Khóa luận Những thách thức, cơ hội và giải pháp trong việc đẩy mạnh xuất khẩu sức lao động của Việt Nam sang thị trường Châu Á

vµ chuyªn gia. Tõ n¨m 2006 - 2010: trung b×nh hµng n¨m ®­a ®i kho¶ng 150.000 - 200.000 lao ®éng vµ chuyªn gia ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. PhÊn ®Êu lu«n cã kho¶ng 200.000 ®Õn 500.000 lao ®éng lµm viÖc th­êng xuyªn ë n­íc ngoµi. II- c¸c Gi¶i ph¸p thóc ®Èy XKL§ cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Ch©u ¸ Tõ c¸c ®Þnh h­íng nªu trªn, ®Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng XKL§ ®ßi hái ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p thiÕt thùc: 1. C¸c gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ qu¶n lý : 1.1. ThiÕt lËp quan hÖ Nhµ n­íc, cÊp d­íi nhµ n­íc víi c¸c n­íc, vïng l·nh thæ cã nhu cÇu sö dông lao ®éng n­íc ngoµi: Nhµ n­íc ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh cho sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña XKL§. Ngoµi chøc n¨ng x¸c ®Þnh chñ tr­¬ng, ®Þnh h­íng chiÕn l­îc...®Ó hç trî cho XKL§ ph¸t triÓn, ChÝnh phñ cßn cã vai trß hÕt søc to lín trong më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc, còng lµ kh©u mang tÝnh quyÕt ®Þnh trong chu tr×nh XKL§ cña bÊt kú n­íc nµo. Do vËy, cÇn thiÕt lËp quan hÖ Nhµ n­íc, cÊp d­íi nhµ n­íc h×nh thµnh hÖ thèng tuú viªn lao ®éng ®Ó tham m­u, t­ vÊn cho Nhµ n­íc c¸c HiÖp ®Þnh khung hoÆc c¸c biªn b¶n ghi nhí hoÆc c¸c tho¶ thuËn nguyªn t¾c ®Ó t¹o lËp khung ph¸p lý, më ®­êng cho c¸c doanh nghiÖp ký kÕt vµ thùc hiÖn c¸c hîp ®ång cô thÓ. Tõ thùc tÕ cña xuÊt khÈu lao ®éng trong thêi gian qua, b¸o c¸o t×nh h×nh c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng trong n¨m 2002 vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh xuÊt khÈu lao ®éng trong nh÷ng n¨m tíi cña Côc Qu¶n lý lao ®éng n­íc ngoµi, Bé Lao ®«ng- Th­¬ng binh vµ X· héi còng ®· nªu râ: §èi víi c¸c thÞ tr­êng XKL§ truyÒn thèng, nªn t¹o lËp chøc danh tuú viªn phô tr¸ch vÊn ®Ò lao ®éng ViÖt Nam t¹i n­íc së t¹i ( bªn c¹nh c¸c tuú viªn phô tr¸ch kinh tÕ, v¨n ho¸- x· héi ) ®Ó trùc tiÕp gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c, tån t¹i gi÷a ng­êi lao ®éng víi ng­êi sö dông lao ®éng mét khi nÈy sinh tranh chÊp quyÒn lîi, ®ång thêi b¶o vÖ quyÒn lîi, lîi Ých cña ng­êi lao ®éng ViÖt Nam khi lao ®éng ë n­íc ngoµi. Tuú viªn lao ®éng còng cã nhiÖm vô nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng thÞ tr­êng; t×nh h×nh vµ kh¶ n¨ng tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam sang lao ®éng trong nh÷ng n¨m tiÕp theo; nghiªn cøu, t×m hiÓu hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng….. Tõ ®ã, cã thÓ thÊy vai trß cña tuú viªn lao ®éng rÊt lín, cã tÝnh quyÕt ®Þnh cho viÖc th©m nhËp, c¹nh tranh, më réng thÞ phÇn trong lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng t¹i mét quèc gia cã nhu cÇu. 1.2. Qu¶n lý Nhµ n­íc: §èi víi qu¶n lý Nhµ n­íc, cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra, gi¸m s¸t thùc hiÖn hîp ®ång vµ xö lý ph¹t c¶nh c¸o, ®×nh chØ ho¹t ®éng kinh doanh trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh hoÆc vÜnh viÔn ®èi víi nh÷ng vi ph¹m cña doanh nghiÖp. H¹n chÕ t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh vµ bu«ng láng qu¶n lý nhµ n­íc hiÖn nay ®èi víi mét sè doanh nghiÖp. §ång thêi cÇn sím phèi hîp víi doanh nghiÖp ®­a mét sè tr­êng hîp NL§ bá hîp ®ång ra xö lý theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, mÆt kh¸c phèi hîp víi c¸c c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng th«ng tin vÒ c¸c vô viÖc ®Ó c¶nh b¸o vµ r¨n ®e ®èi víi nh÷ng tr­êng hîp kh¸c. §ång thêi ®­a quy ®Þnh xö ph¹t hµnh chÝnh, ph¹t tiÒn ®èi víi nh÷ng lao ®éng bá hîp ®ång vµo v¨n b¶n ph¸p quy thùc hiÖn Bé luËt lao ®éng. Bé lao ®éng – Th­¬ng binh vµ X· héi ban hµnh quy chÕ vµ h­íng dÉn c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªngia; tiÕn hµnh thanh tra, kiÓm tra ®Þnh kú vµ ®ét xuÊt. C¸c Bé, ngµnh, UBND tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng chñ qu¶n t¨ng c­êng thanh tra, kiÓm tra, ph¸t hiÖn vµ xö lý vi ph¹m trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng cña c¸c doanh nghiªp trùc thuéc. Uû ban nh©n d©n c¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng qu¶n lý, thanh tra, kiÓm tra ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng trªn ®Þa bµn, ph¸t hiÖn vµ xö lý kÞp thêi c¸c hµnh vi vi ph¹m liªn quan ®Õn xuÊt khÈu lao ®éng. 1.3 Hoµn thiÖn hÖ thèng qu¶n lý vµ tæ chøc bé m¸y c¸n bé qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ XKL§. §Ó phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh quèc gia nh»m t¨ng c­êng vµ n©ng cao n¨ng lùc cña qu¶n lý Nhµ n­íc, hÖ thèng qu¶n lý XKL§ cÇn ®­îc ®æi míi theo h­íng tinh gi¶n ®Çu mèi trung gian, tËp trung chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc vµo mét sè c¬ quan cña ChÝnh phñ. HÖ thèng tæ chøc qu¶n lý XKL§ trong thêi gian tíi cÇn bao qu¸t ®­îc c¸c néi dung qu¶n lý Nhµ n­íc trong vµ ngoµi n­íc nh­ng b¶o ®¶m tÝnh linh ho¹t vµ n¨ng ®éng. N©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cña bé phËn phô tr¸ch m¶ng xuÊt khÈu lao ®éng cña c¸c ®Þa ph­¬ng trong lÜnh vùc nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ nguån cung lao ®éng, ®èi t­îng xuÊt khÈu lao ®éng, nh÷ng biÕn ®éng vÒ nguån lao ®éng cña ®Þa ph­¬ng…, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng tham m­u cña bé phËn xuÊt khÈu lao ®éng ®èi víi cÊp trªn trùc tiÕp ( Së L§- TB vµ XH ) vµ cÊp qu¶n lý nhµ n­íc ( Côc qu¶n lý lao ®éng n­íc ngoµi- Bé L§- TB vµ XH) VÒ c¸n bé, cÇn tËp trung ®µo t¹o kiÕn thøc kinh tÕ thÞ tr­êng, kiÕn thøc Marketing, ngo¹i ng÷, kiÕn thøc vÒ lao ®éng, luËt ph¸p, ®èi ngo¹i míi ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó lµm c«ng t¸c qu¶n lý; nghiªn cøu vµ ®­a Marketing xuÊt khÈu lao ®éng vµo lµm mét m«n häc chÝnh thøc trong ch­¬ng tr×nh gi¶ng d¹y chÝnh kho¸ cña tr­êng Cao ®¼ng Lao ®éng- X· héi. 1.4 C¸c gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc thùc hiÖn vµ qu¶n lý §Ó thùc hiÖn thµnh c«ng chñ tr­¬ng vµ ph­¬ng h­íng XKL§ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, nh»m ®Èy m¹nh XKL§ trong thêi gian tíi, ngoµi c¸c gi¶i ph¸p nªu trªn, c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc cÇn tiÕn hµnh mét sè gi¶i ph¸p kh¸c ®Ó chØ ®¹o thèng nhÊt ho¹t ®éng XKL§, ®ã lµ c¸c gi¶i ph¸p sau : X©y dùng quy tr×nh XKL§ riªng biÖt. XKL§ cña ta ®· tiÕn hµnh ®­îc gÇn 20 n¨m, nh­ng ch­a cã mét quy tr×nh tæng qu¸t, thèng nhÊt. Do ®ã sù phèi hîp gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp thiÕu ®ång bé, kh«ng nhÞp nhµng ®· ¶nh h­ëng lín ®Õn hiÖu qu¶ c«ng viÖc. Quy tr×nh XKL§ gåm ba giai ®o¹n: *** Giai ®o¹n mét lµ giai ®o¹n t×m kiÕm vµ ký kÕt hîp ®ång. *** Giai ®o¹n hai lµ giai ®o¹n tuyÓn chän vµ lµm thñ tôc xuÊt c¶nh. *** Giai ®o¹n ba lµ qu¶n lý ë n­íc ngoµi vµ thanh lý hîp ®ång. Giai ®o¹n hai tiÕn hµnh lµm thñ tôc cho lao ®éng xuÊt c¶nh cßn nhiÒu phiÒn hµ ë c¸c cÊp, c¸c ngµnh thuéc c¸c ®Þa ph­¬ng ®· lµm chËm trÔ tiÕn ®é xuÊt c¶nh ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi sù nghiÖp XKL§. ThËm chÝ, nhiÒu khi, ph¶i bá c¶ yªu cÇu cung cÊp lao ®éng cña chñ n­íc ngoµi