Đề tài Ứng dụng công nghệ viễn thám và hệ thông tin địa lý trong nghiên cứu biến động đường bờ hỗ trợ xác định vị trí xây dựng công trình kinh tế xã hội - Cầu giao thông Rạch Miễu vượt sông Tiền

ển Đông. Tiền Giang nằm trải dọc trên bờ Bắc sông Tiền, một chi lưu của sông Mê Kông, với chiều dài 120km. - Đặc điểm địa hình Tiền Giang có địa hình tương đối bằng phẳng, độ dốc nhỏ hơn 1% và cao trình biến thiên từ 0m đến 1,6m so với mặt nước biển, phổ biến từ 0,8m đến 1,1m. Nhìn chung, toàn vùng không có hướng dốc rõ ràng, tuy nhiên, có những khu vực có tiểu địa hình thấp trũng hay gò cao hơn so với địa hình chung như sau: + Khu vực đất cao ven sông Tiền (đê sông tự nhiên) phân bố dọc theo sông Tiền và kéo dài từ xã Tân Hưng (Cái Bè) đến xã Xuân Đông (Chợ Gạo). Cao trình phổ biến từ 0,9 - 1,3m, đặc biệt trên dãy đất cao ven sông Nam quốc lộ 1 từ Hoà Hưng đến thị trấn Cái Bè do hầu hết đã lên vườn nên có cao trình lên đến 1,6m đến 1,8 m. + Khu vực thuộc địa bàn huyện Cai Lậy, Cái Bè, giới hạn giữa kinh Nguyễn Văn Tiếp và dãy đất cao ven sông Tiền có cao trình phổ biến từ 0,7 - 1,0m và có khuynh hướng thấp dần về kinh Nguyễn Văn Tiếp. Trên địa bàn có hai khu vực giồng cát và vùng lân cận giồng cát có cao trình lớn hơn 1.0m là giồng Cai Lậy (bao gồm Bình Phú, Thanh Hoà, Long Khánh, thị trấn Cai Lậy, Tân Bình, Nhị Mỹ) và giồng Nhị Quý (kéo dài từ Nhị Quý đến gần Long Định). + Khu vực trũng phía Bắc Đồng Tháp Mười (bao gồm hầu hết huyện Tân Phước) có cao trình phổ biến từ 0,60 - 0,75m, cá biệt tại xã Tân Lập 1 và Tân Lập 2 có cao trình thấp đến 0,4 - 0,5m. + Khu vực giữa Quốc lộ 1 và kinh Chợ Gạo có cao trình từ 0,7 - 1,0m bao gồm vùng đồng bằng bằng phẳng 0,7 - 0,8m nằm kẹp giữa giồng Phú Mỹ, Tân Hương, Tân Hiệp (Châu Thành) phía Tây và giồng Bình Phục Nhất, Bình Phan (Chợ Gạo) phía Đông . + Khu vực Gò Công giới hạn từ phía Đông kinh Chợ Gạo đến biển Đông, có cao trình phổ biến từ 0,8 và thấp dần theo hướng Đông Nam, ra đến biển Đông chỉ còn 0,4 - 0,6m Có hai vùng trũng cục bộ tại xã Thạnh Trị, Yên Luông, Bình Tân (Gò Công Tây) và Tân Điền, Tân Thành (Gò Công Đông). Trên địa bàn còn có rất nhiều giồng cát biển hình cánh cung có cao trình phổ biến từ 0,9 - 1,1m nổi hẳn lên trên các đồng bằng chung quanh. Tiền Giang có khu vực giáp biển Đông thuộc huyện Gò Công Đông với bờ biển dài 32km nằm kẹp giữa các cửa Xoài Rạp (sông Vàm Cỏ) và cửa Tiểu, cửa Đại (sông Tiền). Sóng biển có độ cao cực đại (bình quân 1,25m và tối đa 3m) vào các tháng 10 đến tháng 02 khi có ảnh hưởng rõ nét của gió Đông Bắc (gió chướng). Ngoài ra, chế độ thủy triều khu vực biển Gò Công Đông chịu ảnh hưởng trực tiếp của thủy triều biển Đông. Vùng ven biển, thuộc hệ thống các cửa sông giáp biển nên từ lâu đã thiết lập được hệ thống rừng trồng ngập mặn với diện tích 2.028ha gồm các loại bần, đước, mắm, dừa nước, phi lao. - Đặc điểm khí hậu Khí hậu Tiền Giang có 2 mùa rõ rệt: Mùa khô bắt đầu từ tháng 12 và mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 11(thường có hạn Bà chằng vào tháng 7, tháng 8). Nhiệt độ trung bình hàng năm khoảng 27oC; lượng mưa trung bình hằng năm 1.467mm. Khí hậu Tiền Giang mang tính chất nội chí tuyến - cận xích đạo và khí hậu nhiệt đới gió mùa nên nhiệt độ bình quân cao và nóng quanh năm. Nhiệt độ bình quân năm là 27 oC - 27,9oC; tổng tích ôn cả năm: 10.183oC/năm. Tiền Giang là tỉnh ít mưa, lượng mưa trung bình 1.210- 1.424mm/năm và phân bố ít dần từ Bắc xuống Nam, từ Tây sang Đông; Độ ẩm trung bình 80 - 85%. Gió: có 2 hướng chính là Đông Bắc (mùa khô) và Tây Nam (mùa mưa); tốc độ trung bình 2,5 - 6m/s. - Đặc điểm sông ngòi Tiền Giang có mạng lưới sông, rạch chằng chịt, bờ biển dài thuận lợi cho việc giao lưu trao đổi hàng hoá với các khu vực lân cận, đồng thời là môi trường nuôi trồng và đánh bắt thủy hải sản thuận lợi: - Sông Tiền: là nguồn cung cấp nước ngọt chính của tỉnh Tiền Giang. Sông Tiền trên lãnh thổ Tiền Giang dài 115km, cao trình đáy sông từ -6m đến -16m, bình quân -9m, độ dốc đáy đoạn Cái Bè - Mỹ Thuận khá lớn (10 - 13%) và lài hơn về đoạn hạ lưu. Sông có chiều rộng 600 - 1.800m, tiết diện ướt vào khoảng 2.500 - 17.000m2 và chịu ảnh hưởng thủy triều quanh năm. Lưu lượng mùa kiệt (tháng 4) khoảng 130 - 190m3/s. - Sông Vàm Cỏ Tây: là một sông không có nguồn, lượng dòng chảy trên sông chủ yếu là từ sông Tiền chuyển qua. Sông Vàm Cỏ Tây là nơi nhận nước tiêu lũ từ Đồng Tháp Mười thoát ra và là 1 tuyến xâm nhập mặn chính. - Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh còn có một số sông, rạch nhỏ thuộc lưu vực sông Tiền và sông Vàm Cỏ Tây góp phần rất quan trọng trong việc lưu thông, vận chuyển hàng hoá và phục vụ sản xuất như : Cái Cối, Cái Bè, Ba Rài, Trà Tân, Phú Phong, Rạch Rầm, Bảo Định, Kỳ Hôn, Vàm Giồng, Long Uông, Gò Công, sông Trà. Hầu hết sông, rạch trên địa bàn tỉnh chịu ảnh hưởng chế độ bàn nhật triều không đều. Đặc biệt vùng cửa sông có hoạt động thủy triều rất mạnh, biên độ triều tại các cửa sông từ 3,5 - 3,6m, tốc độ truyền triều 30km/h (gấp 1,5 lần sông Hậu và 3 lần sông Hồng), tốc độ độ chảy ngược trung bình 0,8 - 0,9m/s, lớn nhất lên đến 1,2m/s và tốc độ chảy xuôi đến 1,5 - 1,8m/s. Đặc điểm điều kiện tự nhiên tỉnh Bến Tre Hình 9: Hình ảnh thu nhỏ bản đồ thủy văn tỉnh Bến Tre ( - Vị trí địa lý Bến Tre là một trong 13 tỉnh vùng đồng bằng sông Cửu Long, có diện tích tự nhiên là 2.322km2, được hình thành bởi cù lao An Hóa, cù lao Bảo, cù lao Minh và do phù sa của bốn chi lưu sông Cửu Long bồi tụ mà thành (gồm sông Tiền dài 83 km, sông Ba Lai dài 59km, sông Hàm Luông dài 71km, sông Cổ Chiên dài 82km). Điểm cực Nam nằm trên vĩ độ 9o48’ Bắc. Điểm cực Bắc nằm trên vĩ độ 10o20’ Bắc. Điểm cực Đông nằm trên kinh độ 106o48’ Đông. Điểm cực Tây nằm trên kinh độ 105o57’ Đông Phía Bắc giáp tỉnh Tiền Giang, có ranh giới chung là sông Tiền, phía Tây và Nam giáp tỉnh Vĩnh Long và tỉnh Trà Vinh, có ranh giới chung là sông Cổ Chiên, phía Đông giáp biển Đông với chiều dài bờ biển 65 km. - Đặc điểm địa hình Địa hình của Bến Tre bằng phẳng, rải rác những giồng cát xen kẽ với ruộng vườn, không có rừng cây lớn, chỉ có một số rừng chồi và những dải rừng ngập mặn ở ven biển và các cửa sông. Nhìn từ trên cao xuống, Bến Tre có hình giẻ quạt, nhánh quạt nằm ở thượng nguồn, các chi lưu sông lớn có hình nan quạt xoè rộng ở phía Đông. Phần đất cao hơn hết đi từ Chợ Lách