Khóa luận Phân tích tài chính ở Techcombank – thực trạng và giải pháp

khoản cho vay được thế chấp toàn bộ bằng những bất động sản mà người vay vốn đang hoặc sẽ sử dụng hoặc cho thuê. Hay nói cách khác người vay vốn thế chấp bằng chính tài sản hình thành từ vốn vay nhưng dưới hình thức bất động sản như nhà ở...; Rõ ràng đây là một trong những nội dung tín dụng quan trọng trong giai đoạn hiện nay của các NHTM Việt Nam, mặc dù đang bị bỏ ngõ, nhưng chắc chắn trong một vài năm tới các ngân hàng không thể làm ngơ trước một thị trường đầy tiềm năng và hết sức sôi động này. Hiện tại theo đánh giá của Ngân hàng phát triển Châu á (ADB) thì có rất nhiều NHTM Việt Nam tham gia vào các hoạt động cho vay nhà ở mà điển hình như: Ngân hàng Phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long (MHB) với thị phần cho vay nhà ở chiếm tỷ trọng bình quân trên 50% so với tổng danh mục cho vay tính từ năm 1998 đến 2002 của ngân hàng này. Cụ thể theo số liệu thống kê thì tính đến cuối năm 2002 dư nợ cho vay của MHB đạt trên 2.400 tỷ VND, trong đó dư nợ cho vay xây dựng nhà chiếm trên 60%; Sacombank chiếm 11,37% vào 6 tháng đầu năm 2002; Techcombank trên 10%... Vậy thử đặt câu hỏi là khi tính tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu cho các NHTM nói trên, điển hình là các NH có tỷ trọng về cho vay nhà ở lớn như MHB thì xử lý sao đây? Nếu NHTƯ không có qui định cụ thể cho loại tài sản có rủi ro này thì rõ ràng MHB sẽ bị thiệt thòi khi tính tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu. Thiệt thòi ở chỗ là khi tính theo như qui định hiện nay thì toàn bộ các khoản cho vay của MHB sẽ được đưa vào loại tài sản có rủi ro ở mức độ 100% và như vậy nó sẽ làm cho tỷ lệ an toàn vốn của NH này giảm xuống do phải tăng mức độ rủi ro của khoản vay từ 50% lên 100%. Ngược lại, nếu có qui định cụ thể cho loại tài sản có rủi ro này (mức 50%) thì hiển nhiên tỷ lệ an toàn vốn của MHB sẽ được cải thiện rất nhiều. Hơn nữa, hiện nay ADB đang tài trợ cho Việt Nam một khoản cho vay tài chính nhà ở trên 30 triệu USD với tên gọi là "Dự án tài chính nhà ở" để thông qua các NHTM trong nước cho vay tới người vay cuối cùng nhằm cải thiện tình hình nhà ở hiện nay cho các tầng lớp dân cư. Với số vốn trên, hoạt động cung ứng tín dụng nhà ở sẽ được gia tăng tại các ngân hàng thương mại tham gia Dự án trong thời gian tới và sự gia tăng này sẽ làm cho tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu của các NHTM đi ngược chiều (giảm xuống) khi chưa có qui định cho đối tượng này. Do vậy, cần có một số điều chỉnh như sau: - Về cơ cấu vốn tự có: Trong khi chờ đợi sự phát triển và hoàn thiện các công cụ về vốn nằm trong vốn cấp I và vốn cấp II của hệ thống NHTM Việt Nam như các qui định của BIS hay thực tiễn của các NHTM trong khu vực như Phillipin nói trên. Trước mắt để đảm bảo tính chính xác khi tính toán tỷ lệ an tòan vốn tối thiểu, cần nghiên cứu, bổ sung thêm một số nguồn vốn vào cơ cấu vốn tự có của các NHTM Việt Nam để tính tỷ lệ này như: quỹ đầu tư phát triển (Tài khoản 612), quỹ dự phòng tài chính (Tài khoản 613), lợi nhuận giữ lại chưa chia (Tài khoản 692), vốn khác (Tài khoản 609).. vì các quỹ này được hình thành từ lợi nhuận sau thuế và có thể coi các quỹ này chính là phần dự trữ công khai theo như qui định của BIS (Basle). Hơn nữa, nếu xét về mặt lý thuyết, khi ngân hàng gặp rủi ro, các ngân hàng có quyền sử dụng các quỹ này để xử lý vì nó thuộc phạm vi điều chỉnh của các ngân hàng. Riêng đối với các NHTM quốc doanh, nên đưa thêm vốn đầu tư xây dựng cơ bản (Tài khoản 602) vào cơ cấu vốn tự có để tính toán vì thực chất vốn đầu tư xây dựng cơ bản do ngân sách Nhà nước cấp cho các NHTM quốc doanh để xây dựng trụ sở và nó trở thành tài sản của ngân hàng do đó nó cũng được coi như là vốn tự có của ngân hàng. Bên cạnh đó, NHTƯ cũng nên xem xét ban hành qui chế đánh gía lại tài sản cố định hằng năm của các NHTM để xác định chính xác giá trị tài sản còn lại (tăng hay giảm) thực tế tại các thời điểm tính toán các chỉ số tài chính (kết thúc năm tài chính) như tỷ lệ an toàn vốn của các ngân hàng chẳng hạn. - Về tài sản rủi ro: Trước mắt nên qui định và đưa vào danh mục tài sản "có " có mức độ rủi ro ở mức 50% đó là các khoản cho vay nhà ở và được người vay thế chấp cho ngân hàng bằng chính tài sản (nhà ở ) hình thành từ vốn vay đó. Nếu không qui định cụ thể mức độ rủi ro cho loại tài sản có này thì chắc chắn sẽ gây ra những hạn chế không đáng có cho các NHTM trong việc mở rộng các hoạt động tín dụng nói chung và tín dụng nhà ở nói riêng, bởi vì một số lý do sau: nếu không có qui định tỷ lệ rủi ro cho loại tín dụng nhà ở thì hiển nhiên khi tính tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu, cơ quan thanh tra ngân hàng phải đưa đối tượng cho vay nhà ở vào loại rủi ro 100% (từ 50% lên 100%) và do đó làm cho tỷ lệ an toàn vốn của NH đó giảm xuống, nếu nhỏ hơn mức qui định < 8% thì rõ ràng các ngân hàng đó đã phạm Luật. Ngược lại để cải thiện chỉ số này, các NHTM phải chọn một trong hai giải pháp đơn giản và kinh điển nhất, đó là: (i) giảm dư nợ cho vay, hoặc (ii) tăng vốn điều lệ theo mức tăng tương ứng của dư nợ cho vay để cải thiện tỷ lệ này. Rõ ràng nếu giảm dư nợ cho vay trong điều kiện tài chính đang lành mạnh, hoặc xét theo thông lệ quốc tế như trình bày trên tức là vẫn cho phép ngân hàng đó tiếp tục tăng dự nợ đối với phần còn lại (50% nếu mức độ rủi ro cho loại hình kinh doanh này là 50%), nhưng do không có qui định cụ thể cho đối tượng này nên để đảm bảo duy trì tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu theo qui định buộc ngân hàng phải giảm dư nợ, dẫn đến lợi nhuận ngân hàng giảm. Hoặc cách làm thứ hai là tăng vốn điều lệ, đây là một cách làm không mấy đơn giản, đặc biệt là đối với các NHTM quốc doanh. Trong khi đó nếu có qui định cho loại tài sản này thì các NH có thể giải quyết đơn giản hơn mà không cần đến 2 giải pháp đó. Hơn nữa, nếu xét về mặt thực tiễn, việc qui định mức độ rủi ro 50% đối với hoạt động cho vay nhà ở trong điều kiện người vay đã thế chấp bằng chính nhà ở đó cho ngân hàng là đúng với mức rủi ro của nó. Giả sử nếu người vay gặp vấn đề, không trả gốc và lãi cho ngân hàng theo đúng qui định, thì ngân hàng có thể phát mại tài sản (nhà ở) đó để hoàn vốn, và chắc chắn giá trị của ngôi nhà đó khi đem bán để thu hồi vốn ít nhất là bằng 