Luận văn Hoàn thiện quy hoạch phát triển cây chè ở Việt Nam đến năm 2010 và một số giải pháp thực hiện

Èu Tõ n¨m 1980 – 1990 còng nh­ nhiÒu ngµnh kh¸c, ngµnh chÌ ViÖt Nam chuyÓn sang ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý. Cho nªn tõ kh©u s¶n xuÊt, chÕ biÕn ®Õn tiªu thô s¶n phÈm ®Òu t¨ng kh¸ nhanh. ChÝnh v× s¶n xuÊt chÌ ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng cho nªn s¶n l­îng chÌ vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu còng t¨ng m¹nh. XuÊt khÈu chÌ ®· ®em l¹i lîi Ých ®¸ng kÓ vµ mét l­îng ngo¹i tÖ lín. B¶ng 8: L­îng chÌ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam tõ 1994-2000 N¨m L­îng chÌ xuÊt khÈu (tÊn) TrÞ gi¸ xuÊt khÈu (USD) 1994 17.302 20.165.144 1995 17.041 21.026.135 1996 20.755 29.001.627 1997 32.292 47.901.975 1998 33.295 50.496.059 1999 41.000 53.000.000 2000 45.000 65.000.000 Nguån: Vô KÕ Ho¹ch-Thèng Kª, Bé Th­¬ng M¹i Qua b¶ng trªn chóng ta thÊy: Hµng n¨m chóng ta xuÊt khÈu l­îng chÌ rÊt lín ra thÞ tr­êng thÕ giíi ®ã lµ mét ®iÒu ®¸ng mõng cho ngµnh chÌ ViÖt Nam. §Æc biÖt lµ khèi l­îng chÌ cña chóng ta chiÕm mét tû träng ®¸ng kÓ so víi khèi l­îng c¸c n­íc cïng xuÊt khÈu cô thÓ lµ: VÒ xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam n¨m 1995 ®¹t 1,7% l­îng xuÊt khÈu chÌ thÕ giíi v× n¨m 1995 gi¸ chÌ thÕ giíi bÞ gi¶m sót. XuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam n¨m 1999 ®¹t 1,91% l­îng xuÊt khÈu chÌ thÕ giíi cßn n¨m 2000 ®¹t 2% l­îng xuÊt khÈu chÌ thÕ giíi. ThiÕt bÞ kü thuËt, c«ng nghÖ cò kü, l¹c hËu, s¶n xuÊt trµn lan kh«ng tËp trung dÉn ®Õn chÊt l­îng chÌ xÊu, kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu c¹nh tranh cña thÞ tr­êng chÌ quèc tÕ. ViÖc ®Çu t­ kh«ng hiÖu qu¶, qu¶n lý kÐm cña ngµnh chÌ ®· lµm cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh chÌ kh«ng hiÖu qu¶ nh­ mong muèn. Nh­ vËy trong vßng 7 n¨m kÓ tõ n¨m 1994-2000 xuÊt khÈu cña ViÖt Nam t©ng ®Òu qua c¸c n¨m. Riªng n¨m 1994 gi¸ chÌ thÕ giíi gi¶m mét c¸ch ®ét ngét, ®Õn n¨m 1998 cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë ch©u ¸ nªn l­îng chÌ xuÊt khÈu cña ta t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ so víi n¨m 1997. N¨m 2000, gi¸ chÌ thÕ giíi æn ®Þnhl¹i xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®¹t 45.000 tÊn, doanh thu xuÊt khÈu lµ 65 triÖu USD. NÕu tÝnh n¨m 1994-2000 chóng ta ®· xuÊt khÈu ®­îc 223,717 ngµn tÊn ®¹t gi¸ trÞ xuÊt khÈu lµ 286.590.940 USD. Nh×n vµo khèi l­îng xuÊt khÈu vµ gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña chÌ ta thÊy r»ng: kim ng¹ch xuÊt khÈu chÌ ®ãng gãp mét phÇn cña t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nãi chung. Tõ n¨m 1994 –2000, trung b×nh mçi n¨m chóng ta xuÊt khÈu ®­îc 31,959571 ngµn tÊn thu vÒ mçi n¨m lµ 40.941.563 USD. §iÒu ®ã cho thÊy r»ng mÆt hµng chÌ lµ mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam nã ®em vÒ mét l­îng ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ. 2.2.ThÞ tr­êng xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam ChÌ cña ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu tíi h¬n 30 n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu tr­íc kia lµ Liªn X« (cò) vµ §«ng ¢u. Do Liªn X« vµ §«ng ¢u biÕn ®éng ta mÊt h¬n 60 thÞ tr­êng ®Ó xuÊt khÈu. ChÌ ViÖt Nam ®· th©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng khã tÝnh nh­: Anh, Germany, Ir¨c ... vµ ®· tæ chøc kh¶o s¸t c¸c thÞ tr­êng: Ên §é, Trung Quèc, Nga, Ph¸p vµ trong 7 n¨m gÇn ®©y tõ n¨m 1994-2000 chóng ta xuÊt khÈu ®­îc 223.700 tÊn vµ thu ngo¹i tÖ ®­îc 286.590.910 USD. B¶ng 9: L­îng chÌ xuÊt khÈu ®Õn mét sè n­íc chñ yÕu §¬n vÞ: TÊn N¨m N­íc 1997 1998 1999 2000 Nga 10.075 15.704 1.204 6.475 Anh 1.304 2.050 1.742 2.133 §µi Loan 1.352 2.621 4.072 2.076 Ir¨c 400 1.088 3.069 1.564 Trung Quèc 1.000 1.230 794 936 Hång K«ng 2.084 2.100 2.321 1.897 Angeri 1.300 1.003 786 1.800 Nguån: Vô KÕ Ho¹ch-Thèng Kª, Bé Th­¬ng M¹i Qua b¶ng trªn ta thÊy, so víi c¸c n­íc kh¸c th× n­íc Nga vÉn lµ n­íc nhËp khÈu chÌ lín nhÊt. Tuy nhiªn nã kh«ng t¨ng ®Òu ®Æn heo c¸c n¨m trong n¨m 2000 th× khèi l­îng chÌ xuÊt khÈu sang Nga lµ 6.475 tÊn chiÕm tû träng lµ 45%, xuÊt khÈu sang Anh lµ 2.133 tÊn (gÇn b»ng 6%), sang §µi Loan 2.076 tÊn (5,69%), sang Ir¨c lµ 1.564 tÊn (4,3%), Hång K«ng 1897 tÊn (5,25%), Trung Quèc 936 tÊn (3,6%), sang Angeri 1.800 tÊn (15%). V. §¸nh gi¸ chung 1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc ChÌ ë ViÖt Nam ®­îc s¶n xuÊt vµ tiªu dïng cã truyÒn thèng tõ l©u ®êi. Quy m« vµ diÖn tÝch cã chiÒu h­íng t¨ng dÇn, c«ng nghiÖp chÕ biÕn còng ®ang ph¸t triÓn m¹nh, thÞ tr­êng tiªu thô tuy cã thêi kú kh«ng æn ®Þnh nh­ng còng ®ang ®­îc më réng víi quy m« vµ h×nh thøc ®a d¹ng, phong phó. TÝnh ®Õn n¨m 2000 c¶ n­íc cã 82.882 ha chÌ, ph©n bè trªn ®Þa bµn 30 tØnh ... Thu hót kho¶ng 7 v¹n hé n«ng d©n vµ c«ng nh©n trång chÌ vµ kho¶ng 25 - 30 v¹n lao ®éng. Tæng s¶n l­îng chÌ bóp t­¬i ®¹t 322.300 tÊn (t­¬ng ®­¬ng 36 ngµn tÊn chÌ kh«). HiÖn cã trªn 30 n­íc nhËp s¶n phÈm chÌ ViÖt Nam, víi tæng khèi l­îng 20.00 tÊn. ChÊt l­îng chÌ bóp t­¬i ViÖt Nam. Qua kÕt qu¶ ph©n tÝch cña nhiÒu tµi liÖu tõ tr­íc ®Õn nay ®Ó l¹i cho thÊy c¸c hµm l­îng chÊt hoµ tan nh­: Tanin, castesin, cafein ... kh«ng thua kÐm chÌ c¸c n­íc næi tiÕng nh­ Ên §é, Trung Quèc hay Srilanca ®­îc c¸c chuyªn gia quèc tÕ cã h­¬ng vÞ ®Æc tr­ng, nÕu ®­îc chÕ biÕn tèt, chÊt l­îng chÌ kh«ng thua kÐm chÌ tèt cña thÕ giíi. Kinh nghiÖm trång, chÕ biÕn vµ tiªu thô chÌ ngµy cµng ®­îc n©ng cao, hÖ thèng tæ chøc vµ qu¶n lý ngµnh chÌ còng ®ang ®­îc hoµn thiÖn dÇn. 2. Nh÷ng nguyªn nh©n tån t¹i Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm vµ kÕt qu¶ ®¹t ®­îc nªu trªn, ngµnh chÌ ViÖt Nam cßn nh÷ng khã kh¨n vµ tån t¹i chñ yÕu sau: ChÊt l­îng chÌ xuÊt khÈu cßn kÐm (míi chØ trªn møc chÌ xuÊt khÈu quèc tÕ). Nguyªn nh©n chñ yÕu do trang thiÕt bÞ vµ quy tr×nh chÕ biÕn cßn l¹c hËu nhiÒu so víi quèc tÕ. N¨ng suÊt b×nh qu©n vµ s¶n l­îng cßn thÊp 560 kg chÌ kh«/ha trong khi ë ch©u ¸ lµ 1.083 kg/ha vµ thÕ giíi lµ 1.160kg/ha, hiÖu qu¶ kinh tÕ trång chÌ ch­a cao so víi kh¶ n¨ng cã thÓ. Nguyªn nh©n lµ vèn ®Çu t­ ®ang thiÕu nhiÒu, kh«ng nh÷ng ¶nh h­ëng ®Õn tèc ®é trång chÌ míi, mµ cßn thiÕu vèn ®Ó ch¨m sãc chÌ kinh doanh, ®Ó ®æi míi trang thiÕt bÞ, quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ biÕn ... C¸c vïng chÌ ®¹i bé phËn n»m trªn c¸c vïng ®åi nói cao, n¬i phÇn lín d©n téc Ýt ng­êi sinh sèng, nh­ng h¹ tÇng c¬ së phôc vô s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t ®êi sèng c¸c n¬i nµy nh×n chung cßn rÊt thÊp vµ nghÌo nµn, ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn kh¶ n¨ng cã thÓ cña c©y chÌ. Ch­a cã nh÷ng chÝnh s¸ch thÝch hîp vÒ: Ruéng ®Êt, vay vèn, lao ®éng (kÓ c¶ lao ®éng kü thuËt), xuÊt nhËp khÈu ... kh¶ dÜ ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng ®èi víi c©y trång nµy. Ch­¬ng III: gi¶i ph¸p hoµn thiÖn quy ho¹ch triÓn c©y chÌ ®Õn n¨m 2010 I .Nh÷ng c¨n