Khóa luận Ngành công nghiệp Hoá dầu của Việt Nam trong tiến trình hội nhập

hiÖn t­îng ®éc quyÒn vµ lµm mÐo mã m«i tr­êng c¹nh tranh trong n­íc. H¹n ng¹ch nhËp khÈu H¹n ng¹ch nhËp khÈu cã nghÜa lµ l­îng hµng nhËp khÈu kh«ng ®­îc v­ît qu¸ mét sè l­îng nhÊt ®Þnh. H¹n ng¹ch th­êng ®­îc ®­a ra dùa trªn quyÕt ®Þnh thèng nhÊt gi÷a c¸c quan chøc ChÝnh phñ, c¸c Bé, Ngµnh cã liªn quan sau khi xem xÐt vµ ph©n tÝch t×nh h×nh cung cÇu cho giai ®o¹n tiÕp theo. Tr­íc ®©y, Trung Quèc ¸p dông biÖn ph¸p nµy cho rÊt nhiÒu mÆt hµng dÇu vµ ho¸ dÇu nh­ng tr­íc yªu cÇu cña c¸c quèc gia thuéc WTO, hiÖn Trung Quèc chØ cßn duy tr× h¹n ng¹ch víi mét sè Ýt mÆt hµng ho¸ dÇu- chñ yÕu lµ hµng sö dông trong n«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, ph¶i thõa nhËn r¨ng biÖn ph¸p nµy ®· rÊt h÷u hiÖu trong viÖc b¶o vÖ thÞ tr­êng Trung Quèc khái sù trµn ngËp th¸i qu¸ cña dÇu th« nhËp khÈu, kiÓm so¸t ®­îc c¸c yÕu tè ®Çu vµo cho ngµnh Ho¸ dÇu. GiÊy phÐp nhËp khÈu HiÓu mét c¸ch ®¬n gi¶n, khi c¸c doanh nghiÖp muèn nhËp khÈu mét hµng ho¸ nµo ®ã th× ph¶i ®­îc Bé, ngµnh cã liªn quan cÊp phÐp. Tuy nhiªn, ®iÒu kiÖn ®Ó ®­îc cÊp phÐp cña mçi n­íc mçi kh¸c. NÕu ®iÒu kiÖn láng, ®­¬ng nhiªn lµ viÖc nhËp khÈu sÏ diÔn ra ®¬n gi¶n h¬n. Nh­ng nÕu ®iÒu kiÖn nghiªm ngÆt, ch¾c ch¾n sÏ h¹n chÕ ®­îc nhËp khÈu. Víi sù biÕn ho¸ nµy, giÊy phÐp nhËp khÈu cho ®Õn nay vÉn lµ biÖn ph¸p ®­îc ­u chuéng ë Trung Quèc ®i ®«i víi biÖn ph¸p ¸p dông h¹n ng¹ch nhËp khÈu. Nh÷ng mÆt hµng ho¸ dÇu ph¶i nhËp khÈu theo h¹n ng¹ch cña Trung Quèc th× còng sÏ ph¶i xin giÊy phÐp nhËp khÈu. Nh­ ®· ®Ò cËp ë môc II, Trung Quèc ®· tuyªn bè tù ®éng ho¸ c¬ chÕ cÊp phÐp nh­ng ®ång thêi l¹i th¾t chÆt c¸c ®iÒu kiÖn cÊp phÐp. V× vËy, viÖc nhËp khÈu t­ëng chõng sÏ ®¬n gi¶n h¬n nh­ng trªn thùc tÕ vÉn cßn nh÷ng giíi h¹n nhÊt ®Þnh. H¹n ng¹ch thuÕ quan BiÖn ph¸p nµy cã nghÜa lµ ChÝnh phñ sÏ ®­a ra c¸c møc thuÕ kh¸c nhau cho nh÷ng l­îng hµng nhËp khÈu kh¸c nhau. NÕu nhËp khÈu mét khèi l­îng hµng trong møc quy ®Þnh th× thuÕ nhËp khÈu sÏ thÊp nh­ng nÕu nhËp khÈu qu¸ møc quy ®Þnh ®ã th× l­îng hµng v­ît qu¸ quy ®Þnh sÏ chÞu mét møc thuÕ kh¸c vµ møc thuÕ nµy th­êng rÊt cao. C¸c doanh nghiÖp Th¸i Lan ®· tõng ®Ò xuÊt víi ChÝnh phñ sö dông biÖn ph¸p nµy ®Ó b¶o hé ngµnh Ho¸ dÇu khi Th¸i Lan buéc ph¶i gi¶m thuÕ nhËp khÈu theo cam kÕt víi AFTA nh­ng ChÝnh phñ Th¸i Lan ®· kh«ng phª chuÈn. Tuy nhiªn, ®©y sÏ lµ mét c«ng cô b¶o hé hiÖu qu¶, nhÊt lµ ®èi víi c¸c quèc gia thµnh viªn cña WTO v× c¸c quy ®Þnh cña WTO cho phÐp ¸p dông h¹n ng¹ch thuÕ quan. Trî gi¸ §©y lµ mét biÖn ph¸p còng kh¸ linh ho¹t v× nã cã thÓ tån t¹i d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Cã khi trî gi¸ lµ mét kho¶n tiÒn trî gi¸ mµ ChÝnh phñ trùc tiÕp giao cho doanh nghiÖp nh­ trong tr­êng hîp cña Hµn Quèc khi khñng ho¶ng dÇu má thÕ giíi næ ra. Kho¶n trî gi¸ nµy ®· gióp c¸c doanh nghiÖp Hµn Quèc gi¶m thiÓu ®­îc phÇn nµo nh÷ng t¸c ®éng lµm t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt do ®ã gióp doanh nghiÖp gi÷ ®­îc møc gi¸ c¹nh tranh ®Ó tiÕp tôc më réng s¶n xuÊt. Cã khi trî gi¸ l¹i thÓ hiÖn ë nh÷ng ­u ®·i ®Çu t­ mµ Nhµ n­íc dµnh cho doanh nghiÖp. Nh­ trong tr­êng hîp cña Th¸i Lan, Bé ®Çu t­ Th¸i Lan ®· cho c¸c doanh nghiÖp ®­îc h­ëng rÊt nhiÒu ­u ®·i khi tham gia c¸c dù ¸n ho¸ dÇu nh­: miÕn thuÕ nhËp khÈu m¸y mãc, miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, cho phÐp doanh nghiÖp trÝch nh÷ng kho¶n khÈu hao ®Æc biÖt ®Ó gióp rót ng¾n thêi gian hoµn vèn vµ ®Ó gi¶m thuÕ ph¶i nép, miÔn thuÕ cho nh÷ng hµng ho¸ ®­îc coi lµ nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt … Nh÷ng c¸ch trî gi¸ gi¸n tiÕp nh­ vËy sÏ cßn ®ãng vai trß lµ ®éng lùc khuyÕn khÝch, thu hót ®Çu t­. B¶o hé b»ng biÖn ph¸p nµy lµ kh¸ hiÖu qu¶. ThuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ thuÕ trõng ph¹t BiÖn ph¸p nµy sÏ cã vai trß v« cïng quan träng khi mét quèc gia chÝnh thøc tham gia vµo thÞ tr­êng thÕ giíi v× c¸c biÖn ph¸p b¶o hé kh¸c ®· trë nªn v« hiÖu hoÆc bÞ h¹n chÕ. C¸c doanh nghiÖp Th¸i Lan ®· lªn tiÕng chØ trÝch ChÝnh phñ v× thùc hiÖn më cöa thÞ tr­êng mµ ch­a cã mét ®¹o luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cã hiÖu qu¶. Lo l¾ng nµy lµ hoµn toµn hîp lý v× mét khi ®· gi¶m bít c¸c hµng rµo b¶o hé, nguy c¬ bÞ c¸c quèc gia ph¸t triÓn h¬n b¸n ph¸ gi¸ hµng ho¸ vµo n­íc m×nh sÏ ®e do¹ sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ nguy c¬ nµy lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Trung Quèc ®· sím nhËn ra vai trß cña thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ khi x¸c ®Þnh môc tiªu cña m×nh lµ gia nhËp WTO. Cã thÓ nãi lµ Trung Quèc ®· thµnh c«ng trong viÖc ¸p dông thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®Ó b¶o vÖ c¸c ngµnh s¶n xuÊt cña m×nh trong ®ã cã ngµnh Ho¸ dÇu tuy cßn cã nhiÒu ý kiÕn cña c¸c n­íc kh¸c cho r»ng ®¹o luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Trung Quèc cßn nhiÒu thiÕu sãt, ch­a phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO. Ch­¬ng III: Mét sè kiÕn nghÞ trong viÖc x©y dùng, ph¸t triÓn kÕt hîp víi b¶o hé ngµnh c«ng nghiÖp Ho¸ dÇu cña ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp I. §Þnh h­íng ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp Ho¸ dÇu ViÖt Nam Ngµnh Ho¸ dÇu lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp cßn rÊt míi mÎ ë ViÖt Nam. V× nh÷ng lÝ do chñ quan vµ hoµn c¶nh kinh tÕ ®Êt n­íc, ViÖt Nam ch­a thÓ x©y dùng ®­îc mét khu liªn hîp ho¸ dÇu cho riªng m×nh. §Ó ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ víi môc ®Ých x©y dùng mét ngµnh c«ng nghiÖp míi phôc vô cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, Tæng c«ng ty dÇu khÝ ViÖt Nam rÊt ñng hé cho viÖc tõng b­íc ph¸t triÓn ngµnh Ho¸ dÇu, tõ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm “h¹ nguån” b»ng s¶n phÈm “trung gian” nhËp khÈu ®Õn sö dông c¸c nguyªn liÖu trong n­íc víi viÖc x©y dùng c¸c khu liªn hîp ho¸ dÇu dùa vµo tµi nguyªn dÇu vµ khÝ s½n cã cña quèc gia. Môc tiªu cuèi cïng cña ViÖt Nam lµ x©y dùng ngµnh Ho¸ dÇu ph¸t triÓn toµn diÖn tõ “th­îng nguån” ®Õn “h¹ nguån”. Theo Tæng c«ng ty dÇu khÝ ViÖt Nam, dùa vµo nhu cÇu thÞ tr­êng, c©n b»ng vÒ tµi nguyªn vµ t×nh h×nh ph¸t triÓn cña khu vùc, c¸c dù ¸n ho¸ dÇu cña ViÖt Nam dù kiÕn sÏ ®­îc ph¸t triÓn theo 3 giai ®o¹n: Tõ 2000 ®Õn 2005: X©y dùng Khu liªn hîp ho¸ dÇu sè 1: kÕt hîp víi nhµ m¸y läc dÇu sè 1 ë Dung QuÊt cung cÊp ®Çu vµo cho ngµnh nhùa, s¶n phÈm chÝnh sÏ lµ PP, LAB… X©y dùng Khu liªn hîp ho¸ dÇu sè 2: sö dông khÝ khai th¸c ®­îc tõ Bµ RÞa- Vòng Tµu, cung cÊp nguyªn liÖu cho ngµnh nhùa, cho s¶n xuÊt ph©n bãn…, s¶n phÈm chÝnh lµ DOD, PVC, PS, PET, Amonia- Urea… Tõ 2005 ®Õn 2010: X©y dùng Khu liªn hîp ho¸ dÇu sè 3: kÕt hîp víi nhµ m¸y läc dÇu sè 2, cung cÊp nguyªn liÖu cho ngµnh nhùa, s¶n xuÊt sîi tæng hîp, s¶n phÈm chÝnh lµ PP, PTA, PET, SM… C©n nh¾c viÖc x©y dùng khu liªn hîp ®iÖn ®¹m Cµ Mau X©y dùng mét trung t©m xö lý khÝ tù nhiªn ë phÝa Nam: tËp trung vµo s¶n xuÊt ph©n bãn, ph¸t ®iÖn nÕu ®iÒu kiÖn vÒ tµi nguyªn cho phÐp Sau n¨m 2010: X©y dùng