50% tổng giá trị thực của tài sản tại thời điểm bán, và như vậy nó cũng đúng với mức độ rủi ro 50% của nó, chứ không thể là mất trắng 100% được. Thứ hai: Một số tài sản của ngân hàng chưa được quy định nằm ở nhóm nào trong 4 nhóm tài sản quy đổi rủi ro. Cụ thể là: - Vàng chỉ là một trong nhiều kim loại quý, đá quý của ngân hàng. Nhưng theo quyết định 297/QD-NHNN5 thì bộ phận kim loại quý đá quý khác trừ vàng không được xếp vào nhóm nào trong 4 nhóm tài sản có rủi ro quy đổi. Trong khi đó, chắn chắn kim loại quý đá quí khác phải được xếp vào mức tài sản có có mức rủi ro 0% như vàng. Do vây, để tránh bỏ sót tài sản có của ngân hàng khi phân chia chúng theo mức độ rủi ro, NHNN Việt Nam cần chủ động hướng dẫn các NHTM sửa đổi, bổ sung vào nhóm tài sản có có mức độ rủi ro 0% bộ phận kim loại và đá quý khác. Trong tài sản có của ngân hàng còn một khoản mục khác là góp vốn đồng tài trợ. Đây là bộ phận tài sản do ngân hàng góp vốn với các TCTD khác để cho vay. Do đó, đây thực chất là hoạt động tín dụng của ngân hàng. Trong đó, đối tượng cấp tín dụng có thể là các doanh nghiệp và các TCTD. Nhưng khoản mục này cũng không được nhắc đến trong số các tài sản có được phân nhóm theo mức độ rủi ro. Nếu vậy, khi tiến hành phân nhóm theo mức độ rủi ro, ngân hàng cần căn cứ vào bản chất của từng khoản mục để phân chia cho phù hợp. Muốn vậy, ngân hàng phải làm tốt kế toán quản trị. Cụ thể là ngân hàng sẽ phân chia khoản mục góp vốn để đồng tài trợ thành cho vay các TCTD hay các tổ chức kinh tế. Trong đó, bộ phận nào là cho vay có đảm bảo bằng tài sản, bộ phận nào là cho vay không có tài sản cầm cố, thế chấp để theo dõi và sắp xếp vào nhóm tài sản có có mức độ rủi ro 20%, 50% hay 100%. Theo quy định, mục b nhóm tài sản có có mức độ rủi ro 20% gồm: GTCG do chính quyền tỉnh, thành phố bảo lãnh, TCTD khác phát hành và mục d là khoản cho vay có đảm bảo bằng GTCG do chính quyền tỉnh, thành phố, TCTD khác phát hành. Nếu không có quy định nào thêm thì TCTD khác được nhắc đến ở đây sẽ được hiểu là gồm cả các TCTD nước ngoài. Nhưng nếu không xét đến năng lực tài chính của các TCTD nước ngoài mà đồng nhất mọi GTCG, các khoản cho vay có đảm bảo bằng GTCG do TCTD nước ngoài phát hành vào nhóm TSC có mức độ rủi ro 20% là chưa hợp lý. Mặt khác, GTCG và các khoản cho vay có đảm bảo bằng GTCG do chính quyền, các tổ chức kinh tế nước ngoài phát hành do không được liệt kê vào nhóm nào trong 4 nhóm tài sản có theo mức độ rủi ro nên ngân hàng cũng có thể hiểu bộ phận này được xếp vào tài sản có khác và có mức độ rủi ro 100%. Tất cả những điều trên là chưa hợp lý vì theo quy định của cộng đồng ngân hàng các nước, các khoản cho vay chính phủ, NHTW ở các nước mạnh về tài chính, hay tổ chức kinh tế trong và ngoài nước có đủ bằng chứng vững mạnh có thể được xếp vào nhóm tài sản có có mức độ rủi ro nhỏ hơn 100%. Như đã nói ở phần thực trạng, một trong những hạn chế của Techcombank trong công tác phân tích việc trích lập các quỹ là chỉ đánh giá số tuyệt đối của các khoản mục các quỹ xem có trích lập theo đúng quy định hay không mà bỏ qua việc phân tích các tỷ lệ của các quỹ tính trên vốn điều lệ của ngân hàng. Đây là một nội dung đánh giá cần thiết và quan trọng trong việc biểu hiện khả năng bù đắp rủi ro của ngân hàng. Hai tỷ lệ dùng để phân tích là: 1) Tỷ lệ quĩ dự trữ bổ sung so với vốn điều lệ = Quỹ dự trữ bổ sung Vốn điều lệ x100 2)Tỷ lệ quĩ dự phòng tài chính so với vốn điều lệ = Quỹ dự phòng tài chính Vốn điều lệ x 100 Các chế độ tài chính đối với các tổ chức tín dụng đều qui định mức trích lập từng quĩ tính trên lợi nhuận sau khi đã nộp thuế thu nhập. Cụ thể: trước khi có Luật ngân hàng, việc trích lập các quĩ của các ngân hàng thương mại được thực hiện trên cơ sở quyết định 106 QĐ/NH ngày 9/6/1992 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về việc ban hành qui chế trích lập và sử dụng các quỹ dự trữ của tổ chức tín dụng: "các tổ chức tín dụng phải trích tỷ lệ 10% trên lợi nhuận ròng lập quĩ dự trữ đặc biệt để dự phòng bù đắp rủi ro, quĩ này được trích đến khi bằng 100% vốn điều lệ thực có tại thời điểm trích, các tổ chức tín dụng phải trích tỷ lệ 5% trên lợi nhuận ròng lập quĩ dự trữ bổ sung vốn điều lệ, quĩ này được trích đến khi bằng 50% vốn điều lệ thực có tại thời điểm trích." Thời kỳ sau khi Luật ngân hàng, việc trích lập các quĩ của các ngân hàng được thực hiện theo nghị định số 166/1999/NĐCP về chế độ tài chính đối với tổ chức tín dụng. Nghị định này qui định: phần lợi nhuận còn lại sau khi nộp thuế thu nhập, các tổ chức tín dụng phải tiến hành trích lập các quĩ theo tỷ lệ sau: trích quĩ bổ sung vốn điều lệ, mức trích này không quá mức vốn điều lệ thực có của tổ chức tín dụng. Phần lợi nhuận còn lại, sau khi bù khoản lỗ của các năm trước (đối với các khoản lỗ không được bù vào lợi nhuận trước thuế thu nhập), nộp tiền thu sử dụng vốn ngân sách Nhà nước, trừ các khoản tiền phạt vi phạm luật thuộc trách nhiệm của tổ chức tín dụng, được phân phối như sau: trích quỹ dự phòng tài chính 10%, số dư quĩ này không vượt quá 25% vốn điều lệ của tổ chức tín dụng; quỹ đầu tư nghiệp vụ 50%; quỹ dự phòng trợ cấp mất việc làm 5%, số dư không vượt quá 6 tháng lương thực hiện; trích quỹ khen thưởng và quĩ phúc lợi, tối đa 2 quỹ không quá 3 tháng lương thực hiện nếu tỷ suất lợi nhuận tính trên vốn năm nay không thấp hơn năm trước, không quá 2 tháng lương thực hiện nếu tỷ suất lợi nhuận tính trên vốn năm nay thấp hơn năm trước. 