đến Châu Thành, nằm về phía Bắc và Tây Bắc của thị xã Bến Tre. Đây là khu vực của cồn sông cổ bị lũ hằng năm đem phù sa phủ lấp lên. Độ cao tuyệt đối có nơi đạt trên 5m, nhưng đa số từ 3 đến 3,5 m. Một phần đất cao nữa nằm theo các bờ biển cổ, với những gờ bờ biển, gọi là “giồng” với ý nghĩa là các địa điểm này hình thành trên các giồng đất ven sông hoặc ven biển, với độ cao tuyệt đối từ 2 đến 5 m. Đa số địa danh cao đều mang thêm từ giồng ở phía trước, như Giồng Trôm, Giồng Tre, Giồng Mù U v.v... Phần đất thấp gồm có 2 loại: Trước hết là các lòng máng của những dòng sông cổ và hiện đại, đã bị lấp toàn phần hoặc từng phần bởi trầm tích lũ hiện nay. Loại thứ hai là những vũng mặn cổ, nay cũng đã được lấp đầy từng phần như xóm Chợ Cũ của huyện Ba Tri; Bình Quới, Mỹ Hòa ở huyện Giồng Trôm. Loại này chỉ có độ cao từ 1 đến 1,5 m và đa số bị ảnh hưởng thuỷ triều rất mạnh. Cuối cùng là đất trũng thật thấp, luôn luôn ngập nước mực triều trung bình, gồm có đất đầm mặn và bãi thủy triều. Loại này khó vượt quá cao độ 0,5 m. - Đặc điểm khí hậu Chế độ khí hậu của tỉnh Bến Tre là khí hậu nhiệt đới gió mùa. Mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10, các tháng còn lại là mùa khô. Nhiệt độ trung bình năm từ 260c đến 270c. Lượng mưa trung bình năm từ 1.250mm đến 1.500mm. Bến Tre nằm trong miền khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo, nhưng lại nằm ngoài ảnh hưởng của gió mùa cực đới, nên nhiệt độ cao, ít biến đổi trong năm, nhiệt độ trung bình hằng năm từ 26oC – 27oC. Trong năm không có tháng nào nhiệt độ trung bình dưới 20oC. Hằng năm, mặt trời đi qua thiên đỉnh 2 lần (16 tháng 4 và 27 tháng 7). Lượng bức xạ khá dồi dào, trung bình đạt tới 160kcal/cm2. Với vị trí nằm tiếp giáp với biển Đông, nhưng Bến Tre ít chịu ảnh hưởng của bão, vì nằm ở vĩ độ thấp, bão thường xảy ra từ vĩ độ 15o vĩ Bắc trở lên. Ngoài ra, nhờ có gió đất liền, nên biên độ dao động ngày đêm giữa các khu vực bị giảm bớt. Tỉnh Bến Tre chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông bắc từ tháng 12 đến tháng 4 năm sau và gió mùa Tây Nam từ tháng 5 đến tháng 11, giữa 2 mùa gió Tây Nam và Đông Bắc là 2 thời kỳ chuyển tiếp có hướng gió thay đổi vào các tháng 11 và tháng 4 tạo nên 2 mùa rõ rệt. Mùa gió Đông Bắc là thời kỳ khô hạn, mùa gió Tây Nam là thời kỳ mưa ẩm. Lượng. Trong mùa khô, lượng mưa vào khoảng 2 đến 6% tổng lượng mưa cả năm. Đặc điểm sông ngòi Sông Cửu Long khi chảy vào nước ta, chia làm hai nhánh ở phía Đông gọi là sông Tiền, nhánh ở phía Tây gọi là sông Hậu. Sông Tiền, trước khi đổ ra biển lại tách ra làm bốn nhánh như hình nan quạt, ôm gọn ba dải cù lao Bến Tre. Đó là các sông Mỹ Tho, Ba Lai, Hàm Luông và Cổ Chiên. Tất cả đều chảy theo hướng Tây Bắc – Đông Nam và đổ ra biển hàng trăm tỷ mét khối nước mỗi năm. Bốn con sông này đã giữ một vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế, văn hoá của nhân dân trong tỉnh: cung cấp nước ngọt cho sinh hoạt và cho nông nghiệp, cung cấp những thức ăn giàu đạm như tôm, cá, cua, ốc, góp phần làm tươi đẹp cảnh quan, điều hoà khí hậu của một vùng đất cù lao ba bề sông nước. Các con sông có vị trí quan trọng trong hệ thống giao thông thủy, không chỉ của tỉnh mà của cả miền đồng bằng rộng lớn. Từ môi trường thuận lợi này, việc giao lưu văn hoá cũng phát triển mạnh mẽ với các vùng xung quanh. Ngoài bốn con sông chính kể trên, Bến Tre còn có một mạng lưới sông, rạch, kênh đào chằng chịt nối liền nhau, tạo thành một mạng lưới giao thông và thủy lợi rất thuận tiện. Đi dọc theo các sông chính, trung bình cứ cách khoảng 1 đến 2 km là có một con rạch hay kênh. Bến Tre có hàng trăm sông, rạch và kênh, trong đó có trên 60 con sông, rạch, kênh rộng từ 50–100 m. Đáng chú ý có các sông rạch, kênh quan trọng như: sông Bến Tre dài khoảng 30 km, rạch Cái Mơn dài 11 km, rạch Mỏ Cày vv…. Nằm ở hạ lưu sông Mekong, giáp với biển Đông, nơi mà 4 trong 9 "con rồng" “phun” nước ra biển. Tổng chiều dài các con sông xấp xỉ 6.000 km. Bến Tre có nhiều thuận lợi về giao thông thủy, nguồn thủy sản phong phú, nước tưới cho cây trồng ít gặp khó khăn, tuy nhiên cũng gây trở ngại đáng kể cho giao thông bộ, cũng như việc cấp nước vào mùa khô, khi thủy triều biển Đông đưa mặn vào sâu trong kênh rạch vào mùa gió chướng. 3.1.2. Điều kiện kinh tế, xã hội của tỉnh Tiền Giang và tỉnh Bến Tre Hiện trạng kinh tế - xã hội tỉnh Tiền Giang Tỉnh Tiền Giang có 1 thành phố và 1 thị xã, có 7 huyện, thành phố Mỹ Tho và thị xã Gò Công. Dân số 1.698.851 người, mật độ 685người/km2. Số người trong độ tuổi lao động chiếm khoảng 72,9% dân số. Tiền giang có tài nguyên khoáng sản vô cùng phong phú như: Than bùn, Sét, Cát sông: Phân bố chủ yếu trên lòng sông Tiền, Nước dưới đất... Khoáng sản Tiền Giang có mỏ đất sét Tân Lập với trữ lượng hơn 6 triệu m3, chất lượng tốt, có thể sản xuất vật liệu xây dựng cao cấp, đồ gốm xuất khẩu; và trên 1 triệu m3 than bùn có thể làm phân vi sinh, phân hữu cơ. Ngoài ra, còn trữ lựơng cát rất lớn phân bố ở dọc sông Tiền phục vụ cho san lấp mặt bằng. Tài nguyên nước khoáng, nước nóng của tỉnh Tiền Giang cũng có trữ lượng tương đối lớn. Sản phẩm nông lâm ngư nghiệp gồm cây lương thực có hạt đạt sản lượng 1.294 nghìn tấn; khóm dứa sản lượng 89.650 tấn; mía sản lượng 17.902 tấn; dừa 83.405 ngàn quả; cây ăn quả 530.175 tấn. Tiền Giang có diện tích trồng cây ăn quả lớn nhất so với các địa phương trong cả nước với nhiều giống cây có giá trị xuất khẩu cao như: xoài cát Hòa Lộc, vú sữa Vĩnh Kim, nhãn xuồng cơm vàng, sơri Gò Công, bưởi long Cổ Cò và nhiều loại cây có múi khác… Sản lượng nuôi và khai thác thủy sản đạt 109.632 tấn, trong đó khai thác đạt 69.139 tấn. Năm 2003 giá trị sản xuất công nghiệp đạt 1.919 tỷ đồng . Tiền Giang là tỉnh có nhiều tiềm năng du lịch. Hàng năm, lượng du khách đến Tiền Giang đạt hơn 331.500 lượt. Mạng lưới đường thủy thuận lợi. Trục chính là sông Tiền, chiều dài 120km chảy ngang qua tỉnh về phía Nam và 30km sông Soài Rạp ở phía Bắc, tạo điều kiện cho Tiền Giang trở thành điểm trung chuyển giao thông đường sông từ các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long đi Thành Phố Hồ Chí Minh và các tỉnh miền Đông. Về phía Đông, đường biển từ huyện Gò Công Đông đến Bà Rịa- Vũng Tàu khoảng 40km. Tiền Giang thuộc đồng bằng sông Cửu Long. Đây là trọng điểm sản xuất nông nghiệp của cả nước, đặc biệt là sản xuất các