Đề tài WTO và những vấn đề Việt Nam cần giải quyết để trở thành thành viên của WTO

PhÇn më ®Çu Toµn cÇu ho¸ lµ mét trong nh÷ng xu thÕ ph¸t triÓn tÊt yÕu cña quan hÖ quèc tÕ hiÖn ®¹i, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· vµ ®ang thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c gi÷a c¸c quèc gia, lµm cho lùc l­îng s¶n xuÊt ngµy cµng ®­îc quèc tÕ ho¸ cao ®é. Nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin ®· ®­a c¸c quèc gia g¾n kÕt l¹i gÇn nhau dÉn tíi sù h×nh thµnh m¹ng l­íi toµn cÇu, tr­íc t×nh h×nh ®ã tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Òu thùc hiÖn ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ, ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« theo h­íng më cöa, héi nhËp. C¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia ®ang tõng b­íc cam kÕt c¾t gi¶m vµ tiÕn tíi dì bá hµng rµo thuÕ quan, phi thuÕ quan, lµm viÖc trao ®æi hµng ho¸ sù lu©n chuyÓn vèn, lao ®éng vµ kü thuËt, c«ng nghÖ trªn thÕ giíi ngµy cµng th«ng tho¸ng h¬n, më ®­êng cho kinh tÕ ph¸t triÓn. §iÒu nµy ®­îc chøng minh trong qu¸ tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO tõ 1-1-1995 víi vai trß ®iÒu tiÕt kh«ng chØ cña th­¬ng m¹i hµng ho¸ mµ cßn më réng sang c¶ lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô, ®Çu t­, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ… víi 136 n­íc thµnh viªn chiÕm trªn 90% tæng kim ng¹ch th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO ®· trë thµnh mét tæ chøc quy m« toµn cÇu vµ lµ nÒn t¶ng ph¸p lý cho quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ lµ diÔn ®µn th­êng trùc ®µm ph¸n th­¬ng m¹i vµ thÓ chÕ gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp th­¬ng m¹i quèc tÕ. Xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ vÒ b¶n chÊt lµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thÞ tr­êng v× vËy thùc chÊt ®©y lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh c¹nh tranh, giµnh giËt thÞ tr­êng gay g¾t, quyÕt liÖt gi÷a c¸c n­íc vµ gi÷a c¸c thùc thÓ kinh tÕ quèc tÕ. §©y còng lµ mét tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña lùc l­îng s¶n xuÊt, cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ, søc s¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn dÉn tíi sù ®ßi hái cÊp b¸ch ph¶i cã mét thÞ tr­êng tiªu thô hµng hãa. VÊn ®Ò ®Çu t­ gi÷a c¸c quèc gia, gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã xu thÕ ngµy cµng ph¸t triÓn trë thµnh mét thÞ tr­êng chung ®ã lµ quy luËt ph¸t triÓn tÊt yÕu. §iÒu hiÓn nhiªn ®èi víi c¸c n­íc ®Ó khái bÞ g¹t bá ra khái lÒ cña sù ph¸t triÓn th× ®Òu ph¶i cã nç lùc héi nhËp vµ xu thÕ toµn cÇu hãa täa ra søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ nãi chung v× tån t¹i cña chÝnh m×nh. §©y lµ mét qu¸ tr×nh võa hîp t¸c, võa ®Êu tranh ph©n chia thÞ tr­êng, v× vËy héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ thùc chÊt lµ cuéc ®Êu tranh phøc t¹p ®Ó gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ cñng cè an ninh chÝnh trÞ, ®éc lËp kinh tÕ vµ b¶n s¾c d©n téc cña mçi quèc gia th«ng qua viÖc thiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ tïy thuéc lÉn nhau, ®an xen nhiÒu chiÒu, ë nhiÒu tÇng nÊc, cÊp ®é víi c¸c n­íc kh¸c nhau. §øng tr­íc nh÷ng ®ßi hái tÊt yÕu vµ cÊp b¸ch cña t×nh h×nh thÕ giíi, ®¹i héi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VII (th¸ng 6-1991) ®· ®Ò ra chñ tr­¬ng "më réng, ®a d¹ng hãa, ®a ph­¬ng hãa quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i trªn nguyªn t¾c gi÷ v÷ng ®éc lËp, chñ quyÒn, b×nh ®¼ng cïng cã lîi". Víi ®­êng lèi ®æi míi toµn diÖn vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®óng ®¾n phï hîp víi xu thÕ cña thêi ®¹i cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, ®Êt n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ rÊt quan träng, b­íc ®Çu æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Quan hÖ ®èi ngo¹i cµng ngµy cµng ®­îc më réng vÞ thÕ quèc tÕ cña ta ngµy cµng ®­îc n©ng cao. Chóng ta cã thªm thÕ lùc, cã kh¶ n¨ng vµ c¬ héi ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m tíi. Ngµy 22/11 theo quyÕt ®Þnh cña Bé ChÝnh trÞ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam n­íc ta göi ®¬n xin gia nhËp WTO. N­íc ta ®· hoµn tÊt giai ®o¹n minh b¹ch hãa chÝnh s¸ch, tr¶ lêi c¸c c©u hái vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ mµ c¸c n­íc thµnh viªn cña WTO ®Æt ra. HiÖn nay, chóng ta ®ang chuÈn bÞ cho c¸c phiªn häp vµ c¸c vßng ®µm ph¸n tiÕp theo, phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2005 chóng ta ®­îc c«ng nhËn lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO. Do vËy yªu cÇu t×m hiÓu vÒ WTO vµ nh÷ng nguyªn t¾c ho¹t ®éng c¬ b¶n cña nã, t×m hiÓu vµ chØ ra nh÷ng biÖn ph¸p, kiÕn nghÞ ®èi víi mçi häc viªn lµ cùc kú quan träng, do vËy em ®· lµm ®Ò tµi: " WTO vµ nh÷ng vÊn ®Ò ViÖt Nam cÇn gi¶i quyÕt ®Ó trë thµnh thµnh viªn cña WTO". V× thêi gian cã h¹n nªn bµi viÕt cña em cßn nhiÒu h¹n chÕ, kÝnh mong thÇy gi¸o bæ sung ®Ó bµi viÕt cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!. PhÇn I Tæng quan vÒ WTO I. HÖ thèng WTO vµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ toµn cÇu 1.1. LÞch sö thµnh lËp AGTT: Trong nh÷ng n¨m ngay sau §¹i chiÕn thÕ giíi thø hai c¸c n­íc ®· cã nh÷ng cè g¾ng quan träng ban ®Çu ®Ó th«ng qua c¸c quy t¾c ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ th­¬ng m¹i quèc tÕ. Nh÷ng cè g¾ng nµy ®· dÉn ®Õn viÖc th«ng qua HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i (mµ sau nµy th­êng ®­îc gäi lµ AGTT) vµo n¨m 1948. C¸c quy t¾c cña AGTT ¸p dông cho th­¬ng m¹i quèc tÕ vÒ hµng hãa. Qua c¸c n¨m sau, v¨n b¶n cña AGTT ®· ®­îc söa ®æi ®Ó bao gåm thªm nhiÒu ®iÒu kho¶n míi, ®Æc biÖt ®Ó xö lý c¸c vÊn ®Ò v­íng m¾c trong