Giải pháp hoàn thiện và phát triển mô hình Công ty Tài chính trong Tổng Công ty Nhà nước ở Việt Nam

µ mét néi dung lín vÒ vÊn ®Ò nh­: Hoµn thiÖn ph¸t triÓn vÒ c¬ cÊu tæ chøc, nghiÖp vô, c¬ chÕ ho¹t ®éng. Nh­ng vÊn ®Ò nµy nÕu xem xÐt kü th× ®Òu cã thÓ trë thµnh nh÷ng vÊn®Ò lín cÇn nghiªn cøu s©u. V× thÕ trong ph¹m vi ®Ò tµi chØ ®Ò cËp chñ yÕu ®Õn vÊn ®Ò ho¹t ®éng nghiÖp vô, vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c liªn quan chØ ®Ò cËp ë møc ®é thÊp h¬n. IV. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: Ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông ë ®©y bao gåm ph­¬ng ph¸p luËn chung cho mäi khoa häc: Duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, kÕt hîp víi mét sè ph­¬ng ph¸p kh¸c nh­: ph©n tÝch, tæng hîp, thèng kª. V. KÕt cÊu néi dung: XuÊt ph¸t tõ ph¹m vi ®· nªu ra, kÕt cÊu néi dung cña ®Ò tµi gåm cã: - PhÇn më ®Çu - PhÇn néi dung víi 3 ch­¬ng: + Ch­¬ng I: Mét sè lý luËn chung vÒ m« h×nh C«ng ty Tµi chÝnh trong tËp ®oµn kinh tÕ. + Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c C«ng ty Tµi chÝnh trong Tæng C«ng ty Nhµ n­íc. + Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn m« h×nh C«ng ty Tµi chÝnh trong Tæng C«ng ty ë ViÖt Nam. - PhÇn kÕt luËn chung. §Ó cã ®­îc nh÷ng kiÕn thøc phôc vô cho qu¸ tr×nh t×m hiÓu nµy, em ®· ®­îc sù gióp ®ì cña c¸c thÇy c« cña khoa tiÒn tÖ - thÞ tr­êng vèn. Nh©n ®©y em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña thÇy c«. Hµ Néi, th¸ng 09 n¨m 2003 Sinh viªn Lª L­¬ng Hïng Ch­¬ng I Mét sè lý luËn chung vÒ m« h×nh C«ng ty Tµi chÝnh trong tËp ®oµn kinh tÕ. I. Kh¸i qu¸t vÒ tæ chøc tµi chÝnh phi Ng©n hµng. 1. Kh¸i niÖm vÒ tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng. D­íi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña thÞ tr­êng tµi chÝnh, b¶n th©n c¸c chñ thÓ cña nã còng cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn kh«ng ngõng. C¸c ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng cµng ®­îc më réng vÒ tiÒn göi, cho vay, dÞch vô thanh to¸n, tõ c¸c h×nh thøc mang tÝnh chÊt ng¾n h¹n ®Õn trung vµ dµi h¹n… §ång thêi chóng ®· ®­îc chuyªn m«n hãa theo c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng. Tuy nhiªn tr­íc sù ph¸t triÓn rÊt m¹nh cña thÞ tr­êng tµi chÝnh, cã nh÷ng n¬i, nh÷ng lÜnh vùc mµ b¶n th©n c¸c ng©n hµng kh«ng thÓ bao qu¸t hÕt, v× thÕ ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng tæ chøc nhÊt ®Þnh ®¶m nhËn c«ng viÖc nµy. §ã lµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng. “Nh÷ng tæ chøc nµy kinh doanh trong lÜnh vùc tµi chÝnh - tiÒn tÖ, ®­îc thùc hiÖn mét sè ho¹t ®éng ng©n hµng nh­ng kh«ng ®­îc nhËn tiÒn göi kh«ng kú h¹n vµ kh«ng cung cÊp hÖ thèng thanh to¸n”. 2. §Æc ®iÓm vµ vai trß. C¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng cã ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt víi c¸c ng©n hµng ë chç: Chóng kh«ng nhËn tiÒn göi kh«ng kú h¹n, chØ ®­îc nhËn tiÒn göi cã kú h¹n nhÊt ®Þnh, kh«ng ®­îc lµm c¸c dÞch vô thanh to¸n nh­ c¸c ng©n hµng. Do ®ã chóng kh«ng tham gia qu¸ tr×nh t¹o tiÒn göi vµ kh«ng bÞ ®iÒu hµnh chÆt chÏ cña Ng©n hµng Trung ­¬ng nh­ c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i. Víi ®Æc thï cña m×nh, chóng ®· ®­a c¸c kho¶n tiÕt kiÖm nhá lÎ vµo phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ ®êi sèng theo c¸c ho¹t ®éng thÕ m¹nh cña m×nh nh­: chøng kho¸n, cho vay tiªu dïng, thÕ chÊp ®ång thêi lµm c¸c dÞch vô nh­: m«i giíi, ®¹i lý.Víi nh÷ng ®Æc thï cña m×nh, c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng cã vai trß quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ - x· héi.Chóng gãp phÇn lµm ®a d¹ng hãa c¸c dÞch vô, tµi chÝnh cho nÒn kinh tÕ, ®em l¹i nh÷ng lîi Ých thiÕt thùc: t¹o c¬ héi sinh lêi cho c¸c nguån tiÕt kiÖm nhá lÎ thóc ®Èy c¹nh tranh vµ tiÕn bé tµi chÝnh… C¸c ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng ®em l¹i c¸c hîp ®ång b¶o hiÓm, c¸c dÞch vô cung cÊp th«ng tin… cho c¸c kh¸ch hµng, gióp hä ®­îc b¶o vÖ tµi chÝnh vµ ph©n t¸n rñi ro. §©y lµ mét khÝa c¹nh ®Æc thï mµ c¸c tæ chøc nµy ®em l¹i. 3. Ph©n lo¹i: Nh×n chung c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng chñ yÕu gåm: - C¸c trung gian ®Çu t­: §Æc tr­ng cña lo¹i nµy lµ huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n ®Ó ®Çu t­ vµo mét sè lÜnh vùc. C¸c quü ®Çu t­ bao gåm 2 lo¹i h×nh c¬ b¶n: C«ng ty tµi chÝnh vµ c¸c quü ®Çu t­. - C¸c tæ chøc tiÕt kiÖm theo hîp ®ång: Thuéc lo¹i h×nh nµy cã c¸c C«ng ty B¶o hiÓm vµ c¸c quü trî cÊp. T¹i ®©y, tµi s¶n nî cña tæ chøc ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c hîp ®ång, b»ng c¸ch nhËn ®­îc c¸c kho¶n nép theo ®Þnh kú vµ cã tr¸ch nhiÖm chi tr¶ khi cã sù kiÖn n¶y sinh. Sù chªnh lÖch thêi gian thu vµ chi t¹o c¬ héi cho c¸c tæ chøc nµy sö dông vèn nhµn rçi ®Ó ®Çu t­. II. C«ng ty tµi chÝnh vµ m« h×nh C«ng ty tµi chÝnh trong tËp ®oµn kinh tÕ. 1. C«ng ty tµi chÝnh. 1.1. Kh¸i niÖm: C«ng ty tµi chÝnh lµ trung gian tµi chÝnh thµnh nguån vèn b»ng c¸ch huy ®éng tiÒn göi cã kú h¹n hoÆc ph¸t hµnh c¸c chøng kho¸n nî hay vay cña c¸c ng©n hµng. Nguån vèn nµy ®­îc dïng ®Ó cho vay s¶n xuÊt tiªu dïng, thùc hiÖn nghiÖp vô phôc vô riªng hay thuª mua.B¶n th©n C«ng ty tµi chÝnh lµ mét trung gian ®Çu t­, v× thÕ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña chóng h­íng tíi lµ tham gia c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ ®Ó thu l·i. 1.2. C¸c lo¹i h×nh C«ng ty tµi chÝnh. C¨n cø vµo ho¹t ®éng kinh doanh, C«ng ty tµi chÝnh ®­îc ph©n lo¹i thµnh ba lo¹i h×nh chñ yÕu: * C¸c C«ng ty tµi chÝnh tiªu dïng: Cung øng phÇn lín vèn cho c¸c gia ®×nh vµ c¸ nh©n nµy, phôc vô môc ®Ých mua s¾m tiªu dïng. HÇu hÕt c¸c kho¶n cho vay ®Òu ®­îc tr¶ gãp theo ®Þnh kú. Lo¹i cho vay nµy th­êng lµ c¸c mãn nhá víi l·i suÊt cao h¬n l·i suÊt thÞ tr­êng ®Ó gi¶m rñi ro. * C¸c C«ng ty tµi chÝnh b¸n hµng: Cung cÊp tÝn dông gi¸n tiÕp cho ng­êi tiªu dïng ®Ó mua s¾m c¸c lo¹i hµng do C«ng ty mÑ hay mét nhµ s¶n xuÊt nµo ®ã b¸n ra. C¸c C«ng ty tµi chÝnh nµy mua l¹i kho¶n nî cña ng­êi mua hµng, tõ ng­êi b¸n hµng vµ thu nî tõ ng­êi mua hµng. * C«ng ty tµi chÝnh - th­¬ng m¹i: Chóng mua nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i thu hoÆc chiÕt khÊu c¸c kho¶n ph¶i thu cña doanh nghiÖp. C¸c kho¶n ph¶i thu nµy lµ vèn l­u ®éng phÝ dÞch vô ch­a thu tiÒn. Ngoµi c¸ch nµy, c¸c C«ng ty tµi chÝnh cßn cung cÊp c¸c lo¹i h×nh nh­: cho thuª tÝn dông, thuª thiÕt bÞ… Nh­ vËy, mçi lo¹i h×nh C«ng ty cã nh÷ng kh¸ch hµng riªng biÖt cña m×nh vµ ®i ®«i víi nã lµ mét ph¹m vi cung øng dÞch vô riªng.Tuy nhiªn thêi gian gÇn ®©y, sù ph©n biÖt trªn ®· dÇn mê nh¹t dÇn. 2. VÒ m« h×nh C«ng ty tµi chÝnh trong tËp ®oµn kinh tÕ. 2.1. Nh÷ng ®iÓm chÝnh vÒ TËp ®oµn kinh tÕ. TËp ®oµn kinh tÕ ®· ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn tõ l©u trong lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi. Qu¸ tr×nh tÝch tô, tËp trung s¶n xuÊt ®· t¹o ra mét lµn sãng ch­a tõng cã ®Ó h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn