Khóa luận Quan hệ thương mại Việt Nam – EU

chñ chèt cña EU ®Òu cã møc t¨ng GDP t­¬ng ®èi thÊp : CHLB §øc lµ 0,7%, Ph¸p : 2%, Anh 2,3%… HÇu hÕt c¸c n­íc Ch©u ¢u ®Òu ph¶i ®èi diÖn tr­íc khã kh¨n, th¸ch thøc nh­: nh÷ng cuéc bÇu cö, nh÷ng bÊt æn kinh tÕ x· héi . TÊt c¶ nh÷ng nh©n tè ®ã khiÕn cho ®êi sèng chÝnh trÞ, an ninh vµ kinh tÕ quèc tÕ, còng nh­ khu vùc Ch©u ¢u l©m vµo t×nh tr¹ng bÊt æn. HÇu hÕt c¸c ngµnh kinh tÕ nh­ c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô cña nhiÒu n­íc thuéc EU ®Òu kh«ng ®¹t chØ tiªu t¨ng tr­ëng ®Ò ra ®Çu n¨m 2001. S¸u th¸ng ®Çu n¨m 2001, tû lÖ l¹m ph¸t trung b×nh cña 15 n­íc EU lµ 3,1% - møc cao nhÊt trong vßng 8 n¨m qua. B¸o c¸o triÓn väng kinh tÕ EU do Uû ban Ch©u ¢u c«ng bè ngµy 25-4-2001 ®· h¹ møc dù b¸o vÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong 2 n¨m 2001 & 2002 t­¬ng øng xuèng cßn 2,8% vµ 2,9% . Cßn IMF nhËn ®Þnh, kinh tÕ EU ®ang cã dÊu hiÖu suy gi¶m m¹nh: n¨m 2001, GDP cña EU sÏ chØ ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng 2,4%, gi¶m 0,6% so víi dù ®o¸n ®Çu n¨m vµ gi¶m 1% so víi n¨m 2000. Ng©n hµng Ch©u ¢u (ECB) còng ph¶i ®iÒu chØnh l¹i dù b¸o cña m×nh, theo ®ã t¨ng t­ëng kinh tÕ ë 12 n­íc khu vùc ®ång EURO chØ ë møc 2,2 ®Õn 2,8% (dù b¸o ®­a ra th¸ng 12 n¨m 2000 lµ 2,6 ®Õn 3,6%) ECB ®­a ra nguyªn nh©n chÝnh dÉn tíi viÖc ®iÌu chØnh l¹i dù b¸o t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµ sù ph¸t triÓn chËm l¹i cña kinh tÕ thÕ giíi, trong ®ã chñ yÕu lµ sù suy gi¶m cña kinh tÕ Mü. §Æc biªt sù kiÖn ngµy 11/9/2001 x¶y ra ë Mü sÏ t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i toµn cÇu, lµm cho nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã kh¶ n¨ng b­íc vµo mét thêi kú suy tho¸i míi. Tr­íc ngµy 11/9/2001 Ng©n hµng thÕ giíi (WB) dù ®o¸n t¨ng tr­ëng cña c¸c n­íc ph¸t triÓn lµ 1,1% trong n¨m nay, nh­ng con sè nµy ®· bÞ h¹ xuèng cßn 0,9%; nhiÒu nhµ kinh tÕ dù ®o¸n viÔn c¶nh suy tho¸i kinh tÕ b¾t ®Çu l©y lan sang khu vùc ®ång tiÒn chung Ch©u ¢u. §Ó ®èi phã víi sù gi¶m sót tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ, ECB ®· c¾t gi¶m l·i suÊt xuèng cßn 4,5%/ n¨m, mÆc dï ECB vÉn cho r»ng viÖc phôc håi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ viÖc lµ nhiÖm vô chØ phñ c¸c n­íc trong khu vùc ®ång Euro. - Kinh tÕ §øc, mét trong hai nÒn kinh tÕ lín nhÊt lµ EU, dÔ bÞ tæn th­¬ng do sù phô thuéc vµo c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu, ®ang chÞu t¸c ®éng m¹ch cña sù gi¶m sót kinh tÕ Mü. Bèn th¸ng ®Çu n¨m 2001, sè ®¬n ®Æt hµng cña c¸c C«ng ty trong khu vùc chÕ t¹o ®· gi¶m 4,1% so víi cung kú n¨m 2000. ChØ sè niÒm tin kinh doanh cña c¸c C«ng ty §øc gi¶m xuèng møc 92,5 ®iÓm, thÊp nhÊt 2 n¨m qua. Tû lÖ thÊt nghiÖp t¨ng lªn møc cao nhÊt hia n¨m qua tíi møc 9,55%, tû lÖ l¹m ph¸t tiÕp tôc t¨ng, th¸ng 5-2001 chØ sè gi¸ tiªu dïng t¨ng 3,5% so víi cïng kú n¨m 2000, ®©y lµ møc cao nhÊt kÓ tõ n¨m 1994. Søc mua cña d©n chóng gi¶m xuèng. IMG dù b¸o kinh tÕ §øc chØ ®¹t møc t¨ng tr­ëng 1,9% n¨m 2001. - Kinh tÕ Ph¸p còng ®ang trong t×nh tr¹ng ph¸t triÓn chËm l¹i. S¶n l­îng c«ng nghiÖp vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®Çu gi¶m. Ph¸p lu«n xuÊt siªu, nh­ng th¸ng 4-2001 thÊp h¬n th¸ng 5-2001 lµ 0,35%. T×nh tr¹ng thÊt nghiÖp vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô ®Òu t¨ng, møc mua vµ tiªu dïng x· héi ®Òu gi¶m. Th¸ng 2-2001, ChÝnh phñ Ph¸p ®· ph¶i ®iÒu chØnh dù b¸o t¨ng tr­ëng xuèng cßn 2,9% (so víi dù b¸o tr­íc ®©y lµ 3,3%). Cßn Bé tr­ëng Bé Kinh tÕ tµi chÝnh Ph¸p Lauren Phabius cho r»ng: N¨m 2001 tèc ®é t¨ng tr­ëng khã cã thÓ ®¹t møc 2,7%. IMG dù b¸o kinh tÕ Ph¸p n¨m 2001 chØ t¨ng ë møc d­íi 2,6%, thÊp h¬n 0,9% so víi n¨m 2000. - Kinh tÕ Anh, Mét nÒn kinh tÕ lín n÷a trong EU còng vÞ t¸c ®éng bëi sù suy gi¶m cña kinh tÕ Mü. IMG dù ®o¸n tèc ®é t¨ng tr­ëng cña kinh tÕ Anh n¨m 2001 cã thÓ ®¹t møc 2,6% thÊp h¬n 0,4% so víi n¨m 2000. Nh­ng nhiÒu dù b¸o kh¸c cho r»ng tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ Anh n¨m 2001 cã thÓ sÏ gi¶m xuèng møc 2% nÕu c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n tiÕp tôc gi¶m sót do ¶nh h­ëng kinh tÕ Mü r¬i vµo suy tho¸i, thÊp h¬n nhiÒu s¬ víi dù ®o¸n vÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ do ChÝnh phñ ®­a ra (tõ 2,5 - 2,75%). T×nh h×nh kinh tÕ nãi trªn cña EU vµ cña c¸c n­íc trong khèi ®· vµ ®ang t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i g­Üa EU vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi , ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam. HiÖn t¹i, EU ®ang tiÕp tôc cñng cè liªn kÕt qua ch­¬ng tr×nh thÞ tr­êng th«ng nhÊt - tù do ho¸ trong néi bé Khèi, ®ång thêi ñng hé viÖc tù do ho¸ th­¬ng m¹i quèc tÕ theo nh÷ng nguyªn t¾c cña WTO, EU mét mÆt cam kÕt b¶o vÖ lîi Ých kinh tÕ khu vùc trong tæng thÓ th­¬ng m¹i què tÕ, mÆt kh¸c, thùc hiÖn më cöa nÒ kinh tÕ, tõng b­íc tù do ho¸ th­¬ng m¹i (nÕu xÐt møc ®é më nÒn kinh tÕ qua chØ tiªu tû träng nhËp khÈu trong GDP th× con sè cña EU lµ 12,4% so víi 13,4% cña Hoa Kú vµ 9% cña NhËt B¶n) . EU hiÖn nay ®· cho phÐp nhiÒu n­íc chËm ph¸t triÓn ®­îc h­ëng chÕ ®é thuÕ quan ­u ®·i GSP ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu cña m×nh, hoÆc x©m nhËp miÔn phÝ thuÕ ®èi víi mét sè mÆt hµng vµo thÞ tr­êng cña khèi; ®ång thêi EU trong c¸c vßng ®µm ph¸n míi ®· kªu gäi tÊt c¶ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn më cöa thÞ tr­êng cho hµng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã ®iÒu kiÖn x©m nhËp. Ngµy 13/7/1994, Eu ®· c«ng bè chiÕn l­îc míi ®èi víi Ch©u víi môc tiªu t¨ng c­êng sù hiÖn diÖn vai trß v× thÕ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ cña EU t¹i Ch©u ¸, nhÊt lµ th«ng qua c¬ chÕ tæ chøc DiÔn ®µng ¸ - ¢u (ASEM) . §èi víi ASEAN, EU lµ b¹n hµng lín thø 3 sau Mü, NhËt, ASEAN lµ tæ chøc ®­îc h­ëng nhiÒu lîi nhÊt trong chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan. (GDO) cña EU. H¬n 1/3 sè hµng xuÊt khÈu cña ASEAN sang EU ®­îc h­ëng chÕ ®é ­u ®·i nµy. Trong quan hÖ víi ASEAN nh÷ng n¨m gÇn ®©y, EU lu«n bÞ th©m hôt c¸n c©n th­¬ng m¹i. HiÖn nay, EU ®ang xem l¹i chÕ ®é ­u ®·i dµnh cho mét sè n­íc thµnh viªn cña ASEAN. §èi víi ViÖt Nam kh«ng ®­îc EU coi lµ n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nªn hµng cña ViÖt Nam cßn chÞu sù ph©n biÖt ®èi xö so víi hµng cña c¸c n­íc kh¸c, nhÊt lµ khi EU xem xÐt c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. MÆt kh¸c, EU cïng víi Mü th­êng xuyªn g¾n c¸c vÊn ®Ò kh«ng liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i nh­ nh©n quyÒn, quyÒn cña ng­êi lao ®éng, m«i tr­êng … víi th­¬ng m¹i. VÝ dô EU dµnh quyÒn huû bá chÕ ®é GSP ®èi víi bÊt cø n­íc nµo cã lao ®éng c­ìng bøc hoÆc vi ph¹m c¸c quy ®Þnh b¶o tån tµi nguyªn rõng vµ biÓn. C¸c doanh nghiÖp tiªu thô s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng EU , ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®Õn kh©u cuèi cïng, khi s¶n phÈm cña hä ®Õn tay ng­êi tiªu dïng còng nh­ ¶nh h­ëng cña chóng ®Õn m«i tr­êng sinh th¸i. Thªm vµo ®ã, quan hÖ ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam EU hiÖn cßn nhiÒu h¹n chÕ: Quy m« bu«n b¸n gi÷a ViÖt Nam- EU cßn ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng kinh tÕ cña hai bªn; Tû träng ngo¹i th­¬ng víi EU trong tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam cßn thÊp; sù mÊt c©n ®èi lín gi÷a xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu; c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ch­a ®a d¹ng, míi chØ tËp trung vµo hµng dÖt may, giµy dÐp, thñy s¶n…. Nh÷ng mÆt hµng vµo EU ch­a tèt; bÞ c¹nh tranh gay g¾t víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c n­íc kh¸c; Ýt ph¶i hiÓu biÕt vÒ ®èi t¸c ; doanh nghiÖp ViÖt Nam ®a sè cã quy m« võa vµ nhá, tiÒm lùc vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý h¹n chÕ; Vai trß cña c¸c Bé chñ qu¶n ch­a ph¸t huy m¹nh… ®èi víi hµng hãa, dÞch vô nhËp khÈu tõ EU, hÖ thèng luËt ph¸p vÒ mËu dÞch cña ta ch­a ®ñ, ch­a ®ång bé, doanh nghiÖp ch­a coi träng vai trß cña c«ng nghÖ hiÖn ®¹i (®a sè doanh nghiÖp ham rÎ, chän mua c«ng nghÖ thuéc thÕ hÖ hai cña c¸c n­íc ph¸t triÓn hoÆc c«ng nghÖ rÎ cña c¸c n­íc Ch©u ¸ nªn chØ cã thÓ khai th¸c c«ng nghÖ trong mét thêi gian ng¾n, mµ c¸c s¶n phÈm l¹i kh«ng cã mÉu m· vµ chÊt l­îng ®¹t tiªu chuÈn c¹nh tranh quèc tÕ). Tõ phÝa EU : EU vÉn xem ViÖt Nam lµ n­íc cã nÒn th­¬ng nghiÖp quèc doanh khi ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ ; EU dïng c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ nhËp khÈu ®èi víi hµng ViÖt Nam. Kh¸i qu¸t l¹i, mÆc dï quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU ®ang ph¸t triÓn nhanh vµ cã triÓn väng to lín, nh­ng thùc tr¹ng th­¬ng m¹i hiÖn nay cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trë ng¹i, ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng kinh tÕ cña hai bªn: gi¸ trÞ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU míi chiÕm 0,12% tæng kim ng¹ch th­¬ng m¹i cña EU vµ chiÕm 13,84% tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam . Nh×n chung, hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo EU cßn nghÌo nµn vÒ chñng lo¹i, chÊt l­îng ch­a cao, mÉu m· ®¬n gi¶n, cßn tËp trung vµo mét sè Ýt mÆt hµng nh­ dÖt may, giµy dÐp, cµ phª…. So víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ míi ph¸t triÓn ë Ch©u ¸ hµng ho¸ ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo EU cã lîi thÕ do ®ang ®­îc h­ëng GSP , song kh¶ n¨ng c¹nh tranh l¹i kÐm so víi c¸c n­íc Ch©u Phi, Th¸i B×nh D­¬ng vµ Caribe, còng nh­ cña mét sè n­íc §«ng ¢u, còng mét phÇn do c¸c n­íc nµy ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i th­¬ng m¹i riªng theo C«ng ­íc LomÐ hoÆc theo c¸c hiÖp ®Þnh liªn kÕt. VÒ phÝa chñ quan, nh×n chung c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn thiÕu kinh nghiÖm th­¬ng tr­êng, kiÕn thøc hiÓu biÓu biÕt vÒ luËt lÖ, v¨n ho¸ kinh doanh cña thÞ tr­êng EU cßn h¹n hÑp; viÖc tiÕp thÞ n¾m th«ng tin vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng EU cßn nhiÒu h¹n chÕ. C¸c doanh nghiÖp cña ta nh×n chung vÉn lµm ¨n theo phong c¸ch cña s¶n xuÊt nhá, manh món, ch­a phï hîp víi truyÒn thèng vµ tËp qu¸n kinh doanh Ch©u ¢u, ngay c¶ viÖc khai th¸c c¸c lîi thÕ nh­: ChÕ ®é thuÕ GSP vµ EU dµnh cho ViÖt Nam còng ch­a biÕt tËn dông mét c¸ch hiÖu qu¶. Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp cña ta cßn cã ý thñ thÕ, ch­a m¹nh d¹n khai th¸c c¸c thÕ m¹nh ®Ó t×m thÕ chñ ®éng, thÓ hiÖn tÝnh tiÕn c«ng trong viÖc chinh phôc , chiÕm lÜnh thÞ tr­êng EU. MÆt kh¸c, Nhµ n­íc còng ch­a cã chÝnh s¸ch hç trî mét c¸ch tÝch cùc, hiÖu qu¶ trong viÖc gióp doanh nghiÖp vÒ th«ng tin kinh tÕ, xóc tiÕn th­¬ng m¹i, t×m kiÕm thÞ tr­êng, tiÕn hµnh c¶i c¸ch hµnh chÝnh cÇn thiÕt ®Ó gi¶m chi phÝ kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp, nghiªn cøu gi¶m thuÕ c¸c mÆt hµng lµ nguyªn liÖu ®Çu vµo ®Ó doanh nghiÖp h¹ gi¸ thµnh s¶n xuÊt, ®ång thêi víi viÖc hç trî xuÊt khÈu, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu…. Bªn c¹nh ®ã, mÆc dï ViÖt Nam ®· cã chÝnh s¸ch héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ tÇm chiÕn l­îc, tuy nhiªn chÝnh s¸ch trong ng¾n h¹n th­êng xuyªn thay ®æi nhiÒu khi kh«ng nhÊt qu¸n nªn ch­a t¹o cho b¹n hµng EU mét lßng tin æn ®Þnh, yªu t©m quan hÖ lµm ¨n l©u dµi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam . 2. TriÓn väng quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU Trong quan hÖ th­¬ng m¹i, ViÖt Nam ®­îc EU xem lµ mét thÞ tr­êng lín víi h¬n 70 triÖu d©n, cã nhiÒu tiÒm n¨ng. Sau khi ký HiÖp ®Þnh dÖt may vµ HiÖp ®Þnh khung hîp t¸c ViÖt Nam - EU, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU b¾t ®Çu t¨ng ®¸ng kÓ. Nh×n chung, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU t¨ng ®Òu ®Æn qua c¸c n¨m víi tû träng n©ng dÇn tõ 10-15% hiÖn nay lªn 20% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo n¨m 2002. XuÊt khÈu gia t¨ng sÏ t¹o c¬ héi ®Ó gia t¨ng nhËp khÈu. HiÖn nay, cã 14 trong sè 15 n­íc thµnh viªn cña EU ®· cã quan hÖ bu«n b¸n víi ViÖt Nam trong ®ã cã Ph¸p, §øc, Anh, Hµ Lan lµ b¹n hµng lín nhÊt, chiÕm h¬n 90% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU. §Æc biÖt lµ §øc, hiÖn ®ang lµ b¹n hµng lín nhÊt trong thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam. C¸c n­íc EU ®ang chiÕm kho¶ng 13% kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam c¶ trong lÜnh vùc xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu vµ cã rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng mµ ViÖt Nam cÇn ph¶i tËn dông vµ khai th¸c. Quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ EU ®· tèt ®Ñp h¬n sau khi b×nh th­êng ho¸ quan hÖ vµ ký HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi Mü, lo¹i bá bít nh÷ng trë ng¹i lín trong quan hÖ EU - ViÖt Nam. Ngay tõ khi ch­a cã quan hÖ chÝnh thøc víi EU, ViÖt Nam ®· x©y dùng ®­îc mèi quan hÖ hîp t¸c truyÒn thèng tèt ®Ñp víi tõng n­íc thµnh viªn trong EU. Giê ®©y mèi quan hÖ tèt ®Ñp nµy sÏ lµ nÒn t¶ng v÷ng ch¾c ®Ó ViÖt Nam quan hÖ víi tõng n­íc thµnh viªn vµ chÝnh s¸ch quan hÖ sÏ g¾n bã ViÖt Nam víi tõng n­íc thµnh viªn vµ thóc ®Èy quan hÖ chung ViÖt Nam - EU ngµy cµng ph¸t triÓn. TriÓn väng trong thêi gian tíi, tõ nay ®Õn n¨m 2004, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU vÉn cã chiÒu h­íng tèt, do ®©y lµ khu vùc kinh tÕ æn ®Þnh, Ýt biÕn ®éng, vµ EU vÉn ®anh dµnh cho ViÖt Nam chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan GSP (chØ cã hµng dÖt may lµ qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch). Tuy nhiªn, c¨n cø vµo kh¶ n¨ng cña ViÖt Nam th× tèc ®« t¨ng xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng nµy vÉn ch­a t­¬ng xøng (kho¶ng 15% n¨m) vµ nhËp khÈu tõ EU còng chØ ®¹t møc 10% n¨m. Do vËy trong thêi gian tíi, ®Ó cã thÓ më réng kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng EU, tranh thñ c«ng nghÖ nguån, vËt t­, nguyªn liÖu, thiÕt bÞ , m¸y mãc phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, chóng ta cÇn ph¶i tiÕn hµnh ®ång bé nhiÒu biÖn ph¸p ë tÇm vÜ m«. §Æc biÖt cÇn nghiªn cøu ®Ò xuÊt mét chÝnh s¸ch thÞ tr­êng thÝch hîp cho khu vùc EU, nh»m më réng, thóc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam víi EU, chñ ®éng tiÕp cËn, th©m nhËp thÞ tr­êng, kÕt hîp gi÷a viÖc thu hót ®Çu t­ cña EU vµo ViÖt Nam víi viÖt ph¸t triÓn quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ EU nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ cña c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng nµy. Ngoµi c¸c s¶n phÈm chñ lùc nh­ may mÆc, giµy dÐp, cµ phª, thuû s¶n chiÕm kho¶ng 2/3 tæng gi¸ trÞ hµng xuÊt vµo thÞ tr­êng EU, cÇn chó träng më réng c¸c mÆt hµng kh¸c nh­ s¶n phÈm gç, nhùa gia dông, thùc phÈm chÕ biÕn, s¶n phÈm ®iÖn tö, linh kiÖn m¸y tÝnh, phÇn mÒm. VÒ l©u dµi, dùa trªn ®¸nh gi¸ lîi thÕ so s¸nh, lîi thÕ c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, cÇn nghiªn cøu ®Çu t­ x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt nguyªn liÖu (nhÊt lµ cho ngµnh dÖt may vµ giµy dÐp…) Nh»m h¹ tû lÖ hµng gia c«ng, t¨ng tû lÖ hµng xuÊt khÈu trùc tiÕp, tËp trung ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. §èi víi c¸c doanh nghiÖp, Nhµ n­íc cÇn hç trî ®Èy m¹nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i, cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng, giíi thiÖu luËt lÖ kinh doanh cña EU vµ cña tõng n­íc trong khèi nh­ hç trî c¸c doanh nghiÖp trong viÖc thu thËp vµ xö lý th«ng tin vÒ thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc; x©y dùng vµ thiÕt kÕ trang Web giíi thiÖu c¸c s¶n phÈm cña c«ng ty ®Ó ®­a lªn m¹ng giao dÞch quèc tÕ, tõng b­íc thùc hiÖn viÖc thanh to¸n qua m¹ng (E.commerce). TiÕp tôc c¶i tiÕn, hoµn thiÖn c¸c thñ tôc h¶i quan, c¸c lo¹i thuÕ nh­ VAT theo h­íng minh b¹ch, ®¬n gi¶n, phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. MÆt kh¸c, Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p hç trî, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, kinh doanh xuÊt nhËp khÈu víi thÞ tr­êng EU (hç trî gi¸, quü khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, th­ëng xuÊt khÈu, thµnh lËp c¸c trung t©m th­¬ng m¹i t¹i c¸c thÞ tr­êng träng ®iÓm…) nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn th©m nhËp, ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn t¹i thÞ tr­êng nµy. * §Þnh h­íng xuÊt nhËp khÈu: Trong nh÷ng n¨m tíi, ®Þnh h­íng quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU cÇn ®­îc kh¼ng ®Þnh: Coi thÞ tr­êng EU lµ thÞ tr­êng chiÕn l­îc cña ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn h­íng ngo¹i trong thêi k× qu¸ ®é chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. TiÕp tôc khai th¸c vµ sö dông triÖt ®Ó c¸c ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh khung nh­ lµ mét khu«n khæ cho sù hîp t¸c c¶ vÒ ngo¹i th­¬ng vµ vÒ kinh tÕ ®èi ngo¹i. T¨ng c­êng quan hÖ ngo¹i giao ®Ó thóc ®Èy viÖc qu¶n lÝ vµ thñ tôc nhËp khÈu. * VÒ xuÊt khÈu: Trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2005, nh÷ng mÆt hµng chñ lùc mµ ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu sang EU gåm: dÖt may, giÇy da, thuû s¶n, than ®¸, g¹o, chÌ, cµ phª, h¹t ®iÒu, m©y, tre ®an… do cã lîi thÕ vÒ tµi nguyªn vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt tèt c¸c mÆt hµng nµy, h¬n thÕ n÷a c¸c mÆt hµng nµy l¹i thuéc nhãm 10 mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ chiÕm tØ träng lín trong t­¬ng lai . Môc tiªu dù kiÕn cña ViÖt Nam lµ ph¶i ®¹t trªn 4 tØ USD gi¸ trÞ xuÊt khÈu sang EU vµo n¨m 2000 vµ kho¶ng 8 - 9 tû USD vµo n¨m 2005 th× mÆt hµng chñ lùc trªn ph¶i ®¹t c¸c møc t­¬ng øng kho¶ng 3,2 tû USD vµ 5,4 - 7 tû USD, chiÕm kho¶ng 80% gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu sang EU. VÊn ®Ò ®Æt ra cho viÖc thùc hiÖn xuÊt khÈu lµ më réng thÞ tr­êng ®èi víi tõng thµnh viªn cña EU hiÖn nay vµ c¶ c¸c thµnh viªn sÏ ®­îc kÕt n¹p trong t­¬ng lai. HiÖn nay thÞ tr­êng chñ yÕu chiÕm 90% gi¸ trÞ xuÊt khÈu sang EU thuéc 10 n­íc: Anh, Ph¸p, §øc, Hµ Lan, BØ, Thuþ §iÓn, Na Uy, Thuþ SÜ, ¸o. * VÒ nhËp khÈu: M¸y mãc, thiÕt bÞ, c«ng cô, dông cô dïng trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, nguyªn vËt liÖu ( x¨ng, dÇu, ph©n bãn, s¾t thÐp…), dông cô y tÕ lµ nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu tõ EU. CÇn tiÕp tôc duy tr× viÖc nhËp khÈu nµy, ®Æc biÖt lµ trang thiÕt bÞ toµn bé, phô tïng ®Ó c¶i thiÖn cho n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n­íc. Do tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt cßn yÕu kÐm vÒ c¶ n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cïng víi ®­êng lèi x©y dùng ®Êt n­íc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ còng lµ lîi thÕ cña n­íc ®i sau. Khi nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng nµy, cÇn ph¶i cã nh÷ng qui chÕ vµ qui ®Þnh râ rµng, cô thÓ ®Ó tr¸nh nhËp nh÷ng lo¹i hµng l¹c hËu ®Ó lo¹i trõ nguy c¬ tôt hËu. Gi¸ trÞ nhËp khÈu tõ EU vµo ViÖt Nam ®­îc dù kiÕn kho¶ng 15% - 20% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Còng ph¶i nhËn thÊy r»ng EU lµ mét tæ chøc c¸c quèc gia thuéc nhãm dÉn ®Çu vÒ khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ. ViÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu hµng nhËp khÈu víi môc ®Ých chÝnh lµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Khi ®iÒu kiÖn cho phÐp cã thÓ t¹o ®­îc mèi quan hÖ tèt ®Ñp vµ bÒn chÆt h¬n th«ng qua viÖc nhËp khÈu tõ EU. §iÒu nµy sÏ cã lîi cho ViÖt Nam: thø nhÊt lµ sÏ cã nh÷ng ­u ®·i cña EU vÒ hµng ho¸ nhËp khÈu; thø hai lµ gi¸ trÞ nhËp khÈu tõ ViÖt Nam còng sÏ ®­îc t¨ng lªn. Tãm l¹i, tuy kÕ ho¹ch n¨m 2010 ®· ®Ò ra môc tiªu lµ EU sÏ chiÕm thÞ phÇn 15% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c n­íc nh­ng n¨m 1999 con sè nµy ®· lµ 26%. §iÒu nµy cµng kh¼ng ®Þnh viÖc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i víi EU lµ h­íng ®i ®óng ®¾n vµ cÇn thiÕt. §Ó chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng EU trong ®iÒu kiÖn cßn nhiÒu khã kh¨n, ®ßi hoØ ph¶i cã sù v­¬n lªn cu¶ c¸c doanh nghiÖp còng nh­ viÖc hç trî tÝch cùc tõ phÝa nhµ n­íc. 3. Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU 3.1. C¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh cña ViÖt Nam Nhµ n­íc ViÖt Nam cÇn ph¶i c¶i thiÖn m«i tr­êng th­¬ng m¹i: hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n luËt vµ d­íi luËt, ®ång thêi xem xÐt l¹i hÖ thèng luËt ®Ó ®iÒu chØnh c¸c qui ®Þnh kh«ng cßn phï hîp hoÆc ch­a ®­îc râ nh­ LuËt ThuÕ XNK, LuËt Th­ong m¹i, LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi. VÒ LuËt Th­¬ng m¹i, cÇn bæ sung c¸c qui ®Þnh râ rµng h¬n vÒ qu¶n lý nhµ n­íc trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu. VÒ LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, cÇn qui ®Þnh râ h¬n vÒ ngµnh nghÒ cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­ ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng kh«ng râ rµng gi÷a "thay thÕ nhËp khÈu" vµ "®Þnh h­íng xuÊt khÈu". Thay ®æi vÒ v¨n b¶n ph­¬ng thøc qu¶n lý nhËp khÈu. T¨ng c­êng sö dông c¸c c«ng cô phi thuÕ "hîp lÖ" nh­ hµng rµo kü thuËt, h¹n ng¹ch, thuÕ quan, thuÕ tuyÖt ®èi, thuÕ mïa vô, thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸, thuÕ chèng trî cÊp. Gi¶m dÇn tû träng cña thuÕ nhËp khÈu trong c¬ cÊu nguån thu ng©n s¸ch. Kh¾c phôc triÖt ®Ó nh÷ng bÊt hîp lý trong chÝnh s¸ch b¶o hé, c©n ®èi l¹i ®èi t­îng b¶o hé theo h­íng chó träng b¶o hé n«ng s¶n. Söa ®æi biÓu thuÕ vµ c¶i c¸ch viÖc thu thuÕ theo