Giải pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam sang thị trường EU trong thời gian tới

nhËn. Tuy nhiªn, viÖc cö ®oang sang lµm viÖc víi EU kÞp thêi ®· ®Ó l¹i Ên t­îng tèt vÒ quan hÖ cña ta víi EU vµ hä cho r»ng chóng ta còng tÝch cùc xö lÝ vÊn ®Ò nµy nªn EU ch­a ®­a ViÖt Nam ra khái danh s¸ch nh­ Trung Quèc. ThÞ tr­êng EU ngµy cµng trë nªn khã tÝnh, lµm cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lo ng¹i kh«ng muèn xuÊt hµng vµo thÞ tr­êng nµy do t×nh h×nh kiÓm so¸t d­ l­îng chÊt kh¸ng sinh ®Æc biÖt lµ Chloramphenicol. ViÖc ®ßi hái qu¸ ®¸ng cña EU vÒ chÊt kh¸ng sinh trong thùc phÈm vµ quy ®Þnh cÊm hoµn toµn Chloram - Zerotolerance lµ néi dung tranh c·i trong cuéc häp ngµy 24/4/2002 cña liªn minh c¸c nhµ xuÊt khÈu thuû s¶n t¹i Bruselles. Ngay c¶ Mü còng kh«ng thèng nhÊt víi quy ®Þnh nµy cña EU. Do vËy, dï thÞ tr­êng nµy hiÖn ®ang cã nhu cÇu nhËp khÈu lín vµ ®­îc gi¸ h¬n thÞ tr­êng kh¸c nh­ng hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu e ng¹i kh«ng d¸m xuÊt hµng vµo ®©y. EU t¨ng thuÕ nhËp khÈu ®èi víi t«m ®«ng l¹nh cña ViÖt Nam tõ 4,5% lªn t¬Ý 10,9% ¸p dông tõ 01/01/2002 tíi 12/12/2004. §ång thêi t¨ng c­êng kiÓm tra d­ l­îng kh¸ng sinh 100% ®èi víi l« hµng t«m nhËp khÈu. Do vËy, c¸c thÞ tr­êng kh¸c nh­ Mü, Canada vµ NhËt B¶n còng ¸p dông quy ®Þnh t­¬ng tù. Trong khi ®ã, thuÕ nhËp khÈu tõ Madagasca, Senegan, Guana thuéc Ph¸p sang EU gi÷ nguyªn 0%, Th¸i Lan tho¶ thuËn gi¶m thuÕ nhËp khÈu t«m ®«ng l¹nh vµ t«m chÝn tï 14,4% vµ 20% xuèng cßn 10,9% vµ 16,5%. ViÖc lµm nµy sÏ g©y ¶nh h­ëng khã kh¨n cho mÆt hµng t«m cña ViÖt Nam c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng EU. Tû träng gi¸ trÞ hµng thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt vµo thÞ tr­êng nµy trong nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2003 gi¶m m¹nh, chØ cßn kho¶ng 3,56%. Trong khi nh÷ng n¨m kh¸c th­êng ë møc 6 -7%. Tuy vËy, ta vÉn cÇn ph¶i gi÷ uy tÝn ®Ó duy tr× thÞ tr­êng EU vµ t¹o c¬ héi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng kh¸c. C¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam trong khèi EU cã thÓ kÓ ®Õn Anh 13,5%, Ai Len 0,3%, ¸o 0,4%, BØ 17,8%, §an M¹ch 1,1%, §øc 17,9%, Hµ Lan 3,9%, Hi l¹p 0,4%, Italia 13,4%, Ph¸p 15,4%, T©y Ban Nha 4%, Thôy §iÓn 1,2%, Bå §µo Nha 0,3%. ThÞ tr­êng EU ®ßi hái rÊt cao vÒ chÊt l­îng vµ vÖ sinh thùc phÈm hµng thuû s¶n. §Ó vµo ®­îc ®©y, hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ph¶i tr¶i qua nhiÒu rµo c¶n víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¾t khe: EU kiÓm ta tõ n¬i s¶n xuÊt vµ cã hÖ thèng b¸o ®éng gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn. T¹i héi chî thuû s¶n ë Bruselles th¸ng 5/2000, 11 doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· kÝ 24 hîp ®ång vµ b¶n ghi nhí ®èi t¸c n­íc ngoµi mua cña ViÖt Nam kho¶ng h¬n 500 tÊn thuû s¶n chÕ biÕn c¸c lo¹i trÞ gi¸ h¬n 3 triÖu USD. Trong c¸c lo¹i mÆt hµng th× t«m lµ s¶n phÈm ®­îc ­a chuéng nhÊt. Nh÷ng thÞ tr­êng nhËp khÈu t«m chÝnh cña ViÖt Nam trong khèi EU lµ BØ, Italia, Hµ Lan, §øc, Anh, Ph¸p… Cho ®Õn nay, mÆt hµng nµy vÉn ch­a x©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng Ai Len, PhÇn Lan, Luxambua. EU ®· t¨ng thuÕ nhËp khÈu t«m ®«ng cña ViÖt Nam tõ ®Èu n¨m 2002 ®ång thêi t¨ng c­êng kiÓm tra tõng l« hµng ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng tr­êng hîp cßn chÈt Chloramphenicol trong s¶n phÈm. Th¸ng 11/1999, ViÖt Nam ®­îc Uû ban Ch©u ¢u c«ng nhËn ®­a vµo danh s¸ch c¸c n­íc ®­îc nhËp khÈu thuû s¶n vµo EU vµ th¸ng 4/2000 ®­îc vµo danh s¸ch c¸c n­íc nhËp khÈu nhuyÔn thÓ hai m¶nh vá vµo EU. §©y lµ b­íc tiÕn v­ît bËc cña ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n n­íc ta tr­íc t×nh h×nh nhËp khÈu khã kh¨n vµo thÞ tr­êng nµy. Uû ban Ch©u ¢u ®· c«ng nhËn 5 vïng nu«i nhuyÔn thÓ cña n­íc ta ë TiÒn Giang vµ BÕn Tre. Vµ míi ®©y, EU ®· th«ng b¸o bæ sung cho 5 vïng nu«i nghªu cña ViÖt Nam cã ®ñ ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu s¶n phÈm vµo thÞ tr­êng nµy. §ã lµ c¸c vïng: An Minh, Hµ Tiªn, Bµ Lôa, Kiªn L­¬ng (Kiªn Giang) vµ CÇn Giê (TP Hå ChÝ Minh). Nhê ®ã, toµn bé nhuyÔn thÓ cña tÊt c¶ c¸c vïng nu«i nµy ®Òu cã thÓ b¸n ®­îc vµo thÞ tr­êng EU. Nh­ vËy, hµng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam ®ang dÇn ®­îc chÊp nhËn vµo thÞ tr­êng rÊt kh¾t khe nµy. Song c¸c vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i quyÕt cßn nhiÒu ë tr­íc m¾t. Tõ ®ã xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sÏ t¹o ®­îc uy tÝn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, gi÷ v÷ng thÞ tr­êng truyÒn thèng vµ më réng nh÷ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu míi cña ViÖt Nam. 2. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang EU trong thêi gian gÇn ®©y. 2.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc. Nhê chÊt l­îng ®­îc c¶i tiÕn nªn kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ x©m nhËp thÞ tr­êng cña hµng thuû s¶n ViÖt Nam t¹i thÞ tr­êng EU ®­îc n©ng cao. HiÖn nay, hµng thuû s¶n cña v cã mÆt ë 60 thÞ tr­êng trªn thÕ giíi, trong ®ã cã c¸c thÞ tr­êng lín nh­: NhËt B¶n, EU , B¾c Mü, më réng thÞ tr­êng triÓn väng Trung Quèc vµ ®ang cè g¾ng lÊy l¹i thÞ tr­êng truyÒn thèng lµ c¸c n­íc ë Liªn X« cò. ViÖt Nam lµ n­íc v­¬n lªn tõ vÞ trÝ thø 25 lªn vÞ trÝ thø 13 vµ ®øng vµo danh s¸ch c¸c n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n hµng ®Èu trªn thÕ giíi. Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang EU trong thêi gian qua chiÕm 15% tæng xuÊt khÈu thuû s¶n cña c¶ n­íc, ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh thuû s¶n. Thuû s¶n ViÖt Nam ®· vµ ®ang ®­îc ­a chuéng ë c¸c n­íc thuéc EU, dµnh ®­îc thÕ c¹nh tranh khi ®­îc h­ëng chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP). M­êi vïng nu«i nhuyÔn thÓ thuéc c¸c tØnh vµ vïng TiÒn Giang, BÕn Tre, CÇn Giê vµ Kiªn Giang ViÖt Nam ®­îc EU c«ng nhËn ®¹t ®iÒu kiÖn an toµn vÖ sinh lµm nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt vµ cã thÓ b¸n ®­îc vµo thÞ tr­êng EU. TÝnh ®Õn nay, ViÖt Nam ®· cã 68 doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ®­îc vµo danh s¸ch xuÊt khÈu hµng thuû h¶i s¶n vµo EU. Th¸ng 11/1999, EU chÝnh thøc c«ng nhËn Trung t©m kiÓm tra chÊt l­îng vµ vÖ sinh thuû s¶n cña ViÖt Nam cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®­îc EU uû quyÒn kiÓm tra hµng thuû s¶n tr­íc khi xuÊt khÈu vµo EU. Th¸ng 4/2000, EC còng ®· th«ng qua quyÕt ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn cô thÓ cho viÖc nhËp khÈu nhuyÔn thÓ hai m¶nh vá, loµi cã vá, loµi da gai vµ loµi ch©n bông sèng ë biÓn cña ViÖt Nam. Gi¶i quyÕt ®­îc c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng triÖu lao ®éng ë n«ng th«n, t¨ng thu ng©n s¸ch nhµ n­íc. Hîp t¸c ph¸t triÓn cña EU dµnh cho ViÖt Nam b»ng c¸c dù ¸n hç trî kÜ thuËt, t­ vÊn vÒ ph¸t triÓn thÓ chÕ, t¨ng c­êng n¨ng lùc qu¶n lÝ chÊt l­îng vµ an toµn thùc phÈm cho c¬ quan qu¶n lÝ ngµnh thuû s¶n. C¸c dù ¸n chñ yÕu cña §an M¹ch dµnh cho ViÖt Nam trong viÖc n©ng cÊp c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n