cø quy ho¹ch 1 . C¸c quan ®iÓm quy ho¹ch n«ng nghiÖp c¶ n­íc Quy ho¹ch n«ng nghiÖp c¶ n­íc thêi kú 2001-2010 ®· vµ ®ang ®­îc c¸c cÊp ngµnh thuéc Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng kh¸c cã liªn quan tiÕn hµnh. N«ng nghiÖp ®ãng gãp vµo dù th¶o v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø 9 ngµnh ®· ®­a ra nh÷ng néi dung sau: Quy ho¹ch hîp lý vµ æn ®Þnh c¸c vïng s¶n xuÊt l­¬ng thùc, duy tr× diÖn tÝch ®Êt trång lóa kho¶ng 4 triÖu ha, t¨ng n¨ng suÊt ®i ®«i víi n©ng cÊp chÊt l­îng. §Èy m¹nh th©m canh c¸c vïng trång lóa g¹o lín cña c¶ n­íc lµ ®ång b»ng s«ng Hång vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long Víi c¸c c©y c«ng nghiÖp cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu nh­ b«ng, d©u t»m, mÝa, l¹c, chÌ, cµ phª, cao su, h¹t ®iÒu... tiÕp tôc gi÷ v÷ng diÖn tÝch, ph¸t huy søc m¹nh vµ c¸c ®iÒu kiÖn sinh th¸i cña tõng vïng mµ cã h­íng quy ho¹ch më réng cho phï hîp. H×nh thµnh nªn c¸c c¸c vïng s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp cã gi¸ trÞ cao, g¾n víi ph¸t triÓn c¸c c¬ së b¶o qu¶n chÕ biÕn. Nh­ vËy h­íng quy ho¹ch trong thêi gian tíi vÉn lµ quy ho¹ch c¸c vïng s¶n xuÊt l­¬ng thùc ®¶m b¶o an toµn l­¬ng thùc vµ xuÊt khÈu ®Ó t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu. C©y chÌ vµ c¸c c©y c«ng nghiÖp kh¸c quy ho¹ch cô thÓ theo h­íng phï hîp víi yªu cÇu sinh th¸i trªn c¬ së t¸c ®éng qua l¹i víi c¸c c©y trång kh¸c trªn cïng mét ®Þa bµn. C¸c vïng quy ho¹ch chÌ th­êng lµ Vïng chÌ T©y B¾c, Vïng chÌ Trung du B¾c bé, Vïng chÌ T©y Nguyªn, Vïng chÌ B¾c Trung bé... Nh÷ng vïng nµy cã c¸c ®Æc ®iÓm tù nhiªn (®Êt ®ai, khÝ hËu, ®é Èm) phï hîp víi c©y chÌ. 2. §Þnh h­íng ph¸t triÓn ngµnh chÌ ViÖt Nam C©y chÌ lµ c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m cã nhiÒu ­u thÕ so víi c¸c c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m kh¸c nh­: Thêi kú kinh tÕ c¬ b¶n ng¾n, nÕu th©m canh tèt th× chÌ dÔ cho s¶n l­îng cao vµ kÐo dµi tuæi thä, thÞ tr­êng tiªu thô lín, s¶n phÈm dÔ b¸n. Thªm vµo ®ã cã rÊt nhiÒu c¬ së chÕ biÕn trªn ph¹m vi c¶ n­íc. V× cã nh÷ng ®Þnh h­íng ®óng ®¾n trªn, quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt chÌ ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi sÏ dùa trªn c¬ së: Vïng sinh th¸i, kÕt hîp gi÷a vïng sinh th¸i tù nhiªn vµ ph©n vïng sinh th¸i theo ®é cao so víi mùc n­íc biÓn. Bè trÝ c¬ cÊu gièng g¾n liÒn víi vïng sinh th¸i. §Þnh h­íng thÞ tr­êng tiªu thô c¸c s¶n phÈm cña mçi vïng vµ tiÕn tíi s¶n xuÊt chÌ ®¶m b¶o ®óng nguån gèc xuÊt xø, h×nh thµnh nªn c¸c danh trµ (tªn th­¬ng m¹i) cña ViÖt Nam Nh÷ng tiÕn bé míi vÒ ph©n vïng chÌ sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ­u tiªn ph¸t triÓn chÌ ë c¸c tØnh Trung du, miÒn nói phÝa B¾c. TËp trung ®Çu t­ x©y dùng c¸c vïng chÌ chuyªn canh, tËp trung th©m canh cã n¨ng suÊt chÊt l­îng cao, tõng b­íc hiÖn ®¹i ho¸ kÕt hîp gi÷a th©m canh v­ên chÌ hiÖn cã víi ph¸t triÓn diÖn tÝch chÌ míi. Môc tiªu ®Õn n¨m 2010 ®­a tæng diÖn tÝch chÌ cña c¶ n­íc lªn 104.000 ha trong ®ã trång míi thªm 33.000 ha §Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu trªn ngµnh chÌ ViÖt Nam ®· x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn trong ®ã cã c¸c gi¶i ph¸p quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu cô thÓ nh­ sau: Tõ nay ®Õn n¨m 2010 tËp trung ph¸t triÓn s¶n xuÊt chÌ t¹i 8 tØnh phÝa b¾c lµ: S¬n La, Lai Ch©u, Hµ Giang, Tuyªn Quang, Yªn B¸i, Lao Cai, Th¸i Nguyªn, Phó Thä vµ L©m §ång. TriÓn väng ph¸t triÓn diÖn tÝch chÌ tËp trung theo c¬ cÊu míi lµ 50% chÌ ë vïng thÊp, 40% diÖn tÝch chÌ ë vïng gi÷a vµ 10% diÖn tÝch chÌ ë vïng cao. Riªng khu vùc T©y Nguyªn do c©y chÌ ®ang cã sù c¹nh tranh víi c¸c lo¹i c©y trång kh¸c nªn ®Þnh h­íng ph¸t triÓn chÌ theo h­íng th©m canh cao, thay thÕ gièng míi vµ më réng diÖn tÝch Ýt h¬n ë phÝa B¾c. II .Nh÷ng quan ®iÓm vµ môc tiªu ph¸t triÓn c©y chÌ 1 .Quan ®iÓm chung vÒ ph¸t triÓn c©y chÌ .Quan ®iÓm sö dông ®Êt Bè trÝ ph¸t triÓn s¶n xuÊt chÌ, tr­íc hÕt ph¶i trªn c¬ së ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch. CÇn cã sù so s¸nh chÌ víi s¶n xuÊt c¸c c©y c«ng nghiÖp kh¸c cã kh¶ n¨ng thÝch nghi trong cïng ®iÒu kiÖn, cã tÝnh ®Õn thêi gian sö dông ®Êt vµ c¬ së chÕ biÕn v× c©y chÌ lµ c©y l©u n¨m. §iÒu tra ®¸nh gi¸ ®óng t×nh h×nh sinh tr­ëng ph¸t triÓn c©y chÌ ë nh÷ng ®Þa ph­¬ng hiÖn cã. X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng kÕ thõa vµ cã quy m« thÝch hîp. Khai th¸c sö dông ®Êt ph¶i n©ng cao dÇn ®é ph× nhiªu cña ®Êt vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. Trªn c¬ së “LuËt ®Êt ®ai” cña Nhµ n­íc ®· ban hµnh. Ng­êi sö dông ®Êt cã tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ, c¶i t¹o vµ sö dông ®Êt hîp lý. .Quan ®iÓm sö dông lao ®éng §ång thêi víi viÖc cñng cè x©y dùng mét ®éi ngò c¸n bé, c«ng nghiÖp ngµnh chÌ cã kü thuËt cao, cã kh¶ n¨ng tiÕp thu nh÷ng kü thuËt tiªn tiÕn trong n­íc vµ thÕ giíi, cÇn sö dông tèi ®a lùc l­îng lao ®éng cã thÓ (kÓ c¶ lao ®éng phô, n«ng nhµn ... ) ®Ó tham gia ph¸t triÓn s¶n xuÊt chÌ ë mçi vïng sö dông lao ®éng lµ n«ng d©n chiÕm 80 – 90%. N«ng th«n ®ang nghÌo thõa lao ®éng, ph¸t triÓn chÌ sÏ thùc hiÖn ®­îc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. T¨ng thu nhËp cho ng­êi n«ng d©n vµ æn ®Þnh x· héi. Ngoµi lùc l­îng lao ®éng trång chÌ cßn cã c¸c chuyªn gia (kü s­) chuyªn ngµnh vÒ chÌ, ngµnh chÌ nªn cã c¸c kÕ ho¹ch ®Ó ®µo t¹o c¸c kho¸ häc vÒ ch¨m sãc, b¶o vÖ chÌ. 1.3. Quan ®iÓm vÒ øng dông khoa häc c«ng nghÖ Trªn quan ®iÓm coi khoa häc c«ng nghÖ lµ nÒn t¶ng cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, khoa häc c«ng nghÖ cã vai trß quyÕt ®Þnh ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh ®Ó c¹nh tranh vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña mçi quèc gia. Tõ nay ®Õn n¨m 2010 chóng ta ph¶i ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ®æi míi, n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ ë c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ dÞch vô, nh»m t¹o ®­îc b­íc tiÕn bé râ rÖt vÒ n¨ng suÊt chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶. Trªn c¬ së nhu cÇu thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc mµ cã h­íng thay ®æi cho phï hîp. KÕ thõa cã chän läc vµ c¶i t¹o dÇn nh÷ng kü thuËt hay quy tr×nh c«ng nghÖ ®· øng dông tõ tr­íc ®Õn nay. Cã h­íng øng dông tr­íc m¾t sö dông cho l©u dµi. LÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi lµm tiªu chuÈn c¬ b¶n ®Ó x©y dùng ph­¬ng ¸n øng dông khoa häc c«ng nghÖ cho thÝch hîp. Häc hái kinh nghiÖm, tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ cña c¸c n­íc cã thÕ m¹nh vÒ chÌ trªn thÕ giíi. 1.4. VÒ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ s¶n xuÊt kinh doanh Trªn c¬ së quan ®iÓm chung lµ ®éng viªn nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia s¶n xuÊt kinh doanh chÌ, bao gåm quèc doanh n«ng hé, tËp thÓ vµ c¸c t­ nh©n trong s¶n xuÊt nguyªn liÖu, trong chÕ biÕn, vËn