nhÊt lµ ®èi víi thuyÒn viªn (do ph¶i dïng hai hé chiÕu) X©y dùng hîp ®ång mÉu cho c¸c lo¹i lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. Hîp ®ång mÉu lµ nh÷ng quy ®Þnh tèi thiÓu vÒ ®iÒu kiÖn lµm viÖc, tiÒn l­¬ng, ®iÒu kiÖn ¨n ë, b¶o hiÓm, gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ b¶o ®¶m nh©n phÈm vµ an ninh. Ban hµnh hîp ®ång mÉu lµ nh»m b¶o vÖ c¸c quyÒn lîi tèi thiÓu cña ng­êi lao ®éng khi lµm viÖc ë n­íc ngoµi, tr¸nh sù bãc lét vµ ®èi xö ph©n biÖt cña chñ ®èi víi lao ®éng. X©y dùng vµ ban hµnh møc l­¬ng tèi thiÓu cho tõng khu vùc thÞ tr­êng sö dông lao ®éng ViÖt Nam. X©y dùng c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp XKL§. §ã lµ mét trong c¸c gi¶i ph¸p gãp phÇn t¨ng c­êng qu¶n lý Nhµ n­íc, ®­a ho¹t ®éng XKL§ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ KT - XH cao. N©ng tiªu chuÈn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng, n©ng ®iÒu kiÖn vÒ vèn ®iÒu lÖ lªn 7 tû dång, vÒ c¸n bé cã Ýt nhÊt 7 c¸n bé cã tr×nh ®é ®¹i häc chuyªn ngµnh vµ ngo¹i ng÷; quy ®Þnh doanh nghiÖp ph¶i cã c¬ së ®µo t¹o quy m« 100 häc viªn néi tró trëlªn vµ dµnh mét phÇn chi phÝ cho ®µo t¹o lao ®éng. ViÖc ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp XKL§ hµng n¨m nh»m x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng vµ hiÖu qu¶ cña XKL§, ®éng viªn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp n¨ng ®éng, t×m tßi mäi biÖn ph¸p ®Ó më réng thÞ tr­êng vµ kÞp thêi uèn n¾n nh÷ng sai lÖch trong ho¹t ®éng XKL§ cña c¸c doanh nghiÖp. 1.5. T¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm cña c¸c Bé, ngµnh liªn quan vµ chÝnh quyÒn c¸c cÊp trong x©y dùng, qu¶n lý vµ chØ ®¹o ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia, cô thÓ lµ: - §Çu t­ vÒ vËt chÊt vµ c¸n bé ®¸p øng nhiÖm vô më thÞ tr­êng vµ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. - Qu¶n lý, kiÓm tra, kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia. - ChØ ®¹o, xö lý c¸c v­íng m¾c, vi ph¹m cña doanh nghiÖp, phßng ngõa, ng¨n chÆn vµ xö lý c¸c hiÖn tiÖn tiªu cùc. Bªn c¹nh ®ã c¸c tæ chøc MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam, Héi Liªn hiÖp phô n÷ ViÖt Nam, Tæng liªn ®oµn lao ®éng ViÖt Nam, §oµn thanh niªn c«ng s¶n Hå ChÝ Minh vµ c¸c tæ chøc chÝnh trÞ kh¸c nªn tæ chøc vËn ®éng, gi¸o dôc tuyªn truyÒn chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch vÒ XKL§ vµ gi¸m s¸t, triÓn khai c«ng t¸c XKL§. 1.6. Më réng ph¹m vi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia XKL§, ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc vµ ngµnh nghÒ ®­a ®i xuÊt khÈu lao ®éng: Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c khu vùc kinh tÕ cïng tham gia ho¹t ®éng trong mét lÜnh vùc th× sÏ cã t¸c ®éng hoµn thiÖn qu¸ tr×nh vµ kh«ng ngõng t¨ng hiÖu qu¶. T¨ng thµnh phÇn tham gia XKL§ sÏ gióp sè l­îng lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi t¨ng lªn, Nhµ n­íc thu hót ®­îc nguån ngo¹i tÖ lín, quyÒn lîi ng­êi lao ®éng ®­îc b¶o ®¶m h¬n do quy luËt c¹nh tranh ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. §a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ, c«ng viÖc trong XKL§ trong giai ®o¹n tíi ®èi víi n­íc ta lµ mét gi¶i ph¸p mang tÝnh chñ tr­¬ng lín vµ cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh cho sù ph¸t triÓn XKL§. CÇn m¹nh d¹n cho thÝ ®iÓm ®­a lao ®éng ®i phôc vô gia ®×nh (hiªn nay chñ yÕu t¹i thÞ tr­êng §µi Loan) lo¹i c«ng viÖc nµy sÏ thu hót mét sè l­îng lín lao ®éng n­íc ngoµi. Tuy nhiªn chóng ta còng cÇn ph¶i chuÈn bÞ chu ®¸o ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi lao ®éng. 1.7. Thµnh lËp HiÖp héi XKL§ trªn toµn quèc: HiÖn nay thÞ tr­êng XKL§ cña ViÖt nam tËp trung chñ yÕu lµ ë Ch©u ¸. §· ®Õn lóc Nhµ n­íc cÇn thµnh lËp mét HiÖp héi xuÊt khÈu lao ®éng toµn quèc ®Ó tËp hîp c¸c doanh nghiÖp XKL§ quèc doanh vµ t­ nh©n, cã tiÕng nãi chung t­ vÊn gióp ChÝnh phñ ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch cô thÓ vÒ XKL§ ®èi víi thÞ tr­êng nµy vµ lµ tæ chøc ®èi tho¹i, ®µm ph¸n ®èi ®¼ng víi HiÖp héi hîp t¸c lao ®«ng cña c¸c n­íc vµ khu vùc trªn thÕ giíi. 1.8. X©y dùng c¸c c¬ së kinh tÕ ®ñ m¹nh ®Ó ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng, t¨ng c­êng qu¶n lý Nhµ n­íc trªn lÜnh vùc nµy. Nhµ n­íc cÇn quy ®Þnh nh÷ng lo¹i nghÒ nghiÖp, nh÷ng ®Þa bµn ch­a ®­îc phÐp xuÊt khÈu lao ®éng. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu b¶o vÖ ng­êi lao ®éng vµ m«i tr­êng x· héi, nhµ n­íc thùc hiÖn cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng cho nh÷ng doanh nghiÖp ®ñ ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy. CÊp giÊy phÐp ho c¸c doanh nghiÖp ®­a lao ®éng ra n­íc ngoµi ®Ó thùc hiÖn c¸c hîp ®ång ®· ký kÕt xÐt thÊy ®· b¶o ®¶m nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n theo h­íng dÉn nh»m b¶o vÖ ®­îc quyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng vµ kh¾c phôc t×nh tr¹ng tiªu cùc th­êng xÈy ra. Nhµ n­íc thùc hiÖn kiÓm tra vµ ®×nh chØ ho¹t ®éng nh÷ng doanh nghiÖp kh«ng thùc hiÖn ®óng quy chÕ “ vÒ xuÊt khÈu lao ®éng “. Theo sè liÖu thèng kª cña Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi th× hiÖn nay c¶ n­íc ta cã 162 doanh nghiÖp ®­îc cÊp giÊy phÐp kinh doanh XKL§ vµ s¾p tíi con sè nµy sÏ t¨ng lªn rÊt nhiÒu. Trong sè nµy cã nhiÒu doanh nghiÖp thùc hiÖn nghiªm chØnh chøc n¨ng XKL§, t¹o dùng ®­îc uy tÝn víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi nh­ng còng xuÊt hiÖn mét sè Ýt doanh nghiÖp nÆng vÒ thu lîi nhuËn, c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh, thiÕu tr¸ch nhiÖm trong gi¶m s¸t thùc hiÖn hîp ®ång. Hµng n¨m Bé lao ®éng – Th­¬ng binh x· héi vµ c¸c ngµnh liªn quan cÇn rµ so¸t vµ ®µo th¶i bít nh÷ng doanh nghiÖp yÕu kÐm ®ã, t¹o ra mét m«i tr­êng trong lµnh cho c«ng t¸c XKL§. 2. C¸c gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch xóc tiÕn xkl® 2.1. §èi víi c¸c doanh nghiÖp XKL§: §Çu t­ x©y dùng c¸c doanh nghiÖp XKL§ ®ñ m¹nh ®Ó c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tr­íc m¾t, chóng ta cÇn ®Çu t­ vèn, ph­¬ng tiÖn ho¹t ®éng, x©y dùng bé m¸y vµ ®µo t¹o c¸n bé cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn vµ t×m kiÕm thÞ tr­êng. C¸c c¬ quan chñ qu¶n vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc cÇn hç trî vÒ vèn vµ vÒ c¸n bé ®Ó ®Çu t­ x©y dùng c¸c tæ chøc kinh tÕ tham gia vµo XKL§ trë thµnh c¸c tæ chøc kinh tÕ m¹nh, cã ®ñ kinh nghiÖm vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng XKL§ quèc tÕ, x©y dùng mét sè tæ chøc kinh tÕ thµnh c«ng ty ®Êu thÇu quèc tÕ. Ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i víi c¸c doanh nghiÖp XKL§ trong c¸c lÜnh vùc tµi chÝnh, nh­ cho vay víi l·i suÊt thÊp, x©y dùng chi phÝ m«i giíi... t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp t×m ®­îc hîp ®ång XKL§. Cã thÓ xem xÐt theo ®Þnh h­íng lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp tham gia XKL§ th× ®­îc h­ëng ­u ®·i theo luËt thuÕ quy ®Þnh, møc ­u ®·i sÏ ®­îc Bé Tµi chÝnh quy ®Þnh cô thÓ ë c¸c v¨n b¶n d­íi luËt. Nghiªn cøu thµnh lËp HiÖp héi XKL§ vµ chuyªn gia ®Ó c¸c doanh nghiÖp ®­a lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi nhau vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cho nhau tr­íc sù c¹nh tranh quèc tÕ trong lÜnh vùc XKL§. 