Đường lối công nghiệp hóa, hiện đại hóa thời kỳ đổi mới”.PHẦN MỞ ĐẦU
Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam ta đang trên đường phát triển công nghiệp hóa – hiện đại hóa (CNH–HĐH) đất nước. Việc đặt nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ đất nước là tiêu chí hàng đầu thì một vấn đề quan trọng và cần thiết là phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Bởi vì khi một đất nước nghèo nàn, lạc hậu thì cũng đồng nghĩa với đất nước đó sẽ là con nợ, sẽ lệ thuộc, và thậm chớ cú thể trở thành thuộc địa của những nước khác. Vì thế, để phát triển kinh tế thì chúng ta cần phát huy và tận dụng rất nhiều nguồn lực như: nguồn lực tự nhiên, nguồn nhân lực, vốn đầu tư, khoa học kỹ thuật – cụng nghệ tiên tiến hiện đại
Sau khi được tìm hiểu mụn học đường lối cỏch mạng của Đảng cộng sản Việt Nam, dưới sự chỉ dạy của Thầy giáo bộ môn chúng tôi đó phần nào hiểu về tầm quan trọng của những chính sách, đường lối đúng đắn của Đảng ta trong cụng cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Đặc biệt là những đường lối về cụng nghiệp hóa, hiện đại hóa, con đường giúp chúng ta thoát khỏi tình trạng nghèo nàn lạc hậu, đưa nước ta trở thành một nước có nền kinh tế vững mạnh.
Với mong muốn học hỏi và chia sẻ những hiểu biết nhỏ bộ của mình về những đường lối của Đảng vế công nghiệp hóa hiện đại hóa mà chúng tụi quyết định chọn đề tài “Đường lối công nghiệp húa, hiện đại hóa thời kỳ đổi mới”.
CHƯƠNG 1: TÍNH TẤT YẾU KHÁCH QUAN VỀ VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG QUÁ TRÌNH CNH – HĐH
1.1. VAI TRÒ CỦA NHÀ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI QUÁ TRÌNH CNH-HĐH
1.1.1 Thưc chất CNH-HĐH
Trước đây chúng ta cho rằng công nghiệp hoá là quá trình trang bị kĩ thuật hiện đại cho toàn bộ nền kinh tế quốc dân thay thế lao động thủ công bằng lao động cơ khí hoá biến một nước kém phát triển thành một nước có cơ cấu công nông nghiệp hiện đại khoa học kĩ thuật tiên tiến.
13 trang |
Chia sẻ: thanhnguyen | Lượt xem: 2069 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem nội dung tài liệu Đường lối công nghiệp hóa, hiện đại hóa thời kỳ đổi mới, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
PHẦN MỞ ĐẦU
Trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam ta đang trên đường phát triển công nghiệp hóa – hiện đại hóa (CNH–HĐH) đất nước. Việc đặt nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ đất nước là tiêu chí hàng đầu thì một vấn đề không kém phần quan trọng và cần thiết là phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Bởi vì khi một đất nước nghèo nàn, lạc hậu thì cũng đồng nghĩa với đất nước đó sẽ là con nợ, sẽ lệ thuộc, và thậm chí có thể trở thành thuộc địa của những nước khác. Vì thế, để phát triển kinh tế thì chúng ta cần phát huy và tận dụng rất nhiều nguồn lực như: nguồn lực tự nhiên, nguồn nhân lực, vốn đầu tư, khoa học kỹ thuật – công nghệ tiên tiến hiện đại…
Sau khi được tìm hiểu môn học đường lối cách mạng của Đảng cộng sản Việt Nam, dưới sự chỉ dạy của Thầy giáo bộ môn chúng tôi đã phần nào hiểu về tầm quan trọng của những chính sách, đường lối đúng đắn của Đảng ta trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Đặc biệt là những đường lối về công nghiệp hóa, hiện đại hóa, con đường giúp chúng ta thoát khỏi tình trạng nghèo nàn lạc hậu, đưa nước ta trở thành một nước có nền kinh tế vững mạnh.
