Hiệu quả làm giảm quá nhạy cảm ngà vùng kẽ răng của kem đánh bóng chứa 8% arginine và canxi carbonate sử dụng bằng cọ bông và bàn chải kẽ răng

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013 Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 138 HIỆU QUẢ LÀM GIẢM QUÁ NHẠY CẢM NGÀ VÙNG KẼ RĂNG CỦA KEM ĐÁNH BÓNG CHỨA 8% ARGININE VÀ CANXI CARBONATE SỬ DỤNG BẰNG CỌ BÔNG VÀ BÀN CHẢI KẼ RĂNG Lê Thị Hương Trà*, Nguyễn Thu Thủy* TÓM TẮT Mục tiêu: Nhằm đánh giá hiệu quả lâm sàng của kem đánh bóng chứa 8% arginine và canxi cacbonate trong việc giảm quá cảm ngà răng ngay lập tức sau khi bôi, hai tuần, bốn tuần sau đó đồng thời so sánh hai phương pháp sử dụng sản phẩm này tại vùng kẽ răng: cọ bông và bàn chải kẽ răng. Phương pháp: Nghiên cứu bao gồm các đối tượng có điểm số nhạy cảm với hơi thổi bằng 1, 2 hoặc 3 (theo thang đo của Schiff). Sáu mươi bốn kẽ răng được chia thành hai nhóm để bôi kem đánh bóng có chứa 8% arginine và canxi cacbonate. Sản phẩm thử nghiệm được bôi bằng cách sử dụng cọ bông cho các kẽ răng quá nhạy cảm ở nửa miệng bên này và bàn chải kẽ răng ở nửa miệng bên kia. Sau đó mức độ quá nhạy cảm ngà được đánh giá lại ngay lập tức sau khi bôi, hai và bốn tuần sau đó. Kết quả: Độ nhạy cảm và số lượng kẽ răng nhạy cảm giảm ngay lập tức sau khi điều tra và được duy trì trong thời gian nghiên cứu 28 ngày. Ngay sau khi bôi trực tiếp, vùng kẽ răng quá cảm được bôi kem bằng cọ bông và bàn chải kẽ răng đều giảm độ nhạy cảm có ý nghĩa thống kê (p<0,05) so với ban đầu (độ giảm lần lượt là 79,7% và 53,7% cho cọ bông và bàn chải lẽ răng). Sau bốn tuần, mức độ quá cảm tiếp tục giảm có ý nghĩa thống kê (p<0,05) so với ban đầu (96,8% và 89,6% tương ứng với cọ bông và bàn chải kẽ răng ). Không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p>0,05) giữa hai phương phái bôi kem được chỉ định. Kết luận: Kem đánh bóng chứa 8% arginine và canxi cacbonate làm giảm đáng kể quá nhạy cảm ngà trong 28 ngày. Có thể dùng cọ bông và bàn chải kẽ răng để bôi kem đánh bóng chứa 8% arginine, canxi carbonate nhằm làm giảm quá cảm ngà răng. Từ khóa: Quá nhạy cảm ngà, kẽ răng, cọ bông, bàn chải kẽ răng. ABSTRACT CLINICAL EFICACY OF A POLISHING PASTE CONTAINING 8% ARGININE AND CALCIUM CARBONATE IN REDUCING DENTIN HYPERSENSITIVITY COMPARING TWO METHODS OF APPLICATION: BY MICRO APPLICATORS AND BY INTERDEAL BRUSH Le Thi Huong Tra, Nguyen Thu Thuy * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 17 - Supplement of No 2 - 2013: 138 - 142 Objectives: The aims of this single-blind, randomized clinical study were first to evaluate clinical efficacy of a polishing paste containing 8% arginine and calcium carbonate in reducing dentin hypersensitivity immediately, two and four weeks after the application and secondly to compare two methods of applying this product into interdental zones: by micro applicators and by interdental brush. Methods: The study included subjects having air blast test score of 1 or 2 or 3 (Schiff Cold Air Sensitivity Scale). Sixty four interdental zones were divided into two groups; the patients were asked to use