2.2. §µo t¹o nguån lao ®éng xuÊt khÈu Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch hç trî c¸c doanh nghiÖp ®µo t¹o nguån lao ®éng xuÊt khÈu. Kinh nghiÖm thÕ giíi ®· chØ râ víi viÖc chuÈn bÞ ®­îc lùc l­îng lao ®éng phï hîp, cã chÊt l­îng so víi yªu cÇu quèc gia sÏ cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ chiÕm gi÷ ®­îc thÞ tr­êng. ChÊt l­îng lao ®éng cµng cao th× hiÖu qu¶ cµng cao. Cho phÐp sö dông c¬ chÕ ba bªn, Nhµ n­íc - Doanh nghiÖp - Ng­êi lao ®éng cïng ®Çu t­ ®Ó ®µo t¹o nguån lao ®éng cho xuÊt khÈu. KÕt hîp ®µo t¹o kü thuËt víi ®µo t¹o ngo¹i ng÷, phong tôc tËp qu¸n, kiÕn thøc ph¸p luËt cho lao ®éng. §©y còng lµ chÝnh s¸ch ®µo t¹o ®éi ngò lao ®éng kü thuËt ®Ó ®¸p øng yªu cÇu sö dông trong n­íc kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu c«ng nh©n cã kü thuËt cao ®¸p øng yªu cÇu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. X¸c ®Þnh c¬ cÊu ngµnh nghÒ, tr×nh ®é, c¬ cÊu vïng miÒn cã XKL§ ®Ó h×nh thµnh râ nh÷ng vÞ trÝ, chøc n¨ng, nhiÖm vô cña tõng lo¹i lao ®éng ®Ó x©y dùng ph©n lo¹i môc tiªu ®µo t¹o vµ båi d­ìng ng­êi lao ®«ng xuÊt khÈu mét c¸ch phï hîp. N©ng cao n¨ng lùc ®µo t¹o cña c¸c c¬ së gi¸o dôc kü thuËt nghÒ nghiÖp cña ViÖt nam trªn c¬ së b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn kiÓm ®Þnh theo tiªu chuÈn Vïng, Khu vùc hoÆc Quèc tÕ. CÇn chó träng c¸c tiªu chÝ: tæ chøc qu¶n lý, ®éi ngü c¸n bé qu¶n lý vµ gi¸o viªn, th­ viÖn vµ nguån lùc häc tËp; tµi chÝnh; c¬ së vËt chÊt nhµ tr­êng, x­ëng thùc hµnh; môc tiªu ®µo t¹o; kÕ ho¹ch vµ ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o. T¹o mèi liªn hÖ gi÷a c¬ së ®µo t¹o vµ båi d­ìng víi c¬ së tuyÓn lao ®éng trong vµ ngoµi n­íc còng nh­ víi hÖ thèng th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. §ã lµ ®iÒu quan träng ®Ó c¸c c¬ së ®µo t¹o cung øng lao ®éng n©ng cao kÕt qu¶ ®µo t¹o, ®¸p øng theo tiªu chuÈn quèc gia, tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ n¨ng lùc ng­êi lao ®éng cÇn cã khi ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. 2.3. Söa ®æi, bæ sung vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch: Söa ®æi, bæ sung vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i cña c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hiÖnhµnh, bao gåm: Söa ®æi Bé LuËt lao ®éng (Bæ sung mét môc míi gåm 6 ®iÒu vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia); x©y dùng LuËt b¶o hiÓm x· héi, trong ®ã cã quy ®Þnh ®èi víi ng­êi lao ®éng lµm viÖc ë n­íc ngoµi; Söa ®æi bæ sung NghÞ ®Þnh 152/1999/N§-CP ngµy 20/9/1999 quy ®Þnh viÖc ng­êi lao ®éng vµ chuyªn gia ®i lµm viÖc cã thêi h¹n t¹i n­íc ngoµi vµ NghÞ ®Þnh sè 72/CP ngµy 31/10/1995 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt vµ h­íng dÉn thi hµnh mét sè ®iÒu cña Bé luËt Lao ®éng vÒ viÖc lµm. Ph©n cÊp qu¶n lý,lµm râ vµ t¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan chñ qu¶n ®èi víi doanh nghiÖp, tr¸ch nhiÖm cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ®èi víi ho¹t ®éng tuyÓn chän lao ®éng xuÊt khÈu trªn ®Þa bµn. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh lµ ®ßn bÈy thóc ®Èy më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ XKL§. Trong chÝnh s¸ch tµi chÝnh, vÊn ®Ò c¬ b¶n cÇn quan t©m lµ b¶o ®¶m hµi hoµ c¸c lîi Ých: Lîi Ých cña ng­êi lao ®éng, lîi Ých cña c¸c tæ chøc XKL§, lîi Ých cña Nhµ n­íc vµ còng cÇn chó ý tíi lîi Ých cña ng­êi sö dông lao ®éng. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch cho ng­êi lao ®éng ®­îc vay vèn víi l·i suÊt ­u tiªn ®Ó chi phÝ cho viÖc ®i n­íc ngoµi lµm viÖc, t¹o c¬ héi cho nh÷ng ng­êi nghÌo còng cã thÓ ®i XKL§ mµ kh«ng ph¶i vay vèn ë bªn ngoµi víi l·i suÊt c¾t cæ. X©y dùng c¬ chÕ cho vay tÝn dông tõ c¸c nguån vèn quèc gia gi¶i quyÕt viÖc lµm, quü xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ c¸c nguån kh¸c ®Ó cho c¸c ®èi t­îng nghÌo vµ ®èi t­îng chÝnh s¸ch ®­îc vay víi l·i suÊt ­u ®·i. NÕu ®­îc th× sÏ t¹o t©m lý an t©m cho ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc, chÊp hµnh tèt c¸c quy ®Þnh ë n­íc ngoµi v× hä kh«ng ph¶i lo l¾ng g× vÒ nh÷ng kho¶n vay nî c¸ nh©n. Tõng b­íc c¶i thiÖn chÝnh s¸ch cho ng­êi lao ®éng vay vèn víi l·i suÊt ­u tiªn ®Ó ®i lµm viÖc cã thêi h¹n t¹i n­íc ngoµi. T¹o ®iÒu kiÖn ph¸p lý æn ®Þnh vµ chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi c¸c ng©n hµng tham gia cung cÊp tÝn dông cho ng­êi lao ®éng ®i xuÊt khÈu lao ®éng. Nghiªn cøu m« h×nh ng©n hµng- doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng- ng­êi lao ®éng cho vay vèn vµ tr¶ l·i suÊt ­u ®·i ®Ó khÐp kÝn vßng l­u ®éng cña ®ång tiÒn, gióp nguån tÝn dông liªn tôc l­u th«ng vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao, thu hót thªm l­îng lín ngo¹i tÖ m¹nh, t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. (VD: hiÖn nay, Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Ng©n hµng phôc vô ng­êi nghÌo b¾t ®Çu thÝ nghiÖm cho ng­êi lao ®éng ®i xuÊt khÈu lao ®éng ®­îc vay vèn cã thÕ chÊp víi l·i suÊt ­u ®·i- Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p cña Ng©n hµng nh»m t¨ng l­îng vèn cho vay vµ huy ®éng ). X©y dùng møc gi¸ vÐ m¸y bay hîp lý ®èi víi Ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. Gi¶m ®Õn møc thÊp nhÊt chi phÝ ®ãng gãp cña NL§ tr­íc khi ®i lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi, khuyÕn khÝch ngµy cµng nhiÒu NL§ tham gia vµo lao ®éng xuÊt khÈu. 2.4. §èi víi ng­êi lao ®éng Nghiªn cøu qui ®Þnh hîp lý chi phÝ dÞch vô viÖc lµm ë n­íc ngoµi. PhÝ dÞch vô nµy nªn quy ®Þnh thµnh 3 møc cè ®Þnh : §èi víi lao ®éng phæ th«ng; ®èi víi lao ®éng kü thuËt vµ ®èi víi lao ®éng “chÊt x¸m”. Kh«ng nªn quy ®Þnh thµnh tØ lÖ phÇn tr¨m theo l­¬ng, sÏ g©y nªn viÖc khã tÝnh to¸n vµ khã thùc hiÖn. CÇn nghiªn cøu, ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch thuÕ hîp lý, nªn miÔn thuÕ thu nhËp cao nh»m ®¶m b¶o vµ khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. MÆt kh¸c, nªn söa ®æi bæ sung chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi, cho ng­êi lao ®éng tù nguyÖn tham gia b¶o hiÓm x· héi chø kh«ng nªn b¾t buéc ®ãng b¶o hiÓm x· héi nh­ hiÖn nay. Nghiªn cøu vµ söa ®æi, bæ sung chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi cho phï hîp víi ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. TiÕn hµnh më tµi kho¶n c¸ nh©n cho ng­êi lao ®éng tr­íc khi ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. Gi¶i ph¸p nµy sÏ gi¶i quyÕt ®­îc ba vÊn ®Ò: Qu¶n lý vµ theo dâi ®­îc l­îng ngo¹i tÖ chuyÓn vµo n­íc ta, ng­êi lao ®éng an t©m khi hä biÕt ®­îc tiÒn cña hä ®­îc b¶o vÖ vµ chuyÓn vÒ n­íc an toµn, gióp ®ì ng­êi nhµ gÆp khã kh¨n khi hä cßn lµm viÖc ë n­íc ngoµi. Nªn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng vµ chuyªn gia lµm viÖc ë n­íc ngoµi dïng thu nhËp ë n­íc ngoµi mµ hä kiÕm ®­îc ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh, t­ vÊn viÖc lµm, ®µo t¹o l¹i cho ng­êi lao ®éng sau khi vÒ n­íc. Bªn c¹nh ®ã víi nh÷ng lao ®éng ®· hoµn thµnh hîp ®ång trë vÒ n­íc kh¸c, cÇn t¹o ®iÒu kiÖn tiÕp nhËn hä vµo lµm viÖc trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh v× hä cã thÕ m¹nh tay nghÒ, t¸c phong c«ng nghiÖp, ngo¹i ng÷... Nghiªn cøu ®Ó ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch th­ëng ph¹t nghiªm minh ®èi víi mäi ®èi t­îng cã liªn quan ®Õn XKL§. Cã c¸c biÖn ph¸p ng¨n chÆn t×nh tr¹ng tiªu cùc trong ho¹t ®éng cña lÜnh vùc nµy. 3. C¸c gi¶i ph¸p ®èi víi doanh nghiÖp lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng: 3.1. Ph¸t triÓn m¹ng l­íi tuyÓn dông ng­êi lao ®éng X¸c ®Þnh ®©y lµ yÕu tè quan träng ®Ó më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng, thóc ®Èy thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng trong n­íc ph¸t triÓn, trong ®ã cã tÝnh tíi c¸c yÕu tè c¸c ®¹i lý tuyÓn dông ng­êi lao ®éng. VÒ nhËn thøc, râ rµng lµ khi cã chÝnh s¸ch xuÊt khÈu lao ®éng ngµy cµng th«ng tho¸ng vµ æn ®Þnh th× c¬ héi kinh doanh theo kiÓu “ chôp giËt “ hay “ ®¸nh qu¶ “ hay “ l­µ ®¶o “ nh­ tr­íc kia sÏ ngµy cµng Ýt ®i. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, doanh nghiÖp chØ cã thÓ t¨ng tr­ëng khi chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng, më réng ®­îc m¹ng l­íi tuyÓn dông ng­êi lao ®éng, ph¸t triÓn ®­îc b¹n hµng, ®èi t¸c kinh doanh, tiÕp nhËn ng­êi lao ®éng. §ång thêi, më réng m¹ng l­íi tuyÓn dông ng­êi lao ®éng hoÆc ®¹i lý tuyÓn dông ng­êi lao ®éng ë n«ng th«n, thµnh thÞ còng lµ tiÒn ®Ò vÒ mÆt tæ chøc ®Ó cã thÓ thùc hiÖn ®­îc ChØ thÞ cña Bé ChÝnh trÞ vÒ vÊn ®Ò xuÊt khÈu lao ®éng. C¸c doanh nghiÖp chuyªn ho¹t ®éng trong lÜnh vùc xuÊt khÈu lao ®éng cÇn ®i ®Çu trong viÖc ph¸t triÓn m¹ng l­íi tuyÓn dông ng­êi lao ®éng ®Ó ®Þnh h­íng cho c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Bé Lao ®éng- Th­¬ng binh vµ X· héi qu¶n lý ngµnh, UBND c¸c tØnh vµ thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng, c¸c “ c«ng ty mÑ ” cÇn lùa chän vµ chØ ®¹o mét sè doanh nghiÖp më réng m¹ng l­íi tuyÓn dông ng­êi lao ®éng ®Õn c¸c quËn, huyÖn, x· vµ côm x·, trë thµnh doanh nghiÖp nßng cèt trªn thÞ tr­êng n«ng th«n, tr­íc hÕt trong lÜnh vùc ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng vµ cung øng c¬ së vËt chÊt, ph­¬ng tiÖn ®µo t¹o nghÒ, tÝn dông cho ng­êi lao ®éng. ë c¸c tØnh, thµnh phè cã nhu cÇu xuÊt khÈu lao ®éng m¹nh, c¸c doanh nghiÖp cÇn tæ chøc m¹ng l­íi ®iÓm tuyÓn dông lao ®éng trùc tiÕp ®Õn c¸c côm x·, ph­êng, trªn c¬ së liªn doanh, liªn kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ chÝnh quyÒn c¬ së. 3.2. §æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tuyÓn dông lao ®éng theo h­íng: Trªn c¬ së c¸c lo¹i h×nh tæ chøc tuyÓn dông lao ®éng hiÖn cã (tuyÓn dông lao ®éng t¹i chç, hîp t¸c tuyÓn dông lao ®éng t¹i c«ng ty, doanh nghiÖp… ) tæ chøc l¹i thµnh c¸c trung t©m tuyÓn dông lao ®éng ë n«ng th«n, chñ yÕu ho¹t ®éng trong lÜnh vùc dÞch vô “ hai ®Çu “ cho ng­êi lao ®éng b»ng ph­¬ng thøc tuyÓn dông trùc tiÕp hoÆc m«i giíi lao ®éng, cung øng nguån lao ®éng xuÊt khÈu; ®ång thêi ®æi míi c¸c c¬ chÕ ®ãng tiÒn thÕ chÊp, gãp vèn, c¬ chÕ qu¶n lý, c¬ chÕ tuyÓn dông lao ®éng vµ c¬ chÕ qu¶n lý m¹ng l­íi m«i giíi lao ®éng xuÊt khÈu cho phï hîp víi thùc tÕ thÞ tr­êng vµ tiÒm n¨ng kinh doanh. 3.3 Huy ®éng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho m¹ng l­íi giíi thiÖu viÖc lµm: HiÖn nay, xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ xuÊt khÈu lao ®éng, tiÒm n¨ng vµ kh¶ n¨ng, lîi nhuËn tõ lÜnh vùc nµy, ®· xuÊt hiÖn mét tÇng líp trung gian lµ c¸c trung t©m, ®¹i lý, c¸ nh©n m«i giíi tÝch cùc tham gia vµo c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng th«ng qua viÖc tuyÓn dông vµ giíi thiÖu ng­êi lao ®éng cho c¸c doanh nghiÖp lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng. Thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, chñ tr­¬ng t¨ng c­êng xuÊt khÈu lao ®éng, nªn khuyÕn khÝch lùc l­îng nµy cïng víi c¸c doanh nghiÖp lµm ®èi t¸c l©u dµi vµ æn ®Þnh vµ trë thµnh ®èi t¸c ký kÕt vµ thùc hiÖn hîp ®ång cña doanh nghiÖp trong viÖc cung øng nguån lao ®éng. §Ó m¹ng l­íi tuyÓn dông lao ®éng thùc sù trë thµnh “ c¸nh tay nèi dµi“ cña doanh nghiÖp trong viÖc tuyÓn dông lao ®éng vµ cung cÊp nguån lao ®éng cho doanh nghiÖp, gãp phÇn thiÕt lËp kªnh l­u th«ng hîp lý vµ æn ®Þnh, hoµn thiÖn m« h×nh th­¬ng m¹i cña cÊp ®é thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng hiÖn nay, cÇn ph¶i: *** C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn cña ®Þa ph­¬ng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c ®èi t­îng lao ®éng cÇn thiÕt vµ cã thÓ tuyÓn dông. Tæ chøc m¹ng l­íi trung t©m cña c¸c doanh nghiÖp, tõng b­íc thu hót vµ sö dông nh÷ng ng­êi m«i giíi tham gia vµo m¹ng l­íi trung t©m, ®¶m nhËn viÖc giíi thiÖu theo uû quyÒn cña doanh nghiÖp. *** Cô thÓ ho¸ vµ ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn ph­¬ng thøc trung t©m ®èi víi c¶ hai bªn ( bªn giao trung t©m vµ bªn nhËn trung t©m) th«ng qua c¸c c¬ chÕ tÝn dông, hoa hång vµ c¸c hç trî kü thuËt kh¸c. §ång thêi t¨ng c­êng qu¶n lý nhµ n­íc vÒ quy chÕ tuyÓn dông, m«i giíi lao ®éng; th­êng xuyªn kiÓm tra, kiÓm so¸t nh»m n©ng cao chÊt l­îng còng nh­ hiÖu qu¶ cña viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn c¸c hîp ®ång trung t©m theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. *** C¸c tØnh cã nhu cÇu xuÊt khÈu lao ®éng cÇn më réng hÖ thèng trung t©m tuyÓn dông lao ®éng cu¶ doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Õn tËn c¬ së. §­a c«ng t¸c hç trî doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng ph¸t triÓn vµ qu¶n lý m¹ng l­íi trung t©m, m«i giíi tuyÓn dông lao ®éng thµnh mét néi dung chØ ®¹o thùc hiÖn th­êng xuyªn ®èi víi chÝnh quyÒn c¬ së, nhÊt lµ vÒ c¸c mÆt: lùa chän ng­êi hoÆc trung t©m tuyÓn dông, m«i giíi lao ®éng; gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña trung t©m, ng­êi m«i giíi vµ kÞp thêi xö lý vi ph¹m, ®«n ®èc trung t©m thanh to¸n tiÒn víi doanh nghiÖp. Cïng víi sù ph¸t triÓn m¹ng l­íi trung t©m, m«i giíi tuyÓn dông lao ®éng cña doanh nghiÖp, thùc hiÖn sù liªn kÕt c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn víi nhau d­íi nhiÒu h×nh thøc, theo c¶ chiÒu däc ( gi÷a c¸c kh©u, c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh tuyÓn dông lao ®éng ) lÉn chiÒu ngang ( gi÷a c¸c khu vùc, ®Þa bµn cña thÞ tr­êng ) ®Ó tõng b­íc t¹o ra thÕ lùc míi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc ph¸t triÓn kinh doanh, chi phèi vµ chñ ®¹o ®­îc thÞ tr­êng tiÕp nhËn lao ®éng ViÖt Nam truyÒn thèng. 