Gan siêu vi B của bệnh nhân đến khám tại bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Phước

KIẾN THỨC THÁI ĐỘ THỰC HÀNH VỀ PHÒNG BỆNH VIÊM GAN SIÊU VI B CỦA BỆNH NHÂN ĐẾN KHÁM TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TỈNH BÌNH PHƯỚC THÁNG 3 TÓM TẮT Mục tiêu: Xác định có kiến thức, thái độ, thực hành của bệnh nhân và các yếu tố liên quan về phòng bệnh Viêm gan siêu vi B. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang mô tả có phân tích. Đối tượng nghiên cứu là 373 bệnh nhân đến khám tại Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Phước vào tháng 3 năm 2009 bằng phỏng vấn với bộ câu hỏi soạn sẵn. Kết quả: Qua phỏng vấn trực tiếp 373 bệnh nhân về phòng bệnh VGSVB cho thấy có 29,22% bệnh nhân có kiến thức đúng, 38,34% có thái độ đúng và 32,71% có thực hành đúng. Có mối liên quan về kiến thức phòng bệnh VGSVB giữa các bệnh nhân có mức thu nhập khác nhau. Bệnh nhân có thu nhập 2-5 triệu/tháng có kiến thức gấp 2,08 lần bệnh nhân có thu nhập < 2 triệu/tháng, mối liên quan về thái độ phòng bệnh VGSVB giữa các dân tộc. Bệnh nhân dân tộc Xtiêng có thái độ đúng thấp hơn 0,4 lần so với bệnh nhân dân tộc Kinh, mối liên quan về thực hành phòng bệnh VGSVB với đặc điểm dân số: Bệnh nhân có trình độ học vấn cấp 2 và cấp 3 có thực hành đúng gấp 4,95 lần và 5,71 lần so với bệnh nhân có trình độ học vấn cấp 1. Bệnh nhân dân tộc Xtiêng có thực hành đúng chỉ bằng 0,14 lần so với bệnh nhân dân tộc Kinh. Bệnh nhân có thu nhập ≥ 2 triệu /tháng có thực hành đúng gấp 1,91 so với bệnh nhân có thu nhập < 2 triệu /tháng. Có mối liên quan giữa kiến thức đúng với thực hành đúng. Bệnh nhân có kiến thức đúng sẽ có thực hành đúng gấp 3,65 lần so với bệnh nhân không có kiến thức đúng. Kết luận: Tỷ lệ bệnh nhân có kiến thức, thái độ, thực hành về phòng bệnh VGSVB còn thấp. Có mối liên quan về kiến thức, thái độ, thực hành giữa các bệnh nhân có trình độ học vấn khác nhau, giữa các bệnh nhân có mức thu nhập khác nhau và giữa dân tộc Kinh và dân tộc Xtiêng. Có mối liên quan giữa kiến thức và thực hành về phòng bệnh VGSVB. Từ khóa: Kiến thức, thái độ, thực hành, bệnh VGSVB, phòng bệnh. ABSTRACT KNOWLEDGE, ATTITUDE, PRACTICE OF PATIENTS AND RELEVANT FACTORS ON PREVENTION OF VIRAL B HEPATITIS AT BINH PHUOC HOSPITAL IN MARCH, 2009. Ly Van Xuan, Phan Thi Quynh Tram * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol.14 - Supplement of No 1 - 2010: 189-195 Aims: Appreciate the knowledge, attitude and practice of patients on prevention of viral B hepatitis and relevant factors. Method: Descriptive cross-sectional study. Objects are 373 patients who are examinated at the infectious consulting room of Binh Phuoc Hospital in March, 2009. Result: Patients have good knowledge, attitude and practice in prevention of viral B hepatitis at the rate of 29.22%, 