lín ho¹t ®éng trong c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc then chèt cã lîi nhuËn cao. TËp ®oµn lµ mét h×nh thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn, ®¹i diÖn cho tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña lùc l­îng s¶n xuÊt, ®ãng vai trß chi phèi m¹nh mÏ ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ c¸c n­íc trong giai ®o¹n hiÖn nay. Chóng cã mét sè ®Æc ®iÓm sau: Mét lµ: Cã quy m« rÊt lín vÒ vèn, doanh thu vµ thÞ tr­êng. Hai lµ: Ph¹m vi ho¹t ®éng rÊt réng; ®a sè c¸c tËp ®oµn lín trªn thÕ giíi lµ c¸c C«ng ty ®a quèc gia ho¹t ®éng trªn toµn cÇu. Ba lµ: TËp ®oµn cã thÓ s¶n xuÊt theo ®¬n ngµnh hay ®a ngµnh. Xu thÕ hiÖn nay lµ më réng ra ®a ngµnh mµ lÜnh vùc tµi chÝnh lµ ®Æc biÖt quan träng. Bèn lµ: TËp ®oµn lµ mét tæ hîp c¸c C«ng ty, trong ®ã c¸c C«ng ty ®ãng vai trß lµ C«ng ty mÑ chi phèi c¸c thµnh viªn vÒ c¸c mÆt tµi chÝnh vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn. §Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña m×nh ®ång thêi ®¶m b¶o sù v÷ng ch¾c cho sù ph¸t triÓn ®ã, ®ßi hái trong mçi tËp ®oµn ph¶i cã C«ng ty tµi chÝnh trong m« h×nh cña m×nh. 2.2. Sù cÇn thiÕt cña m« h×nh c«ng ty tµi chÝnh trong tËp ®oµn kinh tÕ. - Thø nhÊt: C¸c C«ng ty tµi chÝnh gióp tËp ®oµn t×m hiÓu vµ khai th«ng c¸c nguån vèn; huy ®éng c¸c nguån vèn cho C«ng ty mÑ tõ nguån bªn ngoµi ®¸p øng ®ñ vµ kÞp thêi nhu cÇu vÒ vèn. - Thø hai: C«ng ty tµi chÝnh gióp qu¶n lý mét c¸ch cã hiÖu qu¶ th«ng qua sö dông vèn ®óng môc ®Ých, ®óng dù ¸n ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ. - Thø ba: C¸c C«ng ty tµi chÝnh gióp tËp ®oµn më réng lÜnh vùc, ®a d¹ng hãa ngµnh nghÒ kinh doanh, nh»m gi¶m thiÓu rñi ro v× n©ng cao lîi nhuËn. - Thø t­: Víi sù ho¹t ®éng cña m×nh, c¸c C«ng ty tµi chÝnh gióp c¸c tËp ®oµn ®¹t ®­îc sù thèng nhÊt cao, khai th¸c ®­îc tÊt c¶ c¸c nguån lùc cña tËp ®oµn th«ng qua mét sè c¬ chÕ tµi chÝnh chung. Nãi chung, víi mét xu thÕ lµ tiÒn tÖ hãa c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ, tiÕn ®Õn mét nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ, th× c¸c C«ng ty tµi chÝnh ngµy cµng trë thµnh bé phËn then chèt cña tËp ®oµn. 2.3. §Æc ®iÓm: XuÊt ph¸t tõ ®Æc thï cña m×nh C«ng ty tµi chÝnh trong tËp ®oµn cã mét sè ®Æc ®iÓm sau ®©y: - VÒ môc ®Ých thµnh lËp:Nã cã hai nhiÖm vô c¬ b¶n lµ: Huy ®éng vèn ®Ó phôc vô tËp ®oµn vµ kinh doanh tiÒn tÖ. - VÒ lo¹i h×nh së h÷u: C«ng ty tµi chÝnh cã thÓ lµ 100% vèn thuéc së h÷u cña tËp doan hoÆc lµ së h÷u hçn hîp, trong ®ã tËp ®oµn gi÷ ®a sè cæ phÇn. - VÒ néi dung ho¹t ®éng: C«ng ty tµi chÝnh thuéc c¸c tËp ®oµn kinh tÕ chó träng ®Õn chøc n¨ng huy ®éng vèn ®Ó phôc vô nhu cÇu cña tËp ®oan. TiÕp ®ã, néi dung nµy cã thÓ ®­îc më réng h¬n n÷a khi quy m« cña b¶n th©n C«ng ty ph¸t triÓn. - VÒ ph¹m vi ho¹t ®éng: ThÞ tr­êng ®Çu tiªn vµ chñ yÕu cña nã lµ c¸c thµnh viªn cña tËp ®oµn, sau ®ã lµ më réng ph¹m vi ra bªn ngoµi g¾n liÒn víi ph¹m vi vµ thÞ tr­êng ho¹t ®éng cña tËp ®oµn. - VÒ mèi quan hÖ gi÷a C«ng ty Tµi chÝnh vµ c¸c thµnh viªn: G¾n bã chÆt chÏ víi nhau; võa lµ kh¸ch hµng vµ b¹n hµng cña nhau . Chóng cïng quan hÖ víi nhau th«ng qua mét møc l·i suÊt néi bé. §Ó thÊy râ h¬n phÇn nµo ®Æc ®iÓm cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh trong c¸c tËp ®oµn kinh tÕ ta sÏ so s¸nh mét sè ®iÓm gi÷a C«ng ty tµi chÝnh vµ c¸c phßng ban tµi chÝnh trong c¸c doanh nghiÖp. Sù kh¸c biÖt ®­îc thÓ hiÖn d­íi b¶ng sau: STT Phßng ban tµi chÝnh C«ng ty tµi chÝnh 1 Lµ c¬ quan chuyªn m«n, nghiÖp vô cã chøc n¨ng tham m­u cho l·nh ®¹o. Lµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc tµi chÝnh - tiÒn tÖ 2 Kh«ng cã t­ c¸ch ph¸p nh©n H¹ch to¸n ®éc lËp vµ cã t­ c¸ch ph¸p nh©n 3 Theo dâi, kiÓm tra, gi¸m s¸t vÒ lÜnh vùc kÕ to¸n, thèng kª, tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. - Giao dÞch víi c¸c thµnh viªn víi t­ c¸ch lµ c¸c kh¸ch hµng ®Æc biÖt - Kinh doanh tiÒn tÖ, ®­îc ñy th¸c thùc hiÖn huy ®éng, ®iÒu hßa vèn vµ ®Çu t­ tµi chÝnh 4 Thùc hiÖn chøc n¨ng kÕ ho¹ch hãa tµi chÝnh: KÕ ho¹ch tµi chÝnh, c©n ®èi vµ qu¶n lý c¸c nguån vèn, c¸c quü - Lµ trung gian gi÷a c¸c thµnh viªn, gi÷a tËp ®oµn víi c¸c tæ chøc tÝn dông vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh Nh­ vËy quy m« vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña C«ng ty tµi chÝnh lµ réng h¬n nhiÒu so víi phßng ban tµi chÝnh, chóng ho¹t ®éng víi t­ c¸ch lµ doanh nghiÖp thùc sù. 2.4. C¸c ho¹t ®éng chñ yÕu cña C«ng ty tµi chÝnh trong tËp ®oµn kinh tÕ. 2.4.1. Huy ®éng vèn: 2.4.1.1. Ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸: * Ph¸t hµnh cæ phiÕu: Quy m« cña ph¸t hµnh vµ sè l­îng ph¸t hµnh phô thuéc vµo quyÕt ®Þnh cña C«ng ty mÑ, còng nh­ phô thuéc vµo quy m« ban ®Çu cña C«ng ty tµi chÝnh. Ph¸t hµnh Cæ phiÕu thùc hiÖn khi C«ng ty huy ®éng vèn ban ®Çu hay bæ sung vèn ®iÒu lÖ. * Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu trung vµ dµi h¹n víi quy ®Þnh kh«ng ®­îc nhËn tiÒn göi kh«ng kú h¹n, th× lo¹i h×nh huy ®éng vèn nµy trë thµnh c«ng cô chñ yÕu ®Ó huy ®éng vèn tõ bªn ngoµi cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh. * Ph¸t hµnh chøng chØ nî: §ã lµ giÊy nhËn nî cña C«ng ty, nã sÏ ph¸t hµnh lo¹i nµy khi cã nhu cÇu cÊp thiÕt vÒ vèn ng¾n h¹n. Cã hai lo¹i chñ yÕu lµ: - Chøng chØ nî lo¹i lín: Ghi râ thêi h¹n tr¶ vµ møc l·i suÊt. - Hîp ®ång mua l¹i: §ã lµ c¸c hîp ®ång b¸n chøng kho¸n cho c¸c ®èi t­îng, thöa tiÒn mÆt vµ tháa thuËn mua l¹i trong thêi gian ng¾n. 2.4.1.2. Vay tõ c¸c tæ chøc tÝn dông: - C¸c C«ng ty tµi chÝnh cã thÓ vay c¸c nguån vèn tõ c¸c tæ chøc tÝn dông theo nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Tïy theo c¬ chÕ ho¹t ®éng mµ vay c¸c h×nh thøc nh­: vay m­în trùc tiÕp, tiÕp nhËn vèn ñy th¸c ®Çu t­ tõ c¸c tæ chøc tÝn dông ®Ó cho vay c¸c dù ¸n ph¸t triÓn. 2.4.1.3. Vay tõ t©p ®oµn: Theo h×nh thøc nµy, c¸c tËp ®oµn víi uy tÝn cña m×nh ®­a ra ph¸t hµnh c¸c giÊy tê cã gi¸ ®Ó huy ®éng vèn råi chuyÓn chóng cho C«ng ty tµi chÝnh vay. 2.4.2. Ho¹t ®éng ®Çu t­ vèn: 2.4.2.1. Cho vay §©y lµ ho¹t ®éng chñ yÕu cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh ®Ó t¹o lîi nhuËn. Ho¹t ®éng nµy rÊt ®a d¹ng, phong phó, bao gåm: * NÕu c¨n cø vµo thÓ thøc cho vay, bao gåm: - TÝn dông øng tr­íc:. - ThÊu chi:. - ChiÕt khÊu th­¬ng phiÕu:. * NÕu c¨n cø vµo ®èi t­îng, ho¹t ®éng cho vay gåm: - Cho vay theo ngµnh nghÒ - Cho vay tiªu dïng. - Cho c¸c tËp ®oµn vµ thµnh viªn vay. - Cho c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c vay. 2.4.2.2. §Çu t­ chøng kho¸n: C¸c C«ng ty tµi chÝnh cßn lµ nhµ ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh. §Çu t­ chøng kho¸n lµ nguån lîi quan träng thø hai sau cho vay. Ho¹t ®éng nµy gióp C«ng ty tµi chÝnh cã thÓ ph©n t¸n rñi ro trong ho¹t ®éng cña m×nh. 2.4.2.3. Cho thuª tµi s¶n. §ã lµ h×nh thøc mµ theo ®ã, kh¸ch hµng cã thÓ sö dông tµi s¶n vµo môc ®Ých nhÊt ®Þnh. §¸ng chó ý lµ: nÕu trong hîp ®ång cã kÌm theo lêi høa cña ng­êi cho thuª sÏ b¸n l¹i tµi s¶n nµy cho ng­êi ®i thuª chËm nh¸t lµ khi kÕt thóc hîp ®ång th× gäi lµ cho thuª tµi chÝnh; nÕu kh«ng cã th× gäi lµ cho thuª ho¹t ®éng. Hîp ®ång thuª tµi chÝnh ®­îc nªu ë trªn cã 4 tiªu chuÈn ®ã lµ: * QuyÒn së h÷u tµi s¶n ®­îc chuyÓn giao khi kÕt thóc hîp ®ång. * Hîp ®ång cã quy ®Þnh quyÒn chän mua * Thêi h¹n hîp ®ång: PhÇn lín thêi gian ho¹t ®éng cña tµi s¶n. * HiÖn gi¸ tiÒn thuª cao hán gi¸ trÞ tµi s¶n. 2.4.3. C¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c. * C¸c dÞch vô kinh doanh ngo¹i hèi: mua- b¸n ngo¹i tÖ huy ®éng vèn ngo¹i tÖ, ®Çu t­ tµi chÝnh trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh quèc tÕ. * Bao thanh to¸n: Ho¹t ®éng nµy gÇn gièng chiÕt khÊu th­¬ng phiÕu nh­ng cã ®iÓm kh¸c lµ: C¸c kho¶n nî ®­îc mua lµ cã hãa ®¬n; C«ng ty tµi chÝnh th­êng gi÷ l¹i tõ 10 -20% sè tiÒn nî ®Ó dù phßng hµng hãa bÞ tr¶ l¹i. L·i suÊt ng­êi mua ®­îc h­ëng lµ cao bëi v× ho¹t ®éng nµy cã tÝnh rñi ro cao. * C¸c dÞch vô kh¸c nh­: chuyÓn nh­îng chøng kho¸n cÇm cè: t­ vÊn ®Çu t­, t­ vÊn tµi chÝnh. 