Hiệp định thương mại Việt – Mỹ và các giải pháp thúc đẩy xuất khẩu hàng Việt nam sang thị trường Mỹ

USD . N¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú ®¹t 827,4 triÖu USD, t¨ng 37,4% so víi n¨m 1999. Riªng quý I n¨m 2001xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam sang Hoa Kú ®¹t 74,4 triÖu USD ( so víi 46,4 triÖu USD cïng kú n¨m 2000 ) THùC TR¹NG XUÊT KHÈU MéT Sè MÆT HµNG CHñ LùC CñA VIÖT NAM SANG HOA Kú THUû S¶N Mü lµ n­íc nhËp khÈu thuû s¶n lín thø hai trªn thÕ giíi sau NhËt B¶n C¸c lo¹i thuû s¶n nhËp khÈu nhiÒu lµ : T«m , t«m hïm, sß , cua ,trong ®ã t«m cã gi¸ trÞ lín nhÊt ( trªn 2 tû USD/n¨m ).N¨m 1992 Mü nhËp 4,8 tû USD thuû s¶n c¸c lo¹i . N¨m 1998 con sè nµy ®· t¨ng lªn 6,7 tû USD t¨ng 40% so víi n¨m 1992 . N¨m 1999 nhËp khÈu thuû s¶n vµo Mü t¨ng lªn møc kû lôc 9,3 tû USD . ViÖt Nam b¾t ®Çu xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü n¨m1994 , nh­ng víi kim ng¹ch rÊt nhá bÐ lµ 6 triÖu USD . Tuy nhiªn , ®©y lµ mÆt hµng cã tèc ®é xuÊt khÈu t¨ng nhanh nhÊt trong c¸cmÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam sang Mübëi v× viÖt nam ch­a ®­îc h­ëng chÕ ®é MFN cña Mü nh­ng møc chªnh lÖch gi÷a møc thuÕ phi MFN vµ møc MFN lµ kh«ng lín l¾m . ( b¶ng 1 ) B¶ng 1 : Møc thuÕ nhËp khÈu cña Mü ®èi víi hµng thuû s¶n nhËp khÈu vµo Mü Tªn hµng ThuÕ suÊt MFN ThuÕ suÊt phi MFN C¸ sèng 0% 0% T«m c¸c lo¹i 0% 0% Nghªu , sß 0% 0% C¸ t­¬i, ­íp l¹nh , ­íp ®«ng 0% 0-5,5cents/kg C¸ sau khi c¾t bá phi-lª, ­íp ®«ng 0% 2,2-4,4cents/kg ThÞt cua 7,5% 15% èc 5% 20% C¸ kh« , ­íp muèi , x«ng khãi 4-7% 25-30% Nguån : Bé Th­¬ng m¹i NÕu gi¸ trÞ xuÊt khÈu mÆt hµng thuû s¶n sang Mü n¨m 1995 míi lµ 16,8 triÖu USD th× n¨m 1996 ®· t¨ng lªn 28,5 triÖu USD vµo n¨m 1997 lµ 46,3 triÖu USD . Gi¸ trÞ xuÊt khÈu n¨m 1998 lµ 80,6 triÖu USD t¨ng 89% so víi n¨m 1997 . Trong giai ®o¹n 1995-1999 kim ng¹ch xuÊt khÈu thñy s¶n sang Mü t¨ng 6,5lÇn , tõ 16,8 triÖu USD lªn 108,1 triÖu USD .N¨m 2000 mÆt hµng nµy vÉn d÷ vÞ trÝ hµng ®Çu trong danh s¸ch hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü víi kim ng¹ch 242,9 triÖu USD chiÕm 29,3% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü . ( b¶ng 2 ) Trong c¸c mÆt hµng thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo Mü th× t«m vµ cua vÉn lµ c¸c mÆt hµng chñ lùc ®Æc biÖt lµ t«m . n¨m 1997 ViÖt Nam xuÊt khÈu ®­îc 3074 tÊn t«m trÞ gi¸ 31,32 triÖu USD chiÕm 73,69% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü .N¨m 1998 trÞ gi¸ nµy lªn tíi 66,89 triÖu USD t­¬ng ®­¬ng 6125,7 tÊn , n©ng tû träng t«m lªn 83% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü trong n¨m . N¨m 1999 tû träng trªn vÉn ®­îc gi÷ v÷ng víi 9100 tÊn t«m , trÞ gi¸ 96,5 triÖu USD . Nh­ vËy tuy ®Õn víi thÞ truêng Mü h¬i muén nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thuû s¶n kh«ng ngõng t¨ng trong mÊy n¨m qua . Theo FAO : N¨m 1998 ViÖt Nam ®øng thø 10 trong 130 n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü vµ tíi th¸ng 4 n¨m 2000 ViÖt Nam ®øng ë vÞ trÝ thø 8 . Cµ PH£ MÆc dï ch©u Mü lµ n¬i trång cµ phª nhiÒu nhÊt trªn thÕ giíi trong ®ã Braxin vµ Colobia chiÕm vÞ trÝ hµng ®Çu , tiÕp theo c¸c lµ n­íc Nam Mü kh¸c nh­ng Mü còng lµ n­íc nhËp khÈu cµ phª nhiÒu nhÊt trªn thÕ giíi ( chiÕm 25-30% sè l­îng cµ phª nhËp khÈn trªn thÕ giíi ) cho lªn ngoµi nguån tõ Ch©u Mü , Mü cßn nhËp khÈu tõ mét sè ch©u lôc kh¸c vµ nhiÒu nhÊt tõ Ch©u ¸ . Hµng n¨m kim ng¹ch nhËp khÈu cña Mü vÒ cµ phª lªn tíi 3 tû USD . Cµ phª lu«n lµ mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu kh¸ cao cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü . Së dÜ lµ cµ phª n»m trong nhãm hµng mang m· sè : 09-0111 ( cµ phª , chÌ , gia vÞ ) lµ nhãm ®­îc Mü khuyÕn khÝch nhËp khÈu nªn møc thuÕ nhËp khÈu vµo lµ 0% kÓ c¶ ®èi víi hµng cña ViÖt Nam ( ch­a ®­îc h­ëng MFN ) . N¨m 1994 ViÖt Nam b¾t ®Çu xuÊt khÈu cµ phª sang Mü vµ ®¹t ngay 30 triÖu USD . Trong 2 n¨m sau khi Mü bá lÖnh cÊm vËn 1994vµ 1995 cµ phª lu«n chiÕm tû träng cao trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü ; N¨m 1994 chiÕm 59,4% n¨m 1995 chiÕm 72,6% N¨m 1996 , tû träng nµy kh«ng cßn cao nh­ 2 n¨m tr­íc ,chØ cßn 34,4% mµ nguyªn nh©n mét mÆt lµ do gi¸ cµ phª trªn thÕ giíi trong n¨m 96 gi¶m m¹nh so víi n¨m 95 , mÆt kh¸c lµ do trong n¨m 1996 , tû träng nhãm nhiªn liÖu kho¸ng vµ dÇu th« cña ViÖt Nam xuÊt khÈu xang Mü t¨ng m¹nh . Tuy nhiªn , kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam sang Mü cßn phô thuéc nhiÒu vµo gi¸ cµ phª . N¨m 1999 gi¸ cµ phª gi¶m nhiÒu so víi n¨m 1998 , cïng víi chÌ vµ mét sè gia vÞ , nhãm hµng nµy n¨m 1998 ®¹t 147,9triÖu USD , nh­ng n¨m 1999 chØ cßn 117,7 triÖu USD . §Õn liªn vô 1999-2000 kim ng¹ch nhËp khÈu cµ phª ViÖt Nam cña Mü lµ kho¶ng 132,9triÖu USD , v­¬n lªn vÞ trÝ hµng ®Çu trªn 50 n­íc nhËp khÈu cµ phª tõ ViÖt Nam ( xem b¶n 2 ) giÇy dÐp Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y hµng giÇy dÐp ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ. B¾t ®Êu tõ n¨m 1993 khi ®­îc xÕp vµo 10 mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam , mÆt hµng giÇy dÐp ngµy cµng kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh . N¨m 1996 giÇy dÐp ®· lµ mÆt hµng xuÊt khÈu lín thø 5 cña ViÖt Nam . XuÊt khÈu giÇy dÐp sang thÞ tr­êng Mü còng cã nh÷ng thµnh tÝch cao kh«ng kÐm so víi t×nh h×nh xuÊt khÈu chung . Lµ mÆt hµng cã triÓn väng cao ë thÞ tr­êng cã møc sèng cao , mÆt hµng giÇy dÐp ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc chç ®­íng cña m×nh trªn thÞ tr­êng Mü. Tõ nh÷ng n¨m ®Çu víi kim ng¹ch rÊt thÊp :0,069 triÖu USD nh­ng sau ®ã n¨m 1994 : §¹t 3,3triÖu USD , tõ n¨m 1995 gi¸ trÞ xuÊt khÈu giÇy dÐp ®· t¨ng vät lªn tíi 39,1triÖu USD n¨m 1996 , gÊp 11lÇn so víi n¨m 1995 vµ gÊp 47 lÇn n¨m 1994 . Kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy trong n¨m 1997 lµ 97,6 triÖu USD chiÕm 26,23% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü . XuÊt khÈu giÇy dÐp vÉn tiÕp tôc t¨ng trong nh÷ng n¨m tiÕp theo . N¨m 1998 , kim ng¹ch giÇy dÐp t¨ng 17,3USD so víi n¨m 1997, t­¬ng ®­¬ng 17,7 % vµ ®¹t ®­îc ®Ønh cao trong n¨m 1999 khi gi¸ trÞ hµng giÇy dÐp xuÊt khÈ sang Mü lªn tíi 145,7triÖu USD , xÕp thø nhÊt vÒ kim ng¹ch trong tÊt c¶ mÆt hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu trªn thÞ tr­êng Mü ( xem b¶ng 2 ) . N¨m 2000 m¨th hµng giÇy dÐp chØ chiÕm vÞ trÞ thø 3 sau thuû s¶n vµ nhãm hµng cµ phª , chÌ , gia vÞ , trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu sang Mü , víi kim ng¹ch 124,5 triÖu USD . dÇu th« : MÆc dï trong n¨m 1996 , ViÖt Nam míi xuÊt khÈu dÇu th« sang thÞ tr­êng Mü nh­ng ngay trong n¨m ®Çu tiªn nµy ®· ®¹t kim ng¹ch lµ 80,6 triÖu USD . Tuy nhiªn , gi¸ trÞ xuÊt khÈu dÇu th« trong nh÷ng n¨m tiÕp theo l¹i kh«ng æn ®Þnh . Trong n¨m 1997 dÇu th« chØ chiÕm 8,9% trong kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ sang thÞ tr­êng Mü , t­¬ng ®­¬ng con sè 36,6 triÖu USD gi¶m 54,4% so víi n¨m 1996 . XuÊt khÈu dÇu th« ®¹t ®Ønh cao vµo n¨m tiÕp theo ë møc 107,4triÖu USD , ®­íng thø 3 vÒ kim ng¹ch trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu sang Mü . Trong n¨m 1999 tû trong dÇu th« trong tæng kim ng¹ch hµng xuÊt khÈu l¹i gi¶m 4,5% cßn 16,1% ; t­¬ng ®­¬ng 83,8triÖu USD . N¨m 2000 xuÊt khÈu dÇu th« t¨ng 8,2 % so víi n¨m 1999 , chiÕm 10,9% trong tæng kim ng¹ch mµ ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Mü , t­¬ng ®­¬ng 90,7 triÖu USD ( b¶ng 3 ) B¶ng 3: T×nh h×nh xuÊt khÊu dÇu th« sang thÞ tr­êng mü N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 Kim ng¹ch 80,6 36,6 107,4 83,8 90,7 Tû träng trong tæng kim ng¹ch hµng xuÊt khÈu 26,1 9,8 20,6 16,1 10,9 Tèc ®é t¨ng tr­ëng ( % n¨m ) - -54,4 293,4 -21,9 8,2 Nguån : UsiTC trade Database dÖt may Mü lµ n­íc lu«n ®­íng ®Êu thÕ giíi vÒ nhËp khÈu dÖt may . Nhãm hµng dÖt may còng lµ mét trong nh÷ng nhãm mÆt hµng nhËp khÈu lín nhÊy cña Mü víi mÉu m· hÕt søc ®a d¹ng . Mçi n¨m mü nhËp khÈu tíi hµng chôc tû USD hµng dÖt may víi søc mua ngµy cµng t¨ng : N¨m 1994 lµ 43tû USD , n¨m 1995 lµ 50 tû USD , dÕn n¨m 1998-1999 con sè nµy lªn tíi gÇn 60 tû USD , chiÕm gÇn 6,6% hµng nhËp khÈu vµo Mü . Ngµnh hµng dÖt may ph¸t triÓn rÊt m¹nh ë ViÖt Nam v× cã lîi thÕ lµ lùc l­îng lao ®éng dåi dµo vµ gi¸ nh©n c«ng rÎ . Hµng n¨m ViÖt Nam xuÊt khÈu gÇn 1,5 tû USD hµng dÖt may ra n­íc ng¬µi . Tuy nhiªn , hµng dÖt may xuÊt khÈu sang Mü cßn rÊt thÊp , ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng thÞ tr­êng mü vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña ViÖt nam . Trong 2 n¨m ®Çu sau khi bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam ( N¨m 1994 , 1995) tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña hµng dÖt may cßn rÊt nhá bÐ t­¬ng øng lµ 2,56 triÖu USD vµ 16,78 triÖu USD . Sang n¨m 1996 kim ng¹ch hµng xuÊt khÈu may mÆc t¨ng 32,6% vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng dÖt còng t¨ng lªn 2 lÇn so víi n¨m 1995lµm cho tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu nhãm hµng nµy lµ 23,6triÖu USD . Trong nh÷ng n¨m tiÕp theo kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ®· t¨ng vµ lÇn l­ît lµ 25,92triÖu USD trong n¨m 1997 vµ 28,44triÖu USD trong n¨m 1998 cho c¶ hµng dÖt vµ hµng may . NÕu ®em so s¸nh kim ng¹ch n¨m 1999 so víi n¨m 1994 th× sau 5 n¨m hµng dÖt may ®· t¨ng 14,2lÇn , lªn tíi 36,4triÖu USD chiÕm 6% trong tæng kim ng¹ch hµng xuÊt khÈu sang mü n¨m 1999 . N¨m 2000 kim ng¹ch hµng dÖt may tiÕt tôc t¨ng ®Õn 46,7 triÖu USD t¨ng 28,29%so víi n¨m 1999 . B¶ng 4 : Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may sang Mü ( §¬n vÞ : triÖu USD ) MÆt hµng 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Hµng dÖt 0,11 1,78 3,59 5,32 7,10 11,30 16,80 Hµng may 2,45 15,09 20,01 20,60 21,34 25,20 29,90 Tæng céng 2,56 16,87 23,60 25,92 28,44 36,40 46,70 Nguån : USITC trade Database Hµng may mÆc xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü trong thêi gian qua chñ yÕu lµ do c¸c c«ng ty ViÖt Nam lµm gia c«ng cho c¸c C«ng ty n­íc ngoµi ®­a vµo bëi v× VN ch­a s¶n xuÊt ®­îc nguyªn phô liÖu hay chÊt l­îng nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong n­íc kÐm, lÊy c«ng lµm l·i. MÆt kh¸c, kh¶ n¨ng qu¶n lý cña doanh nghiÖp ViÖt Nam trong c¸c kh©u nh­ thiÕt kÕ mÉu m·, tiÕp thÞ, ph©n phèi... ®Ó cã thÓ xuÊt khÈu hµng thµnh phÈm lµ rÊt h¹n chÕ. Nh­ vËy, tèc ®é xuÊt khÈu hµng ho¸ VN sang Hoa Kú t¨ng rÊt m¹nh kÓ tõ khi Mü bá lÖnh cÊm vËn chèng ViÖt Nam, ®­a Hoa Kú trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu quan träng thø 7 cña VN vµo n¨m 1998 (so víi thø 9 vµo n¨m 1997). HiÖn nay, VN ®ang ®øng thø 71 trong sè 229 n­íc xuÊt khÈu vµo Mü, vµ mÆc dï HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ®· ®­îc ký kÕt vµ ®­îc th«ng qua ë H¹ viÖn vµ Th­îng viÖn Mü nh­ng ch­a cã hiÖu lùc vµ v× vËy , thêi gian nµy ViÖt nam vÉn ch­a ®­îc h­ëng MFN cña Mü. 3. Nh÷ng yÕu kÐm cña viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ VN sang Hoa Kú. * T¨ng tr­ëng xuÊt khÈu trong 8 th¸ng qua cña n¨m 2001 míi ë møc 12,4% (so víi yªu cÇu lµ 16,5 tû USD). * VÒ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu, nhãm hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña VN lµ nhãm hµng n«ng, l©m, thuû s¶n. Nhãm hµng cña VN sang Hoa Kú.( Xem b¶ng 5 ) B¶ng 5 : Kim ng¹ch xuÊt khÈu mét sè nhãm hµng cu¨ ViÖt Nam sang Hoa Kú (§¬n vÞ: TriÖu USD) Nhãm hµng 1999 2000 00/99 1-4/00 1-4/01 01/00 01/00 Tæng XK 601,9 827,4 225,5 238,2 254,7 16,5 6,9% C¸, h¶i s¶n 108,1 242,9 134,8 46,4 74,4 28,0 60,3% Cµ phª, chÌ 117,7 132,9 15,2 60,9 37,9 - 23,0 -37,8% Giµy dÐp 145,8 124,5 - 21,3 47,1 41,5 - 5,6 -11,9% Nhiªn liÖu 83,8 90,7 6,9 32,7 32,5 - 0,2 -0,6% Hoa qu¶ 23,7 51,1 26,4 10,0 12,6 2,6 20,6% ThÞt vµ chÕ phÈm 31,5 57,7 26,2 2,4 17,2 14,8 61,6% SP may mÆc 61-62 36,4 81,0 44,6 16,2 17,8 1,6 9,9% T¸c phÈm nghÖ thuËt, s­u tÇm vµ ®å cæ 06 12,9 12,3 0,9 0,2 - 0,7 -77,7% Nguån: B¶ng ®­îc x©y dùng trªn c¬ së d÷ liÖu cña Uû ban Th­¬ng m¹i quèc tÕ Hoa Kú (USITC). Nh×n vµo b¶ng trªn ta thÊy mét sè mÆt hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu bÊt æn ®Þnh, vÝ dô nh­ cµ phª: N¨m 1999, xuÊt khÈu cµ phª ®¹t 117,7 triÖu USD; n¨m 2000 ®¹t 132,9 triÖu USD. Nh­ng tÝnh ®Õn th¸ng 4 n¨m 2001 th× l¹i gi¶m 23,0 triÖu USD. T­¬ng tù lµ mÆt hµng giµy dÐp, t¸c phÈm nghÖ thuËt... * Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ VN cßn kÐm: - Do mÉu m· cßn nghÌo nµn, ®¬n ®iÖu. - Gi¸ c¶ thiÕu søc c¹nh tranh do gi¸ nguyªn phô liÖu cao, kh©u tiÕp thÞ yÕu. - Tû lÖ t¨ng gi¶m kh«ng æn ®Þnh. II. C¬ héi th©m nhËp thÞ tr­êng Mü cña hµng ho¸ VN: 1. C¬ héi xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc: D©n sè hiÖn nay cña Mü lµ 271,8 triÖu ng­êi víi søc mua hµng n¨m lªn tíi 7000 tû USD/n¨m vµ GDP n¨m 1999 lµ 9.256 tû USD (gÊp 300 lÇn VN). N¨m 1999, tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña Mü lµ 1230 tû USD, trong ®ã hµng dÖt may lµ 40 tû USD, h¶i s¶n lµ 7,341 tû USD, cµ phª lµ 2,820 tû USD, dÇu th« lµ 35,192 tû USD vµ giµy dÐp lµ 14 tû USD. Cho ®Õn n¨m 2000 th× tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña VN sang Mü míi lµ 827,4 triÖu USD trong ®ã tû träng cao nhÊt lµ mÆt hµng h¶i s¶n: 242,9 triÖu USD, nh­ vËy lµ cßn rÊt nhá bÐ so víi thÞ tr­êng Mü. HiÖn t¹i VN ®· tranh thñ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü nh÷ng mÆt hµng cã thuÕ suÊt nhËp khÈu b»ng 0 nh­ cµ phª, t«m ®«ng l¹nh, quÕ vµ cao su tù nhiªn ngµy cµng nhiÒu (trung b×nh t¨ng 10%), ngoµi ra ViÖt Nam cßn xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng mµ ta cã lîi thÕ nh­: Giµy dÐp, dÖt may, dÇu má, g¹o, døa, mËt ong ; tuy r»ng c¸c mÆt hµng nµy chÞu mét sù ph©n biÖt ®èi xö vÒ thuÕ suÊt rÊt