëng GSP). Trong n­íc hä tËp trung s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm cao cÊp vµ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao, nh­: chÕ biÕn thùc phÈm, ®iÖn tö-tin häc, s¶n xuÊt « t«, c«ng nghÖ viÔn th«ng, v.v... Hµng dÖt may vµ da giµy cña hä ®· rÊt cã uy tÝn trªn thÞ tr­êng EU. ChÝnh v× vËy mµ hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp §µi Loan, Malaysia, Indonesia ®· mua rÊt nhiÒu hai mÆt hµng nµy cña ViÖt Nam mang vÒ n­íc, bá nh·n m¸c ViÖt Nam vµ d¸n nh·n m¸c cña hä, sau ®ã t¸i xuÊt sang thÞ tr­êng EU, gi¸ b¸n cña hä cho ®èi t¸c EU cao h¬n nhiÒu lÇn so víi gi¸ mua cña ViÖt Nam. Sù thµnh c«ng cña nh÷ng doanh nghiÖp nµy trong viÖc th©m nhËp vµo c¸c kªnh ph©n phèi chñ ®¹o trªn thÞ tr­êng EU ®· thùc sù mang l¹i cho hä nhiÒu lîi Ých kinh tÕ, thÓ hiÖn ë chç kh«ng chØ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ do m×nh lµm ra mµ cßn thu ®­îc rÊt nhiÒu lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng t¸i xuÊt. Nh·n hiÖu hµng ho¸ cña hä ®· rÊt cã uy tÝn ®èi víi ng­êi tiªu dïng EU. Chóng ta lµ ng­êi s¶n xuÊt ra hµng ho¸, xuÊt khÈu rÊt khã kh¨n mµ lîi nhuËn thu ®­îc cßn rÊt h¹n chÕ vµ thÊp h¬n nhiÒu so víi lîi nhuËn thu ®­îc tõ ho¹t ®éng t¸i xuÊt cña hä. T¹i thêi ®iÓm nµy, ho¹t ®éng t¸i xuÊt cña c¸c n­íc ë khu vùc Ch©u ¸ ®ang ph¸t triÓn rÊt m¹nh, cho nªn rÊt nhiÒu mÆt hµng cña ViÖt Nam ®­îc bÇy b¸n trªn thÞ tr­êng EU d­íi nh·n m¸c cña c¸c n­íc kh¸c. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng b¸n qua trung gia th× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i chñ ®éng th©m nhËp vµo c¸c kªnh ph©n phèi trªn thÞ tr­êng EU. Thø ba, tõ n¨m 2010 cã thÓ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam sÏ ph¸t triÓn m¹nh, lóc ®ã c¸c doanh nghiÖp còng sÏ lín m¹nh vµ cã ®ñ tiÒm lùc kinh tÕ ®Ó cã thÓ th©m nhËp vµo kªnh ph©n phèi EU theo ph­¬ng ph¸p cña c¸c doanh nghiÖp NhËt B¶n nh÷ng n¨m 60 vµ 70. Nh­ng hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp cña ta còng cã thÓ sö dông h×nh thøc liªn doanh víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi trong viÖc sö dông giÊy phÐp, nh·n hiÖu hµng ho¸ (cã thÓ liªn doanh víi c¸c nhµ s¶n xuÊt EU cã uy tÝn, hoÆc c¸c nhµ s¶n xuÊt Ch©u ¸ mµ s¶n phÈm chñ yÕu xuÊt sang thÞ tr­êng EU) ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, v× vËy trong t­¬ng lai hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ta sÏ lµ hµng ®iÖn tö-tin häc, thùc phÈm chÕ biÕn vµ c¸c mÆt hµng chÕ t¹o kh¸c cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao. Nh÷ng mÆt hµng nµy rÊt khã th©m nhËp vµo thÞ tr­êng cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. Do vËy, ngay tõ b©y giê c¸c doanh nghiÖp ph¶i lùa chän ph­¬ng thøc thÝch hîp, chñ ®éng vµ tÝch cùc th©m nhËp vµo c¸c kªnh ph©n phèi, ®¶m b¶o vÞ thÕ cña m×nh trong t­¬ng lai trªn thÞ tr­êng EU. 2.2. T¨ng c­êng ®Çu t­ vµ hoµn thiÖn qu¶n lý ®Ó t¹o nguån hµng thÝch hîp víi thÞ tr­êng EU EU lµ thÞ tr­êng tiªu dïng kh¾t khe trªn thÕ giíi vµ cã rµo c¶n kü thuËt mµ hµng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn rÊt khã v­ît qua. Qua ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng EU ®· ph©n tÝch ë trªn, cã thÓ nhËn thÊy r»ng, nguån hµng thÝch hîp víi thÞ tr­êng EU lµ nguån hµng ®a d¹ng, phong phó vÒ chñng lo¹i, khèi l­îng lín, cung æn ®Þnh, tho¶ m·n thÞ hiÕu tiªu dïng vµ ®¸p øng tèt nhÊt c¸c tiªu chuÈn cña s¶n phÈm theo quy ®Þnh cña EU. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam muèn x©m nhËp vµ më réng thÞ phÇn t¹i EU th× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i t¹o ®­îc nguån hµng xuÊt khÈu thÝch hîp víi thÞ tr­êng nµy. Ng­êi tiªu dïng EU kh«ng chØ quan t©m tíi chÊt l­îng s¶n phÈm (yÕu tè quan träng hµng ®Çu) mµ cßn c¶ dÞch vô kh¸ch hµng, bao gåm c¶ dÞch vô sau khi b¸n hµng. NÐt ®éc ®¸o vµ ®Æc biÖt cña s¶n phÈm so víi c¸c s¶n phÈm cña ®èi thñ c¹nh tranh sÏ cã søc hót lín ®èi víi hä. Do ®ã, cÇn ®Çu t­ cho c¸c kh©u qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ, c¶i tiÕn c«ng nghÖ, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn ®Ó t¹o ra sù kh¸c biÖt gi÷a s¶n phÈm cña m×nh víi ®èi thñ c¹nh tranh, bÝ quyÕt ë ®©y chÝnh lµ tÝnh s¸ng t¹o. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn tËn dông mäi c¬ héi nghiªn cøu kü thÞ tr­êng vµ kh¸ch hµng ®Ó n¾m ®­îc ®Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng, nhu cÇu thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng vµ kªnh ph©n phèi trªn thÞ tr­êng EU tõ ®ã ®­a ra c¸c biÖn ph¸p phï hîp ®Ó c¶i tiÕn vµ ®a d¹ng ho¸, h¹ g¸ thµnh s¶n phÈm, ®Çu t­ chiÒu s©u ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, t¹o nguån hµng thÝch hîp víi thÞ tr­êng EU nh»m ®¹t ®­îc môc ®Ých lµ t¨ng nhanh khèi l­îng hµng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy. §Çu t­ vèn vµ thiÕt bÞ, m¸y mãc, c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i vµ ®ång bé vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i x¸c ®Þnh c¸c ­u thÕ c¹nh tranh t­¬ng ®èi ®Ó tËp trung ®Çu t­ vµo nh÷ng mÆt hµng cã lîi thÕ nhÊt, tr¸nh ®Çu t­ t¶n m¹n hiÖu qu¶ thÊp vµ ph¶i nghiªn cøu yÕu tè c¹nh tranh ®Ó tr¸nh nh÷ng thÞ tr­êng thµnh viªn, hoÆc nh÷ng mÆt hµng khã c¹nh tranh hay ch­a cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Muèn t¹o ra ®­îc mét nguån hµng thÝch hîp víi thÞ tr­êng EU th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ vµ hoµn thiÖn qu¶n lý v× ®©y lµ hai yÕu tè quan träng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc cho ra ®êi mét s¶n phÈm nh­ thÕ nµo. NÕu mét doanh nghiÖp ®· chó träng ®Çu t­ vèn vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, l¹i ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý thÝch hîp sÏ t¹o ra s¶n phÈm xuÊt khÈu cã chÊt l­îng cao ®¸p øng tèt yªu cÇu cña ng­êi tiªu dïng vµ v­ît ®­îc rµo c¶n kü thuËt cña bÊt kú thÞ tr­êng nµo cho dï khã tÝnh nhÊt. T¹i thêi ®iÓm nµy, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam h­íng vµo thÞ tr­êng EU th× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i t¨ng c­êng ¸p dông c¸c hÖ thèng qu¶n lý: ISO 9000, ISO 14000 vµ HACCP (¸p dông nh÷ng hÖ thèng qu¶n lý nªu trªn gÇn nh­ lµ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy). EU lµ mét thÞ tr­êng nhËp khÈu lín trªn thÕ giíi, nh­ng khi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy, hµng ViÖt Nam ph¶i v­ît qua ®­îc hai hµng rµo: thuÕ quan vµ phi quan thuÕ (rµo c¶n kü thuËt). Tuy nhiªn tõ n¨m 1996 ®Õn nay, EU dµnh cho hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam thuÕ quan ­u ®·i GSP, do vËy “rµo c¶n kü thuËt” míi chÝnh lµ rµo c¶n thùc sù vµ khã v­ît qua ®èi víi hµng cña ta khi vµo thÞ tr­êng EU. §Ó v­ît ®­îc qua rµo c¶n nµy, th× ph¶i ®¶m b¶o hµng ho¸ ph¶i cã tÝnh c¹nh tranh. ViÖc ¸p dông c¸c tiªu chuÈn: ISO 9000, ISO 14000 vµ HACCP lµ biÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng nµy, nh»m gi÷ v÷ng vµ më réng thÞ phÇn. §èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm vµ c¸c ngµnh cã liªn quan ®Õn thùc phÈm muèn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang EU th× biÖn ph¸p duy nhÊt lµ ¸p dông tiªu chuÈn HACCP v× nã lµ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn mµ s¶n phÈm xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy. C¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm cña ta còng kh«ng cã ngo¹i lÖ lµ muèn xuÊt khÈu sang EU th× ph¶i ¸p dông tiªu chuÈn HACCP. §èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c ngµnh c«ng nghiÖp mµ cã qu¸ tr×nh s¶n xuÊt g©y « nhiÔm m«i tr­êng (ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn gç, ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt « t«,v.v...) muèn gi÷ v÷ng vµ më réng thÞ phÇn th× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i ¸p dông bé tiªu chuÈn ISO 14000 v× ®©y lµ yªu cÇu gÇn nh­ b¾t buéc cña EU ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt mÆt hµng nµy. ë c¸c Quèc gia ®· cã søc Ðp m¹nh mÏ vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng nh­ c¸c n­íc thuéc EU th× viÖc ¸p dông ISO 14000 ®· trë thµnh mét ®ßi hái mang tÝnh phæ cËp. §èi víi c¸c doanh nghiÖp cã ho¹t ®éng liªn quan ®Õn xuÊt khÈu th× viÖc cã ®­îc chøng chØ phï hîp ISO 14000 sÏ lµ mét ph­¬ng tiÖn vµ th­íc ®o mµ qua ®ã kh¸ch hµng EU cã thÓ an t©m vÒ ph­¬ng diÖn b¶o vÖ m«i tr­êng cña s¶n phÈm, dÞch vô mµ hä mong muèn. ViÖc thõa nhËn vµ cam kÕt ¸p dông ISO 14000 ®· trë thµnh mét tiªu chÝ ®Ó duy tr× sù c¹nh tranh t¹i thÞ tr­êng EU. §èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c, muèn ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trªn thÞ tr­êng EU th× biÖn ph¸p duy nhÊt lµ ¸p dông bé tiªu chuÈn ISO 9000 v× chÊt l­îng cña s¶n phÈm kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ c¸c yªu cÇu vÒ mÆt tÝnh chÊt lý ho¸ mµ cßn ®¶m b¶o c¶ yªu cÇu thÈm mü, ®é tiÖn dông vµ an toµn. Nh÷ng doanh nghiÖp cã chøng nhËn ISO 9000 sÏ cã ­u thÕ m¹nh trong xuÊt khÈu hµng sang EU trong thêi gian tíi. Tuy ISO 9000 kh«ng ph¶i lµ chÊt l­îng s¶n phÈm mµ thùc chÊt lµ mét ph­¬ng thøc qu¶n lý, hay nãi c¸ch kh¸c lµ hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng, nh­ng theo quan ®iÓm cña ISO th× hÖ thèng bé m¸y cña mét doanh nghiÖp nµo ®ã ho¹t ®éng tèt míi cho ra s¶n phÈm (hoÆc dÞch vô) chÊt l­îng cao. Do ®ã, víi viÖc ¸p dông Bé tiªu chuÈn ISO 9000, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ n©ng cao ®­îc chÊt l­îng hµng ho¸, ®¸p øng tèt thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng EU vµ lµ c¬ së tèt cho hµng ho¸ cã thÓ th©m nhËp thÞ tr­êng nµy. Víi viÖc ¸p dông c¸c tiªu chuÈn HACCP, ISO 9000 vµ ISO 14000 trong s¶n xuÊt hµng ho¸, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ t¹o ra mét nguån hµng xuÊt khÈu æn ®Þnh vµ thÝch hîp sang thÞ tr­êng EU nh»m chñ ®éng trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, tr¸nh t×nh tr¹ng lµ nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam rÊt bÞ ®éng trong viÖc t¹o nguån hµng thÝch hîp. Do ®ã, trong mét sè tr­êng hîp kh«ng ®¶m b¶o vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm vµ thêi gian giao hµng qui ®Þnh, dÉn ®Õn sù mÊt tin t­ëng cña phÝa EU. §èi víi c¸c doanh nghiÖp EU, uy tÝn kinh doanh lµ cùc kú quan träng, tèi kþ ®¸nh mÊt ®iÒu nµy trong hîp t¸c kinh doanh. Nh­ vËy, cã thÓ nãi r»ng ISO 9000, ISO 14000 vµ HACCP chÝnh lµ ch×a kho¸ ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam më c¸nh cöa vµo thÞ tr­êng EU. Bé tiªu chuÈn ISO 9000, ISO 14000 vµ HACCP gióp c¸c nhµ s¶n xuÊt ViÖt Nam cho ra ®êi c¸c s¶n phÈm ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng, vÖ sinh thùc phÈm, an toµn cho ng­êi sö dông vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. C¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, b¶o ®¶m vÖ sinh thùc phÈm vµ an toµn cho ng­êi sö dông, nh­ng qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kh«ng b¶o ®¶m c¸c tiªu chuÈn vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng th× còng kh«ng ®­îc nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng EU theo quy ®Þnh cña Uû Ban Ch©u ¢u (EC) vµ ng­êi tiªu dïng EU còng tÈy chay nh÷ng mÆt hµng nµy (nh­ mÆt hµng ®å gç cña ta ). NÕu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU kh«ng ®­îc h­ëng chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) n÷a v× EU chÊm døt thùc hiÖn GSP vµo cuèi n¨m 2004 vµ hµng dÖt may kh«ng bÞ ¸p ®Æt h¹n ng¹ch. Khi ®ã hµng ViÖt Nam sÏ ph¶i c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi hµng ho¸ cña c¸c n­íc kh¸c trªn thÞ tr­êng EU trong ®iÒu kiÖn hµng cña hä cã ­u thÕ h¬n ta vÒ chÊt l­îng, gi¸ c¶, khèi l­îng lín vµ nguån cung æn ®Þnh. Do vËy, muèn chiÕn th¾ng trong cuéc c¹nh tranh gay g¾t nµy th× kh«ng cßn con ®­êng nµo kh¸c lµ c¸c doanh nghiÖp lµm hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU ph¶i ®¹t tiªu chuÈn ISO 9000, ISO 14000 hoÆc HACCP. ChØ cã nh­ vËy, hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam míi cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng EU trong giai ®o¹n nµy. 2.3. §Èy m¹nh ¸p dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö trong kinh doanh C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn ®Èy m¹nh viÖc ¸p dông th­¬ng m¹i ®iÖn tö v× th­¬ng m¹i ®iÖn tö ®em l¹i cho doanh nghiÖp nh÷ng lîi Ých to lín. Website cña doanh nghiÖp ®­îc vÝ nh­ lµ Trung t©m th«ng tin, v¨n phßng ®¹i diÖn vµ cöa hµng b¸n lÎ cña doanh nghiÖp ®ã ë mäi n¬i, mäi lóc trªn mäi ph­¬ng diÖn, nã sÏ cã chi phÝ thÊp h¬n nhiÒu so víi viÖc duy tr× mét v¨n phßng ®¹i diÖn thùc ë n­íc ngoµi. KÕt nèi internet doanh nghiÖp cã thÓ t×m ®­îc hÇu hÕt th«ng tin cÇn thiÕt phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. 2.4. T¨ng c­êng khai th¸c Quü Ph¸t triÓn Doanh nghiÖp Võa vµ Nhá cña Liªn Minh Ch©u ¢u Quü Ph¸t triÓn Doanh nghiÖp Võa vµ Nhá t¹i ViÖt Nam (SMEDF) lµ mét phÇn trong “Ch­¬ng tr×nh Trî gióp Kü thuËt cña Ch©u ¢u trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña ViÖt Nam” (EURO - TAPVIET). Quü ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá (SMEDF) ®­îc thµnh lËp theo tho¶ thuËn tµi chÝnh gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ Uû Ban Ch©u ¢u (EC) ngµy 6/6/1996. Tæng sè nguån vèn cña Quü SMEDF kho¶ng 275 tû ®ång ViÖt Nam (t­¬ng ®­¬ng 25 triÖu USD t¹i thêi ®iÓm n¨m 1996) do EC cung cÊp nh»m hç trî cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cña ViÖt Nam ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ t¹o thªm viÖc lµm cho x· héi. Quü ®· cung cÊp c¸c kho¶n vay ­u ®·i trung vµ dµi h¹n cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th«ng qua c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®Ó ®Çu t­ thay thÕ, ®æi míi m¸y mãc thiÕt bÞ nh»m môc ®Ých thµnh lËp doanh nghiÖp míi, hoÆc më réng s¶n xuÊt, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së vËt chÊt cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. SMEDF lµ mét dù ¸n ph¸t triÓn do EU tµi trî víi môc tiªu lµ t¨ng c­êng sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ë ViÖt Nam. Dù ¸n lµ mét “Quü tµi chÝnh” ®­îc sö dông ®Ó t¸i tµi trî tõng phÇn cho c¸c kho¶n tÝn dông cã kú h¹n mµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i tham gia cÊp cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, nh»m gióp hä ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña m×nh còng nh­ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm míi. Quü SMEDF ®· gãp phÇn bæ sung mét nguån vèn trung vµ dµi h¹n cho thÞ tr­êng tÝn dông ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp nhê vèn vay cña SMEDF ®· ®Çu t­ thªm m¸y mãc thiÕt bÞ, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt, t¨ng c­êng chÊt l­îng, sè l­îng s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®· sö dông vèn ®óng môc ®Ých, s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, hoµn tr¶ nî gèc vµ l·i ®óng thêi h¹n cho ng©n hµng vµ cho SMEDF. §Õn ngµy 31/5/2000, Dù ¸n ®· gi¶i ng©n ®­îc 219 tû ®ång cho 214 dù ¸n ®¹t 82,75% tæng sè nguån vèn, t¹o ra 8.400 chç lµm viÖc míi vµ æn ®Þnh viÖc lµm cho h¬n 32.000 lao ®éng. TÝnh c¶ phÇn ®ãng gãp tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp vµ cña phÝa c¸c ng©n hµng ®èi t¸c th× tæng sè tiÒn ®· huy ®éng ®­îc ®Ó ®Çu t­ vµo 214 dù ¸n nãi trªn lµ 417 tû ®ång ViÖt Nam. Quü ®· triÓn khai ho¹t ®éng t¹i 42/61 tØnh vµ thµnh phè cña ViÖt Nam. TÝnh ®Õn nay, Quü ®· thu håi ®­îc 52 tû ®ång ViÖt Nam bao gåm c¶ gèc vµ l·i. V× nh÷ng kÕt qu¶ trªn, dù ¸n SMEDF - mét trong nh÷ng dù ¸n hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ EC ®· ®­îc Nhãm lµm viÖc hçn hîp ViÖt Nam - EC ®¸nh gi¸ lµ dù ¸n cã nhiÒu thµnh c«ng. Ngµy 31/5/2000 t¹i Hµ Néi ®· diÔn ra cuéc häp lÇn thø 5 cña Uû Ban chØ ®¹o cña Quü SMEDF, Héi nghÞ ®· nhÊt trÝ ®Ò nghÞ hai bªn EC vµ ViÖt Nam cho phÐp kÐo dµi ho¹t ®éng cña SMEDF cho tíi 30/11/2000 ®Ó cã thêi gian gi¶i ng©n nèt phÇn cßn l¹i cña Qòy, tiÕp tôc tiÕn hµnh c¸c kho¸ ®µo t¹o n©ng cao n¨ng lùc cho c¸c c¸n bé tÝn dông cña c¸c ng©n hµng ®èi t¸c. §ång thêi ®Ó cã ®ñ thêi gian chuÈn bÞ tèt cho ®Ò ¸n giai ®o¹n 2 cña Dù ¸n ph¸t triÓn Doanh nghiÖp võa vµ nhá cho 3 n¨m kÕ tiÕp. SMEDF ®· thùc hiÖn ®Ò ¸n giai ®o¹n 1 cña Dù ¸n cho 3 n¨m ®Çu, tµi trî cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp thuéc nh÷ng lÜnh vùc ­u tiªn nh­: chÕ biÕn thñy s¶n, s¶n xuÊt hµng ho¸ tiªu dïng (giµy dÐp, dÖt may, ®å nhùa, ®å dïng du lÞch) vµ hµng thñ c«ng, s¶n xuÊt ®å ®iÖn tö vµ c¬ khÝ. Tæng vèn tµi trî lµ 25 triÖu USD. Tµi trî b»ng tiÒn vèn víi l·i suÊt thÊp vµ trî gióp kü thuËt. Song song víi viÖc cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vay vèn ®Ó c¶i tiÕn s¶n xuÊt, EU cö chuyªn gia kü thuËt thuéc c¸c lÜnh vùc trªn sang gióp doanh nghiÖp vËn hµnh c¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, huÊn luyÖn c¸c kü n¨ng,v.v... Sau 3 n¨m thùc hiÖn dù ¸n ®· ®¹t ®­îc kÕt qu¶: nhiÒu doanh nghiÖp cña ViÖt Nam thuéc c¸c lÜnh vùc trªn ®· më réng - hiÖn ®¹i ho¸ doanh nghiÖp, s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ®Æc biÖt sang EU; vµ nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ®­îc cÊp chøng chØ ®¹t tiªu chuÈn ISO 9000, ISO 14000 vµ HACCP. §iÓn h×nh lµ c¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh chÕ biÕn thñy s¶n, tõ chç kh«ng cã doanh nghiÖp nµo ¸p dông tiªu chuÈn HACCP, ®Õn nay ®· cã gÇn 70 doanh nghiÖp ¸p dông tiªu chuÈn nµy; vµ tõ chç chØ cã 30 doanh nghiÖp ®­îc vµo danh s¸ch II, ®Õn th¸ng 3/2000 chóng ta ®· cã 29 doanh nghiÖp ®­îc EU xÕp lªn danh s¸ch I, ®Õn cuèi th¸ng 6/ 2000 con sè nµy ®· lªn ®Õn 40 doanh nghiÖp (40 doanh nghiÖp nµy ®· ®­îc Uû Ban Ch©u ¢u cÊp chøng chØ ®ñ tiªu chuÈn chÊt l­îng vµ vÖ sinh). §¹t ®­îc thµnh c«ng nµy ngoµi nç lùc cña ChÝnh phñ ViÖt Nam trong ®µm ph¸n víi EU, nç lùc cña Bé Thñy S¶n vµ c¸c doanh nghiÖp, cßn ph¶i kÓ tíi sù hç trî kh«ng nhá cña EU th«ng qua SMEDF. C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i t¨ng c­êng khai th¸c vµ tËn dông triÖt ®Ó nguån vèn cña Quü ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam th­êng rÊt thiÕu vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt vµ hiÖn ®¹i ho¸ doanh nghiÖp mµ SMEDF l¹i lµ mét ph­¬ng ph¸p h÷u hiÖu ®Ó t¨ng nguån vèn, h¬n n÷a cßn ®­îc hç trî c¶ vÒ mÆt kü thuËt. Nguån vèn nµy ­u ®·i h¬n nhiÒu so víi c¸c nguån tÝn dông kh¸c v× l·i suÊt thÊp céng thªm hç trî kü thuËt 3. Gi¶i ph¸p kh¸c 3.1. §Èy m¹nh c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU EU lµ mét thÞ tr­êng lín trªn thÕ giíi, nhu cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ hµng n¨m lµ rÊt lín. C¸c mÆt hµng nhËp khÈu cña EU phÇn lín lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam vµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu mµ ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng. ThÕ nh­ng, cho ®Õn nay hµng ViÖt Nam vµo EU míi chØ chiÕm mét thÞ phÇn rÊt nhá trªn thÞ tr­êng nµy. XuÊt khÈu qua trung gian chiÕm tû träng kh¸ lín trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU. Do vËy mµ cho ®Õn nay hµng ViÖt Nam vÉn ch­a thùc sù th©m nhËp trùc tiÕp ®­îc nhiÒu vµo EU. Ngoµi nguyªn nh©n lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam ch­a cao, cßn ph¶i kÓ tíi mét nguyªn nh©n quan träng lµ c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu cña ta cßn yÕu ch­a hç trî nhiÒu cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc th©m nhËp vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng EU. C¬ héi më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña hµng ho¸ ViÖt Nam t¹i EU lµ rÊt lín, thÕ nh­ng t¹i thêi ®iÓm nµy do cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh (chÊt l­îng cßn kÐm, chñng lo¹i vµ kiÓu d¸ng ®¬n ®iÖu,...) nªn hµng cña ta chØ cã thÓ th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng nµy mét c¸ch su«n sÎ nÕu nh­ chóng ta cã ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu m¹nh sang EU. Ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn yÕu do nhiÒu doanh nghiÖp cßn ch­a coi träng c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu. Mét sè doanh nghiÖp chó träng tíi c«ng t¸c nµy, nh­ng nguån kinh phÝ cßn h¹n chÕ do kh¶ n¨ng tµi chÝnh h¹n hÑp. Mét sè doanh nghiÖp kh¸c th× ®Çu t­ kh¸ lín cho ho¹t ®éng nµy, nh­ng hiÖu qu¶ thu ®­îc cßn thÊp, nguyªn nh©n lµ do thiÕu th«ng tin vµ kinh nghiÖm. §iÒu nµy x¶y ra ®èi víi nhiÒu n­íc ë giai ®o¹n ®Çu héi nhËp vµo khu vùc vµ thÕ giíi, chø kh«ng riªng g× ViÖt Nam, nªn Nhµ n­íc cÇn tµi trî mét phÇn kinh phÝ vµ hç trî trong c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu ®Ó gióp cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tiÕp cËn, x©m nhËp dÔ dµng vµ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng EU. Ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu sang EU lµ c«ng viÖc chÝnh cña doanh nghiÖp, nh­ng t¹i thêi ®iÓm nµy do cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nªn rÊt cÇn sù trî gióp cña Nhµ n­íc. * Hç trî cña Nhµ n­íc trong c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu sang EU: §Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp vµ hµng ho¸ ViÖt Nam th©m nhËp dÔ dµng vµ cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng EU, Nhµ n­íc nªn thùc hiÖn mét sè ho¹t ®éng trî gióp sau: - §Èy m¹nh x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng EU th«ng qua viÖc ®µm ph¸n, ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh, tho¶ thuËn th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng nh»m t¹o ra c¸c tiÒn ®Ò, hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. - Th¶o luËn ë cÊp ChÝnh phñ vÒ më cöa thÞ tr­êng, tr­íc hÕt lµ ®èi víi nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. HiÖn nay, EU ®­îc coi lµ thÞ tr­êng cã møc b¶o hé cao nhÊt. Sù b¶o hé nµy d­íi c¶ 2 h×nh thøc lµ thuÕ quan vµ phi quan thuÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ. Trong khi hµng ViÖt Nam ®ang rÊt khã kh¨n trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng EU, ChÝnh phñ nªn tÝch cùc vµ chñ ®éng ®Ò nghÞ Uû Ban Ch©u ¢u më réng qui m« mËu dÞch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hµng cña ta vµo thÞ tr­êng nµy, nhÊt lµ n«ng s¶n, thñy h¶i s¶n, rau qu¶, thÞt gia sóc vµ gia cÇm, ®å gç gia dông vµ hµng thñ c«ng mü nghÖ. - Thµnh lËp tæ t­ vÊn cÊp cao cña Bé Th­¬ng m¹i hai ChÝnh phñ (ViÖt Nam vµ EU) nh»m t×m hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò ph¸p lý cßn thiÕu cho doanh nghiÖp hai bªn. CËp nhËt th­êng xuyªn th«ng tin vÒ hµng ho¸, ®èi t¸c, thÞ tr­êng cho doanh nghiÖp. §iÒu chØnh hoÆc kh¾c phôc nh÷ng v­íng m¾c cho c¸c doanh nghiÖp trong khi thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. - Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî c¸c doanh nghiÖp tham gia héi chî, triÓn l·m hoÆc héi th¶o chuyªn ®Ò thÞ tr­êng, gióp c¸c doanh nghiÖp trùc tiÕp tiÕp cËn thÞ tr­êng, trùc tiÕp t×m hiÓu nhu cÇu thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng vµ trùc tiÕp giao dÞch víi c¸c nhµ nhËp khÈu chÝnh cña thÞ tr­êng EU, cã c¬ héi ký kÕt ®­îc c¸c hîp ®ång kinh doanh lín vµ dµi h¹n - Hç trî cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc xóc tiÕn vµ tiÕp cËn thÞ tr­êng. C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc t×m ®èi t¸c EU, nhÊt lµ nh÷ng ®èi t¸c ®¸ng tin cËy. Do vËy cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao vai trß cña c¸c th­¬ng vô trong viÖc xóc tiÕn th­¬ng m¹i, t×m c¸c ®èi t¸c, ng©n hµng tin cËy cho doanh nghiÖp trong n­íc. Ngoµi ra do ®iÒu kiÖn ®i l¹i xa x«i, chi phÝ tèn kÐm nªn vÊn ®Ò t×m hiÓu, nghiªn cøu thÞ tr­êng còng nh­ nh÷ng thay ®æi diÔn ra trªn thÞ tr­êng rÊt bÞ h¹n chÕ. V× vËy, Bé Th­¬ng m¹i ph¶i yªu cÇu th­¬ng vô t¹i c¸c n­íc EU t¨ng c­êng ho¹t ®éng cña m×nh. Th­¬ng vô ph¶i th­êng xuyªn th«ng b¸o vÒ Bé Th­¬ng m¹i tõng diÔn biÕn trªn thÞ tr­êng: nh÷ng thay ®æi vÒ hÖ thèng ph¸p luËt, quy chÕ nhËp khÈu, thuÕ quan, tû gi¸, l¹m ph¸t, xu h­íng th­¬ng m¹i,v.v... ®Õn nh÷ng diÔn biÕn cho tõng mÆt hµng xuÊt khÈu cô thÓ cña ViÖt Nam sang EU nh­ dù b¸o cung, cÇu, gi¸ c¶, vÊn ®Ò c¹nh tranh, thÞ hiÕu, kªnh ph©n phèi, c¸ch tiÕp cËn thÞ tr­êng,v.v... Chi phÝ ®i l¹i vµ nghiªn cøu thÞ tr­êng cña mét sè doanh nghiÖp xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng cÇn khuyÕn khÝch ph¶i ®­îc ChÝnh phñ hç trî mét phÇn bëi c¸c doanh nghiÖp cña n­íc ta cßn rÊt nghÌo, trong khi c¸c doanh nghiÖp n­íc kh¸c h¬n h¼n ta mµ vÉn ®­îc ChÝnh phñ hç trî cho viÖc xóc tiÕn vµ tiÕp cËn thÞ tr­êng, nh­ Trung Quèc vµ Th¸i Lan. - Cho phÐp thµnh lËp mét Trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i ViÖt Nam t¹i EU ®Ó hç trî xuÊt khÈu cho c¸c doanh nghiÖp. T¹i ®ã cã thÓ thu hót ®­îc c¸c doanh nghiÖp thuª ®Þa ®iÓm ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm, b¸n hµng, giao dÞch mua hµng cña EU, t¹o ®Çu mèi, xóc tiÕn cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc triÓn khai quan hÖ bu«n b¸n víi c¸c b¹n hµng EU. - Më réng h×nh thøc chî xóc tiÕn xuÊt khÈu ®èi víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc, ®ã lµ n¬i trao ®æi mua b¸n hµng xuÊt khÈu; cã sù tham gia cña c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c ng©n hµng, c¸c c«ng ty giao nhËn, c¸c h·ng b¶o hiÓm, c¸c c¬ quan gi¸m ®Þnh... T¹i ®ã sÏ cung cÊp th«ng tin miÔn phÝ vÒ gi¸ c¶, l­îng giao dÞch trªn thÕ giíi vµ c¸c th«ng tin kh¸c theo yªu cÇu theo yªu cÇu. NÕu thµnh lËp vµ duy tr× ®­îc chî xóc tiÕn xuÊt khÈu ®èi víi c¸c mÆt hµng cã ­u thÕ vµ chñ lùc cña ta th× triÓn väng xuÊt khÈu sÏ kh¶ quan h¬n. - §Èy m¹nh c«ng t¸c trî cÊp xuÊt khÈu d­íi h×nh thøc th­ëng xuÊt khÈu, tû gi¸ khuyÕn khÝch ®èi víi ngo¹i tÖ thu ®­îc nhê xuÊt khÈu, hoÆc gi¸n tiÕp dïng ng©n s¸ch Nhµ n­íc tuyªn truyÒn xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Më réng trî cÊp ®èi víi nhiÒu mÆt hµng ViÖt Nam cã lîi thÕ, kh«ng nªn chØ bã gän dµnh cho c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp. * Ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU: Ngoµi viÖc chó träng n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ta ph¶i n©ng cao n¨ng lùc tiÕp thÞ, tÝch cùc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU: (1) Chñ ®éng t×m kiÕm ®èi t¸c, chµo hµng th«ng qua viÖc tham gia c¸c cuéc héi chî, triÓn l·m vµ héi th¶o chuyªn ®Ò ®­îc tæ chøc t¹i ViÖt Nam hoÆc EU, qua tham t¸n th­¬ng m¹i t¹i c¸c n­íc thµnh viªn EU vµ qua v¨n phßng EU t¹i ViÖt Nam; (2) T×m hiÓu vµ nghiªn cøu thÞ tr­êng EU trùc tiÕp hoÆc th«ng qua Phßng Th­¬ng M¹i EU t¹i ViÖt Nam, Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, Côc Xóc tiÕn Th­¬ng m¹i- Bé Th­¬ng m¹i, Tham t¸n th­¬ng m¹i c¸c n­íc thµnh viªn EU, Tham t¸n th­¬ng m¹i ViÖt Nam t¹i c¸c n­íc EU, Trung t©m th«ng tin th­¬ng m¹i-Bé Th­¬ng m¹i vµ qua tµi liÖu ®Ó biÕt ®­îc chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i cña EU, qui chÕ nhËp khÈu cña EU, nhu cÇu thÞ hiÕu vÒ hµng ho¸ vµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu nµo cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao t¹i tõng thêi ®iÓm, cã ®­îc th«ng tin chÝnh x¸c th× c¸c doanh nghiÖp míi cã thÓ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu sang EU nh÷ng hµng ho¸ mµ thÞ tr­êng nµy cÇn, hay nãi c¸ch kh¸c lµ hä cã thÓ ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu thÞ hiÕu vÒ hµng ho¸ cña thÞ tr­êng EU t¹i c¸c thêi ®iÓm trong n¨m. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i nghiªn cøu øng dông c¸c nghiÖp vô marketing ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng mÆt hµng míi cã kh¶ n¨ng tiªu thô ë thÞ tr­êng EU. T¨ng c­êng ®Çu t­ vèn vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó cho ra ®êi c¸c s¶n phÈm ®ã vµ thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng khuyÕch tr­¬ng cÇn thiÕt gióp cho c¸c mÆt hµng míi t×m ®­îc chç ®øng, duy tr× vµ ph¸t triÓn trªn thÞ tr­êng nµy (cã chiÕn l­îc qu¶ng c¸o, marketing). Cung cÊp dÞch vô sau b¸n hµng ®Ó duy tr×, cñng cè uy tÝn cña hµng ho¸ ViÖt Nam ®èi víi ng­êi tiªu dïng EU. 3.2. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu Con ng­êi lµ yÕu tè quan träng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó t¹o ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao vµ ®¸p øng tèt nhu cÇu thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng, ngoµi viÖc trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ph¶i cã nh÷ng c¸n bé kü thuËt giái vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ. HiÖn nay, n­íc ta rÊt thiÕu c¸n bé kü thuËt vµ c«ng nh©n kü thuËt cã tay nghÒ cao. Cho nªn dÉn tíi t×nh tr¹ng s¶n xuÊt hµng ho¸: chÊt l­îng hµng kÐm, kh«ng ®ång ®Òu vµ kiÓu d¸ng cßn ®¬n ®iÖu, thiÕu tÝnh s¸ng t¹o. V× thÕ mµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ cña hµng ho¸ rÊt thÊp. Do vËy, ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy chóng ta cÇn ph¶i chó träng tæ chøc nhiÒu ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn s©u cho c¸c c¸n bé kü thuËt vµ c«ng nh©n kü thuËt thuéc c¸c lÜnh vùc, c¸c ngµnh kinh tÕ ®Ó t¹o ra mét ®éi ngò c¸n bé kü thuËt giái vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ trong c¸c ngµnh chÕ t¹o, s¶n xuÊt, chÕ biÕn. §ång thêi, chóng ta nªn phèi hîp víi c¸c n­íc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Ó göi c¸c c¸n bé kü thuËt vµ c«ng nh©n kü thuËt trÎ cã triÓn väng cña ta ra n­íc ngoµi ®µo t¹o. NÕu chØ chó träng ®µo t¹o c¸n bé kü thuËt vµ c«ng nh©n kü thuËt th× ch­a ®ñ mµ ph¶i cã mét ®éi ngò c¸n bé th­¬ng m¹i, qu¶n lý giái n÷a th× míi cã thÓ ®­a nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao tíi ®­îc ng­êi tiªu dïng EUvµ ®­a doanh nghiÖp ph¸t triÓn lªn ®­îc. Víi xu thÕ khu vùc ho¸, toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ vµ tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam vµo qu¸ tr×nh nµy, cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin ®ang ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu míi rÊt cao ®èi víi ®éi ngò c¸n bé th­¬ng m¹i. KiÕn thøc vÒ qu¶n lý kinh tÕ nãi chung, qu¶n lý th­¬ng m¹i nãi riªng ë tÇm vÜ m« vµ vi m« cña ®éi ngò c¸n bé kinh tÕ ViÖt Nam ®ang cã sù hÉng hôt vµ cã ®é chªnh lÖch rÊt lín so víi ngay c¶ c¸c n­íc trong khu vùc. ChÝnh do sù yÕu kÐm nµy ®· ®Èy ViÖt Nam vµo t×nh tr¹ng bÊt lîi trong c¸c cuéc ®µm ph¸n, ký kÕt c¸c hîp ®ång th­¬ng m¹i vµ kinh tÕ víi c¸c ®èi t¸c giÇu kinh nghiÖm nh­ EU, ®ã còng lµ mét trë ng¹i rÊt lín cho ViÖt Nam khi tham gia vµo AFTA, APEC vµ s¾p tíi lµ WTO. ViÖc n©ng cao tr×nh ®é cña c¸n bé th­¬ng m¹i lµ c«ng chøc nhµ n­íc thuéc tr¸ch nhiÖm cña ChÝnh phñ, cßn viÖc n©ng cao tr×nh ®é cña c¸c c¸n bé th­¬ng m¹i, c¸n bé kü thuËt vµ c«ng nh©n kü thuËt lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp thuéc tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp. T¹i thêi ®iÓm nµy do cã h¹n chÕ vÒ kinh phÝ vµ nhËn thøc nªn c¸c doanh nghiÖp ch­a coi träng c«ng t¸c ®µo t¹o n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé th­¬ng m¹i, c¸n bé kü thuËt vµ c«ng nh©n kü thuËt. ChÝnh v× vËy, Nhµ n­íc cÇn ph¶i hç trî c¸c doanh nghiÖp trong c«ng t¸c nµy. * VÒ phÝa Nhµ n­íc: - Nhµ n­íc cÇn chó träng tæ chøc c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn s©u vÒ th­¬ng m¹i cho c¸n bé l·nh ®¹o vµ chuyªn viªn cña c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i cã tham gia vµo mËu dÞch quèc tÕ. CÇn cã chÝnh s¸ch vµ chÕ ®é båi d­ìng, ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i vµ tuyÓn chän l¹i c¸n bé th­¬ng m¹i mét c¸ch chÆt chÏ vµ nghiªm tóc c¶ vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc, n¨ng lùc chuyªn m«n vµ tr×nh ®é ngo¹i ng÷, am hiÓu c¶ v¨n ho¸ cña tõng d©n téc. Hµng n¨m, Nhµ n­íc nªn cö c¸n bé sang häc tËp, nghiªn cøu t¹i EU. Cã nh­ vËy sÏ thuËn lîi rÊt nhiÒu cho phÝa ViÖt Nam trong viÖc ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu, hîp t¸c kinh doanh, liªn doanh víi c¸c b¹n hµng EU nh»m thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU ph¸t triÓn kh«ng ngõng. - Bªn c¹nh viÖc n©ng cao tr×nh ®é cña c¸n bé th­¬ng m¹i, Nhµ n­íc cÇn ph¶i t¨ng c­êng tæ chøc c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn s©u vÒ kü thuËt cho c¸c c¸n bé kü thuËt vµ c«ng nh©n kü thuËt. §éi ngò c¸n bé vµ c«ng nh©n kü thuËt cña ViÖt Nam cßn thiÕu, tr×nh ®é cßn yÕu vµ ch­a ®ång ®Òu mµ ®©y thùc sù lµ yÕu tè quan träng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, ®¸p øng tèt thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng vµ tho¶ m·n c¸c tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng, vÖ sinh thùc phÈm vµ b¶o vÖ m«i tr­êng cña EU. §ång thêi, ®Ó ®­a nh÷ng s¶n phÈm nµy ®Õn ®­îc víi ng­êi tiªu dïng EU th× cÇn ph¶i cã mét ®éi ngò c¸n bé th­¬ng m¹i giái. ChÝnh v× thÕ cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng bæ sung vµ n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé kü thuËt, c«ng nh©n kü thuËt vµ c¸n bé th­¬ng m¹i lµ mét nh©n tè gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng EU. - Nhµ n­íc còng cÇn tæ chøc c¸c líp huÊn luyÖn, ®µo t¹o nh»m n©ng cao kiÕn thøc kinh doanh vµ tr×nh ®é qu¶n lý cho ®éi ngò c¸c nhµ qu¶n lý vµ chØ ®¹o kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp chuyªn xuÊt khÈu hµng sang EU. Më c¸c kho¸ thuyÕt tr×nh giíi thiÖu c¸c th«ng tin míi nhÊt vÒ chÕ ®é, chÝnh s¸ch, thÓ lÖ liªn quan ®Õn kinh doanh th­¬ng m¹i còng nh­ c¸c h­íng dÉn vÒ nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng, marketing, kü thuËt ®µm ph¸n… Tæ chøc c¸c héi nghÞ, héi th¶o víi phÝa Liªn Minh Ch©u ¢u ®Ó trao ®æi häc tËp kinh nghiÖm víi giíi kinh doanh EU. * VÒ phÝa doanh nghiÖp: N¨ng lùc c¸n bé vµ c«ng nh©n kü thuËt trong mçi doanh nghiÖp lµ nh©n tè quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng EU. C¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n n©ng cao tr×nh ®é c¸n bé vµ c«ng nh©n kü thuËt, ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng, nhËy bÐn, häc hái,v.v... Tõng doanh nghiÖp ph¶i dµnh mét kho¶n kinh phÝ nhÊt ®Þnh cho ho¹t ®éng nµy vµ ph¶i biÕt tËn dông c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o c¸n bé, c«ng nh©n kü thuËt cña ChÝnh phñ ®Ó cö c¸n bé cña m×nh tham gia. C¸c doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®µo t¹o c¶ c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé kü thuËt, c¸n bé th­¬ng m¹i vµ c«ng nh©n kü thuËt, kh«ng nh÷ng ®µo t¹o l¹i ®èi víi nh÷ng c¸n bé vµ c«ng nh©n kü thuËt ®· qua ®µo t¹o nh­ng tr×nh ®é cßn h¹n chÕ mµ ph¶i ®µo t¹o chuyªn s©u cho nh÷ng c¸n bé vµ c«ng nh©n kü thuËt trÎ cã n¨ng lùc ®Ó cã mét ®éi ngò c¸n bé giái vµ c«ng nh©n kü thuËt lµnh nghÒ. §èi víi c¸n bé th­¬ng m¹i, c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ chó träng n©ng cao nghiÖp vô chuyªn m«n mµ ph¶i n©ng cao c¶ tr×nh ®é ngo¹i ng÷ v× ngo¹i ng÷ kÐm sÏ rÊt khã thµnh c«ng trong ®µm ph¸n vµ th­êng bÞ ë thÕ bÊt lîi trong giao dÞch kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp ph¶i th­êng xuyªn kiÓm tra tr×nh ®é c¸n bé vµ c«ng nh©n kü thuËt cña m×nh ®Ó cã nh÷ng ph­¬ng h­íng ®µo t¹o thÝch hîp: §èi víi nh÷ng c¸n bé vµ c«ng nh©n kü thuËt n¨ng lùc cßn kÐm th× ph¶i ®µo t¹o l¹i, ®èi víi nh÷ng c¸n bé vµ c«ng nh©n kü thuËt trÎ cã n¨ng lùc th× ph¶i ®µo t¹o chuyªn s©u,v.v... Ngoµi viÖc tù lo kinh phÝ ®µo t¹o, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i t¨ng c­êng xin hç trî tõ ChÝnh phñ vµ xin tµi trî tõ c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc. Trªn ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh sù th©m nhËp hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU. Sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng nµy g¾n liÒn víi sù chuyÓn biÕn kinh tÕ cña hai bªn. TriÓn väng cña nã phô thuéc vµo ®­êng lèi, chÝnh s¸ch t¹o sù l«i cuèn c¸c doanh nghiÖp EU vµo thÞ tr­êng ViÖt Nam vµ nh÷ng ®Þnh h­íng dµi h¹n trong chÝnh s¸ch thÞ tr­êng, nh÷ng ph­¬ng s¸ch cô thÓ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th©m nhËp thÞ tr­êng EU. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU sÏ ph¸t triÓn m¹nh vµ cã nh÷ng b­íc tiÕn v­ît bËc trong thÕ kû XXI v× ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN, APEC vµ ®ang trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO. H¬n thÕ n÷a Bé luËt th­¬ng m¹i ®Çu tiªn cña ViÖt Nam cã hiÖu lùc tõ 1/1/1998 ®· gãp phÇn t¹o ra hµnh lang ph¸p lý cÇn thiÕt cho c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, ®¶m b¶o lîi Ých cho c¸c nhµ kinh doanh trong vµ ngoµi n­íc. ChÝnh phñ ViÖt Nam còng ®ang hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. Ngoµi ra, HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ EU ®ang cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc tíi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam-EU. Nh÷ng b­íc tiÕn nµy ®· ®Æt ViÖt Nam vµo vÞ thÕ míi trong quan hÖ hîp t¸c víi EU - ®èi t¸c kinh tÕ quan träng cña ViÖt Nam. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang EU ®ang chuyÓn sang mét thêi kú míi g¾n liÒn víi nh÷ng chuyÓn biÕn kinh tÕ cña hai phÝa. TriÓn väng cña ho¹t ®éng nµy sÏ phô thuéc vµo chÝnh s¸ch hîp t¸c kinh tÕ - th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam víi EU. EU ®·, ®ang vµ sÏ ®Èy m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng hîp t¸c th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cho hµng cña ta. Bªn c¹nh ®ã, nh÷ng thµnh qu¶ b­íc ®Çu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ sÏ cho phÐp ViÖt Nam t¨ng nhanh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng EU. HiÖn nay, ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ Uû Ban Ch©u ¢u (EC) ®ang cã nh÷ng cè g¾ng ®Ó xÝch l¹i gÇn nhau h¬n. Sù hîp t¸c, gióp ®ì lÉn nhau sÏ t¹o ®µ cho viÖc ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU, t¹o cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng nµy vµ EU sÏ lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu quan träng nhÊt cña ViÖt Nam trong t­¬ng lai. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Gi¸o tr×nh Kinh doanh quèc tÕ, Nhµ suÊt b¶n Gi¸o dôc. 2. Gi¸o tr×nh LÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ, Nhµ suÊt b¶n Gi¸o dôc. 3. “Lý luËn vµ thùc tiÔn th­¬ng m¹i quèc tÕ”, Nhµ suÊt b¶n thèng kª, Hµ Néi 1994. 4. HÖ thèng ­u ®·i ThuÕ quan Phæ cËp (GSP) cña Liªn HiÖp Ch©u ¢u, NXB Tµi ChÝnh, Hµ Néi- th¸ng 12/1999. ViÖt Nam thêi më cöa. Nh÷ng th¸ch thøc ph¸t triÓn ë Ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng. 7. Liªn Minh Ch©u ¢u, NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi- 1995 8. “Thùc tr¹ng Ch©u ¢u” 9. H­íng dÉn b­íc vµo thÞ tr­êng quèc tÕ. 10. B¸o c¸o “§Þnh h­íng ph¸t triÓn xuÊt khÈu vµ c¸c biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu”, Bé Th­¬ng m¹i, n¨m 1999. 11. B¸o c¸o t×nh h×nh th­¬ng m¹i n¨m 1997 - 2000, Bé Th­¬ng m¹i. 12. Chuyªn san sè 5 n¨m 1999 - 2000 “ViÖt Nam - Liªn Minh Ch©u ¢u tiÕn tíi ®èi t¸c toµn diÖn v× ph¸t triÓn” cña TuÇn b¸o Quèc tÕ, Bé Ngo¹i Giao. 13. T¹p chÝ Nghiªn cøu Ch©u ¢u . 14. T¹p chÝ Th­¬ng m¹i c¸c sè n¨m 1997 - 2000. 15. T¹p chÝ Nghiªn cøu Quèc tÕ sè 27 n¨m 1998. 16. T¹p chÝ Nghiªn cøu lý luËn sè 12/99, sè 2/2000. 17. T¹p chÝ Ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng sè 1/98; 1,2,3/99; 3,4/2000. 18. T¹p chÝ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 1,2,4,5/2000; 1,2,4,5/99. 19. T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ sè 2,5&6,789/2000; 2/2001. 20. T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o sè 43,44/2001. 21. B¸o ®Çu t­ c¸c sè n¨m 1997 - 2000. 22. B¸o Th­¬ng m¹i c¸c sè n¨m 1997 - 2000 23. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu thêi kú 2001-2010, Bé TM. 24. Chuyªn san “ViÖt Nam vµ Liªn Minh Ch©u ¢u h­íng tíi t­¬ng lai”, Hµ Néi ngµy 16/6/2000, Häc ViÖn Quan hÖ Quèc tÕ - Bé Ngo¹i Giao Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu 1 Ch­¬ng I- Lý luËn chung vÒ tù do ho¸ th­¬ng m¹i 3 I- Mét sè lý thuyÕt vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ 3 II- B¶n chÊt vµ c¸c h×nh thøc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 7 1. Kh¸i niÖm 7 2. TÝnh tÊt yÕu 8 3. C¸c h×nh thøc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 10 4. §iÒu kiÖn ra ®êi cña mét tæ chøc kinh tÕ khu vùc 11 5. §iÒu kiÖn quèc gia muèn tham gia cã hiÖu qu¶ vµo c¸c khèi kinh tÕ khu vùc 12 6. T¸c ®éng cña c¸c khoÝo kinh tÕ khu vùc trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi 12 III- C¨n cø lý luËn vµ thùc tiÔn cña chÝnh s¸ch quèc gia vÒ ngo¹i th­¬ng 13 1. C¨n cø lý luËn cña chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng quèc gia 13 2. Mét sè khÝa c¹nh thùc tiÔn cÇn xem xÐt khi ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng 16 3. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam trong xu h­íng tù do ho¸ th­¬ng m¹i 19 Ch­¬ng II- Nghiªn cøu vÒ thÞ tr­êng eu 25 I- Liªn minh Ch©u ¢u (EU) 25 1. Vµi nÐt vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn Minh Ch©u ¢u 25 2. Vai trß kinh tÕ cña EU trªn tr­êng quèc tÕ 28 3. ChiÕn l­îc míi cña EU ®èi víi Ch©u ¸ 29 II- §Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng EU 30 1. TËp qu¸n, thÞ hiÕu tiªu dïng vµ kªnh ph©n phèi 30 2. C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi tiªu dïng cña EU 33 3. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i chung cña EU 34 4. T×nh h×nh nhËp khÈu cña EU trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y 36 III- Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi xuÊt khÈu hµng sang thÞ tr­êng EU 39 1. Nh÷ng thuËn lîi 39 2. Nh÷ng khã kh¨n 40 Ch­¬ng III- Kh¶ n¨ng th©m nhËp hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU 42 I- Thùc tr¹ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU 42 1. Giai ®o¹n tr­íc n¨m 1990 42 2. Giai ®o¹n tõ n¨m 1990 ®Õn nay 44 II- TriÓn väng hµng ho¸ cña ViÖt Nam th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU 61 1. Nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng tíi kh¶ n¨ng xuÊt khÈuhh cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU 61 2. §¸nh gi¸ triÓn väng ph¸t triÓn xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU 66 3. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam tr­íc c¸c ®èi thñ tiÒm tµng 68 Ch­¬ng IV- Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó hµng ho¸ cña ViÖt Nam th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU 70 I- §Þnh h­íng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU 70 1. §Þnh h­íng ph¸t triÓn mÆt hµng xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EU 70 2. §Þnh h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu trong khèi EU 75 II- Gi¶i ph¸p 80 1. Gi¶i ph¸p vÒ phÝa Nhµ n­íc 80 2.Gi¶i ph¸p vÒ phÝa doanh nghiÖp 84 3. Gi¶i ph¸p kh¸c 91 KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o PHô LôC 1. Quy chÕ nnhËp khÈu chung cña eu hiÖn nay TÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn EU bao gåm ¸o, BØ, ®an m¹ch, phÇn Lan, Ph¸p, §øc, Hy L¹p, Italia, Ai Len, Lux¨mbua, Hµ Lan, Bå §µo Nha, T©y Ban Nha, Thuþ §iÓn vµ Anh ®Òu ¸p dông chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i chung ®èi víi c¸c n­íc thø ba. EU ®· cã ®Þnh chÕ nhËp khÈu tù do. Nãi chung, kh«ng cã kiÓm so¸t ngo¹i hèi ®èi víi viÖc thanh to¸n hµng nhËp khÈu vµ c¸c n­íc EU kh«ng yªu cÇu hµng nhËp khÈu vµo ®©y ph¶i cã giÊy phÐp nhËp khÈu, ngo¹i trõ mét sè mÆt hµng nh¹y c¶m nh­: hµng n«ng s¶n, thuèc l¸, vò khÝ...vµ c¸c s¶n phÈm bÞ h¹n chÕ sè l­îng vµ gi¸m s¸t. Mét sè n­íc EU yªu cÇu c¸c mÆt hµng nhËp khÈu nhÊt ®Þnh tõ mét vµi n­íc ph¶i cã giÊy phÐp nhËp khÈu.Tuy nhiªn, khi yªu cÇu giÊy phÐp th× c¸c giÊy phÐp nµy th­êng ®­îc ph¸t hµnh tù do. EU ®· c«ng bè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ( VAT) chuÈn mùc tèi thiÓu lµ 15% tõ th¸ng 1/1993. Tuy nhiªn, tõng n­íc thµnh viªn cã thÓ gi¶m xuèng møc thÊp nhÊt lµ 5% ®èi víi c¸c hµng ho¸ nhÊt ®Þnh nh­ thùc phÈm, thuèc men vµ mét sè Ên phÈm. HiÖn t¹i, tû lÖ thuÕ VAT ë c¸c n­íc thµnh viªn rÊt kh¸c nhau, thÊp nhÊt lµ 15%-ë Luxambua vµ cao nhÊt lµ 25%-ë §an M¹ch vµ Thuþ §iÓn. B¶ng 1: ThuÕ suÊt cña c¸c n­íc thµnh viªn EU Tªn n­íc ThuÕ suÊt VAT th­êng(%) ThuÕ suÊt VAT ­u ®·i(%) ThuÕ doanh nghiÖp(%) Luxambua 15 6; 12 31 §øc 16 7 45 T©y Ban Nha 16 4; 7 28 Bå §µo Nha 17 5 34 Hµ Lan 17,5 6 35 Anh 17,5 8 35 Hy l¹p 18 4; 8 35 Italia 19 4; 10;16 37 ¸o 20 10; 12 34 Ph¸p 20,6 2,1; 5,5 33,33 Ai len 21 2,5; 12,5 32 BØ 21 1; 6; 12 39 PhÇn Lan 22 6; 12 28 Thuþ §iÓn 25 12; 21 28 §an M¹ch 25 - 34 Nguån: Eurostat HÇu hÕt c¸c n­íc EU th­êng ®¸nh thuÕ tiªu thô ®èi víi c¸c s¶n phÈm, nh­ ®å uèng cã cån, c¸c s¶n phÈm thuèc l¸, nhiªn liÖu vµ ®éng c¬ g¾n m¸y. Tõ 1/1/2993, EU ®· c«ng bè møc thuÕ tèi thiÓu ®èi víi thuèc l¸, dÇu má, ®å uèng cã cån vµ r­îu. EU còng ®· x©y dùng c¬ cÊu thuÕ tiªu thô chung cho c¸c s¶n phÈm nãi trªn, nh­ng c¸c n­íc thµnh viªn EU vÉn cã thÓ tiÕp tôc x©y dùng biÓu thuÕ tiªu thô quèc gia ®èi víi c¸c s¶n phÈm cßn l¹i mét c¸ch tù do. Ngoµi ra, EU ®· cã chØ thÞ liªn quan ®Õn "c¸ch tiÕp cËn míi víi hÖ thèng hµi hoµ kü thuËt", qu¶n lý c¸c tiªu chuÈn vÒ ®é an toµn cho ®å ch¬i, m¸y mãc vµ tÝnh t­¬ng hîp iÖn tõ (EMC), thiÕt bÞ y tÕ cã thÓ cÊy d­íi da, c¸c thiÕt bÞ y tÕ, c¸c thiÕt bÞ c©n kh«ng tù ®éng, c¸c s¶n phÈm x©y dùng, thiÕt bÞ ®iÖn chèng næ, thiÕt bÞ ®iÖn cã hiÖu diÖn thÕ thÊp, hiÕt bÞ b¶o vÖ c¸ nh©n vµ c¸c thiÕt bÞ sö dông gas. HÇu hÕt c¸c chØ thÞ nµy ®Òu ®­îc c¸c n­íc thµnh viªn ¸p dông trong luËt quèc gia cña hä. Riªng chØ thÞ EMC yªu cÇu tõ 1/1996 tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm ®iÖn vµ ®iÖn tö b¸n trªn thÞ tr­êng EU kh«ng ®­îc ph¸t ra nh÷ng sãng lµm nhiÔu ®iÖn tõ v­ît qu¸ møc tèi ®a ®· quy ®Þnh, vµ ph¶i cã møc ®é phï hîp miÔn nhiÔm c¸c sãng lµm nhiÔm ®iÖn tõ nµy. Nh÷ng s¶n phÈm chÞu sù chi phèi cña c¸c chØ thÞ nµy ph¶i cã nh·n m¸c chøng nhËn m«i tr­êng (CE-Certificate of Envirement) chøng tá nh÷ng s¶n phÈm nµy ®· tu©n thñ c¸c yªu cÇu quy ®Þnh trong tÊt c¶ c¸c chØ thÞ cã liªn quan. S¶n phÈm cña mét nhµ s¶n xuÊt hay mét nhµ nhËp khÈu cã g¾n nh·n hiÖu CE lµ tù tuyªn bè r»ng s¶n phÈm phï hîp víi c¸c quy ®Þnh trong chØ thÞ. Mét sè s¶n phÈm cßn cã thªm nh·n hiÖu chøng nhËn bæ sung do mét c¬ quan th«ng b¸o cÊp ®Ó chøng nhËn c¸c s¶n phÈm tu©n thñ c¸c chØ thÞ trªn. Cã mét sè c¬ quan chuyªn tr¸ch thuéc EU thùc hiÖn viÖc kiÓm tra ph©n lo¹i ®èi víi c¸c s¶n phÈm kh¸c nhau. GiÊy chøng nhËn do mét trong c¸c c¬ quan nµy cÊp sÏ ®­îc c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c chÊp nhËn. Nh÷ng s¶n phÈm kh«ng thuéc sù kiÓm so¸t cña c¸c chØ thÞ nµy hay c¸c luËt kh¸c cña Liªn Minh th× sÏ ph¶i tu©n thñ theo chØ thÞ an toµn s¶n phÈm chung, ®Ò ra tiªu chuÈn an toµn tèi thiÓu mµ tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm ®­îc cung cÊp trrªn thÞ tr­êng EU ph¶i ®¸p øng. §iÒu nµy nh»m môc ®Ých bæ sung chØ thÞ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý ®èi víi s¶n phÈm, buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt s¶n xuÊt ra mét s¶n phÈm cã sai sãt ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng tæn thÊt x¶y ra ®èi víi ng­êi sö dông. ChØ thÞ vÒ mét sè khÝa c¹nh cña viÖc b¸n hµng tiªu dïng vµ c¸c b¶o l·nh cã liªn quan còng yªu cÇu ng­êi b¸n hµng ho¸ tiªu dïng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi nh÷ng tr­êng hîp kh«ng tu©n thñ theo c¸c hîp ®ång b¸n (nh­ lµ chÊt l­îng s¶n phÈm vµ viÖc thùc hiÖn hîp ®ång) mµ x¶y ra trong vßng hai n¨m kÓ tõ khi giao hµng. §ång thêi còng cã c¸c chØ thÞ kh¸c b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng, bao gåm: chØ thÞ vÒ tiÕng ån cña c¸c thiÐt bÞ ®iÖn trong gia ®×nh, chØ thÞ vÒ viÖc sö dông viªn ngät(chÊt thay thÕ ®­êng) vµ chÊt phô gia trong hµng thùc phÈm, vµ nh÷ng yªu cÇu vÒ nh·n m¸c cho hµng giÇy dÐp. V× lý do b¶o vÖ søc khoÎ, EU ®· ¸p dông chØ thÞ vÒ kiÓm so¸t viÖc sö dông Niken trong c¸c vËt dông cã ¶nh h­ëng tíi da nh­ ®ång hå ®eo tay vµ ®å trang søc. Hay ¸o, §an M¹ch, Ph¸p, Hy L¹p, Thuþ §iÓn ®· ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t viÖc sö dông ho¸ chÊt cã kh¶ n¨ng chuyÓn mµu trong mét sè ®å ch¬i hoÆc vËt dông cña trÎ em lµm b»ng nhùa PVC. §èi víi hµng thuû s¶n nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng EU, Uû ban Ch©u ¢u ®· ®­a ra quy chÕ nghiªm ngÆt vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng, an toµn, vÖ sinh thùc phÈm cao. ChØ thÞ 91/493/EEC ban hµnh th¸ng 6/1993 quy ®Þnh c¸c doanh nghiÖp t¹i n­íc xuÊt khÈu ph¶i cã c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt t­¬ng ®­¬ng nh­ c¸c doanh nghiÖp cña n­íc nhËp khÈu vµ ph¶i ®­îc c¬ quan kiÓm tra chÊt l­îng cña EU chÊp nhËn. §èi víi hµng thùc phÈm ®ãng gãi ph¶i ghi râ tªn s¶n phÈm, thµnh phÈm, träng l­îng, thêi gian vµ c¸ch sö dông s¶n phÈm, n¬i s¶n xuÊt, c¸c ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n vµ sö dông, m· sè vµ m· v¹ch ®Ó nhËn d¹ng l« hµng. §Æc biÖt cÊm nhËp nh÷ng s¶n phÈm thuû s¶n bÞ nhiÔm ®éc do t¸c ®éng cña m«i tr­êng hoÆc do c¸c chÊt phô gia kh«ng ®­îc phÐp sö dông. HiÖn nay, EU ®¸nh gi¸ chÊt l­îng thuû s¶n th«ng qua 3 chØ tiªu: - ChØ tiªu c¶m quan: tr¹ng th¸i tù nhiªn, mïi vÞ, mµu s¾c cña s¶n phÈm. - ChØ tiªu ho¸ häc: quy ®Þnh hµm l­îng Nit¬ d­íi d¹ng Am«niac, ®é PH trong mét gam s¶n phÈm. - ChØ tiªu vi sinh: quy ®Þnh lo¹i, l­îng khuÈn cã trong s¶n phÈm nh­ khuÈn ho¸ khÝ, khuÈn hiÕm khÝ,... §Ó thóc ®Èy viÖc sö dông vµ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cã lîi cho m«i tr­êng, EU ®· ®­a ra chØ thÞ vÒ chÕ ®é th­ëng d¸n nh·n sinh th¸i trong toµn Liªn Minh vµ chØ thÞ vÒ sö lý chÊt th¶i tõ viÖc ®ãng gãi hµng ho¸, cô thÓ ®· ®Ò ra nh÷ng tiªu chuÈn chung vÒ t¸i sinh vµ t¸i chÕ chÊt th¶i. Còng cã c¸c chØ thÞ kh¸c vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng, bao gåm h¹n chÕ sö dông Pin vµ Acquy cã chøa thuû ng©n vµ c¸c kim lo¹i nÆng. EU lµ mét trong nh÷ng bªn ký kÕt vµo hiÖp ®Þnh c«ng nghÖ th«ng tin (ITA) ®­îc hoµn tÊt d­íi sù b¶o trî cña WTO. EU ®· gi¶m thuÕ h¶i quan ®èi víi c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ th«ng tin (IT) 25% vµo th¸ng 7/1997. Trªn c¬ së c¸c môc tiªu nh©n ®¹o, EU còng ®· cÊm nhËp khÈu l«ng ®éng vËt bÞ bÉy b»ng bÉy ch©n ®óc b»ng thÐp kÓ tõ 1/12/1997 nh­ng mét sè lo¹i l«ng thó cã giÊy chøng nhËn xuÊt xø tõ mét n­íc thuéc B¶ng danh môc c¸c n­íc bao gåm c¶ Trung Quèc cã thÓ ®­îc miÔn ¸p dông lÖnh cÊm nµy. 2. ThuÕ nhËp khÈu cña EU cho n¨m 2000 vµ thuÕ ­u ®·i theo quy chÕ GSP ¸p dông tõ th¸ng 7/1999 ®Õn th¸ng 112/2001 ®èi víi c¸c s¶n phÈm ®­îc lùa chän M· sè CN Tªn hµng ThuÕ suÊt th«ng th­êng MFN (%) ThuÕ suÊt ­u ®·i GSP GSP=%MFN Møc thuÕ GSP (%) 39232100 Tói gãi hµng Polyethylene 6,5 70 4,55 3924 Bé ®å ¨n vµ ®å bÕp, vËt dông trong nhµ vµ phßng vÖ sinh kh¸c b»ng Plastic 6,5 0 0 4202 Hµng ho¸ vµ tói x¸c tay du lÞch 3,0-9,7 35 1,05-3,39 420310 QuÇn ¸o da 4,0 70 2,8 420321 G¨ng tay b¶o vÖ b»ng da 7,0-9,0 70, 4,9-6,3 29 5205-6 ChØ b«ng kh«ng b¸n lÎ 4,0-5,0 85 3,4-4,25 5208-12 V¶i dÖt b«ng 8,8 85 7,48 5801 V¶i dÖt cã tuyÕt vµ v¶i cã viÒn 8,8-10,8 85 7,48-9,18 5802 V¶i dÖt b«ng xï 8,8-10,8 85 7,48-9,18 5803 V¶i sa l­ît 5,8-10,4 85 4,93-8,84 5804 V¶i tuyn vµ c¸c lo¹i v¶i l­íi kh¸c 6,5-10,0 85 5,53-8,5 5806 V¶i dÖt khæ hÑp 6,2-7,5 85 5,27-6,38 6101 ¸o ngoµi cã mò trïm ®Çu, ¸o giã bã s¸t ng­êi vµ ¸o vÐc t«ng tr¸nh giã dµnh cho bÐ trai hoÆc nam giíi, ®an hoÆc mãc, b»ng sî b«ng sî nh©n t¹o hoÆc len 12,8 85 10,88 6102 ¸o ngoµi cã mò trïm ®Çu, ¸o giã bã s¸t ng­êi vµ ¸o vÐc t«ng tr¸nh giã dµnh cho bÐ g¸i hoÆc phô n÷, ®an hoÆc mãc, b»ng sîi b«ng, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12,8 85 10,88 6103 Bé comlª, ¸o vect«ng, quÇn dµi vµ quÇn èng chÏn dµnh cho bÐ trai hoÆc nam giíi, ®an hoÆc mãc 12,8 85 10,88 6104 Bé comlª, ¸o vÐc t«ng, v¸y dµi, juýp. QuÇn dµi vµ èng chÏn dµnh cho bÐ g¸i hoÆc phô n÷, ®an hoÆc mãc 12,8 85 10,88 6105 ¸o s¬ mi dµnh cho bÐ trai hoÆc nam giíi ®an hoÆc mãc 12,0 85 10,2 6106 ¸o s¬ mi vµ ¸o v¸y dµnh cho bÐ g¸i hoÆc phô n÷ ®an hoÆc mãc 12,8 85 10,88 6107 QuÇn lãt, bé ®å pyjama vµ c¸c lo¹i hµng t­¬ng tù dµnh cho bÐ trai hoÆc nam giíi ®an hoÆc mãc 12,0-12,8 85 10,2 10,88 6108 QuÇn lãt, bé ®å pyjama, v¸y lãt dµi vµ c¸c lo¹i hµng t­¬ng tù dµnh cho bÐ g¸i hoÆc phô n÷ ®an hoÆc mãc 12,0-12,8 85 10,2 10,88 6109 ¸o ph«ng, ¸o may « vµ c¸c lo¹i ¸o lãt kh¸c ®an hoÆc mãc, b»ng sî b«ng, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12,0 85 10,2 6110 ¸o nÞt len (jecxi), ¸o len dµi tay chui ®Çu, ¸o gilª vµ ¸o len cµi khuy (cadigan) 10,5-12,8 85 8,93 10,88 6112 Bé quÇn ¸o Êm kiÓu thÓ thao, bé ¸o tr­ît tuyÕt vµ bé quÇn ¸o b¬i, ®an hoÆc mãc 8,0-12,8 85 6,8-10,88 6203 Bé com lª, ¸o vÐc t«ng, quÇn dµi vµ quÇn èng chÏn dïng cho ®µn «ng vµ bÐ trai kh«ng ®an hoÆc mãc, lµm b»ng sîi b«ng, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12,8 85 10,88 6204 Bé comlª, ¸o vÐc t«ng, v¸y dµi, juýp, quÇn dµi vµ quÇn èng chÏn dïng cho phô n÷ vµ bÐ g¸i kh«ng ®an hoÆc mãc, lµm b»ng sîi b«ng, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12,8 10,88 6205 ¸o s¬ mi kh«ng ®an hoÆc mãc, lµng b»ng sîi b«ng, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12,0 85 10,2 6206 ¸o s¬ mi vµ ¸o v¸y dïng cho phô n÷ hoÆc bÐ g¸i kh«ng ®an hoÆc mãc, lµm lôa, sîi bån, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12,8 85 10,88 6208 QuÇn lãt, bé ®å pyjama, v¸y lãt dµi, v¸y ngñ vµ c¸c lo¹i hµng t­¬ng tù dµnh cho bÐ g¸i hoÆc phô n÷ kh«ng ®an hoÆc mãc, b»ng sîi b«ng hoÆc sîi nh©n t¹o 12,0-12,8 85 10,2 10,88 6403 Giµy dÐp b»ng da 5,0-8,0 70 3,5-5,6 6917 Bé ®å ¨n, bé ®å nhµ bÕp, ®å dïng trong nhµ vµ phßng vÖ sinh 5,0-9,0 70 3,5-6,3 7113 §å kim hoµn lµm b»ng kim lo¹i quÝ 2,5-4,0 0 0 7117 §å kim hoµn gi¶ 4,0 35 1,4 7606 Nh«m ë d¹ng tÊm, l¸ vµ d¶i 7,5 70 5,25 7615 Bé ®å ¨n, ®å nhµ bÕp hoÆc c¸c lo¹i ®å gia dông vµ ®å trong phßng vÖ sinh kh¸c b»ng nh©m 6,0 70 4,2 841451 59 Qu¹t ®iÖn (kh«ng sö dông trong m¸y bay d©n sù) 2,3-3,2 70 1,61-2,24 84701010 M¸y tÝnh ®iÖn tö 2,1 35 0,74 84701090 M¸y tÝnh sè ®iÖn tö 1,3 35 0,46 8471 M¸y vi tÝnh (kh«ng sö dông trong m¸y bay d©n sù) vµ c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi 0 0 0 847330 C¸c bé phËn vµ phô tïng kÌm theo cña m¸y tÝnh 0 35 0 8504 M¸y biÕn thÕ, m¸y ®æi ®iÖn tÜnh vµ c¸c phÇn c¶m øng ®iÖn kh«ng sö dông trªn m¸y bay d©n sù 0-3,7 35 0-1,3 850910 M¸y hót bôi 2.2 70 1,54 850940 M¸y nghiÒn vµ m¸y trén thøc ¨n 2.,2 0 1,54 8513 §Ìn ®iÖn cã thÓ x¸ch tay 5,7 70 0 851631 M¸y sÊy tãc 2,7 70 1,89 851650 Lß n­íng vi sãng 5,0 0 3,5 851660 C¸c thiÕt bÞ nÊu n­íng b»ng ®iÖn 2,7 0-70 0-1,89 851711 Bé d©y ®iÖn tho¹i cã ®iÖn tho¹i cÇm tay kh«ng d©y 0 35 0 851721 M¸y fax 0 35 0 8523 B¨ng/®Üa tr¨ng (ch­a thu) dïng ®Ó thu ©m thanh/video 0-3,5 70 0-2,45 85249910 B¨ng/®Üa cho m¸y vi tÝnh 0 70 0 85252091 M¸y ®iÖn tho¹i di ®éng 0 35 0 8527 M¸y radio, cã phÇn thu thanh hoÆc cã hÖ thèng ®Üa quang häc 0-14 70 0 85279092 M¸y nh¾n tin 0 70 0 852812 V« tuyÕn mµu 14,0 70 9,8 8532 Tô ®iÖn 0 35 0 8533 §iÖn trë 0 0 0 853400 M¹ch in 0 70 0 8540 §Ìn ®iÖn tö vµ èng ®iÖn tö dïng catot nung nãng, catot l¹nh, catot quang ®iÖn 2,6-14,0 70 1,82-9,8 8541 Diot, transito vµ c¸c thiÕt bÞ b¸n dÉn t­¬ng tù v.v… 0 0 0 8542 M¹ch tÝch hîp ®iÖn tö vµ vi linh kiÖn ®iÖn tö tÝch hîp 0 0 0 9003 Khung vµ gäng lµm kÝnh ®eo 2,2 0 0 9004 KÝnh ®eo 2,95 0 0 9006 M¸y quay phim/m¸y ¶nh 0-4,2 35 0-1,47 9103-5 §ång hå cã g¾n bé phËn ho¹t ®éng, ®ång hå chu«ng, ®ång hå l¾p trªn bµn ®iÒu khiÓn ph­¬ng tiÖn 4,5 70 3,15 9101-2 §ång hå ®eo tay 4,5 (tèi thiÕu 0,3 euro vµ tèi ®a 0,8 euro p/st) 70 3,15 9111 Vá ®ång hå ®eo tay vµ c¸c phô tïng 0,5 europ/st (tèi thiÓu 2,7 vµ tèi ®a 4.,6) 35 0,18 9403 §å gç gia ®×nh vµ v¨n phßng 0-5,6 0 0 9501 §å ch¬i cã b¸nh xe 4,2 0 0 9502 Bóp bª h×nh ng­êi 2,8-4.,7 0 0 9503 §å ch¬i kh¸c 3,2-4,7 070 2,2-3,3 950410 Trß ch¬i Video (sö dông vËt nhËn sãng truyÒn h×nh) 2,2 0 0 950420 C¸c ®å dµnh cho lÔ héi, vui ch¬i, 2,2-2,7 0 0 90 C¸c trß ch¬i dïng bµn vµ phßng 9505 MÆt hµng dïng trong lÔ héi, héi tr¸ h×nh hoÆc c¸c trß ch¬i gi¶i trÝ kh¸c 2,7-3,1 0 0