khu liªn hîp ho¸ dÇu sè 4: kÕt hîp víi mét nhµ m¸y läc dÇu míi ®Ó cung cÊp nguyªn liÖu cho ngµnh nhùa, s¶n xuÊt sîi tæng hîp, ph©n bãn vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c, s¶n phÈm chÝnh lµ PP, PTA, PET, SM, VCM, PVC, PS, PE, … HiÖn nay, Petrovietnam ®· thùc hiÖn c¸c dù ¸n sau: Dù ¸n thµnh lËp c«ng ty liªn doanh LG VINA Chemical C¸c bªn tham gia: Petrovietnam liªn doanh víi c«ng ty LG Chemical cña Hµn Quèc Chi phÝ ®Çu t­: 12,5 triÖu USD Ho¹t ®éng chÝnh: s¶n xuÊt vµ kinh doanh DOP tõ nguån nguyªn liÖu nhËp khÈu C«ng suÊt: 30.000 tÊn DOP/ n¨m Dù ¸n Phó Mü Urea C¸c bªn tham gia: Petrovietnam ®Çu t­ 100% vèn Chi phÝ ®Çu t­: 486 triÖu USD Ho¹t ®éng chÝnh: s¶n xuÊt ph©n Urea tõ khÝ ®ång hµnh vµ khÝ thiªn nhiªn cña ViÖt Nam cung cÊp cho thÞ tr­êng néi ®Þa C«ng suÊt: 740 ngh×n tÊn/ n¨m Dù ¸n thµnh lËp c«ng ty liªn doanh nhùa vµ ho¸ chÊt Phó Mü C¸c bªn tham gia: Petrovietnam Gas (PVGC) gãp 43% vèn, Petroliam Nasional Berhad cña Malaysia (Petronas) gãp 50% vèn vµ c«ng ty DÞch vô vµ Cung øng VËt T­ Kü ThuËt XNK tØnh Bµ RÞa- Vòng Tµu (Tramasuco) gãp 7% vèn Chi phÝ ®Çu t­: 70 triÖu USD Ho¹t ®éng chÝnh: s¶n xuÊt vµ kinh doanh bét nhùa PVC, VCM, Ethylene Dichloride vµ Chloral Alkali C«ng suÊt: 100.000 tÊn/ n¨m vµ dù kiÕn sÏ n©ng lªn 200.000 tÊn/ n¨m trong thêi gian tíi Ngoµi ra, Petrovietnam ®ang nç lùc triÓn khai c¸c dù ¸n sau: Dù ¸n Linear Alkyl Zenzene (LAB) C¸c bªn tham gia: Petrovietnam liªn doanh víi Taminadu Petroproduct ltd. cña Ên §é Chi phÝ ®Çu t­: 132 triÖu USD Ho¹t ®éng chÝnh: s¶n xuÊt LAB tõ n-paraffin cña nhµ m¸y läc dÇu Dung QuÊt C«ng suÊt: 80.000 tÊn/ n¨m Dù ¸n khu liªn hîp KhÝ- §iÖn- §¹m Cµ Mau: C¸c bªn tham gia: Petrovietnam ®Çu t­ 100% vèn Chi phÝ ®Çu t­: kho¶ng 1.092 triÖu USD Ho¹t ®éng chÝnh: s¶n xuÊt ph©n Urea vµ s¶n xuÊt ®iÖn tõ khÝ ®ång hµnh vµ khÝ tù nhiªn cña ViÖt Nam ®Ó cung cÊp cho thÞ tr­êng néi ®Þa C«ng suÊt: 800.000 tÊn/ n¨m vµ 720 MW Dù ¸n Polypropylene Chi phÝ ®Çu t­: 100 triÖu USD Ho¹t ®éng chÝnh: s¶n xuÊt PP tõ nguyªn liÖu cña nhµ m¸y läc dÇu Dung QuÊt ®Ó phôc vô cho thÞ tr­êng trong n­íc C«ng suÊt: 110.000 tÊn/ n¨m Dù ¸n Polystyrene Chi phÝ ®Çu t­: 15 triÖu USD Ho¹t ®éng chÝnh: s¶n xuÊt PS dùa trªn nguån nguyªn liÖu lµ styrene monomer nhËp khÈu ®Ó cung cÊp cho thÞ tr­êng néi ®Þa C«ng suÊt: 30.000 tÊn/ n¨m trong ®ã cã 15.000 tÊn GPPS vµ 15.000 tÊn HIPS Dù ¸n Polyethylene: Chi phÝ ®Çu t­: 320 triÖu USD Ho¹t ®éng chÝnh: s¶n xuÊt PE tõ khÝ ®ång hµnh vµ khÝ thiªn nhiªn cña ViÖt Nam ®Ó cung cÊp cho thÞ tr­êng néi ®Þa C«ng suÊt: 350.000 tÊn LDPE vµ HDPE mét n¨m Dù ¸n Polyester: Chi phÝ ®Çu t­: 120 triÖu USD Ho¹t ®éng chÝnh: s¶n xuÊt PET dùa trªn PTA vµ MEG nhËp khÈu vµ nÕu cã thÓ sÏ sö dông c¸c s¶n phÈm cña nhµ m¸y läc dÇu sè 2 ®Ó ®¸p øng thÞ tr­êng néi ®Þa C«ng suÊt: 100.000 tÊn PET/ n¨m Bªn c¹nh ®ã, ngµnh dÇu khÝ ViÖt Nam cßn cã c¸c dù ¸n cÇn tiÕn hµnh kh¸c bao gåm: Nhµ m¸y läc dÇu sè 1: C«ng suÊt: 6,5 triÖu tÊn/ n¨m Chi phÝ ®Çu t­: 13.200 tØ ®ång Nhµ m¸y läc dÇu sè 2: C«ng suÊt: 6,5 triÖu tÊn/ n¨m Chi phÝ ®Çu t­: 13.200 tØ ®ång Ngµnh ho¸ chÊt còng cã c¸c dù ¸n sau: “§Þnh h­íng chiÕn l­îc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp c¸c tØnh phÝa Nam ®Õn n¨m 2010”_ Bé C«ng nghiÖp_ 1/ 1999 Nhµ m¸y Methanol C«ng suÊt: 660.000 tÊn/ n¨m Chi phÝ ®Çu t­: 330 triÖu USD Nhµ m¸y sîi tæng hîp PES, PA: C«ng suÊt: 100.000 tÊn PES vµ 60.000 tÊn PA mét n¨m Chi phÝ ®Çu t­: 200 triÖu USD Nhµ m¸y cao su tæng hîp SBR vµ BR: C«ng suÊt: 80.000 tÊn/ n¨m Chi phÝ ®Çu t­: 200 triÖu USD Ngµnh dÖt may cã hai dù ¸n: Petrovietnam vµ Vinatex_ “Dù ¸n Polyester- Nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi”_ 2001 Dù ¸n cña c«ng ty HUALONG (Malaysia) C¸c bªn tham gia: c«ng ty HUALONG cña Malaysia ®Çu t­ 100% vèn Chi phÝ ®Çu t­: 242 triÖu USD Ho¹t ®éng chÝnh: s¶n xuÊt x¬ vµ sîi polyester vµ mét sè s¶n phÈm kh¸c tõ nguyªn liÖu chÝnh lµ PTA vµ EG nhËp khÈu C«ng suÊt: 45.000 tÊn x¬- sîi PS/ n¨m trong ®ã cã 24.000 tÊn sîi DTY vµ 21.000 tÊn x¬ polyester Thêi gian ®i vµo ho¹t ®éng: n¨m 1997. Tuy nhiªn, do khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ næ ra nªn cho ®Õn nay, c«ng ty Hualong chØ tiÕn hµnh nhËp khÈu sîi POY tõ Malaysia ®Ó s¶n xuÊt 24.000 tÊn sîi DTY mét n¨m, c¸c h¹ng môc s¶n xuÊt kh¸c hiÖn vÉn ®ang bÞ tr× ho·n Dù ¸n cña tËp ®oµn FORMOSA (§µi Loan) C¸c bªn tham gia: FORMOSA ®Çu t­ 100% vèn Ho¹t ®éng chÝnh: s¶n xuÊt polyester tõ PTA vµ MEG… C«ng suÊt: 2520 tÊn h¹t chip polyester, 77.700 tÊn x¬ polyester, 15.840 tÊn sîi chØ th« polyester SDY, 23.040 tÊn sîi polyester dón DTY II. Dù ®o¸n t×nh h×nh cung cÇu cña mét sè s¶n phÈm ho¸ dÇu trong t­¬ng lai Cung cÇu vÒ bét nhùa tæng hîp PVC hiÖn lµ s¶n phÈm ho¸ dÇu duy nhÊt mµ ViÖt Nam cã thÓ tù s¶n xuÊt víi c«ng suÊt lín sÏ cã nhu cÇu ngµy cµng t¨ng do tèc ®é ph¸t triÓn nhanh chãng cña ngµnh x©y dùng (h¬n 60% øng dông cña PVC lµ phôc vô cho s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng). Dù tÝnh tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n cña cÇu lµ 15%. TPC Vina dù ®Þnh n©ng c«ng suÊt lªn 120 ngh×n tÊn/ n¨m trong thêi gian tíi (kho¶ng n¨m 2004). Tuy nhiªn, chØ víi 2 nhµ m¸y s¶n xuÊt lµ TPC Vina vµ PMPC (c«ng ty liªn doanh nhùa vµ ho¸ chÊt Phó Mü) th× ch¾c ch¾n trong t­¬ng lai, sÏ cã sù thiÕu hôt vÒ cung trong n­íc ®èi víi PVC vµ nhËp khÈu do ®ã sÏ t¨ng lªn. T×nh h×nh cung cÇu bét nhùa PVC cã thÓ ®­îc tæng kÕt nh­ sau: B¶ng18: Dù kiÕn s¶n xuÊt vµ tiªu thô PVC giai ®o¹n 2002-2010 ®¬n vÞ: ngh×n tÊn 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Møc tiªu thô 165 190 218 250 288 330 380 437 500 S¶n xuÊt trong n­íc 130 200 220 220 220 220 220 220 220 NhËp khÈu 35 -10 -2 30 68 110 160 217 280 Nguån: Lª C«ng Thanh, NguyÔn Hoµng §øc_ “S¶n xuÊt vµ kinh doanh bét nhùa PVC: c¬ héi vµ th¸ch thøc”_ 2003 NÕu ViÖt Nam thùc thi ®­îc c¸c dù ¸n ho¸ dÇu ®· nªu ë trªn th× ®Õn n¨m 2010, ViÖt Nam sÏ s¶n xuÊt ®­îc 350 ngh×n tÊn PE (bao gåm HDPE vµ LDPE), 110 ngh×n tÊn PP, 30 ngh×n tÊn PS mét n¨m. NÕu tÝnh b×nh qu©n theo ®Çu ng­êi th× mçi ng­êi d©n sÏ tiªu thô 4,1kg PE, 1,3kg PP vµ 0,35kg PS mét n¨m nh­ng trªn thùc tÕ víi tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ nh­ hiÖn nay, ch¾c ch¾n møc riªu thô b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña ViÖt Nam n¨m 2010 cao h¬n nh÷ng con sè ®· nªu vµ phÇn thiÕu hôt sÏ ®­îc bï ®¾p b»ng hµng nhËp khÈu. HiÖn nay, khi Hµn Quèc, NhËt B¶n vµ Th¸i Lan ®Òu ®ang d­ vÒ cung, ViÖt Nam sÏ trë thµnh thÞ tr­êng nhËp khÈu lÝ t­ëng cho hµng ho¸ cña hä. Cung cÇu vÒ sîi tæng hîp Môc tiªu hiÖn nay cña ViÖt Nam lµ ®Èy m¹nh sù ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may. §Ó ph¸t triÓn ngµnh dÖt may, thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô kinh tÕ, chÝnh trÞ ®­îc giao, Tæng c«ng ty DÖt may ®· tr×nh ChÝnh phñ “ChiÕn l­îc t¨ng tèc ph¸t triÓn ngµnh dÖt- may”. C¨n cø vµo nhu cÇu néi ®Þa, chØ tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, xu h­íng héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ ph¸t triÓn ngµnh dÖt- may ViÖt Nam, ChÝnh phñ ®· phª