chuyÓn vµ trong th­¬ng m¹i, ®Æc biÖt vai trß cña hé n«ng d©n vµ t­ nh©n trong s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ chÕ biÕn. 1.5. VÒ xuÊt nhËp khÈu CÇn më réng thÞ tr­êng vµ b¹n hµng tiªu thô chÌ ngoµi n­íc. §©y lµ gi¶i ph¸p rÊt quan träng, nhÊt lµ trong t×nh h×nh thÞ tr­êng chÌ ch­a æn ®Þnh. TiÕn hµnh ®a ®¹ng ho¸ s¶n phÈm (chÌ ®en, xanh, vµng... ) vµ më réng h­íng xuÊt khÈu. Ngoµi thÞ tr­êng Ch©u ¸, Trung §«ng, T©y ¢u, SNG vµ §«ng ¢u cÇn ®­îc cñng cè, ph¶i më réng ph¸t triÓn sang B¾c ¢u vµ Ch©u Mü. T¨ng c­êng nhËp khÈu c¸c c«ng nghÖ chÕ biÕn cã hiÖu qu¶ vµ tiªn tiÕn, quy m« võa vµ nhá, c¸c m¸y mãc trang thiÕt bÞ, gièng vµ c¸c vËt t­ (ph©n bãn, thuèc trõ s©u...) cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn cña n­íc ta. §Æc biÖt ph¶i n©ng cao chÊt l­îng vµ cã chñng lo¹i vÒ s¶n phÈm chÌ ®Ó t¨ng kim ng¹ch vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Lùa chän chiÕn l­îc c¹nh tranh cho phï hîp. 1.6. VÒ tæ chøc qu¶n lý CÇn thèng nhÊt chñ tr­¬ng coi ngµnh chÌ lµ mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n ë n­íc ta, v× vËy cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc qu¶n lý ngµnh chÌ, t¹o ra mét c¬ cÊu tæ chøc vµ mét c¬ chÕ qu¶n lý míi cho phï hîp víi nhu cÇu thùc tiÔn hiÖn nay. CÇn thiÕt ph¶i tËp trung thèng nhÊt theo ngµnh míi ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Tæ chøc qu¶n lý ngµnh chÌ tr­íc hÕt ph¶i lµ mét tæ chøc kinh doanh cã l·i nh­ng ®ång thêi cÇn ®¶m b¶o khai th¸c tµi nguyªn vµ sö dông lao ®éng cña ®Êt n­íc mét c¸ch hîp lý vµ hiÖu qu¶. 1.7. Quan ®iÓm vÒ vèn Quan ®iÓm chung lµ cÇn më réng nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau: Më réng c¸c h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt c¶ s¶n xuÊt chÕ biÕn vµ tiªu thô. §Æc biÖt h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn ®Ó thu hót nguån vèn trong vµ ngoµi n­íc. Huy ®éng nguån vèn tõ trong d©n, theo h­íng l©u dµi ®Ó ®Çu t­ cã chiÒu s©u. Vay vèn n­íc ngoµi (ODA), tranh thñ thêi c¬ vay c¸c kho¶n cã l·i suÊt thÊp Vay vèn tõ c¸c dù ¸n, ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña n«ng nghiÖp. TÝch luü vèn tõ nguån t¨ng hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ tiÕt kiÖm. 1.8. Quan ®iÓm vÒ c«ng t¸c c¸n bé §ång thêi víi c¸c biÖn ph¸p kh¸c cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé vµ lao ®éng kü thuËt. §Æc biÖt cÇn chó ý vïng s©u, vïng xa nh­ c¸c ®Þa ph­¬ng miÒn nói. Trong c«ng t¸c nµy cÇn chó ý c¶ vÒ c¸n bé qu¶n lý vµ c¸n bé kü thuËt, n©ng cao tay nghÒ lao ®éng trång vµ chÕ biÕn chÌ. CÇn cã chØ tiªu cho c¸c c¸n bé chuyªn ngµnh vÒ chÌ ®­îc ®µo t¹o c¸c líp båi d­ìng dµnh cho c¸n bé. MÆt kh¸c c¸c chuyªn gia còng ph¶i cã nh÷ng t©m huyÕt, nhiÖt t×nh víi ngµnh, nghÒ. . Môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh chÌ ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 .Môc tiªu tæng qu¸t Ph¸t triÓn s¶n xuÊt chÌ phôc vô ®ñ nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®Õn n¨m 2010 lªn kho¶ng 200 triÖu USD/n¨m. Ph¸t triÓn chÌ ë n¬i cã ®iÒu kiÖn, ­u tiªn ph¸t triÓn ë c¸c tØnh trung du miÒn nói phÝa b¾c, tËp trung ®Çu t­ x©y dùng c¸c vïng chÌ chuyªn canh, tËp trung, th©m canh cã n¨ng suÊt chÊt l­îng cao vµ tõng b­íc hiÖn ®¹i ho¸, kÕt hîp th©m canh vïng chÌ hiÖn cã víi ph¸t triÓn diÖn tÝch chÌ míi. Th©m canh t¨ng n¨ng suÊt ®Ó ®¹t ®­îc møc doanh thu b×nh qu©n 15 triÖu ®ång/ha, møc cao 30 triÖu ®ång/ha. Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 1 triÖu lao ®éng .Môc tiªu cô thÓ *VÒ quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu Trªn c¬ së ®Þa h×nh, thæ nh­ìng khÝ hËu vµ quü ®Êt hiÖn cã ë c¸c ®Þa ph­¬ng, quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu chÌ theo h­íng khai th¸c lîi thÕ cña tõng vïng, cã kÕ ho¹ch phôc håi, th©m canh 70.000 ha chÌ hiÖn cã, ®ång thêi tËp trung trång míi chñ yÕu ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa b¾c cô thÓ lµ: §èi víi vïng cao: Trång chÌ c©y, chÌ cæ thô nh­ chÌ shan tuyÕt, chÌ ®Æc s¶n kho¶ng 10.000 ha. §èi víi vïng thÊp: Trång chÌ ®èn kho¶ng 10.000 ha H×nh thµnh mét sè vïng chÌ cao s¶n ®Ó s¶n xuÊt c¸c lo¹i chÌ cã chÊt l­îng cao vµ chÌ h÷u c¬ ®Ó cung cÊp cho thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. *VÒ thÞ tr­êng Bé Th­¬ng m¹i chñ tr× phèi hîp víi Bé N«ng nghiÖp & Ph¸t triÓn n«ng th«n, c¸c Bé ngµnh cã liªn quan gi¶i quyÕt tèt thÞ tr­êng, cô thÓ lµ: Cñng cè vµ më réng thÞ tr­êng ë Trung CËn §«ng Kh«i phôc thÞ tr­êng ë c¸c n­íc §«ng ¢u vµ Céng hoµ Liªn bang Nga Tham gia thÞ tr­êng NhËt B¶n, §µi Loan b»ng c¸c h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt bao tiªu s¶n phÈm. Më réng thÞ tr­êng míi ë B¾c Mü vµ c¸c n­íc Ch©u ¢u *VÒ chÝnh s¸ch ®Çu t­ tÝn dông Trªn c¬ së l·i suÊt, ®Çu t­, tÝnh ®¸p øng theo h­íng th©m canh, nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t­ tÝn dông cho phï hîp cô thÓ lµ: §èi víi chÌ trång ë vïng cao: §­îc coi nh­ lµ rõng phßng hé (chÌ cæ thô) ®­îc ¸p dông chÝnh s¸ch hç trî nh­ rõng phßng hé t¹i QuyÕt §Þnh sè 661/1998/Q§- TTG ngµy 29/7/1998 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ triÓn khai tæng hîp dù ¸n trång míi 5 triÖu ha rõng, møc hç trî lµ 2,5 triÖu ®ång/ha lÊy tõ nguån vèn trong kÕ ho¹ch trång rõng phßng hé hµng n¨m, phÇn vèn cßn l¹i do ng­êi trång chÌ tù ®Çu t­ hay vèn vay. III. Hoµn thiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y chÌ ®Õn n¨m 2010 1. Quy ho¹ch sö dông ®Êt L·nh thæ n­íc ta víi diÖn tÝch 33 triÖu ha trong ®ã phÇn lín lµ ®Êt n«ng nghiÖp. Trªn diÖn tÝch ®Êt nµy ph¶i ®­îc h×nh thµnh mét m« h×nh s¶n xuÊt n«ng, l©m kÕt hîp cã hÖ thèng nhiÒu tÇng, b¶o ®¶m ®­îc ®é che phñ mÆt ®Êt, ®¹t yªu cÇu an toµn sinh th¸i. V× vËy viÖc sö dông ®Êt ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ph¶i g¾n víi s¶n suÊt l©m nghiÖp hoÆc s¶n xuÊt n«ng l©m kÕt hîp. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt dï bÊt cø ngµnh nghÒ nµo còng kh«ng ®­îc t¸ch rêi nhau, mµ ph¶i kÕt hîp b¶o vÖ tµi nguyªn ®Êt, tµi nguyªn rõng, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i nh»m mang l¹i lîi Ých thiÕt thùc vµ æn ®Þnh. .H­íng sö dông ®Êt ChÌ lµ c©y cã kh¶ n¨ng thÝch nghi réng, cã thÓ trång trªn nhiÒu lo¹i ®Êt kh¸c nhau, tuy nhiªn qua kÕt qu¶ ®iÒu tra hiÖn tr¹ng s¶n xuÊt chÌ ë ViÖt Nam trong kho¶ng 10 n¨m trë l¹i ®©y, kÕt hîp víi yªu cÇu sinh lý, sinh th¸i cña c©y chÌ, cho thÊy: ë ViÖt Nam chÌ chØ nªn trång ë c¸c vïng ®åi nói. So s¸nh c¸c lo¹i ®Êt ®­îc trång chÌ, lo¹i ®Êt ®á vµng ®­îc thÝch hîp h¬n c¶. Tuy nhiªn, trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®íi Èm nh­ n­íc ta, tuú theo c­êng ®é cña qu¸ tr×nh phong ho¸ feralit mµ cã mÇu ®á, mµu vµng, n©u ®á vµ vµng nh¹t. ë ®©y tuú theo ®iÒu kiÖn sinh th¸i kh¸c nhau, mµ lo¹i ®Êt nµy ®­îc h×nh thµnh trªn c¸c s¶n phÈm phong ho¸ kh¸c nhau nh­: Vïng nói phÝa B¾c trång chÌ thÝch hîp h¬n c¶ lµ ®Êt ®á vµng trªn ®¸ trÇm tÝch vµ phiÕn biÕn chÊt hoÆc macma axit. Vïng trung du B¾c Bé chÌ thÝch hîp ngoµi ®Êt ®á vµng trªn ®¸ trÇm tÝch, cã thÓ trång tèt trªn ®Êt ®á vµng trªn phï sa cæ. Vïng Duyªn H¶i B¾c trung bé c¸c lo¹i ®Êt thÝch hîp nh­ bazan, phiÕn th¹ch, porfitrit, phiÕn sÐt vµ macma axit. Vïng T©y nguyªn tèt nhÊt lµ trång trªn ®Êt ®á bazan hoÆc ®á vµng trªn phiÕn sÐt vµ biÕn chÊt. §Êt ®á vµng nãi chung lµ mét lo¹i ®Êt tèt nªn trong thùc tÕ kh«ng sö dông trång c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m cã gi¸ trÞ nh­: chÌ, cµ phª, cao su, d©u t»m, tiªu ... c©y ¨n qu¶: cam, quýt, nh·n, xoµi, lª, døa, ... mµ cã n¬i cßn dïng ®Ó s¶n xuÊt l­¬ng thùc nh­: s¾n, lóa n­¬ng; c©y thùc phÈm: l¹c, ®Ëu. §Æc biÖt ë T©y Nguyªn cã kho¶ng 1,8 triÖu ha ®Êt ®á bazan (chiÕm kho¶ng 2/3 diÖn tÝch ®Êt bazan trong c¶ n­íc) kh«ng nh÷ng trång chÌ rÊt thÝch hîp mµ nh÷ng c©y c«ng nghiÖp cã g¸ trÞ cao nh­ cao su, cµ phª, d©u t»m còng ®Òu rÊt thÝch hîp. B¶ng 10: DiÖn tÝch ®Êt thÝch hîp trång chÌ ë ViÖt Nam §¬n vÞ: ha Vïng Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay Trong ®iÒu kiÖn t­¬ng lai RÊt thÝch hîp ThÝch hîp Tæng sè RÊt thÝch hîp ThÝch hîp Tæng sè T©y b¾c - 272.395 272.395 242.385 232.094 474.479 §«ng b¾c 145.141 307.890 453.031 145.141 307.890 453.031 Trung du BB - 70.343 70.343 - 70.343 70.343 Khu IV cò 45.216 109.654 154.870 45.216 404.784 450.000 T©y nguyªn 214.793 366.124 580.917 214.793 366.124 580.917 Céng 405.150 1.126.406 1.531.556 647.535 1.381.235 2.128.770 Quy ho¹ch c¸c vïng s¶n xuÊt chÌ tËp trung Quan ®iÓm ®Ó x¸c ®Þnh §iÒu kiÖn sinh th¸i (®Êt, khÝ hËu, ®Þa h×nh) thÝch hîp ®Ó s¶n xuÊt chÌ cho n¨ng suÊt chÊt l­îng cao, phï hîp thÞ hiÕu ngµy mét n©ng lªn cña ng­êi tiªu dïng trong vµ ngoµi n­íc, ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ (trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch, lao ®éng vµ ®ång vèn) cao h¬n so víi c©y kh¸c cã cïng kh¶ n¨ng thÝch nghi. §· cã tËp qu¸n trång chÌ tõ l©u vµ hiÖn nay vÉn cßn lµ vïng chÌ cã quy m« diÖn tÝch lín, s¶n l­îng vµ chÊt l­îng hµng n¨m t­¬ng ®èi cao vµ æn ®Þnh, cã kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch trång míi vµ kh«i phôc diÖn tÝch chÌ, n¨ng suÊt ®· gi¶m dÇn do qu¸ chu kú kinh tÕ hoÆc do ch­a ®­îc ®Çu t­ ®óng møc. Cã h­íng kh«i phôc dÇn vïng chÌ ®Æc s¶n truyÒn thèng ë vïng nói cao, n¬i cã d©n téc Ýt ng­êi hiÖn cã møc sèng thÊp sinh sèng. Ngoµi ra vÉn cßn duy tr× vµ ph¸t huy c¸c vïng chÌ cho tiªu thô trong vµ quanh vïng. ChØ tiªu vµ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh Tõ t×nh h×nh thùc tr¹ng cña tõng vïng, tØnh ®· ph©n tÝch nh­ ë c¸c phÇn trªn b»ng ph­¬ng ph¸p cho ®iÓm chóng ta x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu nh­: Tû lÖ diÖn tÝch chÌ trªn diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp hiÖn t¹i ®Ó so s¸nh møc ®é tËp trung hiÖn nay. Ngoµi ra cßn x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu vÒ n¨ng suÊt trung b×nh, chÊt l­îng chÌ, diÖn tÝch ®Êt thÝch nghi víi c©y trång, møc ®é khÝ hËu thÝch nghi kh¶ n¨ng lao ®éng t¹i chç. Hoµn thiÖn quy ho¹ch Tõ c¸c quan ®iÓm vµ chØ tiªu ®· x¸c ®Þnh ®­îc ph­¬ng h­íng ®Çu t­ ®Ó ph¸t triÓn thµnh vïng chÌ tËp trung trong c¶ n­íc tõ nay ®Õn n¨m 2010 nh­ sau: Vïng s¶n xuÊt chñ yÕu cho xuÊt khÈu cã 10 tØnh lµ: Hµ Giang, Tuyªn Quang, Lµo Cai, Yªn B¸i, B¾c Th¸i, VÜnh Phóc, Lai Ch©u, S¬n La, Gia Lai, L©m §ång , c¸c vïng cßn l¹i lµ Hoµ B×nh, Hµ T©y, Thanh Ho¸, NghÖ An vµ Qu¶ng Nam - §µ N½ng chñ yÕu s¶n xuÊt cho néi tiªu. Ngoµi ra ë mét sè ®Þa ph­¬ng kh¸c víi diÖn tÝch kh«ng lín (200-300) ha tõ nay ®Õn n¨m 2010, khi c«ng t¸c l­u th«ng, ph­¬ng ph¸p gi¶i ph¸p ch­a tèt, trong khi vÊn ®Ò chuyÓn dÞch c¬ cÊu gièng c©y trång cßn ®ang vËn ®éng, nh÷ng ®Þa ph­¬ng ®ã cã thÓ s¶n xuÊt chÌ ®Õn n¨m 2010 kh«ng cßn n÷a. H­íng quy ho¹ch dùa trªn c¸c quan ®iÓm vïng cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi cho s¶n xuÊt chÌ, cã n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cao. C¸c vïng chÌ ®Æc s¶n cã lîi thÕ c¹nh tranh trªn trÞ tr­êng thÕ giíi vµ nh÷ng vïng cã møc sèng thÊp, trång chÌ cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. C¶i t¹o kh«i phôc n¨ng suÊt cao vµ chÊt l­îng ch­a cao do thiÕu sù ®Çu t­. Tæng diÖn tÝch quy ho¹ch trªn ph¹m vi c¶ n­íc lµ 98.300 ha. Trong ®ã ph©n bè vÒ diÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng gi÷a c¸c vïng nh­ sau: B¶ng 11: DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l­îng cña c¸c vïng chÌ ®Õn n¨m 2010 Vïng DT chÌ ®øng (ha) DT trång míi & trång l¹i (ha) DT chÌ kinh doanh (ha) N¨ng suÊt (t¹/ha) S¶n l­îng (tÊn) C¶ n­íc 98.380 13.498 82.640 71,7 592.235 Vïng T©y Nguyªn 25.000 4.300 19.810 69,1 136.920 Vïng DHNTB 2.500 2.000 60,0 12.000 Vïng DHBTB 7.200 2.000 5.450 73,2 39.900 Vïng TDMNBB 61.180 10.130 53.230 72,6 386.215 Vïng §BSH 2.500 500 2.150 80,0 17.200 Nguån: Tæng quan ph¸t triÓn c©y chÌ ViÖt Nam Vô Quy ho¹ch- KÕ ho¹ch – Bé NN & PTNT Vïng T©y Nguyªn Lµ vïng mang kiÓu khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, vïng nµy cã khÝ hËu vµ ®iÒu kiÖn sinh th¸i thÝch hîp víi c©y chÌ. TËp trung quy ho¹ch ë 2 tØnh L©m §ång vµ Gia Lai víi tæng diÖn tÝch quy ho¹ch cña c¶ vïng lµ 25.000 ha, trång míi 7.047 ha vµ trång l¹i 6.091 ha, trong ®ã diÖn tÝch chÌ kinh doanh lµ 19.810 ha. Dù kiÕn n¨ng suÊt lµ 6,9 tÊn/ha víi tæng s¶n l­îng lµ 136.920 tÊn. L©m §ång víi diÖn tÝch ®Êt quy ho¹ch lµ 20.000 ha chiÕm 80% diÖn tÝch cña c¶ vïng, trong ®ã diÖn tÝch chÌ kinh doanh lµ 16.310 ha, n¨ng suÊt cña vïng nµy t­¬ng ®èi cao (7 tÊn/ha), s¶n l­îng 114.170 tÊn. TØnh Gia Lai : Quü ®Êt ë ®©y chØ cho phÐp quy ho¹ch 5.000 tÊn, víi s¶n l­îng 22.750 tÊn vµ n¨ng suÊt 6,5 tÊn/ha. Vïng Duyªn h¶i Nam trung Bé: Nh×n chung, ®©y lµ vïng khÝ hËu kh«ng thuËn lîi, ®Êt ®ai nghÌo dinh d­ìng vµ kh«ng cã ®é cao phï hîp víi yªu cÇu sinh th¸i cña c©y chÌ. TËp trung quy ho¹ch ë tØnh Qu¶ng Nam-§µ N½ng víi diÖn tÝch 2.500 ha trong ®ã cã 2.000 ha lµ diÖn tÝch chÌ kinh doanh, ­íc tÝnh n¨ng suÊt 6 tÊn/ha vµ s¶n l­îng 12.000 tÊn. Vïng nµy kh«ng cã diÖn tÝch trång míi. Vïng Trung du miÒn nói B¾c Bé §©y lµ vïng cã thÕ m¹nh vÒ chÌ, cã ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè thÝch nghi cho trång chÌ (®Êt ®ai, thêi tiÕt, khÝ hËu). Lµ vïng cã nhiÒu tØnh trång chÌ nhÊt trong c¶ n­íc. Vïng nµy tËp trung quy ho¹ch ë 10 tØnh: Hµ Giang, Tuyªn Quang, Lµo Cai, Yªn B¸i, Th¸i Nguyªn, Lai Ch©u, S¬n La, Hoµ B×nh, Phó Thä víi tæng diÖn tÝch quy ho¹ch cña c¶ vïng 61.180 ha chiÕm 63% tæng diÖn tÝch cña c¶ n­íc, trong ®ã diÖn tÝch chÌ kinh doanh lµ 53.230 ha. Dù kiÕn n¨ng suÊt ®¹t 7 tÊn/ha víi tæng s¶n l­îng 386.215 tÊn. Tæng sè diÖn tÝch trång míi 10.130 ha trong ®ã trång míi lµ 5.925 ha vµ trång l¹i lµ 4.178 ha. §©y lµ vïng cã diÖn tÝch trång chÌ lín nhÊt trong c¶ n­íc. Vïng B¾c trung bé Vïng nµy cã 2 tØnh cã ®Êt ®ai thÝch hîp víi viÖc trång chÌ. Quü ®Êt ë vïng nµy chØ cho phÐp quy ho¹ch 7.200 ha trong ®ã NghÖ An 4.600 ha, Thanh Ho¸ 2.600 ha. Dù kiÕn n¨ng suÊt cña vïng nµy lµ 7.3 tÊn/ha (Thanh