3.4. ChuÈn bÞ tèt lùc l­îng lao ®éng ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ: Sù s½n sµng vÒ mäi ph­¬ng diÖn cña ®éi ngò lao ®éng thÝch øng víi yªu cÇu cña thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng më réng xuÊt khÈu lao ®éng. ViÖc sö dông kÕt qu¶ ho¹t ®éng tiÕp thÞ vµ dù b¸o thÞ tr­êng ®Ó ®µo t¹o nghÒ nghiÖp thÝch hîp vµ ngo¹i ng÷ cho lao ®éng chuÈn bÞ ®­a ®i n­íc ngoµi cÇn ph¶i ®­îc tiÕn hµnh th­êng xuyªn vµ liªn tôc. ViÖc gi¸o dôc ý thøc chÊp hµnh kû luËt lao ®éng, t¸c phong c«ng nghiÖp, gi¸o dôc kiÕn thøc tèi thiÓu vÒ luËt lao ®éng vµ phong tôc tËp qu¸n cña n­íc së t¹i cho ®éi ngò lao ®éng lµ hÕt søc cÇn thiÕt gãp phÇn b¶o ®¶m thùc hiÖn tèt hîp ®ång vµ n©ng cao uy tÝn ®éi ngò lao ®éng ta trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. C¶i tiÕn c«ng t¸c tuyÓn chän, gi¶i quyÕt nhanh c¸c thñ tôc xuÊt c¶nh lao ®éng còng hÕt søc quan träng nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña kh¸ch hµng 3.5. Tæ chøc tèt ho¹t ®éng marketing vÒ xuÊt khÈu lao ®éng: Coi tiÕp thÞ lµ mét kh©u hÕt søc quan träng ®èi víi c¸c lo¹i ho¹t ®éng kinh doanh. Quy m« vµ chÊt l­îng cña nãi gãp phÇn quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ cña kinh doanh. XuÊt khÈu lao ®éng còng chØ cã thÓ ®¹t hiÖu qu¶ khi lµm tèt c«ng t¸c tiÕp thÞ. Néi dung chñ yÕu cña ho¹t ®éng nµy lµ n¾m b¾t nhanh, nh¹y nhu cÇu lao ®éng cña c¸c tæ chøc kinh tÕ n­íc ngoµi vÒ sè l­îng, c¬ cÊu nghÒ nghiÖp, ®ßi hái tr×nh ®é, giíi tÝnh, ngo¹i ng÷, ®iÒu kiÖn lµm viÖc, gi¸ sinh ho¹t, tiÒn l­¬ng, b¶o hiÓm, b¶o hé lao ®éng, d©n c­, ®iÒu kiÖn hoµ nhËp cña lao ®éng ViÖt Nam. Ho¹t ®éng tiÕp thÞ cßn ph¶i t×m ra nh÷ng c¬ së ®Ó dù b¸o c¸c yÕu tè nªu trªn trong t­¬ng lai. Nã còng ph¶i b»ng mäi ph­¬ng thøc tiÕn hµnh th«ng tin, qu¶ng c¸o vÒ kh¶ n¨ng “ cung “ lao ®éng víi tÝnh ®a d¹ng cña c¸c lo¹i nghÒ nghiÖp cña ta ®Õn víi c¸c b¹n hµng trªn kh¾p thÕ gi¬Ý. Bªn c¹nh viÖc quan t©m cung cÊp lao ®éng cho nh÷ng thÞ tr­êng míi nh­ Trung §«ng, vµ göi chuyªn gia cho Ch©u Phi- nh÷ng n¬i mµ vÊn ®Ò an ninh víi ng­êi lao ®éng ch­a thùc sù ®­îc ®¶m b¶o, th× tr­íc m¾t, chóng ta cÇn quan t©m ®Õn khu vùc kinh tÕ n¨ng ®éng cña thÕ giíi, khu vùc ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng. T¹i ®©y, cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®­a lao ®éng vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n, §µi Loan, Hµn Quèc, Malaysia, Singapo, Hång K«ng, Brunei… lµ nh÷ng n¬i ®ang cÇn sö dông lao ®éng n­íc ngoµi. 3.6. C«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn: C¸c cÊp, c¸c ngµnh vµ c¸c doanh nghiÖp t¨ng c­êng hîp t¸c chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan th«ng tin ®¹i chóng ®Ó th«ng tin ®Çy ®ñ, kÞp thêi c¸c néi dung sau: Chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ xuÊt khÈu lao ®éng vµ chuyªn gia nh»m t¹o ra nhËn thøc ®óng ®¾n trong c¸c cÊp, c¸c ngµnh vµ ng­êi lao ®éng. Th«ng tin vÒ nhu cÇu, ®iÒu kiÖn cña thÞ tr­êng vµ tiªu chuÈn lao ®éng ®Ó ng­êi lao ®éng chñ ®éng ®Çu t­ häc tËp n©ng cao tr×nh ®é nghÒ nghiÖp vµ ngo¹i ng÷ ®¸p øng yªu cÇu thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. §­a c¸c tin, bµi liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng t¹o ®iÒu kiÖn cho c«ng t¸c æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc, t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp vµ lao ®éng ta trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Kiªn quyÕt ®Êu tranh víi c¸c hiÖn t­îng tiªu cùc, nh÷ng vi ph¹m trong xuÊt khÈu lao ®éng nh­ng ph¶i ®¶m b¶o quan hÖ hîp t¸c víi n­íc ngoµi. 3.7. T¨ng c­êng c«ng t¸c kh¶o s¸t thÞ tr­êng vµ qu¶n lý NL§ ë n­íc ngoµi: Thùc tÕ cho thÊy, c«ng t¸c tiÕp cËn tiÕp cËn thÞ tr­êng lµ hÕt søc quan träng. Doanh nghiÖp kh«ng nªn chØ dôa vµo nh÷ng thÞ tr­êng truyÒn thèng mµ cßn ph¶i tù m×nh kh¶o s¸t vµ t×m kiÕm thÞ tr­êng triÓn väng, b¸o c¸o víi Côcq u¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi – Bé lao ®éng vµ th­¬ng binh x· héi ®Ó tõ ®ã dÉn ®Õn sù th­¬ng th¶o gi÷a hai ChÝnh phñ vÒ vÊn ®Ò hîp t¸c lao ®éng l©u dµi vµ khai th«ng thÞ tr­êng míi. ViÖc n¾m b¾t th«ng tin nhanh nhËy còng lµ mét yÕu tè quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng kinh doanh cña doanh nghiÖp. VÝ dô nh­ khi biÕt tr­íc s¾p cã mét c«ng tr×nh x©y dùng lín ®­îc thùc hiÖn tøc lµ hä sÏ cÇn nhiÒu c«ng nh©n x©y dùng, doanh nghiÖp chuÈn bÞ s½n nguån vµ lªn kÕ ho¹ch “chµo hµng” ®µm ph¸n hîp t¸c víi ®èi t¸c. Nh­ vËy, nÕu nh­ cã ®­îc sù chuÈn bÞ s½n sµng ®Ó vµo cuéc, doanh nghiÖp sÏ cã nhiÒu c¬ may lÊy ®­îc nhiÒu ®¬n hµng h¬n h¼n nh÷ng doanh nghiÖp kh¸c. ViÖc qu¶n lý NL§ trong thêi hgian lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi còng lµ mét vÊn ®Ò cÇn ®­îc c¸c doanh nghiÖp chó träng h¬n n÷a. Doanh nghiÖp cÇn cö ®¹i diÖn cña m×nh sang n­íc b¹n vµ phèi hîp chÆt chÏ víi ®èi t¸c ®Ó qu¶n lý NL§, gi¶i quyÕt kÞp thêi nh÷ng ph¸t sinh, tr¸nh kh«ng ®Ó x¶y ra tr­êng hîp NL§ bá trèn, ®¸nh nhau, ®×nh c«ng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng NL§ ph¶i vÒ n­íc tr­íc h¹n, ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn NL§ ViÖt Nam, ®ång thêi còng gi÷a ®­îc ®èi t¸c lµm ¨n l©u dµi. Lµm tèt ®­îc c«ng t¸c nµy sÏ dÉn ®Õn viÖc khi NL§ vÒ n­íc thanh lý hîp ®ång còng rÊt su«n sÎ, t©m lý th¶i m¸i, ®Æc biÖt lµ kh«ng g©y ¸p lùc cho c¶ hai bªn: doanh nghiÖp vµ NL§. 3.8 X©y dùng c¬ së ®µo t¹o riªng cña doanh nghiÖp vµ n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o NL§: C¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi, nhÊt lµ §µi Loan rÊt chó ý ®Õn viÖc doanh nghiÖp cung øng lao ®éng cã c¬ së ®µo t¹o riªng cña m×nh hay kh«ng v× hä cho r¨ng ®iÒu nµy chøng tá kh¶ n¨ng, thÕ m¹nh vµ chÊt l­îng ®µo t¹o NL§. ChÝnh v× vËy hiÖn nay hÇu hÕt nh÷ng doanh nghiÖp cung øng lao ®éng ViÖt nam cã tªn tuæi trong lµng XKL§ ®Òu ®· x©y dùng cho m×nh Trung t©m ®µo t¹o víi ®éi ngò gi¸o viªn, qu¶n lý cã nhiÒu kinh nghiÖm, tõng b­íc n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o ®èi víi NL§. Ngoµi ra c«ng t¸c gi¸o dôc ®Þnh h­íng lµ mét kh©u hÕt søc quan träng trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o. §¶ th«ng t­ t­ëng cña NL§ khiÕn cho NL§ yªn t©m khi lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi còng chÝnh lµ mét biÖn ph¸p gi¶m nhÑ c«ng t¸c qu¶n lý t¹i n­íc ngoµi cho ®¹i diÖn cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn viÖc nµy ph¶i ®­îc sù h­ëng øng tÝch cùc tõ hai phÝa, nhÊt lµ tõ phÝa NL§. 4. C¸c gi¶i ph¸p ®èi víi Ng­êi lao ®éng: ViÖc thóc ®Èy c«ng t¸c XKL§ vµ CG kh«ng chØ tõ phÝa Nhµ n­íc, c¸c c¬ quan h÷u quan vµ doanh nghiÖp mµ cßn tõ phÝa Ng­êi lao ®éng. NL§ lµ nh©n tè ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn lao ®éng xuÊt khÈu vµ chuyªn gia. V× vËy, chuÈn bÞ cho c«ng t¸c XKL§ tr­íc hÕt lµ ph¶i chuÈn bÞ “ng­êi lao ®éng” mét c¸ch toµn diÖn vÒ c¶ nh©n c¸ch vµ n¨ng lùc chuyªn m«n. §Ó chuÈn bÞ tham gia XKL§, mçi ng­êi lao ®éng cÇn nhËn thøc râ vai trß vµ vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong c«ng viÖc nµy. §Çu tiªn, hä ph¶i lµ ng­êi cã nhu cÇu ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi chø kh«ng mét c¸ nh©n, tæ chøc nµo b¾t buéc ng­êi lao ®éng ph¶i tham gia khi hä kh«ng muèn. Ng­êi lao ®éng muèn ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi ph¶i ®­îc ®µo t¹o, hay nãi c¸ch kh¸c lµ hä ph¶i häc nh÷ng ®iÒu cÇn thiÕt sau: 4.1. Kü n¨ng sèng vµ giao tiÕp: Ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi sÏ sèng vµ lµm viÖc trong mét m«i tr­êng míi vµ mét nÒn v¨n ho¸ míi víi viÖc sö dông ngu«n ng÷ kh¸c, cã thÓ cã t«n gi¸o kh¸c, luËt ph¸p vµ nh÷ng quy ®Þnh hiÖn hµnh kh¸c. Hä sÏ lµm viÖc víi nh÷ng ng­êi ®­îc gäi lµ chñ sö dông lao ®éng, ph¶i chÊp nhËn mét c¸ch sèngkh¸c. V× thÕ ng­êi lao ®éng cÇn ®­îc cung cÊp kü n¨ng sèng vµ giao tiÕp khi ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi, cô thÓ lµ: + Kü n¨ng hiÓu vµ chÊp nhËn b¶n th©n + Kü n¨ng hiÓu vµ chÊp nhËn ng­êi kh¸c. + Kü n¨ng x¸c ®Þnh vÊn ®Ò + Kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò + Kü n¨ng ®­a ra quyÕt ®Þnh phï hîp + Kü n¨ng tho¶ hiÖp + Kü n¨ng tõ chèi + Kü n¨ng biÓu hiÖn vµ lµm chñ biÓu hiÖn t×nh c¶m + Kü n¨ng ®èi phã víi t©m tr¹ng c¨ng th¼ng + Kü n¨ng gi¶i quyÕt tranh chÊp víi tÝnh x©y dùng Cã ®­îc nh÷ng kü n¨ng trªn cã thÓ gióp cho hä tr¸nh khái nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh sèng vµ lµm viÖc ë n­íc ngoµi. a- KiÕn thøc vÒ x· héi, v¨n ho¸, luËt ph¸p vµ phong tôc n­íc nhËn lao ®éng. Ng­êi lao ®éng ph¶i nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ ®Êt n­íc hä sÏ ®Õn lµm viÖc, ®Ó hä cã thÓ gióp ®ì vµ ®­îc gióp ®ì khi cÇn thiÕt, tr¸nh khái nh÷ng phiÒn phøc. VÝ dô, hä sÏ gÆp ph¶i phiÒn to¸i khhi mét sè ng­êi thÝch bµi b¹c vµ uèng r­îu ë nh÷ng n­íc cã ®¹o Håi v× ®ã lµ nh÷ng vi ph¹m rÊt nghiªm träng ë n¬i nµy. HoÆc cã nh÷ng ng­êi ®«i khi ¨n c¾p vÆt, téi danh nµy chØ bÞ khiÓn tr¸ch vµ ph¹t tiÒn th«ng th­êng ë Th¸i Lan nh­ng ë Singapore cã thÓ bÞ ph¹t b»ng gËy, ë ¶ RËp cã thÓ bÞ chÆt tay. Ch¨m sãc søc kháe vµ gi¸o dôc phßng chèng AIDS: Trong thêi gian lµm viÖc xa gia ®×nh, ng­êi lao ®«ng th­êng kh«ng ®­îc ch¨m sãc tèt nh­ khi ë nhµ. Hä th­êng cè g¾ng tiÕt kiÖm chi tiªu, lµm thªm ®Ó kiÕm tiÒn göi vÒ cho gia ®×nh. L¹i thªm viÖc sèng xa nhµ, kh«ng bÞ sù gi¸m s¸t cña gia ®×nh khiÕn hä dÔ dµng bu«ng th¶, sa vµo nh÷ng tÖ n¹n x· héi mµ ë quèc gia nµo còng cã. Nh­ vËy ng­êi lao ®éng dÔ bÞ èm ®au vµ bÖnh tËt khi lµm viÖc ë n­íc ngoµi vµ kh«ng ®­îc ch¨m sãc ®Çy ®ñ vÒ y tÕ. V× vËy, viÖc ®­îc trang bÞ c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ ch¨m sãc søc khoÎ cho b¶n th©n lµ viÖc lµm kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi nh÷ng NL§ chuÈn bÞ tham gia lao ®éng xuÊt khÈu. 4.2. Qu¶n lý tiÒn: NL§ ph¶i ®­îc phæ biÕn vÒ kü n¨ng qu¶n lý tiÒn nh­ lµm thÕ nµo ®Ó sö dông tiÒn l­¬ng hîp lý, c¸ch göi tiÒn hoÆc chuyÓn tiÒn qua Ng©n hµng… 4.3. Th¸i ®é thÝch hîp, tiªu chuÈn vµ nguyªn t¾c lµm viÖc: PhÇn lín NL§ tham gia XKL§ lµ nh÷ng lao ®éng tõ khu vùc n«ng th«n ra ®i, kh«ng nghÒ. Nh÷ng n¬i mµ hä ®Õn lµm viÖc d­êng nh­ hoµn toµn xa l¹ víi c¸ch sèng cña hä ë n«ng th«n tr­íc ®©y: ®i lµm ®óng giê, lµm viÖc víi m¸y mãc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, qu¶n lý chÊt l­îng, tu©n thñ mäi quy ®Þnh lµm viÖc vµ sinh ho¹t t¹i n¬i ë… NÕu ®­îc ®µo t¹o vµ gi¸o dôc ®Þnh h­íng tèt tr­íc khi xuÊt c¶nh, hä sÏ nhanh chãng thÝch nghi víi n¬i lµm viÖc míi vµ trë thµnh nh÷ng ng­êi c«ng nh©n thùc sù. 4.4. C¸c quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña NL§: Ng­êi lao ®éng cÇn ph¶i ®­îc ®µo t¹o mét sè hiÓu biÕt vÒ quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña m×nh khi tham gia lao ®éng xuÊt khÈu, vÝ dô nh­ hä sÏ ®­îc tr¶ l­¬ng nh­ thÕ nµo, ®iÒu kiÖn ¨n ë ta sao, cã ®ùoc h­ëng trî cÊp phóc lîi hay kh«ng, khi chñ sö dông lao ®éng vi ph¹m hîp ®ång th× xö lý nh­ thÕ nµo… ®ång thêi bªn c¹nh ®ã hä còng ph¶i hiÓu r»ng hä cã tr¸ch nhiÖm nghiªm tóc thùc hiÖn ®óng hîp ®ång lao ®éng ®· ký vµ nÕu nh­ vi ph¹m th× xö lý sÏ ra sao. §iÒu nµy lµ hÕt søc quan träng bëi nÕu lµm tèt c«ng t¸c gi¸o dôc nµy th× doanh nghiÖp sÏ cã lîi rÊt nhiÒu trong c«ng t¸c qu¶n lý NL§ trong thêi h¹n hîp ®ång vµ h¹n chÕ ®Õn møc tèi ®a nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. *** Nh×n chung, n©ng cao tr×nh ®é cho NL§ theo nh÷ng c¸ch nµy kh«ng ph¶i lµ dÔ, nh­ng còng ph¶i qu¸ khã, chØ cÇn NL§ quyÕt t©m vµ c¸c c¬ së ®µo t¹o nghiªm tóc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh d¹y ngo¹i ng÷ gi¸o dôc ®Þnh h­íng mµ Bé lao ®éng vµ Th­¬ng binh x· héi ®· ®Ò ra. Ng­êi lao ®éng lµ nguån nh©n lùc cña quèc gia cÇn ®­îc gióp ®ì vµ b¶o vÖ, nhÊt lµ khi nguån nh©n lùc nµy ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi. III- kÕt luËn ch­¬ng: Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, xuÊt khÈu lao ®éng ®Ých thùc lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ, hoµn toµn dùa trªn quan hÖ cung cÇu søc lao ®éng. Nã chÞu t¸c ®éng ®iÒu tiÕt bëi c¸c quy luËt cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Nh­ vËy, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ph¶i ®­îc tæ chøc thùc hiÖn bëi c¸c c¬ së kinh tÕ tù chñ vÒ tµi chÝnh. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng cña mét ®Êt n­íc cÇn ®¹t ®­îc c¶ môc tiªu kinh tÕ vµ x· héi. ë tÇm vÜ m« c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng lÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ lµm môc tiªu hµng ®Çu, qu¸n xuyÕn toµn bé qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh. Thõa nhËn xuÊt khÈu lao ®éng lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ th× ngay ë tÇm vÜ m«, Nhµ n­íc cÇn hÕt søc coi träng môc tiªu nµy. Ph­¬ng thøc thùc hiÖn xuÊt khÈu lao ®éng chñ yÕu dùa trªn c¸c hîp ®ång cung øng vµ sö dông lao ®éng gi÷a c¸c tæ chøc kinh tÕ cña c¸c quèc gia. Ngµy nay, trong c¬ chÕ thÞ tr­êng khi cÇn thiÕt nhµ n­íc chØ cÇn ký c¸c hiÖp ®Þnh nguyªn t¾c ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nhËp c­ lao ®éng vµ b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña lao ®éng ViÖt Nam ë n­íc ngoµi. C¸c c¬ së kinh tÕ ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng cña ta sÏ ký víi c¸c c¬ së kinh tÕ cña ngoµi c¸c hîp ®ång cung øng vµ sö dông lao ®éng cô thÓ. Tõ nh÷ng thùc tr¹ng ho¹t ®éng XKL§ vµ ®Þnh h­íng mµ §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· ®Ò ra trong c¸c cuéc héi th¶o, §¹i héi §¶ng kho¸ VIII vµ kho¸ IX, c¸c cuéc tæng kÕt vµ ®¸nh gi¸ ch­¬ng tr×nh ho¹t ®éng XKL§ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua, kho¸ luËn nªu ra mét sè c¸c gi¶i ph¸p nh»m x©y dùng XKL§ n­íc ta vÒ tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi. C¸c gi¶i ph¸p nµy ®­îc thÓ hiÖn mét c¸ch ®ång bé vµ thèng nhÊt tõ c¬ chÕ qu¶n lý, chÝnh s¸ch ®Õn viÖc tæ chøc qu¶n lý, nh»m gãp phÇn vµo viÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng XKL§, tr¸nh nh÷ng sai sãt cã thÓ gÆp ph¶i. Bªn c¹nh ®ã, th«ng qua c¸c ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p ®Ò ra c¸c môc tiªu ng¾n h¹n vµ dµi h¹n cho XKL§ trong t­¬ng lai. Nh»m môc ®Ých ®Èy m¹nh ho¹t ®éng XKL§, t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë c¸c ®Þa ph­¬ng, vïng s©u, vïng xa, miÒn nói, h¶i ®¶o vµ nh÷ng vïng kinh tÕ ch­a ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. C¸c ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p nªu trªn ®­îc dùa trªn c¬ së tham kh¶o vµ ®¸nh gi¸ c¸c kiÕn nghÞ cña Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi vµ ®­îc x©y dùng trªn c¬ së tr×nh ®é nhËn thøc cña mét sinh viªn §¹i häc. Cã thÓ nh÷ng gi¶i ph¸p nµy ch­a thËt hoµn chØnh, nh­ng ng­êi viÕt mong muèn cã thÓ gãp mét phÇn søc m×nh vµo sù nghiÖp XKL§ nãi riªng vµ sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung cña ViÖt Nam. kÕt luËn XKL§ lµ mét ho¹t ®éng phæ biÕn trªn thÕ giíi vµ mang tÝnh KT - XH cao. Ho¹t ®éng nµy sÏ cßn tiÕp tôc ph¸t triÓn phï hîp víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña thÕ giíi. §èi víi n­íc ta, con ng­êi lu«n lµ mét vèn quý, lîi thÕ, nguån lùc quan träng nhÊt cña sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Lµ mét quèc gia cã ®«ng d©n sè t¹o nªn mét nguån nh©n lùc dåi dµo, ng­êi ViÖt Nam cÇn cï, s¸ng t¹o, cã kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh khoa häc vµ c«ng nghÖ. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay nÒn kinh tÕ quèc gia cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, nguån vèn ®Çu t­ cßn h¹n hÑp, c¬ së kü thuËt vËt chÊt cò kü vµ ch­a ®­îc ®Çu t­ ®óng møc, víi lîi thÕ vÒ nh©n lùc chóng ta hoµn toµn cã thÓ ph¸t triÓn n©ng cao KT - XH cña n­íc m×nh th«ng qua XKL§, coi ®©y nh­ lµ mét thÕ m¹nh cña quèc gia. XKL§ ®· vµ ®ang ®ãng vai trß quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ vµ gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu X· héi. ChÝnh v× vËy khi chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang thêi kú më cöa nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng X· héi chñ nghÜa th× viÖc nghiªn cøu lÜnh vùc XKL§ nµy trë nªn mét vÊn ®Ò phøc t¹p vµ cÊp b¸ch hiÖn nay. Trong vßng h¬n 20 n¨m kÓ tõ khi ViÖt nam b¾t ®Çu c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng, chóng ta ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ thÓ hiÖn qua sè l­îng lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi ngµy cµng t¨ng, thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng còng ®­îc më réng ®¸ng kÓ, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng Ch©u ¸ tá ra lµ mét thÞ tr­êng tiÒm n¨ng trong c«ng t¸c nµy. Nã kh«ng chØ dõng l¹i ë chç gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng mµ cßn kh¼ng ®Þnh quan hÖ ®èi ngo¹i cñ© ViÖt nam víi c¸c n­íc kh¸c kh«ng ngõng ®­îc cñng cè vµ ph¸t triÓn. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh c«ng vÉn cßn nh÷ng tån t¹i vµ h¹n chÕ nh­ c«ng t¸c tuyÓn chän ch­a ®¹t yªu cÇu, hiÖn t­îng ng­êi lao ®éng bÞ lõa ®¶o, ph¸ hîp ®ång bëi nh÷ng hÊp dÉn tõ bªn ngoµi… §Ó xuÊt khÈu lao ®éng vÉn sÏ lµ “con gµ ®Î trøng vµng cho nÒn kinh tÕ”. ViÖt nam cÇn cñng cè x©y dùng vµ ban hµnh c¸c v¨n b¶n míi t¹o hµnh lang ph¸p lý cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng. Khai th¸c triÖt ®Ó c¸c thÞ tr­êng lao ®éng truyÒn thèng vµ c¸c thÞ tr­êng míi khai th«ng, ®ång thêi cã kÕ ho¹ch nghiªn cøu vµ chuÈn bÞ kü l­ìng cho nh÷ng chiÕn dÞch qu¶ng b¸ tiÕp cËn thÞ tr­êng míi. Tr­íc m¾t, c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng cßn nhiÒu th¸ch thøc ®ang chê ®îi. Thùc tÕ ®ßi hái §¶ng vµ Nhµ n­íc ph¶i cã mét c¸ch nh×n ®óng ®¾n, nh÷ng chÝnh s¸ch vÜ m« vµ vi m« phï hîp ®Ó ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n vµ tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß lµ cÇu nèi ®Ó héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. Tµi liÖu tham kh¶o PTS NguyÔn Quang HiÓn - ThÞ tr­êng lao ®éng: Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p – Nhµ xuÊt b¶n thèng kª Hµ néi, n¨m 1995. Trung t©m khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n quèc gia – ThÞ tr­êng lao ®éng trong kinh tÕ thÞ tr­êng - ViÖn th«ng tin khoa häc x· héi, n¨m 1999. Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi - Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt ®èi víi ng­êi lao ®éng ®i lµm viÖc t¹i §µi Loan – Nhµ xuÊt b¶n lao ®éng x· héi, n¨m 2000. V¨n b¶n vµ tµi liÖu vÒ xuÊt khÈu lao ®éng – Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi, n¨m 2003 TS NguyÔn Vinh Quang, Bïi ThÞ XuyÕn - Gióp b¹n lùa chän tham gia lao ®éng xuÊt khÈu – Nhµ xuÊt b¶n thanh niªn, n¨m 2001. Bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi –Hái ®¸p vÒ xuÊt khÈu lao ®éng – Nhµ xuÊt b¶n lao ®éng x· héi n¨m 2001. Lêi ®¸p vÊn vÒ §µi Loan Trung hoa d©n quèc, V¨n phßng v¨n ho¸ kinh tÕ §µi B¾c t¹i Hµ néi n¨m 2000 . Mét sè thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc – Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi, Trung t©m th«ng tin, t­ vÊn xuÊt khÈu lao vµ chuyªn gia, n¨m 2003. Ph¸p luËt vÒ nhËp c¶nh ë mét sè n­íc - Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi, Trung t©m th«ng tin, t­ vÊn xuÊt khÈu lao vµ chuyªn gia; n¨m 2003. §Ò ¸n ®Èy m¹nh XKL§ vµ CG giai ®o¹n 1999 - 2010, Bé Lao ®éng vµ Th­¬ng binh x· héi ngµy 24/8/1999. T¹p chÝ lao ®éng vµ x· héi sè 211/2003– Bé lao ®éng th­¬ng binh vµ x· héi. T¹p chÝ ViÖc lµm ngoµi n­íc – Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi Tµi liÖu hái ®¸p vÒ v¨n kiÖn ®¹i héi IX cña §¶ng – Ban t­ t­ëng v¨n ho¸ Trung ­¬ng – Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia. NghÞ ®Þnh sè 152/2000/N§-CP ngµy 20/9/2000 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh viÖc ng­êi lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt Nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi. TS. Cao V¨n S©m, T¨ng c­êng ®µo t¹o ngo¹i ng÷ cho lao ®éng xuÊt khÈu vµ chuyªn gia, T¹p chÝ ViÖc lµm víi n­íc ngoµi, Côc Qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi, sè 1/2002. TS. Ph¹m §ç NhËt T©n, ThÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc. Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p æn ®Þnh, ph¸t triÓn thÞ tr­êng, T¹p chÝ ViÖc lµm n­íc ngoµi, Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi, sè 6/2001. Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi: Tin kinh tÕ ngµy 16/9/2001, T×nh h×nh lao ®éng ë Ch©u ¸, T¹p chÝ ViÖc lµm n­íc ngoµi, sè 5/2001. ThS. NguyÔn L­¬ng Ph­¬ng, Nh÷ng ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh XKL§ trong t×nh h×nh míi, T¹p chÝ ViÖc lµm n­íc ngoµi, Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi, sè 6/2001. Phô lôc 1 QuyÕt ®Þnh sè 68/2001/Q§-TTG ngµy 2/5/2001 cña thñ t­íng chÝnh phñ vÒ mét sè biÖn ph¸p xö lý ®èi víi tu nghiÖp sinh ViÖt nam t¹i NhËt B¶n vµ hµn quèc tù ý bá hîp ®ång tu nghiÖp (TrÝch) ... QuyÕt ®Þnh §iÒu 1: C«ng d©n ViÖt nam ®i tu nghiÖp, thùc tËp kü thuËt t¹i NhËt B¶n, Hµn Quèc th«ng qua c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam lµm dÞch vô cung øng tu nghiÖp sinh (sau ®©y gäi t¾t lµ “tu nghiÖp sinh” tù ý bá hîp ®ång tu nghiÖp th× bÞ xö lý theo quy ®Þnh cña QuyÕt ®Þnh nµy. §iÒu 2: Tu nghiÖp sinh quy ®Þnh t¹i §iÒu 1 cña QuyÕt ®Þnh nµy ph¶i chÞu c¸c biÖn ph¸p xö lý sau ®©y: Båi th­êng cho doanh nghiÖp lµm dÞch vô cung øng tu nghiÖp sinh (sau ®©y gäi t¾t lµ “Doanh nghiÖp ViÖt nam” nh÷ng thiÖt h¹i vµ chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc tù ý bá hîp ®ång, bao gåm: a/ Chi phÝ tuyÓn dông, ®µo t¹o phôc vô cho viÖc ®i tu nghiÖp t¹i NhËt B¶n, Hµn Quèc. b/ PhÝ dÞch vô cña c¸c th¸ng cßnl¹i theo hîp ®ång ®i tu nghiÖp ë n­íc ngoµi ®· ký kÕt víi doanh nghiÖp ViÖt nam. c/ C¸c kho¶n tiÒn ph¹t, tiÒn båi th­êng mµ doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i tr¶ cho doanh nghiÖp tiÕp nhËn cña n­íc së t¹i. d/ C¸c thiÖt h¹i thùc tÕ, hîp lý kh¸c mµ viÖc tù ý bá hîp ®ång ®· g©y ra cho doanh nghiÖp ViÖt nam. BÞ buéc trë vÒ n­íc vµ ph¶i chÞu toµn bé chi phÝ ®­a vÒ n­íc. BÞ th«ng b¸o cho gia ®×nh, n¬i lµm viÖc tr­íc khi ®i tu nghiÖp, Uû ban nh©n d©n x·, ph­êng, thÞ trÊn n¬i ng­êi ®ã c­ tró vÒ viÖc tù ý bá hîp ®ång. §iÒu 3: TiÒn ®Æt cäc doanh nghiÖp ViÖt nam ®· nhËn cña tu nghiÖp sinh theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 3 ®iÒu 9 cña ChÝnh phñ ®­îc sö dông ®Ó thùc hiÖn viÖc båi th­êng theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 vµ 2 §iÒu cña QuyÕt ®Þnh nµy. ViÖc