lín. Khi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i cã hiÖu lùc th× thuÕ suÊt hµng gia dµy sÏ gi¶m 1,5 ®Õn 2 lÇn, hµng may mÆc gi¶m tõ 2,5 ®Õn 10 lÇn, dÇu má gi¶m 4 lÇn, g¹o gi¶m 3 lÇn, dõa vµ mËt ong gi¶m 10 lÇn. NÕu tÝnh trung b×nh th× hµng ViÖt Nam vµo Mü sÏ chÞu thuÕ gi¶m tõ 40% xuèng cßn 3%, d©y thùc sù lµ c¬ héi lín cho c¸c doanh nghiÖp VN . Sau ®©y lµ c¬ héi xuÊt khÈu cña mét sè mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam sang Mü. Hµng n«ng s¶n Khi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt - Mü (H§TM) cã hiÖu lùc, ta sÏ thuËn lîi h¬n trong viÖc xuÊt khÈu n«ng s¶n sang Mü. MÆt hµng g¹o tÎ cã chªnh lÖch gi÷a thuÕ phi MFN vµ thuÕ MFN lµ 6,5% vµ 1,7%, s¶n phÈm thÞt (®Æc biÖt lµ thÞt ­íp l¹nh) lµ 23,1% vµ 4,7%, g¹o chÕ biÕn lµ 24% vµ 5,8%... (xem b¶ng 6) Víi møc chªnh lÖch thuÕ nh­ vËy th× cã thÓ dù b¸o r»ng trong t­¬ng lai ta cã thÓ xuÊt khÈu hµng chôc triÖu USD rau qu¶ t­¬i sang Mü, riªng h¹t ®iÒu cã thÓ t¨ng gÊp ®«i (tõ 30 triÖu USD lªn 60 triÖu USD/n¨m). MÆt hµng cµ phª vÉn sÏ t¨ng trong nh÷ng n¨m tíi do ta ®· cã kinh nghiÖm vÒ mÆt hµng nµy trªn thÞ tr­êng Mü. Hµng dÖt may Hµng dÖt may VN xuÊt khÈu vµo Mü ph¶i chÞu møc thuÕ nhËp khÈu rÊt cao, chªnh lÖch gi÷a møc phi MFN vµ møc MFN lµ tõ 30% ®Õn 40% (xem b¶ng 6). Cã thÓ thÊy thuÕ ®èi víi quÇn ¸o cã ®an mãc, b»ng len hoÆc l«ng ®éng vËt ®­îc h­ëng MFN lµ 16%; thuÕ nµy ¸p dông cho Mªhico, Canada, Israel lµ 0% trong khi ®ã ¸p dông ®èi víi ViÖt Nam lµ 54,5%. Møc thuÕ nµy ®· lµm triÖt tiªu gÇn nh­ hoµn toµn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng dÖt may VN vèn kh«ng cã ­u thÕ chÊt l­îng. Tuy vËy, hiÖn t¹i hµng dÖt may VN cµng chÞu thiÖt thßi bao nhiªu th× khi H§TM cã hiÖu lùc nã l¹i cµng cã c¬ héi bÊy nhiªu. Theo dù ®o¸n, hµng dÖt may ViÖt Nam cã thÓ ®¹t 1 tû USD ngay trong n¨m ®Çu ®­îc h­ëng MFN. Kh¶ n¨ng gia t¨ng kim ng¹ch còng cã nhiÒu triÓn väng do gi¸ lao ®éng thÊp, c¸c C«ng ty Mü sÏ t×m nguån hµng rÎ víi sè l­îng lín ®Ó tiªu thô ë Mü. Hµng may mÆc VN ®· cã chç ®øng ë EU, NhËt B¶n th× còng cã nhiÒu kh¶ n¨ng cã ®­îc thÞ phÇn t­¬ng xøng víi kh¶ n¨ng cña m×nh. Tuy nhiªn, hµng dÖt may lµ mÆt hµng ®­îc b¶o hé cao b»ng thuÕ quan vµ h¹n ng¹ch nªn trong quan hÖ song ph­¬ng lµ mét vÊn ®Ò nãng báng. Hµng giµy dÐp N¨m 2000, VN xuÊt khÈu giµy dÐp sang Mü kho¶ng 124,5 triÖu USD chiÕm gÇn 0,1% thÞ phÇn hµng giµy dÐp cña Mü. §iÒu nµy cã thÓ lý gi¶i lµ do sù chªnh lÖch vÒ møc thuÕ cã vµ kh«ng cã MFN cña Mü víi hµng giµy dÐp lµ kh¸ cao (20% vµ 35%) (xem b¶ng 6). Theo «ng Phan §×nh §é, Chñ tÞch HiÖp héi Da giÇy ViÖt Nam, khi H§TM cã hiÖu lùc, tøc lµ thuÕ suÊt ®èi víi hµng giµy dÐp sÏ gi¶m h¬n 10% so víi tr­íc. Vµ khi ®ã, ViÖt Nam cã thÓ dµnh ®­îc 10% thÞ phÇn hµng giµy dÐp ë Mü. HiÖn t¹i VN cã giµy dÐp xuÊt khÈu sang 40 n­íc trªn thÕ giíi, chñ yÕu lµ EU, NhËt B¶n, Mü. ViÖt Nam còng lµ mét trong 5 n­íc cã sè l­îng giµy dÐp tiªu thô nhiÒu nhÊt EU. Theo bµ Ch©u CÈm HuÖ, Thø tr­ëng Bé C«ng nghiÖp th× hµng giµy dÐp VN cã thÓ tham gia vµo thÞ tr­êng “th­îng l­u” ë Mü nÕu ®i kÌm víi c¸c m¸c næi tiÕng nh­ Adidas, Reebok. Cßn víi ph©n khóc “h¹ l­u” th× ph¶i c¹nh tranh víi hµng Trung Quèc. Tuy vËy, thÞ tr­êng Mü kh«ng khã tÝnh, nÕu ®· vµo ®­îc lµ trô l¹i kh«ng qu¸ khã kh¨n. Hµng thuû H¶i - S¶n Thêi gian võa qua, Mü lu«n lµ mét trong nh÷ng tr­êng lín nhÊt nhËp khÈu c¸c mÆt hµng thuû, h¶i s¶n cña VN nh­ t«m só, ®iÖp, nghªu, c¸ tra, c¸ ®ång, c¸ basa ®«ng l¹nh vµ chØ ®øng thø 2 sau NhËt trong danh s¸ch 10 thÞ tr­êng cã thÞ phÇn cao nhÊt cña hµng thuû, h¶i s¶n VN, song hµng thuû, h¶i s¶n VN chØ chiÕm 0,5% thÞ phÇn mÆt hµng nµy cña Mü, v× vËy tiÒm n¨ng xuÊt khÈu thuû h¶i s¶n cña VN cßn rÊt lín dï cho lîi Ých cña viÖc H§TM cã hiÖu lùc mang l¹i lµ kh«ng ®¸ng kÓ (chªnh lÖch gi÷a thuÕ MFN lµ thuÕ phi MFN lµ kh«ng ®¸ng kÓ) 3. Dù b¸o kim ng¹ch xuÊt khÈu cña VN vµo Hoa Kú ®Õn n¨m 2010: C¸c nhµ dù b¸o ViÖt nam cho r»ng , kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang Mü sÏ t¨ng lín trong vßng 10 n¨m tíi , mµ cô thÓ lµ : * Thêi kú 2000 - 2005 lµ thêi kú cã sù t¨ng tr­ëng ®ét biÕn vÒ xuÊt khÈu (t¨ng 6 lÇn), ®Æc biÖt lµ: GiÇy dÐp, may mÆc, ®iÖn tö, ®å gç, ®å ch¬i, n«ng s¶n chÕ biÕn, ®©y lµ thêi kú chuyÓn h­íng thÞ tr­êng vµ thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ. Thêi kú nµy ViÖt nam chñ yÕu ®Èy m¹nh xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng cã ­u thÕ vÒ thñ c«ng vµ lao ®éng rÎ nh­: Giµy dÐp, dÖt may, thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng vµ b­íc ®Çu ph¸t triÓn m¸y mãc vµ hµng chÕ biÕn cao chuÈn bÞ cho thêi kú tiÕp theo. * Thêi kú 2005 - 2010 xuÊt khÈu sang Hoa Kú t¨ng chËm l¹i nh­ng còng ph¶i gÊp ®«i trong 5 n¨m. Hµng nguyªn liÖu th« vµ n«ng s¶n th« t¨ng chËm l¹i hay gi÷ nguyªn thÞ phÇn. * §Õn 2010, thÞ phÇn cña ViÖt Nam trong nhËp khÈu vµo Mü chiÕm 0,96% lµ mét chØ tiªu cao. ViÖt nam chØ cã thÓ ®¹t ®­îc quy m« trªn khi ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, thu hót m¹nh mÏ ®Çu t­ Hoa Kú, chñ yÕu cña c¸c C«ng ty xuyªn quèc gia, ®ång thêi sö dông tèt lao ®éng ng­êi VN t¹i Hoa Kú, vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp víi quy m« lín lµm hµng xuÊt khÈu trë l¹i Hoa Kú nh­ m¸y mãc thiÕt bÞ, ®iÖn tö, viÔn th«ng, ®iÖn ®ång thêi tËn dông c¶ c¸c mÆt hµng tèn nhiÒu søc lao ®éng nh­: DÖt may, giµy dÐp, thùc phÈm chÕ biÕn, thñ c«ng mü nghÖ, v¨n ho¸ phÈm. III. Th¸ch thøc ®èi víi viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang Mü. 1. Nh÷ng quy ®Þnh cña Mü vÒ hµng ho¸ nhËp khÈu: LuËt Ph¸p Mü quy ®Þnh, tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc nhËp khÈu hµng ho¸ tõ n­íc ngoµi vµo ®Òu thuéc thÈm quyÒn cña Chinhs phñ Liªn Bang, Bé Th­¬ng m¹i, V¨n phßng ®¹i diÖn th­¬ng m¹i, Uû ban th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ cô thÓ nhÊt lµ H¶i quan Mü lµ c¬ quan cã tr¸ch nhiÖm víi vÊn ®Ò nµy. C¸c giÊy tê cÇn xuÊt tr×nh khi nhËp khÈu vµo Mü lµ: GiÊy nhËp khÈu h¶i quan; Ho¸ ®¬n th­¬ng m¹i; Danh môc kiÖn hµng; GiÊy tê kh¸c theo yªu cÇu cña ChÝnh quyÒn Liªn bang hoÆc ®Þa ph­¬ng. Nh×n chung, luËt Ph¸p Mü v« cïng phøc t¹p, rèi r¾m vµ sÏ rÊt khã kh¨n cho doanh nghiÖp lµm ¨n t¹i thÞ tr­êng Mü nÕu kh«ng hiÓu vÒ luËt ph¸p cña Mü. Sau ®©y lµ nh÷ng quy ®Þnh cña Mü vÒ hµng nhËp khÈu: ThuÕ quan Mü dïng hÖ thèng biÓu thuÕ quan ®iÒu hoµ (HTS) dùa trªn hÖ thèng ®iÒu hoµ HS ®Ó qu¶n lý hµng ho¸ nhËp khÈu. Trong biÓu thuÕ cã m« t¶ c¶ phÇn thuÕ suÊt chung vµ phÇn thuÕ suÊt ®Æc biÖt. PhÇn thuÕ suÊt chung quy ®Þnh thÕ suÊt hoÆc miÔn thuÕ cho hµng ho¸ ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc MFN. PhÇn ®Æc biÖt quy ®Þnh møc thuÕ ­u ®·i hoÆc miÔn thuÕ cã ®iÒu kiÖn theo quy chÕ thuÕ quan riªng. Ngoµi ra cßn nhiÒu ­u ®·i thuÕ quan kh¸c nh­: ChÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i tù do Mü - Cana®a. NÕu mét s¶n phÈm ®­îc h­ëng nhiÒu møc ­u ®·i th× møc ­u ®·i thÊp nhÊt sÏ ®­îc ¸p dông. C¸c møc thuÕ trong 2 cét chªnh nhau rÊt lín thÓ hiÖn sù ph©n biÖt ®èi xö. VÝ dô mÆt hµng v¶i b«ng thuÕ MFN lµ 33% th× thuÕ phi MFN lµ 68,3%; MÆt hµng tói x¾ch b»ng m©y tre thuÕ MFN 0%, thuÕ phi MFN tõ 50 ®Õn 80%; V¸y dµi n÷ b»ng v¶i b«ng: MFN 0 - 8,8%, thuÕ phi MFN 90%. §èi víi ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp GSP, sÏ miÔn thuÕ hoµn toµn cho mét sè mÆt hµng nhËp tõ nh÷ng n­íc ®­îc h­ëng ­u ®·i. Nh÷ng mÆt hµng ®ã ph¶i ®¸p øng ®Çy ®ñ nh÷ng tiªu chuÈn sau: 1. MÆt hµng ph¶i tõ n­íc ®­îc Mü cho h­ëng GSP. 2. MÆt hµng n»m trong danh s¸ch ®­îc h­ëng GSP. 3. N­íc xuÊt khÈu ®ñ tiªu chuÈn ®­îc h­ëng GSP ®èi víi mét s¶n phÈm nhÊt ®Þnh. 4. C¸c yªu cÇu vÒ gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc ®¸p øng. 5. MÆt hµng ®­îc nhËp trùc tiÕp vµo Mü tõ n­íc hoÆc nhãm n­íc ®­îc h­ëng. 6. Cã mét giÊy chøng nhËn xuÊt xø (mÉu A). 