Giải pháp tạo hứng thú học tập cho sinh viên nhằm nâng cao chất lượng học tập môn giáo dục thể chất

TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 09 - 2018 ISSN 2354-1482 154 GIẢI PHÁP TẠO HỨNG THÚ HỌC TẬP CHO SINH VIÊN NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HỌC TẬP MÔN GIÁO DỤC THỂ CHẤT Hà Quang Ánh1 Hồ Hải Quang1 TÓM TẮT Đối với ngành giáo dục, việc đổi mới phương pháp giảng dạy hiện nay là vấn đề luôn được ngành hết sức quan tâm. Đổi mới phương pháp dạy học là phát huy tính tích cực trong nhận thức của người học, lấy người học làm trung tâm. Để làm được điều đó thì người học phải có sự hứng thú trong học tập. Khi người học đã thích thú, hưng phấn, đã tự nhận thức được nhiệm vụ học tập, họ sẽ đặt mình trong tư thế chủ động sẵn sàng trong quá trình học tập. Vì thế việc tạo ra hứng thú học tập cho người học là điều rất quan trọng, xây dựng được các phương thức, giải pháp hợp lý tạo sự hứng thú học tập đối với môn học Giáo dục thể chất sẽ góp phần nâng cao chất lượng học tập của sinh viên. Từ khóa: Đổi mới phương pháp, hứng thú học tập, thực trạng, giải pháp 1. Đặt vấn đề Giáo dục thể chất là một trong mục tiêu giáo dục toàn diện của Đảng và nhà nước ta, nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân. “Chương trình môn học Giáo dục thể chất nhằm cung cấp kiến thức, kỹ năng vận động cơ bản, hình thành thói quen luyện tập thể dục, thể thao để nâng cao sức khỏe, phát triển thể lực, tầm vóc, hoàn thiện nhân cách, nâng cao khả năng học tập, kỹ năng hoạt động xã hội với tinh thần, thái độ tích cực, góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện” [1]. Giáo dục thể chất cũng như các loại hình giáo dục khác, là quá trình sư phạm với đầy đủ đặc điểm của nó, có vai trò chủ đạo của nhà sư phạm, tổ chức hoạt động của nhà sư phạm phù hợp với học sinh với nguyên tắc sư phạm. Giáo dục thể chất chia thành hai mặt tương đối độc lập: dạy học động tác và giáo dục tố chất thể lực [2]. Trong hệ thống giáo dục, nội dung đặc trưng của Giáo dục thể chất được gắn liền với “trí dục, đức dục, mỹ dục”. Ngoài ra chương trình Giáo dục thể chất trong các trường đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp nhằm giải quyết các nhiệm vụ giáo dục đó là: “Trang bị kiến thức, kỹ năng và rèn luyện thể lực cho học sinh, sinh viên” [2]. Giáo dục thể chất không những nâng cao sức khỏe mà còn ảnh hưởng tốt đến các mặt giáo dục khác, ngoài ra trong quá trình tập luyện thể dục thể thao sẽ hình thành cho con người những phẩm chất đạo đức cần thiết khác như: rèn luyện ý chí, tính kiên nhẫn, lòng dũng cảm, khắc phục khó khăn... Ngoài ra nó còn đem lại một sức khỏe cường tráng, một tinh thần lạc quan và niềm tin vào chính bản thân mình. Mặc dù môn học có những yếu tố tích cực nói trên nhưng trong nhận thức 1Trường Đại học Đồng Nai Email: quanganh2304@yahoo.com.vn TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 09 - 2018 ISSN 2354-1482 155 của sinh viên việc học tập Giáo dục thể chất thường bị xem nhẹ, một bộ phận các em coi việc học môn học này là môn học phụ, một giờ học thủ tục. Vì vậy hiện nay sinh viên không thích thú với giờ học, không nhận thức được những lợi ích môn học mang lại, dẫn đến tình trạng giờ học Giáo dục thể chất đối với các em rất nhàm chán. Việc nghiên cứu giải pháp nâng cao sự hứng thú trong giờ học Giáo dục thể chất của sinh viên sẽ là cơ sở khách quan cho việc tăng cường chất lượng giảng dạy trong nhà trường. 