Với mong muốn học hỏi và chia sẻ những hiểu biết nhỏ bé của mình về những đường lối chính sách của Đảng vế công nghiệp hóa hiện đại hóa mà chúng tôi quyết định chọn đề tài “Đường lối công nghiệp hóa, hiện đại hóa thời kỳ đổi mới”.
CHƯƠNG 1: TÍNH TẤT YẾU KHÁCH QUAN VỀ VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC TRONG QUÁ TRÌNH CNH – HĐH
1.1. VAI TRÒ CỦA NHÀ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI QUÁ TRÌNH CNH-HĐH1.1.1 Thưc chất CNH-HĐH
Trước đây chúng ta cho rằng công nghiệp hoá là quá trình trang bị kĩ thuật hiện đại cho toàn bộ nền kinh tế quốc dân thay thế lao động thủ công bằng lao đọng cơ khí hoá biến một nước kém phát triển thành một nước có cơ cấu công nông nghiệp hiện đại khoa học kĩ thuật tiên tiến.
Đại Hội nghị lần thứ VII ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản đã đưa ra quan niệm mới về công nghiệp hóa hiện đại hoá. Theo tư tưởng này công nghiệp hoá hiện đại hoá là quá trình chuyển đổi căn bản toàn diện các hoạt động sản xuất kinh doanh dịch vụ và quản lí kinh tế xã hội từ sản xuất thủ công là chính sang sử dụng phổ biến sức lao động cùng công nghệ, phương tiện cùng phương pháp tiên tiến hiện đại dựa trên sự phát triển của công nghiệp và tiến bộ khoa học tạo ra năng suất lao động xã hội cao. Quan niệm trên đã gắn công nghiệp hoá với hiện đại hoá đồng thời xác định được vai trò của công nghiệp trong quá trình công nghiệp hoá. Trước đổi mới công nghiệp hoá được tiến hành theo cơ chế cũ tập trung bao cấp ngày nay chúng ta tiến hành theo cơ chế mới đó là cơ chế thị trường có sự quản lí của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Trước đây công nghiệp hoá được hiểu là việc của nhà nước thông qua hai khu vực quốc doanh và tập thể, ngày nay là sự nghiệp của toàn dân với sự tham gia của tất cả các thành phần kinh tế. Chiến lược công nghiệp hoá trước đây là công nghiệp hoá hướng nội thay thế nhập khẩu là chủ yếu gần như cô lập với thị trường thế giới còn bây giờ là chiến lược hướng về xuất khẩu trong điều kiện mở cửa với các nước khác trên thế giới.
1.1.2 Vai trò của nhà nước đối với sự nghiêp CNH-HĐH ở nước ta a- Xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lí Cơ cấu kinh tế là tổng thể các quan hệ kinh tế hay các bộ phận hợp thành của nền kinh tế ;gắn với vị trí trình độ kĩ thuật công nghệ quy mô tỉ trọng tương ứng với từnh bộ phận và mối quan hệ tương tác giữa các bộ phận gằn với điều kiện kinh tế xã hội trong từng giai đoạn phát triển nhằm thực hiện mục tiêu kinh tế đã hoạch định. Cấu trúc của cơ cấu kinh tế bao gồm: - Cơ cấu nghành kinh tế. - Cơ cấu vùng kinh tế. - Cơ cấu giữa thị xã, thị trấn, thị tứ, thành phố và đô thị. - Cơ cấu thành phần kinh tế.
Về cơ cấu nghành kinh tế:
Thứ nhất, khai thác tốt tiềm năng nông lâm ngư nghiệp.
Thứ hai, đẩy mạnh xuất khẩu hàng nông lâm thuỷ sản.
Thứ ba, phát huy lợi thế nhân công và truyền thống sản xuất đẩy mạnh sản xuất hàng tiêu dùng xuất khẩu.
