Đề tài Vốn vay khẩn cấp: mặt khác của tín dụng vi mô

Ng©n hµng pt ch©u ¸ Tµi chÝnh cho ng−êi nghÌo Vèn vay khÈn cÊp: mÆt kh¸c cña tÝn dông vi m« Craig Churchill1 Chuyªn gia vÒ tµi chÝnh vi m« Ch−¬ng tr×nh Tµi chÝnh X héi Tæ chøc Lao ®éng Quèc tÕ Tµi chÝnh vi m« ®−îc biÕt ®Õn bëi nh÷ng ®ãng gãp gi¸ trÞ cña nã cho c«ng cuéc gi¶m nghÌo, vµ -ë møc ®é nhá h¬n- cho viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm. Nh÷ng kho¶n vay nhá t¹o thu nhËp gióp c¸c hé nghÌo cã nh÷ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt míi hoÆc më réng nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh nhá hiÖn cã cña m×nh2. Nh−ng vèn vay kinh doanh míi chØ ®¸p øng ®−îc mét nöa tiÒm lùc gi¶m nghÌo cña tÝn dông. Khi xem xÐt nhu cÇu cña nh÷ng hé nghÌo nhÊt, vèn vay khÈn cÊp cã vai trß t−¬ng ®−¬ng nÕu kh«ng ph¶i lµ quan träng h¬n so víi vèn vay kinh doanh gióp hä cã thÓ b×nh æn thu nhËp vµ tiªu dïng. ViÖc tho¸t ra khái c¶nh nghÌo víi sù hç trî cña tÝn dông s¶n xuÊt kinh doanh nhá rÊt chËm vµ kh«ng ®Òu. Ng−êi nghÌo kh«ng tho¸t khái c¶nh nghÌo chØ nhê mét hay 2 kho¶n vèn vay t¹o thu nhËp; thËm chÝ mét nguån vèn vay kinh doanh æn ®Þnh vÉn cã thÓ kh«ng ®ñ. BÊt kú mét t×nh tr¹ng c¶i thiÖn ®êi sèng nµo x¶y ra còng ®Òu mong manh vµ cã thÓ dÔ dµng bÞ ®¶o ng−îc bëi nh÷ng sù kiÖn bÊt ngê ¶nh h−ëng tíi thu nhËp, chi phÝ, hoÆc c¶ thu nhËp vµ chi phÝ cña c¸c hé gia ®×nh. Ngoµi nh÷ng yªu cÇu kh¸c, gi¶m nghÌo bÒn v÷ng cßn ®ßi hái mét sù tiÕp cËn l©u dµi tíi mét lo¹t dÞch vô tµi chÝnh – tiÕt kiÖm còng nh− tÝn dông, vµ cã thÓ c¶ dÞch vô chuyÓn tiÒn vµ b¶o hiÓm. Trong khi c¸c dÞch vô tiÕt kiÖm, b¶o hiÓm vµ chuyÓn tiÒn ®ang ngµy cµng ®−îc chó ý, thËt ng¹c nhiªn lµ cã rÊt Ýt tµi liÖu ®Ò cËp ®Õn mÆt kh¸c cña tÝn dông vi m«: ®ã lµ vèn vay khÈn cÊp. Bµi viÕt nµy cè g¾ng hiÖu chØnh sù thiÕu c©n b»ng trªn, tr−íc hÕt, qua viÖc gi¶i thÝch râ kh¸i 1 Bµi b¸o nµy ph¶n ¸nh nh÷ng ý kiÕn c¸ nh©n cña t¸c gi¶ vµ kh«ng ®¹i diÖn cho quan ®iÓm chÝnh thøc cña Tæ chøc Lao ®éng Quèc tÕ. T¸c gi¶ c¶m ¬n nh÷ng ý kiÕn vµ gîi ý rÊt cã Ých cña Patrick Daru, Nimal Fernando, Guillemette Jaffrin, Judith Sanderse vµ Peter van Rooij. 2 Trong mét vµi tr−êng hîp vèn vay “t¹o thu nhËp” vµ vèn vay “ho¹t ®éng kinh doanh nhá” kh¸ kh¸c nhau, nh−ng trong bµi viÕt nµy, 2 thuËt ng÷ cã thÓ dïng thay thÕ cho nhau. niÖm vèn vay khÈn cÊp lµ g×, sau ®ã sÏ gi¶i thÝch t¹i sao nhiÒu tæ chøc tµi chÝnh vi m« (TCTCVM) l¹i kh«ng cung cÊp dÞch vô nµy. TiÕp ®Õn, bµi viÕt sÏ ®−a ra t×nh huèng t¹i sao c¸c TCTCVM nªn cung cÊp lo¹i h×nh vèn vay khÈn cÊp. Cuèi cïng, bµi viÕt sÏ tr×nh bµy nh÷ng lùa chän kh¸c nhau ®Ó thiÕt kÕ s¶n phÈm vèn vay khÈn cÊp vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu cña lo¹i h×nh nµy. §Æc ®iÓm cña Vèn vay KhÈn cÊp Vèn vay khÈn cÊp lµm ng−êi ta nghÜ ngay ®Õn h×nh ¶nh cña bno lò, ®éng ®Êt vµ t¸i thiÕt sau chiÕn tranh. Bµi b¸o nµy kh«ng ®Þnh ®−a ra nh÷ng kh¸i niÖm nh− vËy vÒ thuËt ng÷ nµy. MÆc dï c¸c TCTCVM ch¾c ch¾n ph¶i cã kÕ ho¹ch dù phßng ®Ó ®èi phã víi thiªn tai (Brown vµ Nagarajan, 2000), bµi b¸o nµy tËp trung vµo mét kh¸i niÖm thùc tÕ h¬n: ®ã lµ nh÷ng kho¶n vèn vay gióp ng−êi cã thu nhËp thÊp gi¶i quyÕt nh÷ng rñi ro riªng nh− èm ®au, ng−êi th©n mÊt, vµ nh÷ng nhu cÇu tiÒn mÆt cÊp thiÕt vµ bÊt ngê kh¸c. Môc ®Ých ®Çu tiªn cña lo¹i h×nh vèn vay nµy lµ gióp c¸c hé gia ®×nh gi¶i quyÕt æn tho¶ nhu cÇu tiÒn mÆt t¹m thêi ®Ó viÖc tiªu dïng cña hä ®ì phô thuéc vµo thu nhËp trong thêi h¹n ng¾n. Trong hoµn c¶nh ®ã, ®Æc ®iÓm chÝnh cña vèn vay khÈn cÊp, nh− bµi b¸o nµy ®−a ra, lµ: mét kho¶n tiÒn nhá ng−êi vay ®−îc nhËn ngay lËp tøc vµ thanh to¸n l¹i trong mét thêi h¹n kh¸ ng¾n. Trong thùc tÕ, “vèn vay khÈn cÊp” nh− thÕ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm gièng nh− vèn vay tiªu dïng vµ thùc chÊt cã thÓ ®−îc dïng cho nhiÒu môc ®Ých. HoÆc, ng−îc l¹i, nh÷ng kho¶n vay kh«ng cã chñ ®Þnh dïng trong nh÷ng tr−êng hîp khÈn cÊp còng cã thÓ dïng ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng tr−êng hîp ®ã. Do ®ã, bµi viÕt nµy coi bÊt kú kho¶n vèn vay nµo ®¸p øng nhu cÇu vay ngay lËp tøc mét kho¶n tiÒn nhá lµ vèn vay khÈn cÊp, lo¹i h×nh nµy gåm c¶ vèn vay b¶o ®¶m b»ng l−¬ng, vèn vay cÇm cè, vµ vèn vay tõ tµi kho¶n néi bé cña ng©n hµng lµng xn hoÆc tõ nhãm tù cøu (self-help group). V× sao c¸c TCTCVM kh«ng cung cÊp Vèn vay KhÈn cÊp. HÇu hÕt c¸c TCTCVM coi c¸c lo¹i h×nh vèn vay kh«ng nh»m môc ®Ých t¹o thu nhËp lµ c¸c vèn vay "kh«ng sinh lîi". C¸c TCTCVM th−êng Ýt ®−a ra nh÷ng lo¹i h×nh vèn vay nµy v× nhiÒu lý do. Lý do phæ biÕn nhÊt lµ rñi ro tÝn dông g¾n víi nh÷ng lo¹i vèn vay kh«ng t¹o thu nhËp. L« gÝc nµy gi¶ ®Þnh lµ c¸c hé gia ®×nh sÏ kh«ng thÓ tr¶ l¹i vèn ®−îc trõ phi vèn vay ®−îc dïng ®Ó t¹o thªm doanh thu. NiÒm tin nµy kh«ng cã c¬ së. RÊt nhiÒu ng−êi vay cña b¹n bÌ, gia ®×nh vµ nh÷ng ng−êi cho vay lni – cã thÓ ph¶i vay víi nh÷ng ®iÒu kiÖn phi lý – vµ vÉn cã thÓ t×m c¸ch ®Ó tr¶ nî. Bªn c¹nh ®ã, trªn thùc tÕ nhiÒu kh¸ch hµng vÉn kh«ng sö dông toµn bé kho¶n vay t¹o thu nhËp cña hä cho nh÷ng môc ®Ých s¶n xuÊt, vµ ¶nh h−ëng ng−îc l¹i ®èi víi