nông sản hàng hóa có giá trị như lúa - gạo, trái cây, thịt heo, gà, vịt ...không những đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong cả nước mà còn là hàng hoá xuất khẩu quan trọng. Từ những 1990 đến nay, GDP của tỉnh đạt mức tăng bình quân trên 10%/năm; GDP bình quân đầu người tăng 8%/năm. Cơ cấu kinh tế của tỉnh chuyển dần theo hướng công nghiệp hoá. Khu vực sản xuất nông nghiệp chiếm tỷ trọng cao nhất đạt mức tăng bình quân 5,4%/năm. Là một tỉnh đất hẹp, người đông, ngành nông nghiệp đã phát triển gần đến ngưỡng theo chiều rộng; những năm gần đây, Tiền Giang đã tận dụng các tiềm năng và lợi thế để phát triển công nghiệp nhằm giải quyết công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người dân. Để chuẩn bị kết cấu hạ tầng cho phát triển công nghiệp, đáp ứng nhu cầu về mặt bằng cho các nhà đầu tư, tỉnh đã và đang tiếp tục tập trung triển khai xây dựng một số khu, cụm công nghiệp sau: * KCN Tân Hương (huyện Châu Thành): * CCN Tân Mỹ Chánh (thành phố Mỹ Tho): * CCN Long Hưng (thị xã Gò Công): * CCN Vàm Láng (huyện Gò Công Đông: * Cụm Công nghiệp Tam Hiệp (huyện Châu Thành): Tiền Giang đã có một hệ thống giao thông thủy, bộ khá hoàn chỉnh bảo đảm lưu thông tới mọi địa bàn trong tỉnh, giúp việc luân chuyển sản phẩm hàng hóa nhanh chóng, thuận lợi giữa các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long và TP.HCM. Tiền Giang là tỉnh ở cuối nguồn sông Cửu Long, có khoảng 32km bờ biển, có hệ thống sông rạch phủ rộng khắp địa bàn và khoảng 120km chiều dài thuộc sông Tiền đổ ra biển Đông. Do đó tỉnh Tiền Giang có nguồn lợi thủy sản phong phú, đa dạng về thành phần giống loài, gồm cả loài nước ngọt, nước lợ, và nước mặn… có nhiều điều kiện thuận lợi cho việc khai thác, nuôi trồng và chế biến thủy sản, và các thuận lợi để trung chuyển hàng hóa với Thành Phố Hồ Chí Minh và các tỉnh khác bằng đường bộ và đường thủy. Tiền Giang có nhiều cửa sông lớn, đó là điều kiện rất thuận lợi cho nuôi trồng và đánh bắt thủy, hải sản. Mở rộng và nâng cao hiệu quả kinh tế đối ngoại: Tỉnh Tiền Giang đã tạo mọi điều kiện thuận lợi để đặt mục tiêu tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu, thu hút vốn và công nghệ từ bên ngoài. Phấn đấu đạt kim ngạch xuất khẩu trên 300 triệu USD vào năm 2010. Giá trị xuất khẩu bình quân đầu người năm 2010 đạt 150USD/năm. Tích cực đầu tư tạo thêm nguồn thu mới cho ngân sách: quản lý tổ chức tốt nguồn thu ngân sách trên địa bàn tỉnh. Phấn đấu đạt tỷ lệ thu ngân sách trên 8% vào năm 2010. Thực hiện tiết kiệm chi, tăng chi hợp lý cho đầu tư phát triển. Hiện trạng kinh tế - xã hội tỉnh Bến Tre Tỉnh Bến Tre, dân số 1.401.600 người. Các đơn vị hành chính gồm có 1 thị xã và 7 huyện: Thị xã Bến Tre, huyện Ba Tri, huyện Bình Đại, huyện Châu Thành, huyện Chợ Lách, huyện Giồng Trôm, huyện Mỏ Cày, huyện Thạnh Phú. Dân tộc chiếm đa số là người Kinh. Những con sông lớn chảy từ thượng nguồn ra biển Đông qua các cửa sông chính - cửa Đại, cửa Ba Lai, cửa Hàm Luông, cửa Cổ Chiên. Các sông này lại hình thành hệ thống các chi lưu dày đặc ở hạ du với tổng chiều dài khoảng 6000km, mang nặng phù sa màu mỡ, bồi đắp cho ba dải cù lao của tỉnh Bến Tre. Đó là điều kiện vô cùng thuận lợi cho phát triển nông nghiệp của tỉnh, đồng thời đó cũng là hệ thống giao thông đường sông rất quan trọng nối liền Bến Tre với các tỉnh khác trong vùng đồng bằng sông Cửu Long. Từ Bến Tre tàu bè có thể đến thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh miền Tây. Ngược lại tàu bè từ thành phố Hồ Chí Minh về các tỉnh miền Tây đều phải qua Bến Tre. Song song với giao thông thuỷ, ở Bến Tre hệ thống giao thông đường bộ cũng có một vị trí rất đặc biệt. Thị xã Bến Tre nối liền với thành phố Hồ Chí Minh (qua Tiền Giang, Long An) dài 86km. Quốc lộ 60 từ phà Rạch Miễu qua thị xã Bến Tre, qua sông Hàm Luông, thị trấn Mỏ Cày, đến phà Cổ Chiên, sang tỉnh Trà Vinh. Quốc lộ 57 từ trị trấn Mỏ Cày, qua thị trấn Chợ Lách đến phà Đình Khao sang Vĩnh Long. Tỉnh lộ 888 nối thị trấn Mỏ Cày với thị trấn Thanh Phú. Tỉnh lộ 885 nối thị xã Bến Tre với thị trấn Ba Tri, qua thị trấn Giồng Trôm. Tỉnh lộ 884 từ ngã ba Tân Thành đến bến phà Tân Phú. Tỉnh lộ 882, nối quốc lộ 60 với quốc lộ 57. Tỉnh lộ 883 nối quốc lộ 60 qua thị trấn Bình Đại đến xã Thới Thuận. Tỉnh lộ 887 từ cầu Bến Tre xuống ngã ba Sơn Đốc. Nông nghiệp Bến Tre là vựa lúa lớn của đồng bằng sông Cửu Long. Đất Bến Tre do phù sa sông Cửu Long bồi đắp, đặc biệt là ở Hàm Long. Cây lương thực chính là lúa, hoa màu phụ cũng chiếm phần quan trọng là khoai lang, bắp, và các loại rau. Loại cây công nghiệp mang lại nhiều lợi ích cho tỉnh Bến Tre là dừa, thuốc lá, mía, ca cao. Bến Tre có gần 40.000 ha trồng dừa. Dừa ở đây rất nhiều trái và hàm lượng dầu cao. Ngoài nước uống và dầu, dừa còn cho các sản phẩm khác là than dừa, vỏ dừa làm thảm dừa, dây dừa. Kẹo dừa Bến Tre là đặc sản nổi tiếng của tỉnh. Mía được trồng nhiều tại các vùng đất phù sa ven sông rạch; nổi tiếng nhất là có các loại mía tại Mỏ Cày và Giồng Trôm. Diện tích trồng thuốc lá tập trung ở Mỏ Cày, nơi có loại thuốc thơm cũng nổi tiếng. Đất bồi thích hợp trồng cói. Bến Tre có nhiều loại cây ăn trái như cam, quít, sầu riêng, chuối, chôm chôm, măng cụt, mãng cầu, xoài cát, bòn bon, khóm, vú sữa, bưởi da xanh, ... trồng nhiều ở huyện chợ lách, Giồng Trôm, Mỏ Cày và Châu Thành. Ngoài kẹo dừa, Bến Tre có các sản phẩm nổi tiếng như bánh tráng Mỹ Lồng, bánh phồng Sơn Đốc. Làng nghề Cái Mơn, huyện Chợ Lách, hàng năm cung ứng cho thị trường hàng triệu cây giống cây ăn quả và cây cảnh nổi tiếng khắp nơi. Những con sông lớn và vùng biển Đông ở Bến Tre có nhiều loại thủy sản như cá vược, cá dứa, cá bạc má, cá thiều, cá mối, cá cơm, nghêu, cua biển và tôm he. Rừng nước mặn chạy dọc theo bờ biển, có các loại cây: dừa nước, chà là, bần. Dân chúng lấy rượu ở khu rừng mắm Bình Đại, Thạnh Phú để làm nước mắm. Ruộng muối ở Thạnh Phú, Bình Đại, Ba Tri cũng là nguồn lợi khả quan. Bến Tre có điều kiện thuận tiện để phát triển du lịch sinh thái, bởi ở đó còn giữ được nét nguyên sơ của miệt vườn, giữ được môi trường sinh thái trong lành trong màu xanh của những vườn dừa, vườn cây trái rộng lớn. Một số địa điểm du lịch có tiếng là: Cồn Phụng, Cồn Ốc, Cồn Tiên. Khí hậu Bến Tre thích hợp với nhiều loại cây trồng. Ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm thuận lợi cho sự quang hợp và phát dục của cây trồng, vật nuôi. Tuy nhiên, ngoài thuận lợi trên, Bến Tre cũng gặp những khó khăn do thời tiết nóng ẩm nên thường có nạn sâu bệnh, dịch bệnh, và nấm mốc phát sinh, phát triển quanh năm. Trở ngại đáng kể trong nông nghiệp là vào mùa khô, lượng nước từ thượng nguồn đổ về giảm nhiều và gió chướng mạnh đưa nước biển lấn sâu vào nội địa, làm ảnh hưởng đến năng suất cây trồng đối với các huyện gần phía biển và ven biển. Mục tiêu phát triển kinh tế của tỉnh Bến Tre là phấn đấu tăng trưởng kinh tế nhanh hơn. Đây là một yêu cầu cấp bách, song tốc độ tăng trưởng phải gắn với nâng cao chất lượng phát triển, thể hiện ở sức cạnh tranh và hiệu quả của nền kinh tế, ở sự phát triển con người gắn với thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, ở việc bảo vệ và cải thiện môi trường. Chất lượng và tính bền vững của sự phát triển đòi hỏi phát huy mạnh mẽ nhân tố con người, nâng cao đời sống vật chất, văn hoá và tinh thần của nhân dân, đẩy lùi các tệ nạn xã hội. Từ phân tích những điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của hai tỉnh Bến Tre và Tiền Giang có thể thấy đây là những điều kiện rất thuận lợi cho phát triển kinh tế. Tuy nhiên, điều kiện tự nhiên cũng có một số khó khăn rất lớn cho phát triển kinh tế, do giao thông đi lại khó khăn. Bến phà Rạch Miễu nằm trên quốc lộ 60 nối liền hai tỉnh Tiền Giang và Bến Tre, là cửa ngõ chính vào tỉnh Bến Tre. Tình trạng kẹt xe trên bến phà gây khó khăn cho việc thông thương đi lại và hạn chế việc phát triển kinh tế của tỉnh Bến Tre. Những ai qua phà Rạch Miễu (Bến Tre - Tiền Giang) đều không khỏi sốt ruột vì mất thời gian. Đây là bến phà có khoảng vượt sông dài đến 3,2 km vì phải vòng qua hai cồn: Cồn Phụng và cồn Thới Sơn trên sông Tiền giữa hai bến Rạch Miễu và Mỹ Tho. Phà loại 100 tấn phải mất từ 25-30 phút để vượt sông, phà tốc hành 40 tấn thì mất từ 13-14 phút và phà 60 tấn phải gần 20 phút mới qua được sông. Bến phà Rạch Miễu hiện có 13 phà 100 tấn, 1 phà 60 tấn và hai phà 40 tấn. Theo số liệu cuối năm 2007 của Xí nghiệp phà Bến Tre, bến phà này mỗi ngày bình quân có 428,2 chuyến phà qua lại với gần 50.000 lượt hành khách, 158.717 xe gắn máy và 30.865 xe thô sơ trở lên. Ở bến phà này, trung bình 5-10 phút có một chuyến phà rời bến, song vào ngày lễ, tết nạn kẹt phà kéo dài còn hơn kẹt xe ở TP HCM hiện nay. Việc xây dựng cầu thay thế cho phà Rạch Miễu đang là rất cần thiết và cấp bách để giúp tỉnh “cù lao” Bến Tre có điều kiện phát triển kinh tế mạnh mẽ hơn, để Bến Tre thoát khỏi nạn “ốc đảo”. Nó sẽ góp phần rút ngắn khoảng cách giữa Bến Tre với các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, với Thành Phố Hồ Chí Minh và cả nước. Nó là đòn bẩy, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội cho hai tỉnh Bến Tre và tỉnh Tiền Giang. 3.1.3. Giới hạn của khu vực nghiên cứu Chọn vị trí xây dựng cầu cần phải phân tích tổng quát cả tuyến đường, nghiên cứu kỹ tình hình khu vực sắp xây dựng cầu và tương lai phát triển kinh tế của địa phương. Sau khi đã nghiên cứu sơ bộ để chọn một ví trí tương đối, phải tiến hành xác định vị trí đường bờ ổn định trong thời gian dài, sau đó mới đề xuất một vị trí tối ưu. Khu vực cần xác định đường bờ ổn định là một đoạn sông Tiền có chiều dài dọc theo hướng chảy của sông khoảng 15km. Phía bờ Bắc gồm thành phố Mỹ Tho, một phần huyện Châu Thành, huyện Chợ Gạo của tỉnh Tiền Giang. Phía bờ Nam gồm một phần huyện Châu Thành của tỉnh Bến Tre. Đoạn sông này có các cù lao xã Thới Sơn, cù lao xã Tân Long (thuộc tỉnh Tiền Giang) và cù lao Tân Vinh thuộc xã Tân Thạch, hai cồn nằm giữa xã Phú Túc và một cồn nằm giữa xã Tân Thạch - Qưới Sơn (thuộc tỉnh Bến Tre). Nhánh sông Mỹ Tho là một trong ba nhánh chính thuộc hạ lưu của sông Tiền, cách biển khoảng 55 km, đây là khu vực điển hình của vùng châu thổ với địa hình bằng phẳng, có độ cao trung bình khoảng 1,1 - 1,3 m so với mặt nước biển. 3.2. Tư liệu sử dụng Để thành lập các bản đồ hiện trạng đường bờ sông ở các thời điểm cũng như sự biến động đường bờ qua các giai đoạn, đã sử dụng các tư liệu bản đồ, ảnh viễn thám như sau: Tài liệu ảnh viễn thám - Ảnh vệ tinh Spot của Pháp có độ phân giải 10m chụp tháng 2 năm 2001. Ảnh này dùng để xác định đường bờ sông tại thời điểm 2001 và lập bản đồ nền. - Ảnh vệ tinh KAFA- 1000 (ảnh phổ màu) của Nga có độ phân giải 5m chụp tháng 5 năm 1987. Ảnh dùng để xác định đường bờ sông tại thời điểm 1987. - Ảnh hàng không do IGN của Pháp chụp năm 1954. Ảnh dùng để xác định đường bờ sông tại thời điểm 1954. Tài liệu bản đồ - Bản đồ địa hình tỉ lệ 1:25.000 của Tổng cục Địa chính thành lập năm 1994 trên cơ sở biên vẽ từ bản đồ địa hình tỉ lệ 1:5000, 1:10.000 được đo vẽ từ ảnh hàng không. Bản đồ này được sử dụng kết hợp với ảnh vệ tinh Spot chụp năm 2001 để lập bản đồ nền. - Bản đồ ảnh (pictomap) tỉ lệ 1:25.000, bản đồ địa hình 1:50.000 loại UTM do Mỹ thành lập những năm 1967. Bản đồ này dùng để xác định đường bờ sông tại thời điểm 1967. - Bản đồ địa hình tỉ lệ 1:100.000 do Pháp thành lập năm 1954. Bản đồ được sử dụng để hỗ trợ cho việc điều vẽ ảnh hàng không chụp năm 1954 khi xác định đường bờ sông ở thời điểm 1954. 3.3. Quy trình công nghệ xác định vị trí xây dựng cầu giao thông Để đi đến một dự án xây dựng công trình cầu, đầu tiên là phải tiến hành công tác khảo sát. Tuỳ theo quy mô và tầm quan trọng của công trình cầu mà nội dung cũng như khối lượng của công tác khảo sát được thực hiện ở các mức độ khác nhau. Công tác khảo sát thăm dò để tìm được một vị trí đặt cầu thích hợp. Việc lựa chọn vị trí xây dựng cầu phụ thuộc nhiều yếu tố, tuy nhiên một trong những yếu tố quan trọng nhất là sự ổn định của đường bờ sông [6]. Mặt khác vị trí đặt cầu phải thuận lợi cho giao thông, phù hợp với hiện trạng dân cư và phát triển kinh tế xã hội hai bên bờ sông trong tương lai. Vì cầu và đường luôn luôn liên quan mật thiết với nhau, do đó vấn đề vị trí cầu được lựa chọn thường xuất phát từ quan điểm kinh tế. Chọn vị trí cầu phải nhìn tổng quát cả tuyến đường, thuận lợi cho giao thông nhằm giảm bớt chi phí vận chuyển nguyên vật liệu xây dựng và phải gần khu vực dân cư [11]. Tính đa dạng của dữ liệu viễn thám từ độ phân giải không gian, độ rộng cảnh, băng phổ, tần suất lặp lại cũng như khả năng của các ảnh Rada chụp ở bất kỳ thời tiết hay thời gian nào giúp cho dữ liệu viễn thám có khả năng ứng