2.5. C¸c yÕu tè t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng cña C«ng ty tµi chÝnh trong tËp ®oµn kinh tÕ. 2.5.1. T¸c ®éng tõ Nhµ n­íc: Nhµ n­íc co t¸c ®éng cùc kú quan träng ®Õn ho¹t ®éng cña C«ng ty tµi chÝnh trong tËp ®oµn kinh tÕ còng nh­ c¸c trung gian tµi chÝnh kh¸c. - X©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt, t¹o ra khu«n khæ cho c¸c C«ng ty tµi chÝnh ho¹t ®éng, nhÊt lµ c¸c ph¸p luËt vÒ kinh tÕ. - T¹o dùng m«i tr­êng kinh tÕ - x· héi, thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn tõ ®ã t¸c ®éng ®Õn xu h­íng ph¸t triÓn, hç trî c¸c trung gian tµi chÝnh ph¸t triÓn. - §Çu t­ vµo c¸c ngµnh quan träng cã vai trß lµ c¬ së h¹ tÇng cho nÒn kinh tÕ tõ ®ã gióp c¸c chñ thÓ kinh tÕ ph¸t triÓn. 2.5.2. T¸c ®éng tõ tËp ®oµn. C«ng ty tµi chÝnh lµ mét bé phËn trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn chung cña tËp ®oµn. Tuy nhiªn, c¸c C«ng ty tµi chÝnh còng cã tÝnh ®éc lËp cña nã. C«ng ty tµi chÝnh lµ mét bé phËn cña tËp ®oµn, v× thÕ nã chÞu sù rµng buéc cña c¸c mèi quan hÖ rµng buéc vµ phô thuéc lÉn nhau trong tËp ®oµn. Nã ho¹t ®éng kh«ng nh÷ng v× lîi Ých riªng mµ cßn xuÊt ph¸t tõ lîi Ých chung cña c¸c tËp ®oµn. b¶n th©n cña tËp ®oµn ®­a ra c¬ chÕ ho¹t ®éng râ rµng cho c¸c thµnh viªn ®Ó tr¸nh sù chång chÐo, c¹nh tranh lÉn nhau. B¶n th©n c¸c C«ng ty tµi chÝnh ph¶i tù vËn ®éng trong c¬ chÕ ®ã. 2.5.3. Nh÷ng t¸c ®éng tõ thÞ tr­êng. C¸c C«ng ty tµi chÝnh tham gia thÞ tr­êng còng ph¶i tu©n theo c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan, còng ph¶i g¸nh chÞu nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra. Ngoµi ra C«ng ty tµi chÝnh lµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc tµi chÝnh - tiÒn tÖ nªn nã còng chÞu sù t¸c ®éng cña nh÷ng yÕu tè ®Æc thï riªng. III. VÒ m« h×nh C«ng ty tµi chÝnh trong Tæng C«ng ty ë n­íc ta. Trong c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ë n­íc ta, c¶i c¸ch doanh nghiÖp Nhµ n­íc lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng. Nh÷ng NghÞ quyÕt cña §¶ng vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ®Òu nhÊt qu¸n quan ®iÓm lµ: Ph¶i t¹o dùng ®­îc nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh ®Ó trë thµnh ®Çu tÇu cña nÒn kinh tÕ. H­íng ®i chñ yÕu cña c¸c Tæng C«ng ty 91 lµ h­íng tíi trë thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ vµ trong m« h×nh cña nã cã c¸c C«ng ty tµi chÝnh. §©y ®­îc coi lµ b­íc ®ét ph¸ trong ph¸t triÓn doanh nghiÖp Nhµ n­íc.Thùc hiÖn chñ tr­¬ng nµy, ®· cã 5 Tæng C«ng ty 91 thµnh lËp C«ng ty tµi chÝnh trong c¬ cÊu cña m×nh, ®ã lµ: B­u chÝnh ViÔn th«ng, DÇu khÝ, Cao su, DÖt may vµ C«ng nghiÖp Tµu thñy. Nh÷ng C«ng ty tµi chÝnh nµy ho¹t ®éng trong khu«n khæ ®iÒu chØnh cña hai luËt lµ: LuËt doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ luËt c¸c tæ chøc tÝn dông. Môc tiªu thµnh lËp lµ gãp phÇn lµm ®a d¹ng hãa c¸c dÞch vô vµ c¸c lo¹i h×nh tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam, thùc hiÖn chñ tr­¬ng ph¸t huy néi lùc vµ nhÊt lµ t¹o thªm kªnh dÉn vèn ®Ó bæ sung cho c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng truyÒn thèng ë n­íc ta. ViÖc ra ®êi c¸c C«ng ty tµi chÝnh gãp phÇn thu hót nhiÒu nguån vèn cho Tæng C«ng ty nh­: vay ­u ®·i, tiÕp nhËn vèn ñy th¸c ®Çu t­ ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸… t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c Tæng C«ng ty. C¸c C«ng ty tµi chÝnh nµy cã sù hiÓu biÕt trong ngµnh, v× vËy nã cã lîi thÕ vÒ kh¶ n¨ng tiÕp cËn th«ng tin cña c¸c thµnh viªn, n¾m b¾t ®­îc t×nh h×nh, ®ång thêi thêi gian thÈm ®Þnh, chi phÝ thÈm ®Þnh dù ¸n thÊp h¬n so víi c¸c ng©n hµng. Sau mét thêi gian ho¹t ®éng, c¸c C«ng ty nµy ®· ®¸p øng phÇn nµo yªu cÇu ®Ò ra lµ: T¹o ra ®Þnh h­íng ph¸t triÓn l©u dµi cho m« h×nh Tæng C«ng ty; cung cÊp vèn vµ kh©u trung gian vÒ vèn cho Tæng C«ng ty vµ c¸c thµnh viªn. §Æc biÖt lµ ch­a thÊy xuÊt hiÖn nî xÊu, tÊt c¶ ®Òu kinh doanh cã l·i do biÕt tËn dông ­u thÕ cña m×nh. Tuy nhiªn, m« h×nh nµy vÉn cßn lµ míi mÎ ë n­íc ta, do ®ã trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cßn rÊt nhiÒu v­íng m¾c cÇn th¸o gì. Nh÷ng néi dung nµy sÏ ®­îc lµm râ h¬n khi t×m hiÓu ho¹t ®éng cña m« h×nh ®­îc thùc hiÖn ë ch­¬ng sau. KÕt luËn ch­¬ng I Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, C«ng ty tµi chÝnh lµ mét lo¹i h×nh tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng, thùc hiÖn mét sè ho¹t ®éng ng©n hµng vµ cung cÊp mét sè dÞch vô tµi chÝnh cho thÞ tr­êng tµi chÝnh. H×nh thøc cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh lµ rÊt ®a d¹ng, trong ®ã mét h×nh thøc phæ biÕn lµ C«ng ty tµi chÝnh trong c¸c tËp ®oµn kinh tÕ. Sù tån t¹i cña m« h×nh nµy lµ mét s¶n phÈm tÊt yÕu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng C«ng ty tµi chÝnh trong tËp ®oµn kinh tÕ ®· gãp phÇn lµm t¨ng thªm c¸c nguån huy ®éng vµ sö dông vèn cña tËp ®oµn, gãp phÇn lµm ®a d¹ng h×nh thøc kinh doanh cña c¸c tËp ®oµn kinh tÕ, tõ ®ã ®­a c¸c tËp ®oµn tiÕn s©u h¬n vµo lÜnh vùc tµi chÝnh - tiÒn tÖ. Qu¸ tr×nh nµy ®­îc C«ng ty tµi chÝnh thùc hiÖn tuÇn tù tõ c¸c nghiÖp vô trong néi bé tËp ®oµn sau ®ã lµ v­¬n ra bªn ngoµi. PhÇn lín c¸c C«ng ty tµi chÝnh trong tËp ®oµn lín cã ph¹m vi ho¹t ®éng rÊt réng, v­ît qua biªn giíi quèc gia. Ph¹m vi ®a quèc gia nµy gióp cho b¶n th©n c¸c C«ng ty tµi chÝnh còng nh­ c¸c tËp ®oµn t¨ng ph¹m vi, søc m¹nh cña m×nh trªn thÕ giíi. M« h×nh C«ng ty tµi chÝnh trong Tæng C«ng ty ë n­íc ta ®· b¾t ®Çu ®­îc chó ý ph¸t triÓn tõ c¸c QuyÕt ®Þnh 90 - 91/TTg ngµy 7/3/1994 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ. Ban ®Çu nã ®­îc triÓn khai t¹i mét sè TCT 91 vµ cho ®Õn nay ®· cã 5 C«ng ty tµi chÝnh ®­îc thµnh lËp. HiÖu qu¶ ban ®Çu ®em l¹i cña c¸c C«ng ty nµy lµ ®¸ng khÝch lÖ, tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng b¶n th©n c¸c C«ng ty nµy cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n vµ v­íng m¾c. Ch­¬ng II. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña C«ng ty tµi chÝnh trong Tæng C«ng ty Nhµ n­íc ë n­íc ta. I. Nh÷ng thµnh tùu ban ®Çu: 1. Huy ®éng vèn. - Môc tiªu thµnh lËp C«ng ty tµi chÝnh lµ ®Ó tÝch tô vèn, tËp trung chuyªn m«n hãa ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh cho c¸c Tæng C«ng ty vµ c¸c thµnh viªn cña nã. Tuy nhiªn, c¸c C«ng ty tµi chÝnh cßn bÞ rµng buéc bëi nh÷ng quy ®Þnh kh¸c nªn tæng sè vèn huy ®éng vµ tù cã cña 5 C«ng ty tµi chÝnh tÝnh ®Õn 6/2001 lµ gÇn 827 tû ®ång th× trong ®ã nguån vèn tù cã chiÕm tû träng cao. Tû lÖ vèn huy ®éng so víi vèn tù cã nh­ sau: B¶ng 1. Tû lÖ vèn huy ®éng so víi vèn tù cã cña C«ng ty tµi chÝnh. §¬n vÞ: % Tªn Cty N¨m B­u ®iÖn DÇu khÝ C«ng nghiÖp tµu thñy DÖt may Cao su 1999 17% - - 152% 295% 2000 69% 2% 192% 147% 275% Nguån: T¹p chÝ Ng©n hµng 3/2002 Nguån vèn huy ®éng tõ CBCNV ChiÕm tû lÖ nhá (1,7% vµo th¸ng 6/2001), nguån vèn ñy th¸c ®Çu t­ cã vÞ trÝ quan träng, nguån vèn ®i vay tõ c¸c tæ chøc, tÝn dông cã tû lÖ t¨ng tr­ëng kh¸ vµ ngµy cµng chiÕm tû träng kh¸: chiÕm tõ 10,8% th¸ng 3/1999 t¨ng lªn 23,9% th¸ng 11/2000 vµ 29,4% th¸ng 6/2001. - Mét chØ tiªu ®¸ng l­u ý lµ vèn ®iÒu lÖ cña C«ng ty lµ kh¸ thÊp (nh­ trªn). Trong ®ã: Duy nhÊt C«ng ty tµi chÝnh dÇu khÝ cã vèn §iÒu lÖ lµ 100 tû, cßn l¹i chØ tõ 30 ®Õn 70 tû ®ång. - Nguån vèn tõ ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ gÇn nh­ kh«ng cã g× bëi ph¶i sau 3 n¨m ho¹t ®éng cã l·i míi ®­îc xem xÐt cÊp giÊy phÐp, vµ ph¶i cã d­íi sù b¶o l·nh cña mét tæ chøc tÝn dông cã uy tÝn. H¬n n÷a c¸c Tæng C«ng ty mÑ vÉn ch­a thùc hiÖn bÊt cø nghiÖp vô nµo lo¹i nµy. B¶ng 2: C¸c chØ tiªu nguån vèn §¬n vÞ: TriÖu ®ång TT ChØ tiªu 3/1999 11/2000 6/2001 1 Vèn ®iÒu lÖ 130.000 279.000 287.000 2 C¸c lo¹i quü kh¸c 11.208 3 TiÒn göi CBCNV vµ tæ chøc kinh tÕ 2.439 4.609 14.200 4 Vay c¸c tæ chøc tÝn dông 18.451 124.261 243.220 5 Vèn ñy th¸c 20.083 112.520 234.708 6 Tµi s¶n nî kh¸c 31.570 Nguån: T¹p chÝ Ng©n hµng 3/2002. - Nguån vèn ng¾n h¹n vay tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cã tû lÖ cao (tõ 80% - 90% vèn thu hót lµ cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ ng¾n han vµ ñy th¸c ®Çu t­, nguån vèn trung vµ dµi h¹n lµ qu¸ Ýt. - Nguån vèn tõ vèn vay ­u ®·i Nhµ n­íc l¹i phô thuéc vµo quü hç trî ph¸t triÓn víi nguån nµy, con sè vay lóc dåi dµo nhÊt còng kh«ng v­ît qu¸ 100 tû ®ång. 2. VÒ sö dông vèn: - Theo b¸o c¸o ch­a ®Çy ®ñ, trong 2 n¨m 1999 - 2000: Ba C«ng ty tµi chÝnh lµ Cao su, DÖt may, B­u ®iÖn: T¨ng d­ nî cho vay ñy th¸c míi ®¹t gÇn 580 tû, cßn l¹i c¸c ho¹t ®éng kh¸c b»ng vèn tù cã vµ huy ®éng ®­îc, chØ chiÕm 1/3 tæng tµi s¶n cã, nh­ vËy, khã cã thÓ nãi c¸c C«ng ty tµi chÝnh cã nh÷ng dù ¸n ®Ých thùc. §Æc biÖt, ®èi víi 2 ngµnh dÇu khÝ vµ tµu thñy, mét dù ¸n thuéc nhãm B cÇn vèn tõ 50 ®Õn 400 tû th× víi nguån vèn h¹n chÕ kh«ng thÓ ®­îc cña hµng chôc dù ¸n mçi n¨m. - Víi c¬ cÊu nguån vèn lµ ng¾n h¹n chiÕm tû träng cao, tû träng d­ nî ng¾n h¹n cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh kh¸ cao. Trong khi ®ã vèn trung vµ dµi h¹n kh¸ khiªm tèn. - Mét trong nh÷ng ®iÒu cÇn quan t©m lµ kh¶ n¨ng cho vay néi bé trong c¸c Tæng C«ng ty. §Õn n¨m 2002, 65% sè ®¬n vÞ thµnh viªn cña Tæng C«ng ty B­u chÝnh viÔn th«ng, 44% ë Tæng C«ng ty c«ng nghiÖp tµu thuû vµ 100% ë Tæng C«ng ty DÇu khÝ. Tuy nhiªn quy m« vèn cho vay thÊp, ®iÒu ®ã thÓ hiÖn ë tû lÖ vèn vay cña c¸c thµnh viªn víi C«ng ty tµi chÝnh so víi tæng vèn vay cña c¸c ®¬n vÞ nµy lµ rÊt thÊp, lÇn l­ît lµ: 0,21%; 10%, 10% ë 3 Tæng C«ng ty trªn vµo n¨m 2000. §iÒu nµy xuÊt ph¸t tõ nghÞch lý lµ: Nhu cÇu vèn cña c¸c Tæng C«ng ty 91 lµ rÊt lín nh­ng n¨ng lùc cña c¸c C«ng ty Tµi chÝnh th× cã h¹n. Ngay b¶n th©n c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i lín khi cho c¸c Tæng C«ng ty 91 vay vèn ph¶i ¸p dông h×nh thøc ®ång tµi trî do gÆp ph¶i c¸c quy ®Þnh vÒ h¹n chÕ cho vay. KÕt qu¶ sö dông vèn ®­îc thÓ hiÖn ë b¶ng d­íi d©y. B¶ng 3: ChØ tiªu sö dông vèn §¬n vÞ: TriÖu ®ång TT ChØ tiªu 3/1999 11/2000 6/2001 1 TiÒn mÆt - TiÒn göi t¹i NHNN 333 1.979 11.420 2 TiÒn göi t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông 68.150 81.028 185.909 3 D­ nî ng¾n h¹n 64.382 145.632 284.799 4 D­ nî dµi h¹n 8.693 53.668 68.034 5 Gãp vèn mua cæ phiÕu 16.958 6 Cho vay ñy th¸c ®Çu t­ 20.082 113.354 229.062 7 Tµi s¶n cã kh¸c 19.846 Nguån: T¹p chÝ Ng©n hµng 3/2002. 3. C¸c ho¹t ®éng kh¸c: * §Çu t­ tµi chÝnh vµ dÞch vô tµi chÝnh tiÒn tÖ: Theo quy ®Þnh c¸c C«ng ty tµi chÝnh ®­îc phÐp ®Çu t­ víi møc tèi ®a lµ 40% vèn §iÒu lÖ. MÆt kh¸c, trong quy chÕ tµi chÝnh cña Tæng C«ng ty, ®Çu t­ vèn cña c«ng ty tµi chÝnh chØ ®­îc coi lµ ®Çu t­ vµo c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt th«ng th­êng. Nã ®· l·ng quªn mét chøc n¨ng cña C«ng ty tµi chÝnh lµ gióp Tæng C«ng ty ®Çu t­ vèn ra ngoµi. V× thÕ h¹n chÕ viÖc ®Çu t­ tµi chÝnh cña C«ng ty tµi chÝnh. VÒ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô tµi chÝnh tiÒn tÖ t¹i C«ng ty tµi chÝnh ®· gióp c¸c C«ng ty mÑ vµ c¸c thµnh viªn vÒ c¸c vÊn ®Ò nh­: cæ phÇn hãa, thÈm ®Þnh dù ¸n. Nh­ng c¸c kho¶n phÝ thu tõ dÞch vô nµy kh¸ thÊp. §¬n cö t¹i C«ng ty tµi chÝnh B­u ®iÖn. N¨m 2001 ®· gióp thÈm ®Þnh 640 dù ¸n víi tæng vèn ®Çu t­ 2.240 tû; nghiªn cøu c¸c ph­¬ng ¸n hç trî vÒ qu¶n lý vèn, tµi s¶n, cæ phÇn hãa… Tæng phÝ dÞch vô thu ®­îc chØ ®¹t kho¶ng 600 triÖu, kh¸ thÊp so víi yªu cÇu ®Ò ra. * VÒ ho¹t ®éng ngo¹i hèi: Do nh÷ng yªu cÇu tõ phÝa Ng©n hµng Nhµ n­íc nªn ch­a C«ng ty tµi chÝnh nµo ®­îc phÐp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy. §· cã mét sè C«ng ty héi tô ®ñ ®iÒu kiÖn nh­ng vÉn ch­a ®­îc cÊp phÐp. Nh×n chung sau mét thêi gian ho¹t ®éng, c¸c C«ng ty ®· æn ®Þnh tæ chøc vµ b¾t ®Çu thu ®­îc hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh. Theo ®ã thu nhËp hµng n¨m tr­íc thuÕ cña c¸c C«ng ty lµ kho¶ng 4 - 5 tû / n¨m. Nh­ vËy ho¹t ®éng cña c¸c C«ng ty lµ b­íc ®Çu cã l·i, tuy vÉn cßn nhiÒu ®iÓm hÕt søc h¹n chÕ. II. Nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ: 1. Khã kh¨n trong ho¹t ®éng nghiÖp vô: * §èi víi huy ®éng vèn: Do ®­îc quy ®Þnh mét c¸ch h¹n hÑp nªn kh«ng thÓ huy ®éng vèn mét c¸ch réng r·i, h¬n n÷a c¸c nguån ®i vay kh¸c l·i suÊt cao h¬n do ®ã g©y bÊt lîi cho c¸c C«ng ty tµi chÝnh. * §èi víi viÖc cho vay: Do kh«ng ®­îc cho vay qu¸ 15% vèn tù cã nªn kh¶ n¨ng cho vay thÊp (do vèn tù cã thÊp, h¬n n÷a kh¸ch chñ yÕu cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh lµ c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp (theo QuyÕt ®Þnh 296/1999/NHNN cña Ng©n hµng Nhµ n­íc) nªn ®èi t­îng cho vay bÞ h¹n chÕ. H¬n thÕ n÷a viÖc cho vay phÇn lín lµ d­íi h×nh thøc ng¾n h¹n do ®ã ch­a thùc sù ®em l¹i hiÖu qu¶ râ rÖt. * §èi víi viÖc kinh doanh ngo¹i hèi: Do ch­a ®­îc cÊp phÐp nªn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong thùc hiÖn cÊp tÝn dông cho c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn c¸c yÕu tè n­íc ngoµi nh­: ®Çu t­, lo¹i ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu… * ChÊt l­îng dÞch vô vÒ tµi chÝnh tiÒn tÖ cßn thÊp do b¶n th©n c¸c C«ng