7. Ng­êi nhËp khÈu yªu cÇu ®­îc h­ëng quy chÕ GSP. Quy chÕ nµy kh«ng ®­îc ¸p dông cho c¸c n­íc mµ Mü ®· liÖt kª trong môc 502b cña LuËt th­¬ng m¹i 1974. MÆt kh¸c, mét n­íc sÏ bÞ mÊt quyÒn h­ëng GSP ®èi víi mét s¶n phÈm nÕu v­ît qu¸ giíi h¹n nhu cÇu c¹nh tranh: + ChiÕm tíi 50% hoÆc h¬n n÷a toµn bé gi¸ trÞ nhËp khÈu mÆt hµng ®ã cña Mü. + V­ît qu¸ mét møc trÞ gi¸ tÝnh b»ng ®«la nhÊt ®Þnh. Møc nµy ®­îc ®iÒu chØnh hµng n¨m theo tû lÖ GNP cña Mü mçi n¨m, v× thÕ con sè chÝnh x¸c ph¶i ®Çu n¨m sau míi cã thÓ biÕt. Ngoµi thuÕ, Mü cßn dïng biÖn ph¸p phi quan thuÕ ®Ó qu¶n lý hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. C¸c biÖn ph¸p th­êng dïng lµ h¹n ng¹ch (h¹n ng¹ch tuyÖt ®èi vµ h¹n ng¹ch thuÕ suÊt), c¸c quy ®Þnh mang tÝnh kü thuËt. C¸c quy ®Þnh cña H¶i quan: Mü ban hµnh “LuËt thuÕ quan 1930” (Tariff Act of 1930), c¸c nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ph¶i thùc hiÖn ®óng vµ ®Çy ®ñ c¸c luËt lÖ, quy ®Þnh nµy. + §èi víi ®ãng gãi: Hµng ho¸ ®ãng gãi sao cho nh©n viªn H¶i quan cã thÓ kiÓm tra, c©n ®o, gi¶i to¶ dÔ dµng vµ nhanh chãng. §ãng gãi ph¶i ®¶m b¶o tÝnh hÖ thèng, nÕu kh«ng H¶i quan cã thÓ yªu cÇu kiÓm tra toµn bé chuyÕn hµng. Tr­êng hîp ®ãng gãi chung hoÆc lÉn lén c¸c hµng cã thuÕ suÊt kh¸c nhau khiÕn cho kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ch¾c ch¾n sè l­îng vµ gi¸ trÞ th× l« hµng ph¶i chÞu thuÕ suÊt cao nhÊt, trõ khi ng­êi nhËn hoÆc ®¹i lý cña ng­êi nhËn t¸ch riªng hµng ho¸ d­íi sù gi¸m s¸t cña nh©n viªn H¶i quan, víi phÝ tæn rñi ro cña ng­êi nhËn. Muèn kh«ng ph¶i chÞu thuÕ suÊt cao nhÊt th× ng­êi nhËn hoÆc ®¹i lý ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ b»ng chøng . (1). PhÇn hµng nµy kh«ng ®¸ng gi¸ bao nhiªu vÒ th­¬ng m¹i, hoÆc kÐm h¬n gi¸ trÞ c¸c lo¹i hµng ho¸ khi t¸ch riªng. (2). Kh«ng cã kh¶ n¨ng t¸ch riªng vµ qu¸ tèn phÝ tr­íc khi ®­a vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hoÆc v× lý do kh¸c. (3). ViÖc trén lÉn kh«ng ph¶i ®Ó trèn thuÕ hîp ph¸p. NÕu ®¸p øng ®­îc nh÷ng b»ng chøng nµy, l« hµng sÏ ®­îc coi nh­ mét phÇn cña hµng chÞu thuÕ suÊt thÊp nhÊt trong l« hµng, hoÆc chÞu møc thuÕ suÊt ¸p dông cho lo¹i hµng cã sè l­îng lín nhÊt trong c¸c lo¹i hµng. + §èi víi c¸c quy ®Þnh vÒ ký m· hiÖu: LuËt Mü kh«ng cã quy ®Þnh g× ®Æc biÖt so víi ký m· hiÖu th«ng th­êng. V× vËy ng­êi xuÊt khÈu chØ cÇn ghi ®Çy ®ñ theo th«ng lÖ quèc tÕ gåm: + Th«ng tin: Tªn ng­êi göi, tªn ng­êi nhËn, träng l­îng tÞnh, träng l­îng c¶ b×, sè hîp ®ång, sè hiÖu chuyÕn hµng, sè hiÖu kiÖn hµng. + Ký hiÖu cÇn thiÕt cho viÖc vËn chuyÓn: Tªn n­íc vµ ®Þa chØ hµng ®Õn - ®i, hµnh tr×nh chuyªn chë, sè vËn ®¬n, tªn tµu... + Nh÷ng ký hiÖu h­íng dÉn bèc xÕp b¶o qu¶n. + C¸c th«ng tin vÒ xuÊt xø hµng ho¸ : Ph¶i ®­îc ghi b»ng tiÕng Anh ë chç dÔ thÊy, dÔ ®äc, kh«ng phai. Ký hiÖu ph¶i ®­îc ghi trªn mÆt hµng hoÆc mÆt bao b× cña hµng ho¸ vµ ph¶i tån t¹i cho ®Õn tËn tay ng­êi tiªu dïng cuèi cïng. Hµng ho¸ nhËp vµo Mü nÕu kh«ng tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh sÏ bÞ ph¹t 10% trÞ gi¸ l« hµng, trõ khi hµng t¸i xuÊt, bÞ ph¸ huû hoÆc ®­îc ghi ký hiÖu ®óng c¸ch tr­íc sù gi¸m s¸t cña nh©n viªn H¶i quan tr­íc khi khai b¸o thñ tôc H¶i quan. Ng­êi mua cuèi cïng cã thÓ ®­îc hiÓu lµ ng­êi nhËp khÈu cuèi cïng, hµng ®­îc nhËp kÌm theo mét mÆt hµng kh¸c sau ®ã nh­ng tr­íc khi giao cho ng­êi mua cuèi cïng, viÖc ghi ký m· hiÖu ph¶i thÓ hiÖn râ sù kÕt hîp nµy. Tøc lµ, ngoµi tªn n­íc xuÊt xø ph¶i cã tõ ng÷ hoÆc ký hiÖu chØ râ nguån gèc nµy lµ chØ cña mÆt hµng nhËp khÈu tr­íc chø kh«ng ph¶i cña sù kÕt hîp. Tr­êng hîp c¸c mÆt hµng ®ãng gãi t¹i Mü, khi khai b¸o H¶i quan, ng­êi nhËp khÈu ph¶i chøng thùc r»ng sÏ kh«ng bÞ che khuÊt c¸c ký hiÖu trªn mÆt hµng hoÆc sÏ ghi c¸c ký hiÖu trªn bao b× míi. NÕu ng­êi nhËp khÈu kh«ng ®ãng gãi mµ ng­êi b¸n ®ãng gãi th× ng­êi nhËp khÈu ph¶i b¸o cho ng­êi ®ãng gãi c¸c yªu cÇu cña viÖc ghi ký m· hiÖu. Kh«ng tu©n theo yªu cÇu nµy, ng­êi nhËp khÈu cã thÓ ph¶i chÞu ph¹t vµ/ hoÆc nép thªm thuÕ ghi ký hiÖu. + Môc 42 “LuËt vÒ nh·n hiÖu 1946” quy ®Þnh: NÕu mÆt hµng nhËp khÈu nµo mang tªn hoÆc ký hiÖu nh»m lµm c«ng chóng t­ëng nã ®­îc s¶n xuÊt t¹i Mü hoÆc t¹i mét n­íc kh¸c víi n¬i nã s¶n xuÊt th× mÆt hµng ®ã sÏ kh«ng ®­îc khai b¸o lµm thñ tôc t¹i bÊt kú mét c¬ quan H¶i quan nµo cña Mü vµ cã thÓ bÞ tÞch thu. Tuy nhiªn, tr­íc khi xö lý cuèi cïng, nÕu ng­êi nhËp khÈu nép ®Ò nghÞ, gi¸m ®èc H¶i quan cã thÓ cho gi¶i to¶ l« hµng víi ®iÒu kiÖn ph¶i thay ®æi hoÆc xo¸ bá ký hiÖu bÞ cÊm vµ ghi l¹i ký hiÖu ®óng c¸ch. Gi¸m ®èc H¶i quan còng cã thÓ cho t¸i xuÊt hoÆc ph¸ huû hµng d­íi sù gi¸m s¸t cña H¶i quan vµ kh«ng ph¶i nép tiÒn cho ChÝnh phñ. + Mét sè hµng ho¸ ®­îc ®iÒu chØnh bëi luËt riªng: VÝ dô tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm dÖt nhËp khÈu vµo Mü sÏ ph¶i ghi ký hiÖu, cã thÎ ghi gi¸, d¸n nh·n hiÖu hoÆc ghi ký m· hiÖu víi c¸c th«ng tin d­íi ®©y, theo yªu cÇu cña LuËt vÒ ®Þnh d¹ng c¸c s¶n phÈm dÖt (trõ khi ®­îc miÔn trõ theo môc 12 cña LuËt): * C¸c tªn ®Æc tr­ng chung vµ tû lÖ % träng l­îng cña c¸c lo¹i sîi trong sîi dÖt víi sè l­îng trªn % träng l­îng c¸c lo¹i sîi chñ yÕu. * Tªn ng­êi s¶n xuÊt hoÆc tªn/ sè ®Þnh d¹ng ®· ®¨ng ký víi Uû ban Th­¬ng m¹i Liªn bang. HoÆc cã thÓ sö dông nh·n hiÖu th­¬ng m¹i ®· ®¨ng ký víi V¨n phßng cÊp b»ng s¸ng chÕ Mü, nÕu ng­êi chñ së nh·n hiÖu Th­¬ng m¹i cung cÊp mét b¶n sao cña b¶n ®¨ng ký cho Uû ban Th­¬ng m¹i Liªn bang. Tªn n­íc xuÊt xø C¸c mÆt hµng mang nh·n hiÖu th­¬ng m¹i gi¶, nh÷ng nh·n hiÖu sao chÐp gi¶ m¹o mét nh·n hiÖu th­¬ng m¹i ®· ®¨ng ký cña C«ng ty Mü hoÆc n­íc ngoµi bÞ cÊm nhËp khÈu. ViÖc nhËp khÈu hµng mang nh·n ®óng hiÖu th­¬ng m¹i ®· ®¨ng ký víi H¶i quan thuéc së h÷u cña mét c«ng d©n hay mét C«ng ty Mü mµ kh«ng ®­îc phÐp cña chñ së h÷u lµ tr¸i phÐp. Theo luËt vÒ ®¬n gi¶n ho¸ vµ c¶i c¸ch H¶i quan 1978, mét nh·n hiÖu th­¬ng m¹i gi¶ m¹o lµ mét nh·n hiÖu gièng y hÖt, hoÆc rÊt khã ph©n biÖt víi mét