2. Cơ sở lý luận Qua tham khao một số sách nghiên cứu về tâm lý học, tìm hiểu kinh nghiêm qua các bài viết của các giảng viên chuyên ngành thể chất của một số trường đại học, trao đổi với các giảng viên giảng dạy bộ môn Tâm lý học của Nhà trường, chúng tôi đúc kết một số khái niệm cơ bản về lý luận như sau: 2.1. Nhận thức về hứng thú và hứng thú học tập - Hứng thú là thái độ đặc biệt của cá nhân đối với đối tượng nào đó, nó có ý nghĩa đối với cuộc sống và có khả năng mang lại khoái cảm trong quá trình hoạt động. Hứng thú biểu hiện ở sự tập trung cao độ, ở sự say mê, hấp dẫn bởi nội dung hoạt động, ở bề rộng và chiều sâu của hứng thú. Hứng thú làm nảy sinh khát vọng hành động, làm tăng hiệu quả của hoạt động nhận thức, tăng sức làm việc [3]. - Riêng với hứng thú học tập môn Giáo dục thể chất: Là thái độ lựa chọn đặc biệt của người học đối với kết quả, quá trình của sự lĩnh hội và vận dụng những tri thức cũng như kỹ năng của môn học, do thấy được sự hấp dẫn và ý nghĩa thiết thực của môn học đối với bản thân. Việc hình thành hứng thú học tập môn Giáo dục thể chất sẽ góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập môn học này, góp phần tăng thêm sự yêu thích, cũng như ý thức của sinh viên đối với việc tập luyện tăng cường sức khỏe [3]. 2.2. Đối tượng hứng thú học tập của sinh viên Sự hứng thú luôn có đối tượng xác định. Hứng thú của mỗi cá nhân chính là cái có ý nghĩa quan trọng, có giá trị đối với chính cá nhân đó. Có người hứng thú với lĩnh vực này, người lại hứng thú với lĩnh vực khác. Như trong lĩnh vực thể thao có người chỉ hưng phấn với riêng một bộ môn, một môn thể thao nào đó, họ chỉ ham thích khi được xem hoặc được chơi môn thể thao đó. 2.3. Sự cần thiết của hứng thú trong quá trình học tập Bất cứ trong công việc gì khi có sự thích thú sẽ dẫn đến sự hưng phấn, khi đó con người có cảm giác dễ chịu với hoạt động đó, làm nảy sinh khát vọng hành động, nảy sinh hành động sáng tạo. Ngược lại, nếu không có thích thú sẽ nảy sinh cảm xúc tiêu cực. Sự hứng thú trong học tập của sinh viên kích thích tính tích cực của trí tuệ, sự nỗ lực hành động trong hoạt động học tập, tạo nên động cơ kích thích sinh viên TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 09 - 2018 ISSN 2354-1482 156 lĩnh hội tri thức và tìm những nguồn tri thức mới trong nội dung học tập. Giáo dục sự hứng thú phải gắn liền với đổi mới phương pháp dạy học. Giáo dục hứng thú tạo tiền đề cho cách dạy phát hiện vấn đề. Sinh viên không phát hiện vấn đề khi không tích cực hoạt động, tích cực tư duy. Quá trình học tập dựa trên sự hứng thú làm cho sinh viên không những nắm được nội dung kiến thức mà còn tạo nên thái độ tích cực của cá nhân trong học tập. Thực tiễn cho thấy, thiếu sự hứng thú học tập là một trong những nguyên nhân dẫn đến kết quả yếu kém trong quá trình học tập. 3. Thực trạng về việc tạo sự hứng thú học tập môn học Giáo dục thể chất tại trường Đại học Đồng Nai Tình hình chung: Đội ngũ giảng viên tổ Thể dục thuộc khoa Thể dục - Nhac - Họa có 1 tiến sĩ, 10 thạc sĩ và 1 cử nhân, có năng lực tốt về mặt chuyên môn. Cơ sở vật chất được trang bị tương đối đầy đủ với 2 nhà thi đấu đa năng, sân vân động, sân bóng đá mini... Giảng dạy theo chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo, có chọn lọc, phù hợp với tình hình thực tế của Nhà trường. Với những điều kiện trên, thiết nghĩ việc giảng dạy Giáo dục thể chất sẽ có nhiều thuận lợi. Nhưng thực tế trong những năm gần đây, việc học tập môn Giáo dục thể chất của sinh viên trường Đại học Đồng Nai vẫn còn nhiều hạn chế, chưa mang lại hiệu quả như mong muốn. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên nhưng nguyên nhân chủ yếu là chưa tạo cho sinh viên sự đam mê thích thú, đối với các em việc học mang tính chất cưỡng ép, không ít sinh viên sợ học môn Giáo dục thể chất, coi việc học Giáo dục thể chất là môn học nhàm chán, mệt nhọc. Chúng tôi đã tiến hành điều tra, khảo sát thực tế này ở sinh viên (đối tượng khảo sát: 100 sinh viên) qua phiếu thăm dò với câu hỏi: “Em có thích học môn Giáo dục thể chất không?”, hai đáp án lựa chọn: Thích và không thích. Kết quả, 62% số phiếu chọn đáp án “không thích” và 38% chọn đáp án “thích”. Kết quả trên cho thấy việc tạo sự ham thích môn học ngay từ trong suy nghĩ của sinh viên là rất cần thiết. “Chất lượng học tập nói chung và kết quả học tập môn học Giáo dục thể chất nói riêng phụ thuộc đáng kể vào thái độ của sinh viên với môn học, điều đó biểu hiện ra bên ngoài bằng sự hứng thú say mê của người học đối với chương trình học tập. Trong quá trình học, theo tâm lý của đa số sinh viên phần lớn chỉ tập trung vào các môn học có liên quan trực tiếp đến những gì mà sau này phục vụ cho công tác của mình” [3]. Việc học Giáo dục thể chất là một điều kiện đủ để các em đáp ứng chuẩn đầu ra, do vậy sinh viên thường có thái độ xem nhẹ môn học này. Như vậy, vấn đề đặt ra là thái độ nhìn nhận của các em đối với môn học và làm thế nào để nâng cao sự hứng thú, tích cực của sinh viên trong giờ học Giáo dục thể chất. Trách nhiệm của người làm công tác giáo dục thể chất là TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 09 - 2018 ISSN 2354-1482 157 phải tìm ra nguyên nhân dẫn tới việc sinh viên thiếu hứng thú đối với môn học (do chương trình, nội dung môn học còn nhiều hạn chế, nhàm chán, phương pháp giảng dạy chưa phù hợp, hay đội ngũ thầy cô giáo chưa nhiệt huyết, cơ sở vật chất chưa đáp ứng đầy đủ), làm sao để trong suy nghĩ của các em không coi môn học này là môn phụ, làm cho các em thấy được tác dụng của môn học, hiểu được lợi ích của việc rèn luyện thể dục thể thao. Từ đó sẽ có những giải pháp phù hợp hơn trong công tác giảng dạy. 4. Các giải pháp tạo sự hứng thú trong giờ học Giáo dục thể chất cho sinh viên trường Đại học Đồng Nai Để giải quyết thực trạng trên, chúng tôi xin đưa ra một số giải pháp cơ bản, phù hợp với tình hình thực tế của Nhà trường. 4.1. Về môn học - Không ngừng cải tiến giáo trình, đổi mới nội dung chương trình giảng dạy phù hợp với sự yêu thích của sinh viên và điều kiện cụ thể của Nhà trường. - Đưa những môn học tự chọn phát huy được tối đa năng khiếu của sinh viên vào chương trình học. - Loại bỏ những môn học không còn phù hợp với tình hình hiện tại, những môn học không còn thực tế, mang tính chung chung. - Nghiên cứu kỹ nội dung bài giảng sao cho khoa học, hợp lý. - Đổi mới phương pháp giảng dạy một cách thiết thực, không mang tính hình thức. - Tăng cường giáo dục ý nghĩa mục đích môn học. - Đưa vào nội dung bài giảng phương pháp trò chơi và phương pháp thi đấu. - Đưa ra chỉ tiêu phấn đấu ở từng nội dung học. - Đưa nội dung tiêu chuẩn rèn luyện thể thao vào nội dung kiểm tra đánh giá môn học. 4.2. Về sinh viên - Hình thành động cơ học tập đúng đắn: “Sinh viên cần tự giác, nghiêm túc, tích cực trong học tập nói chung và đối với môn học Giáo dục thể chất nói riêng. Động cơ học tập tốt không tự dưng có mà cần phải được xây dựng, hình thành trong quá trình học tập với sự hướng dẫn của thầy cô giáo” [3]. Các em hiểu được vấn đề này sẽ hình thành được động cơ học tập tích cực. - Hiểu tác dụng của việc học tập và luyện tập thể dục thể thao: Giáo dục cho các em hiểu sức khỏe là vốn quý của con người, có sức khỏe là có tất cả. Để có sức khỏe tốt cần tập luyện thể dục thể thao thường xuyên, đúng phương pháp, đúng khoa học. Đây là biện pháp hữu hiệu và đơn giản nhất giúp các em cũng cố, giữ gìn và tăng cường sức khỏe, giúp các em có một tinh thần phấn chấn, lạc quan, giảm bớt sự căng thẳng, mệt mỏi. - Sinh viên cần nhận thức được vị trí và vai trò của môn học Giáo dục thể chất, thấy được lợi ích môn học mang lại, từ đó từng bước hình thành sự yêu TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 09 - 2018 ISSN 2354-1482 158 thích trong việc học tập và rèn luyện nâng cao sức khỏe. 4.3. Về giáo viên - Giáo viên phải là người đầu tàu trong việc tạo động lực cho sinh viên hướng đến sự yêu thích thể