38.34% and 32.71%. There are the relationship of knowledge in hepatitis prevention between patients with different income: patients with income of 2 – 5 million VND have good knowledge at 2.08 times more than patients with lower income; the relationship of the attitude between patients in different ethnics: Xtieng minorities have good attitude only at 0.4 time less than other patients; the relationship of practice between patients with different degree of education: patients from high school have good practice at 5.71 times more than one from elementary school. Conclusion: Patients having good KAP are at low level. There are the relationships in KAP on prevention of viral B hepatitis between patient’s income, between patient’s degree of education, between patient’s ethnics. There is also the relationship between knowledge and practice on prevention of viral B hepatitis. Keywords: Knowledge, attitude, practice, viral B hepatitis, prevention. ĐẶT VẤN ĐỀ Bệnh Viêm gan siêu vi B do Hepatitis B virus (HBV) gây ra. Bệnh lây nhiễm theo đường máu, sinh dục, từ mẹ sang con. Theo WHO ước tính có khoảng 350 triệu người mang HBV mãn tính trên thế giới (2002), trong đó 15 – 25% nguời bị biến chứng do xơ gan hoặc ung thư gan và khoảng 1 triệu trường hợp tử vong mỗi năm(7). Việt Nam nằm trong khu vực có tỷ lệ người mang HBV cao nhất thế giới và từ năm 2005 nước ta đã chính thức đưa vắc – xin ngừa Viêm gan siêu vi B (VGSVB) vào chương trình quốc gia tiêm chủng mở rộng. Thực tế cho thấy khi người dân có hiểu biết đúng đắn về sự nguy hiểm của bệnh VGSVB, về nguy cơ lây nhiễm, về lợi ích của tiêm ngừa vắc – xin sẽ góp phần quan trọng ngăn ngừa sự lây lan của bệnh VGSVB trong cộng đồng. Tỉnh Bình Phước nằm trong khu vực Đông Nam Bộ là một tỉnh mới thành lập, mạng lưới y tế còn thiếu. Việc khảo sát kiến thức, thái độ, thực hành về phòng bệnh VGSVB của bệnh nhân đến khám tại Bệnh Viện đa khoa tỉnh Bình Phước tháng 3 năm 2009 góp phần phòng ngừa lây nhiễm HBV trong cộng đồng. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Mục tiêu tổng quát Xác định tỷ lệ bệnh nhân đến khám bệnh tại phòng khám nhiễm Bệnh Viện đa khoa Tỉnh Bình Phước có kiến thức, thái độ, thực hành đúng về phòng bệnh Viêm gan siêu vi B và các mối liên quan. Mục tiêu cụ thể   Xác định tỷ lệ bệnh nhân có kiến thức đúng về phòng bệnh Viêm gan siêu vi B.   Xác định tỷ lệ bệnh nhân có thái độ đúng về phòng bệnh Viêm gan siêu vi B.   Xác định tỷ lệ bệnh nhân có thực hành đúng về phòng bệnh gan siêu vi B.   Xác định mối liên quan kiến thức, thái độ, thực hành về phòng bệnh VGSVB với tuổi, dân tộc, nghề nghiệp, trình độ học vấn, thu nhập cá nhân. ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là 373 bệnh nhân đến khám tại phòng khám nhiễm Bệnh Viện đa khoa Tình Bình Phước trong tháng 3.2009. Phương pháp nghiên cứu Thiết kế nghiên cứu Thiết kế nghiên cứu cắt ngang mô tả. Cỡ mẫu Lấy mẫu toàn bộ bệnh nhân đến khám tại phòng khám nhiễm Bệnh Viện đa khoa Tỉnh Bình Phước trong tháng 3.2009. Thu thập số liệu Số liệu được thu thập bằng cách phỏng vấn trực tiếp bệnh nhân với bộ câu hỏi soạn sẵn. Xử lý số liệu Sử dụng phần mềm Stata 10.0 và phép kiểm χ2 để so sánh các tỷ lệ. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN Qua khảo sát 373 bệnh nhân đến khám tại Phòng khám nhiễm Bệnh viện Đa Khoa Tỉnh Bình Phước tháng 3 năm 2009 cho kết quả như sau. Đặc tính mẫu nghiên cứu Đặc tính của mẫu nghiên cứu. Tần số Tỷ lệ(%) Nhóm tuổi Dưới 45 Từ 45 – 60 Trên 60 282 70 21 75,60 18,77 5,63 Giới Nam Nữ 164 209 43,97 56,03 Dân tộc Kinh Xtiêng Khác 327 29 17 87,67 7,77 4,56 Trình độ học vấn Không biết chữ Cấp 1 Cấp 2 Cấp 3 TCCN, ĐH, SĐH 15 55 151 55 97 4,01 14,75 40,48 14,75 26,01 Nghề nghiệp Nội trợ Nông dân Công nhân Cán bộ, viên chức nhà nước Buôn bán, dịch vụ Khác 34 123 45 62 26 83 9,12 32,98 12,06 16,62 6,97 22,25 Thu nhập bản thân. Không có thu nhập <2 triệu 2 – 5 triệu > 5 triệu 74 187 93 19 19,84 50,13 24,94 5,09 Đa số bệnh nhân có độ tuổi dưới 45, chiếm tỷ lệ 75,60%. Bệnh nhân có trình độ học vấn từ cấp 2 trở lên chiếm tỷ lệ 73,99%. Đây là đây là đối tượng rất thuận lợi cho công tác tuyên truyền vệ sinh phòng bệnh. Nguồn thông tin đến bệnh nhân Nguồn thông tin Tần Tỷ bệnh nhân tiếp cận số lệ(%) Đài phát thanh, đài truyền hình 258 69,17 Bạn bè, người thân, hàng xóm 154 41,29 Sách báo, Internet, tờ rơi, poster 152 40,75 Nhân viên y tế 60 16,09 Khác 49 13,14 Nguồn thông tin mà bệnh nhân tiếp cận chủ yếu là đài phát thanh, đài truyền hình (69,17%), kế đến là sách báo, Internet, tờ rơi, poster (40,75%), từ bạn bè, người thân hàng xóm (41,29%). Nguồn thông tin từ đội ngũ nhân viên y tế chiếm tỷ lệ 16,09%. Điều này cho thấy nhân viên y tế địa phương chưa làm tốt vai trò tuyên truyền vệ sinh phòng bệnh trong nhân dân. Kiến thức của bệnh nhân về phòng bệnh Viêm gan siêu vi B Có kiến thức Kiến thức Tần Tỷ số lệ(%) Biết về bệnh VGSVB Biết hậu quả bệnh VGSVB Biết khả năng lây nhiễm cho con Biết lợi ích tiêm ngừa Kiến thức chúng đúng (biết đúng 4 nội dung trên) 291 290 270 228 109 78,02 77.78 72,39 61,13 29,22 Bệnh nhân biết về bệnh VGSVB là 78,02%, về hậu quả của bệnh VGSVB là 77,78% biết khả năng lây nhiễm cho con là 72,39%, biết lợi ích của việc tiêm ngừa là 61,13%. Điều này phản ánh việc tuyên truyền trên đài phát thanh, truyền hình, tờ rơi, poster… có tác dụng tốt đối với bệnh nhân. Thái độ của bệnh nhân về phòng bệnh VGSVB Thái độ Đúng Tần Tỷ số lệ(%) Coi bệnh VGSVB là bệnh nguy hiểm Cần thiết về xét nghiệm máu phát hiện bệnh VGSVB Sợ tiếp xúc với người bị VGSVB Đồng ý tiêm vắc-xin VGSVB là an toàn Đồng ý tiêm vắc-xin cho bà mẹ đang mang thai Thái độ chung