duyÖt chiÕn l­îc nµy theo QuyÕt §Þnh sè 55/2001 QD-TTg ngµy 23/4/2001. Néi dung dù b¸o t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ nhu cÇu x¬- sîi polyester (®Çu vµo chñ yÕu cho ngµnh dÖt may) cña thÞ tr­êng ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 ®­îc tãm t¾t nh­ sau: B¶ng 19: Dù b¸o s¶n xuÊt vµ tiªu thô x¬- sîi polyester giai ®o¹n 2005-2010 ®¬n vÞ: ngh×n tÊn/ n¨m 2005 2006 2007 2008 2009 2010 X¬ Polyester Nhu cÇu 120 133 148 164 182 200 Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt Formosa 77,7 77,7 77,7 77,7 77,7 77,7 Petrovietnam +Vinatex 42,9* 56,1* 66* 66 66 Tæng s¶n l­îng 77,7 120,6 133,8 143,7 143,7 143,7 S¶n xuÊt – Nhu cÇu -67,7 -12,4 -14,2 -20,4 -38,5 -56,3 Sîi Polyester Nhu cÇu 300 336 376 421 472 500 Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt Hualong 24 24 24 24 24 24 Formosa 38,9 38,9 38,9 38,9 38,9 38,9 Petrovietnam +Vinatex 42,9* 56,1* 66* 66 66 Tæng s¶n l­îng 62,9 105,8 119 128,9 128,9 128,9 S¶n xuÊt – Nhu cÇu -237,1 -230,3 -257 -292,6 -343,2 -371,1 (*) C«ng suÊt ho¹t ®éng: n¨m 2006 lµ 65%, n¨m 2007 lµ 85% vµ n¨m 2008 lµ 100%. Nguån: Vinatex_ “ChiÕn l­îc ph¸t triÓn vµ mét sè c¬ chÕ chÝnh s¸ch hç trî thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh DÖt May ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010”_2000. Tõ sè liÖu tæng hîp trªn, chóng ta thÊy r»ng víi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña Hualong, Formosa vµ c¶ Petrovietnam- Vinatex th× ®Õn n¨m 2006, møc s¶n xuÊt x¬ míi ®¸p øng ®­îc 90,6% nhu cÇu x¬ vµ 31,5% nhu cÇu sîi cña thÞ tr­êng trong n­íc. Tíi n¨m 2010, nÕu kh«ng tiÕp tôc thùc hiÖn nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ kh¸c vµo lÜnh vùc nµy th× møc s¶n xuÊt trong n­íc chØ ®¸p øng ®­îc 72% nhu cÇu vÒ x¬ vµ 26% nhu cÇu vÒ sîi cña thÞ tr­êng trong n­íc. Kho¶ng c¸ch xa gi÷a s¶n xuÊt vµ nhu cÇu sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng nhËp khÈu trµn vµo trong n­íc vµ søc Ðp c¹nh tranh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt nguyªn liÖu sÏ ngµy mét cao. Cung cÇu vÒ cao su tæng hîp HiÖn nay ë ViÖt Nam, kh¸i niÖm vÒ cao su tæng hîp nh­ SBR vµ BR cßn rÊt xa l¹ trong khi xu h­íng hiÖn nay trªn thÕ giíi lµ sö dông cao su tæng hîp ®Ó bï ®¾p sù thiÕu hôt ngµy mét t¨ng vÒ cao su tù nhiªn. NÕu dù ¸n s¶n xuÊt SBR vµ BR cña Petrovietnam ®­îc thùc hiÖn ®óng tiÕn ®é th× ®Õn n¨m 2010, ViÖt Nam sÏ s¶n xuÊt ®­îc b×nh qu©n 80 ngh×n tÊn SBR vµ BR mét n¨m. Tøc lµ chØ víi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong n­íc th× mçi ng­êi d©n mçi n¨m chØ tiªu thô ch­a ®Õn 1kg SBR vµ BR. Trong khi ®ã, do l­îng xe m¸y cña ViÖt Nam qu¸ nhiÒu vµ do c«ng nghiÖp s¶n xuÊt «t« ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn, møc s¶n xuÊt ®ã sÏ kh«ng ®ñ ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trong n­íc vµ nhËp khÈu vÉn tiÕp tôc lµ gi¶i ph¸p cho c¸c nhµ s¶n xuÊt x¨m, lèp xe. Nãi tãm l¹i, víi c¸c dù ¸n x©y dùng ngµnh Ho¸ dÇu nh­ hiÖn nay, n¨ng lùc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm ho¸ dÇu trong n­íc sÏ kh«ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu t¨ng m¹nh trong t­¬ng lai vÒ c¸c s¶n phÈm ho¸ dÇu nãi chung vµ nhùa PVC, sîi tæng hîp nãi riªng. V× thÕ, ph¸t triÓn ngµnh Ho¸ dÇu ®Ó më réng n¨ng lùc s¶n xuÊt lµ yªu cÇu cÊp b¸ch. Tuy nhiªn, víi tiÕn ®é thùc thi dù ¸n chËm ch¹p v× nh÷ng khã kh¨n ®· nªu trong ch­¬ng I, ViÖt Nam sÏ ph¶i nç lùc rÊt nhiÒu ®Ó cã mét ngµnh Ho¸ dÇu hoµn thiÖn cña riªng m×nh. III. KiÕn nghÞ Nhanh chãng x¸c ®Þnh m« h×nh ph¸t triÓn phï hîp cho ngµnh Ho¸ dÇu Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi thÕ giíi ch­a t×m ra ®­îc nh÷ng nguyªn liÖu thay thÕ hiÖu qu¶ cho c¸c chÕ phÈm tõ dÇu má vµ khÝ tù nhiªn th× ngµnh Ho¸ dÇu sÏ vÉn lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp c¬ b¶n v« cïng cÇn thiÕt ®èi víi môc tiªu ph¸t triÓn cña quèc gia. Ngµnh Ho¸ dÇu liªn quan trùc tiÕp ®Õn vÊn ®Ò an ninh n¨ng l­îng vµ nguyªn liÖu cho mét quèc gia. Nã ®¶m b¶o cho quèc gia ®ã cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn mét nÒn c«ng nghiÖp toµn diÖn h¬n. Tõ nhiÒu n¨m trë l¹i ®©y, trong c¸c v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng hay trong c¸c chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ dµi h¹n cña ViÖt Nam, môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc lu«n lµ c©u khÈu hiÖu nh­ng ngµnh Ho¸ dÇu l¹i ch­a ®­îc nh×n nh©n ®óng víi tÇm quan träng cña nã . M« h×nh ph¸t triÓn ngµnh Ho¸ dÇu ViÖt Nam do Petrovietnam ®­a ra cã vÎ gièng víi c¸ch mµ Trung Quèc ®· x©y dùng ngµnh Ho¸ dÇu cña hä. Chóng ta vÉn th­êng quan niÖm r»ng ViÖt Nam vµ Trung Quèc cã nhiÒu ®iÓm t­¬ng ®ång nh­ chÕ ®é x· héi, con ng­êi, v¨n ho¸, ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ nhiÒu yÕu tè c¹nh tranh kh¸c. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i thõa nhËn r»ng Trung Quèc cã nhiÒu lîi thÕ h¬n chóng ta khi thu hót ®Çu t­ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc vµo ngµnh Ho¸ dÇu. Trung Quèc lµ mét thÞ tr­êng hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ hµng ®Çu cña thÕ giíi. D©n sè h¬n 1 tû d©n høa hÑn hµng tû ®«la lîi nhuËn cho c¸c nhµ ®Çu t­. ThËt vËy, b×nh qu©n mçi ng­êi Trung Quèc sö dông hµng chôc kg chÊt dÎo mét n¨m vµ nhu cÇu th× sÏ vÉn t¨ng lªn do Trung Quèc còng ®ang trong giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ rÇm ré nªn ®Çu t­ vµo Trung Quèc ®Ó s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm ho¸ dÇu víi s¶n l­îng lªn tíi con sè triÖu tÊn lµ chuyÖn b×nh th­êng mµ thËm chÝ vÉn kh«ng ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc. C¸c nhµ s¶n xuÊt tËn dông ®­îc tèi ®a hiÖu qu¶ s¶n xuÊt theo quy m«. Cho dï thuÕ nhËp khÈu cña Trung Quèc thÊp th× ®Çu ra cho c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc vÉn ®­îc ®¶m b¶o. Trong khi ®ã, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt theo quy m« sÏ lµ bµi to¸n khã cho ViÖt Nam v× c¸c nhµ s¶n xuÊt chØ s¶n xuÊt ®­îc tèi ®a vµo tr¨m tÊn mét n¨m. NÕu thuÕ suÊt nhËp khÈu thÊp th× hµng trong n­íc dÔ dµng bÞ hµng nhËp khÈu bãp nghÑt. H¬n n÷a, Trung Quèc ®· tù ph¸t triÓn c«ng nghÖ läc dÇu cña riªng m×nh trong khi ViÖt Nam ch­a cã mét nhµ m¸y läc dÇu nµo. Trung Quèc gia nhËp WTO khi ®· cã ®¹o luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ riªng trong khi ViÖt Nam ®ang nç lùc gia nhËp WTO nh­ng l¹i ch­a x©y dùng ®­îc luËt chèng b¸n ph¸ gi¸, gÆp ph¶i nh÷ng tr­êng hîp b¸n ph¸ gi¸ vÉn lóng tóng trong kh©u xö lý. V× thÕ, häc tËp m« h×nh ph¸t triÓn cña Trung Quèc cã vÎ kh«ng hîp lý. ThiÕt nghÜ, ViÖt Nam nªn häc tËp m« h×nh ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia cã quy m« thÞ tr­êng gièng víi m×nh h¬n nh­ Th¸i Lan kÕt hîp víi häc hái nh÷ng g× thËt sù cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn ngµnh Ho¸ dÇu quèc gia tõ phÝa Trung Quèc nh­ c¸c biÖn ph¸p b¶o hé phi thuÕ kh¸ hiÖu qu¶ cña hä, tr¸nh rËp khu«n. M« h×nh ph¸t triÓn ph¶i lµ m« h×nh trong dµi h¹n. Tøc lµ c¸c chÝnh s¸ch, chiÕn l­îc ®Æt ra lu«n ph¶i lµ c¸c chÝnh s¸ch, chiÕn l­îc