khÊu trõ tiÒn ®Æt cäc ®­îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh vµ Bé lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi. Trong tr­êng hîp xÐt thÊy tiÒn ®Æt cäc theo quy ®Þnh kh«ng ®ñ ®Ó thùc hiÖn viÖc båi th­êng, doanh nghiÖp ViÖt nam cã thÓ yªu cÇu vµ tho¶ thuËn víi ng­êi cã nguyÖn väng ®i tu nghiÖp vÒ biÖn ph¸p ký quü hoÆc b¶o l·nh ®Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn nghÜa vô cña tu nghiÖp sinh theo hîp ®ång ký kÕt víi doanh nghiÖp ViÖt nam vµ doanh nghiÖp tiÕp nhËn. ViÖc giao kÕt vµ thùc hiÖn tho¶ thuËn ký quü, b¶o l·nh tu©n theo c¸c quy ®Þnh cña Bé LuËt d©n sù. Doanh nghiÖp kh«ng tuyÓn chän tu nghiÖp sinh quy ®Þnh t¹i ®iÒu 1 cña QuyÕt ®Þnh nµy ®i tu nghiÖp, thùc tËp kü thuËt hoÆc ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi trong thêi h¹n 5 n¨m, kÓ tõ ngµy trë vÒ n­íc. §iÒu 4: ViÖc ®­a tu nghiÖp sinh vÒ n­íc theo quy®Þnh t¹i kho¶n 2 ®iÒu 2 cña QuyÕt ®Þnhnµy ®­îc thùc hiÖn nh­ sau: Trong thêi h¹n 7 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc th«ng b¸o cña doanh nghiÖp tiÕp nhËn cña n­íc së t¹i vÒ viÖc tu nghiÖp sinh tù ý bá hîp ®ång, doanh nghiÖp ViÖt nam t¹i NhËt B¶n, Hµn Quèc ®­a ng­êi ®ã trë vÒ n­íc; v¨n b¶n ®Ò nghÞ ®­îc göi ®ång thêi cho Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi thuéc Bé lao ®éng - Th­¬ng binh vµ x· héi (sau ®©y gäi t¾t lµ Côc qu¶n lý lao ®éng víi n­íc ngoµi) ®Ó b¸o c¸o. Ngay sau ngµy nhËn ®­îc v¨n b¶n ®Ò nghÞ cña doanh nghiÖp ViÖt nam, c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao, c¬ quan l·nh sù cña ViÖt nam ph¶i phèi hîp víi c¬ quan cã thÈm quyÒn cña n­íc së t¹i vµ c¬ quan cã thÈm quyÒn trong n­íc ®Ó thùc hiÖn viÖc ®­a tu nghiÖp sinh trë vÒ n­íc. Ngay sau ngµy nhËn ®­îc th«ngb¸o cña c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao hoÆc c¬ quan l·nh sù ViÖt nam t¹i NhËt B¶n, Hµn Quèc, doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i mua vÐ m¸y bay cho ng­êi bÞ ®­a vÒ n­íc vµ t¹m øng c¸c chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc ®­a ng­êi ®ã vÒ n­íc. ........ §iÒu 6: QuyÕt ®Þnh nµy cã hiÖu lùc thi hµnh sau 15 ngµy, kÓ tõ ngµy ký. §èi víi c¸c tu nghiÖp sinh tù ý bá hîp ®ång tu nghiÖp tr­íc ngµy QuyÕt ®Þnh nµy cã hiÖu lùc mµ ch­a bÞ xö lý th× còng bÞ xö lý theo quy ®Þnh cña QuyÕt ®Þnh nµy. Bé lao ®éng Th­¬ng binh vµ x· héi cã tr¸ch nhiÖm h­íng dÉn vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh nµy. QuyÕt ®Þnh nµy ph¶i ®­îc th«ng b¸o cho tu nghiÖp sinh tr­íc khi ®i tu nghiÖp, thùc tËp kü thuËt t¹i NhËt B¶n, Hµn Quèc; c¸c quy ®Þnh t¹i §iÒu 2 vµ §iÒu 3 cña QuyÕt ®Þnh nµy ph¶i ®­îc cô thÓ ho¸ trong hîp ®ång ký kÕt gi÷a doanh nghiÖp ViÖt nam va tu nghiÖp sinh. ... K/T Thñ t­íng ChÝnh phñ Phã thñ t­íng Ph¹m Gia Khiªm (®· ký) Phô lôc 2 Danh s¸ch c¸c doanh nghiÖp ®­îc phÐp ®­a tu nghiÖp sinh ®i lµm viÖc t¹i Hµn QUèc Stt Tªn doanh nghiÖp Tªn giao dÞch §Þa chØ Tel- Fax 1 C«ng ty XKL§ th­¬ng m¹i vµ du lÞch SOVILACO 293 §iÖn Biªn Phñ, QuËn 3, TP. HCM 08.8556740 - 8565813 2 C«ng ty hîp t¸c lao ®éng víi n­íc ngoµi LOD 2 TrÇn Th¸nh T«ng - Hµ Néi 04.9716307 - 9716316 Email: lod@netnam.vn 3 C«ng ty chuyªn gia lao ®éng vµ KT IMS KM8 ®­êng NguyÔn Tr·i - Thanh Xu©n, Hµ néi 04.8545468 - 8545471 E-mail: Ims@fbt.vn 4 C«ng ty x©y dùng, dÞch vô vµ hîp t¸c lao ®éng OLECO Km 10 thÞ trÊn V¨n §iÓn, Thanh Tr×, Hµ néi 04.8611331 - 8611334 5 C«ng ty dÞch vô XKL§ vµ CG SULECO 635A NguyÔn Tr·i, QuËn 5, TP. HCM 08.8556740 - 8565813 Email: dvxklaodong@hcm.vnn 6 C«ng ty XNK vµ hîp t¸c ®Çu t­ GTVT TRACIMEXCO 22 NguyÔn V¨n Trçi, Phó NhuËn, TP.HCM 08.7661395 - 8229691 Trung t©m hîp t¸c lao ®éng víi n­íc ngoµi 61 Hµm Long, Hµ néi 04.9433954 - 9433947 7 C«ng ty ®Çu t­ ph¸t triÓn GTVT TRACODI 89 ®­êng C¸ch m¹ng Th¸ng 8, Q.1 TP. HCM 08.8330315 - 8330317 8 TCT XNK x©y dùng ViÖt nam VINACONEX 34 L¸ng H¹ 04.8345295 - 8345035 9 Tæng c«ng ty x©y dùng S«ng §µ C«ng ty cung øng nh©n lùc quèc tÕ vµ th­¬ng m¹i S«ng §µ SIMCO G9 - Thanh Xu©n Nam, Q.Thanh Xu©n, Hµ néi 04.8548209 - 04.5520401 Phô lôc 3: Danh s¸ch chÊm døt hiÖu lùc ho¹t ®éng ®­a ng­êilao ®äng vµ chuyªn gia ViÖt nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi cña mét sè doanh nghiÖp Ngµy 27 th¸ng 11 n¨m 2002, Bé lao ®éng Th­¬ng binh vµ x· héi ®· cã quyÕt ®Þnh viÖc chÊm døt hiÖu lùc ho¹t ®éng ®­a ng­êi lao ®éng vµ chuyªn gia ViÖt nam ®i lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi cña nh÷ng doanh nghiÖp cã tªn d­íi ®©y do ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶: C«ng ty Du lÞch ViÖt nam t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh (VIETNAM TOURISM IN HOCHIMINH CITY) thuéc Tæng côc Du lÞch, giÊy phÐp sè 113/L§TBXH-GP ngµy 04 th¸ng 10 n¨m 2000. C«ng ty Kü thuËt X©y dùng vµ VËt liÖu X©y dùng (COTEC) thuéc Bé x©y dùng, giÊy phÐp sè 48/L§TBXH-GP ngµy 21 th¸ng 2 n¨m 2000. C«ng ty Du lÞch H¶i Phßng (VIETNAM TOURISM IN HAIPHONG) thuéc Tæng côc Du lÞch, giÊy phÐp sè 74/L§TBXH-GP ngµy 25 th¸ng 4 n¨m 2000. C«ng ty Th­¬ng m¹i vµ s¶n xuÊt thiÕt bÞ vËt t­ (TMT) thuéc Bé giao thong vËn t¶i, giÊy phÐp sè 81/L§TBXH-GP ngµy 28 th¸ng 4 n¨m 2000. C«ng ty V¶i sîi may mÆc miÒn B¾c (TEXTACO) thuéc Bé Th­¬ng m¹i; giÊy phÐp sè 82/L§TBXH-GP ngµy 03 th¸ng 5 n¨m 2000. C«ng ty XuÊt nhËp khÈu vµ DÞch vô tµu biÓn H¶i Phßng (CODITAB) thuéc UBND Thµnh phè H¶i Phßng; giÊy phÐp sè 116/L§TBXH-GP ngµy 05 th¸ng 10 n¨m 2000. C«ngty chÕ t¹o vµ söa ch÷a thiÕt bÞ Thuûlîi (TIEMR.Co) thuéc Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, giÊyphÐp sè 120/L§TBXH-GP ngµy 07 th¸ng 11 n¨m 2000. C«ng ty C¬ khÝ Hµ néi (HAMECO) thuéc Bé C«ng nghiÖp, giÊy phÐp sè 133/L§TBXH-GP ngµy 20 th¸ng 3 n¨m 2001. Bé lao ®éng Th­¬ng binh vµ x· héi th«ng b¸o ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã tªn nªu trªn, c¸c c¬ quan liªn quan vµ ng­êi lao ®éng biÕt. Phô lôc 4: c¸c nghÒ vµ khu vùc kh«ng ®­a ng­êi lao ®éng vµ chuyªn gia viÖt nam ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi NghÒ : NghÒ vò n÷, ca sü, masage t¹i c¸c nhµ hµng, kh¸ch s¹n hoÆc c¸c trung t©m gi¶i trÝ ®èi víi lao ®éng n÷; C«ng viÖc ph¶i tiÕp xóc víi chÊt næ, chÊt ®éc h¹i trong luyÖn quÆng kim lo¹i mµu (®ång, ch×, thuû ng©n, b¹c, kÏm), dän r¸c vÖ sinh, tiÕp xóc th­êng xuyªn víi mangan, ®i«xýt thuû ng©n; C«ng viÖc ph¶i tiÕp xóc víi nguån phãng x¹ hë, khai th¸c quÆng phãng x¹ c¸c lo¹i; C«ng viÖc s¶n xuÊt, bao gãi hoÆc ph¶i tiÕp xóc th­êng xuyªn víi c¸c ho¸ chÊt axÝt natric, natri sunfat, disunfua cacbon, c¸c lo¹i thuèc trõ s©u, diÖt cá diÖt chuét, s¸t trïng chèng mèi mät cã tÝnh ®éc m¹nh: Nh÷ng c«ng viÖc s¨n b¾t thó d÷, c¸ sÊu, c¸ mËp; Nh÷ng c«ng viÖc ph¶i ®iÒu trÞ hoÆc trùc tiÕp phôc vô bÖnh nh©n c¸c bÖnh x· héi nh­: phong (hñi), HIV, nh÷ng c«ng viÖc mæ tö thi, liÖm, m¹i t¸ng, thiªu x¸c ng­êi chÕt, bèc må m¶. KHU VùC : §ang cã chiÕn sù hoÆc cã nguy c¬ xÈy ra chiÕn sù; BÞ nhiÔm x¹, nhiÔm ®éc. §èi víi mét sè nghÒ nh­ phôc vô gia ®×nh, dÞch vô trªn c¸c tµu biÓn du lÞch ®èi víi lao ®éng n÷, c«ng viÖc ®Æc biÖt nÆng nhäc, ®éc h¹i kh¸c vµ mét sè khu vùc cã tÝnh chÊt phøc t¹p, tr­íc khi ký hîp ®ång ®­a lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi, c¸c doanh nghiÖp ph¶i b¸o c¸o víi Bé Lao ®éng - Th­¬ng binh vµ X· héi