Khóa luận Chính sách bảo hộ nông nghiệp của EU và họat động xuất khẩu của các nước

g ph¸t triÓn khi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU ®Òu gÆp ph¶i sù b¶o hé ch¾t chÏ cho s¶n phÈm néi khèi còng nh­ hÖ thèng rµo c¶n th­¬ng m¹i, do ®ã vÉn tån t¹i nh÷ng h­íng ®i chung cho viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng n«ng s¶n EU ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. I Gi¶i ph¸p víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung 1. Më réng t¨ng c­êng ®µm ph¸n song ph­¬ng, ®a ph­¬ng ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu C¸c chÝnh phñ nªn th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ngo¹i giao, ®µm ph¸n th­¬ng l­îng víi EU, ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh song ph­¬ng, ®a ph­¬ng nh»m tiÕp cËn c¸c ®iÒu kiÖn ­u ®·i mËu dÞch cho s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®Æc biÖt lµ nh÷ng ­u ®·i mµ EU dµnh cho c¸c n­íc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn. Th¶o luËn ë cÊp chÝnh phñ vÒ viÖc më cöa thÞ tr­êng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p hiÖu qu¶ mµ rÊt nhiÒu quèc gia ®· ¸p dông thµnh c«ng. Víi c¸c n­íc ch­a gia nhËp WTO, nªn nhanh chãng tham gia tæ chøc nµy bëi ®©y lµ h­íng ®i tÊt yÕu víi mçi quèc gia trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ th­¬ng m¹i hiÖn nay. Khi gia nhËp WTO, hµng n«ng s¶n cña c¸cquèc gia trong tæ chøc sÏ ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng th«ng qua c¸c nguyªn t¾c tèi huÖ quèc (MFN – Most Favoured Nation) vµ ®èi xö quèc gia (NT- Nation Treatment) vµ ®­¬ng nhiªn, víi c­¬ng vÞ lµ thµnh viªn chñ chèt trong WTO, EU sÏ ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c nµy ®ång thêi cßn ¸p dông c¸c ­u ®·i vµ gióp ®ì cho c¸c n­íc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn. Kh«ng nh÷ng thÕ, c¸c quèc gia cßn rÊt cÇn ®Èy m¹nh ®µm ph¸n víi EU ®Ó ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh, tho¶ thuËn chung vÒ vÖ sinh dÞch tÔ, c¸c h×nh thøc, kü thuËt kiÓm tra chÊt l­îng n«ng s¶n, c¸c thñ tôc h¶i quan, giÊy chøng nhËn kiÓm dÞch.. §©y lµ nh÷ng c¬ së quan träng ®Ó hµng n«ng s¶n cña c¸c n­íc v­ît qua nh÷ng rµo c¶n th­¬ng m¹i th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU . Thªm vµo ®ã, viÖc tham gia c¸c hiÖp héi cña thÕ giíi víi tõng mÆt hµng n«ng s¶n nh­ HiÖp héi Cµ phª, HiÖp héi ChÌ, HiÖp héi c¸c n­íc xuÊt khÈu g¹o.. lµ rÊt cÇn thiÕt. Do c¸c hiÖp héi lµ tËp hîp cña c¸c thµnh viªn cã cïng quyÒn lîi vµ cã nhiÒu ®iÓm chung. ChÝnh bëi vËy, ph­¬ng h­íng vµ hµnh ®éng cña mçi tæ chøc sÏ v× quyÒn lîi cña c¸c quèc gia thµnh viªn. MÆt kh¸c, tiÕng nãi chung cña nhiÒu thµnh viªn khi tham gia tho¶ thuËn ®µm ph¸n víi EU còng nh­ víi c¸c quèc gia hay tæ chøc kh¸c sÏ cã träng l­îng h¬n nhiÒu so víi tiÕng nãi chØ cña mét quèc gia. 2. N©ng cao nhËn thøc cho c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ kinh doanh hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm vµ hÖ thèng c¸c tiªu chuÈn Sè l­îng hµng rµo kü thuËt ®ang t¨ng lªn ®Æc biÖt víi hµng n«ng s¶n ë thÞ tr­êng EU ®­îc coi lµ mèi ®e do¹ chñ yÕu ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. NhiÒu doanh nghiÖp bÞ mÊt c¬ héi kinh doanh do c¸c qui ®Þnh ngµy cµng t¨ng trong c¸c lÜnh vùc søc khoÎ, an toµn, m«i tr­êng vµ ®ßi hái ngµy cµng t¨ngvÒ c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng vµ tr¸ch nhiÖm x· héi. Tuy nhiªn, nh­ ®­îc nªu trong tho¶ thuËn vÒ Hµng rµo kü thuËt ®èi víi th­¬ng m¹i (TBT) trong khu«n khæ WTO, mét ®iÒu dÔ hiÓu vµ chÝnh ®¸ng lµ khi møc thu nhËp cña ng­êi d©n t¨ng lªn th× dÉn ®Õn ®ßi hái ngµy cµng cao cña ng­êi d©n vÒ chÊt l­îng, søc khoÎ, an toµn vµ m«i tr­êng. Do ®ã, th¸ch thøc ®èi víi nhµ xuÊt khÈu n«ng s¶n cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn chÝnh lµ ph¶i ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn, ®©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng EU, lµ ch×a kho¸ ®Ó th©m nhËp thÞ tr­êng khã tÝnh nµy. Víi s¶n phÈm lµ thùc phÈm chÕ biÕn, viÖc thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p “ §iÓm kiÓm so¸t ph©n tÝch ®éc tè tíi h¹n” (HACCP) cã ý nghÜa quan träng sèng cßn. Trong tr­êng hîp hµng cã bao b× ®ãng gãi, nhµ xuÊt khÈu cßn ph¶i quan t©m ®Õn c¸c luËt lÖ ®ang cã hiÖu lùc trong Liªn minh ch©u ¢u nh»m môc ®Ých gi¶m thiÓu phÕ th¶i bao b× vµ tèi ®a ho¸ viÖc t¸i sö dông vµ kh¶ n¨ng chÕ biÕn. Trong tr­êng hîp qu¶n lý chÊt l­îng, qu¶n lý m«i tr­êng vµ tr¸ch nhiÖm x· héi, viÖc tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn lµ kh«ng b¾t buéc víi c¸c nhµ xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, yªu cÇu vÒ viÖc tu©n thñ lµ ngµy cµng t¨ng, bëi vËy, tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn cã thÓ hç trî rÊt nhiÒu cho c«ng viÖc kinh doanh ë thÞ tr­êng EU. NÕu nhµ xuÊt khÈu cã thÓ chØ cho nhµ nhËp khÈu EU thÊy r»ng c«ng ty ®­îc cÊp chøng chØ tiªu chuÈn ISO 9000, ISO 14000 hoÆc tiªu chuÈn SA8000 hay thùc hiÖn “Qui tr×nh c¶i c¸ch n«ng nghiÖp ®¶m b¶o-GAP” lµ ta ®· cã mét tµi s¶n quan träng ®Ó ®Æt ch©n vµo thÞ tr­êng EU. Nh»m v­ît qua th¸ch thøc vÒ yªu cÇu ngµy cµng t¨ng cña thÞ tr­êng, viÖc ¸p dông Ph­¬ng ph¸p qu¶n lý chÊt l­îng tæng thÓ (TQM) lµ mét gi¶i ph¸p rÊt quan träng. TQM lµ mét ph­¬ng ph¸p qu¶n lý gi¶i quyÕt tõng vÊn ®Ò trong ®ã cèt lâi lµ chÊt l­îng trong mäi khÝa c¹nh vµ nhiÖm vô cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. Khi ¸p dông TQM, nhµ xuÊt khÈu kh«ng nh÷ng ph¶i tr¶i qua c¸c giai ®o¹n nh­ ISO 9000 vµ ISO 14000 vµ c¸c vÊn ®Ò b¾t buéc víi hµng n«ng s¶n nh­ HACCP mµ cßn ph¶i chó ý ®Õn t¸c ®éng x· héi, m«i tr­êng.. ViÖc phÊn ®Êu ®Ó ®¹t ®­îc c¸c tiªu chuÈn nµy ®· khã nh÷ng viÖc gi÷ v÷ng c¸c tiªu chuÈn ®· ®­îc cÊp còng lµ khã kh¨n kh«ng kÐm. §iÒu nµy ®ßi hái nhµ xuÊt khÈu kh«ng ngõng nç lùc ®Ó duy tr× ®­îc chÊt l­îng còng nh­ uy tÝn víi kh¸ch hµng. 3. LËp kÕ ho¹ch tiÕp thÞ cho hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu mét c¸ch cã hÖ thèng. ThÞ tr­êng EU lµ thÞ tr­êng rÊt ®a d¹ng, n¨ng ®éng vµ ®Çy tÝnh c¹nh tranh nªn c¸c nhµ xuÊt khÈu ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn sÏ kh«ng cã c¬ héi tiÕp cËn thÞ tr­êng nÕu thiÕu kÕ ho¹ch vµ sù chuÈn bÞ chu ®¸o. C¸c nhµ xuÊt khÈu muèn th©m nhËp thÞ tr­êng EU tr­íc tiªn nªn nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ mét sè thÞ tr­êng môc tiªu ë EU, cac kªnh th­¬ng m¹i vµ ph©n phèi, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tËn dông c¬ héi vµ ®èi phã víi nguy c¬, lùa chän chiÕn l­îc vµ chuÈn bÞ ®­¬ng ®Çu víi m«i tr­êng c¹nh tranh. §iÒu nµy cµng hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi hµng n«ng s¶n do nh÷ng ®Æc tÝnh nh¹y c¶m cña nã (tÝnh mïa vô, tÝnh dÔ h­ háng nªn khã b¶o qu¶n vµ liªn quan mËt thiÕt ®Õn vÊn ®Ò an ninh l­¬ng thùc). C¸c nhµ xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n khi xuÊt khÈu sang EU ph¶i lùa chän thÞ tr­êng môc tiªu trong 15 n­íc trªn xem ®©u lµ n¬i thuËn lîi nhÊt cho hµng n«ng s¶n n­íc m×nh. Trªn c¬ së nh÷ng nghiªn cøu vÒ nhu cÇu vÒ chÝnh s¸ch, tõ ®ã ®­a ra chiÕn l­îc xuÊt khÈu mét c¸ch cô thÓ chi tiÕt, lËp nªn kÕ ho¹ch cô thÓ xuÊt cho ai, khi nµo, ®i ®©u vµ víi c¸ch thøc nh­ thÕ nµo. ViÖc lùa chän thÞ tr­êng môc tiªu lµ rÊt cÇn thiÕt bëi nhµ xuÊt