nh·n hiÖu th­¬ng m¹i ®· ®¨ng ký. Nh÷ng hµng vi ph¹m sÏ bÞ b¾t gi÷, tÞch thu råi göi tÆng hoÆc ®em b¸n. PhÇn 602 (a), “LuËt söa ®æi vÒ b¶n quyÒn nh·n hiÖu 1976” quy ®Þnh viÖc nhËp khÈu vµo Mü sao chÐp nh÷ng t¸c phÈm hoÆc c«ng tr×nh mµ kh«ng ®­îc phÐp cña chñ b¶n quyÒn lµ tr¸i phÐp. Hµng ho¸ sÏ bÞ tÞch thu hoÆc sung c«ng, tiªu huû, göi tr¶ l¹i n­íc xuÊt khÈu nÕu kh«ng cã biÓu hiÖn cè ý vi ph¹m. Ghi ho¸ ®¬n §i ®«i víi nh÷ng quy ®Þnh nhËp khÈu hµng ho¸, Mü còng ¸p dông chÕ ®é h¹n ng¹ch ®Ó kiÓm so¸t nhËp khÈu do Côc H¶i quan qu¶n lý. Cã 2 lo¹i h¹n ng¹ch: H¹n ng¹ch thuÕ quan (HNTQ) vµ h¹n ng¹ch tuyÖt ®èi (HNT§). H¹n ng¹ch thuÕ quan quy ®Þnh sè l­îng ®èi víi lo¹i hµng nµo ®ã ®­îc nhËp khÈu vµo Mü ®­îc h­ëng møc thuÕ gi¶m trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, nÕu v­ît sÏ bÞ ®¸nh thuÕ cao. H¹n ng¹ch tuyÖt ®èi lµ h¹n ng¹ch vÒ sè l­îng cho mét chñng lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã ®­îc nhËp khÈu vµo Mü trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, nÕu v­ît qu¸ sÏ kh«ng ®­îc nhËp khÈu. Cã h¹n ng¹ch tuyÖt ®èi mang tÝnh toµn cÇu, cã h¹n ng¹ch tuyÖt ®èi chØ ¸p dông cho tõng n­íc riªng biÖt. Mét sè mÆt hµng chÞu h¹n ng¹ch: + HNTQ: S÷a vµ kem c¸c lo¹i, cam, quýt, «liu, xir«, ®­êng, mËt wiskroom chÕ toµn bé hoÆc mét phÇn tõ th©n c©y ng«. + HNT§: Thøc ¨n gia sóc, s¶n phÈm thay thÕ b¬, s¶n phÈm cã chøa 45% b¬ bÐo trë lªn, pho m¸t lµm tõ s÷a chua diÖt khuÈn, s«c«la cã chøa 5,5% träng l­îng lµ b¬ bÐo, cån ªtylen vµ hçn hîp cña nã dïng lµm nhiªn liÖu. Ngoµi ra Côc H¶i quan Mü cßn kiÓm so¸t nhËp khÈu víi: B«ng, len, sîi nh©n t¹o, hµng pha t¬ lôa, hµng lµm tõ sîi thiªn nhiªn ®­îc s¶n xuÊt t¹i mét sè n­íc theo quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh hµng dÖt Mü ký víi c¸c n­íc. §iÒu kiÖn giao hµng Mü kh«ng dïng Incoterms mµ sö dông Foreign Trade Term Definitions víi nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc kh¸c biÖt (ch¼ng h¹n nh­ FOB Mü rÊt kh¸c víi FOB theo Incoterms). Chuyªn chë hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn ®­îc ®iÒu chØnh luËt quèc gia nh­ “LuËt chuyªn chë hµng ho¸ b»ng ®­êng biÓn 1936” (Carriage of Goods by Sea Act 1936). Sau ®©y lµ quy ®Þnh ®Æc biÖt cÇn l­u t©m ®èi víi mét sè hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña VN sang thÞ tr­êng Mü. Hµng dÖt C¸c s¶n phÈm dÖt nhËp khÈu vµo Mü ph¶i ghi râ tem, m¸c quy ®Þnh, c¸c thµnh phÇn sîi ®­îc sö dông cã tû träng trªn 5% s¶n phÈm ph¶i ghi râ tªn, c¸c lo¹i nhá h¬n 5% ph¶i ghi lµ “c¸c lo¹i sîi kh¸c”. Ph¶i ghi tªn h·ng s¶n xuÊt, sæ ®¨ng ký do Federal Trade Commission (FTC) cña Mü cÊp. Pho m¸t, s÷a vµ c¸c s¶n phÈm tõ s÷a MÆt hµng nµy ph¶i tu©n theo yªu cÇu cña C¬ quan qu¶n lý thùc phÈm vµ D­îc phÈm (FDA) vµ cña Bé n«ng nghiÖp Mü, vµ hÇu hÕt ph¶i xin giÊy phÐp nhËp khÈu vµ quota cña Vô qu¶n lý ®èi ngo¹i (FAS) thuéc Bé n«ng nghiÖp Mü. NhËp khÈu s÷a vµ kem ph¶i theo c¸c ®iÒu luËt vÒ thùc phÈm, vµ ®iÒu luËt vÒ nhËp khÈu söa. C¸c s¶n phÈm nµy chØ ®­îc nhËp khÈu bëi nh÷ng ng­êi cã giÊy phÐp nhËp khÈu cÊp bëi: Bé y tÕ, FDA, Trung t©m an toµn thùc phÈm vµ dinh d­ìng, V¨n phßng nh·n hiÖu thùc phÈm vµ Bé n«ng nghiÖp Mü cÊp. ThÞt vµ c¸c s¶n phÈm thÞt ThÞt vµ c¸c s¶n phÈm thÞt nhËp khÈu vµo Mü ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh cña Bé n«ng nghiÖp Mü vµ ph¶i qua gi¸m ®Þnh cña C¬ quan gi¸m ®Þnh Y tÕ vÒ ®éng vËt, thùc vËt (APHIS) vµ cña c¬ quan gi¸m ®Þnh vÒ an toµn thùc phÈm tr­íc khi lµm thñ tôc H¶i quan. C¸c s¶n phÈm thÞt sau khi ®· qua gi¸m ®Þnh cña APHIS cßn ph¶i qua gi¸m ®Þnh cña FDA. §éng vËt sèng §éng vËt sèng khi nhËp khÈu ph¶i ®¸p øng c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kiÓm dÞch vµ gi¸m ®Þnh cña APHIS” ngoµi ra cßn ph¶i kÌm theo giÊy chøng nhËn vÒ søc khoÎ cña chóng vµ chØ ®­îc ®­a vµo Mü qua mét sè c¶ng nhÊt ®Þnh. Gia cÇm vµ c¸c s¶n phÈm gia cÇm Gia cÇm sèng, l¹nh ®«ng, ®ãng hép, trøng vµ c¸c s¶n phÈm tõ trøng khi nhËp khÈu vµo Mü ph¶i theo quy ®Þnh cña APHIS vµ cña c¬ quan gi¸m ®Þnh an toµn thùc phÈm thuéc USDA. C©y vµ s¶n phÈm tõ tr¸i c©y C©y vµ c¸c s¶n phÈm tõ tr¸i c©y ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh cña Bé n«ng nghiÖp, cã thÓ bÞ h¹n chÕ hoÆc cÊm. C¸c s¶n phÈm nµy bao gåm c¶ tr¸i c©y, rau, c©y trång, rÔ c©y, h¹t, sîi tõ c©y kÓ c¶ b«ng vµ c¸c c©y lµm chæi, hoa ®· c¾t, mét sè lo¹i ngò cèc, gç c©y, gç sÎ, ®Òu cÇn cã giÊy phÐp nhËp khÈu. Hoa qu¶, rau vµ h¹t c¸c lo¹i Khi nhËp khÈu vµo Mü ph¶i ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu vÒ chñng lo¹i, kÝch cì, chÊt l­îng, ®é chÝn. C¸c mÆt hµng nµy ph¶i qua C¬ quan gi¸m ®Þnh an toµn thùc phÈm thuéc USDA ®Ó cã x¸c nhËn lµ phï häp víi c¸c tiªu chuÈn nhËp khÈu. §å ®iÖn gia dông Khi nhËp khÈu vµo Mü ph¶i ghi trªn nh·n m¸c c¸c tiªu chuÈn vÒ ®iÖn, chØ tiªu vÒ tiªu thô ®iÖn theo quy ®Þnh cña Bé n¨ng l­îng. Héi ®ång Th­¬ng m¹i Liªn bang, cô thÓ lµ ®èi víi tñ l¹nh, tñ cÊp ®«ng, m¸y röa b¸t, m¸y sÊy quÇn ¸o, thiÕt bÞ ®un n­íc, thiÕt bÞ lß s­ëi, ®iÒu hoµ kh«ng khÝ, lß n­íng, m¸y hót bôi, m¸y hót Èm. Thùc phÈm, thuèc ch÷a bÖnh, mü phÈm vµ trang thiÕt bÞ y tÕ Thuèc ch÷a bÖnh, mü phÈm, trang thiÕt bÞ y tÕ khi nhËp khÈu vµo Mü ph¶i theo c¸c quy ®Þnh cña Federal Drug and Cosmetic Act. Theo ®ã, nh÷ng mÆt hµng kÐm chÊt l­îng hoÆc kh«ng ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn cho ng­êi sö dông sÏ bÞ cÊm nhËp khÈu hoÆc ph¶i huû hoÆc ®­a vÒ n­íc xuÊt xø. NhiÒu mÆt hµng thùc phÈm nh­ b¸nh kÑo, s¶n phÈm s÷a, thÞt, trøng, tr¸i c©y, rau cßn ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh nh­ ®· nªu trªn. H¶i s¶n khi nhËp khÈu vµo Mü ph¶i tu©n theo c¸c quy ®Þnh cña National Fisheries Service thuéc Côc qu¶n lý M«i tr­êng kh«ng gian vµ biÓn vµ Bé th­¬ng m¹i Mü. LuËt thuÕ bï gi¸ (CVD) Quy ®Þnh mét kho¶n båi th­êng d­íi d¹ng thuÕ NK phô thu ®Ó bï vµo phÇn trÞ gi¸ cña s¶n phÈm n­íc ngoµi mµ viÖc b¸n s¶n phÈm ®ã ë Mü g©y thiÖt h¹i cho c¸c nhµ s¶n xuÊt nh÷ng hµng ho¸ t­¬ng tù cña Mü. Trong hÇu hÕt c¸c tr­êng hîp, phÇn trÞ gi¸ ph¶i bï l¹i cã thÓ do ChÝnh phñ n­íc ngoµi trùc tiÕp tr¶. Cã h×nh thøc trÞ gi¸ gi¸n tiÕp ®­îc ¸p dông sau khi ®iÒu tra ph¸t hiÖn theo luËt thuÕ bï gi¸. ViÖc ®iÒu tra nµy ®­îc ®iÒu tra khi cã ®¬n khiÕu n¹i cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc Mü tr×nh lªn Bé Th­¬ng m¹i n­íc nµy vµ Uû ban Th­¬ng m¹i quèc tÕ. LuËt chèng ph¸ gi¸ §­îc sö dông réng r·i h¬n luËt CVD. LuËt nµy ®­îc ¸p dông víi hµng nhËp khÈu khi x¸c ®Þnh ®­îc hµng ho¸ n­íc ngoµi ®· b¸n ph¸ gi¸ hoÆc thÊp h¬n gi¸ trÞ th«ng th­êng t¹i thÞ tr­êng Mü. Còng gièng nh­ CVD, c¸c thñ tôc chèng ph¸ gi¸ ®­îc tiÕn hµnh khi cã khiÕu n¹i cña mét ngµnh s¶n xuÊt Mü. Cã nh÷ng ®iÒu kho¶n cña LuËt nµy gäi lµ ®iÒu kho¶n “®iÒu chØnh nhËp khÈu” quy ®Þnh “nh÷ng tr­êng hîp khÈn cÊp” cho phÐp ng­êi khiÕu n¹i cã thÓ yªu cÇu mét hµnh ®éng khÈn cÊp ng¨n chÆn lµn sãng NK ®ang ®e do¹ nÒn s¶n xuÊt trong n­íc. §ã lµ khi mét s¶n phÈm NK vµo Mü víi sè l­îng lín g©y thiÖt h¹i nghiªm träng hoÆc ®e do¹ g©y thiÖt h¹i nghiªm träng ®èi víi ngµnh s¶n xuÊt ®ã trong n­íc cña Mü. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®­îc ¸p dông trong “tr­êng hîp khÈn cÊp” lµ c¾t gi¶m NK t¹m thêi. ViÖc c¾t gi¶m cã thÓ kÐo dµi tíi vµi n¨m. Trong thêi gian c¾t gi¶m NK, ngµnh s¶n xuÊt ®­îc h­ëng lîi ph¶i ®Ö tr×nh b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn cña ngµnh lªn Uû ban Th­¬ng m¹i quèc tÕ vµ lªn Quèc héi Mü. Ngµnh ®­îc h­ëng lîi cã thÓ yªu cÇu gia h¹n viÖc c¾t gi¶m NK t¹m thêi. Nh­ vËy, nh÷ng quy ®Þnh ngÆt nghÌo cña Mü vÒ hµng nhËp khÈu lµ hµng rµo phi thuÕ quan mµ hµng ViÖt Nam kh«ng dÔ v­ît qua, thªm n÷a hµng VN xuÊt khÈu sang Mü l¹i n»m trong danh môc xuÊt khÈu cña hµng ASEAN, nªn sù c¹nh tranh lµ hÕt søc gay g¾t ngay c¶ khi VN ®­îc h­ëng MFN vµ GSP cña Mü. (xem b¶ng 8). HiÖn nay, mét sè mÆt hµng cña VN cã chÊt l­îng kÐm h¬n nh­ng gi¸ c¶ l¹i cao h¬n c¸c n­íc ASEAN kh¸c, vÝ dô hµng dÖt may VN cã gi¸ cao h¬n tõ 15% ®Õn 20% so víi hµng dÖt may cña c¸c n­íc ASEAN kh¸c. ChÝnh v× vËy viÖc h¹ gi¸ thµnh còng lµ mét th¸ch thøc ®èi víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña VN. §©y chÝnh lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cho søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ VN. 2. VÊn ®Ò gian lËn th­¬ng m¹i §©y còng lµ mét trong nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi VN sau khi ®­îc h­ëng NTR. Khi ®ã nÕu ®­îc Mü ¸p dông GSP ®èi víi hµng ho¸ VN xuÊt khÈu sang Mü th× sÏ x¶y ra t×nh tr¹ng hµng ho¸ mét sè n­íc m¹o danh lµ hµng ho¸ cña VN ®Ó ®­îc h­ëng ­u ®·i. Trong khi gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña c¸c n­íc nµy thÊp h¬n nhiÒu, cã khi chØ b»ng mét nöa so víi VN, l¹i ®­îc h­ëng thuÕ suÊt ­u ®·i (th«ng th­êng d­íi 5%), th× hµng cña n­íc nµy sÏ ®¸nh bËt hµng VN ra khái thÞ tr­êng Mü. §Ó chèng gian lËn th­¬ng m¹i, c¶ hai bªn ph¶i t×m ra c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh­ EU vµ VN ®· tõng lµm ®Ó h×nh thµnh c¬ chÕ kiÓm tra kÐp ®èi víi mÆt hµng giµy dÐp trªn c¬ së giÊy chøng nhËn xuÊt xø. 3. C«ng t¸c xóc tiÕn thu¬ng m¹i cßn nhiÒu h¹n chÕ. Bªn c¹nh nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc mµ c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®em l¹i cho VN . VÊn ®Ò khã kh¨n nhÊt hiÖn nay vÉn lµ viÖc cung cÊp th«ng tin ch­a ®Çy ®ñ, cËp nhËt, ch­a hç trî c¸c doanh nghiÖp tiÕp cËn thÞ tr­êng n­ícngoµi nãi chung vµ thÞ tr­êng Mü nãi riªng. Do ch­a hiÓu ®Çy ®ñ, cô thÓ vÒ mét ngµnh nµo hoÆc mét doanh nghiÖp cô thÓ nµo vµ nhu cÇu cña doanh nghiÖp nªn th«ng tin hç trî cßn chung chung, ch­a cô thÓ vµ kÞp thêi. Trong khi doanh nghiÖp rÊt cÇn th«ng tin cô thÓ vÒ thÞ tr­êng mÆt hµng... Do tr×nh ®é cña nh©n viªn h¹n chÕ, viÖc tiÕp cËn vµ xö lý th«ng tin cßn yÕu nªn nhiÒu khi ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn kh«ng nh»m ®óng ®èi t­îng, lÜnh vùc kinh doanh lµm cho hiÖu qu¶ thÊp. Do kh«ng ®­îc hç trî vÒ mÆt kinh tÕ nªn ®a sè c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c “lÊy thu bï chi”, do vËy hä h­íng vµo lîi nhuËn h¬n lµ vµo lîi Ých quèc gia, lîi Ých cña c¸c doanh nghiÖp. Muèn lµm ¨n víi Mü, chóng ta ph¶i cã hÖ thèng th«ng tin hiÖn ®¹i, trong ®ã ph­¬ng tiÖn h÷u Ých nhÊt lµ Internet. Tuy nhiªn gi¸ truy cËp cña ta lµ kh¸ cao (o,5-1 USD/giê) trong khi ë Mü lµ 1 USD/ngµy). V× vËy Nhµ n­íc cÇn tÝnh ®Õn lîi Ých cña toµn x· héi chø kh«ng nªn v× lîi Ých cña mét sè ngµnh mµ mÊt ®i lîi thÕ cã tÝnh toµn cÇu nµy. Ch­¬ng III:c¸c gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ viÖt nam sang mü c¸c gi¶i ph¸p tõ phÝa nhµ n­íc c¸c biÖn ph¸p t¨ng c­êng xuÊt khÈu c¸c ngµnh hµng chñ lùc: §Ó h­ëng lîi trùc tiÕp tõ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ta cÇn chó ý tíi c¸c mÆt hµng mµ VN cã lîi thÕ(xen b¶ng 11) B¶ng 11: ChØ sè lîi thÕ so s¸nh(so víi thÕ giíi) trong ngµnh c¸c c«ng nghiÖp nhÑ cña ASEAN Ngµnh m· ViÖt nam Xingapo Th¸i lan Mailaixia In®«nªxia Philippin Dông cô thÓ thao(831 6,74 0,16 3,11 0,22 0,57 1,75 QuÇn ¸o(841) 3,94 0,00 3,02 0,99 2,42 1,93 Giµy (851) 7,60 0,11 3,78 0,21 5,18 1,39 Nguån: Lª Quèc Ph­¬ng “NguyÔn §øc Thä” T .Bandara(1966) Cô thÓ, mét sè gi¶i ph¸p ®èi víi mét sè ngµnh hµng chñ lùc nh­ sau: §èi víi ngµng dÖt may: L»m ¨n víi thÞ tr­êng Mü ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp dÖt may VN ph¶i tiÕp cËn víi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu FOB. V× lÏ, hµng dÖt may bÞ rµng buéc bëi ®iÒu kiÖn xuÊt xø vµ tû lÖ néi ®Þa ho¸ trªn s¶n phÈm khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy. Vi vËy, trong thêi gian tíi, ngµnh dÖt may cÇn tÝch cùc t×m kiÕm thÞ tr­êng b¸n thµnh phÈm FOB vµ ®Æc biÖt l­u ý ®Õn c¸c hµng ho¸ víi chÊt l­îng b×nh d©n, gi¸ rÎ. §©y lµ c¬ héi x©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü. ®Õn n¨m 2005, theo hiÖp ®Þnh vÒ vÒ hµng dÖt may ATC, h¹n ng¹ch hµng dÖt may sÏ ®­îc b·i bá. Tuy nhiªn, trong ch­¬ng mét ®iÒu mét môc bèn l¹i quy ®Þnh: C¸c quy ®Þnh t¹i môc 1.F cña ®iÒu nµy kh«ng ®­îc ¸p dông ®èi víi th­¬ng m¹i hµng dÖt. Tøc lµ Mü vÉn ¸p dông h¹n ng¹ch hµng viÖt nam nhËp khÈu vµo Mü. §iÒu nµy nghÜa lµ mét mÆt hµng dÖt may cña ta ph¶i tù c¹nh chanh víi c¸c n­íc kh¸c, m¹t kh¸c hµng dÖt may cña ta vÉn bÞ h¹n chÕ. V× vËy, nÕu kh«ng cã sù ®iÒu chØnh theo h­íng n©ng cao chÊt l­îng, hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh th× viÖc mÊt thÞ tr­êng, ®¬n hµng, mÊt viÖc lµm lµ rÊt cã kh¶ n¨ng x¶y ra. Tr­íc th¸ch thøc ®ã, ngµnh dÖt may cÇn tËp trung gi¶i quyÕt bèn vÊn ®Ò lín sau ®©y: Mét lµ, x©y dùng ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn cho toµn ngµnh tõ nay ®Õn n¨m 2010; trong ®ã tËp trung ®Çu t­ cho ngµnh dÖt d­íi d¹ng c¸c côm c«ng nghiÖp nh»m t¹o ra nguån nguyªn phô liÖu chÊt l­îng cao cung cÊp cho ngµnh may xuÊt khÈu. Hai lµ, kÕt hîp ®Çu t­ chiÒu s©u ®èi víi c¸c doanh nghiÖp hiÖn cã víi ch­¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸, s¾p xÕp c¸c doanh nghiÖp dÖt may nh»m tõng b­íc h×nh thµnh doanh nghiÖp võa vµ nhá víi c«ng nghÖ chuyªn s©u, phï hîp víi tr×nh ®é qu¶n lý hiÖn nay. Ba lµ, ®èi víi nghµnh may, do ®Æc thï vèn ®Çu t­ thÊp, c«ng nghÖ vµ lao ®éng kh«ng qu¸ phøc t¹p nªn cã thÓ ph¸t triªn réng kh¾p c¸ vïng n«mg th«n, vïng s©u, vïng xa trªn c¬ së cñng cè bèn tung t©m lµm hµng chÊt l­îng cao, ®ã lµ Hµ Néi, H¶i Phßng, §µ N½ng, T.p Hå ChÝ Minh. Bèn lµ, ®æi míi hÖ thèng qu¶n lý, ph­¬ng thøc lµm viÖc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c th­¬ng vô víi doanh nghiÖp Mü trªn c¬ së ®óng thêi h¹n giao hµng va æn ®Þnh vÒ sè l­îng, chÊt l­îng s¶n thÈm. §èi víi hµng giµy giÐp: HiÖn nay, ngµnh da giµy VN ®ang ®øng tr­íc th¸ch thøc lín, ®ã lµ sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c n­íc xuÊt khÈu giµy; trong ®ã ®¸ng chó ý lµ Trung Quèc. Tr×nh ®é kÜ thuËt, qu¶n ly s¶n xuÊt ch­a cao, chi thÝ lín lµm cho gi¸ thµnh cao, ®iÒu nµy lµ bÊt lîi khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng coi träng gi¸ c¶ nh­ Mü. PhÇn lín ta cßn phô thuéc vµo c¸c ®èi t¸c gia c«ng nªn viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng Mü ch­a chñ ®éng. NÕu c¸c doanh nghiÖp giµy da kh«ng nhanh cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ chiÒu s©u, c¶i tiÕn mÉu m·, x©y dùng c«ng nghÖ khu«n ®óc cho riªng m×nh th× e r»ng khã x©m nhËp thÞ tr­êng Mü khã tÝnh nh­ng cã triÓn väng nµy. V× vËy, vÒ l©u dµi, ®èi víi s¶n xuÊt trong n­íc cÇn ®Èy m¹nh viÖc chuyÓn dÇn tõ nhËn gia c«ng sang chñ ®éng mua nguyªn liÖu trong n­íc ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. Nhµ n­íc cµn ®Çu t­ x©y dùng mét Khu C«ng NghiÖp liªn hoµn vÒ thùc thÈm vµ da giµy ®Ó hç trî nhau vµ t¹o hiÖu qu¶ kinh tÕ tèi ­u, bao gåm: Nhµ m¸y giÕt mæ, chÕ biÕn thøc ¨n s½n, chÕ biÕn ®å hép, thuéc da, chÕ biÕn s¶n phÈm da vµ thiÕ kÕ mÉu mèt. Liªn doanh víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi nh­ng yªu cÇu hä ph¶i tõng b­íc chuyÓn giao c«ng nghÖ.... Tæng c«ng ty Da giµy ViÖt nam ®· thµnh lËp vµ ho¹t ®éng mét thêi gian; bëi vËy, cÇn ®óc rót kinh nghiÖm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®Ò ra ph­¬ng h­íng kinh doanh trong thêi gian tíi. Tæng c«ng ty Da giµy ®· vµ ®ang ®µu t­ x©y dùng míi tõ 2 ®Õn 3nhµ m¸y s¶n xuÊt mò giµy phôc vô s¶n xuÊt dÇy xuÊt khÈu. C¸c tr­êng hîp ®Çu t­ më réng ngµnh dµy nªn ®­îc ­u ®·i . §èi víi hµng thuû s¶n: C¸c mÆt hµng thuû s¶n ngoµi viÖc ph¶i qua kh©u kiÓm tra chÊt l­îng rÊt chÆt chÏ cña c¬ quan kiÓm so¸t chÊt l­îng thùc phÈm vµ d­îc phÈm Mü(FDA) . Riªng ®èi víi hµng thuû s¶n,Mü chØ ¸p dông tiªu chuÈn kتm so¸t HACCP(ch­¬ng tr×nh kiÓm so¸t vÖ sinh an toµn cña riªng n­íc nµy)chø kh«ng chÊp nhËn bÊt cø mét tiªu chuÈn nµo kh¸c , kÓ c¶ tiªu chuÈn kiÓm tra chÊt l­îng ®­îc coi lµ kh¾t khe cña liªn minh Ch©u ¢u(EU).ChÝnh v× vËy,hiÖn chØ cã 25 doanh nghiÖp ViÖt nam x©y dùng ®­îc tiªu chuÈn chÕ biÕn thuû,h¶i s¶n theo ch­¬ng tr×nh HACCP cã thÓ xuÊt sang Mü,trong khi ®ã cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp kh¸c mÆc dï ®· ®­îc EU ®­a vµo danh s¸ch nhãm 1(®­îc xuÊt khÈu thuû,h¶i s¶n sang toµn bé 15 n­íc EU mµ kh«ng cÇn kiÓm tra)nh­ng vÉn kh«ng ®­îc thÞ tr­êng Mü chÊp nhËn.Ngay c¶ khi ®Æt ch©n sang thÞ tr­êng Mü,hµng ViÖt nam vÉn ph¶i c¹nh tranh gay g¾t víi s¶n phÈm cña c¸c n­íc kh¸c nh­ Th¸i Lan vµ c¸c n­íc ASEAN cã mÆt trªn thÞ tr­êng nµy.Cã thÓ nãi r»ng , chÊt l­îng hµng thuû,h¶i s¶n ViÖt nam hoµn toµn kh«ng thua kÐm c¸c n­íc kh¸c , song do ph¶i chÞu thuÕ ®Çu vµo cao(20%- 40%)nªn gi¸ thµnh bÞ ®éi lªn qu¸ cao khiÕn søc c¹nh tranh hµng ViÖt nam gi¶m ®¸ng kÓ.V× vËy,c¸c doanh nghiÖp VN ph¶i x©y dùng cho ®­îc hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt l­îng theo HACCP ®ång thêi t×m ra nh÷ng s¶n phÈm võa cã lîi thÕ so s¸nh víi c¸c n­íc kh¸c vµ l¹i phï hîp víi thÞ hiÕu cña d©n Mü. Ngµnh thuû s¶n ph¶i sím ®i ®Çu trong viÖc x©y dùng vµ ¸p dông c¸c hÖ thèng míi vÒ qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm.(hÖ thèng ISO).Tõ n¨m 1991,thuû s¶n VN ®· tiÕp cËn víi hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng cña Mü ®èi víi hµng thuû s¶n vµ coi ®©y lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thuû s¶n sang thÞ tr­êng Mü.Cô thÓ,Bé Thuû S¶n ®· cã quy ®Þnh lµ tõ ngµy 1/1/2000,tÊt c¶ c¸c c¬ quan chÕ biÕn thuû s¶n trong n­íc ph¶i b¾t buéc ¸p dông tiªu chuÈn nµy. Ngoµi c¸c mÆt hµng truyÒn thèng nh­ ®· nªu trªn,kh¶ n¨ng xuÊt khÈu phÇn mÒm m¸y tÝnh hay nh÷ng phÇn mÒm cho th­¬ng m¹i ®iÖn tö còng lµ mÆt hµng cã nhiÒu triÓn väng mµ ta víi Mü cã nhiÒu t­¬ng ®ång phï hîp víi lîi Ých cña c¶ hai bªn.Nhµ n­íc còng cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty VN sang t×m hiÓu thÞ tr­êng Mü trªn lÜnh vùc nµy. 2.c¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng : Trong quan hÖ lµm ¨n víi Mü th× hÖ thèng ng©n hµng ®ãng vai trß quan träng,nã cã thÓ lµm c¸c c«ng viÖc nh­:Cho vay ngo¹i tÖ,x¸c nhËn L/C,®iÒu tra kh¸ch hµng vµ trong ph­¬ng thøc thanh to¸n b»ng L/C th× vai trß cña ng©n hµng lµ kh«ng thÓ thiÕu. §èi víi hÖ thèng ng©n hµng VN,chóng ta cÇn hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng, tõng b­íc n©ng dÇn tû lÖ tÝn dông so víi GDP lªn ngang b»ng víi c¸c n­íc trong khu vùc(tû lÖ nµy cña VN lµ h¬n 30%,c¸c n­íc lµ 50%).H¹ thÊp chØ tiªu vÒ chi phÝ nghiÖp vô trªn tµi s¶n cã xuèng t­¬ng ®­¬ng møc b×nh qu©n cña khu vùc(tû lÖ nµy cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i VN lµ 9%trong khi cña c¸c n­íc trong khu vùc lµ 2,5-3%). C¸c ng©n hµng VN còng cÇn ph¶i cã c¬ cÊu l¹i,t¨ng c­êng tiÒm lùc tµi chÝnh,kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ søc ®Ò kh¸ng cña ng©n hµng tr­íc nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. 3.t¨ng c­êng qu¶n lý nhµ n­íc vÒ xóc tiÕn th­¬ng m¹i: §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü th× vai trß hç trî cña nhµ n­íc lµ kh«ng thÓ thiÕu,®Æc biÖt lµ c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i.ViÖc nµy cÇn ph¶i lµm v× lîi Ých chung cña doanh nghiÖp chø kh«ng ph¶i v× môc tiªu lîi nhuËn cô thÓ , gåm c¸c gi¶i ph¸p sau: * §­a vµo c¸c Website nh÷ng th«ng tin cã gi¸ trÞ th­¬ng m¹i ®Ó qu¶ng c¸o cho c¸c doanh nghiÖp vµ hµng ho¸ VN xuÊt khÈu sang Mü * Tæ chøc héi chî triÓn l·m theo nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp VN vµ Mü muèn th©m nhËp thÞ tr­êng cña nhau vµ chuÈn bÞ c¸c ph­¬ng ¸n lµm ¨n l©u dµi sau khi cã MFN. * Tæ chøc m¹ng l­íi du lÞch VN-Mü ®Ó phôc vô nhu cÇu cña giíi kinh doanh vµ cña du kh¸ch,trong ®ã cã tæ chøc c¸c chuyÕn ®i kh¶o s¸t thÞ tr­êng cho c¸c doanh nghiÖp. * Thµnh lËp quü xóc tiÕn th­¬ng m¹i do c¶ nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp cïng ®ãng gãp . Quü nµy lËp tµi kho¶n riªng kh«ng n»m trong ng©n s¸ch Bé tµi chÝnh,chuyªn phôc vô xóc tiÕn th­¬ng m¹i. * LËp mét sè trung t©m th­¬ng m¹i t¹i mét sè thµnh phè lín nh­ NewYork , Los Angeles , San Francisco , Chicago ... §Ó t¹o cÇu nèi vµ gi¶m chi phÝ giao dÞch cho c¸c c«ng ty VN.C¸c trung t©m nµy cã thÓ do Nhµ n­íc b¶o trî hoÆc kÕt hîp víi c¸c c«ng ty Mü vµ ViÖt KiÒu,hoÆc kÕt hîp gi÷a mét sè doanh nghiÖp m¹nh trong n­íc sang më c¸c phßng tr­ng bµy,giao dÞch giíi thiÖu vµ ký hîp ®ång. * VÒ vai trß cña §¹i diÖn th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi , hä lµ ®Çu mèi quan träng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¬ së xuÊt khÈu tiÕp cËn víi nh÷ng th«ng tin th­¬ng m¹i.VN cÇn t¨ng c­êng hÖ thèng ®ã.ViÖc bè trÝ ®éi ngò tuú viªn th­¬ng m¹i lµ mét h×nh thøc ®Çu t­ tèn kÐm nh­ng kh«ng thÓ kh«ng cã vµ chóng ta cÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­ cho c¸c Ban §¹i DiÖn th­¬ng m¹i cña m×nh ë n­íc ngoµi . 