Thứ tư, cải tạo và nâng cấp hệ thống kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển của các nghành kinh tế.
Thứ năm, xây dựng có chọn lọc một số cơ sở công nghiệp nặng trọng yếu và hết sức cấp thiết có điều kiện về vốn công nghệ để phát huy nhanh và có hiệu quả cao.
Thứ sáu, phát triển dịch vụ khai thác có hiệu quả lợi thế về tự nhiên.
Về cơ cấu vùng kinh tế tạo điều kiện cho tất cả các vùng đều phát triển trên cơ sở khai thác tốt thế mạnh và tiềm năng của mỗi vùng. Về cơ cấu thị tứ, thị xã, thị trấn, thành phố và đô thị. Tuỳ điều kiện từng nơi, tất cả các thị xã thị trấn đều phải được phát triển trên cơ sở đẩy mạnh công nghiệp dịch vụ mang ý nghĩa tiểu vùng. hình thành các thị tứ làm trung tâm kinh tế văn hoá của mỗi xã hoặc cụm xã.
Về cơ cấu thành phần kinh tế. Lấy việc giải phóng sức sản xuất động viên tối đa mọi nguồn lực bên trong và bên ngoài cho việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá hiện đại hoá. Phát huy vai trò chủ đạo của kinh tế nhà nước. b - Đẩy mạnh cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại đi đôi với tiếp nhận chuyển giao công nghệ mới từ nước ngoài. 1.2 NỘI DUNG VAI TRÒ CỦA NHÀ NƯỚC ĐÔÍ VỚI QUÁ TRÌNH CNH_HĐH
Vai trò quản lí kinh tế của Nhà nước bắt đầu từ sự cần thiết phải phối hợp lao động chung và do tính chất xã hội hoá cao của sản xuất quy định.
Lực lượng sản xuất càng phát triển trình độ xã hội hoá của sản xuất càng cao thì phạm vi thực hiện vai trò này càng cần thiết và mức độ đòi hỏi của nó càng chặt chẽ và nghiêm ngặt.
Nền kinh tế hàng hoá với cơ chế thị trường là bước phát triển tất yếu của kinh tế tự cấp tự túc, một trình độ xã hội hoá cao của sản xuất. Tuỳ theo trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, mức độ đạt được của sự xã hội hoá sản xuất trong mỗi nước và trong mỗi thời kì mà giữa chúng có những quan hệ tỉ lệ nhất định đảm bảo cho nền kinh tế phát triển cân đối, khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực bên trong cũng như bên ngoài. Sự phát triển không ngừng của lực lượng sản xuất, sự tác động thường xuyên của các nhân tố tự nhiên xã hội, kinh tế, chính trị và đối ngoại làm cho các tỉ lệ đó luôn luôn thay đổi. Các quan hệ tỉ lệ đó có thể phù hợp với yêu cầu của quy luật và tính quy luật hoạt động khách quan phát triển kinh tế xã hội và tạo điều kiện cho kinh tế tăng trưởng. Ngược lại các quan hệ tỉ lệ đó có thể không phù hợp và làm cho nền kinh tế rơi vào tình trạng yếu kém. Đặc biệt khi các quan hệ kinh tế quốc tế được hình thành và phát triển thì các hoạt động kinh tế trong và ngoài nước xâm nhập, tác động lẫn nhau :các nguồn lực bên trong và bên ngoài có thể di chuyển phù hợp hoặc không phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế trong nước :quy mô và cơ cấu kinh tế có thể di chuyển theo hướng tiến bộ, hợp lí tối ưu hoặc lạc hậu bất hợp lí nền kinh tế của mỗi quốc gia là một mắt xích trong hệ thống phân công lao động quốc tế.
Tình hình đó đã đặt lên vai các nhà nước không chỉ là người bảo vệ trật tự xã hội và an ninh quốc gia mà còn là người hiểu biết quy luật vận động và phát triển của nền sản xuất xã hội, nắm vững và dự báo được diến biến kinh tế trong và ngoài nước, có khả năng sử dụng các đòn bảy kinh tế, thể chế hoá các chính sách kinh tế thành hệ thống các luật lệ các quy chế đồng bộ để trực tiết tác động khống chế hoạt động kinh tế đối ngoại, định hướng sự phát triển của các ngành, các lĩnh vực, các vùng và các thành phần kinh tế nhằm đảm bảo nhu cầu cân đối trong sự phát triển do chính các quy luật và tính quy luật khách quan của đời sống kinh tế quyết định.
Có thể khẳng địng rằng, yêu cầu cân đối trong sự phát triển của nền kinh tế là cơ sở khách quan, sâu xa của vai trò quản lí Nhà nước về kinh tế.
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CỦA NHÀ NƯỚC TRONG QUÁ TRÌNH CNH – HĐH
1.1 Từ 1960 đến 1975 công nghiệp hóa ở miền Bắc
Năm 1960, công nghiệp chiếm tỷ trọng 18,2% và 7% lao động xã hội, tương ứng nông nghiệp chiếm tỷ trọng 42,3% và 83%.
Sản lượng lương thực/người dưới 300 kg, GDP/người dưới 100 USD.
Trong khi phân công lao động chưa phát triển và LLSX còn ở trình độ thấp thì QHSX đã được đẩy lên trình độ tập thể hóa và quốc doanh hóa là chủ yếu ( đến năm 1960: 85,8% nông dân vào HTX, 100% hộ tư sản được cải tạo, gần 80% thợ thủ công cá thể vào HTX tiểu thủ công nghiệp).
Trong bối cảnh đó, Đại hội Đảng III xác định rõ mục tiêu cơ bản của công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa là xây dựng một nền kinh tế xã hội chủ nghĩa cân đối và hiện đại. Bước đầu xây dựng cơ sở vật chất và kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội. Đó là mục tiêu cơ bản, lâu dài, phải thực hiện qua nhiều giai đoạn:
+ Về cơ cấu kinh tế, Đảng xác định: kết hợp công nghiệp với nông nghiệp và lấy công nghiệp nặng làm nền tảng. (Tỷ trọng giá trị công nghiệp tăng từ 18,2% /1960 lên 22,2%/1965; 26,6%/1971; 28,7%/1975).
+ Về chỉ đạo thực hiện công nghiệp hóa, Hội nghị TW lần thứ 7 (khóa III) nêu phương hướng chỉ đạo xây dựng và phát triển công nghiệp là:
• Ưu tiên phát triển công nghiệp nặng một cách hợp lý.
• Kết hợp chặt chẽ phát triển công nghiệp với phát triển nông nghiệp.
• Ra sức phát triển công nghiệp nhẹ song song với việc ưu tiên phát triển công nghiệp nặng. (Vốn đầu tư cho công nghiệp nặng trong thời kỳ 1960 - 1975 tăng 11,2 lần, cho công nghiệp nhẹ tăng 6,9 lần, nông nghiệp tăng 6 lần).
• Ra sức phát triển công nghiệp trung ương, đồng thời đẩy mạnh phát triển công nghiệp địa phương. (Hình thành các trung tâm công nghiệp như Hải Phòng, Quảng Ninh, Việt Trì, Thái Nguyên, Nam Định…).
=> Về thực chất, đây là sự lựa chọn mô hình chiến lược CNH thay thế nhập khẩu mà nhiều nước, cả nước XHCN và nước TBCN đã và đang thực hiện lúc đó. Chiến lược này được duy trì trong suốt 15 năm ở miền Bắc (1960 – 1975) và 10 năm tiếp theo trên phạm vi cả nước ( 1976 – 1986).