the polishing paste containing 8% arginine and calcium carbonate in interdental zones. The test product was applied by using micro-applicators for hypersensitive interdental zones in a half-mouth and interdental brush for the hypersensitive * Khoa Răng Hàm Mặt, Đại học Y Dược Tp.HCM Tác giả liên lạc: ThS. Nguyễn Thu Thủy ĐT: 01208505265 Email: ngthuthuy20@yahoo.com Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 139 interdental zones in the other half-mouth. Dentin hypersensitivity assessment was conducted immediately, 2 and 4 weeks after direct topical product application. Results: Large reduction in sensitivity and in the number of sensitive teeth occurred immediately after the prophylaxis and the reduction was fully sustained for the 28-day study period. Immediately after direct topical application, the micro-application test zones and the interdental brush test zones exhibited statistically significant (p<0.05) improvements from baseline in mean air blast hypersensitivity scores (79.7% and 53.7% respectively). After 4 weeks, the micro-application test zones and the interdental brush test zones continue to exhibit statistically significant (p<0.05) improvements from baseline in mean air blast hypersensitivity scores (96.8% and 89.6% respectively). No statistically significant (p>0.05) difference was indicated. Conclusion: A prophylaxis paste containing 8% arginine and calcium carbonate substantially reduced dentin sensitivity for 28 days and there was no return of sensitivity by the end of the study. The results of this study supported the conclusion that both micro-application and interdental brush could serve as methods of application of the polishing paste containing 8% arginine, calcium carbonate to obtain significant reduction in dentin hypersensitivity immediately after a single direct topical application and thereafter. Key words: Dentin hypersensitivity, interdental zones, micro applicators, interdental brush. ĐẶT VẤN ĐỀ Quá nhạy cảm ngà là một trong những triệu chứng mà bệnh nhân thường gặp phải trong điều trị răng miệng cũng như trong các sinh hoạt hằng ngày, khởi phát do kích thích ngoại lai (nhiệt, cơ học, hóa học, hơi thổi), xảy ra ở vùng ngà răng bị lộ. Tình trạng lộ ngà có thể xuất hiện do tụt nướu làm bộc lộ bề mặt chân răng, mất men răng do chấn thương, mòn răng hay do quá trình phục hồi răng hay hậu quả của bệnh nha chu. Những thao tác khi điều trị bệnh nha chu như cạo vôi hay xử lý mặt gốc răng làm cho các ống ngà bị lộ trong môi trường miệng gây nên tình trạng quá nhạy cảm. Nghiên cứu năm 2003 của Matthews cho thấy tỉ lệ nhạy cảm chân răng trước cạo vôi: 9-23%, sau cạo vôi: 54-55% và mức độ nhạy cảm ngà tăng lên sau 1 đến 3 tuần sau khi cạo vôi(6). Mặt khác, theo một nghiên cứu năm 2009 về tình trạng lành mạnh của mô nha chu trên thanh thiếu niên ở Thụy Điển, kết quả chỉ có 4% đối tượng tham gia nghiên cứu có sử dụng các phương pháp làm sạch vùng kẽ răng hàng ngày và 99% những sang thương trên 4 mm là ở vùng kẽ răng(3). Do đó, các biện pháp nhằm giảm sự quá nhạy cảm ngà cho bệnh nhân bị