h­íng tíi ®¹t yªu cÇu chÊt l­îng vµ tiªu chuÈn quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ hç trî viÖc h×nh thµnh Trung t©m kiÓm tra chÊt l­îng vµ vÖ sinh thuû s¶n NAFIQACEN. TiÕp ®ã, sù hîp t¸c gi÷a hai n­íc th«ng qua dù ¸n SEAQIP (dù ¸n c¶i thiÖn chÊt l­îng vµ xuÊt khÈu thuû s¶n), mét dù ¸n hç trî kÜ thuËt do DANIDA dµnh cho Bé thuû s¶n ViÖt Nam víi tæng kinh phÝ 5,3 triÖu USD. Dù ¸n hç trî tÝch cùc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng HiÖp héi chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam (VASEP). Ngoµi ra, dù ¸n còng gãp phÇn ®­a hÖ thèng ®¶m b¶o an toµn vÖ sinh tiÕp cËn HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point- ph©n tÝch mèi nguy vµ kiÓm so¸t ®iÓm tíi h¹n). Dùa trªn nh÷ng kinh nghiÖm ®· thu ®­îc tõ SEAQIP, mét dù ¸n míi ®­îc h×nh thµnh mang tªn “ Hç trî ch­¬ng tr×nh ngµnh thuû s¶n (FSPS)”trÞ gi¸ 40,5 triÖu USD thùc hiÖn trong 5 n¨m (2000 - 2004). Ngµy 5/4/2002, HiÖp héi chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n (VASEP) tæ chøc héi th¶o thuû s¶n gi÷a ViÖt Nam vµ Iceland víi tiªu ®Ò “ HiÖn ®¹i ho¸ ngµnh c«ng nghiÖp thuû s¶n”. C«ng ty ICECON chuyªn t­ vÊn vÒ ng­ nghiÖp, chÕ biÕn, qu¶n lÝ chÊt l­îng, thiÕt bÞ chÕ biÕn, sÏ lµ ®Çu mèi kªu gäi ®Çu t­ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ tõ Iceland vµo ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam. Nh÷ng thµnh tùu quan träng ®· ®¹t ®­îc trong viÖc xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt Nam sang EU lµ nh÷ng tÝn hiÖu ®¸ng mõng. Bëi lÏ thÞ tr­êng EU lµ mét thÞ tr­êng rÊt khã tÝnh, kh¾t khe vÒ chÊt l­îng vÖ sinh ®èi víi hµng nhËp khÈu cña c¸c n­íc. Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy. NhËn thøc ®­îc ®iÒu nµy, nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®Ó cã b­íc ch©n v÷ng ch¾c trong viÖc xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EU. 2.2 Nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i. H¹n chÕ lín nhÊt cña ngµnh thuû s¶n xuÊt khÈu hiÖn nay lµ kh¶ n¨ng cung cÊp nguån nguyªn liÖu æn ®Þnh vµ chÊt l­îng cao ®Ó chÕ biÕn. Do vËy, rÊt dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng s¶n phÈm bÞ « nhiÔm trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. Hµng thuû s¶n xuÊt khÈu chñ yÕu sang thÞ tr­êng EU lµ hµng ®«ng l¹nh s¬ chÕ, c¬ cÊu s¶n phÈm mÊt c©n ®èi. §iÒu nµy dÉn tíi gi¸ c¶ c¹nh tranh t¹i thÞ tr­êng EU thÊp ( chØ b»ng 70%møc gi¸ s¶n phÈm cña Th¸i Lan, Trung Quèc, In®onexia vµ Ên §é). Cho ®Õn nay, phÇn lín hµng thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt ®i EU lµ th«ng qua c¸c c«ng ty cña ASEAN (nh­ Singapo, Th¸i Lan vµ Hång K«ng). Xu h­íng xuÊt th¼ng ngµy cµng më réng, tuy nhiªn bÞ h¹n chÕ do tõng doanh nghiÖp riªng lÎ kh«ng cã l­îng hµng æn ®Þnh ®Ó cung cÊp quanh n¨m. §iÒu nµy ngµy cµng ®ßi hái ph¶i cã sù phèi hîp vµ hîp t¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau nÕu muèn cã quan hÖ trùc tiÕp víi kh¸ch hµng Ch©u ¢u. TruyÒn thèng cña kh¸ch hµng lµ muèn gëi LC tr¶ chËm 6 th¸ng hoÆc 1 n¨m, nh­ng ®Õn nay ViÖt Nam ch­a ph¸t triÓn hÖ thèng hç trî th­¬ng m¹i (Banking Trade Promotion System). Do vËy, th­¬ng nh©n ViÖt Nam c¶m thÊy thñ tôc thanh to¸n víi Ch©u ¢u kh¸ phiÒn phøc vµ mÊt thêi gian. Th­¬ng nh©n Ch©u ¢u kh«ng hiÓu nhiÒu vÒ c¸c luËt lÖ vµ thãi quen cña ng­êi b¸n ViÖt Nam, trong khi th­¬ng nh©n ViÖt Nam còng l¹i kh«ng n¾m râ c¸c ®iÒu kho¶n kh¸ phøc t¹p cña ph­¬ng thøc th­¬ng m¹i Ch©u ¢u ( European Trade Practice). Do vËy, trong nhiÒu tr­êng hîp, hai bªn khã ®i ®Õn hiÓu biÕt nhau, thËm chÝ dÔ hiÓu lÇm do kho¶ng c¸ch xa, Ýt cã ®iÒu kiÖn gÆp gì trùc tiÕp, chØ gÆp nhau qua th­ tõ nªn khã th«ng c¶m cho nhau. H¬n n÷a, quan hÖ th­êng xuyªn trong kinh doanh hay bÞ ®øt qu·ng bëi nh÷ng chuyÕn ®i nghØ m¸t, nghØ mïa… cña ng­êi Ch©u ¢u, ®iÒu ®ã còng phÇn nµo c¶n trë mèi quan hÖ ph¸t triÓn. Chñng lo¹i mÆt hµng cung cÇu kh«ng thùc sù trïng hîp. Ng­êi tiªu dïng Ch©u ¢u chñ yÕu thÝch ¨n t«m só vµ t«m s¾t nhá gÇn gièng víi t«m n­íc l¹nh cña Ch©u ¢u, cßn c¸c lo¹i t«m biÓn kh¸c ch­a quen víi ng­êi tiªu dïng EU. Ch©u ¢u chØ ¨n mùc èng vµ b¹ch tuéc víi thÞ tr­êng bã hÑp, thÞ tr­êng mùc nang nhá t¹i Italia vµ T©y Ban Nha, kh«ng ¨n mùc nang phile vµ mùc nang cì lín, mùc èng c¾t khoanh yªu cÇu ®é réng ®Òu, cao vÒ kÝch cì. EU th­êng ®ßi hái s¶n phÈm IQF nghÜa lµ nh÷ng s¶n phÈm ®«ng l¹nh ®­îc trang bÞ d©y truyÒn s¶n xuÊt s¶n phÈm ®«ng rêi, trong khi qu·ng ®­êng xa vËn t¶i, l¹i thÝch mua víi gi¸ C&F (Cost and Freight), nªn rñi ro hay r¬i vÒ phÝa ViÖt Nam. Do khèi l­îng hµng xuÊt ch­a nhiÒu, ®­êng vËn chuyÓn ch­a cã tµu trùc tuyÕn, hiÖn ph¶i qua nhiÒu lÇn chuyÓn t¶i (th­êng lµ t¹i Singapo vµ Amstecdam), nªn phÝ b¶o hiÓm cao, chi phÝ vËn chyÓn cao h¬n so víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc, g©y thªm khã kh¨n cho ViÖt Nam ph¸t triÓn xuÊt hµng sang EU. XuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng EU víi yªu cÇu cao vÒ b¶o ®¶m tÝnh nhÊt qu¸n vÒ chÊt l­îng vµ an toµn vÖ sinh trong toµn bé qu¸ trÝnh s¶n xuÊt. NhiÒu doanh nghiÖp kh«ng ®ñ tµi chÝnh ®Ó thay ®æi c«ng nghÖ vµ c¸c ®iÒu kiÖn trong qu¶n lÝ chÊt l­îng vµ ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc phÈm t¹i c¬ së s¶n xuÊt mµ cèt lâi viÖc ¸p dông GMP ( thùc hµnh kh¶o so¸t chÊt l­îng vµ an toµn vÖ sinh th«ng qua quy ph¹m s¶n xuÊt tèt) vµ HACCP cho tõng d©y chuyÒn c«ng nghÖ cña mçi s¶n phÈm. Tr×nh ®é qu¶n lÝ cña c¸n bé kÜ thuËt thÓ hiÖn sù thèng nhÊt gi÷a quy ®Þnh trªn hÖ thèng v¨n b¶n vµ ho¹t ®éng thùc tÕ. Qu¶n lÝ chÊt l­îng vµ vÖ sinh cña hÖ thèng cung cÊp nguyªn liÖu còng lµ yÕu tè b¾t buéc ®èi kh¸ch hµng EU, ngµy cµng ®­îc quan t©m nhiÒu h¬n. Mét ®ßi hái mµ kh¸ch hµng Ch©u ¢u rÊt quan t©m lµ kh¶ n¨ng truy nguyªn (traceability) ®Õn tËn nguån gèc cña hµng ho¸ thuû s¶n, liªn qua ®Õn viÖc ghi nh·n bao b× s¶n phÈm vµ qu¶n lÝ hå s¬ s¶n phÈm cña c¬ së s¶n xuÊt. H¬n n÷a, khi xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng EU, ViÖt Nam gÆp ph¶i rÊt nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh. C¸c ®èi thñ bao gåm Trung Quèc vµ nhiÒu n­íc thuéc ASEAN, nh÷ng quèc gia cã c¬ cÊu xuÊt khÈu t­¬ng tù nh­ cña ViÖt Nam vµ còng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ lao ®éng dåi daß. §ång thêi, hä còng ®­îc h­ëng chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp GSP nh­ ViÖt Nam. NhiÒu n­íc nh­ Th¸i lan, Ên §é… cã s¶n phÈm chÊt l­îng cao h¬n, ®a d¹ng h¬n, bao gãi ®Ñp h¬n. Gi÷a c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam cã sù c¹nh tranh thiÕu lµnh m¹nh lµm ¶nh h­ëng ®Õn c¹nh tranh hµng thuû s¶n ViÖt Nam t¹i thÞ tr­êng EU. Nh­ vËy, viÖc c¶i thiÖn n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng thuû s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ ®ãng vai trß quyÕt ®inh trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng EU. §iÒu quan träng lµ viÖc xuÊt khÈu thuû s¶n ch­a cã ®ù¬c kÕ ho¹ch vµ ch­¬ng tr×nh tæng thÓ xóc tiÕn hµng thuû s¶n ViÖt Nam ë n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ EU. III. TriÓn väng xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU trong