1.2 Từ 1975 – 1985 công nghiệp hóa trên phạm vi cả nước
Số xí nghiệp công nghiệp quốc doanh tăng từ 1913 cơ sở năm 1976 lên 2627 cơ sở năm 1980 và 3220 cơ sở năm 1985.
1976 – 1978 công nghiệp phát triển khá. Năm 1978 tăng 118,2% so với năm 1976.
Tuy nhiên, do trên thực tế chúng ta chưa có đủ điều kiện để thực hiện (nguồn viện trợ từ nước ngoài đột ngột giảm, cách thức quản lý nền kinh tế nặng tính quan liêu, bao cấp, nhiều công trình nhà nước xây dựng dở dang vì thiếu vốn, công nghiệp trung ương giảm, nhiều mục tiêu không đạt được…) nên đây vẫn là sự biểu hiện của tư tưởng nóng vội trong việc xác định bước đi, và sai lầm trong việc lựa chọn ưu tiên giữa công nghiệp và nông nghiệp. Kết quả là thời kỳ 1976 – 1980 nền kinh tế lâm vào khủng hoảng, suy thoái, cơ cấu kinh tế mất cân đối nghiêm trọng.
Đại hội lần thứ V của Đảng (3-1982) đã xác định trong chặng đường đầu tiên của thời kỳ quá độ ở nước ta phải lấy nông nghiệp làm mặt trận hàng đầu, ra sức phát triển công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng; việc xây dựng và phát triển công nghiệp nặng trong giai đoạn này cần làm có mức độ, vừa sức, nhằm phục vụ thiết thực, có hiệu quả cho nông nghiệp và công nghiệp nhẹ. Đại hội V coi đó là nội dung chính của công nghiệp hóa trong chặng đường trước mắt. Đây là bước điều chỉnh rất đúng đắn, phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Nhờ vậy, nền kinh tế quốc dân trong thời kỳ này đã có sự tăng trưởng khá hơn so với thời kỳ 5 năm trước đó.
Cụ thể là:
+ Tốc độ tăng trưởng kinh tế 1981: 2,3% 1985: 5,7%.
+ Tốc độ tăng trưởng công nghiệp 1981: 9,5%.+ Tốc độ tăng trưởng nông nghiệp 1981: 5,3% 1985: 3%.
+ Năm 1985, công nghiệp nhóm A chiếm 32,7%, công nghiệp nhẹ 67,3%, tiểu thủ công nghiệp 43,5%, công nghiệp địa phương 66%, công nghiệp quốc doanh và công tư hợp doanh 56,5%.
+ Tỷ trọng công nghiệp tăng từ 20,2%/1980 lên 30%/1985.
+ Nhập khẩu lương thực giảm hẳn so với 5 năm trước (từ 5,6 triệu tấn thời kỳ 1976-1980 xuống 1 triệu tấn thời kỳ 1981-1985).
1.3 Đặc trưng chủ yếu của công nghiệp hóa thời kỳ trước đổi mới
Nhìn chung trong thời kỳ 1960-1985 chúng ta đã nhận thức và tiến hành công nghiệp hóa theo kiểu cũ với các đặc trưng cơ bản sau đây:
- Công nghiệp hóa theo mô hình nền kinh tế khép kín, hướng nội và thiên về phát triển công nghiệp nặng.
- Chủ yếu dựa vào lợi thế về lao động, tài nguyên đất đai và nguồn viện trợ của các nước xã hội chủ nghĩa, chủ lực thực hiện công nghiệp hóa là Nhà nước và doanh nghiệp nhà nước; việc phân bổ nguồn lực để công nghiệp hóa chủ yếu bằng cơ chế kế hoạch hóa tập trung quan liêu trong nền kinh tế thị trường.
- Nóng vội, giản đơn, chủ quan duy ý chí, ham làm nhanh, làm lớn, không quan tâm đến hiệu quả kinh tế xã hội.