bệnh nha chu đặc biệt ở vùng kẽ răng là thật sự cần thiết. Hiện nay, có nhiều nghiên cứu cho thấy hiệu quả giảm quá nhạy cảm ngà của các sản phẩm chứa 8% arginine và canxi carbonate. Tuy nhiên những nghiên cứu này chỉ quan tâm tới hiệu quả giảm quá nhạy cảm ngà trên mặt ngoài của răng sử dụng với những phương pháp như cọ bông, ngón tay hay đài cao su. Trong khi đó vùng kẽ răng - nơi khó đưa dụng cụ vào - cũng là nơi thường bị quá nhạy cảm ngà sau khi điều trị bệnh nha chu lại ít được các nhà nghiên cứu lưu ý. Do vậy, mục đích của nghiên cứu này là nhằm đánh giá hiệu quả giảm quá nhạy cảm ngà vùng kẽ răng của kem đánh bóng chứa 8% arginine và canxi carbonate sử dụng bằng cọ bông và bàn chải kẽ răng và so sánh hai phương pháp sử dụng sản phẩm này. ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Mẫu nghiên cứu 64 kẽ răng trên những bệnh nhân điều trị bệnh nha chu tại khoa Răng Hàm Mặt của Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh. Tiêu chuẩn lựa chọn Các kẽ răng được chọn trên 21 bệnh nhân tham gia vào nghiên cứu với các tiêu chuẩn: - Từ 18-70 tuổi. - Có tụt nướu trên 2mm tính từ đường nối Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013 Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 140 men- xê măng. - Bệnh nhân đồng ý tham gia nghiên cứu. - Có ít nhất 2 kẽ răng ở vùng răng nanh và răng cối nhỏ có mức độ quá nhạy cảm ngà theo test thổi hơi của Schiff ≥1. Tiêu chuẩn loại trừ Có xoang V vùng cổ răng, sâu răng, nứt men răng, có các triệu chứng về bệnh lý tủy răng, bệnh nhân đang điều trị chỉnh hình. Có bệnh toàn thân kèm theo, phụ nữ có thai, sử dụng thuốc chống động kinh, chống co giật, thuốc an thần, thuốc kháng viêm trong vòng 1 tháng trước khi tiến hành nghiên cứu. Là đối tượng của nghiên cứu khác về giảm quá nhạy cảm ngà và không sử dụng sản phẩm giảm quá nhạy cảm ngà trong vòng 3 tháng trước khi tiến hành nghiên cứu. Thiết kế nghiên cứu Nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng, phương pháp nửa miệng, mù đơn, nghiên cứu nhóm song song, không có nhóm chứng. Phương pháp nghiên cứu Các kẽ răng được làm sạch mảng bám trước khi tiến hành nghiên cứu. Sau đó các kẽ răng của bệnh nhân sẽ được khám bằng test thổi hơi để ghi nhận mức độ quá nhạy cảm ngà (theo thang đo của Schiff). Chọn lựa những kẽ răng vùng răng nanh và răng cối nhỏ có chỉ số quá nhạy cảm ngà tương đương nhau vào nghiên cứu. Ở mỗi bệnh nhân kem đánh bóng chứa 8% arginine và canxi carbonate được đưa vào các kẽ răng quá nhạy cảm khác nhau bằng hai phương pháp cọ bông và bàn chải kẽ răng. Chọn cọ bông và bàn chải kẽ có kích thước phù hợp với vùng kẽ răng. Đưa đầu dụng cụ chứa kem đánh bóng nhẹ nhàng vào vùng kẽ theo chiều ngoài-trong trong vòng 30 giây. Sau đó cho bệnh nhân súc miệng với nước sạch trong vòng 5 giây. Đánh giá mức độ quá nhạy cảm ngà ngay sau khi sử dụng kem đánh bóng trên bệnh nhân. Các đối tượng tham gia nghiên cứu sẽ được cho sử dụng cùng loại kem đánh răng có chứa flouride và cùng loại bàn chải, đánh răng 3 lần/ngày trong giai đoạn tham gia nghiên cứu. Sau 2 và 4 tuần các đối tượng sẽ được khám lại