thêi gian tíi. EU cã thÓ ®­îc xem nh­ miÒn ®Êt “ qu¶ vµng” ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay. PhÇn lín nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam l¹i lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chÝnh sang thÞ tr­êng EU ( trong ®ã kh«ng thÓ thiÕu hµng thuû s¶n) vµ nhu cÇu nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng nµy cña EU hµng n¨m lµ rÊt lín, vµ vÉn kh«ng ngõng t¨ng lªn. Hµng thuû s¶n nhËp khÈu hµng n¨m cña EU chiÕm tíi 40% tæng l­îng nhËp khÈu toµn thÕ giíi, møc tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ng­êi lµ 17 kg/n¨m vµ t¨ng dÇn hµng n¨m kho¶ng 3%. Uû ban nghÒ c¸ cña EU ®· tuyªn bè c¾t gi¶m 1/3 s¶n l­îng khai th¸c h¶i s¶n trong giai ®o¹n tõ 1997 ®Õn 2010 nh»m b¶o vÖ nguån tµi nguyªn h¶i s¶n tù nhiªn.ChÝnh v× thÕ, nhu cÇu nhËp khÈu thuû s¶n cña c¸c quèc gia EU sÏ cã xu h­íng t¨ng cao. §©y lµ mét c¬ héi rÊt tèt cho c¸c doanh nghiÖp khai th¸c, chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu h¶i s¶n cña ViÖt Nam. ThÞ tr­êng EU ®ñ réng lín ®Ó tiªu thô tÊt c¶ nh÷ng hµng xuÊt khÈu ®¹t tiªu chuÈn cña ViÖt Nam. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm thÕ nµo ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ ®Æt nh÷ng b­íc ch©n v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng høa hÑn nµy. Bªn c¹nh ®ã, chóng ta còng ®ang cã c¬ héi ®Ó tiÕp cËn víi nh÷ng thÞ tr­êng míi kh¸c n÷a, ch¼ng h¹n thÞ tr­êng Mü ( khi mµ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü ®· chÝnh thøc ®­îc thùc thi). NghÒ nu«i c¸ Tra vµ c¸ Basa ®ang ph¸t triÓn m¹nh ë n­íc ta, viÖc tiªu thô c¸c lo¹i c¸ nµy ®ang gia t¨ng nhanh chãng t¹i thÞ tr­êng Mü, cã dÊu hiÖu t¨ng c¶ ë thÞ tr­êng EU. Nh­ vËy, viÖc kh«ng ngõng më réng thÞ tr­êng sÏ t¹o tiÒn ®Ò c¨n b¶n ®Ó s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam tiÕp tôc ph¸t triÓn. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ch­a cã ®­îc chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng EU lµ do chÊt l­îng s¶n phÈm ch­a cao, mÉu m· kh«ng hÊp dÉn vµ nguån cung cÊp kh«ng æn ®Þnh. Nh­ng hiÖn nay, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chÕ biÕn thuû s¶n ViÖt Nam ®· nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña viÖc ¸p dông c¸c tiªu chuÈn qu¶n lÝ chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó cã ®­îc vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Do vËy, hä kh«ng ngõng tù n©ng cÊp,, hoµn thiÖn ®Ó ®¹t ®­îc yªu cÇu b¹n hµng ®Ò ra. Víi viÖc ngµy cµng nhiÒu doanh nghiÖp ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EU (®Õn n¨m 2003 cã 68 doanh nghiÖp). ViÖt Nam cã thÓ hoµn toµn hi väng nh÷ng tÊm g­¬ng nµy sÏ ®­îc nh©n réng trong ngµnh thuû s¶n. Mét khi ®· ®­îc EU c«ng nhËn th× còng sÏ kh«ng khã kh¨n g× cho c¸c doanh nghiÖp nµy khi x©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng lín kh¸c, do tiªu chuÈn cña EU ®­îc ®¸nh gi¸ rÊt cao trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. §èi víi c¸c vÊn ®Ò ®èi thñ c¹nh tranh trong giai ®o¹n tíi khi ViÖt Nam vÉn ®­îc h­ëng chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp GSP cña EU, th× mét sè n­íc thuéc ASEAN vµ Trung Quèc cã tr×nh ®é cao h¬n sÏ bÞ lo¹i ra khái danh s¸ch ®­îc h­ëng GSP cña EU. Do ®ã, c¬ héi ®Ó ViÖt Nam t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n sang EU lµ rÊt lín khi lîi thÕ c¹nh tranh t­¬ng ®èi t¹m thêi thuéc vÒ chóng ta. Nh­ng sau ®ã, khi EU huû bá hoµn toµn chÕ ®é h¹n ng¹ch vµ GSP ®èi víi c¸c hµng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th× th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam lµ rÊt lín. Tuy vËy, vÉn cã thÓ ®¸nh gi¸ triÓn väng xuÊt khÈu cña ngµnh thuû s¶n lµ hÕt søc kh¶ quan v× ®©y lµ ngµnh mµ ViÖt Nam chñ ®éng ®­îc c¸c kh©u nguyªn liÖu lµ chÕ biÕn. Theo kÕ ho¹ch ®Æt ra cho ngµnh thuû s¶n, kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 2005 dù kiÕn ®¹t 2,5 tû USD vµ 3,5 tû USD vµo n¨m 2010. Víi nh÷ng g× ngµnh thuû s¶n ®¹t ®­îc trong n¨m 2002 vµ nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m 2003, c¸c con sè trªn hoµn toµn cã triÓn väng thùc hiÖn ®­îc nÕu nh­ ViÖt Nam tiÕn hµnh tèt c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cã søc c¹nh tranh vµ ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Ch­¬ng III nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU trong thêi gian tíi. I.Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n sang EU. HiÖn nay, theo Bé thuû s¶n, c¶ n­íc cã kho¶ng 320 doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu (ch­a kÓ c¸c s¶n xuÊt cã quy m« nhá). NhiÒu doanh nghiÖp ®· ®Çu t­ n©ng cÊp ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, ¸p dông toµn bé kü thuËt, tiÕp nhËn c«ng nghÖ míi, ph­¬ng ph¸p qu¶n lý chÊt l­îng vµ vÖ sinh an toµn thùc phÈm tiªn tiÕn, më réng thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, ®Ó s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thuû s¶n ph¸t triÓn bÒn v÷ng, æn ®Þnh vµ t¨ng c­êng ®­îc vÞ thÕ trªn c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu quan träng ( trong ®ã cã EU) th× ViÖt Nam cÇn ph¶i tiÕp tôc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p n©ng cao søc c¹nh tranh cña thuû s¶n nhµ n­íc. 1. Gi¶i ph¸p nguyªn liÖu. §èi víi n­íc ta, ®Ó gi¶i quyÕt nguyªn liÖu cho xuÊt khÈu thuû s¶n cÇn lÊy nu«i trång thuû s¶n lµ mòi chÝnh ®Ó cung cÊp nguyªn liÖu cho chÕ biÕn, xuÊt khÈu, ®ång thêi quan t©m ®Õn n©ng cao tû lÖ s¶n phÈm khai th¸c ®­a vµo chÕ biÕn xuÊt khÈu. 1.1. Trong khai th¸c thuû s¶n. Ph¸t triÓn m¹nh mÏ n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ tæ chøc khai th¸c xa bê. PhÊn ®Êu ®­a s¶n l­îng khai th¸c xa bê n¨m 2010 lªn 400.000 tÊn. ¦u tiªn tËp trung c¸c kho¶n tÝn dông trung h¹n vµ dµi h¹n víi l·i suÊt ­u ®·i hç trî ng­ d©n ®ãng tµu, thuyÒn lín. X©y dùng c¸c ®éi thuyÒn ®¸nh c¸ quèc doanh lín lµm nhiÖm vô h­íng dÉn kü thuËt vµ hç trî vÒ dÞch vô, hËu cÇn ®­a d©n ra khai th¸c xa bê. Më réng hîp t¸c víi c¸c n­íc cã nghÒ c¸ tiªn tiÕn, sö dông c¸c kh¶ n¨ng vÒ vèn, c«ng nghÖ ®Ó liªn doanh hoÆc hîp t¸c khai th¸c h¶i s¶n vïng xa bê. Gi¶m søc Ðp ®èi víi nguån lîi ven bê th«ng qua ph¸t triÓn nu«i biÓn vµ ¸p dông c«ng nghÖ thay thÕ, thùc hiÖn chÆt chÏ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n. X©y dùng hÖ thèng c¸c dÞch vô hËu cÇn bao gåm cÇu c¶ng, c«ng tr×nh ®iªn n­íc, cung øng nhiªn liÖu, x©y dùng c¶ng vµ hÖ thèng dÞch vô. 1.2. Trong nu«i trång thuû s¶n. Nhanh chãng quy ho¹ch vµ ®Çu t­ c¸c vïng nu«i thuû s¶n tËp trung quy m« lín víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn theo m« hÝnh sinh th¸i bÒn v÷ng t¹i c¸c vïng träng ®iÓm, chó träng h×nh thøc ®Çu t­ th«ng qua c¸c c¬ së chÕ biÕn thuû s¶n, lÊy c¬ së chÕ biÕn lµm ®Çu mèi quy ho¹ch ®Çu t­ vïng nu«i trång thuû s¶n tËp trung. X©y dùng c¸c ch­¬ng tr×nh quèc gia ph¸t triÓn tõng ®èi t­îng nu«i cô thÓ, t¹o ra s¶n l­îng hµng ho¸ vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu lín. X©y dùng hÖ thèng dÞch vô kü thuËt, cung øng gièng, chÊt l­îng tèt, thøc ¨n c«ng nghiÖp, phßng trõ dÞch bÖnh, b¶o qu¶n sau thu ho¹ch. §Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho c¸c vïng nu«i tËp trung, hç trî vèn tÝn dông cho c¸c hé nu«i quy m« lín, chó träng c¸c c«ng tr×nh b¶o vÖ m«i tr­êng ë c¸c vïng träng ®iÓm, quan t©m c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ ®êi sèng v¨n ho¸ x· héi cña c¸c n«ng - ng­ d©n, truyÒn b¸ kiÕn thøc kÜ thuËt. 