dµi h¹n ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho vèn ®Çu t­ rÊt lín giai ®o¹n ban ®Çu. §ång thêi, ph¶i cã sù nhanh nh¹y trong n¾m b¾t, dù ®o¸n nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc ®Ó cã sù ®iÒu chØnh thÝch hîp khi cÇn thiÕt, tr¸nh cøng nh¾c, b¶o thñ dÉn ®Õn l·ng phÝ vèn. M« h×nh ph¸t triÓn nµy ph¶i ®Æt vai trß cña ChÝnh phñ lªn hµng ®Çu trong giai ®o¹n x©y dùng ngµnh vµ vai trß cña ChÝnh phñ sÏ gi¶m dÇn khi ngµnh b­íc vµo giai ®o¹n ph¸t triÓn. Kinh nghiÖm cña Th¸i Lan, Trung Quèc hay Hµn Quèc ®Òu minh chøng cho thùc tÕ nµy. CÇn ph¶i x¸c ®Þnh ngay tõ ®Çu r»ng ngµnh Ho¸ dÇu kh«ng ph¶i lµ ngµnh phôc vô chÝnh cho môc ®Ých xuÊt khÈu mµ môc tiªu hµng ®Çu cña ngµnh lµ tho¶ m·n thÞ tr­êng néi ®Þa. Ngµnh Ho¸ dÇu sÏ lµ mét trong nh÷ng ngµnh chñ chèt gióp thùc hiÖn chÝnh s¸ch thay thÕ nhËp khÈu mét c¸ch hiÖu qu¶, n©ng søc c¹nh tranh cña hµng s¶n xuÊt trong n­íc khi tham gia vµo thÞ tr­êng quèc tÕ. CÇn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc (DNNN) ph¸t huy néi lùc Thø nhÊt, c¸c DNNN s¶n xuÊt vµ kinh doanh s¶n phÈm ho¸ dÇu ph¶i cã ®­îc mét lùc l­îng lao ®éng nßng cèt gåm c¸c chuyªn gia kinh tÕ, kü thuËt, qu¶n lý giái vµ nh÷ng c«ng nh©n, kü s­ cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi c¸c qui tr×nh s¶n xuÊt ¸p dông c«ng nghÖ cao ®Ó t¹o nªn søc m¹nh trÝ tuÖ cÇn thiÕt vÒ mäi mÆt trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kinh doanh míi. §éi ngò c¸n bé nµy cÇn ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn tèt c¶ vÒ vËt chÊt, tinh thÇn lÉn ®iÒu kiÖn lµm viÖc. Nh­ chóng ta ®· thÊy, Th¸i Lan lµ n­íc rÊt coi träng vai trß cña ®éi ngò lao ®éng trong ngµnh Ho¸ dÇu. Hä biÕt r»ng ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ cao khi x©y dùng mét ngµnh c«ng nghiÖp míi l¹ th× ngay tõ nh÷ng kh©u ban ®Çu nh­ lËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn, lùa chän ®Þa ®iÓm ®Çu t­ … cÇn ph¶i cã sù t­ vÊn, gãp ý tõ c¸c chuyªn gia ®Çu ngµnh cña thÕ giíi, thËm chÝ ph¶i nhê ®Õn c¸c quèc gia c¹nh tranh. C¸c DNNN cña Th¸i Lan nh­ NPC hay PTT ®Òu chiªu mé c¸c chuyªn gia trong vµ ngoµi n­íc b»ng nhiÒu chÝnh s¸ch ­u ®·i. DNNN cña ViÖt Nam cÇn ph¶i häc tËp kinh nghiÖm nµy cña c¸c doanh nghiÖp n­íc b¹n. Thø hai, DNNN cÇn cã ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ ®Ó tù quyÕt ®Þnh vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sù ph¸t triÓn còng nh­ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh, ®ång thêi thô h­ëng lîi Ých chÝnh ®¸ng tõ nh÷ng kÕt qu¶ ®ã. §©y sÏ lµ ®éng lùc thóc ®Èy ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp v× thµnh c«ng hay thÊt b¹i ®Òu liªn quan trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi cña doanh nghiÖp. C¸c DNNN ë c¸c quèc gia kh¸c nh­ Trung Quèc hay Th¸i Lan ®Òu ¸p dông biÖn ph¸p nµy vµ cho ®Õn nay, ®ã vÉn lµ nh÷ng doanh nghiÖp vµ tËp ®oµn hµng ®Çu cña hä. Thø ba, DNNN cÇn ®­îc cung cÊp nh÷ng th«ng tin nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, nh÷ng th«ng tin mang tÝnh vÜ m« mét c¸ch nhanh chãng, ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. ThiÕu th«ng tin lµ mét ®iÓm yÕu cè h÷u cña doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung vµ ®· kh«ng Ýt lÇn g©y ¶nh h­ëng ®Õn c¶ mét ngµnh kinh tÕ chø kh«ng chØ riªng mét vµi doanh nghiÖp. §iÓm yÕu nµy lµ do t¸c ®éng cña c¶ nguyªn nh©n kh¸ch quan lÉn chñ quan. Nguyªn nh©n kh¸ch quan lµ do c¸c cÊp qu¶n lý cã liªn quan nh­ c¸c c¬ quan thèng kª, c¸c th­¬ng vô, c¸c c¬ quan th­¬ng m¹i… kh«ng nh¹y bÐn trong n¾m b¾t vµ tæng hîp th«ng tin dÉn ®Õn t×nh tr¹ng doanh nghiÖp chØ ho¹t ®éng theo c¶m tÝnh mµ thiÕu ®Þnh h­íng chØ ®¹o. Nguyªn nh©n chñ quan lµ b¶n th©n doanh nghiÖp kh«ng chñ ®éng t×m kiÕm th«ng tin tõ c¸c nguån kh¸c nhau, qu¸ û l¹i vµo sù h­íng dÉn cña c¸c c¬ quan chñ qu¶n. Kh¾c phôc ®­îc ®iÓm yÕu nµy, DNNN sÏ cã thÓ huy ®éng tèt c¸c nguån lùc mét c¸ch ®óng ®¾n phôc vô môc tiªu ph¸t triÓn l©u dµi, an toµn vµ bÒn v÷ng. C¸c DNNN tham gia ngµnh Ho¸ dÇu th­êng lµ c¸c Tæng c«ng ty Nhµ n­íc. V× vËy, yªu cÇu th­ t­ lµ cÇn ph¶i kiÖn toµn tæ chøc vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña c¸c Tæng c«ng ty nµy sao cho võa ®¶m b¶o ph¸t huy ®­îc kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, tÝnh chñ ®éng vµ néi lùc cña tõng doanh nghiÖp thµnh viªn, võa ®¶m b¶o sù tån t¹i v÷ng m¹nh cña c¸c Tæng c«ng ty víi t­ c¸ch lµ mét tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh. C¸c doanh nghiÖp thµnh viªn cÇn ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó võa ®éc lËp, l¹i võa liªn kÕt chÆt chÏ vÒ tµi chÝnh, thÞ tr­êng, c«ng nghÖ vµ lîi Ých kinh tÕ. Mét mÆt, c¸c lÜnh vùc kinh doanh lµm ¨n cã hiÖu qu¶ cÇn ®­îc ­u tiªn ®Çu t­ c¸c nguån lùc cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn m¹nh. MÆt kh¸c, c¸c lÜnh vùc kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ ph¶i cã c¬ chÕ gi¶i quyÕt døt ®iÓm tr¸nh t×nh tr¹ng d©y d­a g©y l·ng phÝ c¸c nguån lùc. M« h×nh ®éc lËp trong mét khèi thèng nhÊt ®· ®­îc tËp ®oµn LG cña Hµn Quèc thùc hiÖn thµnh c«ng, ®­a tËp ®oµn nµy ph¸t triÓn v÷ng m¹nh, v­ît qua giai ®o¹n khñng ho¶ng ®Çy khã kh¨n. Thùc vËy, c¸c c«ng ty con cã tÝnh ®éc lËp cao nªn ho¹t ®éng cña c«ng ty nµy kh«ng lµm ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng cña c«ng ty kh¸c, do ®ã, sù thÊt b¹i cña mét c«ng ty sÏ kh«ng t¹o ra t¸c ®éng d©y chuyÒn tíi toµn bé tËp ®oµn. Nhê vËy, LG ®· kh«ng gÆp ph¶i thÊt b¹i ®au ®ín nh­ Daewoo. Hay nh­ trong tr­êng hîp cña c¸c tËp ®oµn Th¸i Lan khi thùc hiÖn t¸i c¬ cÊu doanh nghiÖp do khñng ho¶ng, c¸c lÜnh vùc kinh doanh kÐm hiÖu qu¶ cã c¬ chÕ râ rµng ®Ó gi¶i quyÕt lµ hoÆc b¸n ®i cho tËp ®oµn kh¸c, hoÆc ®ãng cöa, gi¶i thÓ. Th­ n¨m, DNNN còng nªn thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ vµ chuyÓn ®æi së h÷u. Nhµ n­íc lóc nµy chØ nªn n¾m cæ phÇn chØ huy chø kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i n¾m 100% vèn. Lµm nh­ vËy võa ®¶m b¶o vai trß cña Nhµ n­íc võa ph¸t huy tÝnh lµm chñ cña ng­êi lao ®éng, võa huy ®éng ®­îc nguån lùc tõ nh©n d©n. Cuèi cïng, DNNN cÇn ®­îc ho¹t ®éng trong m«i tr­êng khuyÕn khÝch ph¸t triÓn xÐt trªn khÝa c¹nh ph¸p lý vµ kinh tÕ, tr¸nh h×nh sù ho¸ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ, quan hÖ tÝn dông (nh­ ®· diÔn ra ë ViÖt Nam trong giai ®o¹n võa qua). §Æc biÖt, Nhµ n­íc cÇn x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch mét c¸ch kÞp thêi trªn c¬ së nh÷ng vÊn ®Ò thùc tÕ n¶y sinh trong cuéc sèng (nh­ chÝnh s¸ch thuÕ, l·i suÊt, tØ gi¸, chÕ ®é tiÒn l­¬ng …). Trong ®ã, vÊn ®Ò cùc ký quan träng vµ cÊp b¸ch hiÖn nay lµ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch t¹o vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn v× ngµnh Ho¸ dÇu ®ßi hái vèn rÊt lín. Bªn c¹nh ®ã cÇn thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hé hîp lý s¶n xuÊt trong n­íc ®Ó vèn ®Çu t­ ®­îc an toµn. B¶o hé ph¶i cã chän läc, cã ®iÒu kiÖn, cã thêi h¹n, võa nu«i d­ìng, võa b¾t buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®æi míi kh«ng ngõng. Ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong ph¸t triÓn ngµnh Ho¸ dÇu Nh­ ®· kh¼ng ®Þnh, thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc lu«n ®ãng mét vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ. §Æc biÖt, ngµnh c«ng nghiÖp Ho¸ dÇu l¹i lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp c¬ b¶n nªn thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc sÏ lµ mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi vµ mang tÝnh quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn, thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã sù thay ®æi m¹nh mÏ ®Ó cã thÓ thÝch nghi vµ ph¸t triÓn trong c¬ cÊu thÞ tr­êng hiÖn nay. C¸c Tæng c«ng ty 90, 91 nªn ®­îc c¬ cÊu l¹i cho hîp lý vµ ph¸t triÓn theo m« h×nh tËp ®oµn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ®a ngµnh, nh­ vËy sÏ ®em l¹i sù ph¸t triÓn toµn diÖn cho lÜnh vùc ho¸ dÇu. H¬n n÷a, ngµnh Ho¸ dÇu lµ ngµnh ®ßi hái vèn lín nªn giai ®o¹n ban ®Çu cÇn ph¶i cã sù ®ãng gãp cña Nhµ n­íc. Tuy nhiªn, Nhµ n­íc kh«ng chØ ®ãng gãp b»ng tiÒn ®Çu t­ mµ cßn b»ng uy tÝn, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña m×nh ®Ó thu hót ®Çu t­ tõ khu vùc t­ nh©n vµ tõ c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi. C¸c c«ng ty ho¸ dÇu cã thÓ lµ c¸c c«ng ty cæ phÇn trong ®ã cæ phÇn chØ huy vÉn thuéc së h÷u cña c¸c DNNN cßn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cã thÓ tham gia ®ãng gãp phÇn vèn cßn l¹i. Lµm nh­ vËy võa gi¶m bít g¸nh nÆng vÒ vèn cho DNNN võa huy ®éng ®­îc sù ®ãng gãp cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Ngµnh Ho¸ dÇu cã kh¶ n¨ng ®em l¹i lîi nhuËn cao nªn nÕu cã chÝnh s¸ch ­u ®·i hîp lÝ ch¾c ch¾n sÏ thu hót ®­îc sù quan t©m cña toµn x· héi. Tuy nhiªn, ®Ó gi÷ v÷ng vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ Nhµ n­íc, ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt lµ gi÷ v÷ng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng, cñng cè cÊp uû, n©ng cao tÝnh tiªn phong cña §¶ng viªn trong doanh nghiÖp, kiªn quyÕt xö lý nghiªm minh c¸c tr­êng hîp quan liªu, tham nhòng, tha ho¸ vµ biÕn chÊt. Mét bé m¸y qu¶n lý trong s¹ch lµm t¨ng uy tÝn cña toµn doanh nghiÖp. T¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t­ tõ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, ®Æc biÖt lµ tõ c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi v× c¸c doanh nghiÖp nµy võa cã nguån vèn lín, l¹i võa dµy dÆn kinh nghiÖm. Doanh nghiÖp n­íc ngoµi ch¾c ch¾n sÏ lµ ®èi t¸c quan träng cña ViÖt Nam v× thùc tÕ lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn qu¸ xa l¹ víi kh¸i niÖm “ngµnh Ho¸ dÇu” trong khi c¸c doanh nghiÖp Ch©u Mü, Ch©u ¢u vµ nhiÒu doanh nghiÖp Ch©u ¸ ®· cã bÒ dµy hµng chôc n¨m trong ngµnh Ho¸ dÇu. Hä h¬n chóng ta c¶ vÒ vèn, vÒ c«ng nghÖ, vÒ kiÕn thøc chuyªn m«n vµ vÒ kh¶ n¨ng qu¶n lý kinh doanh. Sù cã mÆt cña c¸c doanh nghiÖp lín trªn thÕ giíi sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖu qu¶ h¬n. Gi¶ dô nÕu chóng ta thu hót ®­îc ®Çu t­ tõ tËp ®oµn ho¸ dÇu hµng ®Çu cña Hoa Kú, c¸c tËp ®oµn nµy sÏ ®øng vÒ phÝa ViÖt Nam trong viÖc t¹o ¸p lùc víi c¸c quèc gia kh¸c nh»m kÐo dµi thêi h¹n ¸p dông c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o hé cho riªng ngµnh Ho¸ dÇu trong khi vÉn ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh víi c¸c mÆt hµng kh¸c. §iÒu nµy lµ v« cïng quan träng nÕu ViÖt Nam thùc sù muèn x©y dùng ngµnh Ho¸ dÇu cña riªng m×nh. Ngµnh Ho¸ dÇu ®ßi hái thêi gian hoµn vèn Ýt nhÊt lµ 8 n¨m, nÕu b¾t ®Çu tõ ngay b©y giê th× ®Õn 2006, chóng ta ch­a thÓ hoµn vèn cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ trong khi ®· ph¶i dì bá c¸c hµng rµo b¶o hé, liÖu c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cã ®øng v÷ng ®­îc tr­íc sù c¹nh tranh tõ c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®· hÕt thêi h¹n khÊu hao? V× thÕ cÇn ph¶i coi träng ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ §Ó thu hót ®Çu t­ tõ nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau, ViÖt Nam ph¶i tÝch cùc c¶i thiÖn h¬n n÷a m«i tr­êng ®Çu t­ hiÖn nay. Thø nhÊt, ViÖt Nam ph¶i biÕt tù qu¶ng c¸o cho m×nh. Néi dung qu¶ng c¸o chÝnh lµ c¸c thÕ m¹nh, tiÒm n¨ng cho ngµnh Ho¸ dÇu mµ ViÖt Nam cã ®­îc. Ph­¬ng tiÖn qu¶ng c¸o chÝnh lµ c¸c c¬ quan th­¬ng vô t¹i n­íc ngoµi, lµ c¸c cuéc héi th¶o kªu gäi ®Çu t­ n­íc ngoµi, lµ c¸c diÔn ®µn doanh nghiÖp… Tù qu¶ng c¸o cho m×nh còng lµ mét c¸ch ®Ó kh¼ng ®Þnh víi nhµ ®Çu t­ r»ng ®©y sÏ lµ vÊn ®Ò mµ c¶ hai bªn cïng quan t©m vµ c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ cã ®­îc sù hîp t¸c hÕt m×nh tõ phÝa ViÖt Nam. Thø hai, ViÖt Nam cÇn nç lùc gi¶m c¸c chi phÝ s¶n xuÊt hiÖn ®ang ë møc cao so víi c¸c n­íc kh¸c xuèng ngang b»ng hoÆc cè g¾ng thÊp h¬n. N©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng hiÖn t¹i sÏ lµm l­u th«ng hµng ho¸ nhanh chãng h¬n, gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn. Cô thÓ lµ: cÇn x©y dùng nh÷ng c¶ng n­íc s©u ®Ó ®ãn tµu cã träng t¶i lín t¨ng c­êng c¸c trang thiÕt bÞ bèc dì hµng ®Ó gi¶m chi phÝ, thêi gian bèc dì hiÖn t¹i x©y c¸c tuyÕn ®­êng cao tèc cã chÊt l­îng cao vµ hîp lÝ ho¸ viÖc ph©n luång, ph©n tuyÕn vµ giê xe ch¹y ®Ó hµng cã thÓ ®­îc tËp kÕt ë ®Ých ®Õn mét c¸ch nhanh nhÊt x©y dùng c¸c ®­êng èng dÉn dÇu, khÝ tõ ngoµi kh¬i vµo ®Êt liÒn ®Ó cung cÊp trùc tiÕp cho c¸c nhµ m¸y läc ho¸ dÇu vµ läc t¸ch khÝ Thñ tôc cÊp ®Êt cho dù ¸n ®Çu t­ cÇn ®­îc ®¬n gi¶n ho¸ ®Ó c¸c doanh nghiÖp nhanh chãng thùc thi c¸c dù ¸n vµ gi¶m chi phÝ ®µm ph¸n “chÝnh thøc” vµ “kh«ng chÝnh thøc”. Khung gi¸ thuª ®Êt cÇn râ rµng, c«ng b»ng cho c¸c nhµ ®Çu t­. C¬ chÕ hai gi¸ nªn dÇn ®­îc lo¹i bá. Gi¸ ®iÖn hiÖn nay cao h¬n hoÆc b»ng cña Mü vµ c¸c quèc gia Ch©u ¢u còng lµm chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng cao nªn còng cÇn xem xÐt l¹i. Gi¸ c­íc b­u chÝnh viÔn th«ng cÇn ph¶i ®iÒu chØnh thªm n÷a vµ c«ng nghÖ ¸p dông còng cÇn ®­îc c¶i tiÕn ®Ó b¾t kÞp víi c¸c quèc gia trong khu vùc, t¹o sù tiÖn lîi cho nhµ ®Çu t­. Thø ba, cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Æc biÖt ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ ®Çu t­ vµo ngµnh Ho¸ dÇu vÝ dô nh­: miÔn thuÕ nhËp khÈu trang thiÕt bÞ, m¸y mãc c«ng nghÖ cao phôc vô cho môc ®Ých s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm ho¸ dÇu miÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong thêi gian dµi h¬n so víi quy ®Þnh chung cho phÐp doanh nghiÖp trÝch khÊu hao lín h¬n quy ®Þnh hiÖn hµnh ®Ó rót ng¾n thêi gian khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, doanh nghiÖp cã thÓ kÞp thêi tham gia héi nhËp mµ vÉn ®¶m b¶o kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao cña hµng ho¸, ®ång thêi, khÊu hao cao sÏ gi¶m thuÕ ®¸nh vµo doanh nghiÖp vµ coi nh­ ®©y lµ mét kho¶n trî gi¸ gi¸n tiÕp mµ ChÝnh phñ dµnh cho doanh nghiÖp ®µm ph¸n víi c¸c tæ chøc quèc tÕ ®Ó c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ho¸ dÇu cã ®­îc thêi h¹n chuÈn bÞ dµi nhÊt cã thÓ tr­íc khi thùc sù ¸p dông c¸c quy ®Þnh vÒ th­¬ng m¹i tù do, kinh nghiÖm cña Th¸i Lan cho thÊy ChÝnh phñ Th¸i