để ghi nhận mức độ quá nhạy cảm ngà. Phương pháp đánh giá độ quá nhạy cảm ngà Quá nhạy cảm ngà được đánh giá theo phương pháp sử dụng luồng hơi. Đặt hai ngón tay lên mặt ngoài hai răng kế cận kẽ răng nghiên cứu. Thổi hơi trong 1 giây, cách bề mặt răng 1cm với áp suất hơi của ghế nha khoa và nhiệt độ điều hòa của phòng (25°C). Độ nhạy cảm được đánh giá theo thang đánh giá Schiff với 4 mức độ: không phản ứng (0), hơi đau (1), đau rõ (2), rất đau (3) (yêu cầu ngưng). Phân tích số liệu So sánh sự khác biệt về các chỉ số quá nhạy cảm ngà theo Schiff của 64 kẽ răng ở từng thời điểm bằng phân tích ANOVA một yếu tố, khác biệt có nghĩa khi p<0,05. So sánh sự thay đổi của các chỉ số quá nhạy cảm ngà theo Schiff giữa hai nhóm cọ bông và bàn chải kẽ ở các thời điểm ban đầu, ngay tức thì, sau 2 tuần và sau 4 tuần trong một nhóm bằng phân tích ANOVA, khác biệt có ý nghĩa khi p<0,05. KẾT QUẢ Bảng 1: Tuổi và giới tính của bệnh nhân hoàn thành nghiên cứu trong 4 tuần. Giới tính Số bệnh nhân Tuổi n (%) Trung bình Khoảng Nam 8 (38,1%) 45,9±10,07 31-63 Nữ 13 (61,9%) 44,62±9,44 24-58 Chỉ số quá nhạy cảm ngà được đánh giá theo thang đánh giá Schiff với các điểm số từ 0 đến 3, được đo ở các kẽ răng lúc ban đầu, ngay tức thì, sau 2 và 4 tuần sau khi can thiệp. Sau 4 tuần, 58 kẽ răng được ghi nhận mức độ 0 (không có quá nhạy cảm ngà) so với lúc ban đầu là cả 64 kẽ răng đều có quá nhạy cảm ngà. Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013 Nghiên cứu Y học Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 141 Bảng 2: Số lượng kẽ răng ở các mức độ quá nhạy cảm ngà tại các thời điểm. Mức ñộ Thời ñiểm 0 1 2 3 Trước can thiệp (T0) 0 39 19 6 Ngay tức thì (T1) 35 13 5 1 Sau 2 tuần (T2) 50 13 1 0 Sau 4 tuần (T3) 58 6 0 0 Theo kết quả từ Bảng 2, chỉ số quá nhạy cảm ngà ở các kẽ răng tại các thời điểm ngay sau khi sử dụng kem đánh bóng chứa 8% arginine và canxi carbonate, 2 và 4 tuần sau đó đều giảm có ý nghĩa thống kê (p<0,017). Bảng 3: Chỉ số quá nhạy cảm ngà trung bình của 64 kẽ răng tại các thời điểm. Thời ñiểm TB ± ðLC Mức ñộ±SE(%) p Trước (T0) 1,48±0,67 Ngay tức thì (T1) 0,53±0,71 66,67±5,48 p<0,017 Sau 2 tuần (T2) 0,23±0,46 84,90±3,95 p<0,017 Sau 4 tuần (T3) 0,09±0,29 93,23±2,86 p<0,017 Ngay tức thì sau khi bôi kem đánh bóng, sau 2 tuần và sau 4 tuần, chỉ số quá nhạy cảm ngà ở cả hai nhóm cọ bông đều giảm có ý nghĩa thống kê (p<0,017). Sự khác biệt giữa hai nhóm không có ý nghĩa thống kê (p>0,05) tại lần khám đầu tiên, sau 2 tuần và sau 4 tuần sử dụng kem đánh bóng chứa 8% arginine và canxi carbonate. Tuy nhiên, có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p<0,05) về hiệu quả giảm quá nhạy cảm ngà ngay tức thì sau khi sử dụng kem đánh bóng giữa hai nhóm (cọ bông giảm từ 1,47 còn 0,38; bàn chải kẽ răng giảm từ 1,50 còn 0,75). Bảng 4: Trung bình chỉ số quá nhạy cảm ngà của 2 nhóm kẽ răng sử dụng cọ bông và bàn chải kẽ răng ở các thời điểm. Thời ñiểm TB ± ðLC p Cọ bông Bàn chải kẽ răng Trước can thiệp (T0) 1,47±0,50 1,50±0,80 >0,05 Ngay tức thì (T1) 0,38±0,49 0,75±0,84 <0,05 Sau 2 tuần (T2) 0,13±0,33 0,34±0,54 >0,05 Sau 4 tuần (T3) 0,03±0,17 0,16±0,36 >0,05 Có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p<0,05) về tỷ lệ % giảm quá nhạy cảm ngà ngay tức thì sau khi sử dụng kem đánh bóng giữa hai nhóm cọ bông (79,6%) và bàn chải kẽ răng (53,6%). Sau 4 tuần, tỷ lệ % giảm quá nhạy cảm ngà của nhóm sử dụng cọ bông (96,8%) cao hơn nhóm sử dụng bàn chải kẽ răng (89,6%). Tuy nhiên sự khác biệt giữa hai nhóm về tỷ lệ % giảm quá nhạy cảm ngà không có ý nghĩa thống kê (p>0,05) sau 2 tuần và sau 4 tuần sử dụng kem đánh bóng. Bảng 5: Tỷ lệ % giảm quá nhạy cảm ngà ngay tức thì, sau 2 tuần và 4 tuần so với ban đầu. Thời ñiểm TB (% giảm) ± SE p Cọ bông Bàn chải kẽ răng Ngay tức thì (T1) 79,7 ± 4,95 53,7 ± 9,30 <0,05 Sau 2 tuần (T2) 90,6 ± 4,73 79,2 ± 6,26 <0.05 Sau 4 tuần (T3) 96,8 ± 3,12 89,6 ± 4,78 <0.05 Giá trị p T0/T1 + + T0/T2 + + T0/T3 + + BÀN LUẬN Tình trạng quá nhạy cảm ngà ảnh hưởng không ít đến chất lượng cuộc sống cũng như sự thoải mái về tinh thần, thể chất và xã hội của bệnh nhân. Những nghiên cứu gần đây cho thấy 10-60% dân số trưởng thành bị quá nhạy cảm ngà và tỷ lệ này cao hơn ở bệnh nhân bị bệnh nha chu (60%-98%)(1,4). Do những bệnh nhân bị viêm nha chu đều bị mất bám dính, tiêu xương và tình trạng tụt nướu thường đi kèm theo sau quá trình điều trị bệnh nha chu. Vì vậy, vùng kẽ răng có xu hướng rộng hơn và bộc lộ bề mặt chân răng nhiều hơn so với những bệnh nhân có mô nha chu không bị phá hủy. Và tình trạng quá nhạy cảm ngà ở vùng kẽ răng cũng là điều khó tránh khỏi. Trong khi những nhà sản xuất chỉ đưa ra hướng dẫn sử dụng các sản phẩm làm giảm quá nhạy cảm ngà trên mặt ngoài của răng mà không lưu tâm đến vùng kẽ răng, chúng tôi quan tâm đến hiệu quả giảm quá nhạy cảm ngà ở mặt ngoài cũng như vùng kẽ răng với mong muốn đem lại sự thoải mái cao nhất cho bệnh nhân. Tình trạng quá nhạy cảm ngà sau khi điều trị bệnh nha chu có thể giảm bớt do tác động hỗ trợ của nước bọt. Theo nghiên cứu của Kleinberg Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 2 * 2013 Chuyên Đề Răng Hàm Mặt 142 (2002)(4), 10-14 ngày sau điều trị cạo vôi và xử lý mặt gốc răng, cảm giác đau tự phát sẽ giảm dần do các ống ngà lộ được bít kín lại nhờ các chất khoáng trong nước bọt. Tuy nhiên, một số răng vẫn còn nhạy cảm một thời gian dài sau khi được điều trị nha chu. Với arginine ở nồng độ cao ngay sau khi sử dụng kem đánh bóng chứa 8% arginine và canxi carbonate các ống ngà sẽ được bít kín nhờ arginine có khả năng kết nối với các ion canxi và phosphate có trong sản phẩm để đạt hiệu quả giảm quá nhạy cảm ngà ngay tức thì hay được duy trì trong thời gian dài nhờ tác dụng cung cấp ion canxi và phosphate của nước bọt. Những ion này sẽ lắng đọng trên các ống ngà bị lộ và giúp ngăn chặn những kích thích từ bên ngoài. Bàn chải kẽ là dụng cụ giúp loại bỏ mảng bám vùng kẽ răng và góp phần duy trì tình trạng vệ sinh răng miệng ổn định ở bệnh nhân đặc biệt là bệnh nhân sau điều trị bệnh nha chu. Ngoài ra, bàn chải kẽ là dụng cụ thuận lợi và đơn giản để đưa các sản phẩm có tác dụng điều trị vào vùng kẽ răng. Vì vậy, bàn chải kẽ có thể được sử dụng như một công cụ giúp