chÊt l−îng vèn ®Çu t− lµ kh«ng ®¸ng kÓ.3 Mét sè TCTCVM nhËn ra r»ng kh¸ch hµng cÇn vèn vay khÈn cÊp nh−ng hÖ thèng cÊp ph¸t cña tæ chøc kh«ng cã xu h−íng cung cÊp nh÷ng lo¹i h×nh vèn vay ®ã. §Ó cung cÊp nh÷ng vèn vay tøc thêi vµ Ýt thñ tôc phiÒn hµ, nh÷ng quyÕt ®Þnh tÝn dông cÇn ®−îc thùc hiÖn ë cÊp ®é gÇn víi kh¸ch hµng, ®ßi hái mét hÖ thèng cÊp ph¸t t¹i thùc ®Þa cã quyÒn phª duyÖt cho vay. Mét sè 3 Mét sè TCTCVM lËp luËn lµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ thanh to¸n lµ do kh¸ch hµng sö dông vèn kh«ng v× môc ®Ých s¶n xuÊt. Mét c¸ch gi¶i thÝch kh¸c lµ nh÷ng vÊn ®Ò kh«ng th−êng xuyªn ®ã cã thÓ xuÊt ph¸t tõ sù kh«ng phï hîp gi÷a s¶n phÈm vµ viÖc sö dông, vµ tõ thùc tÕ lµ nh÷ng quyÕt ®Þnh cho vay tÝn dông dùa trªn tiÒn sö thanh to¸n chø kh«ng dùa trªn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña kh¸ch hµng. TCTCVM, ®Æc biÖt lµ nh÷ng tæ chøc ho¹t ®éng t¹i vïng n«ng th«n, thÊy khã vµ tèn kÐm khi ¸p dông kªnh cÊp ph¸t hiÖn cã ®Ó cung cÊp lo¹i h×nh dÞch vô nµy. Vèn vay khÈn cÊp còng th−êng lµ vèn vay cÊp cho c¸ nh©n; ®iÒu nµy cã thÓ kh«ng ®ång bé víi c¸c ph−¬ng ph¸p cÊp theo nhãm. H¬n n÷a, ®Ó qu¶n lý ®−îc rñi ro tÝn dông, mét sè TCTCVM kh«ng cho phÐp kh¸ch hµng cïng mét lóc cã qu¸ mét kho¶n vay. T¹i mét sè n−íc, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, nh÷ng ng−êi kh«ng ®¸nh gi¸ cao vai trß quan träng cña vèn vay khÈn cÊp, ®n ng¨n c¶n c¸c TCTCVM cho vay vèn kh«ng cã tÝnh n¨ng t¹o thu nhËp. Cã mét quan niÖm phæ biÕn lµ vèn vay tiªu dïng kh«ng tèt, lµm cho nî nÇn chång chÊt qua viÖc khuyÕn khÝch ng−êi ta tiªu tiÒn v−ît qu¸ kh¶ n¨ng cña hä. Do vèn vay tiªu dïng vµ vèn vay khÈn cÊp cã chung mét sè ®Æc ®iÓm, vèn vay khÈn cÊp còng ph¶i chÞu nh÷ng ®Þnh kiÕn vèn dµnh cho vèn vay tiªu dïng. MÆc dï nî chång chÊt lµ th¸ch thøc lín, nh−ng kh«ng nªn v× thÕ mµ ng¨n c¶n ng−êi nghÌo tiÕp cËn tíi mét dÞch vô tµi chÝnh gi¶m nghÌo quan träng. T¹i sao c¸c TCTCVM nªn cung cÊp Vèn vay khÈn cÊp. Sù thiªn vÞ ®èi víi vèn vay t¹o thu nhËp vµ ®Þnh kiÕn ®èi víi vèn vay tiªu dïng cho thÊy, mét sè nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ nh÷ng ng−êi thùc hµnh trong lÜnh vùc tµi chÝnh vi m« míi chØ nh×n thÊy mét nöa bøc tranh tÝn dông vi m«. Thùc chÊt, viÖc cÊp vèn vay khÈn cÊp cã thÓ thùc sù cã Ých cho kh¸ch hµng còng nh− TCTCVM. §èi víi kh¸ch hµng, kh«ng thÓ xo¸ bá t×nh tr¹ng dÔ bÞ tæn th−¬ng cña c¸c hé cã thu nhËp thÊp chØ th«ng qua viÖc tiÕp cËn vèn vay t¹o thu nhËp. MÆc dï vèn vay kinh doanh nhá cã thÓ gióp hé nghÌo gi¶m ®−îc t×nh tr¹ng dÔ bÞ tæn th−¬ng cña m×nh qua viÖc t¨ng thu nhËp vµ tµi s¶n, nh−ng ®ã kh«ng ph¶i lµ ph−¬ng tiÖn h÷u hiÖu ®Ó qu¶n lý rñi ro. Møc vay, thêi h¹n vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®−îc vay (vÝ dô: b¶o lnnh theo nhãm, tham gia sinh ho¹t hµng tuÇn tr−íc khi nhËn vèn, tiÕt kiÖm b¾t buéc) lµm cho hÇu hÕt vèn vay kinh doanh nhá kh«ng phï hîp ®Ó gi¶i quyÕt nhu cÇu tiÒn mÆt trong thêi gian ng¾n cña hé gia ®×nh. C¸c hé nghÌo ®−îc vay vèn kinh doanh nhá vÉn rÊt dÔ bÞ tæn th−¬ng tr−íc mét lo¹t søc Ðp vÒ kinh tÕ. Mét sè rñi ro gãp phÇn lµm t¨ng c¸c chi phÝ bÊt ngê cña hé gia ®×nh nh− söa l¹i ng«i nhµ bÞ háng, chi phÝ ®¸m ma, hay ®i th¨m ng−êi th©n èm. Nh÷ng rñi ro kh¸c nh− thÊt nghiÖp t¹m thêi, vËt nu«i chÕt, hoÆc tµi s¶n lµm ra bÞ mÊt trém, lµm gi¶m thu nhËp dù tÝnh. Mét sè rñi ro võa lµm t¨ng chi phÝ võa lµm gi¶m thu nhËp, nh− viÖc mét lao ®éng chÝnh trong nhµ bÞ èm hoÆc chÕt. Do vËy, vèn vay khÈn cÊp lµ phÇn bæ xung cã gi¸ trÞ cho vèn vay kinh doanh nhá, t¹o c¬ së an toµn cho c¸c hé gia ®×nh cã thu nhËp thÊp chèng l¹i ®−îc nh÷ng ¸p lùc tiªu cùc cña søc Ðp kinh tÕ, nh− tr×nh bµy ë S¬ ®å 1. MÆc dï lËp luËn ®Ó cung cÊp vèn vay khÈn cÊp xuÊt ph¸t tõ mét lý do hÕt søc thuyÕt phôc lµ gi¶m t×nh tr¹ng dÔ bÞ tæn th−¬ng, lËp luËn nµy cµng ®−îc cñng cè thªm bëi mét thùc tÕ lµ c¸c hé vay cã thÓ dïng vèn vay khÈn cÊp vµo nh÷ng môc ®Ých kh¸c, trong ®ã cã c¶ môc ®Ých s¶n xuÊt kinh doanh. §−îc vay nhanh mét kho¶n tiÒn gióp cho ng−êi lµm kinh doanh nhá chíp ®−îc mét c¬ héi thÞ tr−êng. ViÖc sö dông vèn vay cho nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau cã thÓ bÞ mét sè nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch chØ trÝch, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng−êi muèn ng¨n c¶n chñ nghÜa tiªu dïng. Nh−ng t¹i sao viÖc mét sè ng−êi vay dïng vèn vay ®Ó mua ®µi hay lß n−íng l¹i lµ xÊu, nÕu nh− hä cã thÓ thanh to¸n kho¶n vèn vay ®ã? ThËm chÝ, nÕu cã thÓ lËp luËn r»ng viÖc ®ã lµ xÊu ®i ch¨ng n÷a, liÖu cã chÝnh ®¸ng kh«ng khi ng¨n c¶n ng−êi vay tiÕp cËn vèn vay khÈn cÊp chØ v× ai ®ã muèn h¹n chÕ viÖc chi tiªu cña ng−êi tiªu dïng? §èi víi TCTCVM, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm vèn vay cã thÓ më réng thÞ tr−êng cña tæ chøc. Kh«ng ph¶i tÊt c¶ ng−êi nghÌo ®Òu tù t¹o ®−îc viÖc lµm cho m×nh hoÆc muèn cã vèn vay t¹o thu nhËp, bëi vËy, viÖc cung cÊp vèn vay kh«ng mang tÝnh t¹o thu nhËp cã thÓ më réng ¶nh h−ëng cña TCTCVM v× nã cho phÐp tæ chøc ®ã phôc vô toµn bé céng ®ång cã thu nhËp thÊp. NÕu