th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Ngoµi ra nhiÒu hiÖp ®Þnh kÌm theo chi tiÕt hãa mét sè ®iÒu kho¶n chÝnh cña AGTT còng ®· ®­îc th«ng qua. 1.2. C¸c cuéc ®µm ph¸n th­¬ng m¹i cña vßng ®µm ph¸n Urugoay C¸c quy t¾c cña AGTT vµ c¸c hiÖp ®Þnh kÌm theo sau nµy ®· ®­îc söa ®æi thªm vµ cËp nhËt ®Ó ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn ®ang thay ®æi cña th­¬ng m¹i quèc tÕ trong vßng ®µm ph¸n th­¬ng m¹i Urugoay ®­îc tæ chøc tõ 1986 ®Õn 1994. V¨n b¶n cña AGTT, cïng c¸c quyÕt ®Þnh th«ng qua trong khu«n khæ AGTT trong c¸c n¨m sau ®ã vµ c¸c v¨n kiÖn gi¶i thÝch ®­îc thiÕt lËp trong vïng ®µm ph¸n Urugoay, vÒ sau ®­îc gäi lµ AGTT 1994. C¸c HiÖp ®Þnh riªng rÏ còng ®· ®­îc th«ng qua cho c¸c lÜnh vùc nh­ n«ng nghiÖp, hµng dÖt, trî cÊp, chèng b¸n ph¸ gi¸, biÖn ph¸p tù vÖ vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c, cïng víi AGTT 1994, chóng t¹o thµnh c¸c v¨n kiÖn cÊu thµnh c¸c hiÖp ®Þnh ®a biªn vÒ th­¬ng m¹i hµng hãa. Vßng ®µm ph¸n Urugoay còng ®· dÉn ®Õn viÖc th«ng qua c¸c quy t¾c míi ®iÒu tiÕt th­¬ng m¹i dÞch vô vµ c¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Mét trong nh÷ng thµnh tùu kh¸c n÷a cña vßng ®µm ph¸n Urugoay lµ viÖc thµnh lËp WTO, AGTT, khu«n khæ c¸c cuéc ®µm ph¸n nµy, ®· kh«ng cßn lµ mét tæ chøc riªng biÖt n÷a mµ ®­îc nhËp vµo WTO. 1.3. HÖ thèng WTO HÖ thèng WTO h×nh thµnh tõ vßng ®µm ph¸n Urugoay giê ®©y bao gåm c¸c hiÖp ®Þnh chÝnh sau ®©y. * C¸c hiÖp ®Þnh ®a biªn vÒ th­¬ng m¹i hµng hãa bao gåm c¶ HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i (AGTT 1994) vµ c¸c HiÖp ®Þnh kÌm theo. * HiÖp ®Þnh chung vÒ môc tiªu dÞch vô (AGTT) * HiÖp ®Þnh vÒ c¸c khÝa c¹nh liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ (TRIPS). WTO chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c HiÖp ®Þnh nµy. Tæ chøc nµy còng ®ãng vai trß lµ diÔn ®µn ®µm ph¸n gi÷a c¸c n­íc nh»m tù do hãa h¬n n÷a th­¬ng m¹i hµng hãa vµ th­¬ng m¹i dÞch vô. Nã còng ®­a ra mét c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn. BÊt cø n­íc thµnh viªn nµo cho r»ng th­¬ng m¹i cña m×nh bÞ ¶nh h­ëng bÊt lîi v× mét n­íc kh¸c kh«ng tu©n thñ c¸c quy t¾c, nÕu kh«ng ®i ®Õn mét gi¶i ph¸p tháa ®¸ng th«ng qua tham vÊn song ph­¬ng, cã thÓ ®­a ra WTO ®Ó gi¶i quyÕt. Mäi vÊn ®Ò quan träng cuéc thÈm quyÒn cña WTO ®­îc quyÕt ®Þnh t¹i Héi nghÞ Bé tr­ëng c¸c n­íc thµnh viªn. Héi nghÞ hai n¨m häp Ýt nhÊt 1 lÇn. 1.4. WTO vµ kinh tÕ toµn cÇu HÖ thèng tån t¹i tr­íc WTO, cô thÓ lµ AGTT, tr­íc ®©y ®«i khi ®­îc coi lµ mét c©u l¹c bé cña nh÷ng ng­êi giµu v× ng­êi ta cã c¶m gi¸c r»ng nhiÖm vô cña nã tr­íc hÕt lµ ®Ó phôc vô cho lîi Ých cña c¸c n­íc ph¸t triÓn giµu cã. Vµo thêi ®iÓm khëi ®éng vßng ®µm ph¸n th­¬ng m¹i Urugoay (1986), chØ cã mét nhãm nhá c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tá ra quan t©m ®Õn c«ng viÖc cña AGTT th«ng qua viÖc ®Æt c¸c ph¸i ®oµn ®¹i diÖn th­êng tró ë Gi¬nev¬. Tuy vËy, t×nh h×nh ®· thay ®æi c¬ b¶n sau khi vßng ®µm ph¸n ®­îc khëi ®éng. Vµo thêi gian vßng ®µm ph¸n kÕt thóc vµ AGTT chuyÓn ®æi thµnh tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi, ngµy cµng nhiÒu quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ ®ang tham gia vµo cuéc ®µm ph¸n vµ th¶o luËn, ®a phÇn c¸c n­íc nµy ®· thiÕt lËp c¸c ph¸i ®oµn ®¹i diÖn th­êng tró t¹i Gi¬nev¬. Ngoµi ra, tiÕp theo sù sôp ®æ cña khèi céng s¶n, nhiÒu nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi ®· b¾t ®Çu xin gia nhËp WTO. HiÖn t¹i 134 n­íc lµ thµnh viªn cña WTO. Ngoµi ra, 30 n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ cã kinh doanh chuyÓn ®æi ®ang ®µm ph¸n xin gia nhËp. §iÒu g× ®· dÉn ®Õn thay ®æi vÒ th¸i ®é ®èi víi t­ c¸ch thµnh viªn WTO vµ t¹i sao c¸c n­íc l¹i tá ra quan t©m h¬n ®Õn hÖ thèng th­¬ng m¹i dùa trªn qui t¾c xuÊt hiÖn sau vßng ®µm ph¸n Urugoay nh­ vËy? cã 3 lý do chÝnh sau: Lý do tr­íc hÕt liªn quan ®Õn tèc ®é toµn cÇu hãa cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi th«ng qua thÕ giíi quèc tÕ vµ luång l­u chuyÓn vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Nh÷ng sù thay ®æi mang tÝnh c¸ch m¹ng diÔn ra trong giao th«ng vËn t¶i vµ th«ng tin liªn l¹c ngµy nay thËm chÝ ®· gióp c¶ c¸c nhµ s¶n xuÊt nhá ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ t×m kiÕm tt cho c¸c s¶n phÈm cña m×nh ë nh÷ng n­íc c¸ch xa hµng ngh×n dÆm. Nh­ mét sè nhµ quan s¸t nhËn xÐt, c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i hµng hãa ®· biÕn toµn bé thÕ giíi thµnh mét "lµng toµn cÇu". Lý do thø hai lµ qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa nµy ®· lµm t¨ng sù lÖ thuéc cña c¸c n­íc vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ l¹i cµng ®­îc ®Èy nhanh h¬n n÷a do viÖc chuyÓn ®æi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, th­¬ng m¹i ®­îc ghi nhËn ë hÇu hÕt c¸c n­íc. Sù sôp ®æ cña khèi céng s¶n ®· dÉn tíi viÖc ¸p dông dÇn dÇn c¸c chÝnh s¸ch mang ®Þnh h­íng thÞ tr­êng ë hÇu hÕt c¸c n­íc tr­íc ®©y nh»m kiÓm so¸t nÒn s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ. Nh÷ng n­íc nµy, tr­íc ®©y chñ yÕu bu«n b¸n víi nhau, nay ®ang cµng ngµy t¨ng c­êng bu«n b¸n réng r·i h¬n víi thÕ giíi. NhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· tõ bá chÝnh s¸ch thay thÕ nhËp khÈu vµ giê ®©y ®ang theo ®uæi c¸c chÝnh s¸ch h­íng vÒ x· héi, theo c¸c chÝnh s¸ch ®ã c¸c n­íc nµy t×m c¸ch thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ b»ng c¸c x· héi ngµy cµng nhiÒu c¸c s¶n phÈm cña m×nh. Thø ba, lµ nh÷ng chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i tù do vµ th«ng tho¸ng vµ c¸c biÖn ph¸p c¸c n­íc ®ang ¸p dông ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· khÝch lÖ c¸c c«ng ty ®· quèc gia t×m mua linh kiÖn vµ c¸c s¶n phÈm trung gian tõ c¸c n­íc cã gi¸ thµnh thÊp h¬n vµ thiÕt lËp vµ c¬ së s¶n xuÊt ë n­íc ®ã. Do vËy, c¸c s¶n phÈm cã trªn thÞ tr­êng hiÖn