1.3. Trong nhËp khÈu nguyªn liÖu thuû s¶n. MiÔn l©u dµi thuÕ nhËp khÈu nguyªn liÖu vµ phô liÖu thuû s¶n. Trî gi¸ cho c¸c ho¹t ®éng nhËp khÈu nguyªn liÖu vµ phô liÖu thuû s¶n th©y thÕ ®Ó b¶o ®¶m c©n ®èi nhu cÇu dinh d­ìng cho nh©n d©n. MiÕn thuÕ xuÊt khÈu ®èi víi hµng thuû s¶n t¸i s¶n xuÊt vµ ®­îc s¶n xuÊt b»ng nguyªn liÖu nhËp tõ n­íc ngoµi. KhuyÕn khÝch mäi h×nh thøc ®Èu t­ n­íc ngoµi trong viÖc ®­a nguyªn liÖu thuû s¶n vµo ViÖt Nam ®Ó gia c«ng t¸i s¶n xuÊt hoÆc chÕ biÕn. Nghiªn cøu h×nh thµnh mét sè khu vùc c¶ng c¸ tù do, miÔn thuÕ ®Ó thu hót tµu c¸ n­íc ngoµi vµ b¸n nguyªn liÖu thuû s¶n. 1.4. Trong qu¶n lÝ thÞ tr­êng nguyªn liÖu thuû s¶n. §Çu t­ x©y dùng c¸c chî c¸, chî b¸n ®Êu gi¸ t¹i c¸c trung t©m nghÒ c¸ vµ trung t©m c«ng nghiÖp chÕ biÕn (Thµnh phè Hå ChÝ Minh, Minh H¶i, Kiªn Giang…) còng nh­ chî c¸ cã quy m« nhá t¹i c¸c c¶ng c¸ vµ bÕn c¸ ®Þa ph­¬ng. Tæ chøc vµ qu¶n lÝ chÆt chÏ viÖc cÊp phÐp hµnh nghÒ, triÓn khai ¸p dông c¸c tiªu chuÈn kÜ thuËt, nghiÖp vô tèi thiÓu, b¶o ®¶m vÖ sinh vµ an toµn chÊt l­îng cho nguyªn liÖu trong qu¸ tr×nh th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng. KhuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc liªn kÕt, liªn doanh phèi hîp ®Ó nèi liÒn s¶n xuÊt nguyªn liÖu víi chÕ biÕn xuÊt khÈu, gi¶m m¹nh c¸c kh©u trung gian g©y c¶n trë hoÆc ¶nh h­ëng xÊu ®Õn chÊt l­îng vµ g©y biÕn ®éng gi¸ nguyªn liÖu. 2.Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng CÇn ph¶i gi÷ v÷ng thÞ tr­êng truyÒn thèng, tham gia tÝch cùc thÞ tr­êng khu vùc, tËp trung më réng tõng b­íc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng Ch©u ¢u vµ B¾c Mü. §Èy m¹nh viÖc t×m hiÓu c¬ héi thÞ tr­êng ë c¸c khu vùc kh¸c, song song víi ph¸t triÓn vµ h­íng dÉn nhu cÇu tiªu dïng s¶n phÈm chÕ biÕn trªn thÞ tr­êng néi ®Þa. C«ng t¸c nghiªn cøu ph¸t triÓn thÞ tr­êng vµ th«ng tin thÞ tr­êng ph¶i chuyÓn h¼n tõ thÕ thô ®éng sang thÕ chñ ®éng. + Nhanh chãng thµnh lËp c¬ quan th«ng tin tiÕp thi thuû s¶n. §ã lµ c¸c hiÖp héi thuû s¶n tõ TW ®Õn ®Þa ph­¬ng, c¸c c©u l¹c bé nhãm s¶n phÈm trong viÖc cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng. Nhµ n­íc hç trî vÒ tµi chÝnh, ph­¬ng tiÖn kÜ thuËt vµ ®µo t¹o c¸n bé trong giai ®o¹n ho¹t ®éng ban ®Çu. C¬ quan nµy sÏ tiÕn hµnh nghiªn cøu cã hÖ thèng c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng, c¸c thÞ tr­êng míi, thÞ tr­êng tiªu thô néi ®Þa, thu thËp, ph©n tÝch xö lÝ, dù b¸o, dù ®o¸n t×nh h×nh thÞ tr­êng , th«ng tin vÒ luËt ph¸p cña c¸c n­íc xuÊt khÈu cã liªn quan. KÞp thêi cung cÊp th«ng tin tin cËy cho c¸c doanh nghiÖp cµ c¸c c¬ quan qu¶n lÝ nhµ n­íc, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng tiÕp thÞ ë c¸c doanh nghiÖp. + Nhµ n­íc trî gióp c¸c doanh nghiÖp ®æi míi c«ng nghÖ, hiÖn ®¹i ho¸ s¶n xuÊt, t¹o ra c¸c mÆt hµng míi cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao h¬n, trî gi¸ hoÆc miÔn h¼n thuÕ trong mét sè n¨m ®Çu cho c¸c s¶n phÈm th©m nhËp vµo thÞ tr­êng míi. KÞp thêi thay ®æi chÝnh s¸ch phï hîp khi cã sù thay ®æi vÒ luËt ph¸p cña c¸c n­íc nhËp khÈu hoÆc cã nh÷ng biÕn ®éng lín vÒ thÞ tr­êng. + Thµnh lËp quü ph¸t triÓn thÞ tr­êng thuû s¶n trªn c¬ së hç trî ban ®Çu vµ nguån lùc chñ yÕu tõ c¸c doanh nghiÖp, dùa vµo lùc l­îng xuÊt khÈu tõng lo¹i nhãm s¶n phÈm ®Ó chñ ®éng thùc hiÖn c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i, xö lÝ tranh chÊp th­¬ng m¹i khi x¶y ra. §ã lµ c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn th­¬ng m¹i thuû s¶n ViÖt Nam t¹i mét sè thÞ tr­êng lín nh­ Mü, EU, NhËt B¶n, Trung Quèc. N¨m 2002, thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Mü, Trung Quèc ®Ó rót kinh nghiÖm tæ chøc cho c¸c thÞ tr­êng kh¸c. KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc hîp t¸c, liªn kÕt gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c lo¹i h×nh ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh tõ t¹o nguyªn liÖu ®Õn chÕ biÕn xuÊt khÈu, nh»m gi¶m c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ t¹o søc m¹nh c¹nh tranh trªn khu vùc vµ quèc tÕ. 3.Gi¶i ph¸p qu¶n lÝ th­¬ng m¹i nguyªn liÖu thuû s¶n vµ chÕ biÕn thuû s¶n. X©y dùng hÖ thèng chî thuû s¶n bu«n b¸n t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh, Hµ Néi vµ c¸c chî ®Êu gi¸ thuû s¶n t¹i khu vùc B¹c Liªu, Cµ Mau, Kh¸nh Hoµ vµ c¸c chî cã ®Çu mèi t¹i ®Þa ph­¬ng, trong ®ã nhµ n­íc ®Çu t­ phÇn c¬ së h¹ tÇng cña c¸c chî. N¨m 2003, sÏ ®­a vµo sö dông 2 chî c¸ khu vùc, thùc hiÖn mua b¸n theo ph­¬ng thøc ®Êu gi¸ gi¶n ®¬n ®Ó rót kinh nghiÖm nh©n réng c¸c chî thuû s¶n ®Þa ph­¬ng. TiÕp tôc ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ, c¬ giíi ho¸ d©y chuyÒn chÕ biÕn, nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh. ¸p dông an toµn vÖ sinh thùc phÈm, phÊn ®Êu 100% c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn ®¹t tiªu chuÈn ngµnh vÒ an toµn vÖ sinh thùc phÈm vµo 2005. Më réng chñng lo¹i vµ khèi l­îng c¸c mÆt hµng thuû s¶n chÕ biÕn cã gi¸ trÞ gia t¨ng, hµng phèi chÕ, hµng ¨n liÒn, ®Æc biÖt quan t©m s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng cí lîi thÕ khi thùc hiÖn c¸c hiÖp ®inh quèc tÕ song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng nh­ ®å hép c¸ ngõ… ®­a tû träng s¶n phÈm gi¸ trÞ t¨ng lªn 45% vµo 2005. Quy ho¹ch vµ ®Çu t­ x©y dùng hÖ thèng kho lanh trong c¶ n­íc víi c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ tiªn tiÕn. T¨ng c­êng c¸c h×nh thøc liªn kÕt ngang vµ däc, t¹o sù ph©n c«ng hîp t¸c gi÷a c¸ nhµ chÕ biÕn vµ mèi g¾n kÕt víi s¶n xuÊt nguyªn liÖu th«ng qua h×nh thøc c¸c c©u l¹c bé s¶n phÈm, ®Ó thèng nhÊt tõ s¶n l­îng ®Õn c¸c yªu cÇu vÒ chÊt l­îng, kÝch cì tõng lo¹i nguyªn liÖu phï hîp víi yªu cÇu thÞ tr­êng. 4.Gi¶i ph¸p vÒ c«ng t¸c qu¶n lÝ chØ ®¹o vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng an toµn vÖ sinh thùc phÈm. TiÕp tôc ®Èy m¹nh viÖc ®æi míi thËt sù tæ chøc bé m¸y vµ ®æi míi ph­¬ng thøc qu¶n lÝ nhµ n­íc ®èi víi s¶n xuÊt kinh doanh. X©y dùng c¬ chÕ phèi hîp vÒ qu¶n lÝ vµ chØ ®¹o thèng nhÊt gi÷a Bé thuû s¶n vµ ®Þa ph­¬ng trong viÑc thùc hiÖn nu«i trång thuû s¶n theo ®óng quy ho¹ch vµ c¸c môc tiªu, nhiÖm vô cña ch­¬ng tr×nh, c¨n cø trªn c¸c ®Ò ¸n s¶n phÈm chñ lùc. T¨ng c­êng sù phèi hîp g¾n bã gi÷a c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n, ch­¬ng tr×nh khai th¸c h¶i s¶n xa bê víi ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn xuÊt khÈu thuû s¶n, gi÷a c¸c ch­¬ng tr×nh víi c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña ngµnh cã tÇm quan träng ®èi víi kinh tÕ x· héi vµ qu¶n lÝ m«i tr­êng nguån lîi. T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lÝ, kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn c¸c tiªu chuÈn, quy tr×nh, quy ph¹m nh»m ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ an toµn vÖ sinh thùc phÈm, tr¸nh d­ l­îng kh¸ng sinh vµ ®ång ®Òu vÒ chÊt l­îng ngay tõ s¶n xuÊt nguyªn liÖu ®Õn thu mua b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn xuÊt khÈu. Tæ chøc l¹i hÖ thèng c¬ quan qu¶n lÝ an toµn vÖ sinh vµ thó y thuû s¶n tõ TW ®ªn ®Þa ph­¬ng. Ph¸t huy n¨ng lùc c¸c tæ chøc x· héi ( HiÖp héi chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n, Héi nghÒ c¸ ViÖt Nam) tham gia thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh ®Ò ¸n ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu thuû s¶n. Quy ®Þnh c¸c quy chÕ phèi hîp gi÷a Bé vµ c¸c tæ chøc nµy nh»m ph¸t huy cao nhÊt cña Héi vµ HiÖp héi trong qu¶n lÝ vµ ph¸t triÓn ngµnh nh»m phï hîp yªu cÇu ®æi míi vÒ héi nhËp x©y dùng mét c¬ cÊu ngµnh qu¶n lÝ thÝch hîp ®Ó cã thÓ ®iÒu chØnh møc s¶n l­îng phï hîp víi kh¶ n¨ng thÞ tr­êng, tr¸nh t×nh tr¹ng nguyªn liÖu thiÕu g©y n©ng gi¸ gi¶ hoÆc ø ®äng g©y khã kh¨n cho ng­êi s¶n xuÊt nguyªn liÖu. TiÕp tôc ®æi míi c«ng t¸c an toµn vµ vÖ sinh phï hîp yªu cÇu vÒ hÖ thèng tæ chøc vµ hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p quy kÜ thuËt, nh»m n©ng cao ®é tin cËy cña hÖ thèng kiÓm so¸t ®èi víi s¶n phÈm thuû s¶n ViÖt Nam. ViÖc qu¶n lÝ an toµn vÖ sinh thùc phÈm ph¶i trë thµnh hÖ thèng xuyªn suèt trong c¸c kh©u tõ s¶n xuÊt nguyªn liÖu ®Õn thu gom, vËn chuyÓn, chÕ biÕn vµ tiªu thô. LÊy c¸c tiªu chuÈn cña thÞ tr­êng lµm th­íc ®o cho møc ®é ¸p dông HACCP vµ GMP. Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng thÈm quyÒn cña Trung t©m kiÓm tra chÊt l­îng vµ vÖ sinh an toµn thuû s¶n (NAFIQACEN), ®Ó ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn t­¬ng ®­¬ng cña EU vÒ c¬ quan qu¶n lÝ chÊt l­îng. CÇn cã chÝnh s¸ch hç trî vÒ tµi chÝnh vµ kÜ thuËt ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn n©ng cao chÊt l­îng vµ vÖ sinh an toµn hµng thuû s¶n cña EU. C¸c doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i ®Ò cao viÖc ¸p dông bé tiªu chuÈn hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng ISO 9000, ISO 14000, v× c¸c ®ßi hái cña thÞ tr­êng EU cßn gåm c¶ c¸c yªu cÇu vÒ thÈm mü, ®é tiÖn dông, an toµn, c¸c dÞch vô kh¸ch hµng… Vµ còng nhê c¸c bé tiªu chuÈn nµy mµ ViÖt Nam cã thÓ chñ ®éng h¬n trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm cña m×nh. 5.Gi¶i ph¸p vÒ khoa häc c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o. TËp trung ®Çu t­ mét sè doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n cã vèn nhµ n­íc chiÕm cæ phÇn chi phèi víi quy m« lín, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®¹t tr×nh ®é tiªn tiÕn cña thÕ giíi ®Ó ®¶m nhiÖm vai trß tiªn phong vµ h­íng dÉn vÒ thÞ tr­êng, c«ng nghÖ trong chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu. §ång thêi cho phÐp t¨ng tû lÖ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh trong khu vùc chÕ biÕn lªn 20 - 30% /n¨m ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn ®æi míi nhanh thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ. Nhµ n­íc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, bÝ quyÕt c«ng nghÖ, thuª chuyªn gia n­íc ngoµi giái vµ ®Çu t­ nghiªn cøu øng dông c¸c c«ng nghÖ míi,ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng míi. Do ®ã, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña thuû s¶n ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÕ giíi. Cñng cè, më réng hÖ thèng khuyÕn ng­ ®Õn tËn huyÖn x· nghÒ c¸, ®Æt hÖ thèng nµy trong mèi liªn kÕt chÆt chÏ víi c¸c viÖn nghiªn cøu vµ tr­êng ®¹i häc nh»m chuyÓn giao trùc tiÕp c«ng nghÖ vµ huÊn luyÖn kÜ thuËt cho ng­êi lao ®éng. T¨ng c­êng më réng h×nh thøc ®µo t¹o trong vµ ngoµi n­íc cho c¸n bé qu¶n lÝ, c¸n bé nghiªn cøu vµ c¸n bé marketing. §Æc biÖt, tæ chøc c¸c kho¸ ®µo t¹o ng¾n h¹n, líp huÊn luyÖn cho ®éi ngò c¸n bé qu¶n lÝ vµ nhµ doanh nghiÖp am hiÓu vÒ luËt lÖ vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc vµ quèc tÕ. II.Mét sè gi¶i ph¸p tÝn dông khuyÕn khÝch xuÊt khÈu thuû s¶n sang EU. 1.MiÔn gi¶m c¸c lo¹i thuÕ ®èi víi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thuû s¶n. Lîi thÕ c¹nh tranh cña hµng thuû s¶n ViÖt Nam nay ®· gi¶m ®i rÊt nhiÒu v× chi phÝ tµu thuyÒn ngµy cµng cao, gi¸ lao ®éng còng t¨ng nhiÒu trong khi m¸y mãc thiÕt bÞ cho ®¸nh b¾t vµ chÕ biÕn trong t×nh tr¹ng qu¸ l¹c hËu so víi tr×nh ®é chung cña thÕ giíi. V× vËy, ®Ó t¨ng c­êng søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chÕ biÕn hµng thuû s¶n xuÊt khÈu, nhµ n­íc cÇn ban hµnh chÝnh s¸ch thuÕ tho¶ ®¸ng. ViÖc nhµ n­íc kh«ng ®¸nh thuÕ xuÊt khÈu hµng thuû s¶n tõ ngµy 15/2/1988 cã ý nghÜa quan träng gióp c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n cã thÓ t¨ng c­êng n¨ng lùc canh tranh vÒ gi¸ c¶ xuÊt khÈu. §èi víi nguyªn liÖu, vËt t­ nhËp khÈu phôc vô cho chÕ biÕn xuÊt khÈu, nhµ n­íc nªn ¸p dông chÝnh s¸ch hoµn tr¶ 100% thuÕ nhËp khÈu. ChÕ ®é miÔn gi¶m thuÕ tµi nguyªn, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ xuÊt khÈu, phÝ giao th«ng ®­êng bé… ®èi víi c¸c doanh nghiÖp khai th¸c thuû h¶i s¶n còng cÇn ®­îc thay ®æi theo h­íng cã lîi h¬n cho c¸c doanh nghiÖp. Nhµ n­íc nªn khuyªn khÝch viÖc ®Çu t­, ®æi míi trang thiÕt bÞ cho chÕ biÕn hµng thuû h¶i s¶n xuÊt khÈu th«ng qua quy ®Þnh vÒ thuÕ nhËp khÈu hay ph­¬ng ph¸p tÝnh khÊu hao hîp lÝ ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ ®æi míi trang thiÕt bÞ. ViÖc ¸p dông linh ho¹t c¸c chÝnh s¸ch thuÕ cã t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi viÖc t¨ng c­êng søc c¹nh tranh xuÊt khÈu cña hµng thuû h¶i s¶n ViÖt Nam ( kh«ng chØ ë thÞ tr­êng EU mµ cßn ë kh¾p c¸c thÞ tr­êng kh¸c trªn thÕ giíi), khuyÕn khÝch më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm xuÊt khÈu. 2.CÇn t¨ng c­êng ho¹t ®éng tµi trî xuÊt khÈu. Tµi trî xuÊt khÈu bao gåm toµn bé c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho xuÊt khÈu thuû s¶n. §©y lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu thuû s¶n. Nhu cÇu tµi trî xuÊt khÈu bao gåm: Tµi trî tr­íc khi giao hµng: ®Ó ®¶m b¶o ®Çu vµo cho s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu (vèn mua nguyªn liÖu vµ m¸y mãc, thiÕt bÞ phô tïng cÇn thiÕt, nhu cÇu vÒ vèn lµ rÊt quan träng do ®Æc ®iÓm hµng thuû s¶n lµ s¶n xuÊt nguyªn liÖu cã tÝnh thêi vô cao vµ nhiÒu nguyªn liÖu cÇn thiÕt cho chÕ biÕn l¹i ph¶i nhËp khÈu …). Tµi trî trong khi giao hµng: hµng thuû s¶n ®· ®­îc chÕ biÕn vµ ph¶i ®­îc l­u kho chë kÝ ®­îc hîp ®ång b¸n hµng, muèn th¾ng lîi trong chµo hµng vµ dµnh ®­îc hîp ®ång th× doanh nghiÖp ph¶i chµo hµng víi nh÷ng ®iÒu kiÖn hÊp dÉn vÓ gi¸ c¶ ( gi¶m gi¸) hay thuËn mét thêi h¹n thanh to¸n chËm (tÝn dông th­¬ng m¹i) do ®ã ph¸t sinh nhu cÇu tÝn dông trong khi giao hµng. Tµi trî sau khi giao hµng: khi nhµ xuÊt khÈu nµo b¸n chÞu víi thêi h¹n thanh to¸n lµ 3, 6, 9 th¸ng, mét n¨m hay l©u n÷a cÇn ph¶i cã tÝn dông xuÊt khÈu cho nhµ xuÊt khÈu tiÕp tôc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh… Tµi trî xuÊt khÈu, ngoµi viÖc cung cÊp vèn cho giao dÞch xuÊt khÈu cßn lµ sù h¹n chÕ c¸c rñi ro ph¸t sinh trong giao dÞch xuÊt khÈu. Do vËy mµ khuyÕn khÝch ®­îc c¸c ng©n hµng cung cÊp c¸c kho¶n tÝn dông xuÊt khÈu ë møc l·i suÊt ph¶i ch¨ng. 3.Gi¶i ph¸p vÒ t¹o vèn. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu xuÊt khÈu ®Ò ra, trong thêi gian tíi cÇn kho¶ng 500-550 triÖu USD ®Çu t­ cho tÊt c¸c c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thuû s¶n. Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, tham gia ®Çu t­ vµo mäi kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thuû s¶n. §ång thêi, nhµ n­íc còng ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó thu hót vèn ®Èu t­ n­íc ngoµi, nghiªn cøu söa ®æi hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn hµnh ®èi víi toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, tr¸nh chång chÐo, trïng lÆp. Nhµ n­íc dµnh mét kho¶n vèn ­u tiªn tõ c¸c nguån kh¸c nhau( vèn ng©n s¸ch, vèn viªn trî ODA, vèn vay dµi h¹n cña c¸c tæ chøc quèc tÕ) ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt nguyªn liÖu thuû s¶n th«ng qua x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ®iÒu tra nguån lîi, nghiªn cøu chuyÓn giao vµ øng dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Tr­íc hÕt lµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c¸c loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ, c«ng nghÖ ®¸nh b¾t xa bê, ®µo t¹o chuyªn gia vµ c¸n bé kÜ thuËt. Vèn vay th­¬ng m¹i trung h¹n vµ dµi h¹n víi l·i suÊt ­u ®·i ®­îc dµnh hç trî cho nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n ®Ó ®Çu t­ chiÒu s©u, ph¸t triÓn c«ng nghÖ. TiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu thuû s¶n quèc doanh hiÖn cã, nh»m thu hót m¹nh vèn ®Çu t­ tõ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, gi÷ tû träng vèn nhµ n­íc tõ 25 -30% tæng vèn kinh doanh trong khu vùc chÕ biÕn thuû h¶i s¶n xuÊt khÈu. X©y dùng ng©n hµng cæ phÇn thuû s¶n, hÖ thèng c¸c quü tÝn dông nghÒ c¸, më réng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hîp t¸c x·. KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh c«ng ty t­ nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. Vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi th«ng qua c¸c h×nh thøc c¸c c«ng ty liªn doanh, c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn chñ yÕu trong khu vùc ®¸nh b¾t xa bê, chÕ biÕn kÜ thuËt cao, dÞch vô tÝn dông nghÒ c¸ vµ dÞch vô ngo¹i th­¬ng. §iÒu chØnh phï hîp c¸c quy ®Þnh qu¶n lÝ vÒ vay vèn n­íc ngoµi ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp thu hót vèn vay tõ c¸c doanh nghiÖp ngoµi n­íc vµ c¸c tæ chøc nghÒ c¸ trªn thÕ giíi. III. C¸c gi¶i ph¸p kh¸c nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang EU. 1. §a d¹ng ho¸ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt khÈu, vÊn ®Ò kÕt hîp xuÊt nhËp khÈu vµ vËn dông linh hoat c¸c ph­¬ng thøc mua b¸n quèc tÕ. KÕt hîp viÖc cñng cè vÞ trÝ cho c¸c tËp ®oµn xuÊt khÈu lín víi viÖc gióp ®ì hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong xuÊt khÈu hµng thuû s¶n. ViÖc kÕt hîp nµy sÏ ph¸t huy ®­îc lîi thÕ cña c¸c doanh nghiÖp trong s¶n xuÊt chÕ biÕn hµng thuû s¶n xuÊt khÈu. Ngoµi viÖc kÕt hîp c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu trùc tiÕp hµng thuû s¶n ra n­íc ngoµi, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ kÝ göi b¸n hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam ë n­íc ngoµi hay sö dông m¹ng l­íi ph©n phèi hµng thuû s¶n n­íc ngoµi lµm ®¹i lÝ, m«i giíi b¸n hµng… Hay viÖc nghiªn cøu triÓn khai c¸c ph­¬ng thøc b¸n hµng theo ®iÒu kiÖn CIF thay cho viÖc b¸n FOB… ViÖc kÕt hîp xuÊt nhËp khÈu vµ linh ho¹t ¸p dông c¸c ph­¬ng thøc mua b¸n hµng quèc tÕ sÏ më ra nh÷ng c¬ héi míi cho xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr­êng EU còng nh­ sang tÊt c¶ c¸c thÞ tr­êng kh¸c. 2. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho ngµnh thuû s¶n. Trong thêi gian tíi, nhu cÇu vÒ lao ®éng nghÒ c¸ vµo kho¶ng 5 triÖu ng­êi, trong ®ã lao ®éng nghÒ c¸ 580.000 ng­êi, lao ®éng chÕ biÕn thuû s¶n chuyªn nghiÖp 250.000 ng­êi. Riªng trong khu vùc c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu, do yªu cÇu cña hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, tû träng c¸n bé cã tr×nh ®é ®¹i häc cÇn ph¶i ®¹t Ýt nhÊt 4 - 5%, nghÜa lµ kho¶ng 5000 kÜ s­, c«ng nh©n bËc cao (tõ bËc 4 trë lªn), kho¶ng 40 -45 ngh×n ng­êi. VÒ phÝa nhµ n­íc: + Ph¸t triÓn hÖ thèng c¸c tr­êng ®¹i häc hiÖn cã, ®¸p øng yªu cÇu ®µo t¹o kho¶ng 600 - 800 kÜ s­ thuû s¶n mçi n¨m, quan t©m ®µo t¹o cho khu vùc phÝa B¾c. Nh÷ng nghÒ cÇn chó ý ®µo t¹o lµ : qu¶n lÝ nghÒ c¸, qu¶n lÝ m«i tr­êng, thanh tra nguån lîi thuû s¶n, thanh tra chÊt l­îng thuû s¶n, chÕ biÕn thuû s¶n, kinh tÕ thuû s¶n, marketing thuû s¶n, qu¶n lÝ doanh nghiÖp… + N©ng cao tr×nh ®é ®µo t¹o vµ c¬ së vËt chÊt cña c¸c tr­ên trung häc chuyªn nghiÖp. §ång thêi, gi¸o dôc phæ cËp tiÓu häc trong céng ®ång ng­ d©n, tæ chøc c¸c líp häc vÒ ph¸p luËt vµ ®µo t¹o h­íng nghiÖp cho ng­ d©n. + N©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng vÒ v¨n ho¸, gi¸o dôc x· héi trong c¸c khu vùc céng ®ång ng­ d©n vµ n«ng ng­ d©n. VÒ phÝa doanh nghiÖp. + Chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o, n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé vµ c«ng nh©n kÜ thuËt. + Lu«n lu«n n©ng cao tr×nh ®é c¸n bé vµ c«ng nh©n kÜ thuËt, ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng vµ nh¹y bÐn häc hái. + Mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã quü phôc vô cho c¸c ho¹t ®éng nµy vµ ph¶i biÕt tËn dông c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o cña chÝnh phñ. + §èi víi c¸n bé th­¬ng m¹i, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i chó träng n©ng cao nghiÖp vô chuyªn m«n, tr×nh ®é ngo¹i ng÷. + C¸c doanh nghiÖp ph¶i th­êng xuyªn kiÓm tra tr×nh ®é c¸n bé cña m×nh ®Ó cã ph­¬ng h­íng vµ ®µo t¹o thÝch hîp, ®µo t¹o l¹i, ®µo t¹o chuyªn s©u. + T¨ng c­êng xin ®Çu t­ hç trî tõ chÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc phôc vô cho c«ng t¸c ®µo t¹o. Trªn ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU. Cho dï víi ph­¬ng h­íng më réng thÞ tr­êng hay gi¶i ph¸p ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy nh­ thÕ nµo th× gi÷a chÝnh phñ, c¸c Bé, c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®Þa ph­¬ng cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ trong hµnh ®éng. TÊt c¶ ®Òu ph¶i nç lùc. §iÒu ®ã kh«ng chØ mang l¹i hiÖu qu¶ riªng cho thÞ tr­êng EU mµ cßn cho c¸c thÞ tr­êng cña ViÖt Nam trªn thÕ giíi. KÕt luËn Víi nh÷ng lîi thÕ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ nguån lîi phong phó, ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam ®ang ph¸t triÓn nhanh chãng, trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän vµ lµ ngµnh xuÊt khÈu lín thø ba cña ®Êt n­íc sau dÇu má vµ dÖt may. Cïng víi sù t¨ng tr­ëng liªn tôc, ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam gãp phÇn c¶i thiÖn cuéc sèng nh©n d©n, t¨ng thu ngo¹i tÖ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng triÖu lao ®éng, kÕt hîp ph¸t triÓn kinh tÕ víi gi÷ g×n an ninh x· héi ë vïng biÓn tæ quèc, ®Æc biÖt trong xuÊt khÈu hµng ho¸. D­íi ¸nh s¸ng ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng, ngµnh