dụng với nhiều nhiệm vụ kinh tế khác nhau. Kết hợp phương pháp viễn thám và công cụ tích hợp xử lý thông tin của GIS cho phép nghiên cứu biến động đường bờ từ đó đề xuất một ví trí tối ưu để xây dựng cầu giao thông vượt sông. Do đó, phương pháp luận dùng trong đề tài nghiên cứu dựa trên các các yếu tố sau: - Dựa vào khả năng cung cấp và phân tích các thông tin bề mặt của các tư liệu viễn thám và hệ xử lý ảnh số. Với các tư liệu viễn thám có độ phân giải cao trong giải phổ thị tần như SPOT, LANDSAT TM, thông qua các hệ xử lý ảnh số ta có thể dễ dàng phân biệt các đối tượng bề mặt thông qua các giá trị phản xạ phổ [1]. Các đối tượng thực vật, đất, nước và các đối tượng khác trên một tư liệu viễn thám thuộc giải phổ thị tần hoàn toàn có thể được tách biệt với nhau nhờ độ phản xạ hoặc bức xạ của đối tượng. Từ đó ta có thể giải đoán được các yếu tố tự nhiên cũng như nhân tạo trên ảnh như: đường bờ, địa hình, thủy hệ dân cư, giao thông… trong khu vực cần nghiên cứu [1]. - Sử dụng các tư liệu viễn thám đa thời gian có thể nghiên cứu được sự biến động đường bờ ở các thời điểm khác nhau. - Trong phạm vi nghiên cứu học viên đã tận dụng các kết quả bản đồ đã được thành lập từ những giai đoạn trước bằng các phương pháp khác nhau để xác định đường bờ ở các thời điểm khác nhau. - Khả năng phân tích và mô hình hóa các thông tin không gian của hệ thông tin địa lý. Do dữ liệu được đưa vào hệ thông tin địa lý đã được chuyển thành các dữ liệu số (digital data) chúng có thể dễ dàng được xử lý bằng các phương pháp định lượng như thống kê, nội suy… và đặc biệt quan trọng là nó tạo ra cho chúng ta khả năng đánh giá định lượng tương quan giữa các yếu tố [1]. Phân tích không gian trong môi trường GIS cho phép tìm ra các biến động và các vấn đề liên quan khác. Từ đó học viên đã đưa ra quy trình xác định vị trí xây dựng cầu như sau: Ảnh thời kỳ 1 Ảnh thời kỳ 2 Tư liệu bản đồ Bản đồ biến động VỊ TRÍ XÂY CẦU GIS Hình 10: Sơ đồ quy trình xác định vị trí xây cầu giao thông vượt sông (Học viên) 3.4. Các phép xử lý ảnh 3.4.1. Nắn chỉnh hình học ảnh Các tư liệu ảnh sử dụng trong đề tài được nắn bằng các điểm khống chế, được chọn trên bản đồ địa hình tỷ lệ 1: 25.000. Ở tỷ lệ bản đồ này, các điểm khống chế có thể được chọn chính xác và tương đối dễ dàng. Trong khu vực này hầu hết các điểm khống chế được chọn là giao điểm của các đường giao thông là những yếu tố ít thay đổi. Các điểm khống chế được chọn rải đều trên ảnh để đảm độ chính xác của phép nắn tương tự nhau trên toàn bộ phạm vi ảnh. Bậc nắn được chọn là bậc 1, phương pháp nội suy là phương pháp người láng giềng gần nhất. Do ảnh viễn thám khu vực nghiên cứu không méo nhiều nên chọn bậc nắn bằng 1 là đảm bảo yêu cầu. Các bậc nắn cao hơn sẽ cho độ chính xác cao hơn về mặt hình học nhưng lại làm biến đổi đáng kể giá trị phản xạ phổ tại các pixel sau phép nắn và qua đó ảnh hưởng tới các bước xử lý ảnh số sau này. Cũng như vậy, để đảm bảo giữ được thông tin phản xạ phổ sau phép nắn, phương pháp nội suy “Người láng giềng gần nhất” được lựa chọn thay vì nội suy bậc hai hay bậc ba, những phép nội suy có tính đến ảnh hưởng của các pixel xung quanh quá lớn. Để đảm bảo chính xác cho việc phân tích biến động đường bờ bằng xử lý ảnh số, các ảnh xem xét biến động được nắn chỉnh theo ảnh tham chiếu (2001) để đảm bảo sai số nắn chỉnh giữa hai ảnh là nhỏ nhất. Điều này đặc biệt quan trọng trong theo dõi biến động bằng ảnh vệ tinh đa thời gian, vì sai số do nắn ảnh sẽ đem lại sai lệch đáng kể trong kết quả tính toán biến động bằng bất kỳ phương pháp nào. Điểm nắn cũng như sai số phép nắn được trình bày trong bảng 1 CONTROL POINTS REPORT Coordinate File: f:\sinhvienthuctap\rachmieu\warp.cor Input Layer Name: rachmieu_2m5.tif Design File Name: F:\sinhvienthuctap\rachmieu\rachmieu\TK-2001\2001-TH.DGN Summary: Number of Points: 5 (none withheld) Degrees of Freedom: 4 Standard Error: 3.9811 Point with Highest SSE: 7 Model: Affine Control Point List: Point #: 7 Control x,y (mu): 648595.7910 1145739.6120 Input x,y (pix): 3928.6100 924.0700 Weight x,y: 1.0000 1.0000 Residual x,y (mu): -3.9616 -1.8764 SSE: 4.3835 Point #: 8 Control x,y (mu): 649601.8680 1142753.6180 Input x,y (pix): 4484.1600 2003.7300 Weight x,y: 1.0000 1.0000 Residual x,y (mu): 2.7596 1.0828 SSE: 2.9644 Point #: 9 Control x,y (mu): 641756.0910 1143666.5750 Input x,y (pix): 1759.8300 2290.8000 Weight x,y: 1.0000 1.0000 Residual x,y (mu): 2.2789 0.1971 SSE: 2.2874 Point #: 10 Control x,y (mu): 643695.2180 1143994.5390 Input x,y (pix): 2392.9800 2005.4600 Weight x,y: 1.0000 1.0000 Residual x,y (mu): 2.7766 2.2251 SSE: 3.5582 Point #: 12 Control x,y (mu): 641727.1570 1141111.8360 Input x,y (pix): 1937.4200 3284.6900 Weight x,y: 1.0000 1.0000 Residual x,y (mu): -3.8535 -1.6287 SSE: 4.1835 Bảng 1: Nắn chỉnh hình học ảnh (Học viên) Các ảnh sau khi được nắn chỉnh được cắt theo đúng vị trí tọa độ của khu vực thực nghiệm để tiện việc quan sát cũng như giảm không gian nhớ. STT X (m) Y (m) 1 102207 1061631 2 102207 1062421 3 101854 1061631 4 101852 1062421 Bảng 2: Giới hạn không gian của ảnh khu vực nghiên cứu (Học viên) Sau khi cắt ảnh theo một toạ độ nhất định tiến hành xử lý các ảnh để tăng cường, làm nổi các thông tin của các đối tượng. 3.4.2. Tăng cường chất lượng ảnh Ảnh vệ tinh gốc, do nhiều yếu tố ảnh hưởng khác nhau nên thường có chất lượng hiển thị không cao. Ðể tăng cường chất lượng hiển thị của ảnh và qua đó giúp cho công tác giải đoán dễ dàng và chính xác hơn, người ta thường phải tiến hành các bước tăng cường chất lượng ảnh trước khi giải đoán. Phương pháp giãn ảnh: Ảnh số có giá trị từ 0 đến 255. Tuy nhiên ảnh gốc thường có giá trị tập trung trong một khoảng nhỏ (từ 50 đến 150). Ðiều này có nghĩa là nó chỉ cung cấp một số lượng nhỏ giá trị cho việc hiển thị, do đó các đối tượng trên ảnh không được phân biệt rõ ràng, ảnh thường tối. Giãn ảnh là phương pháp làm cho khoảng giá trị hiển thị của ảnh lớn hơn, do đó các đối tượng trên ảnh được phân biệt rõ ràng hơn, ảnh trở nên sáng hơn và do đó, dễ dàng hơn cho việc giải đoán trên màn hình. Phương trình giãn có dạng tổng quát như sau: O = f(I) Trong đó : O: giá trị cuả ảnh sau khi giãn I: giá trị của ảnh trước khi giãn f: hàm số giãn. Khi f là hàm bậc nhất, phương trình giãn trở thành phương trình tuyến tính và phép giãn đó được gọi là giãn tuyến