tæ chøc phôc vô mét thÞ tr−êng réng h¬n, th× mét s¶n phÈm vèn vay khÈn cÊp còng lµm ®a d¹ng ho¸ rñi ro tÝn dông cña TCTCVM. ViÖc cung cÊp thªm vèn vay khÈn cÊp cho nh÷ng kh¸ch hµng hiÖn cã gióp tæ chøc t¨ng d− nî b×nh qu©n trªn mçi kh¸ch hµng, do ®ã lµm t¨ng lîi nhuËn b×nh qu©n trªn mçi kh¸ch hµng -víi ®iÒu kiÖn ph¶i kiÓm so¸t rñi ro tèt- bëi tæ chøc kh«ng ph¶i tèn thªm chi phÝ ®Ó thu hót thªm kh¸ch hµng. Qua viÖc gióp kh¸ch hµng nhanh chãng vµo nh÷ng thêi ®iÓm cÇn thiÕt, TCTCVM cã kh¶ n¨ng t¨ng c−êng lßng trung thµnh cña kh¸ch hµng. MÆc dï nhiÒu TCTCVM quan t©m tíi viÖc ph¸t triÓn dÞch vô tiÕt kiÖm vµ b¶o hiÓm ®Ó gióp kh¸ch hµng xö trÝ rñi ro gia ®×nh vµ rñi ro kinh doanh – vµ ®ã còng lµ ®iÒu nªn lµm – mét s¶n phÈm vèn vay khÈn cÊp cã thÓ lµ dÞch vô dÔ ph¸t triÓn h¬n ®èi víi nhiÒu tæ chøc, ®Æc biÖt lµ c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ (TCPCP). §iÓn h×nh, c¸c TCPCP vÒ tÝn dông vi m« bÞ h¹n chÕ huy ®éng tiÒn göi vµ chØ ®ù¬c cung cÊp lo¹i h×nh b¶o hiÓm víi vai trß nh− mét ®¹i lý cho mét c«ng ty b¶o hiÓm. Tuy nhiªn viÖc cung cÊp vèn vay khÈn cÊp phï hîp víi kh¶ n¨ng chÝnh cña c¸c TCPCP vÒ tÝn dông vi m« -nghÜa lµ cung cÊp lo¹i h×nh vèn vay kinh doanh nhá- vµ bëi vËy nã kh«ng ®ßi hái nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n vÒ hÖ thèng vµ nh©n lùc cña tæ chøc. TCTCVM ®ang x©y dùng ph−¬ng ph¸p cÊp ph¸t vèn vay khÈn cÊp cã thÓ häc hái mét vµi ®iÒu vÒ tÝnh linh ho¹t, cã thÓ g©y ¶nh h−ëng tÝch cùc tíi viÖc thiÕt kÕ c¸c s¶n phÈm tÝn dông vi m« kh¸c. NÕu cã nh÷ng c¶i thiÖn nh− vËy, mét c©u hái thÝch ®¸ng sÏ n¶y sinh: liÖu cã cÇn thiÕt ph¶i ®−a ra nhiÒu s¶n phÈm vèn vay hay tèt h¬n lµ chØ cã mét lo¹i h×nh vèn vay linh ho¹t cã thÓ sö dông cho nhiÒu môc ®Ých? C¸c TCTCVM ch¾c ch¾n cÇn thËn träng ®èi víi viÖc ®−a ra qu¸ nhiÒu s¶n phÈm, cã thÓ g©y nhÇm lÉn ®¸ng kÓ cho kh¸ch hµng lÉn nh©n viªn. Tuy nhiªn cã mét sè −u ®iÓm trong viÖc duy tr× tÝnh chuyªn m«n ho¸ cña s¶n phÈm ë møc ®é nµo ®ã, ch¼ng h¹n: S¬ ®å 1. TÝn dông kinh doanh nhá vµ Vèn vay KhÈn cÊp: Hai mÆt cña cïng mét §ång tiÒn xu Vèn vay kinh doanh nhá t¨ng thu nhËp hé gia ®×nh Vèn vay KhÈn cÊp gi¶m ¶nh h−ëng cña rñi ro • TiÕp thÞ cã thÓ hiÖu qu¶ h¬n nÕu tæ chøc ®−a ra mét th«ng ®iÖp cô thÓ. Gi¶ thiÕt lµ th«ng ®iÖp ®ã ®¸p øng mét nhu cÇu hay së thÝch ®n ®−îc x¸c ®Þnh cña kh¸ch hµng, qu¶ng c¸o vÒ vèn vay x©y dùng nhµ ë hay vèn vay khÈn cÊp ch¼ng h¹n sÏ tèt h¬n lµ giíi thiÖu vÒ mét vèn vay ®a môc ®Ých. • §µo t¹o nh©n viªn cã thÓ kh¸c víi ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o vÒ vèn vay sö dông cho nhiÒu môc ®Ých. Nh÷ng s¶n phÈm phøc t¹p nh− vèn vay nhµ ë hay vèn vay kinh doanh cÇn nh÷ng nh©n viªn giµu kinh nghiÖm vµ ®−îc tr¶ l−¬ng cao h¬n, trong khi nh÷ng nh©n viªn ®−îc tr¶ thÊp h¬n cã thÓ qu¶n lý nh÷ng s¶n phÈm ®¬n gi¶n. • KiÓm so¸t rñi ro vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®−îc vay vèn rÊt kh¸c nhau tuú theo môc ®Ýcíngö dông vèn vay. Mét kho¶n vèn vay khÈn cÊp cã thÓ chØ yªu cÇu mét sè thñ tôc giÊy tê hoÆc thÈm ®Þnh ®¬n gi¶n, trong khi vèn vay kinh doanh nhá l¹i cã thÓ ®ßi hái mét kÕ ho¹ch kinh doanh vµ b¸o c¸o tµi chÝnh. • Gi¸m s¸t mèi liªn quan gi÷a môc ®Ých vèn vay vµ chÊt l−îng ®Çu t− vèn lµ mét b−íc quan träng trong hÖ thèng qu¶n lý rñi ro cña TCTCVM. Gi¸m s¸t gióp n©ng cao ®−îc chÊt l−îng cña toµn bé danh môc vèn, mÆc dï kh¶ n¨ng cã nh÷ng thµnh phÇn cô thÓ m¾c ph¶i nh÷ng vÊn ®Ò tr¶ vÒ nî qu¸ h¹n. Chuyªn m«n ho¸ s¶n phÈm gióp c¸c TCTCVM ph¸t hiÖn ra nh÷ng vÊn ®Ò ®ã vµ tiÕn hµnh ®iÒu chØnh cÇn thiÕt. Khi nµo TÝn dông lµ Sù lùa chän §óng Cïng víi tiÕt kiÖm vµ b¶o hiÓm, vèn vay khÈn cÊp lµ mét trong ba lo¹i h×nh dÞch vô tµi chÝnh qu¶n lý rñi ro gióp hé gia ®×nh cã thu nhËp thÊp gi¶i quyÕt nh÷ng søc Ðp vÒ kinh tÕ. Nãi chung, tiÕt kiÖm lµ lo¹i h×nh linh ho¹t vµ Ýt tèn kÐm nhÊt. Mét ®iÒu lý t−ëng, tiÕt kiÖm lµ lùa chän ®−îc −a nhÊt ®èi víi nh÷ng chi tiªu ®n biÕt tr−íc nh− häc phÝ vµ nh÷ng dÞp lÔ tÕt. B¶o hiÓm lµ lo¹i h×nh thÝch hîp nhÊt ®èi víi nh÷ng chi tiªu lín h¬n ph¸t sinh tõ nh÷ng rñi ro Ýt cã kh¶ n¨ng x¶y ra h¬n. §Ó chøc n¨ng chia xÎ rñi ro cña b¶o hiÓm ph¸t huy t¸c dông, nh÷ng ng−êi cã hîp ®ång b¶o hiÓm ph¶i ng¨n ngõa rñi ro x¶y ra (Brown vµ Churchill, 1999). Mét vèn vay khÈn cÊp cã thÓ phï hîp ®Ó trang tr¶i nh÷ng søc Ðp vÒ kinh tÕ trong tr−êng hîp ai ®ã ch−a gom ®−îc ®ñ vèn tiÕt kiÖm hoÆc kh«ng muèn chi tiªu vµo sè tiÒn tiÕt kiÖm, vµ ®èi víi nh÷ng rñi ro kh«ng ®−îc b¶o hiÓm trang tr¶i hoÆc kh«ng trang tr¶i ®ñ. Thu nhËp kh«ng th−êng xuyªn lµm cho viÖc tiÕt kiÖm trë nªn khã kh¨n, nh−ng nã còng khiÕn cho c¸c kho¶n tiÕt kiÖm trë nªn quan träng h¬n ®Ó cã chç dùa cho nh÷ng tuÇn vµ th¸ng cã Ýt hoÆc kh«ng cã thu nhËp. Vèn vay khÈn cÊp cã thÓ gióp lÊp kÝn kho¶ng trèng thu nhËp nµy, gi¶m nhu cÇu b¸n th¸o ®å ®¹c trong lóc tóng quÉn – nghÜa lµ b¸n tµi s¶n ®Ó cã tiÒn ngay, th−êng lµ víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ thÞ tr−êng – b»ng viÖc gióp ng−êi d©n vay m−în dùa vµo thu S¬ ®å 2. §èi phã víi nh÷ng ¸p lùc Kinh tÕ Rñi ro ¶nh h−ëng ChiÕn l−îc gi¶i quyÕt Gi¶m thu nhËp