4. thµnh lËp quü hç trî xuÊt khÈu(HTXK): Môc tiªu chÝnh cña quü HTXK lµ trî gióp c¸c doanh nghiÖp cã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu nh­ng kh«ng cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn nguån vèn cña ng©n hµng do kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp.Quü HTXK sÏ ®øng ra b¶o l·nh c¸c kho¶n vay , cung cÊp c¸c kho¶n tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ®Ó c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ ®¶m b¶o vèn l­u ®éng. II.gi¶i ph¸p tõ phÝa doanh nghiÖp: 1. gi¶i ph¸p vÒ vèn : Thùc tiÔn cho thÊy Mü th­êng kh«ng ®Æt hµng ®¬n lÎ,mµ mét ®¬n ®Æt hµng cña Mü cã thÓ lªn tíi hµng tr¨m triÖu s¶n phÈm mµ thêi gian cung øng l¹i nhanh.Do vËy ®Ó ®¸p øng ®­îc thÞ tr­êng Mü th× doanh nghiÖp ph¶i cã n¨ng lùc s¶n xuÊt lín,nh­ng trªn thùc tÕ hiÖn nay quy m« sd¶n xu¸t cña c¸c doanh nghiÖp VN cßn qu¸ nhá,s¶n xuÊt cßn ph©n t¸n theo vïng vµ s¶n xuÊt thñ c«ng lµ chÝnh nªn gi¸ thµnh cßn cao,chÊt l­îng cßn ch­a ®ång ®Òu vµ søc c¹nh tranh kÐm. §Ó cã n¨ng lùc s¶n xuÊt lín th× ph¶i cã vèn,®iÒu nµy cã thÓ thùc hiÖn ®­îc th«ng qua viÖc thµnh lËp c¸c tËp ®oµn c«ng ty lín hoÆc liªn kÕt c¸c c«ng ty nhá l¹i.MÆt kh¸c cã thÓ dùa vµo vèn cña c¸c ng©n hµng trong vµ ngoµi n­íc,c¸c tæ chøc tµi chÝnh,c¸c nguån viÖn trî,c¸c kho¶n vay ng¾n,trung vµ dµi h¹n,c¸c nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi hoÆc tiÕp cËn thÞ tr­êng chøng kho¸n.Kinh doanh cµng ph¸t triÓn sÏ tÝch luü ®­îc nhiÒu vèn t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp t¨ng ®Çu t­ chiÒu s©u,më réng s¶n xuÊt kinh doanh. 2. n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ : *Mét trong nh÷ng ®iÓm yÕu c¶u hµng ho¸ VN hiÖn nay lµ hµm l­îng chÕ biÕn thÊp , ch¼ng h¹n nh­ hµng n«ng s¶n d­ãi d¹ng th« cña VN hiÖn nay chiÕm 70-80% hµng xuÊt khÈu, trong khi ®ã tû lÖ nµy ë c¸c n­íc ASEAN lµ 50%.ChÝnh v× vËy, ®Èy m¹nh ®Çu t­ vµo c«ng nghÖ chÕ biÕn lµ yªu cÇu cÊp thiÕt hiÖn nay,nã ch¼ng nh÷ng lµm gi¸ trÞ gia t¨ng,thuËn tiÖn vËn chuyÓn ®­êng xa ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch hµng mµ cßn gãp phÇn t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh víi hµng nhËp khÈu vµo Mü vèn ®a phÇn ®­îc chÕ biÕn tèt. *Mü lµ mét thÞ tr­êng réng lín nh­ng cã vÞ thÕ ®¹i lý xa h¬n VN,do vËy muèn ®­a hµng VN vµo Mü,®Æc biÖt lµ hµng n«ng ,thuû s¶n th× cÇn ®Çu t­ vµo c«ng t¸c b¶o qu¶n vµ vËn chuyÓn hµng,ch¼ng h¹n nh­ ; C¸c lo¹i tµu vµ kho l¹nh,container chuyªn dông ...C¸c biÖn ph¸p ®Ó gi¶m c­íc phÝ nh­: s¬ chÕ, x©y dùng c¶ng trung tuyÓn ... Ngoµi ra,nh÷ng biÖn ph¸p nh­: §a d¹ng mÉu m·,c¶i tiÕn bao b× còng kh«ng kÐm phÇn quan träng lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ VN xuÊt khÈu sang Mü. 3. chñ ®éng céng t¸c thi tr­êng,th«ng tin ,tiÕp thÞ: C¸c doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm tæ chøc tiÕp cËn vµ ph©n tÝch, khai th¸c th«ng tin,trùc tiÕp tiÕp xóc víi thÞ tr­êng th«ng qua Héi th¶o khoa häc, héi chî triÓn l·m,®Èy m¹nh tiÕp thÞ ®Ó kÞp thêi n¾m b¾t nhu cÇu cña thÞ tr­êng. ViÖc tham gia c¸c héi chî triÓn l·m, nhÊt lµ ë n­íc ngoµi cã thÓ gÆp khã kh¨n vÒ kinh tÕ do gi¸ thuª gian hµng ®¾t.V× vËy doanh nghiÖp cã thÓ chñ ®éng n¾m b¾t th«ng tin cña Th­¬ng vô VN t¹i n­íc së t¹i hoÆc Côc Xóc tiÕn th­¬ng m¹i thuéc Bé th­¬ng m¹i hoÆc m¹ng Iternet ®Ó tõ ®ã cã thÓ cã ®­îc c¸c th«ng tin cËp nhËt vµ cÇn thiÕt. HiÖn nay xuÊt khÈu hµng ho¸ vµo Mü cã thÓ th«ng qua con ®­êng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c ®¹i lý ë Mü. Lêi khuyªn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp VN lµ nªn sö dông c¸ch thø hai v× xuÊt khÈu trùc tiÕp ®ßi hái doanh nghiÖp cã tiÒm lùc tµi chÝnh m¹nh,cã hiÓu biÕt cÆn kÏ vÒ thÞ tr­êng Mü, h¬n n÷a sÏ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm rÊt lín víi ng­êi tiªu dïng.ViÖc sö dông ®¹i lý sÏ kh¾c phôc ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò trªn nh­ng vÒ l©u vÒ dµi, nÕu ta muèn kiÓm so¸t toµn bé qu¸ tr×nh xuÊt khÈu, thiÕt lËp ®­îc quan hÖ trùc tiÕp víi m¹ng l­íi tiªu thô vµ ng­êi tiªu dïng th× b¾t buéc ph¶i xuÊt khÈu trùc tiÕp. 4. n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý,chuyªn m«n cho ®éi ngò c¸n bé cña c¸c doanh nghiÖp VN: §©y lµ vÊn ®Ò ch¼ng míi mÎ g×.§éi ngò c¸n bé cña ta võa thiÕu l¹i võa yÕu,c¶ vÒ kiÕn thøc,kinh nghiÖm,ngo¹i ng÷. Do vËy khi hîp t¸c víi Mü cÇn chó träng vµo : *§µo t¹o c¸n bé cã ®ñ n¨ng lùc ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch . *§µo t¹o c¸n bé tr×nh ®é ®µm ph¸n quèc tÕ . *§µo t¹o, båi d­ìng, h­íng dÉn c¸n bé n¾m b¾t kÞp thêi c¸c HiÖp ¦íc quèc tÕ, luËt lÖ vµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i Mü, vËn dông chóng vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt, kinh doanh quèc tÕ. *§µo t¹o vÒ ngo¹i ng÷ nhÊt lµ tiÕng Anh ®Ó c¸n bé cã ®ñ kh¶ n¨ng giao dÞch quèc tÕ. Ngoµi ra, doanh nghiÖp cßn ph¶i th­êng xuyªn ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt lµnh nghÒ ®Ó cã thÓ sö dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, gi¸ thµnh h¹ ®Ó cã thÓ c¹nh tranh tèt trªn thÞ tr­êng Mü. Tãm l¹i, ®Ó chuÈn bÞ thùc hiÖn H§TM ViÖt-Mü ®åi hái sù quan t©m cña tÊt c¶ c¸c bªn liªn quan, tõ c¸c Bé, ngµnh cho ®Õn c¸c doanh nghiÖp vµ cµng chÈn bÞ kü cµng bao nhiªu th× ta cµng chñ ®éng bÊy nhiªu trong ®ã nhËn nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc. KÕt luËn HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt – Mü lµ mét kÕt qu¶ kh¸ch quan tÊt yÕu phï hîp víi xu thÕ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ hiÖn nay. §ã lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh ®µm ph¸n l©u dµi vµ kiªn tr× trong qu¸ tr×nh ®ã VN nhËn ®­îc lîi Ých vµ nhËn thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i ¸p dông hÖ thèngd th­¬ng m¹i dùa vµo WTO, Mü nhËn thøc ®­îc lµ VN cÇn cã thêi gian ®Ó ®¸p dông hÖ thèng ®ã. Víi néi dung rÊt ®Çy ®ñ vµ chi tiÕt, H§TM thùc sù lµ mét c«ng cô ®Ó ®iÒu hµnh qu¸ tr×nh kinh doanh gi÷a hai bªn trªn c¬ së luËt ®Þnh quèc tÕ. H§TM cã hiÖu lùc sÏ mang l¹i lîi Ých cho c¶ hai n­íc, nhÊt lµ ®èi víi VN, mét n­íc cã nhiÒu tiÒm n¨ng xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng réng lín nµy mµ mÊy n¨m qua ta kh«ng cã c¬ héi ®Ó thùc hiÖn ®­îc. Tuy nhiªn, lµm thÕ nµo ®Ó th©m nhËp ®­îc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ th× ®ã lÇ c¶ mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p, ®ßi hái sù cè g¾ng tõ c¶ hai phÝa. ChÝnh Phñ vµ c¸c pdoanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng tÝnh to¸n kü l­ìng, cã sù chuÈn bÞ chu ®¸o th× míi thµnh c«ng. Trong thêi gian nµy c¸c doanh nghiÖp VN cÇn cè g¾ng tiÕp tôc t×m hiÓu , chuÈn bÞ thËt kü ®Ó b­íc vµo mét cuéc ®ä søc míi mµ c¸c ®èi thñ nÆng ký h¬n ta nhiÒu c¶ vÒ kinh tÕ lÉn kinh nghiÖm trong xuÊt khÈu hµng ho¸ vµo thÞ tr­êng Mü nh­ Trung Quèc, c¸c n­íc Nam Mü, NICS, ASEAN.