đúng (đồng ý với ≥4 nội dung trên) 350 344 101 191 80 143 93,83 92,23 27,08 51,21 21,45 38,34 Tỷ lệ người có thái độ chung đúng về phòng bệnh VGSVB là 38,34%, thấp hơn so nghiên cứu của Đỗ Hữu Lợi (41,34%)[4]. Tuy nhiên bệnh nhân đều đồng ý VGSVB là bệnh nguy hiểm (93,83%), cần thiết phải xét nghiệm máu để phát hiện bệnh (92,23%). Còn 27,08% bệnh nhân sợ tiếp xúc với người bi bệnh VGSVB và chỉ có 21,45% người đồng ý việc tiêm vắc – xin cho bà mẹ mang thai. Thực hành của bệnh nhân về phòng bệnh VGSVB Đúng Thực hành Tần số Tỷ lệ(%) Thực hành khi phát hiện nhiễm VGSVB Thực hành để phòng bệnh VGSVB Đã xét nghiệm VGSVB Đã tiêm vắc-xin ngừa VGSVB Thực hành chung đúng (thực hành đúng ≥3 nội dung trên) 345 168 137 80 122 92,49 45,04 36,73 21,45 32,71 Có 32,71% bệnh nhân có thực hành chung đúng về phòng bệnh VGSVB, nhưng chỉ có 21,45% bệnh nhân có tiêm vắc – xin phòng bệnh. Do đó cần có biện pháp giúp người dân tiêm ngừa vắc – xin VGSVB. Mối liên quan giữa kiến thức về phòng bệnh VGSVB với các đặc điểm dân số Kiến thức Đặc điểm Đúng Sai PR p Nhóm tuổi Dưới 45 Từ 45 – 60 Trên 60 92 (32,62%) 16 (22,86%) 1 (4,76%) 190 (67,38%) 54 (77,14%) 20 (95,24%) 1 0,169 (0.02 – 1,43) // 0,063 // Giới Nữ 44 (26.83%) 120 1 Nam 65 (31,10%) (73,17%) 144 (68,90%) 1,23 (0,78 – 1,94) 0,370 Dân tộc Kinh Xtiêng Khác 100 (30,58%) 6 (20,69%) 3 (17,65%) 227 (69,42%) 23 (79,31%) 12 (70,78%) 1 0.59 (0,23 – 1,50) 0,48 (0,14 – 1,74) 0,265 0,251 Trình độ học vấn Không biết chữ Cấp 1 Cấp 2 Cấp 3 Khác 3 (20,0%) 8 (14,55%) 38 (25,17%) 19 (34,55%) 41 (42,27%) 12 (80,00%) 47 (85,45%) 113 (74,83%) 36 (65,45%) 56 (57,73%) 1 0,68 (0,154 – 3,08) 1,35 (0,36 – 5,05) 2,11 (0,52 – 8,59) 2,93 (0,76 – 0,610 0,660 0,286 0,102 11,30) Nghề nghiệp Nội trợ Nông dân Công nhân Cán bộ, viên chức nhà nước Buôn bán, dịch vụ kinh doanh. Khác 11 (32,35%) 24 (19,51%) 15 (33,33%) 28 (45,16%) 8 (30,77%) 23 (27,71%) 23 (67,65%) 99 (80,49%) 30 (66,67%) 34 (54,84%) 18 (69,23%) 60 (72,29%) 1 0,51 (0,22 – 1,19) 1,04 (0,40 – 2,72) 1,72 (0,70 – 4,18) 0,93 (0,30 – 2,81) 0,80 (0,33 – 1,91) 0,113 0,930 0,224 0,897 0,617 Thu nhập bản thân Không có thu nhập < 2 triệu 23 (31,08%) 45 (24,06%) 51 (64,92%) 145 1,42 (0,78 – 2,59) 0,245 2 – 5 triệu ≥ 5 triệu 37 (39,78%) 4 (21,05%) (75,94%) 56 (60,22%) 15 (78,95%) 1 2,08 (1,21 – 3,58) 0,84 (0,26 – 2,67) 0, 006 0,770 Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê về phòng bệnh VGSVB giữa các bệnh nhân có thu nhập khác nhau (p=0,006). Bệnh nhân có thu nhập từ 2 – 5 triệu có tỷ lệ kiến thức đúng gấp 2,08 lần bệnh nhân có thu nhập cá nhân dưới 2 triệu (PR=2,08, KTC 95%= 1,21 – 3,58). Mối liên quan giữa thái độ về phòng bệnh VGSVB các đặc điểm dân số Thái độ Đặc điểm Đúng Sai PR p Nhóm tuổi Dưới 45 Từ 45 – 60 Trên 60 100 (35,46%) 30 (42,86%) 13 (61,90%) 182 (64,54%) 40 (57,14%) 8 (38,10%) 1 2,17 (0,78 – 6,00) // 0,127 // Giới Nữ Nam 61 (37,2%) 82 (39,23%) 103 (62,80%) 127 (60,77%) 1 1,09 (0,72 – 0,166) 0,688 Dân tộc Kinh Xtiêng Khác 130 (39,76%) 6 (20,69%) 7 (41,18%) 197 (60,24%) 23 (79,31%) 1 0,40 (0,16 – 1,00) 1,06 (0,39 – 0,043 0,907 10 (58,82%) 2,86) Trình độ học vấn Không biết chữ Cấp 1 Cấp 2 Cấp 3 Khác 7 (46,67%) 20 (36,36%) 58 (38.41%) 22 (40,00%) 36 (37,11%) 8 (53,33%) 35 (63,64%) 93 (61,59%) 33 (60,00%) 61 (62,89%) 1 0,65 (0,20 – 2,10) 0,71 (0,24 – 2,08) 0,76 (0,24 – 2,43) 0,67 (0,22 – 2,03) 0,470 0,533 0,645 0,481 Nghề nghiệp Nội trợ Nông dân Công nhân Cán bộ, viên chức nhà 9 (26,47%) 49 (39,84%) 17 (37,78%) 25 (73,53%) 74 (60,16%) 28 1 1,84 (0,785 – 0,31) 1,69 (0,63 – 4,51) 0,154 0,293 0,457 nước Buôn bán, dịch vụ. Khác 21 (33,87%) 13 (50,00%) 34 (40,34%) (62,22%) 41 (66,13%) 13 (50,00%) 49 (59,04%) 1,42 (0,56 – 3,62) 2,78 (0,90 – 8,55) 1,93 (0,79 – 4,70) 0,063 0,142 Thu nhập bản thân. Không có thu nhập < 2 triệu 2 – 5 triệu ≥ 5 triệu 29 (39,19%) 77 (41,18%) 30 (32,26%) 7 (36,84%) 45(64,81%) 110 (58,99%) 63 (67,71%) 12 (63,11%) 0,92 (0,53 – 1,60) 1 0,68 (0,40 – 1,15) 0,83 (0,31 – 2,22) 0,769 0,149 0,715 Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê về thái độ phòng bệnh VGSVB giữa các dân tộc (p= 0,043). Tỷ lệ bệnh nhân thuộc dân tộc Xtiêng có thái độ đúng chỉ bằng 0,40 lần bệnh nhân thuộc dân tộc Kinh (PR= 0,41, KTC 95%= 0.16 – 1,00). Có lẻ do người dân tộc Xtiêng có trình độ học vấn thấp, thu nhập thấp, không có điều kiện tiếp xúc với các phương tiện thông tin đại chúng. Mối liên quan giữa thực hành về phòng bệnh VGSVB với các đặc điểm dân số Kiến thức Đặc điểm Đúng Sai PR p Nhóm tuổi Dưới 45 Từ 45 – 60 Trên 60 101 (35,82%) 18 (25,71%) 3 (21,92%) 181 (64,18%) 52 (74,29%) 18 (85,71%) 1 0,48 (0,124 – 1,86) // 0,83 // Giới Nữ Nam 51 (31,10%) 71 (33,97%) 113 (68,90%) 138 (66,03%) 1 1,14 (0,74 – 1,77) 0,56 Dân tộc Kinh 115 (35,17%) 212 (64,83%) 1 0,14 (0,03 – 0,002 Kiến thức Đặc điểm Đúng Sai PR p Xtiêng Khác 2 (6,9%) 5(29,41%) 27 (93,10%) 12 (70,59%) 0,60) 0,77 (0,26 – 2,24) 0,63 Trình độ học vấn Không biết chữ Cấp 1 Cấp 2 Cấp 3 Khác 0 (0%) 5 (9,09%) 50 (33,11%) 20 (36,36%) 47 (48,45%) 15 (100%) 50 (90,91%) 101 (66,89%) 35 (63,64%) 50 (51,55%) // 1 4,95 (1,80 – 13,62) 5,71 (1,83 – 17,83) 5,00 (1,59 – 15,72) 0,23 0,0006 0,0007 0,0022 Nghề nghiệp Nội trợ Nông dân 3 (8,82%) 31 31 (91,18%) 92 (74,84%) 0,29 (0,08 – 1,03) 0,041 Kiến thức Đặc điểm Đúng Sai PR p Công nhân Cán bộ, viên chức nhà nước Buôn bán, dịch vụ. Khác (25,20%) 14 (31,11%) 30 (48,39%) 8 (30,77%) 36 (43,37%) 31 (68,89%) 32 (51,61%) 18 (69,13%) 47 (56,63%) 1 1,34 (0,63 – 2,85) 2,78 (1,43 – 5,40) 1,32 (0,52 – 3,35) 2,27 (1,23 – 4,17) 0,445 0,002 0,559 0,067 Thu nhập bản thân. Không có thu nhập <2 triệu 2 – 5 triệu ≥ 5 triệu 52 (70,27%) 53 (28,34%) 