khÈu ph¶i lu«n nhí r»ng thÞ tr­êng EU rÊt ®a d¹ng vÒ ®Æc tÝnh hµng ho¸; gi¸ trÞ tiªu dïng vµ thãi quen tiªu dïng. Víi 15 n­íc thµnh viªn tuy ho¹t ®éng trong mét thÞ tr­êng thèng nhÊt nh­ng c¬ cÊu kinh doanh còng nh­ tËp qu¸n kinh doanh cã thÓ rÊt kh¸c nhau. V× vËy viÖc lùa chän mét thÞ tr­êng ®­îc c©n nh¾c kÜ l­ìng vÒ chiÕn l­îc lµ rÊt quan träng. NÕu chØ x¸c ®Þnh thÞ tr­êng EU lµ thÞ tr­êng môc tiªu th× ch­a cô thÓ. Doanh nghiÖp cÇn ph¶i lo¹i bá mét sè ph­¬ng ¸n ®Ó t×m vµ gi÷ ®­îc môc tiªu. CÇn tËp trung nghiªn cøu t¹i v¨n phßng, ®Æc biÖt lµ nghiªn cøu qua internet cho phÐp ®¸nh gi¸ tr­íc vµ lùa chän s¬ bé mét c¸ch nhanh chãng vµ tiÕt kiÖm. Sau ®ã, nghiªn cøu thùc ®Þa b»ng c¸ch ®i th¨m hay qua mét c«ng ty t­ vÊn ®éc lËp cã thÓ tiÕn hµnh sau ®ã ®Ó kiÓm chøng kÕt qu¶ nghiªn cøu s¬ bé vµ cung cÊp th«ng tin ban ®Çu cô thÓ. C¸c ChÝnh phñ cã thÓ hç trî doanh nghiÖp trong vÊn ®Ò nµy b»ng c¸ch th«ng qua tham t¸n th­¬ng m¹i ®Æt t¹i EU ®Ó cã nh÷ng th«ng tin bæ Ých cho doanh nghiÖp vÒ tõng thÞ tr­êng cô thÓ. Bé Th­¬ng m¹i c¸c n­íc còng nªn tæ chøc c¸c chuyÕn ®i th¨m kh¶o s¸t thÞ tr­êng cho c¸c quan chøc còng nh­ c¸c doanh nghiÖp tõ ®ã cã kÕ ho¹ch ®óng ®¾n phï hîp. ViÖc tæ chøc, tham gia c¸c héi chî, triÓn l·m lµ c¬ héi cho hµng ho¸ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®­îc giíi thiÖu cho kh¸ch hµng EU. Tuy nhiªn, c¸c ChÝnh phñ kh«ng thÓ lµm hé c¸c doanh nghiÖp mµ tù b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m hiÓu thÞ tr­êng vµ cã kÕ ho¹ch thÝch hîp. ViÖc lùa chän thÞ tr­êng môc tiªu ph¶i tiÕn hµnh hÕt søc cÈn thËn vµ ph¶i suy xÐt thÊu ®¸o bëi thÞ tr­êng lín nhÊt vµ giµu cã nhÊt kh«ng ph¶i lóc nµo còng hÊp dÉn nhÊt ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Do ®Æc tÝnh cña c¸c doanh nghiÖp nµy th­êng nhá lÎ vµ cã tÝnh thêi vô nªn khã ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cao cña c¸c thÞ tr­êng m¹nh vµ giµu cã vÒ sè l­îng lín, chÊt l­îng ®¶m b¶o, ®óng quy c¸ch, giao hµng chuÈn x¸c vµ gi¸ c¶ rÊt c¹nh tranh. C¸c nhµ nhËp khÈu nhá th­êng mÒm dÎo h¬n trong c¸c quy ®Þnh nªn phï hîp h¬n víi c¸c nhµ xuÊt khÈu n«ng s¶n ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. 4. G¾n kÕt c«ng nghÖ nguån víi xuÊt khÈu n«ng s¶n. Mét trong nh÷ng h¹n chÕ lín cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn khi xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n sang thÞ tr­êng EU lµ tØ träng n«ng s¶n th« vµ s¬ chÕ qu¸ cao trong khi n«ng s¶n chÕ biÕn ngµy cµng gi¶m thÞ phÇn. Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy, mét mÆt hµng n«ng s¶n chÕ biÕn vµo thÞ tr­êng EU ph¶i chÞu thuÕ suÊt cao h¬n nhiÒu so víi n«ng s¶n th« vµ s¬ chÕ nªn h¹n chÕ sè l­îng n«ng s¶n chÕ biÕn ®­îc nhËp khÈu. Nh­ng yÕu tè kh¸c kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ do c«ng nghÖ chÕ biÕn cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn phÇn nhiÒu cßn l¹c hËu ch­a ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®ßi hái vÒ chÊt l­îng còng nh­ mÉu m· s¶n phÈm tõ phÝa ng­êi tiªu dïng EU. §Ó kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng nµy, c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn khi nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån cÇn chó ý ®Õn kh¶ n¨ng phôc vô cho xuÊt khÈu n«ng s¶n. Víi nh÷ng c«ng nghÖ nhËp khÈu hç trî cho viÖc chÕ biÕn n«ng s¶n, c¸c ChÝnh phñ nªn cã nh÷ng ­u ®·i t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c«ng nghÖ nhanh chãng ®­a vµo øng dông. Mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng lµ nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån tõ chÝnh thÞ tr­êng EU. §©y lµ mét trong ba trung t©m c«ng nghÖ nguån cña thÕ giíi, nhËp khÈu s¶n phÈm nµy cña EU cho phÐp c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tiÕp cËn víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i phôc vô cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ®iÒu nµy ®Æc biÖt quan träng ®èi víi hµng n«ng s¶n. S¶n xuÊt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU bëi chÝnh c«ng nghÖ nguån cña EU sÏ ®¶m b¶o tho¶ m·n nh÷ng yªu cÇu cã tÝnh kÜ thuËt cña thÞ tr­êng. MÆt kh¸c, nhËp khÈu c«ng nghÖ sÏ h¹n chÕ t×nh tr¹ng xuÊt siªu sang EU cña hÇu hÕt c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §iÒu nµy sÏ khiÕn EU kh«ng t×m c¸ch c¶n trë hµng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc nµy. Nh×n chung, nhËp khÈu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i phôc vô cho s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu. §iÒu nµy gióp thay ®æi c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n cña c¸c n­íc ph¸t triÓn ra thÞ tr­êng thÕ giíi nãi chung vµ thÞ tr­êng EU nãi riªng. 5. Lùa chän ph­¬ng thøc thÝch hîp ®Ó chñ ®éng ®­a hµng n«ng s¶n th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU. §Ó th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU, viÖc t×m hiÓu lùa chän ph­¬ng thøc thÝch hîp cho s¶n phÈm cña m×nh lµ rÊt quan träng. ThÞ tr­êng EU réng lín víi nhu cÇu ®a d¹ng tiÕp nhËn c¸c ®èi t­îng tham gia d­íi nhiÒu h×nh thøc. Tuy nhiªn mçi lo¹i h×nh doanh nghiÖp cÇn c¨n cø vµo qui m« còng nh­ kh¶ n¨ng cña m×nh ®Ó cã h­íng ®i phï hîp. Víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, do tiÒm lùc kinh tÕ cã h¹n, nªn t×m c¸ch liªn kÕt víi céng ®ång ngo¹i kiÒu t¹i EU tõ ®ã xuÊt khÈu vµo ®©y nh÷ng mÆt hµng mµ Céng ®ång nµy cã nhu cÇu lín, nh÷ng mÆt hµng nµy th­êng quen thuéc víi thÞ tr­êng trong n­íc nªn c¸c doanh nghiÖp còng dÔ ®¸p øng. Víi c¸c doanh nghiÖp lín cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh h¬n, gi¶i ph¸p liªn doanh víi c¸c c«ng ty trªn thÞ tr­êng EU, ®Æc biÖt lµ viÖc trë thµnh c«ng ty con cña c¸c c«ng ty nµy lµ mét h­íng ®i hiÖu qu¶. Khi liªn doanh, c¸c doanh nghiÖp cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn sÏ tiÕp cËn ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®Æc biÖt trong chÕ biÕn n«ng s¶n xuÊt khÈu, th× c«ng nghÖ lµ hÕt søc quan träng. C«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®em l¹i cho s¶n phÈm chÊt l­îng cao, ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ vÖ sinh, an toµn thùc phÈm còng nh­ b¶o vÖ m«i tr­êng. Nhê ®ã s¶n phÈm sÏ t¨ng hµm l­îng chÕ biÕn, ®ång thêi tho¶ m·n c¸c qui ®Þnh cña EU. MÆt kh¸c, khi liªn doanh phÝa EU sÏ ®ång tr¸ch nhiÖm trong viÖc tiªu thô s¶n phÈm, c¸c c«ng ty nµy n¾m râ vÒ nhu cÇu còng nh­ thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng EU do ®ã sÏ cã nh÷ng gi¶i ph¸p hiÖu qu¶ ®Ó ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu s¶n phÈm sang thÞ tr­êng EU. B»ng c¸ch nµy, hµng n«ng s¶n chÕ biÕn cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ trùc tiÕp th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU mµ tr¸nh ®­îc nh÷ng rµo c¶n kü thuËt kh¾t khe còng nh­ kh«ng ph¶i lo l¾ng vÒ h­íng tiÕp cËn thÞ tr­êng cña s¶n phÈm. 6. §¨ng ký vµ x©y dùng th­¬ng hiÖu cho hµng n«ng s¶n trªn thÞ tr­êng EU. ThÞ tr­êng EU réng lín lµ môc tiªu th©m nhËp cña rÊt nhiÒu quèc gia. S¶n phÈm n«ng nghiÖp cña c¸c n­íc l¹i cã nhiÒu ®Æc ®iÓm riªng nªn khi th©m nhËp thÞ tr­êng rÊt cÇn kh¼ng ®Þnh tªn tuæi cña m×nh. §Æc biÖt trong thêi ®iÓm hiÖn nay khi EU ®ang cã nh÷ng yªu cÇu vÒ xuÊt xø, tªn gäi cã b¶o hé víi WTO th× vÊn ®Ò danh tÝnh cña s¶n phÈm