nay dï ®ã lµ c¸c s¶n phÈm tiªu dïng nh­ quÇn ¸o may s½n, hay c¸c s¶n phÈm tiªu dïng l©u bÒn nh­ tñ l¹nh vµ ®iÒu hßa kh«ng khÝ, hay c¶ hµng t­ liÖu s¶n xuÊt, ngµy cµng ®­îc s¶n xuÊt , ngµy cµng ®­îc s¶n xuÊt th«ng qua c¸c c«ng ®o¹n thùc hiÖn kh«ng chØ ë ph¹m vi mét quèc gia, chøng cø cô thÓ cña toµn cÇu hãa kinh tÕ thÕ giíi vµ tÝnh lÖ thuéc ngµy cµng t¨ng cña c¸c n­íc vµo ngo¹i th­¬ng ®· ®­îc ®­a ra trong mét qu¶ng c¸o gÇn ®©y cña mét c«ng ty ®a quèc gia chuyªn s¶n xuÊt ®å ®iÖn gia dông; doanh nghiÖp nµy tù hµo tuyªn bè lµ s¶n phÈm cña hä ®­îc chÕ t¹o tõ c¸c cÊu kiÖn s¶n xuÊt ë n¨m ®Õn s¸u quèc gia kh¸c nhau. Sù lÖ thuéc ngµy cµng t¨ng nµy vµo ngo¹i th­¬ng, dï lµ nhµ xuÊt khÈu hay nhËp khÈu cña c¸c s¶n phÈm hµng hãa vµ dÞch vô, ®· lµm cho c¸c ChÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp nhËn thøc ®­îc vai trß quan träng cña hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a biªn trong viÖc b¶o vÖ c¸c lîi Ých th­¬ng m¹i cña hä. HÖ thèng dùa trªn quy t¾c nµy ®¶m b¶o cho s¶n phÈm cña hä tiÕp cËn thÞ tr­êng n­íc ngoµi sÏ kh«ng ®ét nhiªn bÞ gi¸n ®o¹n bëi c¸c biÖn ph¸p cña c¸c ChÝnh phñ nh­ tang thuÕ nhËp khÈu hay ¸p ®Æt c¸c quy ®Þnh cÊm nhËp hay h¹n chÕ nhËp khÈu. HÖ thèng nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng hãa tiÕp cËn thÞ tr­êng n­íc ngoµi æn ®Þnh vµ an toµn lµm cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®Æt kÕ ho¹ch vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt xuÊt khÈu mµ kh«ng ph¶i lo sî sÏ mÊt thÞ tr­êng n­íc ngoµi do c¸c hµng ®ãng h¹n chÕ cña c¸c chi phÝ. Ngoµi ra, ®iÒu cßn Ýt ng­êi biÕt ®Õn lµ hÖ thèng nµy cßn t¹o nh÷ng quyÒn nhÊt ®Þnh cho c¸c doanh nghiÖp. HÇu hÕt nh÷ng quyÒn nµy lµ ®èi víi ChÝnh phñ n­íc m×nh, mét sè quyÒn cña hä cã thÓ sö dông ®èi víi c¸c ChÝnh phñ n­íc ngoµi. V× vËy, khu«n khæ c¸c quyÒn vµ nghÜa vô mµ hÖ thèng WTO ®· t¹o ra ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i trong bèi c¶nh kinh tÕ thÕ giíi ®ang nhanh chãng toµn cÇu hãa. Kh¶ n¨ng cña c¸c ChÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp tËn dông lîi Ých cña hÖ thèng nµy tïy thuéc rÊt lín vµ kiÕn thøc vµ hiÓu biÕt vÒ c¸c quy t¾c cña hÖ thèng vµ vÒ nh÷ng thuËn lîi vµ nh÷ng th¸ch thøc mµ hÖ thèng nµy t¹o ra. 1.5. Môc tiªu vµ nguyªn t¾c WTO * Môc tiªu c¬ b¶n cña GATT, tæ chøc ®Ò ra c¸c nguyªn t¾c ®a ph­¬ng vÒ th­¬ng m¹i hµng hãa lµ nh»m ®Ó t¹o ra mét hÖ thèng th­¬ng m¹i tù do vµ th«ng tho¸ng nhê ®ã c¸c doanh nghiÖp tõ c¸c n­íc thµnh viªn cã thÓ bu«n b¸n víi nhau trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh lµnh m¹nh. MÆc dï c¸c quy t¾c chi tiÕt cña GATT vµ c¸c hiÖp ®Þnh kÌm theo xem cã vÎ phøc t¹p vµ c¸c thuËt ng÷ ph¸p lý cña chóng th­êng khã hiÓu, chóng th­êng ®­îc dùa trªn mét sè Ýt nguyªn t¾c vµ quy t¾c ®¬n gi¶n. Trong thùc tÕ khu«n khæ cña GATT ®­îc dùa trªn bèn quy t¾c c¬ b¶n. - B¶o hé ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc th«ng qua thuÕ quan MÆc dï GATT ®­îc t¹o ra lµ nh»m ®Ó dÇn dÇn tù do hãa th­¬ng m¹i, GATT thõa nhËn r»ng c¸c n­íc thµnh viªn cã thÓ sÏ ph¶i b¶o vÖ s¶n xuÊt trong n­íc chèng l¹i c¹nh tranh n­íc ngoµi. Tuy vËy GATT yªu cÇu c¸c n­íc tiÕn hµnh viÖc b¶o hé ®ã th«ng qua hÖ thèng thuÕ quan. ViÖc sö dông c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ ®Þnh l­îng ®Òu bÞ cÊm trõ trong mét sè tr­êng hîp h¹n chÕ. - Rµng buéc thuÕ quan C¸c n­íc ®Òu ®­îc thóc giôc c¾t gi¶m, vµ ë ®©u cã thÓ, th× lo¹i bá b¶o hé c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i kh¸c trong ®µm ph¸n th­¬ng m¹i ®a biªn. ThuÕ quan ®­îc c¾t gi¶m nh­ vËy bÞ buéc kh«ng ®­îc t¨ng lªn n÷a b»ng c¸ch bÞ liÖt kª vµo trong danh môc cam kÕt quèc gia cña mçi n­íc. C¸c danh môc nµy lµ mét bé phËn kh«ng t¸ch rêi hÖ thèng ph¸p lý cña GATT. - §·i ngé tèi huÖ quèc Quy t¾c quan träng nµy cña GAT ®Æt ra nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. Quy t¾c nµy ®ßi hái lµ thuÕ quan vµ c¸ch quy ®Þnh kh¸c sÏ ®­îc ¸p dông ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu hay xuÊt khÈu mµ kh«ng ®­îc ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c n­íc. Nh­ vËy quy t¾c nµy kh«ng ®Ó cho mét n­íc ®¸nh thuÕ quan vµo hµng hãa nhËp khÈu tõ mét n­íc nµy víi thuÕ suÊt cao h¬n thuÕ suÊt ®­îc ¸p dông cho hµng hãa nhËp khÈu tõ c¸c n­íc kh¸c. Tuy vËy, cã nh÷ng ngo¹i lÖ ®èi víi quy t¾c nµy. Th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn cña c¸c tháa thuËn th­¬ng m¹i khu vùc, ®­îc h­ëng thuÕ suÊt ­u ®·i hay ®­îc miÔn thuÕ, lµ mét ngo¹i lÖ. Mét ngo¹i lÖ kh¸c t¹o ra qua hÖ thèng ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp, theo hÖ thèng nµy, c¸c n­íc ph¸t triÓn ¸p dông thuÕ suÊt ­u ®·i hoÆc miÔn thuÕ cho hµng hãa nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, nh­ng l¹i ¸p dông thuÕ suÊt MFN cho hµng hãa nhËp khÈu tõ c¸c n­íc kh¸c. - Quy t¾c ®·i ngé quèc gia: Trong khi quy t¾c MFN cÊm c¸c n­íc ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi hµng hãa cã xuÊt xø tõ c¸c n­íc kh¸c nhau, th× quy t¾c ®·i ngé quèc gia l¹i cÊm c¸c n­íc ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu vµ c¸c s¶n phÈm ®­îc tù s¶n xuÊt trong n­íc c¶ trong viÖc ®¸nh c¸c lo¹i thuÕ néi ®Þa ¸p dông c¸c quy ®Þnh trong n­íc. Nh­ vËy quy t¾c nµy kh«ng ®Ó cho mét n­íc, khi mét s¶n phÈm ®· vµo thÞ tr­êng n­íc ®ã sau khi ®· tr¶ thuÕ nhËp khÈu, ®­îc phÐp ®¸nh mét lo¹i thuÕ néi ®Þa. VÝ dô nh­ thuÕ doanh thu hay thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT) víi møc thuÕ cao h¬n møc thuÕ ®¸nh vµo mét s¶n phÈm cã xuÊt xø cña chÝnh n­íc ®ã. * C¸c quy t¾c ¸p dông chung Bèn quy t¾c c¬ b¶n ®­îc miªu t¶ ë trªn ®­îc bæ sung thªm b»ng c¸c quy t¾c ¸p dông chung ®Ó ®iÒu tiÕt hµng hãa th©m nhËp vµo l·nh thæ h¶i quan cña mét n­íc nhËp khÈu. Nh÷ng quy t¾c nµy bao gåm nh÷ng quy t¾c sau mµ c¸c n­íc ph¶i tu©n thñ: - Trong viÖc x¸c ®Þnh trÞ gi¸ chÞu thuÕ cña hµng hãa nhËp khÈu th× thuÕ quan ®­îc thu trªn c¬ së ®¸nh theo gi¸ trÞ hµng hãa. Trong viÖc ¸p dông c¸c tiªu chuÈn s¶n phÈm b¾t buéc vµ quy ®Þnh vÒ vÖ sinh dÞch tÔ víi hµng hãa nhËp khÈu. - Trong viÖc cÊp giÊy phÐp nhËp khÈu * C¸c quy t¾c kh¸c: ViÖc trî cÊp cña ChÝnh phñ C¸c biÖn ph¸p mµ ChÝnh phñ th«ng th­êng ®­îc phÐp ¸p dông nÕu ®­îc mét sè ngµnh s¶n xuÊt yªu cÇu vµ c¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ cã thÓ ¶nh h­ëng cã h¹i cho th­¬ng m¹i. II. WTO Môc tiªu, chøc n¨ng vµ c¬ cÊu 2.1. Môc tiªu vµ nhiÖm vô WTO lµ mét nh©n tè bao trïm, chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c. HiÖp ®Þnh ®a biªn vµ nhiÒu bªn ®· ®­îc ®µm ph¸n ë vßng Urugoay vµ nh÷ng HiÖp ®Þnh sÏ ®­îc ®µm ph¸n trong t­¬ng lai. Nh÷ng môc tiªu c¬ b¶n cña WTO còng t­¬ng tù nh­ nh÷ng môc tiªu cña GATT, vµ GATT nay ®· chuyÓn thµnh WTO. §ã lµ: N©ng cao møc sèng, thu nhËp, ®¶m b¶o ®Çy ®ñ viÖc lµm më réng s¶n phÈm vµ th­¬ng m¹i vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó sö dông tèi ­u c¸c nguån lùc cña thÕ giíi (GATT) vµ: - Th­¬ng m¹i dÞch vô - Nhu cÇu thóc ®Èy sù "ph¸t triÓn bÒn v÷ng" b¶o vÖ gi÷ g×n m«i tr­êng phï hîp víi c¸c n­íc ph¸t triÓn kh¸c nhau vµ mçi quèc gia. - Nhu cÇu ph¶i cã nh÷ng nç lùc tÝch cùc ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n­íc kÐm ph¸t triÓn nhÊt, cã ®­îc tû träng t¨ng tr­ëng lín h¬n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. 2.2. Chøc n¨ng - WTO t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thùc thi, ®iÒu hµnh vµ ho¹t ®éng cña c¸c c«ng cô ph¸p lý cña vßng ®µm ph¸n Urugoay vµ cña bÊt kú HiÖp ®Þnh míi nµo ®­îc ®µm ph¸n trong t­¬ng lai. - WTO lµ diÔn ®µn ®Ó c¸c n­íc thµnh viªn tiÕp tôc ®µm ph¸n vÒ c¸c vÊn ®Ò nªu trong c¸c hiÖp ®Þnh, vÒ c¸c vÊn ®Ò míi ph¸t sinh trong quyÒn h¹n cña m×nh vµ vÒ viÖc më réng tù do hãa th­¬ng m¹i. - WTO cã tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ bÊt ®ång gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn. - WTO cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn viÖc rµ so¸t th­êng kú chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña c¸c quèc gia thµnh viªn. 2.3. C¬ cÊu cña WTO: * C¬ quan ®Çu n·o cña WTO, cã tr¸ch nhiÖm ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh lµ héi nghÞ bé tr­ëng häp 2 n¨m mét lÇn . KÓ tõ khi thµnh lËp WTO ®Õn nay ®· cã 3 cuéc häp héi nghÞ Bé tr­ëng: cuéc häp ®Çu tiªn ®­îc tæ chøc t¹i Singapore th¸ng 12/1996, cuéc häp thø hai t¹i Cnoneva th¸ng 5/1998 vµ cuéc häp thø ba t¹i Seatle 30/11 ®Õn 3/12/1999. - Trong thêi gian 2 n¨m gi÷a hai héi nghÞ, ®¹i héi ®ång sÏ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña héi nghÞ. - Khi xem xÐt c¸c khiÕu kiÖn, ®¹i héi ®ång sÏ häp víi t­ c¸ch lµ c¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn. §¹i héi ®ång còng cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn viÖc rß so¸t chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña tõng quèc gia trªn c¬ së c¸c b¸o c¸o do ban th­ ký cña WTO so¹n th¶o. Ho¹t ®éng cña ®¹i héi ®ång ®­îc hç trî bëi c¸c tæ chøc sau: - Héi ®ång th­¬ng m¹i hµng hãa, gi¸m s¸t viÖc thùc thi vµ ho¹t ®éng cña GATT 1994. ñy ban vÒ: + TiÕp cËn thÞ tr­êng. + N«ng nghiÖp + C¸c biÖn ph¸p vÖ sinh vµ kiÓm dÞch + C¸c hµng rµo kü thuËt ®èi víi th­¬ng m¹i + Trî cÊp vµ c¸c biÖn ph¸p ®èi kh¸ng + Hµnh vi chèng ph¸ gi¸ + TrÞ gi¸ h¶i quan +Quy t¾c xuÊt xø + CÊp phÐp nhËp khÈu + C¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i + C¸c biÖn ph¸p tù vÖ - Héi ®ång vÒ c¸c khÝa c¹nh ®Õn th­¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. - Héi ®ång th­¬ng m¹i hµng hãa ñy ban vÒ: + Th­¬ng m¹i trong lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh + Nh÷ng cam kÕt cô thÓ * Qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh: HiÖp ®Þnh quy ®Þnh lµ WTO sÏ tiÕp nèi tËp qu¸n ra quyÕt ®Þnh cña GATT, tøc lµ theo ph­¬ng ph¸p ®ång thuËn. §iÒu nµy cã nghÜa lµ khi mét quyÕt ®Þnh ®­îc ®­a ra, kh«ng cã n­íc nµo bá phiÕu trèng. Khi kh«ng ®¹t ®­îc sù ®ång thuËn, hiÖp ®Þnh WTO cho phÐp quyÕt ®Þnh ®­îc th«ng qua b»ng ®a sè phiÕu. Mçi quèc gia cã quyÒn bá 1 phiÕu. MÆc dï cã ®iÒu kiÖn nµy song nh÷ng quyÕt ®Þnh vÒ tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò chÝnh s¸ch quan träng (nh­ vËy b¾t ®Çu ®µm ph¸n vÒ mét lÜnh vùc ch­a ®­îc c¸c c«ng cô ph¸p lý cña WTO ®iÒu chØnh) nãi chung ®Òu ph¶i ®­îc th«ng qua b»ng ®ång thuËn. Quy t¾c ®ång thuËn nµy nh»m ng¨n chÆn "sù chuyÓn biÕn cña ®a sè", ®Æc biÖt khi cã mét nhãm ®ång ý kiÕn ph¶n ®èi m¹nh mÏ quyÕt ®Þnh ®­îc ®­a ra. Tuy nhiªn còng cã mét vµi tr­êng hîp quy ®Þnh yªu cÇu bá phiÕu ®Æc biÖt. * Ban th­ ký cña WTO WTO ®Æt trô së t¹i Geneva, Thôy SÜ. §øng ®Çu WTO lµ Tæng gi¸m ®èc. Gióp viÖc cho Tæng gi¸m ®èc lµ ba phã Tæng gi¸m ®èc, c¸c phã tæng gi¸m ®èc do Tæng gi¸m ®èc bæ nhiÖm sau khi tham kh¶o ý kiÕn cña c¸c quèc gia thµnh viªn. Ban th­ ký cña WTO gåm 500 ng­êi thuéc c¸c quèc tÞch kh¸c nhau. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô cña m×nh, Tæng gi¸m ®èc vµ nh©n viªn cña WTO kh«ng ®­îc "xin hay chÊp thuËn sù chØ ®¹o cña bÊt kú ChÝnh phñ hay tæ chøc nµo ngoµi WTO" vµ do ®ã, duy tr× ®­îc ®Æc tr­ng quèc tÕ cña ban th­ ký. * T­ c¸ch thµnh viªn: Cho ®Õn 31/5/1999, WTO cã 134 thµnh viªn: C¸c n­íc ch­a ph¶i lµ thµnh viªn cña WTO cã thÓ trë thµnh thµnh viªn th«ng qua ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp. Trong c¸c cuéc ®µm ph¸n nµy, c¸c n­íc ph¶i ®ång ý thùc hiÖn c¸c b­íc ®Ó ®­a hÖ thèng luËt ph¸p cña m×nh phï hîp víi c¸c quy t¾c cña c¸c hiÖp ®Þnh ®a biªn. H¬n n÷a, hä ph¶i cam kÕt gi¶m thuÕ quan vµ söa ®æi luËt ph¸p ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng cña hµng hãa vµ dÞch vô n­íc ngoµi. C¸c cam kÕt nµy th­êng ®­îc coi lµ c¸i gi¸ cña "vÐ vµo cöa" cho phÐp n­íc gia nhËp ®­îc h­ëng lîi trªn