3.1.2.2. Phân tích tình hình vốn huy động. Như đã nói trong chương II, việc phân tích chỉ tiêu vốn huy động ở Techcombank còn bộc lộ 3 hạn chế và những gợi ý sau đây có thể là cách mà các nhà quản trị Techcombank nên sử dụng để làm cho công tác phân tích của mình được toàn diện hơn. Cụ thể là: Thứ nhất: Techcombank cần phải xác định lại cho chính xác khái niệm và các thành tố cấu thành nên Vốn huy động của ngân hàng mình. Theo điều 45, 46, 47, 48 Luật các tổ chức tín dụng qui định: tổ chức tín dụng huy động vốn dưới hình thức nhận tiền gửi không kỳ hạn, có kỳ hạn và các loại tiền gửi khác của các tổ chức, cá nhân và các tổ chức tín dụng khác. Khi được Thống đốc Ngân hàng Nhà nước chấp thuận, tổ chức tín dụng phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu và giấy tờ có giá khác để huy động vốn của tổ chức cá nhân trong nước và ngoài nước. Các tổ chức tín dụng được vay ngân hàng được vay vốn ngắn hạn của Ngân hàng Nhà nước dưới hình thức tái cấp vốn. Như vậy, nếu căn cứ vào hình thức huy động vốn có thể khẳng định rằng nguồn vốn huy động của các ngân hàng thương mại bao gồm các khoản: - Tiền gửi, trong đó có của cá nhân, tổ chức kinh tế, kho bạc Nhà nước và tổ chức tín dụng khác trong nước ngoài nước; - Tiền vay, trong đó có vay của Ngân hàng Nhà nước và vay của các tổ chức tín dụng khác trong nước ngoài nước. - Phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu và các giấy tờ có giá khác. Từ đó, chỉ tiêu tỷ trọng từng nguồn vốn huy động cũng được chia thành 3 chỉ tiêu: tỷ trọng tiền gửi trên nguồn vốn huy động; tỷ trọng tiền vay trên trên nguồn vốn huy động; phát hành trái phiếu trên nguồn vốn huy động. Sẽ là lợi thế khi Techcombank có tỷ trọng tiền gửi trên nguồn vốn huy động cao và ổn định. Điều này thường là kết quả của quá trình hoạt động lâu năm có uy tín, chất lượng sản phẩm tốt, nghiệp vụ đa dạng, đội ngũ nhân viên có trình độ. Ngược lại, tỷ trọng vốn vay cao thường làm tăng chi phí phải trả cho nguồn huy động, có thể ngân hàng đang phải đối mặt với những rủi ro về thanh khoản, ngoại hối... Thứ hai Nhà quản trị Techcombank cần quan tâm phân tích mối quan hệ giữa vốn huy động và tình hình tín dụng, đầu tư của ngân hàng bởi trong hoạt động của mình nếu Techcombank huy động vốn với tốc độ cao và số lượng lớn nhưng không tìm được đầu ra cho số vốn này thì hoạt động kinh doanh sẽ không thể đạt hiệu quả như mong muốn, thậm chí có thể gặp thua lỗ, đình trệ. Việc đánh giá này được thực hiện thông qua việc tính toán và so sánh hệ số sau: Hệ số biến động của Mức tăng trưởng của vốn huy động trong kỳ nguồn vốn huy động = ----------------------------------------------------------- so với tín dụng, đầu tư Mức tăng trưởng của tín dụng và đầu tư trong kỳ Trong đó: mức tăng trưởng của tình hình tín dụng và đầu tư trong kỳ không tính đến số tăng trưởng của dư nợ cho vay bằng vốn tài trợ ủy thác đầu tư. Nếu hệ số này lớn hơn 1 cần xem xét nguyên nhân đọng vốn để có biện pháp giải quyết đầu ra cho vốn huy động hoặc có chính sách huy động phù hợp. Ngược lại, nếu hệ số trên nhỏ hơn 1 cần kiểm tra tình hình dự trữ và thanh khoản, tránh rủi ro thiếu vốn khả dụng. Thứ ba Nhà quản trị Techcombank cần xem xét đến tính ổn định của nguồn vốn trong khi đánh giá tình hình vốn huy động bởi một lợi ích của việc làm này là giúp cho Techcombank xác định kỳ hạn sủ dụng vốn hợp lý đồng thời tạo cơ sở cho việc xác định mức thanh khoản cần thiết trong họat động của ngân hàng. Việc đánh giá này được thực hiện thông qua việc sử dụng phương pháp tỷ lệ để tính toán hai hệ số sau : Doanh số chi trả cho vốn huyđộng trong kỳ ã Số vòng quay của vốn huy động = -------------------------------------------------- Số dư bình quân của vốn huy động trong kỳ Doanh số chi trả nguồn vốn huy động trong kì Số dư bình quân của nguồn vốn huy đông trong kỳ Thời hạn gửi bình quân của nguồn vốn huy động (tính theo ngày) Số ngày trong kỳ x ã = Trong công thức này, số dư bình quân của nguồn vốn huy động trong kỳ trước được tình theo phương pháp số học của số dư các khoản tiền huy động được ở các thời điểm trong kỳ. Số vòng quay của nguồn vốn huy động nói lên trong một thời gian nhất định nguồn vốn này quay được mấy vòng. Ngược lại, thời hạn gửi bình quân của nguồn vốn huy động nói lên thời gian cần thiết để nguồn vốn này quay được 1 vòng. Trên cơ sở tính toán số vòng quay của nguồn vốn huy động, các nhà phân tích sẽ thực hiện so sánh với cùng chỉ tiêu này ở kỳ trước. Nếu số vòng quay của vốn huy động càng ít chứng tỏ doanh số chi trả vốn huy động trong mối tương quan với số dư bình quân của nguồn vốn trong kỳ càng nhỏ. Do đó, nguồn vốn trong kỳ phân tích có tính ổn định cao hơn kỳ trước. Ngược lại, nếu doanh số chi trả bình quân của vốn huy động rất cao so với số dư bình quân của vốn huy động trong kỳ phân tích sẽ làm cho vòng quay vốn huy động lớn hơn kỳ trước, điều này cho thấy vốn huy động của ngân hàng không ổn định. Thứ tư Nhà quản trị Techcombank cần quan tâm đến việc đánh giá chi phí trả lãi cho nguồn vốn huy động trong công tác phân tích của mình. Việc làm này được thực hiện dễ dàng thông qua việc tính toán chỉ tiêu lãi suất huy động vốn bình quân đầu vào như trong công thức sau: = ồ (Tỷ trọng nguồn vốn i * Lãi suất huy động vốn i) Bên cạnh việc xác định công thức tính một cách hợp lý, các nhà phân tích của Techcombank cần sử dụng không chỉ phương pháp so sánh đơn thuần trị số của chỉ tiêu qua các thời kỳ khác nhau mà cần thiết sử dụng phương phân tích thích hợp hơn để xác định mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến lãi suất bình quân cho nguồn vốn huy động của ngân hàng. Do các nhân tố tỷ trọng từng nguồn vốn huy động bình quân và lãi suất bình quân từng nguồn vốn huy động có mối quan hệ tích số với chỉ tiêu lãi suất huy động bình quân nên tuỳ theo thời gian và yêu cầu phân tích, nhà quản trị có thể sử dụng phương pháp thay thế liên hoàn hay phương pháp số chênh lệch để xác định mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến lãi suất huy động vốn bình quân trong kỳ. 3.1.3. Phân tích tình hình sử dụng vốn. 3.1.3.1. Phân tích tình hình dự trữ. Techcombank nên sử dụng chỉ tiêu hệ số khả năng chi trả để đo lường khả năng thanh toán của mình như theo quy định của NHNN. Cụ thể là Tài sản có phải thanh toán ngay Hệ số khả năng chi trả = ------------------------------------------ Tài sản nợ phải thanh toán ngay Tuy nhiên, nhà quản trị Techcombank cũng cần lưu ý đến một số hạn chế của quy định này để có cách tính toán sao cho phù hợp. Như đã nói ở chương 2, Techcombank không thường xuyên tính toán và thống kê nguồn vốn theo kỳ đáo hạn thực tế trong mối quan hệ với việc sử dụng tài sản. Do vậy, dù hệ số khả năng chi trả của Techcombank đạt cao điều này cũng không hoàn toàn đồng nghĩa với việc Techcombank không gặp rủi ro thanh khoản. Do vậy một yêu cầu tất yếu trong việc đánh giá tình hình dự trữ đảm bảo khả năng thanh toán là nhà quản trị Techcombank cần quan tâm đánh giá nguồn vốn và tài sản theo kỳ đáo hạn thực tế bằng việc lập bảng : Báo cáo tài sản có và tài sản nợ theo kỳ đáo hạn thực tế. Trong thực tiễn họat động, sự chênh lệch trong kỳ đáo hạn của các tài sản và các khoản nợ dẫn đến sự khác biệt trong thời gian xuất hiện những