ty cßn ch­a thùc sù nhËp cuéc vÒ lÜnh vùc nµy. * Kh¶ n¨ng sö dông vèn cña c¸c C«ng ty cßn h¹n chÕ, tû träng tiÒn göi cña t¹i c¸c tæ chøc tÝn dông cña c¸c C«ng ty lín, do ®ã doanh thu hµng n¨m cña c¸c C«ng ty xuÊt ph¸t tõ c¸c ho¹t ®éng nµy lµ chñ yÕu, kÐo theo nã lµ h¹n chÕ vÒ ho¹t ®éng ng©n quü. Râ rµng lµ c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô mµ c¸c C«ng ty nµy thùc hiÖn lµ hÕt søc h¹n chÕ. Næi bËt lµ ho¹t ®éng ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸ ch­a hÒ ®­îc thùc hiÖn. 2. Khã kh¨n - h¹n chÕ trong c¸c ho¹t ®éng néi bé: - C¸c Tæng C«ng ty can thiªp s©u vµo ho¹t ®éng cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh, do ®ã c¸c C«ng ty nµy kh«ng thÓ quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò then chèt nh­: quyÕt ®Þnh l·i suÊt cho vay vµ huy ®éng. - B¶n th©n c¸c Tæng C«ng ty ch­a thùc sù nhuÇn nhuyÔn víi mét c¬ chÕ cã mét C«ng ty tµi chÝnh trong c¬ cÊu. B¶n th©n c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cßn kh¸ l¹nh nh¹t víi c¸c C«ng ty tµi chÝnh. III. Nguyªn nh©n vµ bµi häc b­íc ®Çu. 1. Nguyªn nh©n: Nh÷ng h¹n chÕ mµ c¸c C«ng ty tµi chÝnh gÆp ph¶i lµ toµn diÖn ë mäi mÆt khã kh¨n vÒ nghiÖp vô, c¬ chÕ ho¹t ®éng, m« h×nh tæ chøc. Nh÷ng h¹n chÕ nµy n¶y sinh lµ do C«ng ty tµi chÝnh cßn lµ mét m« h×nh cßn mãi nªn dÔ n¶y sinh nh÷ng v­íng m¾c. Nh÷ng h¹n chÕ nµy thÓ hiÖn tõ c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc, cña c¸c cÊp qu¶n lý vµ tõ b¶n th©n c¸c C«ng ty. 1.1. Nguyªn nh©n tõ c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc. Chóng ta ®· thÊy ®­îc r»ng ph¶i cã C«ng ty tµi chÝnh trong c¸c Tæng C«ng ty m¹nh. Nh­ng chóng ta ch­a h×nh dung ®­îc cô thÓ vÒ m« h×nh nµy. Mét la: Ch­a x¸c ®Þnh ®­îc vÞ trÝ, ®Þnh h­íng cho C«ng ty tµi chÝnh trong Tæng C«ng ty ngoµi viÖc coi ®©y lµ m« h×nh míi ®· ®­îc ®­a tªn vµo §iÒu lÖ mÉu thµnh lËp c¸c Tæng C«ng ty 91. Hai lµ: C¸c C«ng ty tµi chÝnh ph¶i tù xoay xë víi hÖ thèng c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh tiÒn tÖ cßn nhiÒu bÊt cËp. Ba lµ: C¸c C«ng ty tµi chÝnh kh«ng ®­îc thùc hiÖn nghiÖp vô thanh to¸n trong khi c¸c Tæng C«ng ty muèn sö dông chóng nh­ mét c«ng cô ®iÒu tiÕt vèn cña Tæng C«ng ty. Bèn lµ: C¸c quy ®Þnh cña Ng©n hµng Nhµ n­íc vÒ c¬ chÕ vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cßn rÊt nhiÒu bÊt cËp vÒ huy ®éng vèn sö dông vèn, vÒ ho¹t ®éng ngo¹i hèi, vÒ ®Çu t­ tµi chÝnh, nh­ ®· nªu ra ë c¸c phÇn trªn. C¸c C«ng ty tµi chÝnh ®øng tr­íc hoµn c¶nh lµ lùc bÊt tßng t©m. 1.2. Nguyªn nh©n tõ c¸c tæng c«ng nhµ n­íc * Mét lµ: C¬ chÕ qu¶n lý vèn ®Çu t­. §a sè c¸c Tæng C«ng ty ch­a thùc sù tin t­ëng vµo c¸c C«ng ty tµi chÝnh. VÉn thùc hiÖn chÕ ®é bao cÊp vÒ vèn, ®Çu mèi thanh to¸n, cho c¸c ®¬n vÞ phô thuéc. Râ rµng lµ tån t¹i tíi hai ®Çu mèi vÒ vÊn ®Ò vèn trong TCT. * Hai lµ: C¬ chÕ ®iÒu hßa vèn nhµn rçi C¸c Tæng C«ng ty ch­a cã chÝnh s¸ch qu¶n lý, ®iÒu hµnh vèn nhµn rçi t¹i Tæng C«ng ty mµ ®Ó c¸c thµn viªn "mÆc ai nÊy lµm" lµm mÊt ®i vai trß thu hót vµ ®iÒu hßa vèn cña C«ng ty tµi chÝnh. Trong mét Tæng C«ng ty, cã nh÷ng ®¬n vÞ thõa vèn ®Ó göi thu lîi nhuËn, trong khi mét sè kh¸c l¹i ph¶i ®i vay vèn c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i víi l·i suÊt cao dÉn ®Õn hiÖu qu¶ sö dông vèn nhµn rçi t¹i c¸c Tæng C«ng ty thÊp. * Ba lµ: C¬ chÕ qu¶n lý cña Tæng C«ng ty cßn bÊt cËp. - Mét c¬ chÕ qu¶n lý ®iÒu hµnh chung vÉn cßn nhiÒu v­íng m¾c bëi b¶n th©n c¸c Tæng C«ng ty ®ang vÉn ph¶i loay hoay t×m lêi gi¶i cho vÊn ®Ò nµy. Mèi quan hÖ gi÷a C«ng ty mÑ - C«ng ty con gi÷a c¸c thµnh viªn víi nhau cßn rÊt nhiÒu m©u thuÉn vÒ lîi Ých, nªn rÊt nhiÒu c¸c C«ng ty con chØ ho¹t ®éng v× lîi Ých riªng. Do ®ã khi cã thªm mét C«ng ty tµi chÝnh rÊt míi mÎ sÏ g©y rÊt nhiÒu lóng tóng trong c¸c mèi quan hÖ néi bé. 1.3. Nguyªn nh©n chñ quan tõ b¶n th©n c¸c C«ng ty. * §éi ngò nh©n lùc cßn thiÕu kinh nghiÖm, n¨ng lùc chuyªn m«n ch­a h¼n ®· cao do ®ã dÉn ®Õn c¸c ho¹t ®éng cßn ch­a thùc sù s«i ®éng. * §ã lµ sù thiÕu chñ ®éng, nhanh nh¹y cña C«ng ty tµi chÝnh trong viÖc t×m kiÕm c¸c ®èi t­îng kh¸ch hµng trong ph¹m vi ®èi t­¬ngj ®­îc ph¸p luËt cho phÐp. 1.4. Nguyªn nh©n tõ nÒn kinh tÕ. - Trong thêi gian ho¹t ®éng gÇn ®©y cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh, nÒn kinh tÕ ®· cã mét sè biÕn ®éng nhÊt ®Þnh g©y t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn c¸c C«ng ty nµy. - Tõ n¨m 1999 ®Õn nay, c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt lÇn l­ît qua c¸c h×nh thøc: quy ®Þnh trÇn l·i suÊt, l·i suÊt c¬ b¶n (8/2000) vµ l·i suÊt theo tháa thuËn (6/2002). Nh÷ng c¬ chÕ nµy lµm c¸c tæ chøc tÝn dông ph¶i ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch l·i suÊt riªng cña m×nh. C¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i víi ­u thÕ cña m×nh cã lîi thÕ h¬n h¼n trong ®iÒu kiÖn h¹ l·i suÊt cho vay hoÆc s½n sµng chÊp nhËn lç ®Ó l«i kÐo kh¸ch hµng. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, nguån thu tõ tiÒn göi ®· thùc sù gi¶m sót ®ång thêi c¸c C«ng ty còng ph¶i h¹ l·i suÊt cña m×nh ®Ó l«i kÐo kh¸ch hµng. Víi nh÷ng ho¹t ®éng nµy, hiÖu qu¶ b­íc ®Çu cña C«ng ty tµi chÝnh lµ kh«ng cao. - Còng cã mét ®iÓm n÷a cÇn nhËn thÊy lµ c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng chñ yÕu cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh còng nh­ c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng kh¸c cßn ch­a cã mét c¬ së ®Çy ®ñ nh­: ThÞ tr­êng chøng kho¸n, c¸c dÞch vô tµi chÝnh, tiÒn tÖ… v× thÕ t¸c ®éng phÇn nµo ®Õn c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh nµy. 2. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm b­íc ®Çu. Mét lµ: MÆc dï viÖc x©y dùng c¸c C«ng ty tµi chÝnh trong c¸c Tæng C«ng ty Nhµ n­íc lµ ®óng ®¾n. Chóng râ rµng sÏ gãp phÇn tÝch cùc cho sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng tµi chÝnh vµ cña b¶n th©n c¸c Tæng C«ng ty. Hai lµ: Do míi ®i vµo ho¹t ®éng, nªn cßn rÊt nhiÒu v­íng m¾c ®Ó m« h×nh nµy ho¹t ®éng xu«n sÎ. §ã lµ nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ tõ Nhµ n­íc, Tæng C«ng ty chñ qu¶n vµ tõ b¶n th©n c¸c C«ng ty. ChÝnh v× thÕ c¸c ho¹t ®éng ban ®Çu lµ nhá hÑp, ch­a ®em l¹i hiÖu qu¶ râ nÐt vµ cÇn ph¶i ®­îc gióp ®ì nhiÒu vÒ mäi mÆt. Ba lµ: C¸c C«ng ty tµi chÝnh trong c¸c Tæng C«ng ty cã nhiÒu lîi thÕ do kh¶ n¨ng tiÕp cËn nguån th«ng tin, cã sù hiÓu biÕt vÒ c¸c ®Æc thï kinh tÕ, kü thuËt cña ngµnh chÝnh v× thÕ cÇn hÕt søc tËn dông lîi thÕ nµy ®Ó t¹o ®­îc mét møc ®é an toµn nhÊt ®Þnh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. §ång thêi b¶n th©n c¸c C«ng ty ph¶i chñ ®éng h¬n n÷a trong c¸c ho¹t ®éng cña m×nh. C¸c C«ng ty tµi chÝnh nµy còng gióp ®a d¹ng hãa c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh, tõ ®ã lµm gia t¨ng sù c¹nh tranh víi c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c tõ ®ã gãp phÇn t¹o sù chuyÓn biÕn tÝch cùc trong c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh. §èi víi c¸c Tæng C«ng ty, c¸c C«ng ty tµi chÝnh sÏ gãp phÇn t¹o sù chuyÓn biÕn