tính. Ðây là phép giãn đơn giản nhất và hay được sử dụng nhất trong tăng cường chất lượng ảnh. Phép giãn tuyến tính này có thể áp dụng cho toàn bộ ảnh với 1 hệ số giãn hay cũng có thể áp dụng các hệ số giãn khác nhau cho từng khoảng giá trị khác nhau. 3.4.3. Xác định hiện trạng đường bờ ở các thời kỳ Các tài liệu bản đồ được quét và xử lý về tỷ lệ 1:25.000 và quy về lưới chiếu thống nhất trên lãnh thổ Việt Nam là hệ VN 2000. Các loại ảnh vệ tinh đều được xử lý nắn chỉnh và đưa về tỷ lệ 1:25.000. Công tác điều vẽ ảnh ảnh vệ tinh được thực hiện theo phương pháp điều vẽ bằng mắt trên máy tính và sử dụng phần mềm Microstation để số hóa. Việc giải đoán các yếu tố đường bờ từ ảnh vệ tinh dựa vào các dấu hiệu giải đoán như: hình dạng, màu sắc... trên ảnh. Đường bờ nước được điều vẽ dựa trên tương phản hình ảnh nước sông và đất liền. Trên ảnh vệ tinh trắng đen yếu tố đường bờ thể hiện tương đối rõ ràng. Trên ảnh vệ tinh có thể điều vẽ đường bờ nước sông trực tiếp từ ảnh màu hoặc trên kênh ảnh cận hồng ngoại trắng đen là kênh thể hiện rõ nhất tương phản giữa màu đen của nước sông, thuỷ hệ và đất liền. Trên bản đồ kết quả giải đoán đường bờ nước các năm được tô các màu khác nhau. Kết quả thu được dữ liệu số gốc điều vẽ thể hiện đường bờ, bãi cát, đường giao thông, dân cư… và một số đối tượng liên quan đến thủy hệ tại thời điểm chụp ảnh. Hiện trạng đường bờ năm 1954 được xác định thông qua ảnh hàng không chụp năm 1954 cùng với sự hỗ trợ của bản đồ địa hình thành lập năm 1954. Hiện trạng đường bờ năm 1967 được xác định thông qua bản đồ địa hình năm 1967 kết hợp với bản đồ ảnh năm 1967. Hiện trạng đường bờ năm 1987 được xác định thông qua ảnh vệ tinh chụp tháng 5 năm 1987. Bản đồ địa hình năm 1994 kết hợp với ảnh vệ tinh SPOT chụp năm 2001 thành lập bản đồ nền và xác định đường bờ sông tại thời điểm 2001. 3.5. Phân tích thông tin viễn thám trong hệ thông tin địa lý Giải pháp cho các bài toán về phân tích xử lý bản đồ là áp dụng hệ thống phần mềm ArcGIS. ArcGIS cho phép thực hiện bất cứ bài toán nào của GIS từ đơn giản cho đến phức tạp, bao gồm hiển thị bản đồ, quản lý dữ liệu, phân tích địa lý, sửa chữa và xử lý dữ liệu. ArcGIS bao gồm các ứng dụng sau: - ArcMap là ứng dụng cung cấp các chức năng trình bày hiển thị bản đồ, phân tích bản đồ và sửa chữa dữ liệu. - ArcCatolog là ứng dụng cho phép người sử dụng tổ chức và quản lý tất cả các dạng dữ liệu địa lý trong cơ sở dữ liệu. ArcCatolog cung cấp các công cụ để hiển thị, tra cứu tìm kiếm thông tin, ghi nhận và hiển thị thông tin metadata, định nghĩa lược đồ cấu trúc các lớp thông tin địa lý. - ArcToolBox là ứng dụng chứa những công cụ GIS dùng cho phân tích và xử lý dữ liệu như định nghĩa và chuyển hệ tọa độ. Phân tích xử lý bản đồ: chồng xếp, thực hiện các phép toán đại số về bản đồ, chuyển đồi khuôn dạng dữ liệu. 3.5.1. Thành lập bản đồ biến động đường bờ Hiện trạng đường bờ ở từng giai đoạn sau khi xác định được chuyển sang phần mềm hệ thông tin địa lý ARC GIS để tiến hành chồng xếp thông tin, thực hiện các phép phân tích, để biên tập thành bản đồ biến động đường bờ và các đánh giá về sự biến động đường bờ sông Tiền ở các thời điểm 1954, 1967, 1987 và 2001. Trên bản đồ biến động thể hiện các nội dung sau: - Đường bờ ổn định từ năm 1954-2001 - Đường bờ ở các thời điểm 1954, 1967, 1987 và 2001 - Vùng bồi tụ ở các giai đoạn 1954-1967, 1967-1987 và 1987-2001 - Vùng xói lở ở các giai đoạn 1954-1967, 1967-1987 và 1987-2001 -Vùng bồi tụ và xói lở xen kẽ ở các giai đoạn khác nhau: được bồi tụ ở giai đoạn 1954-1967 và xói lở trong giai đoạn 1967-1987. Việc phân tích biến động được thực hiện thông qua các cặp bản đồ các thời kỳ là: 1954-1967, 1967-1987, 1987-2001. Hình 11: Hiện trạng đường bờ sông Tiền năm 1954 (đường đỏ) và năm 1967(đường xanh) ML_1967 BAI DAT NUOC Grand Total Sum of DIEN_TICH 903293.59 119861.88 29.39 1023184.86 ML_1954 62071351.74 41752.79 62113104.53 NUOC 36973.21 234845.12 21431100.21 21702918.54 Grand Total 940266.8 62426058.74 21472882.39 84839207.93 Bảng 3 : Bảng tính chéo biến động diện tích đường bờ khu vực nghiên cứu giai đoạn 1954-1967 Hình 12: Hiện trạng đường bờ sông Tiền năm 1967 (đườngxanh) và năm 1987(đườngvàng) Sum of DIEN_TICH ML_1987 ML_1967 BAI BUN DAT NUOC Grand Total BAI 252190.88 219356.25 468717.42 940264.55 DAT 25523.93 62169891.32 230639.41 62426054.66 NUOC 1135795.6 428951.16 888763.32 19019382.25 21472892.33 Grand Total 1413510.41 428951.16 63278010.89 19718739.08 84839211.54 Bảng 4: Bảng tính chéo động diện tích đường bờ khu vực nghiên cứu giai đoạn 1967-1987 (Học viên) Hình 13: Hiện trạng đường bờ sông Tiền năm 1987 (đườngxanh) và năm 2001(đườngvàng) Sum of DIEN_TICH ML_2001 ML_1987 BAI BUN DAT NUOC Grand Total BAI 993619.49 115402.03 304307.59 190.93 1413520.04 BUN 2775.85 414326.76 11828.31 428930.92 DAT 7588.16 63259998.9 10415.07 63278002.13 NUOC 501.22 345095.38 19373150.46 19718747.06 Grand Total 1004484.72 115402.03 64323728.63 19395584.77 84839200.15 Bảng 5: Bảng tính chéo biến động diện tích đường bờ khu vực nghiên cứu giai đoạn 1987-2001(Học viên) Từ kết quả phân tích biến động đường bờ qua các cặp bản đồ biến động đường bờ sông Tiền tỷ lệ 1:25.000 cho phép rút ra một số nhận xét sau: 1. Đường bờ phía Bắc thuộc tỉnh Tiền Giang hầu như không biến động hoặc biến động không đáng kể trong suốt quá trình từ năm 1953 đến năm 2001, trừ vùng xung quanh cửa kênh Xáng được bồi tụ đáng kể. Theo đặc điểm biến động, có thể chia thành 2 đoạn: - Đoạn bờ từ ấp Tân Thuận (xã Bình Đức) đến cửa sông Kì Hoà. Trên đoạn này đường bờ sông có tính ổn định cao. Duy chỉ có ba đoạn ngắn, trong đó đoạn thứ nhất ở ngay ấp Bình Phú gần đường ranh giới giữa xã Trung An của thành phố Mỹ Tho với xã Bình Đức của huyện Châu Thành có hiện tượng bồi lấp ở giai đoạn 1967-1987. Trên bản đồ đường bờ sông thời điểm 1967, đường bờ ăn sâu vào trong đất liền tạo thành hõm sâu trông vuông vắn, nhân tạo nhưng đến năm 1987 hõm sâu này đã được lấp kín nên trở lại bằng phẳng, tự nhiên và từ năm 1987 cho đến 2001 đoạn bờ này vẫn ổn định. Đoạn thứ hai, từ cửa kênh đào (đường ranh giới của phường 6 và xã Trung An của thành phố Mỹ Tho) có hiện tượng bồi tụ không đáng kể ở giai đoạn 1954-1967 nhưng sau đã ổn định. Đoạn thứ 3 thuộc thành phố Mỹ Tho có hiện tượng bồi tụ không đáng kể ở giai đoạn 1967-1987 nhưng đã ổn định từ 1987 