luồng tiền vào và ra khỏi ngân hàng. Báo cáo thống kê tài sản có và tài sản nợ theo kỳ đáo hạn thực tế sẽ giúp cho nhà quản trị dự đoán được một cách khái quát nhu cầu và các nguồn thanh khoản của ngân hàng trong từng khoảng thời gian và từ đó có biện pháp điều chỉnh cần thiết khi thực hiện các hoạt động huy động vốn và đầu tư tiếp theo. Kỳ đáo hạn được tính theo công thức : Thời hạn đáo hạn thực tế = Thời gian tính theo kỳ hạn hợp đồng – Số ngày thực tế đã thực hiện hợp đồng. Trong đó :Số ngày thực tế đã thực hiện hợp đồng = Ngày lập báo cáo – Ngày thực hiện cho vay hoặc huy động Ngân hàng có thể phân tích trên cơ sở lập bảng 2.12: Bảng 2.12: Bảng phân tích nguồn vốn trong mối quan hệ với tài sản theo kỳ đáo hạn thực tế Chỉ tiêu KKH 3th 3-6th 6-12th > 12 th ồ I.Sử dụng nguồn (A) Tiền, tài sản tương đương tiền TGTT tại TCTD khác Tín dụng và đầu tư II. Nguồn vốn (B) TGTT của TCTD khác TG và tiền vay TCTD khác TG của khách hàng Tài sản nợ khác Vốn chủ sở hữu III. Chênh lệch nguồn và sử dụng nguồn (B-A) IV. Chênh lệch cộng dồn Việc phân tích báo cáo chủ yếu tập trung vào đánh giá mức độ rủi ro thanh khoản thông qua xác định mức độ thừa hoặc thiếu thanh khoản cho từng kỳ hạn và đánh giá mức độ sử dụng vốn ngắn hạn đầu tư dài hạn thông qua xác đinh tỷ lệ chuyển hoán vốn thực tế như sau: Ví dụ tại ngân hàng thương mại A có báo cáo về tài sản và nguồn vốn phân theo kỳ đáo hạn thực tế như sau: Kỳ hạn KKH 1 tuần 1 tháng 6 tháng 1 năm >1 năm ∑ Sử dụng vốn 1.700 1.000 1.500 1.500 1.000 5.300 12.000 Nguồn vốn 5.000 0 2.900 2.500 600 1.000 12.000 Chênh lệch 3.300 - 1.000 1.400 1.000 - 400 - 4.300 0 Cộng dồn 0 - 3.300 - 2.300 - 3.700 - 4.700 - 4.300 Nhìn vào bảng ta thấy ngân hàng đã sử dụng rất nhiều tài sản nợ ngắn hạn để đầu tư dài hạn. Chênh lệch thiếu nguồn vốn trung dài hạn (trên một năm) lớn tới 4300 triệu đồng. Tỷ lệ hoán chuyển vốn thực tế là: 4300/5300 = 81%. Báo cáo cho thấy mức độ rủi ro thanh khoản của ngân hàng là rất cao. Ngân hàng cần có biện pháp cơ cấu thời hạn trên bảng tổng kết tài sản của mình nếu không sẽ gặp khó khăn lớn về thanh khoản. 3.1.3.2. Phân tích họat động tín dụng. Hoạt động tín dụng là hoạt động sinh lời chủ yếu của NHTM. Do vậy công tác phân tích tình hình tín dụng phải đảm bảo phân tích đầy đủ và toàn diện mọi khía cạnh của vấn đề nhằm đưa lại cho nhà quản trị cái nhìn sâu sắc và toàn diện nhất. Tại Techcombank , để đáp ứng yêu cầu đó, nội dung phân tích phải được bổ sung thêm những khía cạnh đánh giá sau: Thứ nhất Trong phân tích, nhà quản trị Techcombank cần làm rõ mối quan hệ hữu cơ giữa việc cấp tín dụng của ngân hàng mình với tình tình nguồn vốn huy động được đưa vào kinh doanh. Thứ hai Trong việc trích lập dự phòng, Techcombank vẫn phải thực hiện theo như quyết định 488/QD – NHNN5 của NHNN. Tuy nhiên, như đã nói quyết định này của NHNN còn nhiều bất cập, thiếu tính thực tế và không theo tiêu chuẩn quốc tế. Do đó, trong công tác phân tổ nợ quá hạn để trích lập dự phòng rủi ro tín dụng Techcombank cần tính đến tất cả những yếu tố trên để việc phân tổ nợ quá hạn và trích lập dự phòng cho chính xác, đảm bảo cho việc phân tích tình hình rủi ro tín dụng của nhà quản trị được toàn diện và sát thực hơn. Thứ ba Ngân hàng nên sử dụng hệ số khả năng bù đắp rủi ro tín dụng. Nợ quá hạn khó đòi Dự phòng bù đắp rủi ro Hệ số khả năng bù đắp rủi ro tín dụng = ------------------------------ Trong đó: dự phòng bù đắp rủi ro tín dụng được xác định bằng cách cộng số dư có của các tài khoản dự phòng phải thu khó đòi. Hệ số khả năng bù đắp rủi ro tín dụng được sử dụng để đánh giá khả năng bù đắp rủi ro tín dụng. Nếu dự phòng bù đắp rủi ro nhỏ hơn nợ quá hạn khó đòi (hay chỉ tiêu hệ số khả năng bù đắp rủi ro <1) chứng tỏ ngân hàng thương mại không có đủ khả năng bù đắp rủi ro trong cho vay từ trích dự phòng, điều này sẽ làm giảm lợi nhuận kinh doanh trong kỳ, thậm chí có thể sẽ làm thâm hụt vốn tự có nếu ngân hàng kinh doanh không có lãi. Trong trường hợp này cần xem xét thêm mức độ ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đến sự suy giảm của vốn tự có bằng cách so sánh phần nợ không có khả năng thu hồi với vốn tự có của ngân hàng qua chỉ tiêu: Vốn tự có của ngân hàng Nợ quá hạn không có khả năng thu hồi Nợ quá hạn không có khả năng thu hồi so với vốn tự có = Chỉ tiêu nợ quá hạn không có khả năng thu hồi so với vốn tự có càng lớn thể hiện sự thâm hụt vốn tự có càng nhiều do chất lượng tín dụng suy giảm. Đặc biệt, khi chỉ tiêu này lớn hơn 1, ngân hàng hoàn toàn không còn khả năng thanh toán nữa. 3.1.4. Phân tích tình hình thu nhập- chi phí và lợi nhuận của ngân hàng. 3.1.4.1. Đánh giá tình hình thu nhập- chi phí. Nhìn vào những hạn chế của Techcombank trong công tác phân tích tình hình thu nhập – chi phí đã chỉ ra trong chương 2, để làm tốt công tác phân tích này nhà quản trị Techcombank nên xem xét thêm một số yếu tố sau dây. Thứ nhất Ngoài việc xem xét tổng thu nhập và tổng chi phí nhà quản trị Techcombank cần thiết phải xem xét sự biến động của thu nhập và chi phí trong mối quan hệ với quy mô tài sản, nguồn vốn hay lao động bằng việc sử dụng phương pháp tỷ lệ để tính toán và so sánh hai tỷ lệ sau: ∑Tài sản bình quân ∑Thu nhập Tỷ lệ thu nhập trên tổng tài sản = ∑Tài sản bình quân ∑Chi phí Tỷ lệ chi phí trên tổng tài sản = Chỉ tiêu trên phản ánh kết quả tạo thu nhập của một đồng tài sản. Chỉ tiêu này càng cao càng chứng tỏ ngân hàng đã phân bổ tài sản có một cách hợp lý, tạo nền tảng cho việc tăng lợi nhuận. Chỉ tiêu tỷ lệ chi phí trên tổng tài sản thể hiện chi phí mà ngân hàng phải bỏ ra khi sử dụng một đồng tài sản. Chỉ tiêu này càng cao chứng tỏ công tác quản lý chi phí của ngân hàng càng kém, đòi hỏi ngân hàng cần có những thay đổi thích hợp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh ngân hàng. Thứ hai Techcombank chưa tính toán và sử dụng phương pháp phân tích tích hợp để phân tích chỉ tiêu lãi suất hoà vốn bình quân. Có thể tham khảo cách tính lãi suất hoà vốn bình quân theo phương pháp chi phí lịch sử như sau: = x 100 = x 100 Nếu gọi: Lãi suất hoà vốn bình quân là: LS(HV) Lãi phải trả cho nguồn huy động bình quân là: LS(PT) Hệ số sử dụng vốn là: HS thì công thức được viết: LS(HV) = x 100 3.1.4.2. Phân tích tình hình lợi nhuận. Để công tác đánh giá tình hình lợi nhuận đạt hiệu quả cao nhà quản trị Techcombank nên đưa thêm