Ho¸ 7 tÊn/ha, NghÖ An 7,5 tÊn/ha), tæng s¶n l­îng cña c¶ vïng 39.900 tÊn. Tæng diÖn tÝch trång míi lµ 2.000 ha trong ®ã trång míi lµ 1.739 ha vµ trång l¹i lµ 261 ha. Vïng §ång b»ng s«ng Hång §©y lµ vïng trång chÌ Ýt nhÊt trong c¶ n­íc, tØnh trång chÌ chÝnh cña vïng lµ Hµ T©y ngoµi ra cßn mét sè tØnh kh¸c nh­ng diÖn tÝch kh«ng ®¸ng kÓ, chÌ lµm ra chñ yÕu ®Ó phôc vô trong vïng. Tæng diÖn tÝch quy ho¹ch cña vïng lµ 2.500 ha trong ®ã diÖn tÝch chÌ kinh doanh lµ 2.150 ha. Dù kiÕn n¨ng suÊt cña c¶ vïng lµ 8 tÊn /ha víi tæng s¶n l­îng lµ 17.200 tÊn. Tæng diÖn tÝch trång míi cña vïng lµ 500 ha trong ®ã diÖn tÝch trång míi lµ 400 ha vµ trång l¹i 100 ha. 2. Quy ho¹ch c¸c c¬ së chÕ biÕn Tõ viÖc bè trÝ sö dông ®Êt trång chÌ cña c¶ n­íc, qua ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng c¸c c¬ së chÕ biÕn chÌ cã thÓ thiÕt lËp m¹ng l­íi c¸c c¬ së chÕ biÕn gÇn c¸c vïng trång chÌ ®Ó thuËn lîi cho viÖc vËn chuyÓn, thu mua nguyªn liÖu. TËp trung quy ho¹ch ë c¸c tØnh cã diÖn tÝch trång chÌ lín trªn c¶ n­íc nh­ c¸c tØnh: S¬n La, Phó Thä, Th¸i Nguyªn, Lµo Cai, Lai Ch©u, Hµ Giang... §Ó nhanh chãng n©ng cao s¶n l­îng chÌ xuÊt khÈu cÇn tËp trung më réng c¶i t¹o xuÊt, thay thÕ c¸c thiÕt bÞ vµ bæ sung c¸c thiÕt bÞ chÕ biÕn hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ tiªn tiÕn ë c¸c nhµ m¸y míi, qu¶n lý nghiªm ngÆt quy tr×nh ®Ó cã thÓ ®¹t c¸c môc tiªu gi¸ trÞ cña thµnh phÈm nh­ sau: ChÌ ®Æc s¶n cã gi¸ trÞ 2.500 – 4.000 USD/tÊn 85% chÌ ®en s¶n xuÊt ra ®¹t chÊt l­îng cao cÊp, cã gi¸ trÞ 1.500 – 1.700 USD/tÊn. 40% tæng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ®­îc xuÊt b¸n lµ chÌ thµnh phÈm cã bao gãi bÒn ®Ñp, hÊp dÉn ng­êi tiªu dïng. S¶n xuÊt chÌ Xanh (NhËt) ®¹t chÊt l­îng tèt nhÊt víi gi¸ 2.500 – 4.600 USD/tÊn. Tæ chøc c¸c lo¹i s¶n phÈm chÌ ë d¹ng láng víi hoa qu¶, cã t¸c dông båi bæ søc khoÎ vµ gi¶i kh¸t, s¶n xuÊt chÌ thùc phÈm ®Ó cung cÊp cho thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu, c¸c lo¹i chÌ Xanh, chÌ H­¬ng tiªu thô trong n­íc ®¹t gi¸ trÞ tõ 22 – 110 triÖu ®ång/tÊn. CÇn tõng b­íc, chuyÓn dÇn tõ chÕ biÕn chÌ Xanh sang chÌ ®en ë c¸c c¬ së thuéc tØnh qu¶n lý, cÇn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm theo thÞ tr­êng khu vùc. §èi víi c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ §en, thiÕt bÞ cña Liªn X« (cò) cÇn c¶i tiÕn c«ng nghÖ lµm hÐo, c¶i tiÕn m¸y vß vµ phßng lªn men chÌ, thay ®æi m¸y sµng chÌ thµnh phÈm vµ trang bÞ thªm thiÕt bÞ lµm s¹ch chÌ thµnh phÈm. Thèng nhÊt quy ho¹ch c¸c c¬ së chÕ biÕn (Quèc doanh TW, quèc doanh ®Þa ph­¬ng, t­ nh©n trong n­íc, hîp t¸c liªn doanh n­íc ngoµi...) cho phï hîp víi quy m« vïng nguyªn liÖu. X©y dùng thªm c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ míi b»ng c¸c thiÕt bÞ ®ång bé vµ hiÖn ®¹i t¹i c¸c vïng chÌ tËp trung vµ míi ®­îc më réng nh»m ®¶m b¶o chÕ biÕn kÞp thêi nguyªn liÖu míi ®­îc s¶n xuÊt ra. Hoµn thiÖn nhµ m¸y míi thiÕt bÞ song ®«i (CTC vµ OTD) ë Hµm Yªn (Tuyªn Quang) c«ng suÊt 12 tÊn/ngµy vµ Phó M·n (Hµ T©y). Më réng liªn doanh víi (NhËt B¶n), §µi Loan vµ c¸c ®èi t¸c kh¸c ®Ó ®æi míi c«ng nghÖ thiÕt bÞ tõng phÇn hoÆc toµn phÇn ë c¸c nhµ m¸y hiÖn cã nh­ Liªn doanh Phó Tµi (TrÇn Phó – Yªn B¸i), Liªn kÕt s¶n xuÊt ë Méc Ch©u víi §µi loan... Chó träng x©y dùng c¸c c¬ së chÕ biÕn cã quy m« nhá. Tæ chøc c¸c xÝ nghiÖp cæ phÇn, xÝ nghiÖp liªn doanh víi c¸c tæ chøc kinh tÕ t­ nh©n ë trong vµ ngoµi n­íc. T¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra chÊt l­îng chÌ chÆt chÏ, ®Ó gi÷ uy tÝn cho th­¬ng tr­êng. IV. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu thùc hiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y chÌ ®Õn n¨m 2010 1. C¸c gi¶i ph¸p vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp .Gi¶i ph¸p vÒ gièng Thay thÕ dÇn diÖn tÝch chÌ h¹t b»ng trång cµnh, nh©n danh c¸c gièng chÌ tèt ®· ®­îc kh¶o nghiÖm cã n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng tèt nh­ chÌ Shan, PH1, TB11, TB14, LDP1, LDP2, Yabukita, Kim xuyÕn, B¸t tiªn. Thµnh lËp c¸c trung t©m nh©n gièng chÌ cung cÊp cho n«ng d©n ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt. NhËp 2 triÖu hom gièng chÌ cña Ên §é, Trung Quèc, §µi Loan, NhËt ®Ó t¹o l­îng gièng tèt ban ®Çu cho c¸c v­ên ­¬m. Chó ý ®Õn ®Æc ®iÓm sinh th¸i cña tõng lo¹i gièng chÌ ®Ó bè trÝ trång t¹i nh÷ng vïng cã khÝ hËu vµ thæ nh­ìng thÝch hîp nh­: + Gièng Yabukita cña NhËt nªn trång ë nh÷ng vïng Èm, cã ®é cao d­íi 700 m. + C¸c gièng: ¤ Long, Kim Xuyªn, Ngäc Thuý, V¨n X­¬ng cña §µi loan cã thÓ trång ®¹i trµ nh­ng thÝch hîp ë vïng cao. + Gièng B¸t tiªn ë Trung Quèc rÊt thÝch hîp víi nh÷ng vïng ®Êt Èm vµ cao nh­ng vÉn ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ kh¸ ë vïng trung du. + Bèn gièng chÌ míi ë vïng Asam, DaJiJing cña Ên §é cã thÓ trång ®¹i trµ ë c¸c vïng kh¸c nhau. C¶i t¹o ®Êt trång theo h­íng t¨ng ®é mïn vµ t¬i xèp cho ®Êt: thùc hiÖn kh«ng bãn ph©n v« c¬ lµm trai cøng ®Êt, ph¶i bãn ph©n v« c¬ tæng hîp theo h­íng c¬ cÊu ®Êt, tæ chøc c¸c x­ëng s¶n xuÊt ph©n h÷u c¬ v« sinh tæng hîp mµ nguyªn liÖu tõ ph©n chÊp, bïn bÒnh, ph©n h÷u c¬... kiªn quyÕt chØ ®¹o vµ h­íng dÉn c¸c hé gia ®×nh tñ cá, tñ chÌ, l¸ giµ sau khi ®èn vµo gèc chÌ ®Ó t¨ng ®é mïn cho ®Êt, tr¸nh trång s¾n hay phi lao xen kÏ víi chÌ. §­a tiÕn bé kü thuËt vµo canh t¸c: §­a m¸y ®èn, m¸y h¸i vµ c¸c c«ng cô lµm ®Êt (®· ®­îc thö nghiÖm ë NhËt, §µi Loan t¹i Méc Ch©u, S«ng CÇu) vµo canh t¸c n«ng nghiÖp t¹i c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn, qua ®ã h­íng dÉn phæ biÕn réng ra c¸c hé gia ®×nh vïng d©n. Thùc hiÖn nghiªm ngÆt c¸c quy tr×nh kü thuËt trong kh©u ch¨m sãc chÌ: - Ph¶i trång dÆm mçi khi chÌ mÊt kho¶ng ®Ó ®¶m b¶o mËt ®é ®ñ 18.000 c©y/ha. - §èn chÌ tõ 2-4 n¨m/lÇn, khi ®èn ph¶i trõ l¹i 4 cµnh, mçi cµnh 300 l¸. - T¨ng chu kú h¸i chÌ lªn 4 lÇn/th¸ng vµ c¶i tiÕn kü thuËt h¸i chÌ. - Trång c©y bãng m¸t theo mËt ®é 100 c©y/ha, thùc hiÖn n«ng-l©m kÕt hîp, trång rõng, trång c©y ch¾n giã bªn vµnh ®ai ®åi chÌ ®Ó b¶o vÖ cho chÌ. - Kh«ng nªn trång c¸c lo¹i c©y kh¸c xen kÏ víi chÌ ngo¹i trõ c¸c lo¹i c©y hä ®Ëu. - Ph¶i lµm cá th­êng xuyªn. - Ph¶i cã hÖ thèng thuû lîi hoµn chØnh. - Ph¶i cã ch­¬ng tr×nh bãn ph©n phï hîp, bãn ph©n tæng hîp vµ c¨n cø vµo ®é PH ®Ó ®iÒu chØnh l­îng ph©n v« c¬. Kh«ng phun thuèc s©u trµn lan, cè g¾ng h¹n chÕ viÖc phun thuèc, chØ phun khi nµo cÇn vµ sö dông ®óng chñng lo¹i, ®óng liÒu l­îng nh»m ®­a s¶n phÈm chÌ tiÕn dÇn tíi tiªu chuÈn s¶n phÈm “ s¹ch”. Quy ho¹ch ®Êt ®ai : Ph©n ra c¸c vïng chÌ cã ®é cao kh¸c nhau trªn 500 m nh­: S¬n La, Hµ Giang, Lai Ch©u, Tuyªn Quang, Yªn B¸i, Lµo Cai vµ d­íi 500 mÐt nh­: Th¸i Nguyªn, Phó Thä ®Ó cã kÕ ho¹ch ®­a ra gièng chÌ míi vµ trång ë c¸c vïng nµy vµ cã kÕ ho¹ch ch¨m sãc, thu h¸i kh¸c nhau. T¹i c¸c vïng chÌ tËp trung th× tËp trung th©m canh cao ®¶m b¶o mËt ®é 18.000 c©y trªn ha, trång dÆm vµ bæ xung 30% diÖn tÝch c¸c gièng chÌ th¬m Long TØnh 43, B¸t Tiªn, Yabukita, Ngäc Thuý, V¨n X­¬ng ... ®Ó