40 22 (29,73%) 134 (71,66%) 53 (56,99%) 12 (63,16%) 1,07 (0,59 – 1,93) 1 1,91 (1,13 – 3,23) 0,824 0,014 0,438 Kiến thức Đặc điểm Đúng Sai PR p (43,01%) 7 (36,84%) 1,47 (0,55 – 3,96) Có mối liên quan giữa thực hành đúng với đặc điểm dân số nghiên cứu. Bệnh nhân dân tộc Xtiêng có thực hành đúng chỉ bằng 0,14 bệnh nhân dân tộc Kinh. Bệnh nhân có trình độ học vấn cấp 2 và cấp 3 có thực hành đúng gấp 4,95 lần và 5,71 lần so với bệnh nhân có trình độ học vấn là cấp 1. Bệnh nhân là cán bộ viên chức có thực hành đúng cao gấp 2,78 lần so với bệnh nhân là nông dân. Bệnh nhân có thu nhập khá 2-5 triệu/tháng có thực hành đúng gấp 1,91 lần so với bệnh nhân có thu nhập < 2 triệu/tháng. Phân tích các mối liên quan trên cho thấy bệnh nhân dân tộc Xtiêng, bệnh nhân là nông dân, nội trợ, bệnh nhân có trình độ văn hóa thấp (cấp 2), có thu nhập thấp (< 2 triệu/tháng) có tỷ lệ thực hành đúng thấp hơn các đối tượng khác. Điều này cho thấy ngành y tế cần chú ý tuyên truyền và tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tượng này về phòng bệnh VGSVB. Mối liên quan giữa kiến thức đúng với thực hành đúng về phòng bệnh VGSVB Thực hành chung Đúng Sai PR (KTC p 95%) Đúng 61 (55,96%) 48 (44,04%) 4.23 (2.56- 6,7) <0.001 Kiến thức chung Sai 61 (23,11%) 203 (76,89%) Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa kiến thức đúng và thực hành đúng. Bệnh nhân có kiến thức đúng sẽ có thực hành đúng gấp 3,65 lần so với bệnh nhân không có kiến thức đúng. Do đó cần nâng cao kiến thức về phòng bệnh VGSVB cho nhân dân để từ đó có thái độ và thực hành đúng. KẾT LUẬN Qua phỏng vấn trực tiếp 373 bệnh nhân đến khám bệnh tại phòng khám nhiễm Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Phước tháng 3 năm 2009 cho thấy:   Tỷ lệ bệnh nhân có kiến thức đúng về phòng bệnh VGSVB là 29,22%; có thái độ đúng về phòng bệnh VGSVB là 38,34% và có thực hành đúng 32,71%.   Có mối liên quan về kiến thức phòng bệnh VGSVB giữa các bệnh nhân có mức thu nhập khác nhau.. Bệnh nhân có thu nhập 2-5 triệu/tháng có kiến thức gấp 2,08 lần bệnh nhân có thu nhập < 2 triệu/tháng.   Có mối liên quan về thái độ phòng bệnh VGSVB giữa các dân tộc. Bệnh nhân dân tộc Xtiêng có thái độ đúng thấp hơn 0,4 lần so với bệnh nhân dân tộc Kinh.   Có mối liên quan về thực hành phòng bệnh VGSVB với đặc điểm dân số:   Bệnh nhân có trình độ học vấn cấp 2 và cấp 3 có thực hành đúng gấp 4,95 lần và 5,71 lần so với bệnh nhân có trình độ học vấn cấp 1.   Bệnh nhân dân tộc Xtiêng có thực hành đúng chỉ bằng 0,14 lần so với bệnh nhân dân tộc Kinh.   Bệnh nhân có thu nhập ≥ 2 triệu /tháng có thực hành đúng gấp 1,91 so với bệnh nhân có thu nhập < 2 triệu /tháng.   Có mối liên quan giữa kiến thức đúng với thực hành đúng. Bệnh nhân có kiến thức đúng sẽ có thực hành đúng gấp 3,65 lần so với bệnh nhân không có kiến thức đúng.