vào trong phân tích các nội dung sau đây: Thứ nhất: Nhà quản trị Techcombank nên sử dụng phương pháp Dupont để đánh giá về hai chỉ tiêu ROA và ROE. Cụ thể là : Vốn chủ sở hữu BQ Vốn chủ sở hữu BQ ∑ Tài sản BQ Lợi nhuận sau thuế ∑ Tài sản BQ Lợi nhuận sau thuế x = ----------------- Hay: Lợi nhuận sau thuế 1 Lợi nhuận sau thuế ∑ Tài sản BQ Vốn chủ sở hữu BQ x = Vốn chủ sở hữu BQ ∑ Tài sản BQ Vì ồ Tài sản = ồ Nguồn vốn, nên công thức trên còn có thể viết được là: 1 Lợi nhuận sau thuế Lợi nhuận sau thuế ∑ Tài sản BQ Vốn chủ sở hữu BQ x = Vốn chủ sở hữu BQ ∑ Nguồn vốn BQ Mà vốn chủ sở hữu trên tổng nguồn vốn có thể tính được bằng: Vốn chủ sở hữu BQ Vốn chủ sở hữu BQ Hệ số nợ ∑ Nguồn vốn BQ - - 1 = ∑ Nguồn vốn BQ = 1 Do đó, ta có: Lợi nhuận sau thuế 1 Lợi nhuận sau thuế = Vốn chủ sở hữu BQ x ∑ Tài sản BQ 1 - Hệ số nợ Qua công thức trên ta có thể thấy: tỷ suất lợi nhuận vốn chủ sở hữu chịu ảnh hưởng của hai nhân tố: tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên tổng tài sản và hệ số nợ. Nếu tăng tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên tổng tài sản thì tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu cũng sẽ tăng lên và ngược lại. Nếu hệ số nợ càng tăng thì tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu cũng sẽ tăng lên và ngược lại. Do đó, trong điều kiện tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên tổng tài sản không thay đổi, ngân hàng muốn tăng lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu, chỉ cần tăng sử dụng nợ thay cho vốn chủ sở hữu. Tuy nhiên, nếu thị trường thấy rằng vốn chủ sở hữu quá thấp, ngân hàng đó được xem là có rủi ro cao và do đó giá cổ phiếu của ngân hàng có thể sẽ có chiều hướng giảm thấp. Vì vậy, các nhà quản trị ngân hàng cần phải thận trọng trong việc sử dụng đòn bẩy tài chính “hệ số nợ”. Hoặc có thể biểu diễn ảnh hưởng của các nhân tố đến tỷ suất lợi nhuận trên vốn tự có theo mối quan hệ sau: ∑ Tài sản BQ x = LN sau thuế x Lợi nhuận sau thuế ∑ Thu nhập Vốn chủ sở hữu BQ Vốn chủ sở hữu BQ ∑ Tài sản BQ ∑ Thu nhập 1 x = Lợi nhuận sau thuế x Lợi nhuận sau thuế ∑ Thu nhập Vốn chủ sở hữu BQ ∑ Tài sản BQ Vốn chủ sở hữu BQ ∑ Thu nhập ∑ Tài sản BQ Từ mối quan hệ trên có thể rút ra: Trường hợp tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu giảm do tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên doanh thu giảm, có thể do ngân hàng không kiểm soát được chi phí đã làm giảm lợi nhuận sau thuế hoặc cũng có thể định giá dịch vụ thấp hoặc chiến lược Marketing ngân hàng kém hiệu quả. Trường hợp tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu giảm do vòng quay tài sản có giảm, các nhà quản trị ngân hàng cần phải xem lại sự phân bổ các thành phần tài sản: tài sản sinh lời và tài sản không sinh lời, tránh ứ đọng không cần thiết. Trường hợp tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn chủ sở hữu giảm do tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng số nguồn vốn quá lớn, các nhà quản trị ngân hàng cần xem lại các chính sách huy động vốn nhằm thu hút thêm nguồn vốn từ bên ngoài vào kinh doanh. Thứ hai Nhà quản trị nên tính toán thêm hai chỉ tiêu sau để phản ánh tình chi trả cổ tức cho các cổ động: Thu nhập trên mỗi cổ phần ∑ Số cổ phần thường TNCP = Lợi nhuận sau thuế Chi trả cổ tức cho cổ phiếu ưu đãi _ Cổ tức = Thu nhập mỗi cổ phần x Tỷ lệ chia cổ tức Với các NHTM cổ phần như Techcombank thì cổ tức trên mỗi cổ phần là điều quan tâm chủ yếu của các cổ đông, vì nó thể hiện mức độ sinh lời cho các chủ sở hữu từ những đồng vốn mà họ đang góp vào ngân hàng. Một tỷ lệ chia cổ tức cao sẽ làm hài lòng các cổ đông, nâng cao được giá trị cổ phiếu của ngân hàng trên thị trường tài chính. Vì vậy, việc cân nhắc một tỷ lệ chia cổ tức hợp lý sẽ làm hài lòng các nhà đầu tư và nâng cao được hiệu quả tài chính và hiệu quả kinh doanh của ngân hàng trong tương lai. 3.1.5. Phân tích lưu chuyển tiền tệ. Thứ nhất Nhà quản trị sử dụng phương pháp so sánh để so sánh lưu chuyển tiền tệ qua các năm qua đó có thể thấy được sự biến động của dòng tiền lưu chuyển cũng như cơ cấu của sự biến động đó. Ví dụ có tình hình sau: Bảng 2.13 : Tình hình lưu chuyển tiền thuần qua các năm. (Đơn vị: tỷ đồng) Chỉ tiêu Năm 2001 Năm 2002 So 2002/2001 +/- Tỷ đồng +/- % 1. Lưu chuyển tiền thuần từ họat động kinh doanh 336,13 91,46 - 244,67 - 72,79 2. Lưu chuyển tiền thuần từ họat động đầu tư -0,29 -61,79 -61,5 20847,45 3. Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động tài chính 19,97 15,16 -4,81 -24,08 4. Lưu chuyển tiền thuần trong kỳ. 355,81 44,81 -310,98 -87,4 5. Tiền tồn cuối kỳ 924,47 167,78 -756,69 -81,85 (Nguồn: báo cáo thường niên năm 2001 và 2002) Nhìn vào bảng trên nhà phân tích sẽ nhận thấy: Lưu chuyển tiền thuần trong năm 2002 là 44,81 tỷ đồng, giảm 310,99 tỷ đồng so với năm 2001, tương đương với tỷ lệ giảm là 87,4%. Do các bộ phận cấu thành nên lưu chuyển tiền thuần trong kỳ có mối quan hệ tổng số nên, bằng phương pháp cân đối, nhà quản trị Techcombank nhận thấy sự biến động đó là do các bộ phận sau: - Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động sản xuất kinh doanh năm 2001 là 336,13 tỷ còn năm 2002 là 91,46 tỷ. Như thế, trong năm 2002 lưu chuyển tiền từ họat động sản xuất kinh doanh đã giảm 224,67 tỷ đồng, tương đương với tốc độ giảm là 72,79%. - Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động đầu tư năm 2002 là -61,79 tỷ (do các khoản thu vào từ đầu tư nhỏ hơn nhiều so với các khoản chi cho đầu tư), năm 2001 là - 0,29 tỷ đồng. Như thế khoản lưu chuyển thuần từ hoạt động đầu tư tiếp tục giảm với tỷ lệ giảm về số tuyệt đối là 61,495 tỷ tương đương về số tương đối là 20847,45%. - Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động tài chính năm 2002 là 167,78 tỷ đồng, giảm 756,69 tỷ đồng, tương đương với tốc độ giảm là 81,85% so với năm 2001. Như vậy, về số tuyệt đối, do năm 2002 lưu chuyển tiền từ họat động kinh doanh giảm mạnh nhất, sau đó là khoản lưư chuyển tiền từ họat động đầu tư và họat động tài chính làm cho tổng lưu chuyển tiền thuần trong kỳ đã giảm 310,69 tỷ. Phương trình cân đối là: (-310,98) = (-244,67) + (-61,5) + (-4,81) Nhìn vào bảng trên ta thấy khoản mục tiền tồn cuối kỳ năm 2002 là 167,78 tỷ đồng giảm 756,69 tỷ đồng so với năm 2001 ( năm 2001 là 924,47 tỷ). Như vậy, nếu nhận xét một cách sơ bộ nhà quản trị Techcombank có thể thấy trong năm 2002 ngân hàng Techcombank đã sử dụng được nhiều hơn số tiền của mình vào hoạt động kinh doanh cũng như các hoạt động sinh lời khác, giảm thiểu tình trạng tiền ứ đọng vào cuối kỳ như trong năm 2001. Cụ thể việc sử dụng tiền đó có hiệu quả hơn năm trước hay không nhà quản trị còn phải kết hợp với các yếu tố khác mới có thể đưa lại nhận định chính xác nhất. Thứ hai: Nhà quản trị cần phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến lưu chuyển tiền như bảng 2.14: Bảng 2.14: Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến lưu chuyển tiền tệ Chỉ tiêu 2001 2002 2002/2001 Tỷ đồng Tỷ đồng +/- Tỷ đồng +/- % I. Các nhân tố làm tăng tiền 896,97 1700,82 803,85 89,62 1. Từ hoạt động kinh doanh 873,96 1685,28 811,32 92,83 a. Lợi nhuận trước thuế. 0 5,34 5,34 100 b. Khấu hao TSCĐ. 1,77 2,26 0,49 27,68 c. Dự phòng. 