n¨m 2010 ®¹t 7,2 tÊn/ha vµ n©ng cao chÊt l­îng chÌ xuÊt khÈu. X©y dùng 2 vïng chÌ ë Méc Ch©u (S¬n La) vµ Tam §­êng (Lai Ch©u) nh»m s¶n xuÊt ra c¸c lo¹i chÌ cã chÊt l­îng cao vµ chÊt l­îng chÌ h÷u c¬ ®Ó cung cÊp cho thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Môc tiªu t¨ng n¨ng suÊt cña 2 vïng nµy lµ 15 tÊn/ha víi gi¸ trÞ s¶n l­îng víi gi¸ trÞ s¶n l­îng tõ 2500 – 3000 USD/ tÊn vµ gi¶i quyÕt thªm 20.000 lao ®éng cã viÖc lµm. Dù kiÕn 2 vïng nµy chØ trång c¸c lo¹i gièng thuÇn chñng ®Æc s¶n vµ gièng chÌ th¬m ®Ó s¶n xuÊt c¸c lo¹i chÌ ®Æc s¶n cao cÊp. ChÌ ®en ®Æc s¶n víi nguyªn liÖu phèi trén tõ c¸c gièng Shan tuyÕt, B¸t Tiªn, V¨n X­¬ng vµ c¸c gièng míi cña Ên §é. ChÌ xanh ®Æc s¶n, s¶n xuÊt riªng rÏ hoÆc phèi trén nguyªn liÖu tõ c¸c gièng Yabukita, ¤ Long, Kim Huyªn, Ngäc Thuý, B¸t Tiªn, V¨n x­¬ng. B»ng c¸ch nµy ta cã thÓ b¸n nh÷ng s¶n phÈm chÊt l­îng cao tõ c¸c vïng chÌ cao s¶n vµ vïng chÌ tËp trung hoÆc n©ng chÊt l­îng chung lªn b»ng ®Êu trén gi÷a c¸c lo¹i chÌ cã chÊt l­îng kh¸c nhau. .Gi¶i ph¸p vÒ lao ®éng Cã thÓ nh÷ng vïng trång chÌ thuéc trung du, miÒn nói phÝa B¾c, ®Êt trång chÌ thuéc trung du, miÒn nói phÝa B¾c, ®Êt trång chÌ kh«ng gÆp ph¶i sù c¹nh tranh cña bÊt kú lo¹i c©y nµo do ®ã chÌ lµ c©y trång chÝnh ë ®©y. Vïng nµy còng lµ mét trong nh÷ng vïng nghÌo cña ®Êt n­íc, viÖc cã ®Êt trång chÌ sÏ ®em l¹i thu nhËp cho ng­êi d©n ë ®©y vµ cã thÓ nãi ®©y lµ nguån thu chÝnh cña hä. ChÝnh v× vËy lùc l­îng lao ®éng cã thÓ thu hót thñ c«ng vµo c¸c vïng chÌ lµ rÊt lín vµ lùc l­îng lao ®éng trong c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn. VÒ lao ®éng cã tr×nh ®é kü thuËt, nhu cÇu ®µo t¹o ®Õn n¨m 2010 cÇn trung b×nh mét kü s­ n«ng nghiÖp/ha, nh÷ng ng­êi nµy ®­îc ®µo t¹o ë c¸c chuyªn ngµnh quèc gia, viÖc cö ng­êi ®i häc ph¶i thi hµnh chÕ ®é hîp ®ång, sau khi ®­îc ®µo t¹o ph¶i trë vÒ vïng chÌ lµm viÖc. Ngoµi ra cßn ph¶i tæ chøc cho 20.000 ng­êi lµm viÖc c«ng t¸c khuyÕn n«ng. Nh÷ng ng­êi nµy cã thÓ ®­îc ®µo t¹o b»ng c¸c ®ît tËp huÊn ng¾n h¹n ngay t¹i c¸c tØnh do ViÖn nghiªn cøu chÌ chôi tr¸ch nhiÖm ®µo t¹o. .Gi¶i ph¸p vÒ vèn Giai ®o¹n 2001 - 2010 trång míi kho¶ng 620 ha víi møc ®Çu t­ 25 triÖu/ha nh­ vËy nhu cÇu vèn cho trång míi kho¶ng 15.500 triÖu ®ång. Ch¨m sãc cho 1 ha chÌ mÊt kho¶ng 4 triÖu hµng n¨m do ®ã l­îng vèn cÇn cho ch¨m sãc chÌ trong thêi kú nµy lµ 230.032 triÖu. Nhu cÇu vèn cho giai ®o¹n nµy lµ 245.532 triÖu ®ång. §èi víi chÌ trång míi, theo QuyÕt ®Þnh 143-TTg th× møc ®é trång míi chÌ t­¬ng ®­¬ng víi trång rõng lµ 2,5 triÖu ®ång/ha (chiÕm 10% ®Þnh møc ®Çu t­). Quü khai hoang, ®Þnh canh, ®Þnh c­ cã thÓ hç trî 1 triÖu ®ång/ha (b»ng 4% ®Þnh møc). Ng­êi lao ®éng ®ãng gãp 25% b»ng c«ng lao ®éng. Tæng c«ng ty chÌ ®Çu t­ 30% th«ng qua c¸c kho¶n tiÒn t¹m øng tr­íc cho ng­êi trång chÌ. Nh­ vËy c¸c kho¶n vèn cã ®­îc lµ 69% l­îng vèn ®­îc vay tõ c¸c quü tÝn dông, xin phÐp ChÝnh Phñ c¸c kho¶n ODA vay cña n­íc ngoµi, hay th«ng qua c¸c liªn doanh. H¬n n÷a tuú vµo tõng thêi ®iÓm cô thÓ, c¨n cø vµo c©n ®èi kh¶ n¨ng, nhu cÇu cña c¸c kÕ ho¹ch ng¾n h¹n mµ x¸c ®Þnh sè l­îng vèn ®Çu t­ cho phï hîp. Khai th¸c c¸c s¶n phÈm tõ ®Êt chÌ: N©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cña ng­êi lao ®éng lµ chiÕn l­îc l©u dµi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, ®ã còng lµ c¸i gèc cña sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, v× thÕ cÇn cã nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cña ng­êi lµm chÌ. Mét trong sè ®ã ph¶i ph¸ thÕ ®éc canh cña c©y chÌ trªn ®Êt chÌ; tæ chøc ch¨n nu«i gia sóc gia cÇm, khai th¸c c¸c s¶n phÈm kh¸c nh­: L¹c, ®Ëu, võng, khoai ... nh»m n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lµm chÌ. . Gi¶i ph¸p vÒ c«ng nghÖ chÕ biÕn. .C«ng nghÖ chÕ biÕn §Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu vÒ s¶n l­îng ®Çu ra c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn cÇn ®æi míi trang thiÕt bÞ, l¾p ®Æt thªm d©y chuyÒn míi vµ x©y dùng c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn. C¸c c«ng nghÖ cò nhËp tõ Liªn X« vµ Trung Quèc nh÷ng n¨m 1957 – 1977 ®· qu¸ lçi thêi vµ l¹c hËu cho chÊt l­îng s¶n phÈm tèt lµm gi¶m gi¸ thµnh vµ uy tÝn cña chÌ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Nhµ m¸y c¬ khÝ chÌ cÇn nghiªn cøu ra c¸c thiÕt bÞ phô tïng thay thÕ, s÷a ch÷a m¸y mãc cho phï hîp vµ tiÖn lîi ®èi víi hoµn c¶nh ViÖt Nam, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho ng­êi ViÖt Nam vËn hµnh vµ gi¶m chi phÝ ngo¹i tÖ cho viÖc mua ¾m m¸y mãc thiÕt bÞ míi. §Çu t­ x©y dùng nhµ m¸y chÌ c«ng suÊt 350 – 500 tÊn/n¨m ®Ó cã ®ñ kh¶ n¨ng chÕ t¹o phô tïng, thiÕt bÞ lÎ. Tæ chøc viÖc chÕ t¹o theo h×nh thøc chuyªn m«n ho¸, hîp t¸c ho¸ trong ®ã nhµ m¸y lµm trung t©m vµ c¸c nhµ m¸y kh¸c lµm vÖ tinh ®Ó gi¶m gi¸ thµnh vµ n©ng cao chÊt l­îng chÕ t¹o phô tïng, thiÕt bÞ lÎ. Tæ chøc hîp t¸c ®Ó thiÕt kÕ chÕ t¹o theo mÉu c¸c d©y chuyÒn phï hîp víi ®iÒu kiÖn n­íc ta, tiÕn tíi cã thÓ chÕ t¹o hoµn toµn trong n­íc. Tæ chøc b×nh chän mÉu tèt vµ thÝch hîp, ®ång thêi tæ chøc chÕ t¹o c¸c d©y chuyÒn vµ thiÕt bÞ quy m« nhá trang bÞ cho c¸c hé vµ liªn hé. Víi viÖc s÷a ch÷a n©ng cÊp hµng lo¹t c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ cò vµ x©y l¾p thªm c¸c d©y chuyÒn vµ nhµ m¸y míi ­íc tÝnh chi phÝ cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn riªng cña c¸c c¬ së chÕ biÕn kho¶ng 1.000 tû ®ång. Nguån vèn nµy chñ yÕu lµ c¸c nguån vèn tù cã cña c¸c ®¬n vÞ, vèn vay cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh trong n­íc vµ quèc tÕ, vèn liªn doanh. NhiÖm vô chñ yÕu cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn, n©ng cÊp c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn nh­ Liªn S¬n (Yªn B¸i); S«ng CÇu (Th¸i Nguyªn), c«ng ty chÌ Hµ TÜnh, xÝ nghiÖp chÌ Kim Anh, víi tæng c«ng suÊt chÕ biÕn 48 tÊn t­¬i/ngµy ®Ó nh÷ng nhµ m¸y chÕ biÕn nµy cã s¶n phÈm chÌ ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu. Nh÷ng h¹ng môc, thiÕt bÞ cÇn ®Çu t­, bæ xung dµn hÐo tù nhiªn, hiÖn ®¹i ho¸ bé phËn cña m¸y vß, hiÖn ®¹i ho¸ c¸c phßng lªn men (trang bÞ hÖ thèng lªn men liªn tôc, lµm m¸t chÌ theo tiªu chuÈn cña NhËt, thay bé phËn phun Èm b»ng phun s­¬ng), hiÖn ®¹i ho¸ kh©u hót bôi ®Ó ®¶m b¶o vÖ sinh, thay lß ®èt than b»ng lß ®èt dÇu ®Ó t¨ng chÊt l­îng chÌ, x©y dùng kho b¶o qu¶n chÌ b¸n thµnh phÈm ®¶m b¶o kh«ng t¨ng ®é Èm ... Tõ n¨m 2001 - 2010 x©y dùng thªm 180 c¬ së chÕ biÕn c«ng suÊt 12 tÊn t­¬i/ ngµy víi nh÷ng thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao. §Ó c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®¹t hiÖu qu¶ chÕ biÕn cao th× cÇn ph¶i cã sù bè trÝ kÕt hîp c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn trong ®ã lÊy c¸c nhµ m¸y cã c«ng suÊt lín, hiÖn ®¹i lµm trung t©m chôi tr¸ch nhiÖm chÕ biÕn nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao phôc vô chñ yÕu cho xuÊt khÈu, c¸c nhµ m¸y cã c«ng suÊt võa vµ nhá lµm vÖ tinh thùc hiÖn s¬ chÕ cung cÊp nguyªn liÖu cho c¸c