Gi¶m tiªu dïng Rót tiÕt kiÖm ¸p lùc kinh tÕ T¨ng chi phÝ T×m kiÕm vèn vay khÈn cÊp nhËp trong t−¬ng lai. Tuy nhiªn, tÝn dông chØ lµ mét gi¶i ph¸p cã thÓ thùc thi, nÕu nh÷ng ng−êi vay tiÒm n¨ng cã thÓ thuyÕt phôc ®−îc ng−êi cho vay lµ tíi ®©y hä sÏ (i) cã thu nhËp ®Ó thanh to¸n vèn vay, vµ (ii) sÏ cã ®Çy ®ñ vËt b¶o ®¶m ®Ó b¶o lnnh cho kho¶n vay. ViÖc lùa chän gi÷a tiÕt kiÖm vµ vay vèn ph¶i phô thuéc mét phÇn vµo viÖc liÖu nh÷ng søc Ðp kinh tÕ sÏ lµm gi¶m thu nhËp hay t¨ng chi phÝ ë møc trung h¹n, nh− tr×nh bµy trong S¬ ®å 2. VÝ dô, h¹n h¸n lµm gi¶m thu nhËp t−¬ng tù nh− mét ng−êi lµm kinh doanh nhá gÆp ph¶i c¸c ®iÒu kiÖn thÞ tr−êng kh«ng thuËn lîi. Trong c¶ 2 tr−êng hîp, ph−¬ng ph¸p ®èi phã thÝch hîp sÏ lµ gi¶m tiªu thô vµ/hoÆc rót tiÕt kiÖm. TÝn dông lµ mét chiÕn l−îc kh«ng phï hîp trong tr−êng hîp nµy v× viÖc gi¶m thu nhËp dù tÝnh trong nh÷ng th¸ng tíi còng cã nghÜa lµ vèn vay khã thanh to¸n ®−îc. Mét TCTCVM ph¶i tr¸nh cÊp vèn vay trong nh÷ng tr−êng hîp nµy; nã cã thÓ lµm t×nh tr¹ng cña ng−êi vay tåi tÖ h¬n bëi hä khã tr¸nh khái viÖc tr¶ vèn chËm, dÉn ®Õn mÊt kh¶ n¨ng vay vèn trong t−¬ng lai. Khi quyÕt ®Þnh lùa chän gi÷a tiÕt kiÖm vµ tÝn dông, ®iÒu quan träng lµ ph¶i c©n nh¾c xem liÖu nh÷ng søc Ðp vÒ kinh tÕ sÏ t¹o ra nhu cÇu t¹m thêi vÒ tiÒn mÆt, hay t¹o ra mét nhu cÇu l©u dµi vµ cã tÝnh hÖ thèng. Mét søc Ðp vÒ kinh tÕ kÐo dµi, ch¼ng h¹n nh− ng−êi lao ®éng chÝnh bÞ chÕt, kh«ng thÓ dÔ dµng v−ît qua chØ víi mét kho¶n vay nhá vµ ng¾n h¹n. MÆt kh¸c, nÕu mét sù viÖc bÊt ngê tèn kÐm mét kho¶n chi phÝ nh−ng kh«ng ¶nh h−ëng tíi tæng thu nhËp, th× mét kho¶n vèn vay khÈn cÊp cã thÓ lµ mét gi¶i ph¸p hîp lý. Ch¼ng h¹n nh− chi phÝ tang lÔ cho con lµ mét kho¶n chi phÝ kh«ng l−êng tr−íc nh−ng kh«ng ¶nh h−ëng tíi thu nhËp (trõ phi ®øa trÎ ®ã còng lµm ra tiÒn). V× vËy, thay v× rót kho¶n tiÕt kiÖm cã thÓ ®Ó dµnh phßng khi thu nhËp cña gia ®×nh bÞ gi¶m sót do ho¹n n¹n, mét kho¶n vèn vay khÈn cÊp ®Ó trang tr¶i chi phÝ ph¸t sinh cã thÓ lµ mét gi¶i ph¸p thÝch hîp. Cã tr−êng hîp h¬i kh¸c víi l« gÝc nµy, khi viÖc sö dông tiÒn tiÕt kiÖm ®ång nghÜa víi viÖc b¸n tµi s¶n s¶n xuÊt. NÕu chiÕn l−îc tiÕt kiÖm ban ®Çu cña mét ng−êi lµ t¸i ®Çu t− vµo viÖc kinh doanh nhá cña hä, th× viÖc rót tiÕt kiÖm cã thÓ lµm gi¶m doanh thu. Trong tr−êng hîp nµy, mét kho¶n vay cã thÓ gióp hé gia ®×nh tèt h¬n lµ viÖc b¸n tµi s¶n s¶n xuÊt kinh doanh. ThiÕt kÕ Vèn vay KhÈn cÊp Ba vÊn ®Ò cÇn ®Æc biÖt quan t©m trong viÖc thiÕt kÕ vèn vay khÈn cÊp – lni suÊt, rñi ro vèn vay, vµ ph−¬ng ph¸p cÊp ph¸t, ®−îc tr×nh bµy sau ®©y: Li suÊt Lni suÊt lµ vÊn ®Ò ®¬n gi¶n nhÊt trong 3 vÊn ®Ò. Mét sè TCTCVM cã thÓ cã xu h−íng cÊp vèn vay khÈn cÊp víi lni suÊt thÊp h¬n lni suÊt cña c¸c s¶n phÈm tÝn dông kh¸c bëi nh÷ng kh¸ch hµng cÇn lo¹i h×nh vèn vay nµy ®ang ph¶i ®èi mÆt víi khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. Xu h−íng nµy nªn tr¸nh bëi vèn vay víi lni suÊt gi¶m sÏ t¹o ra mét nhu cÇu rÊt lín cho c¸c tr−êng hîp khÈn cÊp gi¶. Trªn thùc tÕ, cã thÓ lËp luËn lµ rñi ro vµ nh÷ng chi phÝ giao dÞch ph¸t sinh ®èi víi c¸c kho¶n vay nhá vµ ng¾n h¹n lµ nh÷ng lý do chÝnh ®¸ng khiÕn cho lni suÊt vèn vay nµy cao h¬n lni suÊt vèn vay t¹o thu nhËp. Thªm n÷a, nÕu TCTCVM muèn c¸c kho¶n vay ®−îc dïng cho nh÷ng tr−êng hîp khÈn cÊp thùc sù chø kh«ng ph¶i cho môc ®Ých tiªu dïng, th× lni suÊt cao h¬n cã thÓ gãp phÇn gi¶i quyÕt môc tiªu nµy. KiÓm so¸t rñi ro tÝn dông Mét s¶n phÈm vèn vay khÈn cÊp cÇn øng phã ®−îc nh÷ng khñng ho¶ng mµ kh«ng lµm kh¸ch hµng m¾c nî chång chÊt, vµ kh«ng lµm gi¶m chÊt l−îng vèn cho vay cña TCTCVM. Mét TCTCVM cã thÓ sö dông mét sè ph−¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó kiÓm so¸t rñi ro tÝn dông cña vèn vay khÈn cÊp. Mét ph−¬ng ph¸p chung nhÊt ®èi víi c¸c TCTCVM lµ dùa vµo tiÒn sö tÝn dông cña kh¸ch hµng ®Ó thay cho thÕ chÊp. Ng−êi vay nµo ®n thanh to¸n mét sè kho¶n vay mµ kh«ng cã tiÒn sö tr¶ chËm sÏ ®−îc quyÒn vay vèn bæ sung – mµ kh«ng bÞ thÈm vÊn, víi ®iÒu kiÖn kho¶n vay bæ sung thÊp h¬n mét møc ®n ®−îc quy ®Þnh tr−íc. Nh− vÝ dô tr×nh bµy ë Khung 1, Financiera Calpia ë El Salvador cã mét hÖ thèng xÕp h¹ng kh¸ch hµng dùa theo tiÒn sö thanh to¸n. Kh¸ch hµng víi møc xÕp h¹ng tèt nhÊt sÏ ®−îc vay nh÷ng kho¶n nhá vµ ng¾n h¹n ®ång thêi víi nh÷ng kho¶n vay kinh doanh nhá. T−¬ng tù, ë Philipin vèn vay ®a môc ®Ých cña ng©n hµng CARD ®−îc cÊp song song cho nh÷ng kh¸ch hµng hiÖn t¹i cã lÞch sö thanh to¸n ®óng h¹n. TÝnh l«gic cña ph−¬ng ph¸p kiÓm so¸t rñi ro tÝn dông nµy lµ dÞch vô ®ã rÊt cã lîi khiÕn kh¸ch hµng cè g¾ng duy tr× tiÕng t¨m tèt cña m×nh ®Ó t−¬ng lai sÏ ®−îc vay vèn vay khÈn cÊp (vµ c¶ vèn vay kinh doanh nhá.) Bªn c¹nh viÖc ®¬n gi¶n thñ tôc hµnh chÝnh, −u ®iÓm lín nhÊt cña ph−¬ng ph¸p tiÒn sö tÝn dông lµ nã khuyÕn khÝch lßng trung thµnh cao cña kh¸ch hµng: th−ëng Khung 1: DÞch vô ®−îc −a thÝch ë Calpi¸ Financiera Calpi¸, mét TCTCVM ë El Salvador, cã hÖ thèng xÕp h¹ng kh¸ch hµng, t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng kh¸ch hµng tèt nhÊt cña m×nh tiÕp cËn ®−îc tíi nh÷ng dÞch vô −a thÝch. HÖ thèng xÕp