0 20,35 20,35 100 d. Lỗ do thanh lý TSCĐ. 0,54 0 -0,54 -100 e. Điều chỉnh kết quả KD. 0,54 0 -0,54 -100 f. Tăng công nợ hoạt động. 871,11 1657,33 786,22 90,25 2. Từ hoạt động đầu tư. 0,68 0,38 -0,3 -44,12 a. Thu góp vốn LD, mua CP 0 0,38 0,38 100 b. Thu tiền bán TSCĐ. 0,68 0 -0,68 -100 3. Thu từ hoạt động TC. 22,33 15,16 -7,17 -32,11 II.Các nhân tố làm giảm tiền 541,15 1656,01 1114,86 206.01 1. Từ hoạt động kinh doanh 537,83 1593,84 1056,01 196,35 a. Lãi do đầu tư vào đơn vị khác 0 0,38 0,38 100 b. Giảm TS hoạt động. 533,35 1587,24 1053,89 197,59 c. Chi các quỹ. 2,95 3,52 0,57 19,32 d. Nộp thuế TNDN. 1,53 2,69 1,16 75,82 2. Từ hoạt động đầu tư. 0,97 62,17 61,20 6309,28 a. Mua TSCĐ theo NG. 0,97 4,08 3,11 320,62 b. Mua CK. 0 57,91 57,91 100 c. Góp vốn LD, mua CP. 0 0,18 0,18 100 3. Từ hoạt động TC. 2,35 0 -2,35 -100 III. Lưu chuyển tiền trong kỳ 355,81 44,83 -310,98 -87,4 ( Nguồn: Báo cáo thường niên Techcombank 2001, 2002) Sau khi đã xác định được các nhân tố ảnh hưởng và mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đó đến lưu chuyển tiền thuần trong kỳ, nhà quản trị có thể có một nhận định tương đối rõ ràng về tình hình lưu chuyển tiền tệ của ngân hàng mình, từ đó nhà quản trị có thể tính toán một số hệ số tỷ lệ sau: ã Hệ số dòng tiền vào từ hoạt động kinh doanh so với tổng dòng tiền vào. Năm 2001: - Dòng tiền vào từ họat động kinh doanh là 871,11 tỷ đồng, -Tổng dòng tiền vào của Techcombank là 894,11 tỷ đồng. - Hệ số dòng tiền vào từ hoạt động đầu tư so với tổng dòng tiền vào là : 871,11/894,11 = 97,43%. Năm 2002: - Dòng tiền vào từ họat động kinh doanh là 1587,24 tỷ đồng, -Tổng dòng tiền vào của Techcombank là 1672,87 tỷ đồng. - Hệ số dòng tiền vào từ hoạt động kinh doanh so với tổng dòng tiền vào là : 1587,24/1672,87 = 94,48%. So sánh ta thấy hệ số này trong năm 2002 là 94,48% đã giảm đi so với năm 2001(năm 2001 đạt 97,43%). Các con số đều nói lên một điều là tiền vào từ họat động kinh doanh ở Techcombank chiếm tỷ trọng rất cao trong tổng dòng tiền vào của ngân hàng, biểu hiện một hiệu quả kinh doanh tốt qua các năm. Nguồn tiền từ họat động này chính là nguồn chủ yếu để Techcombank trang trải cho hoạt động đầu tư dài hạn cũng như trả các khoản vay ngắn và dài hạn. ã Hệ số dòng tiền vào từ hoạt động đầu tư so với tổng dòng tiền vào. Năm 2001: - Dòng tiền vào từ họat động đầu tư là 0,68 tỷ đồng, -Tổng dòng tiền vào của Techcombank là 894,11 tỷ đồng. Hệ số dòng tiền vào từ hoạt động đầu tư so với tổng dòng tiền vào là: 0,68/894,11 = 0,08%. Năm 2002: - Dòng tiền vào từ họat động đầu tư là 0,38 tỷ đồng, -Tổng dòng tiền vào của Techcombank là 1672,87 tỷ đồng. - Hệ số dòng tiền vào từ hoạt động đầu tư so với tổng dòng tiền vào là : 0,38/1672,87 = 0,02%. So sánh ta thấy hệ số này trong năm 2002 đã giảm đi nhiều so với năm 2001. Năm 2002 là 0,02% còn năm 2001 là 0,08%. Như vậy, có thể thấy tiền vào từ họat động đầu tư ở Techcombank chiếm tỷ trọng rất khiêm tốn trong tổng dòng tiền vào của ngân hàng. Đây có thể là biểu hiện của một chiến lược đầu tư không hiệu quả. Tuy nhiên, để có cái nhìn chính xác hơn thì nhà quản trị cần kết hợp với một số yếu tố khác để đánh giá. Trong trường hợp hệ số này ở ngân hàng là cao – tức là dòng tiền vào từ hoạt động đầu tư chiếm tỷ trọng cao, nếu chưa có kế hoạch tái đầu tư ngân hàng phải nghĩ ngay đến việc điều phối nguồn tiền ưư tiên thanh toán các khoản nợ dài hạn đến hạn trả hoặc trả trước hạn để giảm chi phí lãi vay, sau đó điều tiết vốn cho họat động kinh doanh chính để giảm các khoản vay ngắn hạn. ã Hệ số dòng tiền vào từ hoạt động tài chính so với tổng dòng tiền vào. Trong năm 2001 tỷ lệ này ở Techcombank là 2,5% và năm 2002 là 0,91%. Cũng như đầu tư, dòng tiền vào từ hoạt động tài chính chiếm một tỷ trong tương đối nhỏ trong tổng dòng tiền vào của ngân hàng, và có sự sụt giảm trong năm 2002 do trong năm 2002 khoản tăng vốn điều lệ chỉ đạt 15,16 tỷ đồng. Ngân hàng có thể xem xét một vài yếu tố để đẩy cao tỷ trọng của dòng tiền thu được từ hoạt động này trong tổng dòng tiền vào của ngân hàng. Nếu lưu chuyển từ hoạt động kinh doanh không đủ cho hoạt động đầu tư thì ngân hàng buộc phải điều phối dòng tiền từ hoạt động tài chính. Đó có thể là đồng nghĩa với việc một khoản vay sẽ tăng lên, phát hành thêm cổ phiếu hay là sự sụt giảm hoặc có thể là ngưng chi trả cổ tức. Do vậy việc quan tâm đến tỷ trong của khoản mục này cũng như khoản mục đầu tư là việc làm sẽ mang lại hiệu quả hoạt động cao hơn cho ngân hàng bên cạnh việc vẫn duy trì tỷ trọng cao của dòng tiền vào từ họat động kinh doanh trong tổng dòng tiền vào của ngân hàng. 3.2. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện vịệc công tác phân tích BCTC tại Techcombank. 3.2.1. Đối với các cơ quan quản lý Nhà nước. Thứ nhất Tiếp tục hoàn thiện môi trường luật pháp, tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động kinh doanh ngân hàng. Trong những năm qua, với sự ban hành hàng lọat các đạo luật và quy chế trên mọi lĩnh vực đã tạo ra tiền đề pháp lý thiết yếu cho việc thành lập và triển khai các họat động của các chủ thể theo cơ chế thị trường. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn không ít các tồn tại gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động của các NHTM như tính không đầy đủ, không cụ thể, không rõ ràng trong một số quy định và thực tế có những quy định chỉ mang tính chất hình thức như quy định về tỷ lệ khả năng chi trả hay như các quy định trong hệ số Cook của NHNN Việt nam. Điều này đã tạo ra không ít những khó khăn, mâu thuẫn trong việc áp dụng và thực hiện ở các NHTM. Bởi vậy, việc cải thiện môi trường luật pháp là hết sức cần thiết. Thứ hai NHNN Việt nam nên sớm xây dựng một hệ thống chỉ tiêu chuẩn phân tích tình hình tài chính của các NHTM mang tính hướng dẫn, có quy định thống nhất về phương pháp tính toán sao cho vừa khoa học vừa phù hợp với những điều kiện hiện thời. Trên cơ sở đó vào cuối năm NHNN nên có các thông báo cho các NHTM các thông số tài chính mang tính bình quân theo các chỉ tiêu đã được tiêu chuẩn hóa trên cơ sở các báo cáo chính thức của ngân hàng, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác phân tích BCTC của các NHTM. Thứ ba NHNN kết hợp với Bộ tài chính cần tiếp tục nghiên cứu sửa đổi chế độ kế toán hiện hành theo hướng phù hợp với yêu cầu của nền kinh tế thị trường, phù hợp với đặc điểm, trình độ quản lý kinh tế tài chính hiện tại của các NHTM nói chung, ngân hàng Techcombank nói riêng và đồng thời phù hợp với chuẩn mực kế toán quốc tế. 3.2.2. Đối với Ngân hàng Techcombank. Thứ nhất Techcombank nên có một bộ phận chuyên trách trong việc phân tích BCTC với đội ngũ cán bộ ngân hàng có thâm niên công tác và trình độ cao nhằm đảm bảo cho công tác đánh giá chính xác và có hiệu quả thực tiễn. Phòng chức năng này đặt dước sự quản lý trực tiếp của Hội đồng quản trị, có thể tiến hành phân tích đánh giá thường xuyên hoặc định kỳ hoạt động kinh doanh của Techcombankm của các đối thủ cạnh tranh khác theo một quy trình nhất định. Với việc chuyên môn hóa như vậy, công tác phân tích BCTC sẽ được tiến hành thường xuyên và có hiệu quả hơn, tạo ra nguồn thông tin đã qua xử lý một cách nhanh chóng và chính xác, từ đó giúp các nhà quản trị Techcombank có được những cơ sở để ra quyết định quản trị. Thứ hai Chấn chỉnh và nâng cao chất lượng của công tác kế toán, kiểm toán nội bộ nhằm đảm bảo tính xác thực và độ tin cậy cần thiết của các thông tin và chỉ tiêu tài chính. Tính chính xác và đầy đủ của thông tin là điều kiện tiên quyết để có các kết luận phân tích thật sự có ý nghĩa cho công tác kế toán quản trị điều hành. Vì thế, hoàn thiện hệ thống thông tin kế toán, thống kế đồng thời nâng cao chất lượng kiểm toán nội bộ trở nên hết sức cần thiết. Có như vây thì các thông số tài chính được tính toán qua các chỉ tiêu mới phản ánh chính xác, trung thực hiện trạng tài chính của ngân hàng. Thứ ba Techcombank cần ứng dụng tin học vào công tác phân tích, đánh giá hoạt động kinh doanh ngân hàng. Trong thực tế việc ứng dụng tin học vào phân tích của Techcombank tuy đã có nhưng còn khá sơ sài, nhiều số liệu vẫn phải lập bằng tay không chính xác và không kịp thời. Bên cạnh đó, trong phân tích có những phương pháp phân tích rất hiệu quả như phương pháp hồi quy nhưng việc thực hiện theo phương pháp này cần việc ứng dụng tin học vào rộng rãi. Do vậy, ngân hàng Techcombank nên cần tích cực và chủ động trong việc ứng dụng tin hoc đồng thời nâng cao chất lượng của cán bộ tin học trong ngân hàng. Thứ tư Nâng cao trình độ nhận thức, trình độ và năng lực phân tích, đánh giá của nhà quản trị ngân hàng. Đánh giá họat động kinh doanh là yêu cầu cần thiết, khách quan không thể thiếu được trong công tác điều hành, quản lý kinh doanh của nhà quản trị ngân hàng. Do đó, trước hết, Techcombank cần nâng cao trình độ cho cán bộ quản lý về công tác phân tích, đánh giá đồng thời phải thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng ngắn ngày về kỹ năng phân tích cho cán bộ quả lý trong hệ thống ngân hàng, tạo ra đội ngũ các nhà quản lý ngân hàng có năng lực phân tích, năng lực tổ chức công tác phân tích, đánh giá phục vụ tốt cho việc ra quyết định quản lý của nhà lãnh đạo ngân hàng. Kết luận chương 3 Hoàn thiện công tác phân tích cần phải trở thành một mục tiêu phấn đấu của Techcombank trong thời gian tới. Để hoàn thiện, không thể chỉ bằng ý nghĩ mà phải bằng đổi mới tư duy, bằng học tập trau dồi không ngừng cũng như bằng việc ứng dụng những nội dung lý thuyết vào thực tiễn hoạt động phân tích. Đồng hành cùng với quá trình phát triển không ngừng của Techcombank trong tương lai, với những giải pháp có tính chất gợi mở của khóa luận như đã trình bày hy vọng Techcombank sẽ đạt được những thành công mới trong tiến trình đi lên của mình. Kết luận Luôn khách quan hóa để nhìn nhận và đánh giá bản thân bao giờ cũng là điều không đơn giản. Thế nhưng, trong thực tiễn hoạt động kinh doanh của mình, các NHTM luôn có một nhu cầu tự thân là phân tích, nhận định về thực trạng tài chính của chính bản thân ngân hàng mình. Công việc ấy đã khó lại đòi hỏi phải được làm thường xuyên để cung cấp thông tin cho nhà quản trị ngân hàng trong việc ra các quyết định kinh doanh, đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của ngân hàng trong hiện tại và tương lai. Phân tích BCTC là một cách để thực hiện yêu cầu ấy. Đồng hành cùng với sự phát triển không ngừng của hoạt động kinh doanh ngân hàng, phân tích BCTC ngày càng chứng tỏ được vai trò quan trọng của nó. ở Techcombank cũng không là ngoại lệ. Thực tế, với quá trình phát triển hơn 10 năm, phân tích BCTC ở Techcombank đã là một công cụ đắc lực giúp cho nhà quản trị ngân hàng nắm bắt được hiện trạng tài chính của đơn vị mình trên rất nhiều các khía cạnh khác nhau, từ đó nhà quản trị có thể thấy được một bức tranh tương đối khái quát về bộ mặt ngân hàng mình trong suốt một chặng đường dài hoạt động. Tuy nhiên, xét một cách toàn diện, công tác phân tích BCTC của Techcombank vẫn còn tồn tại những hạn chế và khiếm khuyết như đã chỉ ra trong chương 2 cần phải được bổ sung và hoàn thiện trong thời gian tới. Dựa trên nền tảng lý luận về phân tích tài chính đối với doanh nghiệp nói chung và lý luận phân tích BCTC ngân hàng nói riêng, khóa luận đã trình bày tương đối kỹ về những tồn tại, phân tích các ưu và nhược điểm của Techcombank cũng như chỉ ra các nguyên nhân và hướng gợi mở cho ngân hàng trong việc nâng cao chất lượng công tác phân tích BCTC trong hiện tại và tương lai. Để có thể áp dụng có hiệu quả công tác phân tích này thì sự nỗ lực của Techcombank là điều kiện tiên quyết đầu tiên, bên cạnh đó cũng phải cần có sự quan tâm và chỉ đạo xát sao và kịp thời của NHNN Việt nam. Danh mục tài liệu tham khảo Học viện ngân hàng ( 2001), Quản trị ngân hàng, Nxb Thống kê. Học viện ngân hàng ( 2002), Kế toán ngân hàng, Nxb Thống kê. Nguyễn Văn Công (2002), Lập- đọc – kiểm tra và phân tích BCTC, Nxb Tài chính. Nguyễn Tấn Bình (2003), Phân tích hoạt động doanh nghiệp, Nxb Đại học quốc gia TP. Hồ Chí Minh. Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt nam (1998), Luật NHNN Việt nam và Luật các TCTD, Nxb Chính trị Quốc gia. Peter.S. Rose (2001), Quản trị ngân hàng thương mại, Nxb Tài chính. Học viện ngân hàng (2001), Thống kê ngân hàng, Nxb Thống kê. Tô Ngọc Hưng (2000), Nghiệp vụ kinh doanh ngân hàng, Nxb Thống kê. Frederic S. Mishkin (1995), Tiền tệ, ngân hàng và thị trường tài chính, Nxb Khoa học kỹ thuật. Phạm thị Gái (1997), Phân tích hoạt động kinh doanh, Nxb Giáo dục. Tạp chí Kế toán các số năm 2000, 2001, 2002, 2003. Tạp chí Khoa học và đào tạo ngân hàng các số năm 2001, 2002, 2003. Tạp chí Ngân hàng các số năm 2001, 2002 , 2003 va 2004. Tạp chí Thị trường tài chính tiền tệ các số năm 2000, 2001, 2002, 2003 và 2004. Ngân hàng TMCP Kỹ Thương (1998 – 2003), Báo cáo thường niên và báo cáo tổng kết kinh doanh. Ngân hàng TMCP Kỹ Thương ( 2002-2003), Bản tin ngân hàng. T.S Lê Thị Xuân, Luận án tiến sĩ kinh tế: “Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu đánh giá hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại ở Việt Nam hiện nay”, mã số 5.02.09. Khóa luận tốt nghiệp: KL77/03 và 56/02. Lời cảm ơn Trong thời gian hơn 2 tháng thực tập tại Ngân hàng TMCP Kỹ Thương em đã nhân được sự giúp đỡ và tạo điều kiện của Ban lãnh đạo ngân hàng và đặc biệt là sự chỉ bảo nhiệt tình của các cô, các chị trong phòng Kế toán tài chính. Chính sự giúp đỡ và chỉ bảo đó đã giúp em nắm bắt được những kiến thức thực tế về các nghiệp vụ ngân hàng và kỹ năng phân tích BCTC. Những kiến thức thực tế này sẽ là hành trang ban đầu cho em trong quá trình ra công tác sau này. Em xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới Ban lãnh đạo ngân hàng, tới toàn thể cán bộ nhân viên ngân hàng về sự giúp đỡ của các cô, các chú, các anh chị trong thời gian thực tập vừa qua. Em cũng xin kính chúc NHTMCP Kỹ Thương ngày càng phát triển lớn mạnh; kính chúc các cô, các chú và các anh chị luôn thàn đạt trên cương vị công tác của mình. Em cũng xin gửi lời biết ơn chân thành nhất tới cô giáo- Tiến sĩ Lê Thị Xuân- người đã nhiệt tình hướng dẫn em trong cách nghiên cứu vấn đề, giúp em có tư duy đúng đắn trong quá trình tiếp cận và cũng như chỉ bảo tận tình cho em trong suốt thời gian em hoàn thành khóa luận của mình. Cuối cùng, em xin chân thành cảm ơn những tình cảm và sự truyền thụ kiến thức của tập thể giáo viên khoa Kế toán- Kiểm toán ngân hàng – Học viện ngân hàng trong suốt quá trình em học tập và nghiên cứu. Em xin chân thành cảm ơn! Lời cam đoan Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong khóa luận là hoàn toàn trung thực và xuất phát từ tình hình thực tế của Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ Thương. Tác giả khóa luận Trần Thị Tuệ Linh. Danh mục các chữ viết tắt ADB Ngân hàng phát triển Châu á BCTC Báo cáo tài chính CKH Có kì hạn KKH Không kì hạn NHNN Ngân hàng nhà nước IMF Quỹ tiền tệ quốc tế TCTD Tổ chức tín dụng TSCĐ Tài sản cố định Techcombank Ngân hàng thương mại cổ phần kỹ thương BCLCTT Báo cáo lưu chuyển tiền tệ BCKQKD Báo cáo kết quả kinh doanh BCĐKT Bảng cân đối kế toán GTCG Giấy tờ có giá CSTT Chính sách tiền tệ Danh mục bảng biểu Bảng 2.1: Bảng phân tích quy mô, cơ cấu tài sản- nguồn vốn. 33 Bảng 2.2: Đánh giá Vốn tự có của Techcombank. 42 Bảng 2.3: Cơ cấu vốn huy động của Techcombank. 45 Bảng 2.4: Cơ cấu vốn huy động phân theo loại tiền gửi. 47 Bảng 2.5: Dư nợ cho vay theo thành phần kinh tế. 53 Bảng 2.6: Tình hình tín dụng phân theo tiêu thức kỳ hạn. 55 Bảng 2.7: Tình hình thu nhập của Techcombank. 58 Bảng 2.8: Tình hình chi phí của Techcombank. 60 Bảng 2.9: Tình hình lợi nhuận của Techcombank. 63 Bảng 2.10: Chỉ tiêu đánh giá kết quả kinh doanh của Techcombank. 64 Bảng 2.11: Phân loại tài sản- nguồn vốn. 71 Bảng 2.12: Bảng phân tích nguồn vốn trong mối quan hệ với tài sản theo kỳ đáo hạn thực tế … ..…………. 86 Bảng 2.13: Tình hình lưư chuyển tiền thuần qua các năm. 93 Bảng 2.14: Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến lưu chuyển tiền tệ. 95 Biểu đồ 2.1: Tăng trưởng của nguồn vốn qua các năm. 36 Biểu đồ 2.2: Tăng trưởng của vốn và các quỹ qua các năm. 40 Biểu đồ 2.3: Tăng trưởng của tín dụng qua các năm. 52 Biểu đồ 2.4: Dư nợ theo thành phần kinh tế. 53 Biểu đồ 2.5: Dư nợ theo ngành kinh tế năm 2002. 54 Danh mục sơ đồ Sơ đồ 2.1: Mô hình tổ chức của Techcombank. 31 Mục lục Lời mở đầu 1 Chương 1: Lí luận chung về phân tích báo cáo tài chính NHTM 3 1.1.Hoạt động kinh doanh của NHTM 3 Khái niệm NHTM 3 2.Chức năng của các NHTM 3 1.1.3. Những hoạt động kinh doanh của ngân hàng 5 Những đặc thù trong hoạt động kinh doanh ngân hàng 6 1.2. Lý luận về phân tích báo cáo tài chính ngân hàng. 9 Báo cáo tài chính của ngân hàng. 9 Phân tích BCTC. 16 Chương 2: Thực trạng công tác phân tích BCTC ở NHTM cổ phần kỹ thương 30 2.1. Giới thiệu chung về ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam 30 2.1.1.Hoàn cảnh ra đời 30 2.1.2. Cơ cấu tổ chức của Techcombank 31 2.2. Thực trạng phân tích BCTC ở Techcombank 32 2.2.1. Phân tích khái quát cơ cấu tài sản - nguồn vốn 32 2.2.2. Phân tích tình hình nguồn vốn của ngân hàng 41 2.2.3. Phân tích tình hình tình hình sử dụng vốn của Techcombank 48 2.2.4. Phân tích tình hình thu nhập, chi phí và khả năng sinh lời của Techcombank. 58 2.2.5. Phân tích lưu chuyển tiền tệ. 65 2.3. Nhận xét chung về việc phân tích báo cáo tài chính tại Techcombank 66 23.1. Ưu điểm 66 2.3.2. Tồn tại 67 2.3.3. Nguyên nhân của những tồn tại 69 Chương 3: Giải pháp hoàn thiện và nâng cao chất lượng công tác phân tích BCTC ở Techcombank 71 3.1. Giải pháp hoàn thiện và nâng cao chất lượng công tác phân tích BCTC ở Techcombank. 71 3.1.1) Về phân tích cơ cấu tài sản- nguồn vốn của ngân hàng 71 3.1.2) Phân tích cơ cấu NV của ngân hàng: 74 3.1.3. Đánh giá tình hình sử dụng vốn. 85 3.1.4. Đánh giá tình hình thu nhập- chi phí và lợi nhuận của ngân hàng. 88 3.1.5. Phân tích lưu chuyển tiền tệ. 92 3.2. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện vịệc công tác phân tích BCTC tại Techcombank. 97 3.2.1. Đối với các cơ quan quản lý Nhà nước. 97 3.2.2. Đối với Ngân hàng Techcombank. 98 Kết luận 101 Danh mục tài liệu tham khảo 102