c¬ së chÝ tèi huÖ quèc, tõ toµn bé cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ quan vµ c¸c cam kÕt cña c¸c n­íc thµnh viªn trong qu¸ khø. HiÖn ®ang cã 30 n­íc tiÕn hµnh ®µm ph¸n gia nhËp WTO. * Ph©n lo¹i c¸c thµnh viªn WTO: HÖ thèng WTO cã ph©n biÖt 4 nhãm c¸c n­íc thµnh viªn: ph¸t triÓn, ®ang ph¸t triÓn, kÐm ph¸t triÓn nhÊt lµ c¸c nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi t¹i héi nghÞ Bé tr­ëng Gi¬nev¬ n¨m 1998, lÇn ®Çu tiªn ®Ò cËp tíi "mét sè nÒn kinh tÕ nhá bÐ" trong khu«n khæ nhãm c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn". TÊt c¶ chÝnh s¸ch n­íc do Liªn hiÖp quèc xÕp h¹ng lµ "kÐm ph¸t triÓn nhÊt" ®­îc ®èi xö nh­ c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn nhÊt lµ trong hÖ thèng WTO. HiÖn t¹i cã 48 n­íc thuéc nhãm nµy. Tuy nhiªn ch­a cã ®Þnh nghÜa thèng nhÊt vµ chÝnh x¸c xem c¸c n­íc cßn l¹i thuéc nhãm nµo. ViÖc x¸c ®Þnh mét quèc gia "®ang ph¸t triÓn" ®­îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c "tù nh©n". Nh÷ng n­íc trong qu¸ khø cã nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung chñ yÕu thuéc §«ng vµ Trung ¢u vµ Liªn Bang X« viÕt cò) vµ hiÖn nay ®ang tõng b­íc chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng vµ d©n chñ hãa ®­îc ®èi xö nh­ nh÷ng nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi. Nh÷ng thµnh viªn cßn l¹i ®­îc coi lµ nh÷ng n­íc ph¸t triÓn. - C¸c ®iÒu kho¶n vÒ ®èi xö ®Æc biÖt vµ c¸c kh¸c biÖt ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn nhÊt. C¸c hiÖp ®Þnh ®a biªn nhËn thÊy c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kÓ c¶ c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn nhÊt, cã thÓ gÆp khã kh¨n trong viÖc chÊp nhËn tÊt c¶ hoÆc mét sè nghÜa vô vµ quy ®Þnh ®Ò ra c¸c HiÖp ®Þnh nµy ®· quy ®Þnh dµnh ®èi xö ®Æc biÖt vµ kh¸c biÖt cho c¸c n­íc trªn. C¸c ®iÒu kho¶n ®ã cã thÓ s¬ bé chia lµm 3 lo¹i: - C¸c ®iÒu kho¶n yªu cÇu c¸c n­íc (ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn) thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p t¹o thuËn lîi cho th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ kÐm ph¸t triÓn. - Sù linh ho¹t cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ kÐm ph¸t triÓn nhÊt trong viÖc chÊp nhËn c¸c nghÜa vô do c¸c HiÖp ®Þnh WTO. - Cung cÊp trî gióp kü thuËt cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ kÐm ph¸t triÓn nhÊt ®Ó x©y dùng n¨ng lùc cho c¸c n­íc nµy thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh. * C¸c thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp HÖ thèng WTO ®­a ra c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp khi mét n­íc ph¸t triÓn mét n­íc kh¸c vi ph¹m c¸c quy t¾c vµ sau khi mäi nç lùc t×m kiÕm c¸c gi¶i ph¸p tho¶i ®¸ng th«ng qua tham vÊn song ph­¬ng thÊt b¹i tranh chÊp trong khu«n khæ WTO th«ng th­êng lµ kÕt qu¶ c¸c th«ng tin vÒ nh÷ng khã kh¨n gÆp ph¶i khi tiÕp thÞ s¶n phÈm t¹i c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi do c¸c ngµnh s¶n xuÊt hay hiÖp héi ngµnh cung cÊp cho ChÝnh phñ. MÆc dï trong suèt qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt tranh chÊp - tham vÊn song ph­¬ng, kiÓm tra cña Ban héi thÈm vµ sau ®ã lµ c¬ quan phóc thÈm. C¸c ®¹i diÖn ChÝnh phñ lµ ng­êi tham gia vµo c¸c qu¸ tr×nh nµy, nh­ng c¸c c¬ quan nµy chñ yÕu dùa vµo t­ vÊn vµ sù ñng hé tõ ngµnh s¶n xuÊt vµ c¸c hiÖp héi cã quyÒn lîi trong vÊn ®Ò ®­a ra tranh chÊp. Kh¶ n¨ng cña c¸c ChÝnh phñ theo ®uæi mét vô khiÕu kiÖn hay b¶o vÖ c¸c quyÒn lîi trong tr­êng hîp bÞ kiÖn, phô thuéc lín vµo sù trî gióp vµ ñng hé cña c¸c nhãm ngµnh s¶n xuÊt cã liªn quan. * C¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i Ngoµi viÖc ®­a ra mét c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp, WTO ho¹t ®éng nh­ mét diÔn ®µn ®Ó rµ so¸t theo ®Þnh kú chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc thµnh viªn. Ho¹t ®éng rµ so¸t lµ nh»m ®¹t ®­îc hai môc tiªu. Thø nhÊt, ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é tu©n thñ c¸c yªu cÇu vµ cam kÕt theo c¸c HiÖp ®Þnh ®a biªn cña tõng quèc gia thµnh viªn, vµ nÕu tham gia c¸c HiÖp ®Þnh nhiÒu bªn th× kÓ c¸c c¸c hiÖp ®Þnh nhiÒu bªn. B»ng c¸ch thùc hiÖn nh÷ng rµ so¸t nh­ vËy mét c¸ch ®Þnh kú, WTO hµnh ®éng nh­ mét "bé m¸y gi¸m s¸t" nh»m ®¶m b¶o lµ c¸c quy t¾c ®­îc tu©n thñ vµ nh­ vËy gãp phÇn ng¨n chÆn xung ®ét th­¬ng m¹i. C¸c ®iÒu kho¶n quy ®Þnh vÒ c¬ chÕ rµ so¸t, tuy nhiªn còng nªu râ lµ c¬ chÕ rµ so¸t kh«ng ph¶i sö dông lµm c¬ së ®Ó thùc thi c¸c nghÜa vô; hay ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp. Thø hai, môc tiªu kh«ng kÐm phÇn quan träng cña phÇn rµ so¸t nµy lµ t¹o nªn sù minh b¹ch vµ sù hiÓu biÕt h¬n vÒ c¸c chÝnh s¸ch vµ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc thµnh viªn. III. Nh÷ng lîi Ých cña hÖ thèng WTO ®èi víi giíi kinh doanh Mèi liªn hÖ gi÷a hÖ thèng WTO vµ nh÷ng quyÕt ®Þnh mµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ doanh nghiÖp ®­a ra trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ g×? Khi xem xÐt vÊn ®Ò nµy cÇn ph¶i l­u ý mét ®iÒu lµ c¸ch ChÝnh phñ ®· ph¶i ®µm ph¸n c¶i thiÖn kh¶ n¨ng, tiÕp cËn thÞ tr­êng sao cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ biÕn c¸c nh­îng bé th­¬ng m¹i thµnh c¸c c¬ héi kinh doanh môc tiªu cña th­¬ng m¹i dùa trªn nguyªn t¾c nµy lµ ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng lu«n ®­îc më cöa vµ viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng kh«ng bÞ c¶n trë bëi nh÷ng biÖn ph¸p h¹n chÕ nhËp khÈu ®éc ®o¸n vµ kh«ng ®­îc b¸o tr­íc. Tuy vËy, céng ®ång doanh nghiÖp ë nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn vÉn ch­a hoµn toµn ý thøc ®­îc lîi thÕ cña hÖ thèng th­¬ng m¹i WTO. Lý do chÝnh lµ do qu¸ phøc t¹p cña hÖ thèng, cho tíi nay ®iÒu nµy ®· c¶n trë c¸c céng ®ång doanh nghiÖp quan t©m vµ lµm quan víi nh÷ng