lµ hÕt søc cÇn thiÕt. ThÞ tr­êng thÕ giíi ®· quen thuéc víi c¸c s¶n phÈm næi tiÕng cña c¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ phom¸t Roquefort (Ph¸p), thÞt heo kh« Parma, r­îu Porto (Bå §µo Nha)…hay c¸c s¶n phÈm cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ g¹o Basmati (cña Ên §é); dÇu ¨n Argan cña Maroc…Tuy nhiªn nÕu kh«ng ®¨ng ký th­¬ng hiÖu, nh÷ng s¶n phÈm nµy hoµn toµn cã thÓ ph¶i xuÊt khÈu sang EU víi nh÷ng tªn gäi hoµn toµn kh¸c do tªn gäi truyÒn thèng ®· bÞ c¸c ®èi t¸c kh¸c ®¨ng ký tr­íc. V× lý do nµy, ®¨ng ký th­¬ng hiÖu lµ viÖc hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó n«ng s¶n c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®­îc x¸c nhËn trªn thÞ tr­êng EU. Bªn c¹nh viÖc ®¨ng ký, viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn th­¬ng hiÖu còng rÊt quan träng. ChÝnh phñ c¸c n­íc còng nh­ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã nh÷ng ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó x©y dùng vµ kh¼ng ®Þnh th­¬ng hiÖu cña s¶n phÈm. ViÖc tham gia c¸c héi chî, triÓn l·m lµ dÞp quan träng ®Ó thÞ tr­êng EU biÕt ®Õn c¸c s¶n phÈm cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Trªn c¬ së ®ã, gi÷ v÷ng vµ kh«ng ngõng c¶i tiÕn chÊt l­îng còng nh­ mÉu m· s¶n phÈm, x¸c ®Þnh cho s¶n phÈm chç ®øng trªn thÞ tr­êng EU. II.Mét sè gi¶i ph¸p nh»m tiÕp cËn cã hiÖu qu¶ thÞ tr­êng EU ®èi víi hµng n«ng s¶n ViÖt Nam ThuËn lîi vµ khã kh¨n cho hµng n«ng s¶n ViÖt Nam khi th©m nhËp thÞ tr­êng n«ng s¶n EU ThuËn lîi Tõ cuèi thÕ kû XX, EU cã sù chuyÓn h­íng chiÕn l­îc, chó ý nhiÒu sang ch©u ¸. Theo ®ã, EU ®ang tõng b­íc ®Èy m¹nh quan hÖ hîp t¸c ph¸t triÓn ®èi víi ViÖt Nam trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. So víi c¸c ®èi t¸c kh¸c ë khu vùc §«ng Nam ¸, ViÖt Nam lµ b¹n hµng truyÒn thèng cña EU. Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam- EU h×nh thµnh tõ nh÷ng n¨m 70 tuy nhiªn chØ thùc sù ph¸t triÓn tõ khi ký kÕt HiÖp ®Þnh Hîp t¸c kinh tÕ hai bªn ngµy 17 th¸ng 7 n¨m 1995 t¹i Brusell ( BØ). HiÖn nay, ViÖt Nam xuÊt khÈu hµng ho¸ sang 14 trªn tæng sè 15 n­íc thµnh viªn EU vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng kh¸ nhanh, ®Æc biÖt víi Ph¸p, §øc, Anh vµ Hµ Lan. MÆt kh¸c, viÖc EU më réng thªm 10 quèc gia n÷a vµo th¸ng 5 n¨m 2004 lµ thuËn lîi lín cho ViÖt Nam. Do trong 10 quèc gia nµy cã nh÷ng quèc gia lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu truyÒn thèng cña ViÖt Nam tr­íc kia. Khi c¸c n­íc chÝnh thøc gia nhËp EU, kinh tÕ nh÷ng n­íc nµy sÏ t¨ng tr­ëng nhanh t¹o nhu cÇu thÞ tr­êng cho c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu nãi chung vµ ®Æc biÖt lµ hµng n«ng s¶n v× nh÷ng n­íc nµy kh«ng cã hµng cïng lo¹i víi n«ng s¶n ViÖt Nam. ViÖc EU thõa nhËn ViÖt Nam lµ n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lµ mét nh©n tè quan träng cho phÐp ViÖt Nam tham gia ho¹t ®éng th­¬ng m¹i víi EU b×nh ®¼ng nh­ c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn kh¸c vµ kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö khi EU xem xÐt ¸p dông c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. Hµng n«ng s¶n ViÖt Nam sang EU chñ yÕu lµ cµ phª, cao su, g¹o, chÌ, gia vÞ vµ mét sè rau qu¶. Nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n nhiÖt ®íi nµy th­êng lµ nh÷ng mÆt hµng mµ nhu cÇu cña thÞ tr­êng EU cã xu h­íng më réng. MÆt kh¸c, víi mÆt hµng nµy, thÞ tr­êng EU kh«ng cã hµng c¹nh tranh víi ViÖt Nam nªn ViÖt Nam còng kh«ng gÆp ph¶i nh÷ng c¶n trë do viÖc EU b¶o hé cho c¸c s¶n phÈm néi khèi. 1.2. Khã kh¨n cho hµng n«ng s¶n ViÖt Nam khi th©m nhËp thÞ tr­êng EU ThÞ tr­êng n«ng s¶n EU víi ®Æc tr­ng lµ chÕ ®é trî cÊp s©u réng cho s¶n xuÊt trong n­íc ®ång thêi b¶o hé hÕt søc chÆt chÏ d­íi nhiÒu h×nh thøc. Tuy tr­íc søc Ðp cña xu thÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i, møc ®é më cöa cña thÞ tr­êng n«ng s¶n thÕ giíi nãi chung vµ cña thÞ tr­êng EU nãi riªng ®ang ngµy cµng t¨ng. Nh­ng cïng víi viÖc c¾t gi¶m dÇn c¸c rµo c¶n thuÕ quan, h¹n ng¹ch còng nh­ trî cÊp, EU l¹i ra søc t¨ng c­êng c¸c rµo c¶n kü thuËt bao gåm nh÷ng qui ®Þnh chÆt chÏ vÒ vÒ sinh dÞch tÔ, an toµn thùc phÈm, c¸c tiªu chuÈn vÒ m«i tr­êng, vÒ nh·n hiÖu sinh th¸i vÒ tr¸ch nhiÖm x· héi… MÆc dï lÊy danh nghÜa lµ nh»m b¶o vÖ søc khoÎ ng­êi tiªu dïng nh­ng thùc chÊt, viÖc ¸p dông th¸i qu¸ c¸c qui ®Þnh nµy chÝnh lµ mét h×nh thøc b¶o hé cña EU nh»m ng¨n c¶n hµng n«ng s¶n tõ bªn ngoµi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng néi bé khèi. V­ît qua mét rõng c¸c rµo c¶n kü thuËt cña mét thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng nh­ng rÊt khã tÝnh nµy qu¶ lµ viÖc khã kh¨n ®èi víi n«ng s¶n ViÖt Nam. ViÖt Nam vµ EU ch­a ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng, do ®ã, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i mµ EU dµnh cho ViÖt Nam n»m trong chÝnh s¸ch chung víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, hîp t¸c trong khu«n lµ thµnh viªn ASEAN. Tuy nhiªn, do ViÖt Nam ch­a lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO nªn n­íc ta kh«ng ®­îc h­ëng nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i nh­ lµ thµnh viªn cña tæ chøc nµy còng nh­ kh«ng ®­îc h­ëng c¸c c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp trong WTO, ®©y lµ nh÷ng thiÖt thßi lín cho n«ng s¶n ViÖt Nam khi th©m nhËp thÞ tr­êng nµy. Kh«ng nh÷ng thÕ, hµng n«ng s¶n ViÖt Nam khi th©m nhËp thÞ tr­êng EU cßn gÆp ph¶i sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c cã c¬ cÊu mÆt hµng t­¬ng tù. §Æc biÖt, khã kh¨n l¹i cµng t¨ng lªn bëi sù ra nhËp WTO cña Trung Quèc, do n«ng s¶n Trung Quèc l¹i cã lîi thÕ c¹nh tranh h¬n ta vÒ nhiÒu mÆt. Nh÷ng khã kh¨n cßn n»m trong “b¶n chÊt” ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU. Hµng n«ng s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu sang EU cßn nghÌo nµn vÒ chñng lo¹i vµ chÊt l­îng ch­a ®¹t sù ®ång ®Òu. N«ng s¶n chØ tËp trung vµo mét vµi mÆt hµng chÝnh, phÇn nhiÒu lµ hµng n«ng s¶n nguyªn liÖu th«, s¬ chÕ. Sù tËp trung cao ®é nµy dÔ g©y ra nh÷ng nguy c¬ tiÒm tµng cho xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam. §ã lµ kh¶ n¨ng dÔ bÞ tæn th­¬ng ®¸ng kÓ do nh÷ng thay ®æi kh«ng dù tÝnh ®­îc trong ®iÒu kiÖn cung cÊp cho kh¸ch hµng EU (nh­ viÖc chÝnh s¸ch cña EU ®ét ngét thay ®æi, g©y bÊt lîi cho xuÊt khÈu cña ViÖt Nam). MÆt kh¸c, chÊt l­îng hµng n«ng s¶n ViÖt Nam kh«ng æn ®Þnh nªn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu kh¾t khe cña thÞ tr­êng EU. Nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy lµ do c«ng nghÖ chÕ biÕn cßn l¹c hËu, nguån nguyªn liÖu kh«ng ®¶m b¶o vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ho¹t ®éng trong ®iÒu kiÖn thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, gi¸ c¶ còng nh­ th«ng tin vÒ thÞ hiÕu vµ mÆt hµng ®­îc ­a chuéng t¹i c¸c thêi ®iÓm trong n¨m. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh hµng n«ng s¶n cßn rÊt non nít trong kinh nghiÖm th­¬ng tr­êng, thËm chÝ cßn bì ngì víi thÞ tr­êng ch©u ¢u, kh«ng biÕt n¾m b¾t c¬ héi, kÐm hiÓu biÕt luËt lÖ thÞ tr­êng EU, ch­a biÕt tiÕp cËn thÞ tr­êng, lµm ¨n tuú tiÖn, manh món víi mét phong c¸ch cßn mang nhiÒu ¶nh h­ëng cña t­ t­ëng tiÓu n«ng, ch­a phï hîp víi truyÒn thèng vµ tËp qu¸n kinh doanh cña ch©u ¢u. Ngay viÖc khai th¸c GSP mµ EU dµnh cho ViÖt Nam lµ mét dÉn chøng, ­u ®·i nµy kh«ng ®­îc ViÖt Nam tËn dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶, ®©y còng lµ t×nh h×nh chung cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. 