đến nay. - Đoạn bờ ở hai phía cửa kênh Xáng đổ ra sông Tiền (giáp ranh giữa xã Song Thuận và xã Bình Đức huyện Châu Thành). Đoạn bờ này có xu thế bồi tụ với tốc độ bồi tụ trung bình khoảng 2-3m/năm. Bồi tụ nhanh nhất diễn ra ở giai đoạn 1954-1967. Khu vực này cách bến phà Rạch Miễu (bên phía Bắc) khoảng 6 km về phía Tây. Vậy trên toàn dải bờ phía Bắc xói lở chỉ diến ra ở đoạn phía Nam của cửa sông Kì Hoà (thuộc xã Xuân Đông huyện Chợ Gạo, giáp ranh với xã Tân Mỹ Chánh thành phố Mỹ Tho), trong giai đoạn 1967-1987 với cường độ trung bình 2,5m/năm. Song từ năm 1987 đến nay đoạn bờ này trở lại ổn định. 2. Đường bờ phía Nam thuộc tỉnh Bến Tre có tính ổn định cao trên phần lớn chiều dài, phần còn lại được bồi tụ yếu. Theo đặc điểm biến động, đường bờ phía Nam có thể chia thành hai loại: - Bờ rất ổn định kéo dài trên 9km từ bến đò (cạnh bến phà phía Nam thuộc xã Tân Thạnh về phía Tây) đến cồn Bốn Thôn xã Phú Túc (trừ vùng cửa lạch Cái Sơn). Từ năm 1954 đến 2001 đoạn bờ này hầu như không biến động. - Bờ bồi tụ bao gồm một số đoạn ven các cửa sông. Trong đó diễn ra liên tục từ 1954 đến 2001 trên đoạn cửa sông Phú Thạnh thuộc xã Qưới Sơn huyện Châu Thành tỉnh Bến Tre. Ngược về phía bến phà Nam, hiện tượng bồi tụ này chỉ có ở hai giai đoạn gần đây nhất 1967-1987 và 1987-2001. Đoạn giáp ranh giữa xã Qưới Sơn và xã Tân Thạnh bồi tụ chỉ diễn ra ở giai đoạn 1954-1967 sau đó đường bờ trở lại ổn định. Trên đoạn bờ hai phía cửa Rạch Miễu chảy ra tới bến phà phía Nam hiện tượng bồi tụ chỉ có ở giai đoạn 1967-1987 còn nay đã ổn định. Xa hơn về phía Tây ở cồn Bốn Thôn thuộc xã Phú Túc có hiện tượng bồi tụ ở hai đầu cồn trong 2 giai đoạn 1954-1967 và 1967-1987 với tốc độ bồi khoảng 2-3m/năm. 3. Biến động rõ rệt nhất trong khu vực thành lập bản đồ diễn ra trên các cù lao nhỏ hoặc các bãi gần bờ phía Nam, trong đó bồi tụ là xu hướng trội. Giữa lòng sông có các cù lao và cồn bãi. Nếu ở thời điểm 1954 chỉ có 3 cù lao: cù lao Thới Sơn, cù lao Rồng (nay là cù lao xã Tân Long) và cù lao Tân Vinh (cù lao xã Tân Thạnh), thì đến nay đã thêm hai cồn khác. Lớn nhất là cồn (chưa rõ tên) thuộc hai xã Qưới Sơn và Tận Thạnh huyện Châu Thành tỉnh Bến Tre cách bến phà Nam khoảng 1 km về phía Đông. Cồn này được hình thành từ những năm 50 và đến nay vẫn tiếp tục bồi tụ về phía Đông với tốc độ bồi tụ nhanh nhất là ở giai đoạn 1967-1987, khoảng 10-15m/năm. Cồn Tân Mỹ thuộc xã Phú Túc huyện Châu Thành tỉnh Bến Tre chỉ mới được hình thành từ năm 1967. Tốc độ bồi tụ tại đây tương đối lớn, khoảng 30m/năm. Hiện quá trình bồi tụ vẫn đang tiếp diễn. Trong số ba cù lao đã hình thành từ trước, cù lao Thới Sơn có tính ổn định hơn cả. Tuy nhiên cũng diến ra một số biến động, cụ thể như sau: Khu vực ấp Thới Thuận có hiện tượng xói lở ở giai đoạn 1954-1967 nhưng không nhiều, nay đã ổn định. Phía đuôi cù lao thuộc ấp Thới Bình có hai khu vực có sự biến động: một ở phía Bắc có hiện tượng bồi và một ở phía Nam có hiện tượng xói lở đều ở trong giai đoạn 1967-1987, nhưng nay đã ổn định. Một dẻo bờ phía Tây Nam của cù lao này chạy dài khoảng hơn 1km cũng thuộc ấp Thới Bình có hiện tượng bồi tụ trong giai đoạn 1967-1987. Cù lao xã Tân Long thuộc thành phố Mỹ Tho có xu hướng xói lở rõ rệt ở cả hai đầu, đặc biệt là đoạn bờ phía Nam. Hiện tượng xói lở này diễn ra mạnh nhất ở giai đoạn 1967-1987 với tốc độ khoảng 5m/năm. Hiện nay xu hướng xói lở vấn còn đang tiếp diễn. Cù lao Tân Vinh (xã Tân Thạnh) thuộc huyện Châu Thành tỉnh Bến Tre nay đối diện với bền phà Nam có hiện tượng bồi tụ xảy ra suốt từ 1953 và cho đến nay quá trình này vẫn còn đang tiếp diễn. 3.5.2. Vị trí xây dựng cầu giao thông Rạch Miễu Từ các kết luận về biến động đường bờ sông Tiền tích hợp các lớp thông tin về giao thông, dân cư từ đó đề xuất một vị trí để xây dựng cầu. Vị trí dự định xây dựng cầu là đường đỏ trên bản đồ biến động . Trên khu vực sông Tiền sẽ có 3 vị trí được lựa chọn để xây cầu: Vị trí 1: Phía bờ Bắc (phía Tiền Giang) là trung tâm TP Mỹ Tho- phường 1 thành phố Mỹ Tho, qua cù lao xã Tân Phong. Phía bờ Nam thuộc ấp 1 của xã Qưới Sơn của tỉnh Bến Tre. Vị trí 2: Phía bờ Bắc thuộc ấp 4 (gần Quân y viện 120) xã Trung An tỉnh Tiền Giang, qua cù lao Tân Vinh. Phía bờ Nam là ấp 6 huyện Châu Thành tỉnh Bến Tre. Vị trí 3: Phía bờ Bắc thuộc xã Bình Đức ấp Tân Thuận tỉnh Tiền Giang qua cù lao thuộc ấp Thới Bình sang bờ Nam là ấp 1 thuộc xã An Khánh của tỉnh Bến Tre. Từ các kết luận về biến động đường bờ sông Tiền tích hợp các lớp thông tin về giao thông, dân cư từ đó đề xuất một vị trí tối ưu để xây dựng cầu. Vị trí tối ưu dự định xây dựng cầu là đường đỏ trên bản đồ biến động (vị trí 2) . Nhận xét về vị trí dự định xây dựng cầu Rạch Miễu (vị trí 2): - Đường bờ sông xung quanh vị trí 2 có tính ổn định trong suốt gần 50 năm qua. Sự biến động, chủ yếu theo xu hướng bồi tụ với tốc độ không lớn lắm (khoảng 1-3m/năm) diễn ra ở đoạn cách địa điểm dự kiến xây cầu xa hơn về phía thượng lưu khoảng 6-7 km ở cả hai bên bờ và về phía hạ lưu khoảng 2-5 km ở bờ Nam. Trên khu vực của vị trí 2 chỉ có hiện tượng bồi tụ không đáng kể (dưới 2m/năm) trong giai đoạn đầu từ 1954 đến 1967. - Đường bờ phía bờ Bắc ( phía Tiền Giang) hầu như không thay đổi và là dòng chảy chính của sông Tiền. Đường bờ phía Nam (phía Bến Tre) có hiện tượng các cồn, bãi phát triển ở cả hai đầu. Điều đó dẫn đến khả năng dòng chảy ở đây dần dần sẽ bị thu hẹp. Cù lao Thới Sơn, Cù lao Tân Vinh (xã Tân Thạnh) tuy có biến động nhưng lại ở xu hướng bồi tụ. - Tại khu vực của vị trí 2 có mạng lưới sông ngòi, kênh mương khá dày đặc. Các khu dân cư phân bố tập trung. Các khu dân cư nông thôn chiếm diện tích đáng kể với các miệt vườn rộng lớn. Trục đường giao thông chính ở phía bờ Bắc là quốc lộ 1A còn ở phía bờ Nam là quốc lộ 60, nối liền hai bờ là phà Rạch Miễu. Phía bờ Bắc có nhiều cơ sở kinh tế - xã hội (chế biến thực phẩm - thức ăn gia súc, kho bãi, cảng cá, bệnh viện, trường học...). Trên các cù lao và phía bờ Nam có các khu du lịch sinh thái vườn. Đất ở đây sử dụng chủ yếu cho kinh tế nông nghiệp và cho dịch vụ. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ Thông qua việc thực hiện, luận văn đã đạt được các mục tiêu đề ra và có thể rút ra một số kết luận và kiến nghị sau: Kết luận 1- Ảnh viễn thám đa thời gian với độ phân giải đa dạng là nguồn thông tin tốt giúp việc khảo sát sự ổn định của đường bờ sông, thông qua đó có thể lựa chọn vị trí đặt cầu. Đây cũng là một trong các ứng dụng mới của công nghệ viễn thám trong công tác giao thông vận tải. Trong khuôn khổ nghiên cứu của đề tài, việc đưa ra quy trình thành lập bản đồ hiện trạng đường bờ, bản đồ biến động đường bờ và quy trình xác định vị trí xây dựng cầu giao thông vượt sông đã thể hiện tính ưu việt không thể thay thế của sự kết hợp ứng dụng công nghệ viễn thám và GIS trong ứng dụng khoa học mới vào lĩnh vực của ngành giao thông vận tải. Trong tương lai, với sự phát triển không ngừng của kỹ thuật thu nhận và xử lý thông tin, kết hợp giữa viễn thám và hệ thông tin địa lý sẽ là một công cụ hữu hiệu trợ giúp ra quyết định có hiệu quả. 2- Các thông tin ảnh viễn thám thu chụp trong các thời kỳ khác nhau được chiết tách và đưa vào hệ thông tin địa lý (GIS) để phân tích cùng các thông tin bản đồ, thông tin thuộc tính khác. Kết quả của quá trình ứng dụng công nghệ viễn thám và GIS trong nhiên cứu biến động đường bờ sẽ giúp cho việc phân tích đánh giá quy luật biến đổi dòng chảy, quy luật bồi lở đường bờ sẽ đưa ra được các kết luận giúp cho việc định hướng xây dựng các công trình hợp lý và tìm ra được các biện pháp xử lý thích hợp để tránh những hiện tượng bất thường do biến động đường bờ sông gây ra. Đồng thời ứng dụng viễn thám và GIS giúp cho việc xác định vị trí xây cầu được thực hiện một cách nhanh chóng, tiết kiệm thời gian và kinh phí. 3- Phần mền ARCGIS được sử dụng cho việc chồng phủ và phân tích các lớp thông tin không gian để đánh giá biến động đường bờ qua các thời kỳ từ đó tìm ra một vị trí mà tại đó đường bờ ổn định lâu dài nhất. Tích hợp thông tin về đường bờ với các thông tin kinh tế, xã hội,… tìm vị trí tối ưu để xây dựng công trình cầu vượt sông. GIS đóng vai trò như là một công cụ hỗ trợ ra quyết định. Trong tương lai, với sự phát triển không ngừng của kỹ thuật thu nhận và xử lý thông tin, kết hợp giữa viễn thám và hệ thông tin địa lý sẽ là một công cụ hữu hiệu trợ giúp ra quyết định có hiệu quả. 4- Kết quả nghiên cứu cho thấy vị trí đặt cầu Rạch Miễu được đặt vào vị trí có độ ổn định đường bờ trong suốt 50 năm qua. Vị trí được lựa chọn còn nằm thuận lợi gần các khu dân cư tập trung nối liền được với quốc lộ 60. Với vị trí được lựa chọn cầu Rạch Miễu góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế xã hội hai tỉnh Tiền Giang và Bến Tre. Kiến nghị Ngày nay khi tư liệu ảnh viễn thám được thu chụp thường xuyên thì vẫn rất cần thiết lưu trữ các tư liệu bản đồ và ảnh viễn thám chụp các thời kỳ khác nhau các khu vực để sau này có thể sử dụng lại trong đánh giá biến động khi cần thiết. Quy trình và phương pháp lựa chọn để xác định vị trí đặt cầu cần được hoàn thiện và đề xuất sử dụng tư liệu viễn thám trong việc nghiên cứu chọn vị trí đặt cầu để các quyết định đưa ra có cơ sở khoa học, khách quan và hợp lý nhất. Hệ thống thông tin địa lý đang ngày càng phát triển và hoàn thiện, GIS đang được ứng dụng trong nghiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Tuy nhiên khi xây dựng một hệ thống GIS ta phải quyết định xem GIS sẽ được xây dựng theo mô hình ứng dụng nào, lộ trình và phương thức tổ chức thực hiện nào. Chỉ trên cơ sở đó mới quyết định xem GIS định xây dựng sẽ phải đảm đương các chức năng trợ giúp quyết định gì và cũng mới có thể có các quyết định về nội dung, cấu trúc các hợp phần còn lại của hệ thống cũng như cơ cấu tài chính cần đầu tư cho việc hình thành và phát triển hệ thống GIS. Với một xã hội có sự tham gia của người dân và quá trình quản lý thì sự đóng góp tri thức từ phía cộng đồng đang ngày càng trở nên quan trọng và càng ngày càng có vai trò không thể thiếu. TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu Tiếng Việt Phạm Văn Cự, “Xây dựng bản đồ địa mạo một vùng đồng bằng trên cơ sở phối hợp hệ xử lý ảnh số và hệ thông tin địa lý (trên thí dụ đồng bằng sông Hồng), Luận án PTSKH Địa Lý- Địa Chất -Bộ Giáo Dục và Đào Tạo- Trung tâm Khoa học Tự Nhiên và Công nghệ Quốc Gia - Hà Nội. Đặng Quang Chương (1972), “Giáo trình thủy văn công trình”, NXB Nông Nghiệp Hà Nội. Nguyễn Đình Dương, (1997), “Kỹ thuật viễn thám và hệ thống thông tin địa lý trong vấn đề đánh giá tác động môi trường ở Việt Nam”, Tuyển tập báo cáo tại hội thảo lần thứ nhất về đánh giá tác động môi trường- Trung tâm Khoa học tự nhiên và công nghệ quốc gia Hà Nội. Nguyễn Xuân Lâm (2001), “Viễn thám đại cương”, Tập bài giảng PowerPoint, Trung tâm Viễn thám Quốc gia. Nguyễn Xuân Lâm (2004), “Nghiên cứu ứng dụng phương pháp viễn thám và hệ thống thông tin địa lý phục vụ mục đích giám sát một số thành phần tài nguyên, môi trường tại các khu vực xây dựng công trình thủy điện”, Trung tâm Viễn thám Quốc gia. Nguyễn Sỹ Ngọc (2005) “ Nền và móng công trình cầu đường”, Nhà xuất bản Xây Dựng. Nguyễn Đình Nghiêm (2008), “Xói lở công trình cầu”, Nhà xuất bản Xây Dựng. Nguyễn Ngọc Thạch, Nguyễn Đình Hoè và NNK (1997), “ Viễn thám trong nghiên cứu tài nguyên và môi trường”, NXB KHKT - Hà Nội. Nguyễn Ngọc Thạch (2005), “ Cơ sở viễn thám”, NXB Nông Nghiệp Hà Nội. Vũ Anh Tuân (2004), “Nghiên cứu biến động hiện trạng lớp phủ thực vật và ảnh hưởng của nó tới quá trình xói mòn lưu vực sông Trà Khúc bằng phương pháp viễn thám và hệ thông tin địa lý”, Luận án TS Địa lý - Đại học Khoa Học Tự Nhiên Hà Nội. Nguyễn Xuân Trục, “Thiết kế đường ô tô (tâp 3)- công trình vượt sông”, Nhà xuất bản Giáo dục. Tài liệu Tiếng Anh Carole Crumley, “GIS and Remote Sensing for Archaeology Burgundy, France”, University of North Carolina at Chapel Hill. Green E.P., Mumby P.J., et al (1996), “A Review of Remote Sensing for the Assessment and Management of Tropical Coastal Resources”, Coastal Management, Vol. 24(1), pp. 1- 40. LuisM.Martiner and Samuel Rivera, (1965-1992), “Multitemporal analysis of deforestation in Honduras”, Rohaya Mamat&ShattriB.Mansor(1999), “ Remote Sensing and GIS for flood Prediction”, Dept of Civil Engineering, Faculty of Engineering, University Putra Malaysia. Ross S. Lunetta, Christopher D. Elvidge (1998), “Remote Sensing Change Detection – Environmental Monitoring Methods and Applications”, Ann Arbor Press, United States of America, p. 318. Joy Sanyal and Xi Xi Lu, “Application of GIS in flood hazard mapping: A case study of Gangetic WestBengal India”, Department for Geography, National University of Singapore.