thuû s¶n ®· cã ®­îc sù quan t©m vµ ­u tiªn vÒ mäi mÆt chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t huy néi lùc. §­îc nh­ vËy, ngµnh thuû s¶n sÏ ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n vµ cã ®­îc sù thay ®æi vÒ chÊt râ rÖt ®Ó v­¬n lªn hµng ®Çu trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Nhê nh÷ng thµnh c«ng mµ EU ®¹t ®­îc trong tiÕn tr×nh nhÊtthÓ ho¸ kinh tÕ, tiÒn tÖ vµ chÝnh trÞ, ViÖt Nam cÇn chó träng tíi viÖc ®Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i víi EU. §Æc biÖt, nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy, ViÖt Nam cÇn ph¶i nghiªn cøu ®Ó n¾m ch¾c thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña m×nh . Trong ®ã, xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ®ãng mét vai trß quan träng. Ngoµi nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, xuÊt khÈu thuû s¶n cßn tiÒm Èn nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Tõ ®ã, viÖc ®Þnh h­íng vµ ®­a ra gi¶i ph¸p thÝch hîp c¶ vÒ phÝa nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam kh«ng chØ trªn thÞ tr­êng EU mµ cßn ë c¸c thÞ tr­êng kh¸c trªn thÕ giíi. Gi¶i ph¸p cña nhµ n­íc chñ yÕu lµ më ®­êng, t¹o hµnh lang ph¸p lÝ vµ m«i tr­êng thuËn lîi, khuyÕn khÝch hç trî mäi mÆt cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu thuû s¶n kh«ng nh÷ng sang thÞ tr­êng EU mµ cßn sang c¸c thÞ tr­êng kh¸c. §èi víi c¸c doanh nghiÖp cÇn cã c¸c ®èi s¸ch vµ gi¶i ph¸p cô thÓ phï hîp víi tõng doanh nghiÖp nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh xuÊt khÈu, tõ ®ã t¹o uy tÝn cho hµng thuû s¶n ViÖt Nam héi nhËp quèc tÕ. Tãm l¹i, viÖc chóng ta mong muèn th¾t chÆt c¸c mèi quan hÖ víi c¸c n­íc EU - mét ®èi t¸c chÝnh trÞ, kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i cã tiÒm lùc to lín - cµng chøng tá b­íc ®i ®a d¹ng hãa, ®a ph­¬ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam lµ ®óng h­íng, phï hîp víi xu thÕ chung cña thÕ giíi. Hi väng r»ng, víi tÊt c¶ cè g¾ng vµ nç lùc cña c¶ hai bªn, quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ EU sÏ ®­îc nh×n nhËn ®óng ®¾n vµ thùc chÊt h¬n ®Ó thóc ®Èy quan hÖ hai bªn lªn m«t tÇm cao míi trong thÕ kØ XXI, thùc sù xøng ®¸ng víi tiÒm n¨ng vµ mong muèn cña c¶ hai phÝa. danh môc tµi liÖu tham kh¶o s¸ch: 1.TrÇn ThÞ Kim Dung - Quan hÖ ViÖt Nam - Liªn minh Ch©u ¢u - NXB khoa häc x· héi - Hµ Néi/2001 2.Liªn minh Ch©u ¢u - Häc viÖn Quan hÖ quèc tÕ , NXB ChÝnh tri quèc gia Hµ Néi. 3.NhÞp cÇu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam - EU, ViÖn nghiªn cøu chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp, 1998. 4.Ph¹m Quang Th¹o, NguyÔn L­¬ng Thµnh, Lª H«ng Nguyªn - Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ thÞ tr­êng EU , NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi 1997. 5.TiÒm n¨ng ViÖt Nam thÕ kû XXI, NXB ThÕ giíi - 2001 T¹p chÝ: 6.Con sè vµ sù kiÖn 2000 - 2002. 7.B¸o doanh nghiÖp 2003. 8.B¸o th­¬ng m¹i 2001 -2001. 9.Th­¬ng m¹i 2002 - 2003. 10.Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam 2002 - 2003. 11.Nghiªn cøu Ch©u ¢u 1998 - 2002. 12.Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi 1998 - 2002. 13.Nghiªn cøu kinh tÕ 2001 - 2002. 14.B¸o nh©n d©n 2000. 15.Th«ng tin khoa häc vµ kinh tÕ thuû s¶n 2003. 16.Khoa häc c«ng nghÖ vµ kinh tÕ thuû s¶n 1998 - 2002. 17.Thuû s¶n ViÖt Nam 2001 -2002. 18.T/C xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n 1997 - 1999. 19.Héi nghÞ dù b¸o th­¬ng m¹i thuû s¶n 2001. 20.Website:×stenet.gov.vn Phô lôc Danh s¸ch c¸c doanh nghiÖp trong danh s¸ch ®­îc phÐp xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng EU. TT m· sè tªn doanh nghiÖp tªn tiÕng anh (1) (2) (3) (4) C«ng nhËn ®ît ®Çu (th¸ng 11/1999): 18 doanh nghiÖp. 1 dl 02 C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thuû ®Æc s¶n - XÝ nghiÖp ®«ng l¹nh Special aqutic products import and company (SEASPIMEX) - Factory N02 2 dl 103 XÝ nghiÖp chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu CÇu Tre, ph©n x­ëng 3 CAU TRE ENTERPRISE-CTE Workshop N03 3 dl 121 C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n chÕ biÕn thùc phÈm vµ th­¬ng m¹i Ngäc hµ NGOC HA Company LTD Food processing and Trading 4 dl 07 C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n An Giang, ph©n x­ëng 1 An Giang fishery import-export company, workshop N01 - AGFISH 008 DL07 5 dl 134 C«ng ty n«ng sóc s¶n xuÊt nhËp khÈu CÇn Th¬ Can Tho - agricultuaral & animal products imex company - CATACO 6 dl 21 C«ng ty thuû s¶n TiÒn Giang SEAPRODEX TIEN GIANG 7 dl 130 C«ng ty cæ phÇn chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu Minh H¶i MINH HAI JOSTOCO 8 dl 127 XÝ nghiÖp t­ doanh S«ng TiÒn 2 SONG TIEN N0- 2-ST2 9 dl 110 C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n Kiªn Giang - xÝ nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu Kiªn Giang Kiengiang seaproduct import and export company (KISIMEX) - Kien Giang export fish processing enterprise 10 dl 32 C«ng ty thuû s¶n vµ th­¬ng m¹i ThuËn Ph­íc Thuan Phuoc seafoods and trading corporation - THUANPHUOC CORPORATION 11 DL 132 C«ng ty thùc phÈm xuÊt nhËp khÈu tæng hîp Sãc Tr¨ng Soc Trang foodstuff and general import export company - FIMEX ViÖt Nam 12 dl 12 C«ng ty xuÊt nhËp khÈu h¶i s¶n S«ng H­¬ng Song Huong umport export seafoods company - SOSEAFOOD 13 dl 141 XÝ nghiÖp ®«ng l¹nh Phó Th¹nh Phu Thanh frozen factory 14 dl 118 C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n Minh H¶i - XÝ nghiÖp chÕ biÕn mÆt hµng míi NF Minh Hai Sea products import & Export Corporation - new sea products processing 15 dl 125 C«ng ty TNHH H¶i Nam HAI NAM Co.LTD 16 nm 139 C«ng ty TNHH khai th¸c h¶i s¶n, chÕ biÕn n­íc m¾n Thanh Hµ THANH HA Co.LTD 17 Hoa Kú 129 C«ng ty xuÊt nhËp khÈu Sa Giang SAGIMEXCO 18 NM 138 XÝ nghiÖp s¶n xuÊt n­íc n¾m Phó Quèc H­ng thµnh Hung Thanh Phu Quoc fish sauce manufacture enterprise C«ng nhËn bæ sung ®ît 1 (th¸ng 4/2000): 11 doanh nghiÖp 1 doanh nghiÖp c«ng nh©n theo quyÕt ®Þnh 19 dl 01 XÝ nghiÖp mÆt hµng míi, ph©n x­ëng 2 Center of technology of frzen marine product - Workshop N02 20 dh 40 C«ng ty cæ phÇn §å hép H¹ Long Halong Cannel Food Stock Corporation - HALONG CANFICO 21 dl 49 C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n II Qu¶ng Ninh Quang Ninh Aqutic Products Export Company n02 (CAFOCO) 22 dl 50 XÝ nghiÖp ®«ng l¹nh ViÖt Long Viet long Frozen Food Enterprise 23 dl 65 XÝ nghiÖp chÕ biÕn thuû sóc s¶n xuÊt khÈu CÇn Th¬ Can tho animal fishery products processing export enterprise (CADOVIMAX VIET NAM) 24 dl 72 C«ng ty kinh doanh xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n C¸i §«i Vµm Cai Doi Vam seafood om -ex Company - CADOVIMEX COMPANY 25 dl 77 C«ng ty h¶i s¶n 404 GEPIMAX 404 COMPANY 26 dl 117 C«ng ty TNHH Kim Anh Kim Anh company LTD-KIM ANH Co.LTD 27 dl 142 XÝ nghiÖp ®«ng l¹nh Th¾ng lîi Thang Loi Frozen Food Enterprise 28 dl 144 C«ng ty TNHH th­¬ng m¹i Trung S¬n TRUNG SON Co.LTD 29 dl 84 C«ng ty ®«ng l¹nh thuû s¶n xuÊt khÈu bÕn tre AQUATEX BEN TRE C«ng nhËn bæ sung ®ét 2 (th¸ng 