tÝch cùc trong c¬ chÕ ho¹t ®éng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña chóng. Trong qu¸ tr×nh tiÕn ®Õn sù thèng nhÊt trong c¸c Tæng C«ng ty, mét c«ng cô rÊt tèt lµ th«ng qua c¸c c¬ chÕ tµi chÝnh mµ c¸c C«ng ty tµi chÝnh lµ mét biÓu hiÖn quan träng cña c¬ chÕ nµy. KÕt luËn ch­¬ng II Thùc hiÖn quyÕt ®Þnh 91/TTg ngµy 7/3/1994 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc thÝ ®iÓm thµnh lËp c¸c Tæng C«ng ty Nhµ n­íc theo m« h×nh tËp ®oµn kinh tÕ, ®Õn 31/2/2002 ®· cã 17 Tæng C«ng ty 91 ®­îc thµnh lËp. §i ®«i víi nã lµ quyÕt ®Þnh cho phÐp thµnh lËp c¸c C«ng ty tµi chÝnh trong m« h×nh nµy t¹i tÊt c¶ c¸c Tæng C«ng ty 91 nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn. Nh­ ®· nªu ë trªn, 5 C«ng ty tµi chÝnh ®Çu tiªn ®· ®­îc thµnh lËp: DÇu khÝ, B­u ®iÖn, C«ng nghiÖp tµu thñy, Cao su vµ DÖt may. C¸c C«ng ty tµi chÝnh nµy lµ c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp, trong m« h×nh c¸c Tæng C«ng ty 91. Qua nh÷ng n¨m ®Çu c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®­îc lµ rÊt ®¸ng khÝch lÖ thÓ hiÖn qua c¸c mÆt nh­: lµm ¨n cã l·i, b­íc ®Çu ®ãng gãp cho ng©n s¸ch, thu hót ®­îc ®éi ngò lao ®éng cã chuyªn m«n, ®Æc biÖt lµ kh«ng xuÊt hiÖn nî xÊu. B­íc ®Çu gãp phÇn hç trî ®Çu t­ c¸c dù ¸n ®æi míi kü thuËt, c«ng nghÖ… ®ång thêi lµ kªnh dÉn vèn vµ thÞ tr­êng tiªu thô lín nhÊt, an toµn, hiÖu qu¶ tõ c¸c Ng©n hµng Th­¬ng m¹i quèc doanh ®Õn c¸c Tæng C«ng ty nh­: ®ãng tÇu, khai th¸c vµ cung øng dÇu khÝ. Tuy nhiªn, quy m« cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh vÉn cßn nhá bÐ, c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, c¬ chÕ ®iÒu hµnh qu¶n lý ch­a hiÖu qu¶, b¶n th©n c¸c C«ng ty còng kÐm m¹nh d¹n, kÐm chñ ®éng lµm h¹n chÕ ph¹m vi ho¹t ®éng. NhiÒu môc ®Ých vÉn ch­a ®­îc thùc hiÖn nhÊt lµ c¸c môc ®Ých cho vay. Tû träng cho vay so víi tû träng tiÒn göi cña c¸c C«ng ty t¹i c¸c Tæ chøc tÝn dông lµ kh¸ chªnh lÖch. §iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh sù h¹n chÕ trong nghiÖp vô cña c¸c C«ng ty nµy. Khã kh¨n ®· ®­îc nh×n nhËn, nguyªn nh©n cña nã còng ®· ®­îc chØ ra, ®iÓm cÇn thiÕt cÇn lóc nµy lµ ph¶i kh¾c phôc nã nh­ thÕ nµo ®Ó qu¸ tr×nh thÝ ®iÓm nµy ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n ®Ó tiÕn ®Õn më réng m« h×nh. Ch­¬ng III. Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn m« h×nh C«ng ty tµi chÝnh trong Tæng C«ng ty Nhµ n­íc ë viÖt nam. i. Quan ®iÓm vÒ néi dung c¸c gi¶i ph¸p. C¸c gi¶i ph¸p hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña m« h×nh trong thêi ®iÓm hiÖn nay lµ rÊt quan träng bëi lÏ, m« h×nh nµy lµ míi mÎ ®èi víi n­íc ta, mét sè ®iÓm cÇn chó ý lµ: Thø nhÊt: Ph¶i ®i theo h­íng ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ, hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ, vÒ m« h×nh Tæng C«ng ty. Thø hai: Víi tÝnh chÊt míi mÎ cña m×nh b¶n th©n c¸c C«ng ty tµi chÝnh cÇn cã ®­îc sù hç trî nhÊt ®Þnh. Sù hç trî ®ã sÏ dÇn mÊt ®i khi c¸c C«ng ty lín m¹nh h¬n. Thø ba: C¸c c¬ quan chñ qu¶n ph¶i nh×n nhËn râ vai trß, vÞ trÝ cña C«ng ty tµi chÝnh trong m« h×nh cña c¸c Tæng C«ng ty. §ång thêi t¹o ®­îc m«i tr­êng ph¸p lý, kinh tÕ cho sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty tµi chÝnh, ®i ®«i víi nã lµ mét c¬ chÕ qu¶n lý mÒm dÎo linh ho¹t. thø t­: CÇn cã sù ®¸nh gi¸ rót kinh nghiÖm th­êng xuyªn, tham quan häc hái m« h×nh nµy trªn thÕ giíi vµ vËn dông linh ho¹t nã vµo ViÖt Nam. II. Nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn m« h×nh 1. VÒ huy ®éng vèn VÒ mÆt lÝ thuyÕt, c¸c c«ng ty tµi chÝnh cã thÓ huy ®éng vèn tõ tÊt c¶ c¸c nguån cã thÓ theo nh÷ng c¸ch thøc kh¸c nhau. 1.1. Huy ®éng vèn tõ c¸c Tæng c«ng ty. Theo c¸ch thøc nµy, c¸c Tæng c«ng ty cã thÓ cÊp vèn lo¹i ph¸t hµnh tr¸i phiÕu råi cho chÝnh c«ng ty tµi chÝnh vay l¹i. B¶n th©n c¸c nguån vèn cña tæng c«ng ty trong nh÷ng n¨m tíi lµ rÊt lín, vÝ dô VNPT tõ 2001 ®Õn 2010 lµ kho¶n 70.000 tû, vµ nªn giao c¸c c«ng ty tµi chÝnh qu¶n lý mét sè nguån quan träng nh­ vèn tù tÝch luü, vèn ODA bëi nã sÏ gióp n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c tæng c«ng ty vµ tËn dông ®­îc n¨ng lùc cña c¸c c«ng ty tµi chÝnh. 1.2. Huy ®éng vèn tõ c¸c tæ chøc tÝn dông C¸c Tæng c«ng ty nªn giao cho c¸c c«ng ty tµi chÝnh lµm ®¹i diÖn trong viÖc t×m kiÕm c¸c nguån vèn vay, kÝ kÕt c¸c hîp ®ång tÝn dông vµ gi¶i ng©n c¸c nguån tÝn dông ®ã. Ngoµi ra t¨ng c­êng huy ®éng vèn d­íi h×nh thøc cho vay hîp vèn vµ tiÕp nhËn vèn ®Çu t­ uû th¸c ®Ó cho vay c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn. C¸ch lµm nµy cã lîi cho tÊt c¶ c¸c bªn. Cô thÓ: - C¸c tæ chøc tÝn dông: §¸p øng c¸c nhu cÇu vèn l·i, kh¾c phôc giíi h¹n cho vay rót ng¾n thêi gian chi phÝ ®ång thêi ph©n t¸n rñi ro. - C¸c tæng c«ng ty: §©y lµ biÖn ph¸p nhanh linh ho¹t, trong triÓn khai c¸c dù ¸n ®Çu t­. - C¸c c«ng ty tµi chÝnh: Ngoµi c¸c kho¶n thu vÒ phÝ, ®©y cßn lµ c¸ch n©ng cao vÞ thÕ vµ uy tÝn. 1.3. Huy ®éng vèn c¸c nguån kh¸c trong n­íc vµ n­íc ngoµi. XuÊt ph¸t tõ nguån vay tõ tæ chøc tÝn dông trong n­íc bÞ h¹n chÕ, viÖc huy ®éng tõ d©n c­, tæ chøc kinh tÕ x· héi vµ n­íc ngoµi th«ng qua c¸c h×nh thøc nh­ ph¸t hµnh giÊy tõ cã gi¸, dÞch vô tiÕt kiÖm … lµ rÊt quan träng. 2. VÒ ho¹t ®éng cho vay: Cho vay, víi t­ c¸ch lµ nghiÖp vô tµi s¶n Cã quan träng nhÊt cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh hiÖn vÉn cßn yÕu kÐm nh­ ®· ®Ò cËp. B¶n th©n c¸c C«ng ty tµi chÝnh ph¶i chñ ®éng h¬n n÷a trong vÊn ®Ò nµy. 2.1. Cho vay c¸c thµnh viªn trong C«ng ty. B¶n th©n c¸c C«ng ty tµi chÝnh kh«ng û l¹i qu¸ nhiÒu vµo ®¬n vÞ chñ qu¶n mµ ph¶i chñ ®éng qua c¸c vÊn ®Ò sau ®©y. * N©ng cao chÊt l­îng tÝn dông trung vµ dµi h¹n. - CÇn tiÕp tôc cñng cè quan hÖ víi c¸c ®¬n vÞ truyÒn thèng, më réng quan hÖ qua c¸c ho¹t ®éng giíi thiÖu c¸c dÞch vô tÝn dông, quy tr×nh thñ tôc, ®a d¹ng hãa c¸c dÞch vô, kÌm theo ®ã lµ: t­ vÊn, hç trî gióp c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn lËp c¸c dù ¸n ®ång thêi tæ chøc gi¶i ng©n ®óng tiÕn ®é. * T¨ng c­êng cho vay ®ång tµi trî: - Trong ®iÒu kiÖn bÞ h¹n chÕ hiÖn nay, cÇn ph¶i sö dông ph­¬ng thøc nµy ®Ó cho vay, c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña Tæng C«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, bëi c¸c dù ¸n ®a sè ®Òu ph¶i cÇn ®Õn sè vèn lín. - Ngoµi viÖc hîp t¸c ®èi víi c¸c ®èi t¸c trong n­íc, cÇn më réng víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi vÒ c¸c dù ¸n rÊt lín nh­ vÒ dÇu khÝ, c¸c dù ¸n viÔn th«ng… khi ®­îc phÐp cña Nhµ n­íc. * §iÒu hßa vèn t¹m thêi nhµn rçi: - §©y lµ h×nh thøc quan träng ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thõa vèn vµ thiÕu vèn cña c¸c thµnh viªn trong Tæng C«ng ty. §iÒu nµy gióp cho c¸c thµnh viªn thiÕu vèn t×m ®­îc mét n¬i tin cËy ®Ó vay vèn mét c¸ch nhanh nh¹y vµ thuËn tiÖn. §Ó t¹o sù hÊp dÉn ph¶i t¹o ra ®­îc sù ph¸t triÓn cña h×nh thøc nµy ph¶i cã c¬ chÕ phï hîp trong qu¸ tr×nh thu nhËn vèn vµ cho vay vèn nhµn rçi trong quy m« Tæng C«ng ty. Trong ®ã cÇn hÕt søc l­u ý lµ kh«ng ®­îc g­îng