Lan ®· ph¶i thay ®æi kÕ ho¹ch rÊt nhiÒu lÇn ®Ó b¶o vÖ c¸c doanh nghiÖp ho¸ dÇu dï c¸c doanh nghiÖp cña n­íc nµy ®· cã thêi gian ph¸t triÓn t­¬ng ®èi l©u dµi, nhiÒu doanh nghiÖp thËm chÝ ®· qua thêi gian khÊu hao t¹o mèi quan hÖ liªn kÕt l©u dµi gi÷a nhµ s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu thô, cô thÓ lµ gi÷a nhµ s¶n xuÊt “th­îng nguån” víi c¸c nhµ s¶n xuÊt “trung gian” vµ “h¹ nguån”, gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt “h¹ nguån” víi c¸c nhµ s¶n xuÊt thuéc c¸c ngµnh cã liªn quan nh­ ngµnh nhùa, dÖt may, x©y dùng b»ng viÖc ký kÕt c¸c hîp ®ång dµi h¹n ®Ó ®¶m b¶o sù l­u th«ng dÇu ra vµ ®Çu vµo ®­îc liªn tôc c¸c hîp ®ång dµi h¹n ®­îc ký kÕt cÇn cã c«ng thøc tÝnh gi¸ æn ®Þnh mµ vÉn ®¶m b¶o sù linh ho¹t khi cÇn thiÕt ®Ó c¸c doanh nghiÖp võa kinh doanh cã l·i l¹i võa æn ®Þnh, nÕu thÞ tr­êng diÔn biÕn xÊu th× cã thÓ c¶ hai phÝa cïng nªn g¸nh v¸c mét phÇn khã kh¨n, ®©y sÏ lµ mét biÖn ph¸p xan xÎ rñi ro trong kinh doanh, lµm gi¶m bít ¶nh h­ëng cua rñi ro ®èi víi mçi ngµnh. Thø t­, ViÖt Nam cÇn hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p hiÖn hµnh. LuËt ph¸p ViÖt Nam hiÖn nay nhiÒu ®iÒu luËt cßn ch­a mang tÝnh dù ®o¸n, gi¶i quyÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò khã kh¨n ch­a x¸c ®Þnh ®­îc trong t­¬ng lai mµ chØ ch¹y theo sù thay ®æi cña thÞ tr­êng, gi¶i quyÕt nh÷ng g× ®· diÔn ra trªn thùc tÕ. §¹o luËt cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng hiÖn nay lµ luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ v× ®©y sÏ lµ vò khÝ h÷u hiÖu nhÊt cña ViÖt Nam khi chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn cña WTO. NhiÒu nhµ kinh doanh ®· cho r»ng WTO lµ s©n ch¬i cña Mü, Mü n¾m quyÒn ®iÒu khiÓn c¸c quèc gia thµnh viªn nªn cÇn ph¶i t×m hiªu kü vÒ ®¹o luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ ®ang rÊt ph¸t huy hiÖu qu¶ cña Mü ®Ó tõ ®ã x©y dùng ®¹o luËt cña riªng ViÖt Nam. Cã nh­ vËy Mü sÏ khã cã thÓ chØ chÝch ®¹o luËt cña chóng ta nh­ c¸ch Mü ®ang nãi vÒ ®¹o luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Trung Quèc. (PhÇn phô lôc sÏ giíi thiÖu vµi “bÝ quyÕt” ®Ó sèng cßn víi bé m¸y chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Mü). Thø n¨m, c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, c¸c chÝnh s¸ch mµ ChÝnh phñ vµ c¸c Bé, Ngµnh liªn quan ®­a ra ph¶i mang tÝnh nhÊt qu¸n vµ ph¶i ®­îc th«ng b¸o tíi doanh nghiÖp tr­íc khi ban hµnh ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thêi gian chuÈn bÞ, cÇn tr¸nh hiÖn t­îng thay ®æi bÊt chît lµm ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng vµ chiÕn l­îc dµi h¹n cña doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp còng cÇn ®­îc coi träng, ®­îc ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch, luËt ph¸p v× ý kiÕn cña doanh nghiÖp lµ nh÷ng ®ãng gãp mang tÝnh thiÕt thùc nhÊt Thø s¸u, cÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña thÞ tr­êng vèn trong n­íc mµ cô thÓ lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. Vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nãi chung cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 cÇn b×nh qu©n mçi n¨m 5 tû USD, con sè nµy lµ qu¸ lín nÕu chØ tr«ng chê vµo vèn ng©n s¸ch. V× thÕ, thÞ tr­êng chøng kho¸n sÏ lµ kªnh huy ®éng vèn trùc tiÕp vµ dµi h¹n cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nãi chung vµ cho ngµnh Ho¸ dÇu nãi riªng. Chóng ta cã thÓ thÊy Trung Quèc ®· rÊt thµnh c«ng khi chuyÓn c¸c doanh nghiÖp ho¸ dÇu lín cña Nhµ n­íc lµ CNPC, Sinopec vµ Cnooc thµnh doanh nghiÖp cæ phÇn. C¸c doanh nghiÖp nµy th«ng qua niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n trong vµ ngoµi n­íc ®· huy ®éng ®­îc hµng tØ USD vèn ®Çu t­ dµi h¹n. Thø b¶y, Nhµ n­íc nªn níi láng c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o l·nh (­u tiªn b¶o l·nh) cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt vay vèn n­íc ngoµi ®Ó ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, c¶i t¹o m«i tr­êng. Thø t¸m, cÇn ph¶i ®¶m b¶o sù c«ng b»ng khi tiÕp cËn c¸c nguån tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh, tr¸nh t×nh tr¹ng ­u tiªn doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ g©y khã dÔ cho c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n vµ doanh nghiÖp n­íc ngoµi. Cuèi cïng, ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh ®­îc tiÐp cËn nguån tÝn dông ng©n hµng, cÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt v× ®©y lµ tµi s¶n thÕ chÊp lín nhÊt mµ c¸c doanh nghiÖp nµy cã ®­îc. B¶o hé tÝch cùc s¶n xuÊt trong n­íc ChÝnh s¸ch b¶o hé ®­îc coi lµ mét c«ng cô h÷u hiÖu nhÊt ®Ó b¶o vÖ nÒn kinh tÕ, nÒn c«ng nghiÖp néi ®Þa do cã sù chªnh lÖch gi÷a n­íc nµy víi n­íc kh¸c vÒ tr×nh ®é s¶n xuÊt hay vÒ mét sè s¶n phÈm nhÊt ®Þnh. ChÝnh s¸ch b¶o hé vµ møc ®é b¶o hé còng kh«ng ph¶i gièng nhau, ®ång ®Òu cho tÊt c¶ c¸c n­íc mµ víi mçi lo¹i s¶n phÈm, mçi n­íc cã hµng nhËp khÈu vµo n­íc m×nh còng ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch kh¸c nhau: thÝ dô n­íc nµy chØ h¹n chÕ hoÆc cÊm vËn mét sè hµng ho¸ cña mét sè n­íc nhÊt ®Þnh nh­ng l¹i vÉn më cöa víi c¸c n­íc kh¸c. VÝ dô nh­ viÖc Trung Quèc ¸p dông c¸c møc thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ kh¸c nhau cho c¸c doanh nghiÖp kh¸c nhau cña c¸c quèc gia kh¸c nhau. Ngay c¶ ë mét sè n­íc ph¸t triÓn, chÝnh s¸ch b¶o hé vÉn ®­îc sö dông nh­ mét c«ng cô m¹nh vµ ®¾c lùc trong qu¶n lý kinh tÕ vÜ m«. Tuy nhiªn, b¶o hé qu¸ møc vµ qu¸ l©u còng g©y t¸c h¹i tiªu cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ néi ®Þa. Ngµnh Ho¸ dÇu sÏ lµ mét trong nh÷ng ngµnh rÊt cÇn ®­îc b¶o hé v× vèn ®Çu t­ lín, kinh nghiÖm ph¸t triÓn cßn Ýt, thêi gian ph¸t triÓn qu¸ ng¾n, thêi gian khÊu hao dµi. TÝch cùc b¶o hé ngµnh Ho¸ dÇu tr­íc khi më toang cöa vµo n¨m 2006 lµ viÖc cÊp b¸ch, thiÕt thùc ®Ó x©y dùng vµ b¶o vÖ ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ nµy. NÕu kh«ng, viÖc thua trªn s©n nhµ lµ khã tr¸nh khái vµ ngµnh Ho¸ dÇu non trÎ sÏ sím thui chét ngay tõ khi míi ®­îc nhen nhãm. Tr­íc m¾t, môc tiªu cña chÝnh s¸ch b¶o hé ngµnh Ho¸ dÇu lµ: b¶o hé cho hµng s¶n xuÊt trong n­íc c¹nh tranh ®­îc trªn thÕ m¹nh so víi hµng n­íc ngoµi trªn thÞ tr­êng trong n­íc v× nhiÒu n­íc ®· vµ ®ang cã ngµnh Ho¸ dÇu d­ vÒ cung so víi cÇu trong n­íc nªn ®ang ®Èy m¹nh xuÊt khÈu sang n­íc kh¸c ®¸nh thuÕ cao vµo c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu mµ trong n­íc còng ®ang s¶n xuÊt ®­îc vµ møc thuÕ nµy sÏ thay ®æi linh ho¹t tuú thuéc vµo cung cÇu thùc tÕ cña thÞ tr­êng (c¸c dù ®o¸n mang tÝnh vÜ m« ph¶i chÝnh x¸c, nh¹y bÐn vµ ®­îc mét héi ®ång gåm nhiÒu chuyªn gia ®­a ra hµng n¨m) C¸c biÖn ph¸p b¶o hé mµ ViÖt Nam cã thÓ ¸p dông trong thêi gian ng¾n lµ hµng rµo thuÕ quan, quyÒn mËu dÞch, giÊy phÐp nhËp khÈu, h¹n ng¹ch nhËp khÈu, trî gi¸ nh­ ®· nªu ë phÇn IV cña ch­¬ng II. Tuy nhiªn, nh÷ng biÖn ph¸p nh­ thuÕ quan, quyÒn mËu dÞch, giÊy phÐp vµ h¹n ng¹ch nhËp khÈu sÏ kh«ng cßn hiÖu lùc kÓ tõ n¨m 2006 vµ thÞ tr­êng ViÖt Nam sÏ më cöa hoµn toµn ®èi víi c¸c quèc gia thuéc