dục thể thao: Giáo viên phải là tấm gương tốt về rèn luyện thể dục thể thao, không ngừng trau dồi kỹ năng, phẩm chất đạo đức nghề nghiệp, đổi mới phương pháp giảng dạy. - Giáo viên cần giúp cho học sinh thấy được mục đích, ý nghĩa và vai trò của môn học: Phải tác động vào cả nhận thức, hình thành xúc cảm cũng như hành động của sinh viên, giúp các em xác định mục tiêu học tập cho mình. * Về nhận thức: Giáo viên cần giúp sinh viên nhận thức đúng, đầy đủ về môn học, giải thích cho sinh viên hiểu việc học môn Giáo dục thể chất cũng như việc tập luyện thể thao đối với các em là hết sức quan trọng. Điều này không những góp phần nâng cao sức khỏe mà còn giúp các em có một tinh thần sảng khoái và tri óc minh mẫn để tiếp thu tốt hơn các kiến thức trong học tập. * Về xúc cảm: Tạo không khí thoải mái trong giờ học để các em cảm thấy yêu thích môn học. Trong quá trình học, giáo viên phải nhận xét, đánh giá công bằng, trung thực để các em nhận thấy khả năng thực sự của mình. * Về hành động: Tạo môi trường học tập thân thiện, đưa vào giảng dạy những môn học tự chọn phù hợp với điều kiện thực tế của Nhà trường và khả năng của đa số sinh viên, động viên các em tham gia các câu lạc bộ thể dục thể thao và tham gia thi đấu trong các phong trào thể thao trong Nhà trường. - Giáo viên cần áp dụng tốt phương pháp trò chơi và thi đấu trong giờ học. Bằng việc tận dụng các hình thức trò chơi trong giờ học, các em sẽ cảm thấy giờ học không nặng nề và tẻ nhạt. Giáo viên luôn hoan nghênh, động viên khi các em có sự sáng tạo thêm các trò chơi vận động mới. - Tìm hiểu đặc điểm sức khỏe, tâm sinh lý lứa tuổi. Điều này rất quan trọng trong hoạt động thể dục thể thao cũng như môn học Giáo dục thể chất, tránh những tác dụng xấu có thể xảy đến trong quá trình học tập để có phương pháp phù hợp khi giảng dạy. - Căn cứ đặc điểm phát triển tố chất cơ thể: sức nhanh, sức mạnh, sức bền, linh hoạt, khéo léo của học sinh để có những bài tập, lượng vận động phù hợp. Với việc làm này, chúng tôi nhận thấy các em đã thay đổi nhận thức, tích cực tập luyện thể dục thể thao hơn, hứng thú và say mê hơn với môn học vì đã có được những nội dung học đúng với khả năng, lượng vận động phù hợp với bản thân. Từ đó sức khỏe được tăng cường, kết quả học tập cũng được nâng lên. - Mạnh dạn áp dụng các phương pháp khoa học công nghệ thông tin vào giảng dạy: Hiện nay, phương pháp sử dụng phương tiện trực quan và ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy đang được ngành giáo dục quan tâm bởi nó có vị trí đặc biệt trong việc nhận thức của sinh viên. Phương pháp sử TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 09 - 2018 ISSN 2354-1482 159 dụng phương tiện trực quan không phải là phương pháp mới nhưng ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy lại là phương pháp mới với môn học Thể dục - môn học chủ yếu là thực hành trên sân tập, mang tính vận động nhiều hơn lý thuyết. Việc trình bày có kết hợp làm mẫu, thị phạm, sử dụng phim, ảnh, đặc biệt là những đoạn phim về những cuộc thi đấu thể thao đỉnh cao của những vận động viên thế giới, những vận động viên hàng đầu của Việt nam. Sử dụng công nghệ bằng những động tác kỹ thuật được quay chậm, lặp đi lặp lại, hay như những động tác kỹ thuật do chính các em thực hiện được ghi hình rồi trình chiếu để bản thân các em và cả lớp cùng được xem không còn là công việc khó. Từ đó các em tự nhìn nhận, tự rút kinh nghiệm cho bản thân. Khi các em cảm thấy thích thú hơn với môn học thì buổi học sẽ đạt hiệu quả cao. - Giáo viên cần xây dựng tốt mối quan hệ giữa thầy và trò. Sự quan tâm của người thầy là nguồn động viên khuyến khích vô cùng lớn đối với sinh viên. Nhiệt tình trong giảng dạy, chuẩn mực trong đạo đức, công bằng trong đánh giá sẽ tạo niềm tin giúp các em thấy được khả năng