gi¸ tèi thiÓu. Víi ph­¬ng thøc qu¶n lý nhËp khÈu hîp lý, chóng ta cã thÓ ®Èy m¹nh nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån tõ EU, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ chÕ biÕn. TiÕp tôc ®æi míi vµ c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh trong qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu, nhÊt lµ thñ tôc h¶i quan, ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo viÖc kª khai hµng ho¸ tÝnh thuÕ xuÊt nhËp khÈu. M«i tr­êng th­¬ng m¹i ®­îc c¶i thiÖn sÏ lµ ®éng lùc thóc ®Èy th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong nh÷ng n¨m tíi. ViÖt Nam sÏ ®Èy m¹nh nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån tõ EU, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ chÕ biÕn, ®iÖn tö, viÔn th«ng v.v… khi ph­¬ng thøc nhËp khÈu ®­îc thay ®æi vÒ c¨n b¶n. 3.2. æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« ChÝnh s¸ch kinh tÕ ViÖt Nam tuy ®· ®­îc ®æi míi nh­ng vÒ c¬ b¶n vÉn lµ chÝnh s¸ch c¬ cÊu kinh tÕ h­íng néi, khuyÕn khÝch thay thÕ nhËp khÈu v× vËy m«i tr­êng ®Çu t­ c¹nh tranh thÊp, kÐm hiÖu qu¶. ViÖt Nam cÇn ph¶i chuyÓn m¹nh sang chÝnh s¸ch c¬ cÊu kinh tÕ h­íng ngo¹i, khuyÕn khÝch h­íng vÒ xuÊt khÈu, ®Æt c¸c nhµ ®Çu t­ vµo thÕ c¹nh tranh gay g¾t cµng hÊp dÉn hä. Bªn c¹nh ®ã, cÇn l­u ý r»ng: møc ®é hiÖn ®¹i c«ng nghÖ ®Õn ®©u ®Òu tuú thuéc vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc. a. VÒ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c hµng xuÊt khÈu vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu víi thÞ tr­êng EU: ChÝnh phñ cÇn cã chÝnh s¸ch cô thÓ ®Ó ph¸t triÓn c¸c hµng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU. Th«ng qua viÖc hç trî vèn, ­u ®·i vÒ thuÕ vµ t¹o mäi thuËn lîi cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. ViÖt Nam cã thÓ ph¸t triÓn s¶n xuÊt néi ®Þa (ph¸t triÓn kinh tÕ ngµnh vµ kinh tÕ vïng), ®ång thêi n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp vµ hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng EU. §èi víi hai mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc (chiÕm h¬n 1/2 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng EU) lµ giÇy dÐp vµ dÖt may, cã ®Æc thï lµ gia c«ng cho n­íc ngoµi lµ chñ yÕu, nªn hiÖu qu¶ thu ®­îc tõ xuÊt khÈu lµ kh«ng cao (25% - 30% doanh thu). H¬n n÷a, gia c«ng theo ®¬n ®Æt hµng vµ s¶n xuÊt theo yªu cÇu kü thuËt cña n­íc ngoµi nªn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hoµn toµn bÞ ®éng vÒ mÉu m· trong s¶n xuÊt còng nh­ trong tiªu thô s¶n phÈm. §©y lµ ®iÓm yÕu nhÊt trong xuÊt khÈu cña hai mÆt hµng nµy, nÕu tiÕp tôc t×nh tr¹ng nµy sÏ v« cïng bÊt lîi. V× vËy, ChÝnh phñ cÇn cã chÝnh s¸ch cô thÓ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµm ¨n cã hiÖu qu¶ (chø kh«ng ph¶i c¸c doanh nghiÖp gia c«ng), hoÆc c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®· xuÊt khÈu trùc tiÕp sang EU thuéc hai ngµnh c«ng nghiÖp nµy tiÕp tôc ®Çu t­ vèn vµ ®æi míi c«ng nghÖ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó ®æi míi s¶n phÈm cho phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng EU, n©ng cao chÊt l­îng, t¨ng c­êng xuÊt khÈu theo h­íng mua ®øt b¸n ®o¹n (mua nguyªn liÖu vµ b¸n s¶n phÈm), gi¶m dÇn ph­¬ng thøc gia c«ng xuÊt khÈu, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu trùc tiÕp nh÷ng s¶n phÈm cã tû lÖ néi ®Þa ho¸ cao, tiÕn tíi xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm sö dông 100% nguyªn liÖu trong n­íc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu cña hai mÆt hµng nµy. §èi víi mÆt hµng ®ang cã lîi thÕ trªn thÞ tr­êng nh­ hµng thñ c«ng mü nghÖ, ®å gç gia dông, ®å dïng phôc vô du lÞch, ®å ch¬i trÎ em, hµng ®iÖn tö vµ thuû h¶i s¶n lµ nh÷ng mÆt hµng ®­îc ng­êi EU ­a chuéng, ChÝnh phñ cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ vèn vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó më réng qui m« s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm, ®a d¹ng ho¸ vµ n©ng cao tr×nh ®é tiÕp thÞ s¶n phÈm nh»m t¨ng khèi l­îng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu sang EU. §èi t­îng ¸p dông nh÷ng chÝnh s¸ch nµy lµ nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, vµ nh÷ng doanh nghiÖp cã nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu míi vµ cã triÓn väng ph¸t triÓn. §èi víi nh÷ng mÆt hµng n«ng s¶n cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU nh­ cµ phª, chÌ, h¹t tiªu, cao su, rau qu¶…, cÇn lùa chän c¸c ®¬n vÞ, n«ng tr­êng vµ vïng ®Ó cã chÝnh s¸ch cô thÓ khuyÕn khÝch ®Çu t­ vèn t¹o ra c¸c vïng s¶n xuÊt chuyªn canh cho xuÊt khÈu, thùc hiÖn qu¶n lý chÊt l­îng tõ kh©u tuyÓn chän gièng, kü thuËt th©m canh, ch¨m sãc…, ®Ó khi ®­a ra xuÊt khÈu sÏ kh¾c phôc ®ùoc t×nh tr¹ng chÊt l­îng thÊp, kh«ng æn ®Þnh vµ nguån cung cÊp nhá. ChÝnh s¸ch nµy sÏ gióp cho hµng n«ng s¶n cña ViÖt Nam cã thÓ th©m nhËp ®ùoc vµo thÞ tr­êng EU. b. §Èy m¹nh nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån tõ EU: Nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã lîi thÕ xuÊt khÈu nh­: hµng n«ng s¶n, thuû h¶i s¶n, may mÆc, giÇy dÐp v.v…, còng lµ nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu chÝnh cña EU. HiÖn nay, EU lµ thÞ tr­êng cã quota lín nhÊt vµ ®Çy tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam, nh­ng l¹i rÊt khã tÝnh. Kh¸ nhiÒu mÆt hµng n«ng s¶n, thùc phÈm cña ViÖt Nam v× lý do chÊt l­îng vµ vÖ sinh thùc phÈm… ®· kh«ng thÓ vµo ®­îc thÞ tr­êng nµy, trong khi 80% thùc phÈm mµ ng­êi EU sö dông ®­îc nhËp khÈu tõ c¸c n­íc kh¸c. Ngay c¶ mÆt hµng t«m xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, tuy chiÕm 6% - 8% sè l­îng t«m nhËp khÈu cña EU h»ng n¨m, nh­ng do ®é t­¬i kÐm vµ ®«i khi cã nh÷ng l« hµng t«m ®«ng l¹nh cßn bÞ nhiÔm khuÈn, vÖ sinh thùc phÈm ch­a ®­îc ®¶m b¶o nªn gi¸ th­êng bÞ thÊp h¬n t«m cña c¸c n­íc kh¸c tíi 20% - 25%. Do chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu kÐm, nªn nhiÒu s¶n phÈm cña ViÖt Nam kh«ng xuÊt khÈu trùc tiÕp vµo EU mµ ph¶i th«ng qua con ®­êng trung gian (th«ng qua hîp ®ång víi c¸c doanh nghiÖp cña mét sè n­íc thø ba) vµ ®­¬ng nhiªn nh·n m¸c ViÖt Nam còng kh«ng ®­îc xuÊt hiÖn trªn s¶n phÈm. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã rÊt nhiÒu n­íc Ch©u ¸ nh­ NhËt B¶n, Singapore, Hång K«ng v.v… nhËp hµng cña ViÖt Nam vÒ chÕ biÕn l¹i vµ sau ®ã l¹i xuÊt khÈu sang EU. §©y chÝnh lµ lý do lµm cho kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam - EU theo thèng kª cña EU lín h¬n 2 lÇn so víi thèng kª cña ViÖt Nam. V× vËy ng­êi d©n EU Ýt biÕt vÒ s¶n phÈm cña ViÖt Nam. NÕu ®Ó t×nh tr¹ng nµy kÐo dµi th× mét sè hµng hãa cña ViÖt Nam sÏ bÞ mÊt thÞ phÇn - vèn ®· hÕt søc khiªm tèn t¹i thÞ tr­êng EU. Nh­ vËy, hµng ViÖt Nam sÏ khã tån t¹i vµ ph¸t triÓn trªn thÞ tr­êng nµy. Nguyªn chÝnh lµm gi¶m chÊt l­îng hµng ho¸ xuÊt khÈu lµ do c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÕ biÕn qu¸ l¹c hËu. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng l¹c hËu cña c«ng nghÖ, ph­¬ng ph¸p tèi ­u hiÖn nay lµ t¨ng c­êng nhËp khÈu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tõ EU phôc vô cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu t¹i ViÖt Nam. EU cã thÕ m¹nh vÒ c«ng nghÖ trong c¸c lÜnh vùc ®iÖn tö, viÔn th«ng, khai th¸c dÇu khÝ, chÕ biÕn thùc phÈm, s¶n xuÊt c¸c thiÕt bÞ ®iÖn v.v… lµ nh÷ng lÜnh vùc mµ ViÖt Nam ®ang khuyÕn khÝch ®Çu t­. Cã hai biÖn ph¸p cã thÓ nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån tõ EU lµ mua s¾m ChÝnh phñ vµ thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ EU tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu t¹i ViÖt Nam. ThiÕt bÞ m¸y mãc, c«ng nghÖ cao cña c¸c n­íc EU cã tr×nh ®é tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, chÊt l­îng cao, song gi¸ l¹i qu¸ cao so víi kh¶ n¨ng thanh to¸n cña ViÖt Nam, nªn khi cã nhu cÇu ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµo ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th­êng nghÜ tíi thiÕt bÞ c«ng nghÖ cña khu vùc kh¸c cã gi¸ trÞ thÊp h¬n mÆc dï cã chÊt l­îng kÐm h¬n vµ tr×nh ®é thÊp h¬n. V× vËy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, ®Ó nhËp khÈu ®­îc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tõ EU chØ cã hai biÖn ph¸p trªn. "Mua s¾m ChÝnh phñ" lµ biÖn ph¸p ­u viÖt ®Ó nhËp khÈu ®­îc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i mét c¸ch nhanh nhÊt vµ ®óng víi yªu cÇu ®Æt ra. Nh­ng ®©y kh«ng ph¶i lµ biÖn ph¸p tèi ­u v× hiÖn nay ViÖt Nam cßn nghÌo nªn kinh phÝ dµnh cho viÖc mua s¾m ChÝnh phñ cßn h¹n hÑp vµ chØ ­u tiªn cho nh÷ng ngµnh träng ®iÓm cña ®Êt n­íc. §©y lµ h¹n chÕ cña biÖn ph¸p nµy. "Thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ EU tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu t¹i ViÖt Nam" lµ biÖn ph¸p tèi ­u ®Ó ViÖt Nam nhËp khÈu ®­îc c«ng nghÖ nguån tõ EU vµ sö dông c«ng nghÖ nµy ®¹t hiÖu qu¶ cao trong ®iÒu kiÖn rÊt thiÕu vèn vµ tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ h¹n chÕ hiÖn nay. NÕu vay tiÒn ®Ó nhËp khÈu c«ng nghÖ th× ch­a ch¾c c¸c kü s­ ViÖt Nam ®· vËn hµnh ®¹t kÕt qu¶ nh­ mong muèn, h¬n n÷a vay tiÒn th× ph¶i cã nguån tr¶. Cßn ë ®©y, vèn lµ cña phÝa EU gãp (d©y chuyÒn c«ng nghÖ, m¸y mãc thiÕt bÞ lÎ… ) sÏ ®­îc tr¶ b»ng s¶n phÈm thu ®­îc tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §Ó thùc hiÖn ®­îc biÖn ph¸p nµy, Nhµ n­íc ph¶i cã nh÷ng ­u ®·i dµnh riªng cho c¸c nhµ ®Çu t­ EU, ngoµi c¸c ­u ®·i vµ quyÒn lîi mµ hä ®­îc h­ëng theo LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam nh­ c¸c nhµ ®Çu t­ thuéc c¸c khu vùc kh¸c. Nh÷ng ­u ®·i nµy cã thÓ lµ nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån tõ EU, thuÕ suÊt lîi tøc, thuÕ chuyÓn lîi nhuËn. C¸c ®èi t¸c EU chØ ®­îc h­ëng ­u ®·i nµy nÕu gãp vèn b»ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®­îc chÕ t¹o tõ Liªn minh Ch©u ¢u vµ ®Çu t­ t¹i c¸c lÜnh vùc sau: c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt c¸c thiÕt bÞ ®iÖn, ®iÖn tö, viÔn th«ng v.v… QuyÒn lîi vµ tr¸nh nhiÖm cña c¸c nhµ ®Çu t­ EU ph¶i ®­îc qui ®Þnh cô thÓ vµ chi tiÕt trong c¸c v¨n b¶n. ViÖt Nam ®· tham gia Khu vùc MËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) vµ s¾p tíi sÏ gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO), hµng nhËp khÈu sÏ trµn ngËp thÞ tr­êng ViÖt Nam víi chÊt l­îng cao vµ gi¸ rÎ. Do vËy, trong ®iÒu kiÖn ph¶i c¹nh tranh quyÕt liÖt víi hµng ngo¹i nhËp hiÖn nay, con ®­êng duy nhÊt ®Ó hµng ho¸ ViÖt Nam cã thÓ tån t¹i vµ ®øng v÷ng ngay trªn l·nh thæ cña m×nh lµ ph¶i trang bÞ cho nã ®ñ søc c¹nh tranh quèc tÕ, cã lµm ®­îc nh­ vËy míi cã thÓ më réng sang c¸c thÞ tr­êng kh¸c. "§Èy m¹nh nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån tõ EU" cã lÏ lµ gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó trang bÞ cho hµng ho¸ cña ViÖt Nam cã søc c¹nh tranh quèc tÕ (t¹i thêi ®iÓm nµy, ViÖt Nam ®ang thiÕu vèn, n¨ng lùc vµ tr×nh ®é qu¶n lý, s¶n xuÊt cßn thÊp vµ h¹n chÕ). C¸c doanh nghiÖp EU ®· tõng ®¸p øng tèt nhu cÇu kh¾t khe cña thÞ tr­ßng EU, v× vËy cã thÓ tin t­ëng r»ng hµng ViÖt Nam sÏ chiÕm lÜnh ®­îc thÞ tr­êng nµy nãi riªng vµ c¸c thÞ tr­êng kh¸c trªn toµn cÇu nãi chung víi chÊt l­îng cao, kiÓu d¸ng phong phó, ®a d¹ng vµ ®¸p øng tèt c¸c tiªu chuÈn vÒ vÖ sinh m«i tr­êng. Thùc hiÖn biÖn ph¸p nµy, ViÖt Nam võa thu ®­îc c«ng nghÖ nguån tõ EU l¹i võa n©ng cao vµ tiªu chuÈn ho¸ chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu nãi chung vµ chÊt l­îng hµng xuÊt sang thÞ tr­êng EU nãi riªng. Víi sù ®ãng gãp cña c¸c nhµ ®Çu t­ EU trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ch¾c ch¾n hµng ViÖt Nam sÏ ®¹t ®­îc tiªu chuÈn HACCP vµ c¸c mÆt hµng kh¸c sÏ ®¹t ®­îc tiªu chuÈn ISO 9000 vµ ISO 14000. Hµng ViÖt Nam sÏ ®¸p øng tèt nhÊt c¸c yªu cÇu kh¾t khe cña thÞ tr­êng EU vÒ chÊt l­îng, vÖ sinh, b¶o vÖ m«i tr­êng, kiÓu d¸ng ®Ñp vµ chñng lo¹i phong phó. §ång thêi sÏ ®em l¹i thµnh c«ng lín cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­îc thùc hiÖn d­íi sù ®iÒu hµnh vµ gi¸m s¸t cña c¸c doanh nghiÖp EU nªn hµng cña ViÖt Nam sÏ ®­îc trang bÞ tÝnh c¹nh tranh quèc tÕ cao. HiÖn nay, ë ViÖt Nam cã h¬n 900 doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ cña EU. NÕu thùc hiÖn ®­îc biÖn ph¸p nµy th× sè doanh nghiÖp cã vèn cña EU t¹i ViÖt Nam sÏ t¨ng lªn rÊt nhanh. NÕu thùc hiÖn tèt gi¶i ph¸p "§Èy m¹nh nhËp khÈu c«ng nghÖ nguån tõ EU", ViÖt Nam sÏ nhanh chãng c¶i thiÖn chÊt l­îng hµng ho¸ vµ thay ®æi nhanh c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu, kh«ng nh÷ng thÕ cßn t¹o ®­îc nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm vµ n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng. NÕu thùc hiÖn chÝnh s¸ch nµy mét c¸ch cã hiÖu qu¶ sÏ gãp phÇn kh«ng nhá cho tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. . X©y dùng chiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng vµ ®Èy m¹nh c«ng t¸c Marketing xuÊt khÈu a. X©y dùng chiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng Nhµ n­íc nªn c¨n cø vµo chuyÓn h­íng c¬ cÊu kinh tÕ cña Liªn minh Ch©u ¢u vµ vai trß cña khèi nµy trªn thÞ tr­êng quèc tÕ ®Ó ®Þnh h­íng thÞ tr­êng vµ ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp thÝch hîp. Tøc lµ cÇn cã mét chÝnh s¸ch coi thÞ tr­êng EU lµ mét trong nh÷ng h­íng xuÊt khÈu quan träng nhÊt. Víi kim ng¹ch vµ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu hiÖn nay cho thÊy thÞ tr­êng EU rÊt quan träng ®èi víi thÞ tr­êng ViÖt Nam. Mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc nh­: n«ng s¶n, dÖt may, thuû h¶i s¶n, giÇy dÐp… sÏ cßn tiÕp tôc phô thuéc vµo kh¶ n¨ng nhËp khÈu cña EU. Tuy nhiªn, vÒ trung h¹n, c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cã sù thay ®æi. Tû lÖ hµng chÕ biÕn s©u vµ tinh gia t¨ng lµm n¶y sinh mét vÊn ®Ò míi vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Víi tèc ®é gia t¨ng xuÊt khÈu dù kiÕn 25% - 28%/ n¨m liªn tôc trong vµi thËp kû tíi th× vÊn ®Ò thÞ tr­êng sÏ trë nªn gay g¾t. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i theo con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu lµ b»ng mäi c¸ch ph¶i th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng c¸c n­íc ph¸t triÓn ®Ó t¹o hiÖu qu¶ cao, kh«ng chØ xem xÐt vÒ vÊn ®Ò doanh thu mµ cßn c¶ vÒ khÝa c¹nh c«ng nghÖ, ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, lîi thÕ so s¸nh ®éng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Râ rµng lµ triÓn väng vÒ thÞ tr­êng EU ®èi víi ViÖt Nam phô thuéc nhiÒu vµo chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp, chiÕn l­îc thÞ tr­êng vµ c¬ cÊu kinh tÕ trong nh÷ng n¨m tíi. ViÖt Nam cÇn nhanh chãng x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng EU th«ng qua ®µm ph¸n, ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh, tho¶ thuËn th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng ®Ó t¹o hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy. XuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU ®· diÔn ra trong nhiÒu thËp kû vµ ph¸t triÓn m¹nh trong thËp kû 90, nh­ng cho ®Õn nay c¸c nhµ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vÉn ch­a cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng nµy. Hä cßn thiÕu hiÓu biÕt mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ cã hÖ thèng vÒ thÞ tr­êng nµy. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn rÊt thô ®éng cho dï h»ng n¨m phÝa ViÖt Nam vÉn tæ chøc c¸c ®oµn ®iÒu tra vÒ kinh tÕ, th­¬ng m¹i cña ChÝnh phñ, c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc vµ t­ nh©n sang EU. Bëi v× EU lµ mét thÞ tr­ßng rÊt khã tÝnh, kªnh ph©n phèi rÊt phøc t¹p sÏ kh«ng dÔ dµng g× ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam - cßn qu¸ non nít vÒ tr×nh ®é vµ thiÕu kinh nghiÖm khi muèn th©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy. V× vËy, nghiªn cøu vµ x©y dùng mét chiÕn dÞch th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Trong thêi gian tíi, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i võa duy tr× xuÊt khÈu trùc tiÕp ®Ó võa th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU, võa nghiªn cøu ®Ó lùa chän c¸ch th©m nhËp b»ng h×nh thøc liªn doanh vµ ®Çu t­ trùc tiÕp. §Ó th©m nhËp thÞ tr­êng EU cÇn ph¶i x©y dùng mét chiÕn l­îc l©u dµi vµ thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam th× hµng ho¸ cña ViÖt Nam míi cã chç ®øng æn ®Þnh vµ l©u dµi trªn thÞ tr­êng nµy. CÇn t×m hiÓu vÒ thuÕ quan, chÝch s¸ch ngo¹i th­¬ng vµ qui chÕ nhËp khÈu cña EU ®Ó t×m ra c¸nh cöa míi cho hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam. Ngoµi ra, cßn cÇn ph¶i n¾m b¾t thÞ hiÕu tiªu dïng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¶m b¶o thêi gian giao hµng vµ duy tr× chÊt l­îng s¶n phÈm. ChØ khi nµo x©y dùng xong ChiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng EU, chóng ta míi cã c¬ së vµ ph­¬ng h­íng tæ chøc s¶n xuÊt trong n­íc, t¨ng c­êng hîp t¸c víi c¸c doanh nghiÖp EU ®Ó hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam cã ®­îc chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng nµy. b. §Èy m¹nh c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU: EU lµ mét thÞ tr­êng lín trªn thÕ giíi, nhu cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ hµng n¨m rÊt lín. C¸c mÆt hµng nhËp khÈu cña EU phÇn lín lµ nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam vµ lµ nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng. ThÕ nh­ng, cho ®Õn nay hµng ViÖt Nam vµo EU míi chØ chiÕm thÞ phÇn rÊt nhá trªn thÞ tr­êng nµy. Kho¶ng 40% khèi l­îng hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo EU th«ng qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu trung gian. C¸c n­íc Ch©u ¸ nh­ NhËt B¶n, Singapore, Hongkong v.v… ®· nhËp khÈu hµng cña ViÖt Nam ®­a vµo t¸i chÕ sau ®ã t¸i xuÊt sang thÞ tr­êng EU. Do vËy, cho ®Õn nay hµng ViÖt Nam vÉn ch­a th©m nhËp trùc tiÕp ®­îc nhiÒu vµo EU. Ngoµi nguyªn nh©n vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam ch­a cao, cßn ph¶i kÓ ®Õn mét nguyªn nh©n quan träng n÷a lµ c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam cßn yÕu ch­a hç trî nhiÒu cho hµng hãa trong viÖc th©m nhËp vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng EU. C¬ héi më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña hµng ho¸ ViÖt Nam t¹i EU rÊt lín, thÕ nh­ng t¹i thêi ®iÓm nµy do cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh (chÊt l­îng kÐm, chñng lo¹i vµ h×nh d¸ng ®¬n ®iÖu…) nªn hµng cña ViÖt Nam chØ cã thÓ th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng nµy mét c¸ch thuËn lîi khi ®· cã nh÷ng ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu m¹nh sang EU. Ho¹t ®éng xóc tiÕn cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn yÕu do nhiÒu doanh nghiÖp ch­a coi träng c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu. Mét sè doanh nghiÖp cã chó träng tíi c«ng t¸c nµy nh­ng kinh phÝ cßn h¹n chÕ vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cßn h¹n hÑp. Mét sè doanh nghiÖp kh¸c th× ®Çu t­ kh¸ lín vµo ho¹t ®éng nµy, nh­ng hiÖu qu¶ thu ®­îc cßn thÊp do thiÕu th«ng tin vµ kinh nghiÖm. Tr­êng hîp nµy ®· x¶y ra ®èi víi nhiÒu n­íc ë giai ®o¹n ®Çu héi nhËp víi khu vùc thÕ giíi, kh«ng riªng g× ViÖt Nam. Do vËy, nhµ n­íc cÇn tµi trî mét phÇn kinh phÝ vµ hç trî trong c«ng t¸c xóc tiÕn xuÊt khÈu ®Ó gióp cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ tiÕp cËn, th©m nhËp dÔ dµng vµ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng EU. Hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng EU ®­îc h­ëng GSP kÓ tõ 1 - 1 - 1996. ViÖt Nam chØ cã duy nhÊt mét mÆt hµng chÞu sù qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch, ®ã lµ hµng dÖt may. EU dµnh cho hµng ViÖt Nam nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ vµ më cöa thÞ tr­êng ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th× hä còng ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i ®èi xö t­¬ng tù víi EU. H¬n n÷a, chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña EU ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn (trong ®ã cã ViÖt Nam) lµ kh«ng cè ®Þnh. EU cã thÓ ®ét ngét thay ®æi chÝnh s¸ch ®èi víi ViÖt Nam nÕu ph¸t hiÖn ra nh÷ng sai ph¹m nhá, ch¼ng h¹n cã thÓ ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi mét sè mÆt hµng nµo ®ã, hoÆc lo¹i bá mét hay mét sè mÆt hµng ra khái danh s¸ch hµng hãa ®­îc h­ëng GSP. Do n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ vµ doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng EU cßn yÕu nªn rÊt cÇn sù trî gióp cña nhµ n­íc trong ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu. ChÝnh phñ ViÖt Nam cÇn nç lùc h¬n trong ®µm ph¸n víi Uû ban Ch©u ©u (EC) ®Ó gi¶m thuÕ vµ më réng thÞ tr­êng h¬n n÷a cho hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam. Ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu sang EU lµ c«ng viÖc chÝnh cña doanh nghiÖp, nh­ng t¹i thêi ®iÓm nµy, do cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nªn rÊt cÇn sù gióp ®ì cña nhµ n­íc. c. Hç trî cña Nhµ n­íc trong viÖc xóc tiÕn xuÊt khÈu sang EU §Ó hç trî cho c¸c doanh nghiÖp vµ hµng ho¸ cña ViÖt Nam th©m nhËp dÔ dµng vµ cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng EU, nhµ n­íc nªn thùc hiÖn mét sè trî gióp sau: - §Èy m¹nh x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng EU th«ng qua ®µm ph¸n, ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh, tho¶ thuËn th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng, t¹o tiÒn ®Ò vÒ hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. - Th¶o luËn ë cÊp chÝnh phñ vÒ më cöa thÞ tr­êng, tr­íc hÕt lµ ®èi víi nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. - Hç trî cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc xóc tiÕn vµ tiÕo cËn thÞ tr­êng, t¨ng c­êng ho¹t ®éng cña Th­¬ng vô t¹i c¸c n­íc EU. - Cho phÐp thµnh lËp mét trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i ViÖt Nam t¹i EU ®Ó hç trî xuÊt khÈu cho c¸c doanh nghiÖp. - §Èy m¹nh c«ng t¸c trî cÊp xuÊt khÈu d­íi h×nh thøc th­ëng xuÊt khÈu vµ tû gi¸ khuyÕn khÝch ®èi víi ngo¹i tÖ thu ®­îc nhê xuÊt khÈu. d. Ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU Ngoµi viÖc chñ ®éng n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cÇn ph¶i n©ng cao n¨ng lùc tiÕp thÞ, tÝch cùc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU nh­ chñ ®éng t×m kiÕm ®èi t¸c, chµo hµng qua c¸c héi chî, triÕn l·m vµ héi th¶o chuyªn ®Ò ®­îc tæ chøc t¹i ViÖt Nam hay t¹i EU. Bªn c¹nh ®ã, cÇn t×m hiÓu vµ nghiªn cøu thÞ tr­êng EU trùc tiÕp hoÆc th«ng qua c¸c phßng th­¬ng m¹i EU t¹i ViÖt Nam, Côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i - Bé Th­¬ng m¹i… C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn nghiªn cøu vµ øng dông c¸c nghiÖp vô marketing ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng mÆt hµng míi cã kh¶ n¨ng tiªu thô t¹i thÞ tr­êng EU. T¨ng c­êng ®Çu t­ vèn vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó cho ra ®êi c¸c s¶n phÈm ®ã vµ thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng khuÕch tr­¬ng cÇn thiÕt 3.4. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng xuÊt khÈu a. VÒ phÝa Nhµ n­íc Nhµ n­íc cÇn chó träng tæ chøc c¸c ch­¬ng tr×nh ®¹o t¹o chuyªn s©u vÒ th­¬ng m¹i cho c¸n bé l·nh ®¹o vµ chuyªn viªn cña c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i cã tham gia vµo mËu dÞch quèc tÕ Hµng n¨m, Nhµ n­íc nªn cö c¸n bé sang häc tËp, nghiªn cøa t¹i EU ®Ó cã ®­îc nhiÒu c¸n bé th­¬ng m¹i giái ngo¹i ng÷ vµ am hiÓu vÒ v¨n ho¸ c¸c n­íc EU, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång, hîp t¸c liªn daonh liªn kÕt, thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang EU. Bªn c¹nh viÖc n©ng cao tr×nh ®é cña c¸c c¸n bé th­¬ng m¹i, Nhµ n­íc cÇn t¨ng c­êng tæ chøc c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn s©u vÒ kü thuËt ®Ó cã mét ®çi ngò c¸n bé kü thuËt giái vµ cã tr×nh ®é ®ång ®Òu.. Nhµ n­íc còng cÇn tæ chøc c¸c líp huÊn luyÖn, ®µo t¹o nh»m n©ng cao kiÕn thøc kinh doanh vµ tr×nh ®é qu¶n lý vµ chØ ®¹o kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp chuyªn xuÊt khÈu hµng sang EU. b. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp C¸c doanh nghiÖp ph¶i chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¸n bé v× hä lµ nh©n tè quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng EU. C¸c doanh nghiÖp ph¶i quan t©m ®µo t¹o c¶ c¸n bé qu¶n lý vµ c¸n bé th­¬ng m¹i, ®µo t¹o l¹i vµ ®µo t¹o chuyªn s©u ®Ó cã mét ®éi ngò c¸n bé giái. §èi víi c¸c c¸n bé th­¬ng m¹i, ph¶i chó träng ®ång thêi c¶ lÜnh vùc nghiÖp vô chuyªn m«n vµ ngo¹i ng÷ v× kÐm ngo¹i ng÷ th­êng rÊt khã thµnh c«ng trong ®µm ph¸n vµ th­êng bÞ ë thÕ bÊt lîi trong giao dÞch kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp ph¶i th­êng xuyªn (cã ®Þnh kú cô thÓ) kiÓm tra tr×nh ®é c¸n bé cña m×nh ®Ó cã phu­¬ng h­íng ®µo t¹o thÝch hîp. Ngoµi viÖc tù lo kinh phÝ ®µo t¹o, c¸c doanh nghiÖp cÇn t¨ng c­êng xin hç trî tõ ChÝnh phñ vµ sù tµi trî cña c¸c tæ chøc khu vùc vµ quèc tÕ. KÕt luËn Liªn hiÖp Ch©u ¢u - nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, lµ tæ chøc duy nhÊt cã môc tiªu c¬ b¶n vµ l©u dµi lµ thèng nhÊt mét ch©u lôc c¶ vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, dùa trªn c¸c nguyªn t¾c quy ®Þnh riªng cña khèi. Trong nh÷ng n¨m qua, EU ®· tån t¹i vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn, ®ãng mét vai trß quan träng trong mäi lÜnh vùc ®èi víi thÕ giíi nãi chung vµ tõng n­íc thµnh viªn nãi riªng. Tõ khi ViÖt Nam vµ EU thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao, ®Æc biÖt lµ sau khi HiÖp ®Þnh khung hîp t¸c ®­îc ký kÕt ®Õn nay, nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong qu¸ tr×nh hîp t¸c kinh tÕ, th­¬ng m¹i ®· kh¼ng ®Þnh râ sù chuyÓn biÕn c¶ vÒ l­îng vµ chÊt cña quan hÖ hîp t¸c VIÖt Nam - EU. Tuy cßn tån t¹i mét sè nh÷ng v­íng m¾c trong quan hÖ, nh­ng hai bªn ®· vµ ®ang tõng b­íc th¸o gì nh»m th¾t chÆt h¬n n÷a quan hÖ th­¬ng m¹i hai chiÒu, gãp phÇn n©ng cao sù hiÓu biÕt lÉn nhau, cïng hîp t¸c, ph¸t triÓn trong xu thÕ chung cña thêi ®¹i. Víi nh÷ng thµnh qu¶ ®¹t ®­îc céng víi sù quan t©m thÝch ®¸ng cña c¶ hai phÝa, ch¾c ch¾n r»ng quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU sÏ ngµy cµng tèt ®Ñp, xøng ®µng h¬n víi tiÒm n¨ng to lín cña c¶ hai bªn Phô lôc I XuÊt khÈu thñ c«ng mü nghÖ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU n¨m 1999 - 2000 §¬n vÞ: USD N­íc nhËp khÈu 2000 1999 Ailen 234.927 97.506 Anh 17.643.246 6.697.974 ¸o 412.876 153.491 BØ 7.897.786 7.510.570 Bå §µo Nha 324.782 235.036 §an M¹ch 3.476.789 3.317.925 §øc 25.399.425 12.332.554 Hµ Lan 15.111.239 8.064.220 Italia 4.277.071 2.889.449 PhÇn Lan 715.187 418.216 Ph¸p 28.757.978 13.968.344 T©y Ban Nha 4.367.123 2.557.299 Thuþ §iÓn 3.314.798 1.423.718 Nguån: ThÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ n¨m 2000, t¹p chÝ Ngo¹i th­¬ng, sè 10 tõ ngµy 1-10/4/2001. Phô lôc Ii ThuÕ nhËp khÈu cña EU cho n¨m 2000 vµ thuÕ ­u ®·i theo quy chÕ GSP ¸p dông tõ 7/21999 – 12/2001 ®èi víi c¸c s¶n phÈm ®­îc chän lùa M· sè Tªn hµng ThuÕ suÊt Th«ng th­êng ThuÕ suÊt ­u ®·i (GSP) CN MFN GSP = Møc thuÕ GSP % MFN 39232100 Tói gãi hµng polyethylene 6,5% 70% 4,55% 3924 Bé ®å ¨n vµ ®å bÕp, vËt dông trong nhµ vµ phßng vÖ sinh kh¸c b»ng plastic 6,5% 0% 0% 4202 Hµng ho¸ vµ tói x¸ch tay du lÞch 3,0%-9,7% 35% 1,05-3,39% 420310 QuÇn ¸o da 4,0% 70% 2,8% 420321 G¨ng tay b¶o vÖ b»ng da 7,0%-9,0% 70% 4,9%-6,3% 29 5205-6 ChØ b«ng kh«ng b¸n lÎ 4,0%-5,0% 85% 3,4-4,25% 5208-12 V¶i dÖt b«ng 8,8% 85% 7,48% 5801 V¶i dÖt cã tuyÕt vµ v¶i cã viÒn 8,8%-10,8% 85% 7,48-9,18% 5802 V¶i dÖt b«ng xï 8,85-10,8% 85% 7,48-9,18% 5803 V¶i sa l­ît 5,8%-10,4% 85% 4,93-8,84% 5804 V¶i tuyn vµ c¸c lo¹i v¶i l­íi kh¸c 6,5%-10% 85% 5,53-8,5% 5806 V¶i dÖt khæ hÑp 6,2%-7,5% 85% 5,27-6,38% 6101 ¸o ngoµi cã mò trïm ®Çu, ¸o giã bã s¸t ng­êi vµ vÐct«ng tr¸nh giã dµnh cho bÐ trai hoÆc nam giíi, ®an hoÆc mãc b»ng sîi b«ng nh©n t¹o hoÆc len 12,8% 85% 10,88% 6102 ¸o ngoµi cã mò trïm ®Çu, ¸o giã bã s¸t ng­êi vµ ¸o vÐct«ng tr¸nh giã dµnh cho bÐ g¸i hoÆc phô n÷, ®an hoÆc mãc, b»ng sîi b«ng, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12,8% 85% 10,88% 6103 Bé comlª, ¸o vÐct«ng, quÇn dµi vµ quÇn èng chÏn dµnh cho bÐ trai hoÆc nam giíi, ®an hoÆc mãc 12,8% 85% 10,88% 6104 Bé comlª, ¸o vÐct«ng, quÇn dµi vµ quÇn èng chÏn dµnh cho bÐ g¸i hoÆc phô n÷, ®an hoÆc mãc 12,8% 85% 10,88%`` 6105 `¸o s¬mi dµnh cho bÐ trai hoÆc nam giíi, ®an hoÆc mãc 12% 85% 10,2% 6106 ¸o s¬ mi vµ ¸o v¸y dµnh cho bÐ g¸i hoÆc phô n÷, ®an hoÆc mãc 12,8% 85% 10,88% 6107 QuÇn lãt, bé ®ß pijama vµ c¸c lo¹i hµng t­¬ng tù dµnh cho bÐ trai hoÆc nam giíi, ®an hoÆc mãc 12%-12,8% 85% 10,2-10,9% 