khu vùc §«ng Nam ¸. Hµng ho¸ dÇu cña Th¸i Lan, Indonesia vµ Malaysia sÏ cã ®iÒu kiÖn ®Ó th©m nhËp thÞ tr­êng ViÖt Nam dÔ dµng h¬n nhiÒu so víi hiÖn nay. Trong khi ®ã, Singapore víi vai trß lµ mét n­íc xuÊt khÈu trung gian cña NhËt vµ §µi Loan b»ng viÖc ®ãng gãi l¹i vµ gia c«ng còng sÏ lµ mèi ®e do¹ cho s¶n xuÊt trong n­íc. V× vËy, lóc ®ã ViÖt Nam sÏ kh«ng chØ lµ thÞ tr­êng më cho c¸c n­íc trong ASEAN mµ cßn lµ thÞ tr­êng më cña nhiÒu quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi cã c¬ së s¶n xuÊt ë c¸c n­íc nµy. Mét lÇn n÷a, chóng ta cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng ViÖt Nam cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p b¶o hé hiÖu qu¶ vµ hîp lÖ kh¸c ®Ó b¶o vÖ s¶n xuÊt trong n­íc. C¸c h×nh thøc trî gi¸ nªn khÐo lÐo vµ kÝn ®¸o h¬n, ch¼ng h¹n d­íi d¹ng c«ng cô khuyÕn khÝch ®Çu t­ . §ång thêi, thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ cÇn nhanh chãng ®­îc x©y dùng vµ ®­a vµo thùc tiÔn. Mét biÖn ph¸p kh«ng mÊy hîp lÖ nh­ng nhiÒu n­íc vÉn ¸p dông ®ã lµ ®µm ph¸n th­¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia, trªn c¬ së trao ®æi nh÷ng lîi Ých kinh tÕ mµ c¶ hai bªn cïng cã lîi. NÕu ®­îc Mü t¸c ®éng gióp ®ì, cã thÓ ViÖt Nam sÏ ®­îc phÐp duy tr× hµng rµo b¶o hé víi c¸c s¶n phÈm ho¸ dÇu trong thêi gian dµi h¬n. Ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch c«ng nghÖ, R&D vµ ®µo t¹o cã lîi cho ngµnh Ho¸ dÇu Muèn ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Ó kh¾c phôc nguy c¬ tôt hËu xa h¬n vµ ®Ó ®uæi kÞp c¸c quèc gia kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, chóng ta ph¶i chiÕn th¾ng thêi gian. Muèn vËy, ph¶i ®i th¼ng vµo c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i cña thÕ giíi. Thùc tÕ cho thÊy còng ®· cã nhiÒu c¸n bé kü thuËt vµ c«ng nh©n ViÖt Nam n¾m b¾t ®­îc nhanh chãng c¸ch vËn hµnh c¸c c«ng nghÖ ho¸ dÇu hiÖn ®¹i. C«ng nghÖ cao ®em l¹i n¨ng suÊt lao ®éng cao, chÊt l­îng hµng ho¸ tèt, ngang b»ng víi c¸c quèc gia kh¸c. S¶n phÈm ho¸ dÇu lµ nh÷ng s¶n phÈm rÊt cÇn ph¶i cã chÊt l­îng tèt v× cã nh­ vËy th× s¶n phÈm cña c¸c ngµnh øng dông s¶n phÈm ho¸ dÇu lµm nh©n tè ®Çu vµo míi ®­îc ®¶m b¶o vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh. H¬n n÷a, nÕu c«ng nghÖ trong ngµnh Ho¸ dÇu thÊp sÏ dÉn ®Õn nguy c¬ « nhiÔm m«i tr­êng cao, kh«ng ®¶m b¶o an toµn cho ng­êi lao ®éng. Ph¶i tr¸nh vÕt xe ®æ cña nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c trong thêi gian võa qua khi å ¹t nhËp c¸c thiÕt bÞ ®· qua sö dông vµ l¹c hËu cña n­íc ngoµi g©y l·ng phÝ c¸c nguån lùc cña ®Êt n­íc. NhiÒu ng­êi quan niÖm r»ng m¸y mãc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i sÏ g©y ra hiÖn t­îng d·n thî, gi¶m c«ng ¨n viÖc lµm nh­ng cÇn ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng ®©y lµ mét quan niÖm sai lÇm. Nh÷ng hËu qu¶ trªn chØ mang tÝnh côc bé vµ nhÊt thêi. VÒ l©u dµi vµ xÐt mét c¸ch toµn diÖn, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tr­íc hÕt sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cho doanh nghiÖp ¸p dông, doanh nghiÖp ®ã cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn më réng quy m« th× sÏ ®em l¹i nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm míi. H¬n n÷a, ngµnh Ho¸ dÇu ph¸t triÓn víi chÊt l­îng s¶n phÈm tèt sÏ lµ ®éng lùc thóc ®Èy c¸c ngµnh cã liªn quan vµ c¸c dÞch vô phôc vô cho ngµnh cã ®iÒu kiÖn n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh, s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ h¬n, tiÒm n¨ng më r«ng quy m« lín h¬n. Trong khi ®ã, c¸c ngµnh liªn quan ®Õn ngµnh Ho¸ dÇu ®Òu lµ ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng vµ lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän hiÖn nay cña ViÖt Nam. Nhµ n­íc cÇn cho phÐp doanh nghiÖp trÝch mét phÇn doanh sè b¸n cho ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn (R&D), ®ång thêi ph©n phèi ­u tiªn c¸c nguån vèn viÖn trî n­íc ngoµi cho viÖc ®µo t¹o, chuyÓn giao c«ng nghÖ cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nãi chung vµ cho ngµnh Ho¸ dÇu nãi riªng. Muèn thu hót nh©n tµi ®Çu qu©n cho ngµnh Ho¸ dÇu, Nhµ n­íc cÇn ph¶i thay ®æi c¸c chÝnh s¸ch vÒ thuÕ nhËp khÈu c«ng nghÖ, vèn vay, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngµnh Ho¸ dÇu s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ nh»m n©ng cao thu nhËp cña ng­êi lao ®éng trong ngµnh, chÝ Ýt ph¶i cao h¬n cña nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô kh¸c. §ång thêi, thuÕ thu nhËp c¸ nh©n còng cÇn cã nh÷ng söa ®æi ®Ó doanh nghiÖp n­íc ngoµi kh«ng do dù khi thuª lao ®éng ViÖt Nam. §Ó chuÈn bÞ mét ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é cao cho ngµnh Ho¸ dÇu, nh÷ng sinh viªn häc sinh theo häc ngµnh nµy cÇn cã c¸c ­u ®·i sau: N©ng sè suÊt häc bæng cho ®µo t¹o kü s­, c«ng nh©n ho¸ dÇu. Nguån ®Çu t­ cho c¸c kho¸ häc nµy cã thÓ huy ®éng tõ Nhµ n­íc vµ c¶ c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh. Cö sinh viªn hay nghiªn cøu sinh ®Õn nh÷ng n­íc cã ngµnh Ho¸ dÇu ph¸t triÓn ®Ó häc hái, tiÕp thu kinh nghiÖm. §Çu t­ c¬ së vËt chÊt cho c¸c tr­êng cã ®µo t¹o c«ng nh©n, kü s­ ho¸ dÇu ®ång thêi c¶i c¸ch, n©ng cÊp gi¸o tr×nh ®µo t¹o lªn ngang tÇm víi c¸c quèc gia cã ngµnh Ho¸ dÇu ph¸t triÓn. CÇn thµnh lËp c¸c hiÖp héi ho¸ dÇu khi ®iÒu kiÖn chÝn muåi vµ c¸c hiÖp héi nµy sÏ cã vµi trß: lµ c¬ quan ng«n luËn cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh lµ trung t©m trao ®æi th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, c«ng nghÖ lµ c¬ së ®µo t¹o, n©ng cao kiÕn thøc cña c¸c kü s­ trong ngµnh lµ trung t©m t­ vÊn cho doanh nghiÖp vÒ ph­¬ng ph¸p, kü thuËt s¶n xuÊt vµ c¸c dÞch vô thiÕt bÞ c«ng nghÖ trong n­íc vµ trªn thÕ giíi. C¸c viÖn nghiªn cøu vµ c¸c doanh nghiÖp nªn liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau. ViÖn nghiªn cøu sÏ lµ ch×a kho¸ ®Ó chóng ta lµm chñ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i v× c¸c chuyªn gia cña viÖn nÕu ®­îc hç trî hîp lý sÏ cã kh¶ n¨ng nghiªn cøu, hÊp thô c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña n­íc ngoµi råi trªn c¬ së ®ã ph¸t triÓn c«ng nghÖ cho riªng ViÖt Nam víi chi phÝ rÎ h¬n, tÝnh hiÖu qu¶ cao h¬n. B»ng c¸ch nµy mµ tr­íc ®©y, Trung Quèc ®· tù ph¸t triÓn ®­îc c«ng nghÖ läc dÇu cña riªng m×nh vµ sau nµy cßn cã thÓ chuyÓn giao c«ng nghÖ tù nghiªn cøu cho c¸c n­íc kh¸c. Tuy nhiªn, nhiÒu quèc gia muèn gi÷ bÝ mËt c«ng nghÖ cña n­íc m×nh vµ ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý c«ng nghÖ nghiªm ngÆt. Ngay c¶ NhËt B¶n vµ Hµn Quèc tr­íc ®©y còng chØ cã thÓ dùa vµo c¸c giÊy phÐp c«ng nghÖ cña n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghÖ trong n­íc h¬n lµ dùa vµo hy väng chuyÓn giao c«ng nghÖ khi thùc hiÖn liªn doanh víi n­íc ngoµi cho nªn ViÖt Nam cã thÓ häc tËp kinh nghiÖm nµy. Tù ph¸t triÓn b­íc ®Çu vÒ c«ng nghÖ cã thÓ lµm thay ®æi c¸ch nh×n cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ do ®ã, lµm hä bít do dù khi ®em c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña m×nh vµo ViÖt Nam. KÕt luËn Víi mét nÒn kinh tÕ ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn nh­ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay, nhu cÇu vÒ ¨n, mÆc ë cña ng­êi d©n ViÖt Nam ®ang kh«ng ngõng t¨ng lªn vÒ c¶ sè l­îng vµ chÊt l­îng. Do ®ã, ngµnh Ho¸ dÇu ngµy cµng trë nªn quan träng h¬n trong ®êi sèng cña mçi chóng ta v× nã gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu ®ã. Tuy nhiªn, vÉn cßn qu¸ sím ®Ó kh¼ng ®Þnh r»ng ViÖt Nam sÏ cã ®­îc mét ngµnh c«ng nghiÖp Ho¸ dÇu theo ®óng nghÜa cña nã trong t­¬ng lai gÇn. Mét mÆt, ViÖt Nam ®ang cã trong tay nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi lµm nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn ngµnh Ho¸ dÇu quèc gia nh­ nguån tµi nguyªn dÇu vµ khÝ dåi dµo hay mét thÞ tr­êng tiªu thô tiÒm n¨ng. Nh­ng mÆt kh¸c, nh÷ng h¹n chÕ vÒ c¬ së h¹ tÇng, chi phÝ s¶n xuÊt hay m«i tr­êng ®Çu t­ ®Òu lµ nh÷ng trë ng¹i mµ chóng ta khã cã thÓ v­ît qua trong mét sím mét chiÒu. H¬n n÷a, x©y dùng ngµnh Ho¸ dÇu trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang dÇn héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi sÏ lµ mét bµi to¸n kh¸ phøc t¹p ®Æt ra cho c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch bëi c¸c biÖn ph¸p b¶o hé truyÒn thèng sÏ sím trë nªn v« hiÖu. V× vËy, sù ®¸nh gi¸ c«ng b»ng h¬n vµ sù tËp trung ph¸t huy néi lùc cña toµn x· héi, mét m« h×nh ph¸t triÓn ®óng ®¾n, nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn vµ b¶o hé hîp lý, sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c cÊp, c¸c ngµnh cã liªn quan cïng víi sù gióp ®ì cña c¸c quèc gia cã ngµnh Ho¸ dÇu ph¸t triÓn h¬n sÏ lµ nh÷ng ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy ngµnh Ho¸ dÇu ViÖt Nam tiÕn xa h¬n n÷a. Vµ ®Õn l­ît m×nh, ngµnh Ho¸ dÇu sÏ ®em l¹i c¬ héi n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cho nhiÒu ngµnh kinh tÕ kh¸c nh­ ngµnh DÖt may, ngµnh Nhùa, ngµnh X©y dùng… Tµi liÖu tham kh¶o GS. TS. NGND. Bïi Xu©n L­u, TS. NguyÔn H÷u Kh¶i, Gi¶ng viªn T« Träng NghiÖp, THS. NguyÔn Xu©n N÷_ “Gi¸o tr×nh Kinh tÕ Ngo¹i th­¬ng”_ NXB Gi¸o dôc_ 1997 GS. PTS. NGND. Bïi Xu©n L­u, TS. NguyÔn H÷u Kh¶i, THS. NguyÔn Xu©n N÷_ “Gi¸o tr×nh ThuÕ vµ HÖ thèng thuÕ ë ViÖt Nam”_ Tr­êng §¹i hoc Ngo¹i Th­¬ng_ 1998 Kazumitsu SAEKI, Kimito FANATSU vµ Kazutoshi TANABE_ Analytical Sciences February 2003, Vol. 19: “Discrimination of Poly(vinyl chloride) Samples with Different Plasticizers and Prediction of Plasticizer Contents in Poly(vinyl chloride) Using Near-infrared Spectroscopy and Neural-network Analysis”_ The Japan Scosiety for Analytical Chemistry_ Th¸ng 2 n¨m 2003 www.plasticsindustry.org/industry/defs.htm I Boustead_ “Ecoprofiles of plastics and related intermediates”_ NXB AMPE, BØ_ 1999 LGChem_ “LG Plasticizers”_ LG Chem_ 2002 “Chemicals at the heart of life”_ ATOFINA’s Public Affairs_ Th¸ng 2 n¨m 2002 “PVEP”_ Tæng C«ng ty DÇu khÝ ViÖt Nam_ Th¸ng 4 n¨m 2002 www.faqs.org/faqs/sci/chem-faq/part6/section-1.html www.lgchem.com.kr www.petrovietnam.com.vn/internet/Promotion.nsf/EXP2002/PROEXPVII.htm#Cur Vâ ThÞ Thanh Léc_ Tµi liÖu trao ®æi sè 35 cña CAS: “Nh÷ng ¶nh h­ëng cña AFTA tíi nÒn kinh tÕ ViÖt nam”_ CAS (Centre for ASEAN Studies) vµ CIMDA (Centre for International Management and Development Antwerp) ph¸t hµnh_ Th¸ng 10/ 2003 “C­íc, phÝ qu¸ cao, hµng ViÖt Nam kÐm søc c¹nh tranh”_ B¸o Ng­êi lao ®éng sè 2835 ra ngµy thø 5, 28/10/2003 “§Þnh h­íng chiÕn l­îc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp c¸c tØnh phÝa Nam ®Õn n¨m 2010”_ Bé C«ng nghiÖp_ Th¸ng 1 n¨m 1999 www.business-in-asia.com/vn_interview.html Bµi pháng vÊn Bé tr­ëng Bé KÕ ho¹ch ®Çu t­ Vâ Hång Phóc ®­îc thùc hiÖn bëi Christopher W. Runckel, mét cùu quan chøc cÊp cao cña Bé Ngo¹i giao Hoa Kú www.us-asean.org/Vietnam/VN_report_02.doc B¸o c¸o chi tiÕt vÒ néi dung cña cuéc héi nghÞ “§Çu t­ vµ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam 2002” do Trung t©m xóc tiÕn ®Çu t­ vµ th­¬ng m¹i phèi hîp víi US ASEAN Business Council ®ång tæ chøc ngµy 25 vµ 26 th¸ng 4 n¨m 2002 t¹i kh¸ch s¹n New World TP Hå ChÝ Minh www.undp.org.vn/projects/vie97016/reports/obj6/final/doc DÞch vô t­ vÊn ®Çu t­ n­íc ngoµi cña International Finance Corporation vµ World Bank_ “Vietnam: Attracting more and better Foreign Direct Investment”_ Th¸ng 4 n¨m 1999 Niªn gi¸m nhùa ViÖt Nam 2000 Niªn gi¸m nhùa ViÖt Nam 2002 Niªn gi¸m thèng kª Kinh tÕ ViÖt Nam 2002_ NXB Thèng kª_ 2003 Lª C«ng Thanh, NguyÔn Hoµng §øc_ “S¶n xuÊt vµ kinh doanh bét nhùa PVC: c¬ héi vµ th¸ch thøc”_ TuyÓn tËp b¸o c¸o Héi nghÞ KHCN “ViÖn DÇu KhÝ: 25 n¨m x©y dùng vµ tr­ëng thµnh”_ 2003 Tr­¬ng §×nh Hîi_ “Kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ethylene vµ nhùa Polyethylene tõ c¸c nguån nguyªn liÖu dÇu khÝ cña ViÖt Nam”_ TuyÓn tËp b¸o c¸o Héi nghÞ “ViÖn DÇu KhÝ: 25 n¨m x©y dùng vµ tr­ëng thµnh”_ 2003 Petrovietnam vµ Vinatex_ “Dù ¸n Polyester- Nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi”_ 2001 Vinatex_ “ChiÕn l­îc ph¸t triÓn vµ mét sè c¬ chÕ chÝnh s¸ch hç trî thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh DÖt May ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010”_ 2000 Laurids S. Lauridsen_ “Policies and Institutions of industrial deepening and upgrading in Thailand I”- The basic industry strategy in petrochemical Vol. 9 (working paper No. 14)_ CAS vµ CIMDA_ 1999 Ajarin vµ Pattanapanchai_ “Where is the Thai petrochemical industry heading?”_ Ên phÈm ®Æc biÖt hµng n¨m cña PTIT_ 1993 An Bossier, Ludo Cuyvers, Orose Leelakulthanit vµ Danny Van Den Bulcke_ “Vinylthai: A case study on the Competitive Strategy at Entry and the Impact of Changes in the Economic Environment”_ ASEAN Business Case Studies No. 16_ CAS vµ CIMDA ph¸t hµnh_ Th¸ng 5 n¨m 1999 www.Oxychem.com/html B¸o c¸o th­êng niªn 1992-1997 cña TPC vµ b¸o c¸o th­êng niªn cña Vinythai 1994-1997 www.3-eee.net 3E Information Development and Consultant_ “Chinese Petrochemical Quarterly”_ Quý 3 n¨m 2001 www.chinaonline.com §¹i diÖn th­¬ng m¹i Hoa Kú_ “2001 National Trade Estimate Report on Foreign Trade Barriers”_ 2001 www.chinabig.com “Investment Opportunity in Petrochemical Industry”_ 2002 www.tdctrade.com/report/indprof_030404.htm Jia Mulan_ “Petrochmical Industry to fluctuate this year”_ 21/04/2003 www.vitrade.com/china/chinanews_brieing_oil_industry.htm “China’s Petroleum Industry”_ 2002 www.chinabig.com/en/report/energy03-4.htm Interfax_ “China’s Petrochemical Industry after entry into WTO”_ 2003 www.pwc.com/extweb/newcolth.wf/docid/DAEAC284C0445C7985256A850074D778 Allan Zhang_ PhÇn II cña B¸o c¸o China’s Energy Industry: “The Energy Industry after WTO Accession”_ 2000 www.lgchem.com.kr lgchem_ “Background of Anti-dumping Issue”_ Th¸ng 6 n¨m 2003 Oh Young Seok_ “The Petrochemical Industry in Northeast Asia and Methods for Intra-country Cooperation”_ KIET Industry Economic Review Vol.9 No.5_ Th¸ng 9 vµ 10 n¨m 2001 “The Petrochemical Industry in Korea”_ Hydrocarbon Asia_ Th¸ng 10 n¨m 2002 Sang Sun Woo_ “Outlook for the Industry in Korea”_ Cheil Industry Inc._ 05/03/2003