luËt lÖ vµ quy t¾c cña hÖ thèng th­¬ng m¹i thÕ giíi. VÝ dô nh­ hä kh«ng hiÓu ®­îc r»ng hÖ thèng luËt ph¸p ®ã kh«ng chØ ®em l¹i lîi Ých cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ c¸c doanh nghiÖp mµ cßn t¹o ra nh÷ng quyÒn lîi cho hä. 3.1. Nh÷ng lîi Ých ®èi víi céng ®ång doanh nghiÖp * Lîi Ých ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu hµng hãa vµ dÞch vô - §¶m b¶o tiÕp cËn thÞ tr­êng §èi víi th­¬ng m¹i hµng hãa trong khu«n khæ WTO, hÇu hÕt c¸c dßng thuÕ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ ®a sè c¸c dßng thuÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c nÒn kinh tÕ chuyÓn ®æi bÞ rµng buéc kh«ng t¨ng thªm. §iÒu ®ã ®¶m b¶o r»ng viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng ®­îc thuËn lîi h¬n do viÖc gi¶m thuÕ ®· ®­îc cam kÕt vµ rµng buéc trong danh môc nh­îng bé cña c¸c n­íc nhËp khÈu ¸p dông c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ kh¸c. §èi víi th­¬ng m¹i dÞch vô c¸c n­íc thµnh viªn ®· cam kÕt kh«ng h¹n chÕ viÖc x©m nhËp c¸c s¶n phÈm dÞch vô, vµ c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô n­íc ngoµi h¬n n÷a nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ h¹n chÕ ®· ghi ®­îc trong danh môc cam kÕt cña n­íc m×nh. ViÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng ®­îc ®¶m b¶o b»ng c¸c cam kÕt gióp c¸c nhµ xuÊt khÈu ®­a ra chÝnh s¸ch ®Çu t­ vµ s¶n xuÊt víi sù ch¾c ch¾n h¬n. - Sù æn ®Þnh cho viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng. HÖ thèng còng ®¶m b¶o sù æn ®Þnh cho viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng xuÊt khÈu th«ng qua viÖc yªu cÇu tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn ¸p dông mét hÖ thèng c¸c quy ®Þnh thèng nhÊt ®­îc cô thÓ ho¸ th«ng qua hµng lo¹t c¸c HiÖp ®Þnh. Do ®ã c¸c n­íc cã nghÜa vô ®¶m b¶o r»ng c¸c quy ®Þnh vÒ x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ h¶i quan, vÒ viÖc kiÓm ®Þnh hµng hãa phï hîp víi tiªu chuÈn b¾t buéc, hoÆc vÒ viÖc cÊp giÊy phÐp nhËp khÈu, ®Òu ph¶i phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn cña c¸c HiÖp ®Þnh liªn quan. - Lîi Ých ®èi víi c¸c nhµ nhËp khÈu nguyªn liÖu th« vµ c¸c s¶n phÈm ®Çu vµo kh¸c. C¸c doanh nghiÖp th­êng ph¶i nhËp khÈu nguyªn liÖu th« c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô trung gian cho môc ®Ých s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Nguyªn t¾c c¬ b¶n yªu cÇu cho phÐp ®­îc nhËp khÈu mµ kh«ng ®­îc ¸p dông thªm c¸c h¹n chÕ nµo ngoµi thuÕ, ®ång thêi yªu cÇu c¸c quy ®Þnh quèc gia ¸p dông t¹i biªn giíi phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c thèng nhÊt cña c¸c hiÖp ®Þnh gióp cho nhËp khÈu ®­îc thuËn lîi h¬n. §iÒu nµy gióp c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu sù ®¶m b¶o r»ng hä cã thÓ cã ®­îc lo¹i hµng m×nh yªu cÇu mµ kh«ng bÞ chËm trÔ vµ víi møc gi¸ c¹nh tranh. H¬n n÷a, c¸c cam kÕt rµng buéc vÒ thuÕ quan ®¶m b¶o cho c¸c nhµ nhËp khÈu r»ng chi phÝ nhËp khÈu sÏ kh«ng bÞ t¨ng do viÖc ®¸nh thuÕ quan cao h¬n møc ®· cam kÕt rµng buéc. 3.2. QuyÒn cña céng ®ång kinh doanh Ngoµi viÖc thu ®­îc nh÷ng thuËn lîi th× hÖ thèng luËt ph¸p ®· t¹o ra mét sè quyÒn nhÊt ®Þnh cã lîi cho doanh nghiÖp. Nh÷ng quyÒn lîi cã thÓ chia lµm hai nhãm: QuyÒn cña c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ nhËp khÈu trong n­íc: NhiÒu hiÖp ®Þnh yªu cÇu luËt ph¸p cña c¸c quèc gia thµnh viªn t¹o ra nh÷ng quyÒn nhÊt ®Þnh cho c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ nhËp khÈu trong n­íc. ChÝnh phñ buéc ph¶i thi hµnh c¸c quyÒn nµy trong khu«n khæ hÖ thèng luËt ph¸p cña m×nh. §èi víi nh÷ng quyÒn kh¸c ChÝnh phñ chØ ®­îc yªu cÇu nç lùc cao nhÊt ®Ó ®¶m b¶o c¸c liªn quan ®­îc h­ëng lîi Ých ®Çy ®ñ c¸c quyÒn ®ã. C¸c quyÒn cã thÓ thùc thi bao gåm c¸c quyÒn theo quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh x¸c ®Þnh trÞ gi¸ tÝnh thuÕ h¶i quan, trong ®ã yªu cÇu ChÝnh phñ c¸c quèc gia thµnh viªn ph¶i ®¶m b¶o vÒ mÆt luËt ph¸p cho c¸c nhµ nhËp khÈu vÒ nh÷ng quyÒn sau: BiÖn minh trÞ gi¸ ®· khai b¸o khi h¶i quan tá ra nghi ngê vÒ tÝnh trung thùc hoÆc sù chÝnh x¸c cña trÞ gi¸ khai b¸o ®ã. - Yªu cÇu c¸n bé h¶i quan ®­a ra d­íi h×nh thøc v¨n b¶n lý do kh«ng chÊp nhËn gi¸ trÞ khai b¸o, ®Ó hä cã thÓ khiÕu n¹i víi c¬ quan chøc tr¸ch vÒ quyÕt ®Þnh ®ã. Nh÷ng yªu cÇu ChÝnh phñ c¸c n­íc thµnh viªn nç lùc cao nhÊt bao gåm c¶ nh÷ng quyÒn trong HiÖp ®Þnh vÒ cÊp phÐp nhËp khÈu trong ®ã yªu cÇu giÊy phÐp nhËp khÈu ph¶i ®­îc cÊp trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh tõ khi nhËn ®­îc ®¬n yªu cÇu. Trong vÝ dô nµy, trõ khi luËt ph¸p quèc gia quy ®Þnh kh¸c th× nhµ nhËp khÈu cã quyÒn ®­îc b¶o ®¶m nhËn giÊy phÐp trong ph¹m vi thêi gian ®· ®­îc c«ng bè. KhiÕu n¹i vÒ quyÒn nãi trªn th­êng tïy thuéc vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt hoÆc doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i ®¸p øng. VÝ dô nh­ ®· nªu ë phÇn trªn, mét ngµnh s¶n xuÊt cã thÓ yªu cÇu chÝnh phñ ph¶i ¸p dông c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, hoÆc ®¸nh thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ hoÆc thuÕ ®èi kh¸ng nÕu ngµnh s¶n xuÊt ®ã ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu cña c¬ quan ®iÒu tra r»ng kiÕn nghÞ cña hä ®­îc ñng hé cña c¸c nhµ s¶n xuÊt chiÕm tû träng lín vÒ s¶n l­îng trong ngµnh c«ng nghÖ ®ã. C¸c c¬ quan ®iÒu tra ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c xem ®Ò nghÞ ®­a ra cã ®¸p øng yªu cÇu nãi trªn kh«ng tr­íc khi tiÕn hµnh ®iÒu tra. * QuyÒn cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu: Mét vÝ dô vÒ quyÒn cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®­îc quy ®Þnh trong c¸c HiÖp ®Þnh lµ quyÒn ®­îc ®­a ra c¸c b»ng chøng trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra ë n­íc nhËp khÈu vÒ viÖc ®¸nh gi¸ thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ hoÆc thuÕ ®èi kh¸ng. Tr­êng hîp c¬ quan chøc n¨ng cña n­íc nhËp khÈu kh«ng t«n träng quyÒn cña hä, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu kh«ng thÓ tiÕp xóc trùc tiÕp ®Ó ®ßi kh¾c phôc vÊn ®Ò ®ã. C¸c doanh nghiÖp ®ã cÇn ph¶i nªu vÊn ®Ò víi ChÝnh phñ n­íc nhËp khÈu vµ nÕu cÇn thiÕt ®­a vÊn ®Ò ra gi¶i quyÕt theo thñ tôc WTO vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp. PhÇn II nh÷ng Ên ®Ò ViÖt Nam cÇn gi¶i quyÕt ®Ó trë thµnh thµnh viªn cña WTO Qua phÇn tæng quan vÒ WTO chóng ta biÕt ®­îc r»ng hÖ thèng WTO lµ mét hÖ thèng phøc t¹p, víi nh÷ng quy t¾c quy chÕ vµ c¸c hiÖp ®Þnh rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. Trong hÖ thèng WTO nµy chøa ®ùng nhiÒu nh÷ng quy t¾c b¾t buéc mµ nh÷ng quèc gia muèn gia nhËp hay cã thÓ tån t¹i ®­îc trong hÖ thèng nµy ph¶i tu©n thñ. Nh÷ng quy t¾c nµy kh«ng thÓ mét sím mét chiÒu cã thÓ thùc hiÖn ®­îc. B»ng chøng lµ ViÖt Nam xÝ nghiÖp gia nhËp WTO vµo th¸ng 1/1995 thÕ nh­ng ®Õn nay, 2004 ViÖt Nam còng ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ gia nhËp ®­îc vµo tæ chøc nµy. ViÖt Nam ®· tõng b­íc kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm, còng nh­ nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ trong hÖ thèng luËt ph¸p, hÖ thèng qu¶n lý kinh tÕ, c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ vÒ trî cÊp xuÊt khÈu, vÒ c¸c luËt th­¬ng m¹i… Cßn rÊt nhiÒu nh÷ng h¹n chÕ mµ ViÖt Nam cÇn ph¶i thay ®æi vµ còng cïng thêi gian ®ã ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chuÈn bÞ ®Çy ®ñ nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc trong mét thÕ giíi c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c s¶n phÈm tõ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. 1.1. ViÖt Nam ph¶i më cöa thÞ tr­êng hµng hãa vµ dÞch vô Tøc lµ hµng hãa cña c¸c n­íc cïng thµnh viªn WTO ®­îc vµo ViÖt Nam mµ víi møc thuÕ nhËp khÈu rÊt thÊp. §­îc biÕt th¸ng 12/2000, ViÖt Nam ®· tr×nh WTO b¶n chµo ®Çu tiªn vÒ viÖc më cöa thÞ tr­êng, hµng hãa vµ dÞch vô bao gåm 96% c¸c dßng thuÕ quan vµ 9 ngµnh dÞch vô víi 78 ph©n ngµnh. B×nh qu©n ®¬n thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña toµn bé c¸c s¶n phÈm ®­îc chµo gi¶m xuèng cßn 27,8% vµ 32% ®èi víi s¶n phÈm n«ng nghiÖp vµ 27,1% ®èi víi s¶n phÈm phi n«ng nghiÖp. T¹o thuËn lîi cho c¸c thµnh viªn kh¸c th©m nhËp thÞ tr­êng d­íi h×nh thøc gi¶m thuÕ nhËp khÈu cho hµng n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp. Hai ch­¬ng tr×nh gi¶m thuÕ sÏ ph¶i ®­îc th­¬ng l­îng gi÷a ViÖt Nam vµ nhãm lµm viÖc vÒ ViÖt Nam gia nhËp WTO vµ sÏ ®­îc g¾n víi nghÞ ®Þnh th­ gia nhËp nh­ lµ c¸c cam kÕt rµng buéc ph¶i më cöa thÞ tr­êng dÞch vô cho c¸ nhµ kinh doanh n­íc ngoµi nh­ ng©n hµng, b¶o hiÓm, vËn t¶i, th«ng tin, kü thuËt vµ t­ vÊn… Mét ch­¬ng tr×nh riªng biÖt vÒ dÞch vô sÏ ph¶i ®­îc ®µm ph¸n, trong ®ã cã viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng dÞch vô vµ ®­îc ®­a vµo nghÞ ®Þnh th­ gia nhËp cña ViÖt Nam 1.2. ViÖt Nam ph¶i cung cÊp sù b¶o vÖ phï hîp vµ hiÖu qu¶ cho së h÷u trÝ tuÖ, thiÕt lËp chÝnh s¸ch cho ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ tiÕp tôc c¶i c¸ch kinh tÕ tu©n thñ c¸c yªu cÇu cña WTO C¸c cuéc ®µm ph¸n cña ViÖt Nam xin gia nhËp WTO ®· ®¹t ®­îc nh÷ng tiÕn triÓn ®¸ng kÓ, ®Æc biÖt lµ trong phiªn ®µm ph¸n thø n¨m (th¸ng 4 n¨m 2002) vµ phiªn thø s¸u (th¸ng 4 n¨m 2003). Trong c¸c phiªn ®µm ph¸n ®ã ViÖt Nam vµ c¸c ®èi t¸c th­¬ng m¹i ®· trao ®æi ý kiÕn vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan. ViÖt Nam còng ®· hoµn thµnh vµ nép cho WTO b¸o c¸o vÒ trî cÊp n«ng nghiÖp vµ trî cÊp s¶n xuÊt, vµ th«ng b¸o cho WTO vÒ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan ®ang ®­îc ¸p dông vµ ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch ph¸p luËt cña m×nh. Ph©n ®µm ph¸n thø b¶y míi ®©y nhÊt diÔn ra t¹i Geneva vµo c¸c ngµy 11/11 th¸ng 12 n¨m 2003 trong phiªn ®µm ph¸n nµy, ViÖt Nam ®· cung cÊp cho WTO b¶n dù th¶o b¸o c¸o trong ®ã tr¶ lêi rÊt nhiÒu c©u hái do c¸c n­íc thµnh viªn ®Æt ra c¸c phiªn tr­íc ®©y, nhÊt lµ vÒ më cöa thÞ tr­êng hµng hãa, dÞch vô, ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng c¶i c¸ch ph¸p luËt. Träng t©m cña ®µm ph¸n vÉn lµ c¾t gi¶m thuÕ quan, h¹n ng¹ch, trî cÊp cho n«ng d©n vµ xuÊt khÈu n«ng s¶n. Mét kÕt qu¶ quan träng ®¹t ®­îc cña phiªn ®µm lÇn nµy lµ ban th­ ký ®· so¹n th¶o dù b¸o c¸o vÒ viÖc ViÖt Nam gia nhËp WTO. Ngoµi ra ViÖt Nam cßn tiÕn hµnh ®µm ph¸n song ph­¬ng víi 13 n­íc thµnh viªn cña WTO. §Õn thêi ®iÓm nµy, ViÖt Nam vµ c¸c ®èi t¸c th­¬ng m¹i ch­a ®¹t ®­îc tháa thuËn vÒ c¸c vÊn ®Ò chñ yÕu ®­îc ®Æt ra trong ®µm ph¸n. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu trë thµnh thµnh viªn cña WTO vµo n¨m 2005, ViÖt Nam cÇn ph¶i cã nh÷ng nç lùc v­ît bËc. ViÖt Nam sÏ cam kÕt b¶o vÖ møc ®é phï hîp vÒ së h÷u trÝ tuÖ tøc lµ ViÖt Nam ph¶i ®¶m b¶o vÒ c¸c lÜnh vùc sau: ®èi t­îng cña së h÷u trÝ tuÖ lµ nh÷ng ph¸t sinh cña trÝ ãc con ng­êi. QuyÒn cña nh÷ng nhµ ph¸t minh hay nhµ s¸ng t¹o ra c¸c t¸c phÈm nghÖ thuËt ®­îc coi lµ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Nh÷ng quyÒn nµy bao gåm b¶n quyÒn (b¶o hé quyÒn cña t¸c gi¶ ®èi víi Ên phÈm vµ nh÷ng s¸ng t¹o nghÖ thuËt kh¸c), b»ng s¸ng chÕ (b¶o hé quyÒn cña nhµ ph¸t minh) vµ kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp (b¶o hé quyÒn ®èi víi c¸c kiÓu d¸ng trang trÝ). QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ còng bao gåm c¶ th­¬ng hiÖu vµ c¸c dÊu hiÖu kh¸c mµ th­¬ng nh©n sö dông ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm cña hä víi s¶n phÈm cña th­¬ng nh©n kh¸c, vµ nh­ vËy x©y dùng sù trung thµnh vµ thiÖn c¶m cña ng­êi tiªu dïng ®èi víi tªn m¸c hoÆc tªn hiÖu cña m×nh. ViÖt Nam ph¶i ®¶m b¶o kh«ng ®­îc ph©n biÖt ®èi xö gi÷a c¸c c¸ nh©n, c«ng ty n­íc ngoµi víi nhau