nhµ m¸y lín vµ chÕ biÕn mét sè s¶n phÈm tiªu thô trong n­íc. ë nh÷ng vïng xa, vïng s©u nªn ®Çu t­ x©y dùng x­ëng chÕ biÕn c«ng suÊt 2-6 tÊn t­¬i/ngµy víi c«ng nghÖ thiÕt bÞ phï hîp vµ hoµn chØnh ®Ó s¶n phÈm ®¹t chÊt l­îng tèt cã thÓ xuÊt khÈu (nh­ m« h×nh chÕ biÕn chÌ xanh do Tæng c«ng ty ®Æt ë B¾c S¬n-Th¸i Nguyªn, thiÕt bÞ cña §µi Loan c«ng suÊt 4 tÊn t­¬i/ngµy). §èi víi ®Þa bµn qu¸ phøc t¹p vµ xa c¬ së chÕ biÕn c«ng nghiÖp th× trang thiÕt bÞ c¸c m¸y sao, vß cì nhá t­¬i tõ 50-200 kg t­¬i/ngµy ®Ó phôc vô néi tiªu vµ cung cÊp nguyªn liÖu cho c¸c nhµ m¸y ®Êu trén, tinh chÕ. Nhu cÇn vÒ ®µo t¹o nh©n lùc trong chÕ biÕn: Nhu cÇn kü s­ chÕ biÕn cho mét nhµ m¸y míi lµ 5 ng­êi/nhµ m¸y, c«ng nh©n kü thuËt lµ 25 ng­êi. Nhu cÇu bæ xung cho c¸c nhµ m¸y hiÖn cã lµ 5 ng­êi/nhµ m¸y. Båi d­ìng qu¶n lý nghiÖp vô cho 1 nhµ m¸y lµ 3 ng­êi. BiÖn ph¸p ®µo t¹o: Kü s­ ®­îc c¸c tØnh cö ®i ®µo t¹o t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc ph¶i cã hîp ®ång sau khi tèt nghiÖp trë vÒ ®Þa ph­¬ng c«ng t¸c (nh­ thùc hiÖn víi ngµnh ®­êng). Më c¸c líp båi d­ìng ng¾n h¹n cho l·nh ®¹o c¸c nhµ m¸y (do c¸c tr­êng c¸n bé qu¶n lý cña Bé chôi tr¸ch nhiÖm). C«ng nh©n kü thuËt do c¸c tr­êng kü thuËt cña Bé ®µo t¹o. 2.2.§a d¹ng ho¸ s¶n phÈm tæng hîp chÌ Nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt c¸c lo¹i chÌ ­íp h­¬ng hoa qu¶, c¸c lo¹i n­íc chÌ ®ãng hép, c¸c lo¹i kÑo chÌ, b¸nh chÌ, chÕ biÕn c¸c lo¹i chÌ thuèc nh­ chÌ thanh nhiÖt (500 tÊn), chÌ d­ìng l·o (500 tÊn), chÌ hoa tam thÊt, bæ thanh nhiÖt (300 tÊn) vµ c¸c lo¹i chÌ th¶o méc kh¸c (1.000 tÊn), nghiªn cøu s¶n xuÊt c¸c lo¹i chÌ n­íc uèng nhanh, chÌ tan ®ãng tói vµ ®ãng hép c¸c lo¹i. . Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng .ThÞ tr­êng néi tiªu ThÞ tr­êng trong n­íc ®ßi hái chÊt l­îng chÌ ngµy mét cao, xu h­íng hiÖn nay ®ang cã nhu cÇu dïng c¸c lo¹i s¶n phÈm chÌ chÊt l­îng cao nhÊt lµ chÌ ®Æc s¶n nh­ chÌ Shan, chÌ “h÷u c¬”, chÌ h­¬ng vµ ®Æc biÖt lµ nhu cÇu chÌ ®en cao cÊp tói läc. Tuy vËy c¸c mÆt hµng chÌ truyÒn thèng ®· cã tiÕng víi ng­êi tiªu dïng th× cÇn duy tr× chÊt l­îng cao, c¶i tiÕn mÉu m· ®Ñp vµ gi¸ c¶ chÊp nhËn ®­îc. Nh÷ng lo¹i chÌ ®Æc s¶n sèng ë vïng s©u, vïng xa, ®i ®«i víi chÕ biÕn cÇn ph¶i h×nh thµnh tæ chøc cung cÊp cho c¸c thÞ tr­êng lín ë ®ång b»ng. ThÞ tr­êng n«ng th«n chiÕm gÇn 80% d©n sè hÇu nh­ cßn bá ngá v× thÕ cÇn cã biÖn ph¸p khuyÕn khÝch tiªu dïng ë ®©y b»ng c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng trung b×nh, gi¸ c¶ hîp lý ®Æc biÖt lµ c¸c lo¹i chÌ cã ­íp h­¬ng hoa phï hîp víi t©m lý tiªu dïng cña ng­êi n«ng th«n. Mét ®Æc ®iÓm quan träng kh¸c cña thÞ tr­êng néi tiªu lµ sè phô n÷ uèng chÌ cßn rÊt Ýt kÓ c¶ t¹i c¸c ®« thÞ, do ®ã cÇn cã nh÷ng nghiªn cøu vÒ t©m lý tiªu dïng cña bé phËn nµy ®Ó ®Èy m¹nh s¶n l­îng néi tiªu. Ch¼ng h¹n cã thÓ t¨ng c­êng qu¶ng c¸o c«ng dông cña chÌ: lµm tinh thÇn s¶ng kho¸i, minh mÉn, trÎ l©u. §èi víi s¶n phÈm cÇn tiÕp thÞ nh÷ng s¶n phÈm chÌ cã mïi th¬m Ýt vÞ ®¾ng... .ThÞ tr­êng xuÊt khÈu Môc tiªu lµ tiÕp tôc gi÷ v÷ng thÞ tr­êng hiÖn cã, më ra c¸c thÞ tr­êng míi. CÇn cè g¾ng x©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng tiªu thô lín vµ cã ®é æn ®Þnh cao ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng c¸c n­íc Håi gi¸o víi thãi quen tiªu thô c¸c s¶n phÈm n­íc uèng kh«ng cã ga. Bªn c¹nh viÖc ®­a ra c¸c s¶n phÈm chÌ cã chÊt l­îng cao, gi¸ c¶ hîp lý cÇn ph¶i tæ chøc qu¶ng c¸o vµ x©y dùng ®éi ngò tiÕp thÞ, chuyªn viªn thÞ tr­êng thµnh th¹o, më c¸c v¨n phßng ®¹i diÖn vµ giíi thiÖu ë c¸c n­íc vµ c¸c vïng. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc cã gi¸ b¸n cao cho thÊy hä cã thÓ dµnh 10-15% chi phÝ trong gi¸ thµnh cho môc ®Ých tiÕp thÞ s¶n phÈm. Cñng cè vµ më réng thÞ tr­êng nhËp khÈu trùc tiÕp chÌ cña ViÖt Nam nh­ thÞ tr­êng Trung CËn §«ng. Hµng n¨m l­îng chÌ cña ta xuÊt sang thÞ tr­êng nµy kho¶ng 10-20 ngh×n tÊn. Kh«i phôc l¹i thÞ tr­êng §«ng ¢u vµ Nga. Kh¶ n¨ng xuÊt sang ch©u ¢u tõ 8-10 ngh×n tÊn/n¨m; thÞ tr­êng ch©u ¸ 5-10 ngh×n tÊn/n¨m; ch©u Mü vµ ch©u Phi 2-3 ngh×n tÊn. T¨ng c­êng c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt vµ bao tiªu s¶n phÈm. Cñng cè vµ ph¸t huy vai trß, t¸c dông cña hiÖp héi khoa häc s¶n xuÊt chÌ ViÖt Nam trong viÖc hç trî nghiÖp vô xuÊt khÈu, æn ®Þnh gi¸ c¶ ®Ó tr¸nh tranh mua, tranh b¸n. Thµnh lËp c¸c trung t©m kiÓm tra chÊt l­îng cã ®ñ n¨ng lùc kiÓm tra s¶n phÈm chÌ tr­íc khi ®­a ra thÞ tr­êng xuÊt khÈu. . Gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc .Thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ Thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh chÌ; gióp t¨ng nhanh s¶n l­îng, doanh thu vµ thu nhËp... Thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ ph¶i th«ng qua nh÷ng b­íc sau: øng dông cã hiÖu qu¶ c¸c h×nh thøc nh­ kho¸n hé kho¸n v­ên c©y, b¸n v­ên c©y lµm c¬ së tæ chøc cæ phÇn ho¸ sau nµy khi lao ®éng ®· cã thu nhËp vµ cã c¬ së t¨ng vèn ®Ó ®ãng gãp cæ phÇn. §èi víi c¸c c¬ së c«ng nghiÖp chÕ biÕn chÌ cã thÓ ¸p dông h×nh thøc: kho¸n s¶n l­îng vµ chÊt l­îng, ®Êu thÇu thiÕt bÞ, ho¸ gi¸ tµi s¶n t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng ®ãng gãp cæ phÇn b»ng c¸c h×nh thøc khuyÕn khÝch nh­: Nhµ n­íc b¶o hé viÖc cho vay dµi h¹n, ¸p dông tû lÖ l·i suÊt thÊp... .Tæ chøc xuÊt khÈu chÌ HiÖn nay viÖc xuÊt khÈu cña ngµnh chÌ cßn x¶y ra hiÖn t­îng tranh mua, tranh b¸n dÉn ®Õn viÖc bÞ phÝa n­íc ngoµi Ðp gi¸ vµ lµm cho gi¸ chÌ trong n­íc kh«ng æn ®Þnh. C¸c s¶n phÈm chÌ kh«ng ®ñ phÈm chÊt còng ®­îc ®­a ra thÞ tr­êng xuÊt khÈu lµ gi¶m uy tÝn chÌ ViÖt Nam. §Ó thèng nhÊt viÖc xuÊt khÈu chÌ cña th× ngµnh cÇn phèi hîp víi HiÖp héi chÌ nh»m ®¶m b¶o sù thèng nhÊt vÒ thÞ tr­êng vµ gi¸ c¶ xuÊt khÈu tr¸nh thiÖt h¹i cho phÝa ViÖt Nam. Tæng c«ng ty chÌ ngoµi chøc n¨ng cña mét ®¬n vÞ kinh doanh ®Çu ngµnh cßn gi÷ mét sè dÞch vô cña c¶ ngµnh chÌ trong ®ã cã trung t©m kiÓm tra chÊt l­îng chÌ. Trung t©m cÇn phèi hîp víi c¸c c¬ quan chuyªn m«n nh­ c«ng ty gi¸m ®Þnh hµng ho¸ xuÊt khÈu (Bé Th­¬ng m¹i) ®Ó ng¨n chÆn t×nh tr¹ng chÌ kh«ng ®ñ tiªu chuÈn lät ra thÞ tr­êng. KÕt LuËn vµ KiÕn nghÞ ChÌ lµ c©y c«ng nghiÖp cã tõ l©u ®êi ë ViÖt Nam, hiÖn t¹i c©y chÌ vÉn ®ang gi÷ mét vÝ trÝ trong nÒn n«ng nghiÖp n­íc ta, ®Æc biÖt ®èi víi nhiÒu tØnh thuéc vïng nói phÝa B¾c. ChÌ kh«ng nh÷ng tho· m·n nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n trong n­íc mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ kh¸, thu hót ®­îc mét l­îng lao ®éng ®¸ng kÓ mµ cßn cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ m«i sinh, chèng sãi mßn cho ®Êt. DiÖn tÝch, s¶n l­îng chÌ trong nh÷ng n¨m võa qua tuy cã t¨ng, nh­ng n¨ng suÊt chÌ cña ta hiÖn nay vÉn ch­a biÓu hiÖn ®óng tiÒm n¨ng cña nã do thiÕu hôt ®Çu t­, ch¨m sãc. S¶n phÈm chÌ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· b¾t ®µu cã sù phong phó vÒ chñng lo¹i, mÉu m· do cã sù ®Çu t­ c«ng nghÖ chÕ biÕn, tuy nhiªn vÉn cßn ë møc l¹c hËu so víi c«ng nghÖ chung