1.4 CNH - H ĐH sau đổi mới
Thực hiện đường lối công nghiệp hóa của Đại hội VII, nền kinh tế đã có những bước phát triển cao hơn, có chất lượng hơn, đi vào thực chất hơn so với nhiều năm trước:
+ Tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 1991: 5,8% 1995: 9,5%
+ Tương ứng công nghiệp tăng: 1991: 5,3 % 1995: 15,5%
+ Nông nghiệp tăng 1991: 2,2% 1995: 4,8%
+ Xuất khẩu tăng 1991: -13,2% 1995: 34,4%
+ Lạm phát được kiềm chế ở mức thấp 1991: 67% 1995: 12,7%
+ Cơ cấu kinh tế: 1991: 40,5 – 23,8 – 35,7(%)
+ 1995: 27,2 – 28,8 – 44 (%)
+ Vốn đầu tư cho công nghiệp giai đoạn 1991 – 1995 chiếm 38,4% tổng đầu tư xã hội (20,8 tỷ USD)
=>Đại hội Đảng VIII (năm 1996) nhìn lại đất nước sau 10 năm đổi mới đã nhận định: nước ta đã thoát khỏi khủng hoảng kinh tế - xã hội, nhiệm vụ đề ra cho chặng đường đầu của thời kỳ quá độ là chuẩn bị tiền đề cho công nghiệp hóa đã cơ bản hoàn thành cho phép chuyển sang thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
1.5 Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân trong quá trình thực hiện đổi mới
a. Kết quả thực hiện đường lối và ý nghĩa:
Sau hơn 20 năm đổi mới, đất nước ta đã thu được những thành tựu to lớn, trong đó có những thành tựu nổi bật của công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Một là, cơ sở vật chất - kỹ thuật của đất nước được tăng cường đáng kể,khả năng độc lập tự chủ của nền kinh tế được nâng cao. Từ một nền kinh tế chủ yếu là nông nghiệp lạc hậu, cơ sở vật chất yếu kém đi lên, đến nay cả nước đã có hơn 100 khu công nghiệp, khu chế xuất tập trung, nhiều khu hoạt động có hiệu quả, tỉ lệ ngành công nghiệp chế tác, cơ khí chế tạo và nội địa hóa sản phẩm ngày càng tăng. Ngành công nghiệp sản xuất tư liệu như luyện kim, cơ khí, vật liệu xây dựng, hóa chất cơ bản, khai thác và hóa dầu đã và đang có những bước phát triển mạnh mẽ. Một số sản phẩm công nghiệp đã cạnh tranh được trên thị trường trong và ngoài nước. Ngành xây dựng tăng trưởng nhanh, bình quân thời kỳ 2001 - 2005 đạt 16,7% /năm, năng lực xây dựng tăng nhanh và có bước tiến đáng kể theo hướng hiện đại. Việc xây dựng đô thị, nhà ở đạt nhiều hiệu quả. Hàng năm đưa thêm vào sử dụng hàng triệu m2 nhà ở (bình quân thời kỳ 2001-2005, tăng mỗi năm 20 triệu m2). Công nghiệp nông thôn và miền núi có bước tăng trưởng cao hơn tốc độ trung bình của cả nước. Nhiều công trình quan trọng thuộc kết cấu hạ tầng được xây dựng, sân bay, cảng biển, đường bộ, cầu, nhà máy điện, bưu chính - viễn thông…. theo hướng hiện đại.
Hai là, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã đạt được những kết quả quan trọng: tỷ trọng công nghiệp và xây dựng tăng, tỷ trọng nông, lâm nghiệp và thủy sản giảm (giai đoạn 2001-2005, tỷ trọng công nghiệp và xây dựng tăng từ 36,7% năm 2000 lên 41% năm 2005; còn tỷ trọng của nông, lâm nghiệp và thủy sản giảm từ 24,5% năm 2000 xuống 20,9% năm 2005). Trong từng ngành kinh tế đều có sự chuyển dịch tích cực về cơ cấu sản xuất, cơ cấu công nghệ theo hướng tiến bộ, hiệu quả, gắn với sản xuất, với thị trường.