6108 QuÇn lãt, bé ®å pijama vµ c¸c lo¹i hµng t­¬ng tù dµnh cho bÐ trai hoÆc nam giíi, ®an hoÆc mãc 12%-12,8% 85% 10,2-10,9% 6109 ¸o ph«ng, ¸o may« vµ c¸c lo¹i ¸o lãt kh¸c ®an hoÆc mãc b»ng sîi b«ng, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12,0% 85% 10,2% 6110 ¸o nÞt len (jecxi), ¸o len dµi tay chui ®Çu, ¸o gilª vµ ¸o len cµi khuy (cadigan) 10,5-12,8% 85% 8,93-10,9% 6111 Bé quÇn ¸o Êm kiÓu thÓ thao, bé quÇn ¸o tr­ît tuyÕt vµ bé quÇn ¸o b¬i ®an hoÆc mãc 8,0%-12,8% 85% 6,8-10,88% 6203 Bé comlª, ¸o vÐct«ng, quÇn dµi vµ quÇn èng chÏn dïng cho ®µn «ng vµ bÐ trai kh«ng ®an hoÆc mãc, lµm b»ng sîi b«ng, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12,8% 85% 10,88% 6204 Bé comlª, ¸o vÐct«ng, ¸o dµi, juýp quÇn dµi quÇn èng chÏn dïng cho phô n÷ vµ bÐ g¸i kh«ng ®an hoÆc mãc, lµm b»ng sîi b«ng, sîi nh©n t¹ohoÆc len. 12,8% 85% 10,88% 6205 ¸o s¬ mi kh«ng ®an hoÆc mãc, lµm b»ng sîi b«ng, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12% 85% 10,2% 6206 ¸o s¬mi vµ ¸o v¸y dïng cho phô n÷ hoÆc bÐ g¸i, kh«ng ®an hoÆc mãc,lµm b»ng lôa, sîi b«ng, sîi nh©n t¹o hoÆc len 12,8% 85% 10,88% 6207 QuÇn lãt, bé ®å pijama, v¸y lãt dµi, v¸y ngñ vµ c¸c lo¹i hµng t­¬ng tù dµnh cho bÐ g¸i hoÆc phô n÷, kh«ng ®am hoÆc mãc, b»ng sîi b«ng hoÆc sîi nh©n t¹o 12%-12,8% 85% 10,2-10,9% 6403 Gi µy dÐp b»ng da 5,0%-8,0% 70% 3,5% -5,6% 6917 Bé ®å ¨n, bé ®å nhµ bÕp, ®å dïng trong nhµ vµ phßng vÖ sinh 5,0%-9,0% 70% 3,5%-6,3% 7113 §å kim hoµn lµm b»ng kim lo¹i quý 2,5%-4,05 05 0% 7117 §å kim hoµn gi¶ 4,0% 35% 1,4% 7606 Nh«m ë d¹ng tÊm, l¸ vµ d¶i 7,5% 70% 5,25% 7615 Bé ®å ¨n, ®å nhµ bÕp hoÆc c¸c lo¹i ®å gia dông kh¸c vµ ®å trong phßng vÖ sinh kh¸c b»ng nh«m 6,0% 70% 4,2% 841451- Qu¹t ®iÖn (kh«ng sö dông trong m¸y bay d©n sù) 2,3%-3,2% 70% 1,61-2,24% 84701010 M¸y tÝnh ®iÖn tö 2,1% 35% 0,74% 84701090 M¸y tÝnh sè ®iÖn tö 1,3% 35% 0,46% 8471 M¸y vi tÝnh (kh«ng sñ dông trong m¸y bay d©n sù) vµ c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi 05 0% 0% 847330 C¸c bé phËn vµ phô tïng kÌm cña m¸y vi tÝnh 0% 35% 0% 8540 M¸y biÕn thÕ, m¸y ®æi ®iÖn tÜnh Vµ c¸c phÇn c¶m øng ®iÖn kh«ng Sö dông trong m¸y bay d©n sù 0%-3,7% 35% 05 – 1,3% 850910 M¸y hót bôi 2,2% 70% 1,54% 850940 M¸y nghiÒn vµ m¸y trén thøc ¨n 2,2% 70% ` 8513 §Ìn ®iÖn cã thÓ x¸ch tay 5,7% 0% 0% 851631 M¸y sÊy tãc 2,7% 70% 1,89% 851650 Lß n­íng vi sãng 5,0% 70% 3,5% 851660 C¸c thiÕt bÞ nÊu n­íng b»ng ®iÖn 2,7% 0%- 0% - 1,89% 851771 Bé d©y ®iÖn tho¹i cã ®iÖn tho¹i cÇm tay kh«ng d©y 0% 35% 0% 851721 M¸y fax 0% 35% 0% 8523 B¨ng/®Üa tr¾ng (ch­a thu) dïng ®Ó Thu ©m thanh/video 0%- 3,5% 70% 0%- 2,45% 85249910 B¨ng/®Üa cho m¸y vi tÝnh 0% 70% 0% 85252091 m¸y ®iÖn tho¹i di ®éng 0% 35% 0% 8527 M¸y radio, cã phÇn thu thanh hoÆc cã hÖ thèng ®Üa quang häc 0%-14% 70% 0%- 9,8% 85279092 M¸y nh¾n tin 0% 70% 0% 852812 V« tuyÕn mµu 14,0% 70% 9,8% 8532 Tô ®iÖn 0% 35% 0% 8533 §iÖn trë 0% 0% 0% 853400 M¹ch in 0% 70% 0% 8540 §Ìn ®iÖn tö vµ èng ®iÖn tö dïng catot nung nãng, catot l¹nh, catot quang ®iÖn 2,6%- 14,0% 70% 1,82%-9,8% 8541 Diot, transito vµ c¸c thiÕt bÞ b¸n dÉn t­¬ng tù 0% 0% 0% 8542 M¹ch tÝch hîp ®iÖn tö vµ linh kiÖn ®iÖn tö tÝch hîp 05 0% 0% 9003 Khung vµ gäng lµm kÝnh ®eo 2,2% 0% 0% 9004 KÝnh ®eo 2,95% 0% 0% 9006 M¸y quay phim/m¸y ¶nh 0%-4,2% 35% 0%-1,47% 9103-5 §ång hå cã g¾n bé phËn ho¹t ®éng, ®ång hå chu«ng, ®ång hå l¾p trªn bµn ®iÒu khiÓn ph­¬ng tiÖn 4,5% 70% 3,15% 9101-2 §ång hå ®eo tay(tèi thiÓu 0,3 euro vµ tèi ®a 0,8 eoru p/st) 4,5% 70% 3,15% 9111 Vá ®ång hå ®eo tay vµ c¸c phô tïng (tèi thiÓu 2,7 vµ tèi ®a 4,6 euro p/st) 0,5% 35% 0,18% 9403 §å gç gia ®×nh vµ v¨n phßng 0%-5,6% 0% 0% 9501 §å ch¬i cã b¸nh xe 4,2% 0% 0% 9502 Bóp bª h×nh ng­êi 2,8%-4,7% 0% 0% 9503 §å ch¬i kh¸c 3,2%-4,7% 70% 2,2%-3,3% 9540410 Trß ch¬i video (sö dông vËt nhËn sãng truyÒn h×nh) 2,2% 0% 0% 950420-90 C¸c ®å dµnh cho lÔ héi, vui ch¬i. c¸c trß ch¬i dïng bµn vµ phßng 2,2%-2,7% 0% 0% 9505 MÆt hµng dïng trong lÔ héi, héi tr¸ h×nh hoÆc c¸c trß ch¬i gi¶i trÝ kh¸c 2,7%-3,1% 0% 0% Nguån: C¸c gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU giai ®o¹n 2000 – 2010, Bé Th­¬ng m¹i, ViÖn nghiªn cøu th­¬ng m¹i, §Ò tµi khoa häc cÊp Bé, 4/2000 Tµi liÖu tham kh¶o Bïi Huy Kho¸t, Thóc ®Èy quan hÖ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ gi÷a Liªn minh ch©u ¢u vµ ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû 21, Trung t©m nghiªn cøu Ch©u ¢u, NXB Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 12/2002. Bé Th­¬ng m¹i, Th­¬ng m¹i ViÖt Nam n¨m 2000, NXB Thµnh phè Hå ChÝ Minh, n¨m 2002. Trung t©m th«ng tin th­¬ng m¹i ViÖt Nam, Niªn gi¸m th­¬ng m¹i ViÖt Nam 2000, NXB Thèng kª Hµ Néi, n¨m 2002. Hoµng Xu©n Hoµ, LÞch sö, t­ t­ëng h×nh thµnh Liªn minh Ch©u ¢u, t¹p chÝ Nghiªn cøu Ch©u ¢u, 3/2002. Nh÷ng ®iÒu cÇn biÕt vÒ thÞ tr­êng EU, Trung t©m t­ vÊn vµ ®µo t¹o kinh tÕ th­¬ng m¹i (ICTC), NXB N«ng nghiÖp Hµ Néi 2001. Hoµng Xu©n Hoµ, Vai trß cña Liªn minh Ch©u ¢u ®èi víi sù ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ViÖt Nam., Nghiªn cøu Ch©u ¢u, sè 2/2002. Kinh tÕ ViÖt Nam 1991 - 2000 qua c¸c con sè, Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, sè 1/2002. C¸c gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU giai ®o¹n 2000 – 2010, Bé Th­¬ng m¹i, ViÖn nghiªn cøu th­¬ng m¹i, §Ò tµi khoa häc cÊp Bé, 4/2001. Tæng côc H¶i quan, ­íc thùc hiÖn n¨m 2000 vµ dù kiÕn xuÊt nhËp khÈu n¨m 2001, T¹p chÝ Ngo¹i th­¬ng, sè 6/2002. Ngäc H­¬ng, §Èy nhanh tèc ®é xuÊt khÈu trùc tiÕp víi b¹n hµng EU, b¸o xu©n Th­¬ng m¹i, sè 1+2/2002 Thanh Hïng, Sù ®ét biÕn trong ngµnh thuû s¶n n¨m 2000, T¹p chÝ Con sè vµ sù kiÖn, sè 1+2/2002. Mai Thanh, ThÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n, Quèc tÕ sè 10/2002. Hoµng Xu©n Hoµ, ChiÕn l­îc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i Quèc tÕ cña Anh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Nghiªn cøu Quèc tÕ, 1/2002. Bïi Huy Kho¸t, T¸c ®éng cña tiÕn tr×nh liªn kÕt Ch©u ¢u ®èi víi ViÖt Nam, Nghiªn cøu ch©u ¢u, sè 1 n¨m 2002 T«n Sinh Thµnh, Hîp t¸c SEAN – EU ®I vÒ ®©u ?, Nghiªn cøu quèc tÕ, sè 29/2001. Hoµng Xu©n Hoµ, Mét sè vÊn ®Ò chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ hµng rµo th­¬ng m¹i cña Liªn minh Ch©u ¢u, Nghiªn cøu Ch©u ¢u, sè 3/2002. Hoµng Xu©n Hoµ, ThÕ giíi n¨m 2001, T¹p chÝ ThÕ giíi vµ ViÖt Nam, 1/2002. Tæng côc h¶i quan, N­íc nhËp khÈu g¹o vµ cµ phª chñ yÕu cña ViÖt Nam trong n¨m 2000, T¹p chÝ Ngo¹i th­¬ng sè 7/2001 tõ ngµy 1 - 10/3/2002. Tæng côc H¶i quan, Kim ng¹ch xuÊt khÈu sang c¸c thÞ tr­êng n¨m 2000, T¹p chÝ Ngo¹i th­¬ng, sè 7 tõ 1 - 10/3/2002. Mét sè kho¸ luËn tèt nghiÖp vµ luËn ¸n th¹c sü, tiÕn sü vÒ vÊn ®Ò quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam - EU. Mai Hoµi Anh / ChiÕn l­îc Ch©u ¸ míi cña EU vµ triÓn väng quan hÖ ViÖt Nam - EU nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû 21, T¹p chÝ nghiªn cøu Ch©u ¢u, sè 3-2002 TrÇn NguyÔn Tuyªn/ thÞ tr­êng EU vµ kh¶ n¨ng më réng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng nµy, nghiªn cøu kinh tÕ sè 2, 2002. Xu h­íng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña EU /T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Dù b¸o 2002.