2.Ph­¬ng h­íng xuÊt khÈu n«ng s¶n cña ViÖt Nam sang EU trong thêi gian tíi Trong thËp kû qua, gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña mÆt hµng n«ng, l©m, thuû s¶n lu«n chiÕm tû träng cao trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Dù kiÕn ®Õn n¨m 2005, gi¸ trÞ xuÊt khÈu ­íc tÝnh c¸c mÆt hµng n«ng l©m thuû s¶n chÝnh chiÕm tû lÖ 21,6% (xÊp xØ 6 tû USD), vµ n¨m 2010 tû lÖ nµy lµ 17% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu (t­¬ng ®­¬ng 8 ®Õn 9 tû USD). §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng con sè nµy, thÞ tr­êng EU sÏ cã ®ãng gãp kh«ng nhá. EU ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng thÞ tr­êng träng ®iÓm cña hµng n«ng s¶n ViÖt Nam. Trong thêi gian qua, hµng n«ng s¶n ®øng vÞ trÝ thø ba trong sè c¸c mÆt hµng cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang EU. C¸c s¶n phÈm chñ yÕu cña ViÖt Nam xuÊt khÈu sang EU lµ cµ phª, cao su, g¹o, chÌ, gia vÞ vµ mét sè rau qu¶. Ph­¬ng h­íng trong thêi gian tíi, mét mÆt, ViÖt Nam vÉn duy tr× c¸c mÆt hµng truyÒn thèng, gi¶m dÇn tû träng hµng nguyªn liÖu th«,s¬ chÕ, t¨ng tû träng hµng ®· qua chÕ biÕn. Tuy nhiªn, tõ nay ®Õn 2010, c¬ cÊu xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam vÉn ch­a cã ®­îc nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ ®Ó chuyÓn sang hµng chÕ biÕn do c«ng nghÖ cßn yÕu kÐm. Do ®ã: Víi c¸c mÆt hµng truyÒn thèng nh­ chÌ, cµ phª, cao su xuÊt khÈu sang EU phÊn ®Êu duy tr× møc æn ®Þnh víi tèc ®é tr­ëng tr­ëng nhanh. Víi mÆt hµng cµ phª, cÇn kh¾c phôc biÕn ®éng gi¶m gi¸ chung trªn thÞ tr­êng thÕ giíi trong thêi gian qua, duy tr× æn ®Þnh tû träng xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EU. Víi mÆt hµng g¹o, do gi¸ thuÕ nhËp khÈu cao (100%) nªn thêi gian qua, kim ng¹ch xuÊt khÈu ch­a cao, mÆt kh¸c g¹o xuÊt khÈu vµo EU chñ yÕu ®Ó t¸i xuÊt sang n­íc thø ba. Trong thêi gian tíi, cÇn th«ng qua c¸c hiÖp ®Þnh víi EU nh»m gi¶m thuÕ nhËp khÈu tõ ®ã t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, ®ång thêi n©ng cao chÊt l­îng, mÉu m· ®Ó c¹nh tranh víi g¹o Th¸i Lan. Víi h¹t ®iÒu vµ gia vÞ, ®©y lµ nh÷ng mÆt hµng mµ nhu cÇu cña thÞ tr­êng EU ngµy cµng t¨ng m¹nh mµ ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng nhµ xuÊt khÈu chÝnh. CÇn ån ®Þnh còng nh­ kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó gi÷ v÷ng vÞ trÝ nµy. §ång thêi ®a d¹ng c¸c mÆt hµng nh­ chÕ biÕn kÑo b¸nh nh©n h¹t ®iÒu cao cÊp. Rau qu¶ ViÖt Nam míi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU mét vµi n¨m gÇn ®©y nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng t­¬ng ®èi nhanh. Tû trängkim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng nµy chiÕm 18% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu rau qu¶ cña tæng c«ng ty rau qu¶ ViÖt Nam. C¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu rau qu¶ chÝnh cña ta trong khèi EU lµ Hµ Lan, Thôy §iÓn, Ph¸p, Anh vµ BØ. CÇn ph¸t huy h¬n n÷a nh©n tè nµy ®Ó t¨ng tr­ëng kim ng¹ch còng nh­ tèc ®é vµ më réng thÞ tr­êng sang c¸c n­íc kh¸c trong néi khèi EU. Do kho¶ng c¸ch xa, viÖc xuÊt khÈu rau qu¶ t­¬i sang EU lµ kh¸ khã kh¨n nªn cÇn ®Èy m¹nh vµo viÖc xuÊt khÈu rau qu¶ chÕ biÕn d­íi tÊt c¶ c¸c h×nh thøc ®­îc kh¸ch hµng chÊp nhËn hoÆc yªu cÇu nh­: muèi, ®ãng hép, sÊy kh«, nghiÒn, Ðp thµnh n­íc qu¶ hoÆc n­íc qu¶ c« ®Æc, møt qu¶… MÆt kh¸c, cÇn t×m tßi xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng míi ®­îc coi nh­ ®Æc s¶n cña ViÖt Nam nh­ m¨ng hay c¸c lo¹i qu¶ nhiÖt ®íi. Cã nh­ vËy míi kh¼ng ®Þnh vµ ®­a tªn tuæi n«ng s¶n ViÖt Nam ®­îc biÕt ®Õn trªn thÞ tr­êng EU còng nh­ thÞ tr­êng thÕ giíi. Sau 10 n¨m vµ xa h¬n n÷a, khi ViÖt Nam ®· hoµn thµnh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, tiÕp nhËn c¸c c«ng nghÖ theo h­íng ®i t¾t ®ãn ®Çu th× thÞ tr­êng EU sÏ thùc sù hÊp dÉn cho hµng n«ng s¶n nhiÖt ®íi chÕ biÕn cña ViÖt Nam. 3. Mét sè gi¶i ph¸p cho hµng n«ng s¶n ViÖt Nam tiÕp cËn cã hiÖu qu¶ thÞ tr­êng EU 3.1. Gi¶i ph¸p cho mÆt hµng n«ng s¶n nãi chung 3.1.1.Gi¶i ph¸p tõ phÝa chÝnh phñ a. C¸c gi¶i ph¸p vÒ s¶n phÈm Nguyªn nh©n cã tÝnh bao trïm h¹n chÕ kh¶ n¨ng vµ hiÖu qu¶ xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam ra thÞ tr­êng thÕ giíi nãi chung vµ ®Æc biÖt ra thÞ tr­êng EU lµ do chÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng cao, kh«ng ®ång ®Òu, khèi l­îng ph©n t¸n nhá lÎ, mÉu m· kh«ng hÊp dÉn. Do ®ã, gi¶i ph¸p vÒ s¶n phÈm bao gåm: n©ng cao khèi l­îng, chÊt l­îng, chñng lo¹i vµ mÉu m· n«ng s¶n xuÊt khÈu lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n vµ cã tÝnh chiÕn l­îc l©u dµi, cô thÓ lµ: CÇn ph¶i cã sù ®Çu t­ qui ho¹ch mét c¸ch ®ång bé, t¹o ra nh÷ng vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung vµ vïng nguyªn liÖu cã chÊt l­îng cao phôc vô cho chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu. ViÖc qui ho¹ch ®­îc c¸c vïng s¶n xuÊt n«ng s¶n tËp trung cho phÐp khai th¸c mét c¸ch hîp lý lîi thÕ so s¸nh trong n«ng nghiÖp, t¹o nguån hµng xuÊt khÈu tËp trung cã qui m« lín, kh¾c phôc ®­îc tÝnh ph©n t¸n, manh món trong bè trÝ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua. ViÖc qui ho¹ch nµy cÇn ph¶i ®¶m b¶o sù phèi hîp ®ång bé c¸c ho¹t ®éng theo qui tr×nh bÈy kh©u liªn hoµn lµ s¶n xuÊt -thu ho¹ch-chÕ biÕn -®ãng gãi- b¶o qu¶n- vËn chuyÓn- c¶ng khÈu. Thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy võa n©ng cao ®­îc chÊt l­îng s¶n phÈm võa gi¶m thiÓu ®­îc chi phÝ, ®iÒu nµy sÏ gióp n©ng cao ®­îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n«ng s¶n ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. T¨ng c­êng ®Çu t­ vµ ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt, tËp trung cho c«ng t¸c lai t¹o gièng cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng cao. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy cÇn lùa chän nh÷ng gièng tèt trªn thÕ giíi ®Ó lai t¹o, thuÇn chñng sao cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam vÒ sinh th¸i, thæ nh­ìng.. ®Ó mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Bªn c¹nh ®ã vÉn cÇn duy tr× nh÷ng s¶n phÈm n«ng nghiÖp cã tÝnh chÊt ®Æc s¶n, ph¶n ¸nh chÊt l­îng cao nh­: nh·n, v¶i, xoµi, chÌ T©n C­¬ng, cµ phª Ban Mª ThuËt, g¹o T¸m xoan, nµng H­¬ng….nh÷ng s¶n phÈm nµy tuy n¨ng suÊt kh«ng cao nh÷ng dÔ x©m nhËp thÞ tr­êng vµ cã ®­îc gi¸ cao do ®Æc tÝnh riªng cña nã. §Çu t­ cho ®æi míi c«ng nghÖ chÕ biÕn, b¶o qu¶n lµ hÕt søc quan träng, do hµng n«ng s¶n lµ mÆt hµng nh¹y c¶m, chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu cña thêi tiÕt, khÝ hËu l¹i ®ßi hái thu ho¹ch ®óng thêi vô. Thªm vµo ®ã, trong ®iÒu kiÖn khoa häc kü thuËt ®ang ph¸t triÓn ngµy cµng hÕt søc m¹nh mÏ, gi¸ c¸c hµng n«ng s¶n chÕ biÕn ngµy mét cao vµ cµng cã xu h­íng c¸ch biÖt so víi hµng s¬ chÕ. Cho dï gièng tèt, thu ho¹ch ®óng thêi vô nh­ng nÕu hµng n«ng s¶n kh«ng cã ®iÒu kiÖn chÕ biÕn tèt th× kh«ng ®¶m b¶o ®­îc ®iÒu kiÖn vÖ sinh vµ thêi gian tiªu dïng do ®ã, khã cã thÓ th©m nhËp vµo nh÷ng thÞ tr­êng xa vµ khã tÝnh nh­ thÞ tr­êng EU. ChÝnh v× vËy, cÇn tËp trung c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i vµo kh©u thu ho¹ch, b¶o qu¶n, ®Èy m¹nh chÕ biÕn vµ tinh chÕ n«ng s¶n, ®a d¹ng ho¸ n«ng s¶n chÕ biÕn, ®¸p øng nhu cÇu vµ thÞ hiÕu ngµy cµng ®a d¹ng cña thÞ tr­êng. Tr­íc hªt, cÇn n©ng cÊp c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn hiÖn cã, ®èi víi c¸c nhµ m¸y qu¸ l¹c hËu, nªn rµ xÐt l¹i ®Ó cã h­íng xö lý trªn c¬ së lÊy hiÖu qu¶ lµm môc tiªu. §ång thêi, x©y dùng mét sè nhµ m¸y míi, hiÖn ®¹i t¹i vïng nguyªn liÖu nh»m n©ng cao chÊt l­îng vµ c¶i tiÕn mÉu m· s¶n phÈm. ViÖc liªn doanh víi c¸c ®èi t¸c EU ®Ó x©y dùng c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn lµ mét gi¶i ph¸p rÊt hiÖu qu¶, do c¸c ®èi t¸c EU sÏ n¾m b¾t râ h¬n nhu cÇu còng nh­ thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng trong khèi tõ ®ã cã nh÷ng chiÕn l­îc kinh doanh vµ sù ®Çu t­ phï hîp. MÆt kh¸c, bao b×, ®ãng gãi còng lµ mét trong nh÷ng kh©u kh«ng kÐm phÇn quan träng. Chóng kh«ng chØ ®¬n thuÇn mang ý nghÜa b¶o vÖ hµng ho¸ mµ cßn lµ nh·n hiÖu, h­íng dÉn tiªu dïng. §©y lµ nh÷ng nh©n tè mµ thÞ tr­êng EU rÊt coi träng vµ cã nh÷ng qui ®Þnh cô thÓ. Muèn hµng n«ng s¶n ®Æt ch©n ®­îc vµo thÞ tr­êng EU, tèt h¬n hÕt lµ ph¶i tu©n thñ nghiªm ngÆt nh÷ng qui ®Þnh cã liªn quan mµ Liªn minh ®· ®Ò ra. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, ®Çu t­ c«ng nghÖ phï hîp cho s¶n xuÊt bao b× lµ rÊt cÇn thiÕt do tõ tr­íc ®Õn nay, kh©u bao b×, ®ãng gãi th­êng kh«ng ®­îc c¸c doanh nghiÖp quan t©m ®óng møc. b. §Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i Sau gi¶i ph¸p chiÕn l­îc s¶n phÈm, gi¶i ph¸p xóc tiÕn th­¬ng m¹i cã vai trß hÕt søc quan träng. HiÖn nay ë n­íc ta c«ng t¸c nµy cßn rÊt yÕu, cÇn ph¶i cã sù ®æi míi, cô thÓ lµ: T¨ng c­êng ho¹t ®éng Marketing th«ng qua c¸c hiÖp héi xuÊt khÈu n«ng s¶n nh»m tuyªn truyÒn qu¶ng c¸o b»ng nhiÒu h×nh thøc phong phó, giíi thiÖu s¶n phÈm mét c¸ch tû mØ, chu ®¸o víi kh¸ch hµng, lµm t¨ng uy tÝn cña s¶n phÈm. §ång thêi qua ®ã sÏ n¾m b¾t vµ xö lý th«ng tin vÒ nhu cÇu, gi¸ c¶ thÞ tr­êng, tõ ®ã ®Þnh h­íng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh n«ng s¶n xuÊt khÈu ë trong n­íc. §Ó lµm tèt c«ng t¸c nµy ph¶i x©y dùng ®­îc ®éi ngò c¸n bé ®ñ vÒ sè l­îng, cã tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm ®ång thêi ph¶i ®æi míi c¬ chÕ cña hiÖp héi, lÊy môc tiªu hiÖu qu¶ lµm c¬ së cho ph­¬ng thøc ®æi míi ho¹t ®éng. Nªn thµnh lËp c¸c trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i, trong ®ã cã trung t©m xóc tiÕn n«ng s¶n. Chøc n¨ng cña trung t©m nµy lµ n¾m b¾t vµ cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng n«ng s¶n thÕ giíi nãi chung vµ thÞ tr­êng EU nãi riªng, tæ chøc xóc tiÕn xuÊt khÈu vµ ®­a hµng ra n­íc ngoµi mét c¸ch thuËn lîi vµ tiÕt kiÖm chi phÝ. Qua ®ã, trung t©m cã thÓ tiÕn tíi thiÕt lËp mét ng©n hµng d÷ liÖu vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi ®Ó s½n sµng cung cÊp cho c¸c doanh nghiÖp nÕu hä cÇn ®Õn. c. T¨ng c­êng nguån vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ tiªu thô n«ng s¶n xuÊt khÈu vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶ Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cu¶ hµng n«ng s¶n ViÖt Nam dÉn ®Õn khã kh¨n khi th©m nhËp thÞ tr­êng EU liªn quan ®Õn t×nh tr¹ng thiÕu vèn. Nhu cÇu vÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp lµ rÊt lín, trong khi kh¶ n¨ng cßn qu¸ nhá. CÇn ph¶i t¨ng c­êng h¬n n÷a nguån vèn cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n nãi riªng ®ång thêi cã nh÷ng gi¶i ph¸p sö dông nguån vèn ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. Cô thÓ lµ: T¹o m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ tiªu thô n«ng s¶n xuÊt khÈu nh»m thu hót nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ ngoµi n­íc ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu tõ vµo lÜnh vùc chÕ biÕn n«ng s¶n, t¹o ra b­íc ®ét ph¸ vÒ chÊt l­îng, mÉu m·, s¶n phÈm vµ gi¶m chi phÝ. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy, cÇn xem xÐt chÝnh s¸ch miÔn, gi¶m thuÕ trong thêi gian ®Çu, hç trî vÒ tÝn dông vµ l·i suÊt, gi¶m thuÕ nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ chÕ biÕn n«ng s¶n. T¨ng c­êng h¬n n÷a nguån vèn ®Çu t­ vµo n«ng s¶n tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc, sö dông nguån vèn nµy hç trî cho ho¹t ®éng nghiªn cøu nh»m t×m ra c¸c gièng c©y trång vËt nu«i ®¹t chÊt l­îng, n¨ng suÊt cao. Tr­íc hÕt, ­u tiªn cho c¸c lo¹i c©y trång vËt nu«i vèn lµ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chiÕn l­îc nh­: g¹o, cµphª, cao su, thÞt lîn…Nguån vèn nµy cßn ®Ó t¨ng ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng, tËp trung vµo nh÷ng kh©u quan träng cã tÝnh quyÕt ®Þnh nh­: thuû lîi, giao th«ng, ®iÖn, c¬ së chÕ biÕn. H×nh thµnh c¸c quÜ hç trî cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu. +QuÜ b¶o hiÓm: ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng s¶n cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt, kh«ng thuËn lîi so víi nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt kh¸c, nã chÞu ¶nh h­ëng rÊt lín cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn, viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô ph¶i hîp thêi vô. Do ®ã viÖc h×nh thµnh quÜ b¶o hiÓm lµ rÊt cÇn thiÕt, nh»m trî gióp cho s¶n xuÊt trong tr­êng hîp gÆp thiªn tai hoÆc trî gi¸ cho c¸c doanh nghiÖp khi gi¸ c¶ thÞ tr­êng gi¶m xuèng qu¸ thÊp d­íi møc gi¸ sµn. Nguån vèn cho quÜ nµy ®­îc trÝch tõ thuÕ xuÊt khÈu vµ c¸c kho¶n thu ®ãng gãp kh¸c. +QuÜ hç trî ph¸t triÓn: Ngoµi quÜ b¶o hiÓm, cÇn ph¶i h×nh thµnh quÜ hç trî ph¸t triÓn n«ng s¶n xuÊt khÈu. QuÜ nµy cã hai môc tiªu c¬ b¶n lµ b¶o l·nh cho doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu kh«ng cã ®ñ vèn kinh doanh ®­îc phÐp vay vèn nhanh chãng thuËn lîi víi l·i suÊt ­u ®·i vµ hç trî trùc tiÕp cho c¸c doanh nghiÖp cã khã kh¨n trong giai ®o¹n míi h×nh thµnh. Nguån vèn cho qòi nµy ®­îc h×nh thµnh mét phÇn tõ n«ng s¶n nhµ n­íc, nh­ng phÇn lín ®­îc huy ®éng tõ x· héi vµ vay cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ. d. T¨ng c­êng h¬n n÷a vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu qu¶n lý chÊt l­îng cña s¶n phÈm: Nhµ n­íc ®ãng vai trß rÊt quan träng vµo th¾ng lîi cña ho¹t ®éng qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm. Víi quyÒn lùc tèi cao cña m×nh, nhµ n­íc ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, chñ tr­¬ng nh»m khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiªp kh«ng ngõng c¶i tiÕn chÊt l­îng, ra c¸c qui tr×nh b¾t buéc ph¶i ®¶m b¶o chÊt l­îng s¶n phÈm. HiÖn nay, hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng cña n­íc ta cßn ch­a ®ång bé, thiÕu sù phèi hîp nhÞp nhµng gi÷a c¸c cÊp, c¸c ngµnh. Do ®ã thêi gian tíi ®©y, Nhµ n­íc cÇn sím ban hµnh c¸c qui ®Þnh b¾t buéc vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng nh»m gi÷ uy tÝn cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n ë n­íc ta, c¸c n­íc nhËp khÈu còng mong muèn thùc hiÖn viÖc cÊp phÐp xuÊt khÈu nµy. Nã chÝnh lµ giÊy th«ng hµnh cÇn thiÕt ®Ó n«ng s¶n xuÊt khÈu n­íc ta cã thÓ th©m nhËm vµ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng EU. Qu¶n lý gi¸ c¶ n«ng s¶n xuÊt khÈu Cïng víi c«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng n«ng s¶n, viÖc qu¶n lý gi¸ c¶ xuÊt khÈu n«ng s¶n còng lµ viÖc hÕt søc cÇn thiÕt nh»m duy tr× møc gi¸ b¸n, ®¶m b¶o lîi Ých cho ng­êi s¶n xuÊt. Tr¸nh t×nh tr¹ng tranh mua, tranh b¸n cña c¸c doanh nghiÖp, gi÷ æn ®Þnh gi¸ c¶ khi xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng thÕ giíi nãi chung vµ thÞ tr­êng EU nãi riªng. Nhµ n­íc qu¶n lý gi¸ c¶ n«ng s¶n xuÊt khÈu th«ng qua hÖ thèng hµnh chÝnh, kiÓm so¸t c¸c nguån ngo¹i tÖ thu ®­îc. C¶i tiÕn c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt khÈu C¬ chÕ qu¶n lý xuÊt khÈu cña n­íc ta, mÆc dï trong thêi gian qua ®· cã nh÷ng c¶i tiÕn ®¸ng kÓ nh­ng nh×n chung vÉn béc lé rÊt nhiÒu h¹n chÕ, ch­a thùc sù t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hµng xuÊt khÈu. §Æc biÖt víi hµng n«ng s¶n, sù chËm chÔ cña thñ tôc h¶i quan cã thÓ lµm gi¶m chÊt l­îng s¶n phÈm, dÉn ®Õn nh÷ng thiÖt h¶i kh«ng ®¸ng cã. Do ®ã, Nhµ n­íc nªn c¶i tiÕn c¬ chÕ qu¶n lý hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu mét c¸ch hîp lý. Th«ng qua c¸c biÖn ph¸p nh­ khuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ trùc tiÕp tham gia xuÊt khÈu n«ng s¶n hay ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc xuÊt khÈu…sÏ n©ng cao ®­îc tÝnh n¨ng ®éng còng nh­ kh¶ n¨ng thÝch øng nhanh chãng víi thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu n«ng s¶n. 3.1.2.BiÖn ph¸p cña doanh nghiÖp kinh doanh hµng n«ng s¶n HiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh hµng n«ng s¶n cßn û l¹i nhiÒu vµo nhµ n­íc, ch­a thùc sù chñ ®éng, n¨ng ®éng vµ linh ho¹t trong ho¹t ®éng tæ chøc, qu¶n lý vµ kinh doanh ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh. §Æc biÖt víi thÞ tr­êng EU, c¸c doanh nghiÖp th­êng cã ®Þnh kiÕn vÒ khã kh¨n trong xuÊt khÈu nªn do dù khi ®­a hµng n«ng s¶n vµo thÞ tr­êng nµy. Tr­íc xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®ang diÔn ra m¹nh mÏ, EU ngµy cµng ph¸t triÓn më réng vµ lµ thÞ tr­êng chñ chèt cña hÇu hÕt c¸c quèc gia, nÕu cø do dù c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khã lßng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. V× vËy, cïng víi nhµ n­íc, b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp còng ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng n«ng s¶n mµ m×nh kinh doanh, tõ ®ã d¸m tiÕp cËn víi nh÷ng thÞ tr­êng khã tÝnh nh­ EU. Tr­íc hÕt, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña n­íc ta cÇn phèi hîp, hîp t¸c víi nhau kh«ng b¸n ph¸ gi¸ trªn thÞ tr­êng. Sù c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c doanh nghiÖp lµ tù mçi doanh nghiÖp ph¶i t×m c¸ch h¹ thÊp chi phÝ kinh doanh, tõ ®ã ®Ó t¨ng lîi nhuËn cho dï chØ b¸n theo mÆt b»ng gi¸ chung. NÕu c¸c doanh nghiÖp b¸n ph¸ gÝa, tøc lµ tù hä ®· c¾t bá mét phÇn lîi Ých cña doanh nghiÖp còng nh­ cña quèc gia. MÆt kh¸c, b¸n hµng víi gi¸ qu¸ thÊp so víi thÞ tr­êng nhËp khÈu sÏ g©y ph¶n øng kh«ng tèt. Vô c¸ Basa trªn thÞ tr­êng Mü lµ mét ®iÓn h×nh mµ c¸c doanh nghiÖp còng nh­ ChÝnh phñ ViÖt Nam cÇn rót kinh nghiÖm ®Ó cã biÖn ph¸p x¸c ®Þnh møc gi¸ phï hîp khi xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n sang c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi. VÒ chÊt l­îng, c¸c doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu vÒ chÊt l­îng hµng n«ng s¶n nguyªn liÖu, cïng ®Çu t­ vèn vµ phæ biÕn c«ng nghÖ s¶n xuÊt n«ng s¶n, tõ ®ã míi cã thÓ thu ho¹ch ®­îc s¶n phÈm nguyªn liÖu ®ñ tiªu chuÈn cho chÕ biÕn vµ cho xuÊt khÈu trùc tiÕp. Kinh doanh theo m« hinh khÐp kÝn: “s¶n xuÊt – thu mua – chÕ biÕn – tiªu thô” ®· ®­îc mét sè doanh nghiÖp xuÊt khÈu thùc hiÖn thµnh c«ng. §©y lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc liªn kÕt kinh tÕ gi÷a th­¬ng m¹i vµ s¶n xuÊt, trong ®ã c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i th­êng gi÷ vai trß chñ ®éng trong qu¸ tr×nh tiÕn tíi c¸c ho¹t ®éng liªn kÕt víi bªn s¶n xuÊt nh»m chñ ®éng nguån hµng phôc vô xuÊt khÈu. C¸c doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i chñ ®éng tÝch cùc trong viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ ®Èy m¹nh c«ng t¸c tiÕp thÞ ë thÞ tr­êng EU. Mçi doanh nghiÖp nªn cã phßng th«ng tin kinh tÕ vµ thÞ tr­êng cã nhiÖm vô th­êng xuyªn thu thËp xö lý vµ cung cÊp th«ng tin cho l·nh ®¹o ®¬n vÞ, cho c¸c c¬ quan cã liªn quan, cho ng­êi kinh doanh. ViÖc c¸c doanh nghiÖp më c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i thÞ tr­êng EU lµ mét h­íng ®i rÊt cÇn ®­îc khÝch lÖ, cã nh­ vËy th«ng tin vÒ thÞ tr­êng míi ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c, tõ ®ã doanh nghiÖp cã chiÕn l­îc kinh doanh mét c¸ch phï hîp. 3.2. Gi¶i ph¸p cho mét sè mÆt hµng n«ng s¶n cô thÓ §Ó tiÕp cËn cã hiÖu qu¶ thÞ tr­êng n«ng s¶n EU, ®iÒu quan träng lµ ph¶i n©ng cao chÊt l­îng vµ æn ®Þnh nguån cung hµng xuÊt khÈu. Lµm ®­îc nh÷ng ®iÒu trªn còng chÝnh lµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña n«ng s¶n ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng nµy. Khi hµng n«ng s¶n ViÖt Nam th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU, mçi mÆt hµng l¹i béc lé nh÷ng ®iÓm yÕu riªng. V× vËy, ngoµi gi¶i ph¸p chung cho hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU, viÖc ®­a ra c¸c biÖn ph¸p cô thÓ cho tõng mÆt hµng lµ hÕt søc cÇn thiÕt. 3.2.1 MÆt hµng cµ phª ThÞ tr­êng EU cã nhu cÇu æn ®Þnh víi mÆt hµng nµy cña ViÖt Nam nªn cµ phª ViÖt Nam cÇn cã gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc cña s¶n phÈm ®Ó ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng, c¹nh tranh ®­îc víi c¸c quèc gia ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu cµ phª nh­ Brazil, Colombia.. VÒ vïng nguyªn liÖu, cÇn ®iÒu chØnh l¹i qui ho¹ch trång cµ phª t¹i T©y Nguyªn. ChØ më réng diÖn tÝch cµ phª ë c¸c tØnh Gia Lai, Kon Tum, L©m §ång, trång cµ phª vèi (robusta) ë c¸c tØnh phÝa Nam vµ cµ phª chÌ (arabica) ë c¸c tØnh phÝa B¾c. CÇn chó träng ®Çu t­ thuû lîi cho c¸c vïng trång cµ phª. Nhµ n­íc cÇn cã nghiªn cøu vµ chÝnh s¸ch b¶o tån nguån n­íc ngÇm ®ang c¹n kiÖt ë T©y Nguyªn ®Ó ®¶m b¶o sù æn ®Þnh cña s¶n xuÊt cµ phª trong vïng. Do chÊt l­îng hiÖn nay kh«ng ®ång ®Òu, cÇn thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh lai gÐp c¶i t¹o réng lín trong s¶n xuÊt, thay thÕ c¬ b¶n diÖn tÝch sè c©y cho n¨ng suÊt thÊp qu¶ nhá vµ bÞ bÖnh rØ s¾t b»ng c©y ®Çu dßng ®· ®­îc ®¸nh gi¸ tèt. Hoµn chØnh qui tr×nh kü thuËt, h­íng dÉn cho n«ng d©n kü thuËt s¶n xuÊt nh­ ph©n bãn (chó ý dïng ph©n h÷u c¬), t­íi n­íc, thu h¸i, chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu vµ b¶o vÖ ®­îc ®Êt vµ m«i tr­êng. §Æc biÖt, c«ng nghÖ sau thu ho¹ch ë cÊp n«ng tr­êng lµ rÊt quan träng, cÇn triÓn khai c¸c ph­¬ng ¸n cÇn thiÕt ®Ó gi¶m chi phÝ ph¬i kh«, b¶o qu¶n cµ phª nh­ng vÉn ph¶i b¶o ®¶m chÊt l­îng. CÇn cã nh÷ng nghiªn cøu nh»m t¨ng kÝch cì h¹t cña cµ phª vèi vµ h­¬ng vÞ cña cµ phª chÌ. TËp trung ®Çu t­ vµo c¸c c¬ së chÕ biÕn cµ phª nh©n gåm c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ ph©n lo¹i, chän h¹t, bao b×, ®ãng gãi xuÊt khÈu. X©y dùng c¸c c¬ së chÕ biÕn thµnh phÈm chÊt l­îng cao b»ng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, liªn doanh hoÆc ®Çu t­ t­ nh©n víi c¸c ®iÒu kiÖn ­u ®·i, cho vay tÝn dông th­¬ng m¹i trung h¹n cho hé vµ tæ hîp t¸c trång cµ phª ®Ó n©ng cao c«ng nghÖ s¬ chÕ. ChÝnh phñ nªn t¸ch vai trß th­¬ng m¹i vµ vai trß dÞch vô c«ng céng cña VINACAFE. C¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®Ó doanh nghiÖp tù ®Çu t­. Cßn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô c«ng céng (nghiªn cøu, triÓn khai, kiÓm duyÖt) nªn ®Ó nhµ n­íc ®Çu t­. ViÖc thµnh lËp mét tæ chøc chuyªn tr¸ch theo dâi vµ lµm nhiÖm vô qu¶n lý nhµ n­íc víi ngµnh cµ phª lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Tæ chøc nµy nªn cã quan hÖ chÆt chÏ víi hiÖp héi cµ phª cña thÕ giíi ®Ó n©ng cao vÞ thÕ cña cµ phª ViÖt Nam. CÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c tiÕp thÞ ®Ó n©ng cao uy tÝn, lµm cho thÞ tr­êng biÕt ®Õn s¶n phÈm cµ phª ViÖt Nam, bªn c¹nh ®ã, tÝch cùc hç trî th«ng tin vÒ gi¸, thÞ tr­êng, c¸c qui ®Þnh cã liªn quan cña EU ®Ó ng­êi s¶n xuÊt n¾m b¾t d­îc c¬ héi. 3.2.2 MÆt hµng h¹t ®iÒu ViÖt Nam lµ n­íc xuÊt khÈu h¹t ®iÒu ®øng thø ba trªn thÕ giíi vµ nhu cÇu cña thÞ tr­êng EU víi mÆt hµng nµy ngµy cµng t¨ng m¹nh. Gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña h¹t ®iÒu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng EU: VÒ x©y dùng vïng nguyªn liÖu: ph©n lo¹i diÖn tÝch ®iÒu hiÖn cã thµnh c¸c vïng chÝnh theo kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. Víi mçi vïng ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp nh»m t¹o ra nh÷ng vïng c©y chÊt l­îng cao c¶ vÒ gièng vµ ph­¬ng ph¸p canh t¸c, cã nh­ vËy míi t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ. VÒ c«ng nghÖ chÕ biÕn: c¸c nhµ m¸y hiÖn nay cã ®ñ c«ng suÊt chÕ biÕn h¹t ®iÒu ®Õn n¨m 2005. Bëi vËy, thêi gian tíi kh«ng cÇn ®Çu t­ thªm nhµ m¸y chÕ biÕn nh©n ®iÒu mµ tËp trung ®Çu t­ chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ, n©ng cÊp nhµ m¸y hiÖn cã ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ ®Çu t­ nh»m chÕ biÕn s¶n phÈm nh©n ®iÒu thµnh c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao h¬n nh­ b¸nh kÑo cao cÊp tõ nh©n ®iÒu hay ®Çu t­ ®Ó tËn dông c¸c phô phÈm nh­ tinh dÇu n­íc gi¶i kh¸t… CÇn nhanh chãng tuyÓn chän, c«ng nhËn c¸c gièng ®iÒu cÊp quèc gia vµ trao tr¸ch nhiÖm cho c¸c ViÖn, Trung t©m nghiªn cøu cung cÊp gièng ®Çu dßng cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt gièng cña tØnh ®Ó cã gièng tèt cho n«ng d©n. Qu¶n lý chÆt chÏ c¸c c¬ së s¶n xuÊt gièng cña tØnh ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng gièng. §èi víi doanh nghiÖp chÕ biÕn, nhµ n­íc cho vay ®ñ vèn l­u ®éng ®Ó thu mua dù tr÷ nguyªn liÖu. Tæ chøc quÜ b¶o hiÓm cña ngµnh ®iÒu ®Ó ng­êi s¶n xuÊt yªn t©m ®Çu t­ s¶n xuÊt. 3.2.3 MÆt hµng g¹o Do thuÕ nhËp khÈu g¹o ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU lµ rÊt cao (100%) nªn ViÖt Nam rÊt khã chiÕm lÜnh thÞ tr­êng EU nÕu kh«ng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, t¹o gi¸ trÞ riªng cho g¹o “made in ViÖt Nam”. Nhu cÇu cña thÞ tr­êng EU lµ g¹o h¹t dµi nªn cÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c nghiªn cøu vÒ gièng ®Ó cã gièng ®¸p øng xuÊt khÈu theo tiªu chuÈn (chiÒu dµi h¹t g¹o +7mm; chiÒu dµi/chiÒu réng >3; g¹o trong; nÊm (®iÓm) b¹c bông cho phÐp 0 ®Õn 1 mm). Cã nh­ vËy míi n©ng cao søc c¹nh tranh cña g¹o ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng EU so víi g¹o Th¸i Lan. T¨ng chÊt l­îng, uy tÝn cßn b»ng c¸ch qui ho¹ch vïng s¶n xuÊt lóa g¹o xuÊt khÈu ®Ó thÝch øng víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi vÒ sè l­îng vµ ph¸t triÓn chÊt l­îng kh«ng chØ qua gièng mµ cßn ë c¶ c«ng nghÖ chÕ biÕn. ThÞ tr­êng EU rÊt khã tÝnh vµ kÐn chän c¶ vÒ mÉu m· s¶n phÈm nªn c«ng nghÖ chÕ biÕn ®¸nh bãng g¹o lµ rÊt cÇn thiÕt. X©y dùng tèt c¬ së h¹ tÇng trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu g¹o nh­ ®Çu t­ ®ång bé c¸c mÆt thuû lîi, hÖ thèng chÕ biÕn vµ kho b¶o qu¶n lóa g¹o ë c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung theo qui ho¹ch. Ngoµi ra cßn cÇn n©ng cÊp c¸c hÖ thèng giao th«ng phôc vô vËn chuyÓn hµng xuÊt khÈu nh­ cÇu c¶ng kho b·i… nh»m b¶o ®¶m tèt chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹n chÕ Ýt nhÊt tØ lÖ g·y vì cña g¹o, cã nh­ vËy s¶n phÈm g¹o ViÖt Nam míi dÔ ®­îc thÞ tr­êng EU chÊp nhËn. Ngoµi ra, nhµ n­íc cÇn c¶i tiÕn h¬n n÷a viÖc qu¶n lý thÞ tr­êng g¹o nh­ ¸p dông chÕ ®é b¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn cam kÕt xuÊt khÈu g¹o, cung cÊp nh÷ng th«ng tin h÷u Ých cho c«ng t¸c qu¶n lý thÞ tr­êng g¹o. ViÖt Nam còng cÇn quan t©m häc hái nh÷ng kinh nghiÖm cña Th¸i Lan vÒ chÕ biÕn g¹o xuÊt khÈu bëi ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam vµ Th¸i Lan lµ nh­ nhau, nh­ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu g¹o cña Th¸i Lan lµ rÊt hiÖu qu¶ vµ thÞ tr­êng EU lµ mét trong nh÷ng thÞ tr­êng chÝnh cña g¹o Th¸i Lan. 3.2.4 MÆt hµng chÌ ChÌ lµ mÆt hµng ®å uèng nhiÖt ®íi mµ nhu cÇu cña EU t¨ng m¹nh trong thêi gian qua. Muèn tiÕp cËn thÞ tr­êng EU cã hiÖu qu¶ ngµnh chÌ ViÖt Nam ph¶i chó träng ®Õn chÊt l­îng vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. Gi¶i ph¸p chÝnh: T¨ng c­êng s¶n xuÊt chÌ nguyªn liÖu b»ng ®Çu t­ th©m canh, phôc håi v­ên chÌ xÊu b»ng ®¶m b¶o n­íc t­íi, gièng vµ më réng diÖn tÝch ë c¸c vïng ®åi nói thÝch hîp. N©ng møc ®Çu t­ cho th©m canh chÌ lªn 2500USD/ha ­íc tÝnh nguån vèn cÇn thiÕt lµ 2500 tû VND tõ nguån vèn vay trong n­íc, FDI vµ ODA. Xem xÐt c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, cho vay víi l·i xuÊt ­u ®·i, kÐo dµi thêi gian cho vay c¨n cø vµo chu kú thu ho¹ch cña chÌ (1/2 chu kú: 20 n¨m) tõ c¸c nguån nh­ ch­¬ng tr×nh 327, ch­¬ng tr×nh phñ xanh ®Êt trèng, ®åi nói träc vµ c¸c quÜ kh¸c cã thÓ ®­îc. TËp chung chÕ biÕn chÌ ngon, s¹ch, bao b× ®Ñp, hÊp dÉn ®©y lµ nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh cho s¶n phÈm chÌ ViÖt Nam th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng EU. L­îng vèn ­íc tÝnh cÇn thiÕt lµ 15 tû ®ång tõ nguån vay trong n­íc, c¸c tæ chøc quèc tÕ (50%) vµ kªu gäi liªn doanh (30-40%) CÇn ®Æc biÖt chó ý kh©u b¶o qu¶n ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng s¶n phÈm bÞ Èm mèc g©y ra chÊt flatoxin mµ EU ®· cã lÖnh kiÓm dÞch rÊt cô thÓ vµ chÆt chÏ. §Çu t­ n©ng cao chÊt l­îng, chñng lo¹i, mÉu m· vµ nhÊt lµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm nh­ s¶n xuÊt c¸c lo¹i chÌ ­íp h­¬ng vÞ th¶o méc, dÔ dµng pha chÕ ®Ó ®¸p øng khÈu vÞ, yªu cÇu cña ng­êi tiªu dïng ®Æc biÖt víi yªu cÇu vÒ s¶n phÈm chÕ biÕn s½n cña c¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ EU. Ngoµi ra, mÆt hµng chÌ cña ViÖt Nam hiÖn nay ®ang ®­îc b¶o hé b»ng thuÕ quan kh¸ cao. Víi lîi thÕ c¹nh tranh t­¬ng ®èi so víi c¸c mÆt hµng kh¸c, viÖc b¶o hé cho ngµnh chÌ cã thÓ ®Ó ë møc thÊp h¬n. nh­ vËy võa gi¶m møc ®é b¶o hé ®Ó tu©n thñ tiÕn tr×nh ®µm ph¸n ra nhËp WTO võa vÉn ®¶m b¶o ®­îc kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm chÌ ViÖt Nam. 3.2.5 MÆt hµng hå tiªu N¨m 2003, ViÖt Nam lµ n­íc xuÊt khÈu hå tiªu ®øng thø hai trªn thÕ giíi, (sau Indonesia) chiÕm tíi 40 % l­îng hå tiªu bu«n b¸n trªn thÕ giíi. Ch©u ¢u lµ thÞ tr­êng lín nhÊt tiªu thô mÆt hµng nµy cña ViÖt Nam. §Ó gi÷ v÷ng vÞ trÝ nay, hå tiªu ViÖt Nam cÇn: Qui ho¹ch l¹i c¸c vïng trång hå tiªu, c¸c