Ðp mµ ph¶i cho c¸c thµnh viªn ®ã thÊy râ lîi Ých cña m×nh vµ cña toµn Tæng C«ng ty trong ho¹t ®éng nµy. 2.2. Cho vay c¸c ®èi t­îng ngoµi Tæng C«ng ty. * Mét ®èi t­îng kh¸ch hµng quan träng lµ c¸c ®èi t­îng cña ngµnh nh­ ngµnh B­u chÝnh ViÔn th«ng, Kinh tÕ - Kü thuËt. Nh÷ng ®èi t­îng nµy so víi c¸c Tæng C«ng ty lµ nh÷ng ®¬n vÞ non trÎ v× thÕ nhu cÇu ®Çu t­ lín. C¸c C«ng ty tµi chÝnh trong Tæng C«ng ty cã ­u thÕ lín trong viÖc cung cÊp c¸c dÞch vô, c¸c kho¶n cho vay víi c¸c ®èi t­îng nµy bëi sù hiÓu biÕt ngµnh kü thuËt cña m×nh. V× thÕ cÇn t¨ng c­êng giíi thiÖu c¸c dÞch vô ®Õn víi nh÷ng ®èi t­îng nµy. * VÒ tÝn dông tiªu dïng : Mét khã kh¨n víi 4/5 C«ng ty tµi chÝnh hiÖn nµy lµ: C¸c s¶n phÈm cña Tæng C«ng ty ®Õn víi ng­êi tiªu dïng mµ ë ®ã ng­êi tiªu dïng cã thÓ thanh to¸n ngay nhÊt lµ c¸c tÇng líp d©n c­. Khi ®ã ®«i khi ph¶i cÇn cã sù liªn kÕt kinh tÕ nµo ®ã ®Ó giíi thiÖu dÞch vô cña m×nh, ®Ó tõ ®ã qu¶ng b¸ vÒ uy tÝn cña m×nh ®Ó thu hót kh¸ch hµng. §iÒu nµy ®· thÊy ®­îc trªn thùc tÕ lµ cho vay tiªu dïng lµ qu¸ Ýt. 3. VÒ ®Çu t­ tµi chÝnh. * Qu¶n lý phÇn vèn gãp cña c¸c Tæng C«ng ty t¹i c¸c liªn doanh. - Nh×n chung, nh÷ng liªn doanh cña 5 Tæng C«ng ty nµy tham gia ®Òu ®¹t hiÖu qu¶ b­íc ®Çu. Tuy nhiªn, hiÖu qu¶ ®ång vèn mµ c¸c Tæng C«ng ty tham gia cã thÓ n©ng cao h¬n n÷a nÕu c¸c C«ng ty tµi chÝnh ®­îc ñy quyÒn tham gia liªn doanh thay v× c¬ quan chñ qu¶n cö ng­êi tham gia. Bëi v× ®a sè c¸c C«ng ty tµi chÝnh nµy ®Òu am hiÓu vÒ kü thuËt vµ vÊn ®Ò tµi chÝnh. Do ®ã c¶ thÓ xö lý tèt c¸c t×nh huèng x¶y ra. - Thªm mét ®iÓm n÷a lµ, xu thÕ kinh doanh ®a ngµnh ®a nghÒ ®ang thÞnh hµnh, viÖc ñy quyÒn cho c¸c C«ng ty tµi chÝnh cã thÓ tham gia mua cæ phÇn ®Ó n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng ho¹t ®éng tµi chÝnh ë c¸c doanh nghiÖp míi. * §Çu t­ chøng kho¸n: Trong ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng chøng kho¸n ch­a ph¸t triÓn nh­ hiÖn nay, ®iÒu cÇn thiÕt cho c¸c C«ng ty tµi chÝnh lµ c«ng dông cho m×nh chiÕn l­îc vÒ vÊn ®Ò nµy ®Ó cã thÓ tham gia khi ®iÒu kiÖn cho phÐp. * H­íng tíi v­¬n ra thÞ tr­êng quèc tÕ. HiÖn nay ®©y vÉn cßn lµ môc tiªu qu¸ xa, v× ®Ó tham gia khi thÞ tr­êng nµy ®ßi hái n¨ng lùc rÊt m¹nh cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh doanh nghiÖp. 4. VÒ ho¹t ®éng dÞch vô. * Ph¸t triÓn dÞch vô - T­ vÊn ph¸t hµnh chøng kho¸n. Nhu cÇu nµy vÉn ®ang ë d¹ng tiÒm n¨ng vµ cÇn ph¶i ®­îc khai th¸c triÖt ®Ó. Theo ®ã, ®Èy m¹nh dÞch vô t­ vÊn vÒ cæ phÇn hãa, ®¹i lý ph¸t hµnh, hç trî nghiÖp vô ph¸t hµnh… Môc ®Ých cña nghiÖp vô nµy lµ gióp c¸c doanh nghiÖp kh¸c cã thÓ n¾m b¾t t­êng tËn vÒ vÊn ®Ò ph¸t hµnh chøng kho¸n, hiÓu biÕt h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy. Ngoµi ra, gãp phÇn b¶o vÖ lîi Ých cña nh÷ng ng­êi tham gia. * C¸c dÞch vô kh¸c: - T¨ng c­êng hç trî nhÊt lµ ®èi víi c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn Tæng C«ng ty, vÒ x©y dùng vµ thÈm ®Þnh dù ¸n; T­ vÊn vÒ c¬ chÕ, tæ chøc tµi chÝnh - kÕ to¸n phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh. 5. ChuÈn bÞ cho nh÷ng nghiÖp vô míi. Nh÷ng nghiÖp vô nµy hiÖn nay ch­a thùc hiÖn ®­îc nh­ng trong thêi gian tíi sÏ thùc hiÖn v× thÕ ph¶i nghiªn cøu c¸ch thøc thùc hiÖn, nhÊt lµ 2 nghiÖp vô: chiÕt khÊu th­¬ng phiÕu vµ bao thanh to¸n. B¶n th©n c¸c nghiÖp vô nµy cã thÓ thùc hiÖn trong néi bé Tæng C«ng ty sau ®ã më réng ra bªn ngoµi. 6. C¸c gi¶i ph¸p hç trî. 6.1. C¬ cÊu l¹i c¸c C«ng ty trªn c¬ së x¸c lËp vai trß, vÞ trÝ cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh: - Thø nhÊt: ThÊy ®­îc vÞ trÝ quan träng cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh trong c¬ cÊu bé m¸y tæ chøc cña c¸c Tæng C«ng ty. - Thø hai: §Þnh h×nh vÒ c¬ cÊu së h÷u cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh: Theo xu h­íng chung, c¸c C«ng ty nµy sÏ ®i tõ h×nh thøc së h÷u mét chñ ®Õn nhiÒu chñ trong ®ã c¸c Tæng C«ng ty sÏ chi phèi ho¹t ®éng cña chóng. - Thø ba: ThiÕt lËp mét chÕ ®é tµi chÝnh kÕ to¸n, kiÓm to¸n phï hîp. - Thø t­: Tæ chøc nh©n sù chÆt chÏ, thèng nhÊt, tuyÓn chän ®éi ngò cã n¨ng lùc. 6.2. Ph¸t triÓn n¨ng lùc cho c¸c C«ng ty tµi chÝnh. - Hç trî tµi chÝnh ban ®Çu cho c¸c C«ng ty tµi chÝnh sao cho nã ®ñ søc ho¹t ®éng. Sè vèn ®iÒu lÖ hiÖn nay cßn thÊp, ch­a ®¸p øng nhu cÇu cña thùc tÕ, ®iÒu nµy ®· ®­îc chØ ra ë phÇn trªn. - X©y dùng chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tÝn dông: Mét c¬ chÕ l·i suÊt, phÝ dÞch vô ë møc hîp lý sÏ t¹o ®­îc søc hót víi kh¸ch hµng. - N©ng cao chÊt l­îng dÞch vô: ChÊt l­îng dÞch vô trong t­¬ng lai sÏ trë thµnh c«ng cô c¹nh tranh lîi h¹i, v× thÕ cÇn ph¶i biÕt coi träng chóng. - N©ng cao n¨ng lùc lµm viÖc chung: XuÊt ph¸t tõ mét c¬ cÊu tæ chøc c¶ mét c¬ chÕ lµm viÖc hoµn thiÖn cÇn ph¶i biÕt c¸ch ph¸t huy chóng mét c¸ch hiÖu qu¶ cao nhÊt ®Ó t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng. 6.3. T¨ng c­êng hîp t¸c víi c¸c tæ chøc tÝn dông vµ tæ chøc n­íc ngoµi. ViÖc hîp t¸c víi c¸c tæ chøc nh­ trªn kh«ng nh÷ng trong viÖc vay vèn, cho vay hîp vèn lµ qua ®ã gióp c«ng ty trao ®æi kinh nghiÖm vµ më réng c¸c h×nh thøc ®µo t¹o nguån nh©n lùc vµ v­¬n ra thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. III. khuyÕn nghÞ 1. §èi víi Nhµ n­íc. T¹o ra m«i tr­êng ph¸p lý vµ mèi t­¬ng quan kinh tÕ thuËn lîi h¬n n÷a, theo ®ã: * Xem xÐt l¹i hÖ thèng ph¸p luËt vÒ ho¹t ®éng doanh nghiÖp Nhµ n­íc, theo ®ã : lµm râ h¬n vÒ m« h×nh Tæng c«ng ty Nhµ n­íc, t©p ®oµn kinh tÕ n©ng cao quyÒn tù chñ vÒ kinh tÕ vµ sö dông vèn… * CÇn x¸c ®Þnh râ vÒ vai trß, vÞ trÝ, c¬ chÕ ho¹t ®éng, qu¶n lý ®èi víi c¸c C«ng ty tµi chÝnh, theo ®ã söa ®æi nh÷ng ®iÓm bÊt hîp lý vÒ tæ chøc, vÒ ph¹m vi ho¹t ®éng, vÒ c¸c nghiÖp vô cña c«ng ty tµi chÝnh. * TiÕp tôc duy tr× sù æn ®Þnh nÒn kinh tÕ, ph¸t triÓn c¸c yÕu tè c¬ së t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho C«ng ty tµi chÝnh ph¸t triÓn nh­ : Hoµn thiÖn thÞ tr­êng tiÒn tÖ, thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n 2. §èi víi Ng©n hµng Nhµ n­íc: - Víi t­ c¸ch lµ c¬ quan tham m­u cho Nhµ n­íc vÒ x©y dùng, luËt tæ chøc tÝn dông, trong thêi gian tíi cÇn söa ®æi nh÷ng bÊt hîp lý, trong luËt nµy ®Ó tr×nh Quèc Héi xem xÐt, söa ®æi. - Phèi hîp cïng c¸n bé ngµnh ®Ó ban hµnh quy ®Þnh cho phÐp coi mçi ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc cña c¸c Tæng C«ng ty vµ c¸c Tæng C«ng ty lµ mét kh¸ch hµng nh­ c¸c ®¬n vÞ ®éc lËp (hiÖn nay Tæng C«ng ty vµ c¸c ®¬n vÞ phô thuéc ®­îc gép thµnh mét kh¸ch hµng duy nhÊt). - Cho phÐp c¸c C«ng ty tµi chÝnh ®øng ra lµm tæ chøc ®Çu mèi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ mµ Tæng C«ng ty chñ qu¶n lµ chñ ®Çu t­. - CÊp giÊy cho c¸c C«ng ty nµy ®­îc thùc hiÖn mét sè ho¹t ®éng ngo¹i hèi nh­: vay vèn b»ng ngo¹i tÖ, cho vay b»ng ngo¹i tÖ, b¶o hµnh b»ng ngo¹i tÖ. - Hoµn thiÖn c¸c quy chÕ vµ tiÕn hµnh gi¸m s¸t chÆt chÏ sù ho¹t ®éng cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh (vÒ quy chÕ an toµn, dù phßng rñi ro, thanh tra gi¸m s¸t…) Ng©n hµng Nhµ n­íc còng nªn tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p hç trî nh»m duy tr× lßng tin cña c«ng chóng víi hÖ thèng c¸c C«ng ty tµi chÝnh. 