cña thÕ giíi. ChÌ cña ViÖt Nam ®· cã chç ®øng trªn thÞ tr­êng cña h¬n 30 n­íc trªn thÕ giíi, kÓ c¶ nh÷ng n­íc khã tÝnh nh­: Mü, NhËt, T©y ¢u ... Nh­ng gi¸ b¸n chÌ cña ta cßn thÊp do chÊt l­îng s¶n phÈm lµm ra cßn kÐm. Tuy nhiªn s¶n l­îng chÌ xuÊt khÈu vÉn cã chiÒu h­íng t¨ng dÇn. Nhu cÇu cña nh©n d©n trong n­íc còng ngµy mét t¨ng (hiÖn nay cÇn 20-25 ngµn tÊn chÌ kh« c¸c lo¹i) ®Æc biÖt lµ c¸c lo¹i chÌ cao cÊp. Trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c ®iÒu kiÖn chÌ ë ViÖt Nam (bao gåm ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, thÞ tr­êng vµ c©n ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c c©y kh¸c cïng ®iÒu kiÖn thÝch nghi) ®· x¸c ®Þnh ®­îc 16 tØnh cã kh¶ n¨ng thÝch hîp nhÊt cho ph¸t triÓn chÌ. Trong ®ã tËp trung ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c vµ T©y nguyªn. Dù kiÕn n¨m 2010 ®¹t 98.380 ha chÌ, trong ®ã cã 86.640 ha chÌ kinh doanh, s¶n l­îng 592.235 tÊn chÌ bóp t­¬i (t­¬ng ®­¬ng víi 120.000 tÊn chÌ kh«). S¶n l­îng chÌ trªn ®¶m b¶o cho tiªu dïng trong n­íc kho¶ng 3,5-4 v¹n tÊn vµo n¨m 2010 vµ xuÊt khÈu 8-8,5 v¹n tÊn vµo n¨m 2010. Hµng n¨m thu hót kho¶ng 20-25 v¹n lao ®éng. HiÖn nay trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ do nhµ n­íc ta khëi x­íng, víi ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi miÒn nói, ®Ò nghÞ Nhµ n­íc trong nh÷ng n¨m tíi cÇn cã sù quan t©m h¬n n÷a ®Çu t­ cho ngµnh chÌ ®Æc biÖt trong c¸c lÜnh vùc: - §Çu t­ cho nghiªn cøu khoa häc, chän t¹o gièng chÌ cã n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng tèt, phï hîp víi c¸c vïng sinh th¸i. - §Çu t­ cho c«ng nghÖ chÕ biÕn, ®Æc biÖt lµ c¸c c¬ së chÕ biÕn nhá cho phï hîp víi quy m« n«ng hé-n«ng tr¹i cña ta, ®Ó chÌ ViÖt Nam s¶n xuÊt ra cã chÊt l­îng ngang tÇm víi thÕ giíi. - §Çu t­ x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng cho miÒn nói v­ên chÌ nh­ ®­êng giao th«ng, cÇu cèng, ®­êng ®iÖn cao thÕ, tr­êng häc, bÖnh viÖn, bÖnh x¸, hÖ thèng th«ng tin tiÕp sãng vv... ®Ó më mang ®êi sèng v¨n ho¸ x· héi, kinh tÕ cho ®ång bµo miÒn nói vµ còng lµ ®Ó hÊp dÉn ®ång bµo miÒn nói vµ thu hót ®Ó ®ång bµo miÒn xu«i lªn miÒn nói lµm kinh tÕ. §Ò nghÞ cho tiÕn hµnh x©y dùng ngay dù ¸n ph¸t triÓn c¸c vïng chÌ träng ®iÓm, vïng chÌ ­u tiªn, nh»m thóc ®Èy ngµnh chÌ trong vïng ph¸t triÓn thªm mét b­íc n÷a, tõng b­íc n©ng cao thu nhËp cña nh©n d©n vïng chÌ (trong ®ã cã nhiÒu ®ång bµo d©n téc tiÓu sè), gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®­a dÇn miÒn nói tiÕn kÞp miÒn xu«i. danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. Bïi Quang To¶n, NguyÔn C¶nh Kh©m, tæng quan ph¸t triÓn chÌ ViÖt Nam 2001-2010 ,Vô QHKH – Bé NN & PTNT. 2. HiÖp héi chÌ ViÖt Nam (2001), dù kiÕn quy ho¹ch gièng chÌ n¨m 2010. 3. NguyÔn §×nh Vinh, Ph©n vïng trång chÌ ë ViÖt Nam vµ triÓn väng ph¸t triÓn. 4. §ç Ngäc Quü, NguyÔn Kim Phong (1997), c©y chÌ ViÖt Nam, Nhµ XuÊt B¶n N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 5. §ç Ngäc Quü, Lª TÊt Kh­¬ng (2000), gi¸o tr×nh c©y chÌ s¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu thô, Nhµ XuÊt B¶n N«ng nghiÖp, Hµ Néi. 6. Chu Xu©n ¸i, §ç V¨n Ngäc (1998), “C¸c vïng trång chÌ chñ yÕu ë ViÖt Nam vµ triÓn väng ph¸t triÓn”, TuyÓn tËp c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ chÌ (1988 - !997), Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp Hµ Néi. 7. NguyÔn Phong Th¸i (2000), “HiÖn tr¹ng gièng chÌ ViÖt Nam”, Kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt, HiÖp héi chÌ ViÖt Nam. 8. Bµi gi¶ng m«n kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t triÓn l·nh thæ. 9. T¹p chÝ n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. 10. T¹p chÝ ng­êi lµm chÌ. 11. Niªn gi¸m thèng kª 2000. 12. LuËn v¨n c¸c kho¸ 38, 39 . môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu 1 Ch­¬ng I: Sù cÇn thiÕt ph¶i quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y chÌ ë ViÖt Nam 3 I. Tæng quan vÒ quy ho¹ch ph¸t triÓn chung 3 1. Kh¸i niÖm quy ho¹ch 3 2. Nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña quy ho¹ch 3 II. Vai trß s¶n xuÊt ph¸t triÓn c©y chÌ ®èi víi nÒn kinh tÕ-x· héi 4 1. Tæng quan vÒ c©y chÌ 4 2. VÞ trÝ cña c©y chÌ trong nÒn n«ng nghiÖp n­íc ta 5 III. Sù cÇn thiÕt ph¶i quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y chÌ 7 1. Quy ho¹ch do ®ßi hái tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn 7 2. Quy ho¹ch ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng 9 IV. Nh÷ng nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn quy ho¹ch ph¸t triÓn chÌ 10 1. §iÒu kiÖn sinh th¸i 10 2. §iÒu kiÖn lao ®éng 13 3. §iÒu kiÖn øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt 14 4. Kh¶ n¨ng nguån vèn 15 5. §iÒu kiÖn thÞ tr­êng 16 V. Kinh nghiÖm cña c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi 17 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng thùc hiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y chÌ ë ViÖt Nam 18 I. Thùc tr¹ng ph©n bè c©y chÌ theo vïng l·nh thæ 18 1. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn 18 2. §¸nh gi¸ vÒ diÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l­îng 19 3. §¸nh gi¸ chÊt l­îng chÌ 25 4. So s¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ c©y chÌ víi mét sè c©y trång kh¸c 26 II. Thùc tr¹ng cña c¸c c¬ së chÕ biÕn 28 1. C¸c c¬ së chÕ biÕn 28 2. Mèi quan hÖ gi÷a vïng nguyªn liÖu vµ vïng chÕ biÕn 32 III. Ph©n tÝch c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn viÖc quy ho¹ch ph¸t triÓn chÌ 33 1. Sö dông lao ®éng s¶n xuÊt chÌ 33 2. C¬ së h¹ tÇng s¶n xuÊt chÌ 35 3. HÖ thèng tæ chøc qu¶n lý ngµnh chÌ 36 4. Vèn ®Çu t­ vµ hiÖu qu¶ kinh doanh 40 5. ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt 43 6. C¸c dù ¸n liªn doanh trång, chÕ biÕn vµ tiªu thô chÌ 44 IV. T×nh h×nh tiªu thô s¶n phÈm chÌ 46 1. Tiªu thô trong n­íc 46 2. XuÊt khÈu 47 V. §¸nh gi¸ chung hiÖn tr¹ng quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y chÌ 50 1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc 50 2. Nh÷ng tån t¹i trong quy ho¹ch vµ nguyªn nh©n 51 Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn c©y chÌ ®Õn n¨m 2010 53 I. Nh÷ng c¨n cø quy ho¹ch 53 1. C¸c quan ®iÓm quy ho¹ch n«ng nghiÖp 53 2. §Þnh h­íng ph¸t triÓn ngµnh chÌ ViÖt Nam 54 II. Nh÷ng quan ®iÓm vµ môc tiªu ph¸t triÓn c©y chÌ 55 1. Quan ®iÓm chung vÒ ph¸t triÓn c©y chÌ 55 2. Môc tiªu ph¸t triÓn ngµnh chÌ cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 58 III. Néi dung quy ho¹ch cô thÓ 60 1. Quy ho¹ch sö dông ®Êt 60 2. Quy ho¹ch c¸c c¬ së chÕ biÕn 65 IV. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu thùc hiÖn quy ho¹ch 67 1. C¸c gi¶i ph¸p vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp 67 2. Gi¶i ph¸p vÒ c«ng nghÖ chÕ biÕn 71 3. Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng 73 4. Gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc 75 KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 77