c¬ quan chøc n¨ng, c¸c doanh nghiÖp, nhµ s¶n xuÊt nghiªn cøu ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt ®Ó c¶i t¹o kh«i phôc c¸c v­ên hå tiªu c»n cçi, c¸c v­ên canh t¸c kh«ng ®óng kü thuËt, ¸p dông kü thuËt tiªn tiÕn tõ ®ã n©ng cao ®é ®ång ®Òu cña tiªu, b¶o ®¶m æn ®Þnh c¶ n¨ng suÊt, chÊt l­îng tiªu tõ ®ã cã c¬ së t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu. X©y dùng ch­¬ng tr×nh phôc tr¸ng, c¶i t¹o gièng cò ®ång thêi nhËp gièng míi phï hîp víi ®Æc ®iÓm n«ng ho¸, thæ nh­ìng cña tõng vïng trång tiªu tËp trung, tõ ®ã t¹o kh¶ n¨ng gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt. HiÖn nay, ta ch­a cã mét c¬ së chuyªn nghiªn cøu vÒ c©y tiªu, gi¶i quyÕt hµng lo¹t vÊn ®Ò liªn quan ®Õn nã nh­ gièng, ch¨m sãc, thu h¸i, b¶o qu¶n phï hîp víi thæ nh­ìng cña tõng vïng, do ®ã, viÖc h×nh thµnh viÖn hoÆc trung t©m chuyªn nghiªn cøu vÒ hå tiªu lµ cÇn thiÕt. ChÝnh phñ cÇn cho phÐp thµnh lËp quÜ b¶o hiÓm xuÊt khÈu tiªu, ®Ó quÜ nµy nhanh chãng ®i vµo ho¹t ®éng vµ ph¸t huy t¸c dông th× ph¶i gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ c¬ chÕ, néi dung ho¹t ®éng cña quÜ…§©y lµ ®Þnh chÕ tµi chÝnh rÊt quan träng trong hç trî xuÊt khÈu h¹t tiªu. Bªn c¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i nh­ kh¶o s¸t thÞ tr­êng, tham gia c¸c héi chî… mét néi dung rÊt quan träng lµ HiÖp héi Tiªu ph¶i cïng víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh mÆt hµng nµy x©y dùng nh·n hiÖu, c¸c chØ dÉn ®Þa lý hay tªn gäi xuÊt xø cho tiªu. Tiªu lµ mét lo¹i ®Æc s¶n, v× thÕ cÇn rÊt chó träng ®Õn viÖc ®¨ng ký tªn gäi, xuÊt xø hay chØ dÉn ®Þa lý, tõ ®ã t¹o nªn yÕu tè ®éc quyÒn trong tiªu thô nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. §Ó t¨ng c­êng th«ng tin, nhÊt lµ th«ng tin chuyªn ngµnh phôc vô cho s¶n xuÊt, kinh doanh tiªu, viÖc tham gia vµo tæ chøc quèc tÕ vÒ s¶n phÈm nµy lµ cÇn thiÕt. Do ®ã, nhµ n­íc nªn cã sù hç trî cho ngµnh trong c¸c ho¹t ®éng nµy. 3.2.6. MÆt hµng rau qu¶ Rau qu¶ ViÖt Nam míi th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU mét vµi n¨m gÇn ®©y nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng t­¬ng ®èi nhanh. C¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu rau qu¶ chÝnh cña ta trong khèi EU lµ Hµ Lan, Thôy §iÓn, Ph¸p, Anh vµ BØ. §Ó ®Èy m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n cña ViÖt Nam sang EU, biÖn ph¸p cô thÓ gåm: Qui ho¹ch vïng s¶n xuÊt rau qu¶ vµ ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu cho c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn. Víi nhu cÇu nguyªn liÖu ­íc tÝnh lµ 400 ngh×n tÊn n¨m 2005 vµ 550 ngh×n tÊn vµo n¨m 2010, cÇn qui ho¹ch diÖn tÝch kho¶ng h¬n 30 ngh×n ha chuyªn canh rau qu¶ nguyªn liÖu. Vïng nguyªn liÖu-ngoµi sù quan t©m ®Õn khÝ hËu thæ nh­ìng – nªn bè trÝ ë c¸c ®Þa ph­¬ng gÇn c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn ®Ó thuËn tiÖn cho tËp kÕt thu ho¹ch, gi¶m h­ háng, hao phÝ vµ chi phÝ vËn chuyÓn. VÒ l©u dµi, ®Çu t­ vÒ gièng rau qu¶ lµ mét h­íng ®Çu t­ bÒ s©u rÊt cÇn ®­îc quan t©m. VÒ rau, cÇn duy tr× gièng gèc (®Çu dßng, nguyªn chñng, bè mÑ), s¶n xuÊt gièng cÊp I ®Ó cung cÊp cho c¸c vïng gièng cÊp II s¶n xuÊt ra h¹t gièng th­¬ng phÈm phôc vô ®¹i trµ. Bªn c¹nh ®ã, c«ng t¸c chän läc, kh¶o liÖu gièng míi, lai t¹o gièng còng cÇn ®­îc ®Çu t­ thÝch ®¸ng. VÒ gièng c©y ¨n qu¶, cÇn nh©n nhanh vµ s¶n xuÊt c¸c gièng trong n­íc ®· qua tuyÓn chän vµ c¸c gièng míi cña n­íc ngoµi nhËp néi ®· qua kh¶o nghiÖm ®¸nh gi¸ vµ ®­îc phÐp ®­a vµo s¶n xuÊt. C«ng t¸c s¶n xuÊt vµ cung cÊp gièng c©y cã ch©t l­îng tèt vµ s¹ch bÖnh phôc vô cho xuÊt khÈu cÇn ®­îc ­u tiªn hµng ®Çu. §Ó ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ nhu cÇu xuÊt khÈu ®ang ngµy cµng t¨ng, cÇn ph¶i cã ®Çu t­ tho¶ ®¸ng cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn rau qu¶ nh»m n©ng cao ch©t l­îng vµ gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu, thùc hiÖn chñ tr­¬ng chiÕn l­îc xuÊt khÈu lµ t¨ng tû lÖ xuÊt khÈu qua chÕ biÕn, gi¶m tû lÖ xuÊt khÈu nguyªn liÖu th«. Tr­íc m¾t, ngoµi viÖc n©ng cÊp, më réng vµ x©y dùng c¸c nhµ m¸y, cÇn chó ý viÖc liªn doanh víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp cña EU nh»m tranh thñ c«ng nghÖ tiªn tiÕn vµ t×m kiÕm ®Çu ra cho s¶n phÈm. VÒ l©u dµi, hoµn thiÖn c«ng nghÖ chÕ biÕn tõ c¸c kh©u bao b×, s¬ chÕ nguyªn liÖu, tinh chÕ s¶n phÈm, ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n, nh·n m¸c vµ th­¬ng hiÖu lµ môc tiªu cÇn phÊn ®Êu ®Ó s¶n phÈm rau qu¶ ViÖt Nam cã thùc lùc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. CÇn hoµn thiÖn c«ng t¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, cñng cè mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¸c ®¬n vÞ kinh doanh, gi÷a vïng nguyªn liÖu víi c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn, gi÷a c¸c nhµ m¸y víi c¸c c«ng ty kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, t¹o nªn mét khèi thèng nhÊt, ho¹t ®éng phèi hîp nhÞp nhµng trong ngµnh rau qu¶ ViÖt Nam. Trong ®ã cÇn ®Æc biÖt chó träng: Thø nhÊt: Bé chñ qu¶n vµ VEGETEXCO cÇn phèi hîp víi c¸c ®Þa ph­¬ng nh»m qui ho¹ch vµ x©y dùng c¸c vïng rau qu¶ hµng ho¸, g¾n trång trät víi chÕ biÕn phôc vô xuÊt khÈu, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ n«ng nghiÖp. Bªn c¹nh c¸c trung t©m chÕ biÕn lín, cÇn chó ý ph¸t triÓn c¸c c¬ së chÕ biÕn võa vµ nhá t¹i chç. Nh­ vËy phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng ®Þa ph­¬ng vÒ vèn tr×nh ®é qu¶n lý, l¹i cã ­u ®iÓm lµ thêi gian x©y dùng nhanh, sím cho s¶n phÈm vµ cã thÓ bè trÝ ë nhiÒu n¬i cã nh÷ng lo¹i rau qu¶ kh¸c nhau. Thø hai: Ph¸t triÓn m¹nh hîp t¸c vµ liªn doanh trong vµ ngoµi n­íc, gi¶m nh÷ng c¹nh tranh kh«ng cÇn thiÕt, thu hót c¸c ®¬n vÞ thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ xuÊt nhËp khÈu rau qu¶ tù nguyÖn liªn kÕt nh»m hç trî lÉn nhau, t¨ng søc m¹nh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh, nhÊt lµ trong xuÊt khÈu. CÇn thèng nhÊt quan ®iÓm vÒ chiÕn l­îc, thÞ tr­êng, gi¸ c¶… tr¸nh tr­êng hîp b¸n ph¸ gi¸, ®Çu c¬, tÝch tr÷ t¹o sèt gi¸…§Èy m¹nh hîp t¸c, liªn doanh gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn, c¸c ®¬n vÞ kinh doanh theo h­íng cïng ®Çu t­, cïng chia sÎ lîi nhuËn vµ rñi ro tõ ®Çu ®Õn cuèi, kh«ng nªn chØ biÕt thu lîi riªng ë tõng kh©u, tõng ®¬n vÞ. Ph¸t triÓn hÖ thèng dÞch vô- th­¬ng m¹i thµnh m¹ng l­íi réng kh¾p trong c¶ n­íc vµ ®Æt ®¹i diÖn t¹i thÞ tr­êng EU, cô thÓ ë tõng n­íc thµnh viªn, t¨ng c­êng ho¹t ®éng tiÕp thÞ, khuyÕn m¹i, c¸c chiÕn dÞch qu¶ng c¸o xóc tiÕn b¸n hµng, tham gia c¸c h×nh thøc héi chî, c¸c tua du lÞch sinh th¸i, v¨n ho¸ lµm cho ng­êi tiªu dïng ë thÞ tr­êng khã tÝnh nµy quen vµ dÇn tin cËy vµo s¶n phÈm rau qu¶ cã xuÊt xø ViÖt Nam. Tãm l¹i, ®Ó hµng n«ng s¶n cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung vµ cña ViÖt Nam nãi riªng cã thÓ tiÕp cËn mét c¸ch cã hiÖu qu¶ thÞ tr­êng EU, cÇn ph¶i cã sù nç lùc tõ c¶ hai phÝa ChÝnh phñ vµ doanh nghiÖp. Sù cè g¾ng, n¨ng ®éng cña c¸c doanh nghiÖp phèi hîp víi nh÷ng biÖn ph¸p hç trî trong n­íc còng nh­ ®µm ph¸n ngo¹i giao cña ChÝnh phñ lµ h­íng ®i ®óng ®¾n cho hµng n«ng s¶n c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th©m nhËp vµ cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng nµy.