h¹ng gåm c¸c chØ sè vÒ ®Þnh l−îng vµ ®Þnh tÝnh theo thang ®iÓm tõ 1 ®Õn 5. Ph−¬ng ph¸p ®Þnh l−îng dùa trªn sè ngµy tr¶ chËm trung b×nh; nh÷ng kh¸ch hµng nµo cã trung b×nh d−íi 3 ngµy tr¶ chËm nhËn ®−îc xÕp h¹ng xuÊt s¾c (1), ai cã tõ 3 ®Õn 5 ngµy sÏ ®−îc xÕp h¹ng tèt (2). Còng dùa theo thang ®iÓm ®ã, c¸n bé tÝn dông xÕp h¹ng kh¸ch hµng dùa theo tinh thÇn céng t¸c cña hä. Bëi vËy, nÕu mét kh¸ch hµng bÞ lì mét lÇn tr¶ bëi lý do chÝnh ®¸ng nh− ng−êi th©n chÕt, viÖc xÕp h¹ng cña c¸n bé tÝn dông cã thÓ ®¶m b¶o lµ ng−êi vay ®ã bÞ ph¹t kh«ng qu¸ nÆng. Nh÷ng kh¸ch hµng ®−îc xÕp h¹ng 1 hoÆc 2 ®èi víi mét vµi lÇn vay lo¹i h×nh vèn tiªu chuÈn, lµ vèn vay kinh doanh nhá, sÏ ®−îc vay nh÷ng s¶n phÈm −a thÝch lÇn hai, gåm vèn vay mïa vô vµ tÝn dông tù ®éng. Vèn vay mïa vô lµ vèn vay s¶n xuÊt ng¾n h¹n nh»m ®¸p øng nhu cÇu vèn l−u ®éng trong nh÷ng thêi kú cao ®iÓm, tuy nhiªn còng cã thÓ dïng cho nh÷ng môc ®Ých khÈn cÊp. Vèn nµy ®−îc cÊp ®ång thêi cïng víi vèn vay kinh doanh nhá cho nh÷ng kh¸ch hµng ®−îc xÕp h¹ng 1 cho kho¶n vay tr−íc ®ã vµ ch−a tõng bÞ xÕp qu¸ h¹ng 2 ®èi víi bÊt kú kho¶n vay nµo. TÝn dông tù ®éng cña Calpia t−¬ng tù nh− mét h¹n møc tÝn dông, nh−ng kh¸c ë chç, mçi lÇn kh¸ch hµng vay tiÒn trong h¹n møc tÝn dông, hä l¹i ký mét khÕ −íc vay vèn riªng. §Ó cã lo¹i h×nh tÝn dông tù ®éng, kh¸ch hµng ph¶i thanh to¸n 3 kho¶n vèn vay tiªu chuÈn víi møc xÕp h¹ng 1 hoÆc duy tr× møc xÕp h¹ng 1 trong vßng 12 th¸ng. Khi hä ®n cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp cËn tÝn dông tù ®éng, kh¸ch hµng sÏ nhËn ®−îc giÊy chøng nhËn “Kh¸ch hµng ¦u tiªn” vµ c¸n bé tÝn dông sÏ tiÕn hµnh ph©n tÝch chi tiÕt t×nh h×nh kinh doanh ®Ó ®−a ra h¹n møc tÝn dông. Møc lni suÊt cña tÝn dông tù ®éng còng thÊp h¬n so víi lni suÊt cña c¸c s¶n phÈm vèn vay tiªu chuÈn ®Ó khuyÕn khÝch kh¸ch hµng vµ ®éng viªn lßng trung thµnh cña hä. Churchill, 1999 cho nh÷ng kh¸ch hµng tèt nhÊt cña TCTCVM b»ng c¸ch cung cÊp cho hä nh÷ng dÞch vô −u ®ni. Trong khi ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµy, TCTCVM cÇn thËn träng lµ dïng tiÒn sö tÝn dông ®Ó x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn ®−îc vay, chø kh«ng ph¶i x¸c ®Þnh møc tiÒn vay.ViÖc x¸c ®Þnh møc tiÒn vay dùa trªn sè tiÒn ®n thanh to¸n mét c¸ch m¸y mãc sÏ g©y nguy c¬ nî chång chÊt cho c¸c hé gia ®×nh. Møc tiÒn vay ph¶i dùa theo kh¶ n¨ng thanh to¸n. V× viÖc thÈm ®Þnh kh¶ n¨ng thanh to¸n cã thÓ lµm chËm viÖc cÊp ph¸t vèn vay khÈn cÊp, nªn mét sè tæ chøc tiÕn hµnh thÈm ®Þnh ®Þnh kú ®Ó x¸c ®Þnh xem kh¸ch hµng ®ñ ®iÒu kiÖn vay bao nhiªu, vµ cho phÐp hä vay d−íi møc cao nhÊt nµy khi vµ nÕu kh¸ch hµng cÇn. Nh−îc ®iÓm ®Çu tiªn cña ph−¬ng ph¸p tiÒn sö tÝn dông lµ TCTCVM chØ cã mét ph¹m vi ho¹t ®éng h¹n chÕ trong viÖc gióp hé nghÌo qu¶n lý rñi ro. Bëi chØ cã nh÷ng ng−êi ®ang vay vèn kinh doanh míi ®−îc vay tiÕp, “thÕ chÊp” b»ng tiÒn sö tÝn dông kh«ng ®Æc biÖt h÷u hiÖu trong viÖc gióp ®ì ®−îc ®«ng ®¶o céng ®ång ng−êi cã thu nhËp thÊp. §iÓm yÕu nµy cã thÓ söa ch÷a ®−îc trong mét thÞ tr−êng c¹nh tranh, nÕu tiÒn sö tÝn dông cña mét ng−êi kh«ng cÇn g¾n víi mét tæ chøc cô thÓ, nghÜa lµ khi cã mét phßng tÝn dông ho¹t ®éng tèt cho phÐp kh¸ch hµng lùa chän. Ng−êi b¶o l·nh hay ng−êi lµm chøng còng cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó kiÓm so¸t rñi ro. Do nh÷ng ng−êi nghÌo vèn ®n ph¶i dùa nhiÒu vµo sù trî gióp tµi chÝnh cña gia ®×nh vµ b¹n bÌ, mét tho¶ thuËn b¶o lnnh cã thÓ lµ mét c¸ch ®Ó thÓ chÕ ho¸ nh÷ng cam kÕt mµ kh«ng g©y ¶nh h−ëng ®Õn kÕ ho¹ch tiÒn mÆt cña ng−êi b¶o lnnh. ViÖc b¶o lnnh cã thÓ ¸p dông trong mét nhãm vay, theo ®ã nhãm sÏ ®ång ý vµ b¶o lnnh cho kho¶n vèn vay cña mét thµnh viªn trong nhãm, hoÆc cã thÓ s¾p xÕp trªn c¬ së b¶o lnnh c¸ nh©n ngoµi hÖ thèng nhãm. Th¶o thuËn b¶o lnnh theo c¸ nh©n sÏ gióp TCTCVM cã thÓ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu lín h¬n cña céng ®ång vÒ vèn vay khÈn cÊp thay v× chØ phôc vô nh÷ng kh¸ch hµng hiÖn cã. Thö th¸ch lín cña viÖc kiÓm so¸t rñi ro tÝn dông th«ng qua ng−êi b¶o lnnh lµ liÖu hÖ thèng ph¸p lý cã thÓ khiÕn viÖc thi hµnh khÕ −íc dÔ dµng vµ hiÖu qu¶ vÒ mÆt chi phÝ kh«ng. Mét h¹n chÕ kh¸c lµ liÖu nh÷ng ng−êi cÇn vay vèn khÈn cÊp cã thÓ t×m ®−îc ng−êi b¶o lnnh tho¶ mnn c¸c tiªu chÝ cña TCTCVM kh«ng. Thªm n÷a, qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh xem ng−êi b¶o lnnh liÖu cã thËt sù ®¸p øng nh÷ng tiªu chÝ cña tæ chøc hay kh«ng g©y trë ng¹i cho viÖc quyÕt ®Þnh cho vay ®óng thêi ®iÓm, trõ phi ng−êi b¶o lnnh ®−îc chÊp thuËn tr−íc khi nhu cÇu vay vèn ph¸t sinh. Mét c¸ch kh¸c ®Ó h¹n chÕ rñi ro tÝn dông ®èi víi kho¶n vay nhá lµ cho ng−êi cã thu nhËp th−êng xuyªn vay vèn. Vèn vay b¶o ®¶m b»ng l−¬ng lµ ph−¬ng ph¸p ®−îc −a thÝch cho hÇu hÕt c¸c lo¹i h×nh vèn vay tiªu dïng, vµ phæ biÕn ë nhiÒu n−íc, nhÊt lµ ë Nam Phi. ë mét sè n¬i, mçi hé gia ®×nh nghÌo th−êng cã Ýt nhÊt mét ng−êi ®ù¬c nhËn l−¬ng th−êng xuyªn, dï Ýt ái. Chi phÝ rñi ro vµ chi phÝ giao dÞch cã thÓ ®−îc gi¶m nÕu ng−êi chñ lao ®éng thanh to¸n trùc tiÕp tíi ng−êi cho vay vèn. §èi víi c¸c TCTCVM, cho vay b¶o ®¶m b»ng