7/2000): 11 doanh nghiÖp 30 dl 10 XÝ nghiÖp chÕ biÕn thuû ®Æc s¶n sè 10 Special marine Products processing Enterprise N010 31 dl 16 XÝ nghiÖp ®«ng l¹nh Quy Nh¬n SEAPRODEX - FACTORY 16 32 dl 25 C«ng ty chÕ biÕn thuû s¶n vµ xuÊt nhËp khÈu Cµ Mau - XÝ nghiÖp II Ca Mau Frozen Seafood processing import Export Corporation 33 dl 105 C«ng ty n«ng h¶i s¶n ViÒn Th¾ng Seafood and Africultural products import Export Corporation (CAMIMEX - FACTORY) 34 dl 23 C«ng ty thuû s¶n xuÊt nhËp khÈu tæng hîp Sãc Tr¨ng, xÝ nghiÖp ®«ng l¹nh Kh¸nh Lîi Sox Trang Aqutic products and General import - Export Company (STAPIMEX - K&L FACTORY) 35 dl 124 C«ng ty liªn doanh chÕ biÕn thuû s¶n Minh H¶i Minh Hai Nissui Girimex 36 dl 53 C«ng ty th­¬ng m¹i vµ dÞch vô tØnh Bµ RÞa Vòng Tµu, XÝ nghÞp chÕ biÕn thuû s¶n Ph­íc C¬ Import - Export and Services Compay Ba Ria Vung Tau province, Phuoc co Seafood Processing 37 dl 143 C«ng ty TNHH th­¬ng m¹i Toµn S¸ng, nhµ m¸y ®«ng l¹nh Toµn S¸ng TOAN THANG Co.Ltd 38 dl 145 XÝ nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n Minh Phó MINH PHU SEAFOOD PTE 39 dh 146 C«ng ty TNHH C«ng nghiÖp thùc phÈm Pataya (ViÖt Nam) PATAYA FOOD INDUSTRIES 40 dl 147 C«ng ty TNHH VÜnh Toµn Vinh Hoan Co.Ltd C«ng nhËn ®ît th¸ng 12/200 ;9 doanh nghiÖp 41 dl 17 C«ng ty chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu Nha Trang NHA TRANG SEAPRO 42 dl 31 C«ng ty thuû s¶n Cöu Long CUU LONG SEAPRO 43 dl 38 C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n NghÖ An, XÝ nghiÖp ®«ng l¹nh Cöa Héi Nghe An Seaproducts Import - Export Company, Cua Hoi Frozen Factory 44 dl 100 C«ng ty thùc phÈm xuÊt nhËp khÈu Lam S¬n Lam Son Import - Export Foodstuffs Corporation LAM SON-FIMEXCO 45 dl 111 XÝ nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm xuÊt khÈu T©n ThuËn - AGREX SAIGON Tan Thuan Factory - AGREX SAI GON 46 hk 148 XÝ nghiÖp thuû ®Æc s¶n 1, C«ng ty xuÊt nhËp khÈu thuû ®Æc s¶n Tan Thuan Factory - AGREXSAIGON 47 dh 149 XÝ nghiÖp Highland Dragon Special Aqutic pproducts Factory 1 - SEASPIMEX 48 dl 150 C«ng ty TNHH Thanh An Higland Dragon Enterprise 49 dl 151 Nhµ m¸y chÕ biÕn thùc phÈm xuÊt khÈu SOHFAM -n«ng tr­êng S«ng HËu THANH AN CO.LTD Danh s¸ch ®¨ng kÝ bæ sung ngµy 20/4/2001 (c«ng th­ sè 229 CL/TH), EU chÊp thuËn tõ ngµy 7/6/2001 50 dl 08 XÝ nghiÖp ®«ng l¹nh sè 8, c«ng ty xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n An Giang Sohafam Export Food Processing 51 dl 97 XÝ nghiÖp chÕ biÕn hµng Tan Thanh Export Products môc lôc lêi më ®Çu 1 ch­¬ng Mét: vÞ trÝ, vai trß cña xuÊt nhËp khÈu thuû s¶n trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam. 3 I.Tæng quan vÓ ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam. 3 1.Nguån lîi thuû s¶n. 2 2.Vµi nÐt vÒ ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam. 4 II.VÞ trÝ, vai trß cña ngµnh thuû s¶n nãi chung vµ xuÊt khÈu thuû s¶n nãi riªng trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam 6 1.Ngµnh thuû s¶n víi vÊn ®Ò t¨ng tr­ëng kinh tÕ 6 2.Ngµnh thuû s¶n víi vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ 7 3.Ngµnh thuû s¶n víi vÊn ®Ò x· héi 8 III.Chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ nhµ n­íc ®èi víi ngµnh thuû s¶n vµ xuÊt khÈu thuû s¶n. 9 Ch­¬ng Hai: thùc tr¹ng vµ triÓn väng xuÊt khÈu hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU trong thêi gian tíi. 13 I.Giíi thiÖu chung vÒ thÞ tr­êng EU 13 1.TËp qu¸n, thÞ hiÕu tiªu dïng, c¸c kenh ph©n phèi vµ tiÕp cËn thÞ tr­êng cña EU 13 2.C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng 16 3.ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña EU 17 3.1.ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i néi khèi 17 3.2.ChÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng 17 3.3.Ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) cña EU 18 3.4. Quy ®Þnh cña EU vÒ xuÊt xø hµng ho¸ 18 4.T×nh h×nh nhËp khÈu thuû s¶n cña EU trong thêi gian qua 19 II.Thùc tr¹ng vµ ®¸nh gi¸ xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam trong thêi gian gÇn ®©y. 21 1.Thùc tr¹ng xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU trong thêi gian gÇn ®©y 21 2.§¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU trong thêi gian tíi 27 2.1.Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc 27 2.2.Nh÷ng h¹n chÕ tån t¹i 28 III.TriÓn väng xuÊt khÈu hµng thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU trong thêi gian tíi 30 Ch­¬ng Ba: nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU trong thêi gian tíi. 32 I.Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n sang EU 32 1.Gi¶i ph¸p vÒ nguyªn liÖu 32 1.1.Trong khai th¸c thuû s¶n 32 1.2.Trong nu«i trång thuû s¶n 33 1.3.Trong nhËp khÈu nguyªn liÖu thuû s¶n 33 1.4.Trong qu¶n lÝ thÞ tr­êng nguyªn liÖu thuû s¶n 33 2.Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng 34 3.Gi¶i ph¸p qu¶n lÝ th­¬ng m¹i nguyªn liÖu thuû s¶n vµ chÕ biÕn thuû s¶n 34 4.Gi¶i ph¸p vÒ c«ng t¸c qu¶n lÝ chØ ®¹o vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng an toµn vÖ sinh thùc phÈm 35 5.Gi¶i ph¸p vÒ khoa häc c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o 36 II.Mét sè gi¶i ph¸p tÝn dông khuyÕn khÝch xuÊt khÈu thuû s¶n sang EU 37 1.MiÔn gi¶m c¸c lo¹i thuÕ ®èi víi s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng thuû s¶n 37 2.CÇn t¨ng c­êng ho¹t ®éng tµi trî xuÊt khÈu 38 3.Gi¶i ph¸p vÒ vèn 38 III.C¸c gi¶i ph¸p kh¸c nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n sang EU 39 1.§a d¹ng ho¸ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng xuÊt khÈu, vÊn ®Ò kÕt hîp xuÊt nhËp khÈu vµ vËn dông linh ho¹t c¸c ph­¬ng thøc mua b¸n quèc tÕ 39 2.Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cho ngµnh thuû s¶n 40 kÕt luËn 41 danh môc tµi liÖu tham kh¶o. ViÖt nam xuÊt khÈu thuû s¶n sang mét sè thÞ tr­êng Ch©u ¢u tõ 1998 - 2002 Sè l­îng: triÖu tÊn; Gi¸ trÞ: USD ThÞ tr­êng 1998 1999 2000 2001 2002 Sè l­îng Gi¸ trÞ Sè l­îng Gi¸ trÞ Sè l­îng Gi¸ trÞ Sè l­îng Gi¸ trÞ Sè l­îng Gi¸ trÞ AiLen 29.6 120728 «xtraylia 20.9 298519 30.5 187622 Anh 3380.5 13800286 1828.2 9101546 2311.3 11352629 3028.3 14796209 2519.2 6288056 Bå §µo Nha 19.5 32811 64.2 130782 96.6 211567 173.3 324786 115.0 244278 BØ 4035.5 19901818 5458.0 24987984 4258.1 19811564 4064.2 18516554 5902.9 18573640 §an M¹ch 359.3 1802530 225.0 1003080 147.6 627273 284.7 1254605 465.0 1258252 §øc 1785.4 9992061 2130.9 10678942 2716.2 14448168 4896.5 20707640 3834.0 11749979 Hµ Lan 5833.4 27792299 4104.0 24021048 Hi L¹p 240.5 967731 22.6 154186 38.8 335452 93.0 361661 153.3 411581 Ph¸p 1853.0 7872984 1657.8 6160790 2811.4 8398709 5273.0 15372098 3445.9 12281797 PhÇn Lan 31.1 106584 1.0 21686 T©y Ban Nha 1390.1 2319407 1563.4 2854237 1424.4 2598896 1858.2 4802475 2042.0 5122036 Thuy §iÓn 228.1 727006 79.2 682220 137.0 723325 146.1 1534555 86.5 299403 Italia 3934.9 7884143 4789.7 10022349 6349.6 13274837 6841.9 13074710 Tæng 23110.7 93512323 22008.6 90091370 20291 71782420 26660.2 90766979 18563.8 56229022 Nguån: sè liÖu xuÊt khÈu thuû s¶n ViÖt Nam sang EU - trang Web th«ng tin bé thuû s¶n