vµ gi÷a c¸c c¸ nh©n vµ tæ chøc n­íc ngoµi víi c¸c nh©n vµ tæ chøc trong n­íc trong viÖc thô h­ëng, ph¹m vi vµ sù duy tr× c¸c quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. X©y dùng c¸c quyÒn nµy vµ ®­îc b¶o vÖ b»ng thñ tôc ph¸p lý trong n­íc ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn quèc tÕ. HÖ thèng ph¸p luËt ViÖt Nam ph¶i chÆt chÏ c«ng b»ng b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi.T¹o t©m lý tho¶i m¸i vµ an toµn cho c¸c nhµ kinh doanh n­íc ngoµi khi tham gia vµo hÖ thèng kinh doanh trong n­íc theo tiªu chuÈn cña WTO hä ph¶i cã c¶m gi¸c ®­îc ph¸p luËt cña n­íc së t¹i b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng vµ sù hîp ph¸p cña chÝnh b¶n th©n hä. 1.3. ChÝnh phñ ViÖt Nam ph¶i söa ®æi c¸c quy ®Þnh vÒ ®Çu t­ cam kÕt thùc hiÖn c¸c nghÜa vô quèc gia vµ gi¶m hay lo¹i bá c¸c h¹n chÕ vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Qu¸ tr×nh tù do hãa chÝnh s¸ch ®Çu t­ n­íc ngoµi nay lµ mét phÇn trong c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ theo h­íng thÞ tr­êng, gåm c¶ tù do hãa th­¬ng m¹i níi láng quy chÕ vµ t­ nh©n hãa. C¸c biÖn ph¸p ®ã gåm: - §¬n gi¶n hãa yªu cÇu thÈm ®Þnh trong phª duyÖt FDI. - Më cöa c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cho ®Çu t­ n­íc ngoµi. - Bá c¸c h¹n chÕ vÒ cæ phÇn n­íc ngoµi - KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia vµo qu¸ tr×nh t­ nh©n hãa vµ x©y dùng h¹ tÇng c¬ së (lµ hai lÜnh vùc cÇn nhiÒu vèn vµ ®Çu t­ c«ng nghiÖp). Bªn c¹nh ®ã Nhµ n­íc cßn ®­a ra c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch nh»m thu hót FDI. * KhuyÕn khÝch tµi chÝnh, liªn quan ®Õn viÖc chÝnh phñ n­íc nhËn ®Çu t­ cung cÊp vèn cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vÝ dô d­íi d¹ng hç trî ®Çu t­ vµ tÝn dông trî cÊp. * KhuyÕn khÝch vÒ thuÕ, nh»m gi¶m g¸nh nÆng vÒ thuÕ cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, trong nhãm nµy cã c¸c biÖn ph¸p nh­ miÔn thuÕ gi¶m thuÕ ®èi víi nguyªn liÖu, b¸n thµnh phÈm hoÆc hµng t­ b¶n nhËp khÈu. * KhuyÕn khÝch gi¸n tiÕp, nh»m t¨ng lîi nhuËn cña nhµ ®Çu t­ theo nhiÒu c¸ch gi¸n tiÕp kh¸c nhau. VÝ dô, ChÝnh phñ cã thÓ cÊp ®Êt vµ c¸c c¬ së h¹ tÇng víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ thÞ tr­êng. HoÆc chÝnh phñ cã thÓ dµnh cho mét doanh nghiÖp n­íc ngoµi vÞ thÕ ­u ®·i trªn thÞ tr­êng d­íi dµnh ­u ®·i cho viÖc tiÕp cËn c¸c hîp ®ång cña ChÝnh phñ, vÞ thÕ ®éc quyÒn, ®ãng cöa thÞ tr­êng kh«ng cho c¸c c«ng ty kh¸c tham gia, b¶o hé tr¸nh c¹nh tranh víi hµng nhËp khÈu, hoÆc dµnh ®èi xö ­u ®·i ®Æc biÖt vÒ quy ®Þnh. ChÝnh phñ ViÖt Nam ph¶i tiÕp tôc c¶i c¸ch kinh tÕ phï hîp víi yªu cÇu cña WTO. C¸c lÜnh vùc cña c¶i c¸ch t­¬ng lai sÏ cã thÓ bao gåm hÖ thèng gi¸, c¬ chÕ xuÊt nhËp khÈu, hÖ thèng tµi chÝnh vµ thuÕ, c¶i c¸ch c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh vµ hÖ thèng an toµn x· héi. C¸c nghÜa vô kh¸c sÏ cam kÕt thùc hiÖn ¸p dông thèng nhÊt cho c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i trªn ph¹m vi toµn cÇu, c¸c quyÒn vÒ ngo¹i th­¬ng cho c¸c xÝ nghiÖp c¸c c¸ nh©n, ®Þnh ra thêi gian biÓu cho c¸c c¶i c¸ch kinh tÕ vµ c¸c quy chÕ vÒ ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i Nhµ n­íc. PhÇn III §Ò xuÊt vµ kiÕn nghÞ §Ó ViÖt Nam cã thÓ gia nhËp WTO vµ cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc trong khu«n khæ hÖ thèng nµy ViÖt Nam ph¶i thùc hiÖn c¸c vÊn ®Ò ®· nªu trªn mét c¸ch khÈn tr­¬ng vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy ViÖt Nam cÇn ph¶i: * Lu«n häc hái kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc nh­ Th¸i Lan, Trung Quèc… Hä sÏ lµ nh÷ng n­íc cho chóng ta nhiÒu bµi häc kinh nghiÖm vÒ tÊt c¶ mäi lÜnh vùc cña qu¸ tr×nh gia nhËp còng nh­ khi ®· gia nhËp vµo hÖ thèng.Tõ hÖ thèng ph¸p lý, c¬ chÕ qu¶n lý, viÖc më cöa thÞ tr­êng… * Ph¶i t¨ng c­êng ®µo t¹o nguån nh©n lùc, båi d­ìng ®µo t¹o nh©n tµi. V× nÕu kh«ng cã mét nguån nh©n lùc cã chuyªn m«n vµ tr×nh ®é th× kh«ng thÓ cã nh÷ng c¬ quan qu¶n lý tèt vµ kh«ng cã nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. * Huy ®éng nguån lùc tõ ng­êi d©n, tËp trung ®oµn kÕt søc d©n, ph¸t huy tinh thÇn ®oµn kÕt cïng nhau v­ît qua khã kh¨n vµ thö th¸ch. kÕt luËn HÖ thèng WTO lµ mét hÖ thèng phøc t¹p vµ ®a d¹ng, nh­ng nã chøa ®ùng nh÷ng th«ng lÖ quèc tÕ mµ b¾t buéc c¸c quèc gia ph¶i tu©n theo khi muèn trë thµnh thµnh viªn cña nã. Nã ®em l¹i nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc cho mçi quèc gia thµnh viªn, còng nh­ sù ph¸t triÓn cña mçi doanh nghiÖp trong chÝnh quèc gia ®ã. Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn ®­îc trong hÖ thèng nµy mçi thµnh viªn ph¶i nç lùc hÕt m×nh, thùc hiÖn mét lo¹t nh÷ng c¶i c¸ch vµ c¶i tæ mµ chÝnh thùc sù kh«ng dÔ dµng g×. §«i khi nh÷ng nç lùc còng cã thÓ thÊt b¹i vµ g©y ra nh÷ng hËu qu¶ xÊu cho nÒn kinh tÕ còng nh­ chÝnh trÞ x· héi cña quèc gia ®ã. V× vËy ®iÒu nµy ®Æt ra rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ th¸ch thøc ®èi víi ChÝnh phñ ViÖt Nam còng nh­ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. B¶n th©n mçi häc viªn còng ph¶i nç lùc hÕt m×nh ®Ó cïng ®Êt n­íc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cña quèc gia. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. "H­íng dÉn doanh nghiÖp vÒ hÖ thèng th­¬ng m¹i thÕ giíi" cña Trung t©m th­¬ng m¹i quèc tÕ cïng ban th­ ký khèi th­¬ng m¹i chung ph¸t hµnh do Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia xuÊt b¶n. 2. Gi¸o tr×nh "Kinh tÕ quèc tÕ II" cña tr­êng §¹i häc Th­¬ng m¹i cña Gi¸o s­ Hoµng KÝnh. 3. "Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thÓ chÕ héi nhËp kinh tÕ" cña ViÖn §¹i häc Më Hµ Néi khoa LuËt - PGS.TS. NguyÔn Nh­ B×nh. 4. " WTO tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi c¬ héi vµ th¸ch thøc víi c¸c doanh nghiÖp". Môc lôc