l−¬ng cã thÓ lµ mét c«ng viÖc kinh doanh Ýt rñi ro vµ ®em l¹i lîi nhuËn cao, ®¸p −ng nhu cÇu cÊp b¸ch vÒ tiÒn mÆt, nh−ng chØ phôc vô cho mét phÇn cña thÞ tr−êng. T¹i nh÷ng n−íc mµ phÇn lín ng−êi d©n lµm viÖc trong nÒn kinh tÕ kh«ng chÝnh thøc, vèn vay b¶o ®¶m b»ng l−¬ng kh«ng ph¶i lµ c¸ch hiÖu qu¶ trong viÖc gióp ng−êi nghÌo qu¶n lý rñi ro. Rñi ro tÝn dông cho mét kho¶n vèn vay khÈn cÊp cã thÓ ®−îc qu¶n lý th«ng qua h×nh thøc thÕ chÊp kh«ng mang tÝnh truyÒn thèng, ch¼ng h¹n nh− h×nh thøc cÇm cè ®å trang søc hoÆc nh÷ng vËt dông nhá, cã gi¸ trÞ kh¸c (xem Khung 2 vµ Fernando, 2003). §Ó h×nh thøc b¶o ®¶m nµy cã hiÖu lùc, TCTCVM cÇn cã chuyªn m«n ®Ó thÈm ®Þnh gi¸ trÞ cña vËt thÕ chÊp vµ cã ph−¬ng tiÖn an toµn ®Ó l−u gi÷ nh÷ng vËt thÕ chÊp ®ã cho ®Õn khi kho¶n vay ®−îc thanh to¸n. Mét c¬ së cho vay cÇm ®å còng cÇn cã cöa hµng b¸n lÎ hoÆc mét ph−¬ng thøc ®Ó b¸n nh÷ng vËt dông kh«ng ®−îc chuéc l¹i. NÕu tho¶ mnn nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy, lo¹i h×nh vèn vay cÇm cè cã thÓ hÕt søc linh ho¹t. NÕu nh− cã ng−êi cho vay cÇm cè t¹i ®Þa ph−¬ng, phÝ giao dÞch kh«ng ®¸ng kÓ ®èi víi c¶ ng−êi vay vµ ng−êi cho vay. Nh÷ng nh−îc ®iÓm cã thÓ gÆp lµ: liÖu ng−êi cã thu nhËp thÊp cã tµi s¶n ®Ó cÇm cè kh«ng, vµ viÖc cÇm cè cã ph¶i lµ mét ph−¬ng thøc tiÕp cËn vèn vay ®−îc chÊp nhËn trong v¨n ho¸ cña ®Þa ph−¬ng kh«ng? Ph−¬ng ph¸p cung cÊp Cã lÏ viÖc thiÕt kÕ mét ph−¬ng ph¸p cung cÊp hiÖu qu¶ cßn khã h¬n viÖc kiÓm so¸t rñi ro tÝn dông. VÒ kh¸i niÖm, vèn vay ph¶i cã s½n t¹i ®Þa bµn gÇn víi kh¸ch hµng. Cã lÏ ph−¬ng ph¸p lý t−ëng nhÊt theo quan ®iÓm cña c¸c hé vay lµ cung cÊp dÞch vô t¹i nhµ hµng ngµy (vÝ dô nh− tæ chøc SafeSave Banladesh4) hoÆc mét m¹ng l−íi chi nh¸nh réng cã c¸c c¬ së ë gÇn víi hé vay. Nh−ng kh«ng may lµ nh÷ng chi phÝ hµnh chÝnh nµy chØ phï hîp ë nh÷ng n¬i cã thÞ tr−êng tËp trung, nh− nh÷ng thµnh phè vµ thÞ trÊn. §Ó ®Õn ®−îc c¸c lµng xn vµ nh÷ng vïng n«ng th«n, cã thÓ më c¸c chi nh¸nh lµm viÖc b¸n thêi gian mµ nh©n viªn chØ lµm viÖc mét vµi ngµy trong tuÇn – nh−ng ®iÒu g× sÏ x¶y ra khi cã ai ®ã rÊt cÇn tiÒn trong nh÷ng ngµy chi nh¸nh kh«ng lµm viÖc? Mét c¸ch n÷a lµ hÖ thèng c¸c nhãm l−u ®éng lµm viÖc t¹i 6 ®Õn 8 lµng mét ngµy, mçi lµng lµm mét giê ®ång hå, tuy nhiªn hä cã thÓ gÆp rñi ro vÒ an ninh. §Ó kh¾c phôc ®−îc thö th¸ch vÒ cung cÊp, m« h×nh ban ®Çu cña ph−¬ng ph¸p ng©n hµng lµng xn ®n vËn ®éng c¸c nhãm duy tr× mét tµi kho¶n néi bé, huy ®éng vèn qua h×nh thøc tiÕt kiÖm b¾t buéc. C¸c ng©n hµng lµng xn sau ®ã cã thÓ cho vay sè tiÒn ®ã khi thÊy phï hîp. Nguån 4 SafeSave, mét TCTCVM ho¹t ®éng ë nh÷ng khu d©n c− nghÌo cña Dhaka, cung cÊp c¸c s¶n phÈm ®éc ®¸o linh ho¹t h¬n nhiÒu so víi c¸c dÞch vô vÒ tµi chÝnh vi m« ®iÓn h×nh. Kh¸ch hµng cña SafeSave – nam giíi, phô n÷ vµ trÎ em – më c¸c tµi kho¶n c¸ nh©n riªng. Hä ®−îc viÕng th¨m hµng ngµy t¹i nhµ hay t¹i n¬i lµm viÖc. TÊt c¶ c¸c giao dÞch – gåm c¶ göi tiÒn, rót tiÒn, ph¸t vèn vµ tr¶ vèn lni - ®Òu ®−îc thùc hiÖn trong c¸c chuyÕn th¨m hµng ngµy ®Ó kh¸ch hµng kh«ng ph¶i ®Õn v¨n phßng chi nh¸nh hoÆc kh«ng ph¶i häp hµnh. §Ó biÕt thªm chi tiÕt, hny xem tµi liÖu cña Nhãm T− vÊn Hç trî Ng−êi nghÌo, th¸ng 9, 2000. Vèn vay cÇm cè ë Cajas Municipales t¹i Peru Cajas Municipales (CMACs) cung cÊp lo¹i h×nh vèn vay cÇm cè cho môc ®Ých khÈn cÊp nh»m ®−a ra mét gi¶i ph¸p thay thÕ rÎ h¬n lµ ®i vay cña nh÷ng ng−êi cho vay lni. Møc vay trung b×nh cña vèn vay cÇm cè vµo n¨m 1995 lµ kho¶ng tõ $70 ®Õn $110. Lµ mét trong 3 s¶n phÈm vèn vay c¬ b¶n cña CMACs – hai s¶n phÈm kh¸c lµ vèn vay kinh doanh nhá vµ vèn vay b¶o ®¶m b»ng l−¬ng – vèn vay cÇm cè cã møc lni suÊt cao nhÊt, tõ 6-7%/th¸ng, vµ ®Æc biÖt lµ phôc vô nh÷ng ng−êi nghÌo nhÊt. Khi mét caja míi ®−îc thµnh lËp, cho vay cÇm cè lµ s¶n phÈm tÝn dông ®Çu tiªn mµ caja ®ã cung cÊp. CMACs khëi ®Çu víi s¶n phÈm vèn vay cÇm cè bëi lo¹i h×nh nµy rñi ro thÊp - ®iÒu ®ã rÊt quan träng bëi tiÕt kiÖm cña kh¸ch hµng ®−îc dïng ®Ó tµi trî cho vèn vay tõ khi b¾t ®Çu ho¹t ®éng – vµ còng bëi lo¹i h×nh nµy ®¬n gi¶n, kh«ng cÇn thÈm ®Þnh nhiÒu, vµ chi phÝ hµnh chÝnh thÊp. ChØ cã trang søc b»ng vµng (®«i khi c¶ b¹c) ®−îc chÊp nhËn lµ vËt thÕ chÊp. TiÒn vay ®−îc gaio ngay lËp tøc. Kh¸ch hµng cã thÓ ®−îc vay 50 –60% gi¸ trÞ cña vËt thÕ chÊp. Kú h¹n vay tõ 2 tuÇn ®Õn 3 th¸ng, vµ tr¶ theo tuÇn. Khi ®n tr¶ xong kho¶n vay, l¹i ®−îc vay l¹i, nhiÒu nhÊt lµ 3 lÇn liªn tôc vµ vÉn víi vËt thÕ chÊp ®ã. TÝnh hiÖu qu¶ cña ph−¬ng ph¸p cung cÊp vµ rñi ro thÊp lµm cho s¶n phÈm thu hót ®−îc nhiÒu kh¸ch hµng mÆc dï møc vay nhá vµ lÞch tr¶ dÇy. Theo Churchill, 1999 vèn nµy th−êng ®−îc sö dông lµm vèn vay khÈn cÊp ®Ó gióp c¸c thµnh viªn cã nh÷ng nhu cÇu cÊp b¸ch vÒ mét kho¶n tiÒn nhá. C¸c "nhãm tù cøu" rÊt phæ biÕn ë Ên ®é còng sö dông ph−¬ng ph¸p t−¬ng tù. Sau ®©y lµ mét sè h¹n chÕ cña ph−¬ng ph¸p nµy ®èi víi viÖc cung cÊp vèn vay khÈn cÊp: • Nhãm cã kh¶ n¨ng qu¶n lý nguån vèn ®Ó ng¨n ngõa tr−êng hîp tr−ëng nhãm gian lËn vµ dïng vèn sai môc ®Ých kh«ng? • Nguån vèn cã ®−îc gi÷ t¹i mét n¬i an toµn nh−ng l¹i thuËn tiÖn gióp cho viÖc lÊy tiÒn dÔ dµng kh«ng? • Tµi kho¶n néi bé cã huy ®éng ®−îc ®ñ vèn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña vµi thµnh viªn trong nhãm cïng mét lóc kh«ng? • Ng©n hµng lµng xn cã phôc vô c¸c thµnh viªn hiÖu qu¶ vµ cÊp vèn vay khÈn cÊp cho céng ®ång ë diÖn réng h¬n ®−îc kh«ng? Mét ph−¬ng ph¸p n÷a nªn t×m hiÓu lµ thµnh lËp c¸c quan hÖ hîp t¸c ®«i bªn cïng cã lîi víi nh÷ng ng−êi tiÓu th−¬ng ®Þa ph−¬ng. Hä ®n cã nh÷ng giao dÞch tµi chÝnh víi ng−êi nghÌo vµ cã lÏ ®n ®ãng vai trß nh− nh÷ng ng−êi cho vay t− nh©n. C¸c tiÓu th−¬ng ®Þa ph−¬ng cã thÓ ®n tr¶i qua mét sè khã kh¨n trong viÖc ®ßi nî vµ hä cã thÓ kh«ng cã ®ñ tiÒn ®Ó ®¸p øng nh− cÇu. MÆt kh¸c, mét TCTCVM muèn gióp nh÷ng ng−êi cã thu nhËp thÊp qu¶n lý dßng tiÒn mÆt kh«ng ®Þnh cña hä, nh−ng lµm nh− vËy sÏ t¹o ra nh÷ng rñi ro tÝn dông vµ chi phÝ giao dÞch. NÕu hîp t¸c víi nhau, TCTCVM cã thÓ x©y dùng hÖ thèng c¶i thiÖn dÞch vô cho vay tiÒn cña c¸c tiÓu th−¬ng, nh− ®Þnh gi¸, chän läc vµ gi¸m s¸t, hÖ thèng ®ã còng sÏ c¶i thiÖn viÖc kinh doanh cña c¸c tiÓu th−¬ng qua viÖc gi¶m thÊt tho¸t vµ t¨ng l−îng b¸n ra. C¸c tiÓu th−¬ng sÏ lµm viÖc hiÖu qu¶ víi vai trß lµ ®¹i lý cho TCTCVM. TCTCVM sÏ cung cÊp vèn, tµi liÖu, ®µo t¹o vµ hç trî qu¶n lý tr¶ chËm, nh−ng hai bªn sÏ cïng chia sÎ rñi ro. Sù s¾p ®Æt nµy cã thÓ còng cã lîi cho TCTCVM bëi c¸c tiÓu th−¬ng ®n quen víi kh¸ch hµng, ®iÒu ®ã gi¶m ®−îc nh÷ng th«ng tin lÖch l¹c, vµ sù gÇn gòi víi kh¸ch hµng sÏ n©ng cao lîi Ých cho kh¸ch hµng, gi¶m chi phÝ giao dÞch, tÊt c¶ nh÷ng viÖc ®ã hÇu nh− kh«ng ph¶i tèn thªm mét kho¶n chi phÝ hµnh chÝnh nµo. KÕt luËn C¸c hé cã thu nhËp thÊp cÇn vay ngay mét kho¶n tiÒn nhá ®Ó hä b×nh æn ®−îc thu chi. NÕu cã, lo¹i h×nh vèn vay nµy cã thÓ còng cã thÓ sinh lîi gièng nh− vèn vay t¹o thu nhËp, bëi vèn vay khÈn cÊp gióp c¸c hé gia ®×nh tr¸nh viÖc b¸n c¸c tµi s¶n s¶n xuÊt vµ r¬i s©u h¬n vµo t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo. Thay v× h¹n chÕ nh÷ng dÞch vô nh− vËy, c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch vµ nh÷ng ng−êi thùc hµnh ph¶i ®Èy m¹nh lo¹i h×nh vèn vay ®ã, khuyÕn khÝch ®æi míi nh»m kh¾c phôc ®−îc nh÷ng th¸ch thøc vÒ thiÕt kÕ vµ cung cÊp. Nh÷ng thö th¸ch nµy thùc sù quan träng, ®Æc biÖt viÖc kiÓm so¸t rñi ro tÝn dông vµ x©y dùng c¸c ph−¬ng ph¸p cung cÊp hiÖu qu¶ vÒ chi phÝ. Nh−ng cã lÏ thö th¸ch quan träng nhÊt lµ kh¾c phôc ®−îc nh÷ng ®Þnh kiÕn ®¸ng tiÕc chèng l¹i viÖc cÊp vèn vay tiªu dïng cho ng−êi nghÌo. Tµi liÖu tham kh¶o Brown, W. vµ C. Churchill. Th¸ng 11, 1999. Providing Insurance to Low-Income Households Part I: A Primer on Insurance Principles and Products. Washington, DC: C¬ quan Hç trî Ph¸t triÓn Quèc tÕ Hoa Kú (USAID) Dù ¸n Nh÷ng thùc hµnh Tèt nhÊt cña S¶n xuÊt Kinh doanh nhá. Cã thÓ t×m ë ®Þa chØ: www.usaidmicro.org. Brown, W. vµ G. Nagarajan. Th¸ng 10, 2000. Disaster Loan Funds for Microfinance Institutions: A Look at Emerging Experience. Washington, DC: USAID Dù ¸n Nh÷ng thùc hµnh Tèt nhÊt cña S¶n xuÊt Kinh doanh nhá. Cã thÓ t×m ë ®Þa chØ: www.usaidmicro.org. CGAP. Th¸ng 9, 2000. Exploring Client Preferences in Microfinance: Some Observations from SafeSave. Focus Note No. 18, Nhãm T− vÊn Hç trî Ng−êi NghÌo: Washington, DC. Cã thÓ t×m ë ®Þa chØ: www.cgap.org. Churchill, C. 1999. Client-focused Lending: The Art of Individual Microlending. Washington, DC: Calmeadow. Cã thÓ t×m ë ®Þa chØ: www.accion.org. Fernando, N. Th¸ng 3, 2003. Pawnshops and Microlending: A Fresh Look is Needed. Tµi chÝnh cho ng−êi nghÌo, Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸. Vol. 4, No. 1. Cã thÓ t×m ë ®Þa chØ: www.adb.org/ documents/periodicals/microfinance. Ên phÈm míi vÒ tµi chÝnh vi m« cña ng©n hµng pt ch©u ¸ MiBanco, Peru: Profitable Microfinance Outreach, with Lessons for Asia. Th¸ng 7 2003. Asian Development Bank: Manila. Gi¸ b¶n in: $10 (gåm chi phÝ vËn chuyÓn). §Ó ®Æt mua trùc tiÕp tõ V¨n phßng Trô së Ng©n hµng PT Ch©u ¸, hny göi email tíi ®Þa chØ: adbpub@adb.org. Nhanh nhÊt sau 2 tuÇn ®Ó hoµn thµnh ®¬n ®Æt mua. Cã thÓ t¶i Ên phÈm miÔn phÝ tõ ®Þa chØ: http:// www.adb.org/Documents/Papers/Mibanco/default.asp Nh÷ng tin ®¸ng chó ý Vµo th¸ng 6 n¨m 2003, Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ ®n phª duyÖt mét ch−¬ng tr×nh hç trî trän gãi víi tæng sè vèn t−¬ng ®−¬ng lµ 8.64 triÖu §« la Mü ®Ó ph¸t triÓn lÜnh vùc tµi chÝnh vi m« ë Tajikistan, n¬i cã tû lÖ nghÌo chiÕm 80% d©n sè. Ch−¬ng tr×nh gåm vèn vay chÝnh s¸ch vµ vèn vay ®Çu t− – mçi lo¹i h×nh lµ 4 triÖu ®« la Mü – vµ mét nguån vèn trî gióp kü thuËt lµ 640,000 ®« la Mü. Vèn vay chÝnh s¸ch nh»m môc ®Ých t¹o m«i tr−êng hç trî hîp ph¸p, ph¸p lý, vµ gi¸m s¸t cho lÜnh vùc tµi chÝnh vi m« hïng m¹nh vµ ®øng v÷ng vÒ mÆt tµi chÝnh. Vèn vay ®Çu t− sÏ më réng ®Þa bµn vµ tÝnh bÒn v÷ng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh vi m« cña ®Êt nø¬c qua viÖc chuyÓn nh÷ng ch−¬ng tr×nh tÝn dông kh«ng ®−îc kiÓm so¸t thµnh nh÷ng tæ chøc tµi chÝnh ®−îc cÊp phÐp vµ hîp ph¸p. Hç trî kü thuËt sÏ bæ trî cho c¸c lo¹i h×nh vèn vay qua viÖc t¨ng c−êng gi¸m s¸t cña Ng©n hµng Nhµ n−íc Tajikistan vµ hç trî c¸c TCTCVM míi trong viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô mét c¸ch hiÖu qu¶ vµ tiÕt kiÖm chi phÝ. Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ phª duyÖt Ch−¬ng tr×nh Hç trî Kü thuËt Tµi chÝnh N«ng th«n cho CHDCND Lµo. Vµo th¸ng 7 n¨m 2003, Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ ®n phª duyÖt mét nguån vèn 150,000 ®« la Mü ®Ó trî gióp Kü thuËt cho N−íc CHDCND Lµo trong viÖc x©y dùng dù ¸n ph¸t triÓn vµ tµi chÝnh vi m« n«ng th«n phï hîp víi ngµnh tµi chÝnh cña Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸. Dù ¸n tiÕp theo sÏ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò më réng ®Þa bµn vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña tµi chÝnh n«ng th«n vµ c¸c dÞch vô tµi chÝnh vi m«. Tµi liÖu chän läc vÒ tµi chÝnh vi m« S¸ch Churchill, C., M. Hirschland, and J. Painter. 2002. New Directions in Poverty Finance: Village Banking Revisited. SEEP Network. Washington, DC. Harper, M. Th¸ng 4 2003. Practical Microfinance: A Training Manual. Intermediate Technology Development Group Publishing: London, UK. Bµi b¸o Bansal, H. Spring 2003. SHG-Bank Linkage Program in India: An Overview. Journal of Microfinance 5(1): 21–49. Chi, R. and N. Chou. June 2003. Evidence from China. Small Enterprise Development 14(2): 48–55. Goldberg, M. and M. Motta. Spring 2003. Microfinance for Housing: The Mexican Case. Journal of Microfinance 5(1): 51–76. Halder, S. June 2003. BRAC’s Business Development Services – Do They Pay? Small Enterprise Development 14(2): 26–35. Hendricks, L. Spring 2003. Designing Microfinance from an Exit Strategy Perspective. Journal of Microfinance 5(1): 78–88. Jain, S. and G. Mansuri. October 2003. A Little at a Time: The Use of Regularly Scheduled Repayments in Microfinance Programs. Journal of Development Economics 72(1): 253–279. Raynor, J. Spring 2003. The Impact of Large Capital Infusion to Community Development Credit Unions. Journal of Microfinance 5 (1): 88–114. Schreiner, M. and G. Woller. September 2003. Microenterprise Development Programs in the United States and in the Developing World. World Development 31(9): 1567– 1580. Srinivasan, R. Spring 2003. Self-Help Groups as Financial Institutions: Policy Implications Using a Financial Model. Journal of Microfinance 5 (1): 1–19. Wright, K. Spring 2003. Problems? What Problems? We Have None at All: Qualitative Collection for Impact Assessment. Journal of Microfinance 5(1): 115–137. Nh÷ng Ên phÈm kh¸c ACCION International. May 2003. Poverty Outreach Findings: Mibanco, Peru. Insight No. 5. ACCION International: Boston, MA. ACCION International. January 2003. Building the Homes of the Poor: One Brick at a Time— Housing Improvement Lending at Mibanco. Insight No. 4. ACCION International: Boston, MA. Alip, Jaime Aristotle. 2003. Commercialization of Microfinance: Case Study of CARD Rural Bank. Monograph No. 8. CARD Bank: San Pablo, Laguna. Consultative Group to Assist the Poorest (CGAP). May 2003. Regulation and Supervision of Microfinance. Donor Brief No. 12. CGAP: Washington, DC. _____. July 2003. The Impact of Microfinance. Donor Brief No. 13. CGAP: Washington, DC. Craig, K. and R. Goodwin-Groen. July 2003. Donors as Silent Partners in MFI Product Development: MicroSave Africa and the Equity Building Society in Kenya. Case Studies in Donor Good Practices No. 8. CGAP: Washington, DC. Fernando, N. July 2003. Mibanco, Peru: Profitable Microfinance Outreach, with Lessons for Asia. Asian Development Bank: Manila. Forster, S., S. Greene, and J. Pytkowska. June 2003. The State of Microfinance in Central and Eastern Europe and the New Independent States. CGAP Regional Reviews. CGAP: Washington, DC. International Food Policy Research Institute (IFPRI). 2002. Banking on the Poor: Unleashing the Benefits of Microfinance. Issue Brief No. 12. IFPRI: Washington, DC. Lensink, Robert and H. T. Mehrteab. January 2003. Risk Behaviour and Group Formation in Microcredit Groups in Eritrea. Center for Research in Economic Development and International Trade (CREDIT) Research Paper No. 03/02. University of Nottingham: Nottingham, UK. McAllister, P. (ed.). 2003. Trust Through Transparency: Applicability of Consumer Protection Self-Regulation to Microfinance. Small Enterprise Education and Promotion (SEEP) Network: Washington, DC. Morduch, J., S. Hashemi, and E. Littlefield. January 2003. Microfinance: An Effective Strategy to Reach the Millennium Development Goals. CGAP Focus Note No. 24. CGAP: Washington, DC. SEEP Network. 2003. Global Directory of Regional and Country Level Microenterprise Networks. SEEP Network: Washington, DC. Sinha, S., et. al. 2003. The Outreach/Viability Conundrum: Can India’s Rural Banks Really Serve Low-Income Clients? Micro-Credit Ratings International Ltd: Gurgaon, India. Westley, Glenn. June 2003. Equipment Leasing and Lending: A Guide for Microfinance. Sustainable Development Department Best Practice Series. Inter-American Development Bank: Washington, DC