thực sự của mình và cảm thích thú với môn học. Thông qua biện pháp này, tình cảm giữa thầy và trò sẽ được gắn bó, sinh viên không ngại chia sẻ với thầy cô về những vướng mắc trong học tập. 4.4. Về phía Nhà trường, các cấp quản lý - Các cấp lãnh đạo cần quan tâm sâu sắc đến xây dựng phong trào thể dục thể thao vững mạnh trong toàn trường, xem đây là một trong những tiêu chí quan trọng để đưa nhà trường trở thành đơn vị chuẩn về giáo dục toàn diện. - Nâng cao vị trí của môn Giáo dục thể chất trong chương trình học tập chính khóa. - Nhà trường thường xuyên tổ chức các hoạt động hội thảo chuyên đề về Giáo dục thể chất, chuyên đề về tăng cường và bảo vệ sức khỏe Điều đó sẽ kích thích sự hăng hái thi đua trong việc dạy và học của giáo viên và sinh viên. - Trang bị cơ sở vật chất, sân bãi, trang thiết bị dụng cụ, nhà tập đa năng đủ tiêu chuẩn để phục vụ cho công tác giảng dạy và tập luyện nhằm đảm bảo chất lượng dạy học và tạo sự hứng thú cho sinh viên. - Nhà trường cần thành lập một số các câu lạc bộ thể thao phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất ở các môn như: cầu lông, bóng chuyền, bóng rổ, bóng đá... - Để tăng tính hấp dẫn, nâng cao hứng thú cho sinh viên khi học môn Giáo dục thể chất, Nhà trường cần chỉ đạo và hỗ trợ Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên, Phòng Công tác sinh viên phối hợp cùng các khoa tổ chức các giải thi đấu thể thao thường xuyên để sinh viên có được sân chơi yêu thích, làm quen dần với không khí thi đấu, phù hợp với tâm lý và sức khỏe, giúp các em vui thích khi tham gia những hoạt động này. TẠP CHÍ KHOA HỌC - ĐẠI HỌC ĐỒNG NAI, SỐ 09 - 2018 ISSN 2354-1482 160 5. Kết luận Như vậy, việc tạo sự hứng thú học tập cho sinh viên trong trường Đại học Đồng Nai để các em có động cơ học tập tốt môn Giáo dục thể chất là điều rất quan trọng. Chúng tôi đưa ra một số giải pháp cần thiết tuy chưa phải là tối ưu nhất nhưng sẽ giúp các em nhìn nhận được vấn đề. Đây không phải là yêu cầu đặt ra chỉ riêng cho đội ngũ thầy cô giáo làm công tác Giáo dục thể chất mà cần có sự đóng góp chung tay của các đơn vị liên quan trong toàn trường. Điều này đặt ra yêu cầu cần thiết cho hoạt động giáo dục trong Nhà trường là phải tổ chức dạy và học như thế nào để hình thành và nâng cao sự hứng thú cho sinh viên. Đồng thời người học cũng cần nhận thức đúng vai trò, vị trí môn học để có thái độ học tập tích cực. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Thông tư, số 25/2015-TT/BGDĐT, “Quy định về chương trình môn học giáo dục thể chất thuộc các chương trình đào tạo trình độ đại học” 2. Nguyễn Mạnh Cương (2016), “Một số giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy môn giáo dục thể chất”, Nguồn: chat-luong-giang-day-mon-giao-duc-the-chat-1565-vi.htm, (2/3/2018) 3. Hoàng Thị Hương (2016), “Giải pháp nâng cao hứng thú trong giờ học Giáo dục thể chất chính khóa cho sinh viên trường Đại học Lao động - Xã hội”, Nguồn: (5/3/2018) THE SOLUTION TO BOOTING INSPIRATION FOR STUDENTS TO IMPROVE THE QUALITY OF LEARNING PHYSICAL EDUCATION ABSTRACT The innovation of teaching methods is always the issue of education. Innovating teaching methods is to promote the positive side in human perception and focus on learning. To make possible, learners have to get the interest in learning. When they are aware of the task of learning, they will put themselves in ready position. Therefore, creating interest in learning for learners is very important. We have to develop reasonable methods and solutions to make learners have interest in physical education that will contribute to the improvement of the learning quality of learners. Keywords: Method innovation, studying interest, status, solution (Received: 24/4/2018, Revised: 11/5/2018, Accepted for publication: 28/5/2018)