sản phẩm giảm quá nhạy cảm ngà chứa 8% arginine và canxi carbonate vào vùng kẽ răng và giúp gia tăng hiệu quả giảm quá nhạy cảm ngà. KẾT LUẬN Nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng trong vòng bốn tuần trên tổng số 64 kẽ răng được sử dụng kem đánh bóng chứa 8% arginine và canxi carbonate được chia làm hai nhóm cọ bông và bàn chải kẽ với số lượng bằng nhau, mỗi nhóm gồm 32 kẽ răng. Kết quả cho thấy kem đánh bóng chứa 8% arginine và canxi carbonate có hiệu quả giảm quá nhạy cảm ngà ngay tức thì, sau 2 tuần và sau 4 tuần sử dụng. Cả bàn chải kẽ và cọ bông đều có tác dụng trong việc đưa kem đánh bóng chứa 8% arginine và canxi carbonate vào vùng kẽ răng. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Addy M (2002). Dentine hypersensitivity: New perspectives on an old problem. International Dental Journal, 52(5): 367- 375. 2. Brännström M (1963). A hydrodynamic mechanism in the transmission of pain-produced stimuli through the dentine - Sensory mechanisms in dentine: Proceedings of a symposium held at the Royal Society of medicine, London. Pergamon Press, 73-79. 3. Ericsson JS, Abrahamsson KH, Ostberg AL, Hellström MK, Jönsson K, Wennström JL (2009). Periodontal health status in Swedish adolescents: an epidemiological, cross-sectional study. Swed Dent J, 33(3): 131-139. 4. Kleinberg L, Kaufman H.W, Wolff M (1994). Measurement of tooth hypersensitivity and oral factors involved in its development. Archs oral Biology, 39: 63-71. 5. Kleinberg I (2002). SensiStat: A new saliva-based composition for simple and effective treatment of dentinal hypersensitivity. Dent Today, 21: 42-47. 6. Matthews D (2003). Over half all patients develop short-term root sensitivity after periodontal therapy. Evidence-based dentistry, 4: 63. 7. Pashley DH, Tay FR, Haywood VB, Collins MC, Drisko CL (2008). Dentin hypersensitivity: Consensus-based recommendations for the diagnosis and management of dentin hypersensitivity. Inside Dentistry, 4: 1-35. 8. Petrou I, Heu R, Stranick M, Lavender S, Zaidel L, Cummins D, Sullivan RJ, Hsueh C, Gimzewski JKA (2009). Breakthrough therapy for dentin hypersensitivity: how dental products containing 8% arginine and calcium carbonate work to deliver effective relief of sensitive teeth. J Clin Dent, 20(1): 23-31. 9. Schiff T, Delgado E, Zhang YP, DeVizio W, Cummins D, Mateo LR (2009). The clinical effect of a single direct topical application of a dentifrice containing 8.0% arginine, calcium carbonate, and 1450 ppm fluoride on dentin hypersensitivity: the use of a cotton swab applicator versus the use of a fingertip. J Clin Dent, 20(4): 131-136. 10. Schiff T, Delgado E, Zhang YP, Cummins D, DeVizio W, Mateo LR (2009). Clinical evaluation of the efficacy of an in- office desensitizing paste containing 8% arginine and calcium carbonate in providing instant and lasting relief of dentin hypersensitivity. Am J Dent, A: 8-15. 11. Woffl MS, Kleinberg I (2001). Duration of Reduction of Dentinal Hypersensitivity after Prophylaxis with a Calcium/Arginine Bicarbonate Carbonate Paste. J Dent Res, 80: 1243.