Cơ cấu kinh tế vùng đã có điều chỉnh theo hướng phát huy lợi thế so sánh của từng vùng. Các vùng kinh tế trọng điểm phát triển khá nhanh đóng góp quan trọng vào sự tăng trưởng và là đầu tàu của nền kinh tế.
Cơ cấu thành phần kinh tế tiếp tục dịch chuyển theo hướng phát huy tiềm năng của các thành phần kinh tế và đan xen nhiều hình thức sở hữu.
Cơ cấu lao động đã có sự chuyển đổi tích cực gắn liền với quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Từ năm 2000 - 2005, tỷ trọng lao động trong công nghiệp và xây dựng tăng từ 12,1% lên 17,9%; dịch vụ tăng từ 19,7% lên 25,3%, nông lâm nghiệp và thủy sản giảm từ 68,2% xuống còn 56,8%; lao động qua đào tạo tăng từ 20% lên 25%.
Ba là, những thành tựu của công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã góp phần quan trọng đưa nền kinh tế đạt tốc độ tăng trưởng khá cao, bình quân từ năm 2000 đến nay đạt trên 7,5%/năm. Điều đó đã góp phần quan trọng vào công tác xóa đói giảm nghèo. Thu nhập đầu người bình quân hàng năm tăng lên đáng kể. Năm 2005, đạt 640 USD/người, đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân tiếp tục được cải thiện.
Những thành tựu trên có ý nghĩa rất quan trọng là cơ sở để phấn đấu đạt mục tiêu sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển và cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại vào năm 2020 mà Đại hội X của Đảng nêu ra trở thành hiện thực.
b. Hạn chế và nguyên nhân
Bên cạnh những thành tựu to lớn đã đạt được, công nghiệp hóa, hiện đại hóa thời gian qua ở nước ta vẫn còn nhiều hạn chế, nổi bật là:
- Tốc độ tăng trưởng kinh tế vẫn thấp so với khả năng và thấp hơn nhiều nước trong khu vực thời kỳ đầu công nghiệp hóa. Tăng trưởng kinh tế chủ yếu theo chiều rộng, vào các ngành công nghệ thấp, tiêu hao vật chất cao, sử dụng nhiều tài nguyên, vốn và lao động. Năng suất lao động còn thấp so với nhiều nước trong khu vực.
- Nguồn lực của đất nước chưa được sử dụng có hiệu quả cao, tài nguyên, đất đai và các nguồn vốn của Nhà nước còn bị lãng phí, thất thoát nghiêm trọng. Nhiều nguồn lực trong dân chưa được phát huy.
- Cơ cấu kinh tế chuyển dịch còn chậm. Trong công nghiệp các sản phẩm có hàm lượng tri thức cao còn ít. Trong nông nghiệp sản xuất chưa gắn kết chặt chẽ với thị trường. Nội dung công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn còn thiếu cụ thể. Chất lượng nguồn nhân lực của đất nước còn thấp. Tỷ trọng lao động qua đào tạo còn thấp, lao động thiếu việc làm và không việc làm còn nhiều.
Các vùng kinh tế trọng điểm chưa phát huy được thế mạnh để đi nhanh vào cơ cấu kinh tế hiện đại. Kinh tế vùng chưa có sự liên kết chặt chẽ, hiệu quả thấp và chưa được quan tâm đúng mức.
Cơ cấu thành phần kinh tế phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, chưa tạo được đầy đủ môi trường hợp tác, cạnh tranh bình đẳng và khả năng phát triển của các thành phần kinh tế.
Cơ cấu đầu tư chưa hợp lý. Công tác quy hoạch chất lượng thấp, quản lý kém, chưa phù hợp với cơ chế thị trường.
- Kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội chưa đáp ứng yêu cầu phát triển. Nhìn chung, mặc dù đã cố gắng đầu tư, nhưng kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội vẫn còn lạc hậu, thiếu đồng bộ chưa đáp ứng được yêu cầu, làm hạn chế sự phát triển kinh tế xã hội
Những hạn chế trên do nhiều nguyên nhân, nhưng chủ yếu là nguyên nhân chủ quan như:
- Nhiều chính sách và giải pháp chưa đủ mạnh để huy động và sử dụng được tốt nhất các nguồn lực, cả nội lực và ngoại lực vào công cuộc phát triển kinh tế - xã hội.
- Cải cách hành chính còn chậm và kém hiệu quả, công tác tổ chức, cán bộ chậm đổi mới, chưa đáp ứng được yêu cầu.
- Chỉ đạo và tổ chức thực hiện yếu kém.
Ngoài các nguyên nhân chung nói trên, còn có các nguyên nhân cụ thể, trực tiếp như: Công tác quy hoạch chất lượng kém, nhiều bất hợp lý dẫn đến quy hoạch “treo” khá phổ biến gây lãng phí nghiêm trọng; cơ cấu đầu tư bất hợp lý làm cho đầu tư kém hiệu quả, công tác quản lý yếu kém gây lãng phí, thất thoát, tệ tham nhũng nghiêm trọng.
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP
1.1 Mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa
Mục tiêu lâu dài của công nghiệp hóa, hiện đại hóa là cải biến nước ta thành một nước công nghiệp có cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại, có cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, mức sống vật chất và tinh thần cao, quốc phòng – an ninh vững chắc, dân giàu nước mạnh xã hội công bằng dân chủ văn minh.
Để thực hiện mục tiêu trên, ở mỗi thời kỳ phải đạt được những mục tiêu cụ thể. Đại hội X xác định mục tiêu của công nghiệp hóa, hiện đại hóa là đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với phát triển kinh tế tri thức để sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển; tạo nền tảng để đến năm 2020 đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.
1.2 Giải pháp
Tổ chức thị trường cho nông nghiệp, nông thôn:
Tổ chức lại hệ thống thương mại nông thôn một cách hợp lý, bao gồm nhiều loại hình tổ chức khác nhau như: doanh nghiệp Nhà nước, hợp tác xã, các đại lý cung ứng vật tư, các tổ chức liên kết, liên doanh giữa các doanh nghiệp và hộ nông dân trong việc đảm bảo các yếu tố đầu vào và đầu ra cho sản xuất nông nghiệp.
Cần hỗ trợ doanh nghiệp Nhà nước kinh doanh vật tư nông nghiệp để từng bước điều chỉnh các yếu tố đầu vào một cách hợp lý nhằm đảm bảo cho nông dân đỡ bị thiệt thòi khi giá hàng hoá nông sản thấp, không ổn định, còn giá vật tư cao và có nhiều yếu tố bất hợp lý.
Cần có chính sách hỗ trợ và bảo hộ cho nông dân trong sản xuất kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm.
- Giải pháp huy động vốn cho đầu tư phát triển từ nhiều nguồn: Ngân sách nhà nước (trung ương, địa phương); tín dụng, liên doanh với các tỉnh, thành phố; nguồn vốn nhàn rỗi trong nhân dân; nguồn vốn đầu tư nước ngoài (ODA, FDI).
- Giải pháp chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với nông nghiệp, nông thôn bao gồm chính sách: thuế, giá cả, lãi suất tín dụng, khoa học và công nghệ, bảo hiểm sản xuất, quỹ hỗ trợ nông nghiệp, giải quyết việc làm cho nông dân, chính sách đất đai và hỗ trợ giáo dục - đào tạo, xoá đói, giảm nghèo.
- Giải pháp phát triển nguồn lực cho CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn.
- Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng về kinh tế - xã hội. Kiện toàn bộ máy
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- tieu_luan_duong_loi_cach_mang_cua_dang_cong_san_viet_nam_5266.docx