3. §èi víi c¸c Tæng C«ng ty chñ qu¶n. - ThÊy râ ®­îc chøc n¨ng nhiÖm vô cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh trong c¬ cÊu Tæng C«ng ty lµ: CÇu nèi gi÷a Tæng C«ng ty vµ c¸c thµnh viªn gi÷a Tæng C«ng ty vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh, thÞ tr­êng tµi chÝnh. CÇn ®Æc biÖt l­u ý ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng nhiÖm vô cña C«ng ty tµi chÝnh víi c¸c Phßng Ban Tµi chÝnh - Uû th¸c cho C«ng ty tµi chÝnh ®¹i diÖn trong huy ®éng vèn tõ c¸c tæ chøc tÝn dông uû th¸c cho C«ng ty tµi chÝnh qu¶n lý nguån vèn tù tÝch lòy. - Giao cho C«ng ty tµi chÝnh x©y dùng c¸c ph­¬ng ¸n huy ®éng vèn ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ c¸c nghiÖp vô liªn quan. - T¹o lËp c¬ chÕ ®iÒu hßa vèn nhµn rçi giao cho C«ng ty tµi chÝnh x©y dùng ph­¬ng ¸n vµ tæ chøc thùc hiÖn, tõng b­íc giao cho C«ng ty tµi chÝnh qu¶n lý c¸c quü, ph©n tiÒn t¹m thêi nhµn rçi. - Thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¾p xÕp, ®æi míi c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn vµ cho phÐp C«ng ty tµi chÝnh tham gia. - T¨ng vèn cho §iÒu lÖ cho c¸c C«ng ty tµi chÝnh nh»m më réng n¨ng lùc cña c¸c Tæng C«ng ty tµi chÝnh. - Hoµn chØnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña c¸c Tæng C«ng ty, tÝch cùc triÓn khai m« h×nh tËp ®oµn kinh tÕ ®· ®­îc thñ t­íng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh trong ®ã cã x¸c ®Þnh râ vÞ trÝ, vai trß, chøc n¨ng, nhiÖm vô cña C«ng ty tµi chÝnh. 4. §èi víi c¸c c«ng ty tµi chÝnh. - KiÖn toµn vÒ tæ chøc, c¬ chÕ ho¹t ®éng. - §a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng, hiÖn ®¹i ho¸ c¸c nghiÖp vô, chñ ®éng trong qu¸ tr×nh t×m kiÕm kh¸ch hµng ®Ó tõ ®ã t¹o ®­îc sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. - Phèi hîp víi c¸c bªn cã liªn quan trong ho¹t ®éng. KÕt luËn ch­¬ng 3 Nh­ ®· nªu viÖc ®­a ra ®­îc c¸c gi¶i ph¸p vµ thùc hiÖn nã ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh lµ rÊt quan träng v× nã cho thÊy hiÖu qu¶ cña m« h×nh ®­îc xem lµ thÝ ®iÓm. ViÖc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn ph¶i dùa trªn: ®Þnh h­íng ph¸t triÓn chung cña §¶ng - Nhµ n­íc; ®Þnh h­íng ph¸t triÓn hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ, sù ph¸t triÓn cña Tæng C«ng ty vµ tù chñ trong ho¹t ®éng cña c¸c Tæng C«ng ty. Víi tÝnh chÊt lµ thÝ ®iÓm m« h×nh, do vËy cßn rÊt nhiÒu ®iÓm ph¶i chØnh söa hoµn thµnh, cÇn ph¶i cã sù hç trî ban ®Çu ë mét sè mÆt cho c¸c C«ng ty tµi chÝnh. C¸c gi¶i ph¸p chung ®­îc ®Ò ra lµ ®a d¹ng hai ho¹t ®éng, n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c nghiÖp vô vÒ huy ®éng vèn, sö dông vèn, c¸c lo¹i h×nh dÞch vô… thiÕt lËp ®­îc vÞ trÝ, vai trß vµ c¸c mèi quan hÖ h÷u Ých cña c¸c C«ng ty tµi chÝnh. TÊt nhiªn nh÷ng gi¶i ph¸p ®ã ph¶i thùc sù ®ång bé tõ c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc, c¬ quan chñ qu¶n vµ b¶n th©n c¸c C«ng ty tµi chÝnh bëi qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña chóng lµ tù th©n vËn ®éng trong mét m«i tr­êng ph¸p lý vµ mét m«i tr­êng kinh tÕ nhÊt ®Þnh. Trªn c¬ së nh÷ng quan ®iÓm nh­ vËy, c¸c gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ cô thÓ ®èi víi tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng liªn quan. Theo ®ã: - Nhµ n­íc: Hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p luËt, kinh tÕ x· héi, duy tr× sù ph¸t triÓn æn ®Þnh. - Ng©n hµng Nhµ n­íc: Hoµn thiÖn c¬ chÕ gi¸m s¸t, qu¶n lý hç trî vÒ mÆt chuyªn m«n, nghiÖp vô cho c¸c C«ng ty tµi chÝnh. - Tæng C«ng ty Nhµ n­íc: Hoµn thiÖn c¬ chÕ ho¹t ®éng, c¬ cÊu tæ chøc, x¸c lËp ®­îc vai trß, vÞ trÝ cña c¸c Tæng C«ng ty ®ång thêi cã nh÷ng biÖn ph¸p hç trî ban ®Çu cho c¸c Tæng C«ng ty. - C¸c C«ng ty tµi chÝnh: Hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc, ph¸t huy tèt n¨ng lùc, ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô theo h­íng ®a d¹ng - hiÖu qu¶ - thuËn tiÖn, phôc vô tèt c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng, kh«ng ngõng më réng ph¹m vi, quy m«, thùc hiÖn tèt chøc n¨ng cña m×nh. KÕt luËn chung Qu¸ tr×nh ®æi míi kinh tÕ nãi chung vµ hÖ thèng tµi chÝnh - tiÒn tÖ nãi riªng ®ßi hái chóng ta kh«ng ngõng häc hái nh÷ng c¸i míi. Nh÷ng c¸i míi ®ã ®ßi hái chóng ta ph¶i hiÓu biÕt vÒ nã, thö ngiÖm nã trong thùc tiÔn, tõ ®ã míi cã thÓ thùc hiÖn trªn diÖn réng vµ m« h×nh C«ng ty tµi chÝnh nãi chung vµ m« h×nh C«ng ty tµi chÝnh trong tËp ®oµn kinh tÕ nãi riªng lµ mét trong nh÷ng c¸i míi nh­ thÕ. Vai trß, vÞ trÝ, t¸c dông cña nã ®· ®­îc kiÓm nghiÖm trªn thÕ giíi vµ b­íc ®Çu t¹i ViÖt Nam víi xu thÕ ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ ë møc cao ®ßi hái chóng ta ph¶i cã mét hÖ thèng ta× chÝnh tiÒn tÖ ®ñ søc ®¸p øng yªu cÇu ®Ò ra mµ b­íc ®Çu lµ tµi chÝnh hãa c¸c quan hÖ kinh tÕ ë møc thÊp. M« h×nh C«ng ty tµi chÝnh trong tËp ®oµn kinh tÕ lµ mét phÇn cña nh÷ng ®iÒu ®ã. VÊn ®Ò ®­îc ®Æt ra lµ chóng ta ®· ®ang ph¶i lµm g× ®Ó ph¸t triÓn nã theo h­íng ®· x¸c ®Þnh. TÊt c¶ nh÷ng ®iÓm ®· ®­îc ®Ò cËp trong ®Ò ¸n nµy b­íc ®Çu ®· cho chóng ta nh×n thÊy nh÷ng viÖc chóng ta ®· lµm vµ cÇn lµm. Trªn c¬ së ph©n tÝch ®Çy ®ñ vÒ mÆt lý luËn còng nh­ thùc tÕ ®¹t ®­îc võa qua sÏ cho thÊy râ h¬n h­¬ngs ®i s¾p tíi cña m« h×nh nµy, chÝnh v× thÕ cÇn ph¶i ph©n tÝch ®¸nh gi¸ mét c¸ch chÝnh x¸c, khoa häc nh÷ng g× ®· lµm ®­îc, ch­a lµm ®­îc. VÊn ®Ò nµy cÇn ®­îc sù tham gia cña tÊt c¶ mäi ®èi t­îng liªn quan. Ngoµi nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c¸c c¬ quan qu¶n lý, ë ®©y ®Æc biÖt nhÊn m¹nh ®Õn sù tÝch tùc, chñ ®éng cña b¶n th©n c¸c C«ng ty tµi chÝnh vÒ c¸c mÆt rÊt quan träng nh­: - Häc hái kinh nghiÖm cña c¸c tæ chøc tÝn dông, tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc vÒ c¸c vÊn ®Ò liªn quan. - Kh«ng ngõng ph¸t triÓn hoµn thiÖn, ®a d¹ng hãa c¸c nghiÖp vô, c¸c lo¹i h×nh dÞch vô cña m×nh, h­íng chóng ®Õn phôc vô tèt nhÊt kh¸ch hµng cña m×nh. - TiÕp thu sù tiÕn bé cña c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô, c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý vµ c¸c vÊn ®Ò ®Æc thï kh¸c. Nh÷ng néi dung cô thÓ ®· ®­îc nªu râ ë ch­¬ng III cña ®Ò ¸n. Trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu ®ã cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch tiÕp theo ®Ó nh©n réng m« h×nh ra diÖn réng, tõ phÝa c¸c c¬ quan qu¶n lý. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Häc viªn Ng©n hµng, Gi¸o tr×nh Lý thuyÕt tiÒn tÖ Ng©n hµng, NXB Thèng kª 2001. 2. F.Miskhin: TiÒn tÖ ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh, NXB Khoa häc - Kü thuËt 1997 3. T¹p chÝ Ng©n hµng c¸c sè n¨m 2002; sè 8/2003. 4. T¹p chÝ Ng©n hµng, sè chuyªn ®Ò 2002: "Hoµn thiÖn luËt c¸c tæ chøc tÝn dông tr­íc yªu cÇu tiÕp tôc ®æi míi". 5. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ sè 01/2003 6. T¹p chÝ Tµi chÝnh ¸c sè 4 /2002 7. T¹p chÝ Chøng kho¸n c¸c sè 5, 6/ 2002 Môc lôc