Luận văn Lịch sự trong hành động cầu khiến tiếng Việt

rung laø caàu khieán, maëc duø khoâng theå hieän hieån ngoân. ÔÛ ñaây, thoâng qua phaùt ngoân khaúng ñònh/ phuû ñònh, ngöôøi noùi haøm yù baøy toû mong muoán cuûa mình veà moät vieäc maø ngöôøi nghe caàn thöïc hieän. Nhôø vaøo ngöõ caûnh cuûa phaùt ngoân, ngöôøi nghe tri nhaän ñöôïc haøm yù caàu khieán aáy vaø thöïc hieän noù. Sau ñaây laø caùc yù caàu khieán töông ñöông vôùi caùc ví duï treân: (332b) Doïn deïp nhaø cöûa ñi. (328b) Môû cöûa soå ra. (329b) Ñem quaàn aùo vaøo nhaø. (340b) Caäu cho tôù möôïn ít tieàn. (341b) Em aên côm tröôùc ñi. (342b) Caát muõ ñi con. (343b) Anh phaûi taäp boû röôïu ñi. Nhö ñaõ noùi, caùc haønh ñoäng caàu khieán coù tính lòch söï aâm tính luoân laøm cho ngöôøi nghe bò thieät. Baèng caùch duøng caâu khaúng ñònh/ phuû ñònh theå hieän giaùn tieáp lôøi caàu khieán, ngöôøi noùi cho pheùp ngöôøi nghe töï suy ra haøm yù caàu khieán vaø quyeát ñònh löïa choïn thoâng qua quaù trình suy yù aáy. Nhôø vaäy maø tính aùp ñaët cuûa haønh ñoäng caàu khieán ñöôïc giaûm nheï. Caâu caàu khieán lòch söï hôn. So saùnh hai ví duï sau, chuùng ta seõ thaáy roõ ñieàu naøy. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 111 Ví duï: Lan noùi vôùi chò haøng xoùm: (344a) Ngaøy mai beù Thö ñöôïc nghæ maø em laïi phaûi ñi nghieäm thu coâng trình. (344b) Chò giöõ beù Thö giuøm em ngaøy mai nheù. Cuõng nhö caùc haønh ñoäng caàu khieán coù tính lòch söï aâm tính khaùc, haønh ñoäng caàu khieán “nhôø vaû” naøy luoân coù mang laïi ñieàu lôïi cho ngöôøi noùi vaø ñieàu thieät cho ngöôøi nghe veà tinh thaàn hay vaät chaát. Khi phaûi thöïc hieän haønh ñoäng naøy, ngöôøi noùi choïn phöông thöùc giaùn tieáp baèng caùch neâu ra tình traïng baát khaû khaùng cuûa mình vaø mong muoán coù ñöôïc söï giuùp ñôõ töø phía ngöôøi nghe. Phöông thöùc naøy goùp phaàn giaûm thieät, taêng lôïi cho ngöôøi nghe neân lôøi caàu khieán deã ñaït hieäu quaû hôn. Hôn nöõa, noù cuõng giuùp cho ngöôøi noùi giöõ ñöôïc theå dieän neáu lôøi thænh caàu bò ngöôøi nghe töø choái vì moät lí do naøo ñoù. 2.2.2.2. Duøng hình thöùc nghi vaán Ngoaøi phöông thöùc duøng caâu khaúng ñònh hay phuû ñònh, ngöôøi Vieät coøn bieåu ñaït haønh ñoäng caàu khieán baèng caâu nghi vaán. Ñaây laø caùch thöùc theå hieän haønh ñoäng taïi lôøi khaù quen thuoäc cuûa ngöôøi Vieät. Ngoaøi caùch duøng caâu nghi vaán ñeå neâu leân ñieàu hoaøi nghi caàn ñöôïc giaûi ñaùp, traû lôøi (caâu nghi vaán chính danh) ngöôøi noùi cuõng coù theå duøng noù nhö laø moät hình thöùc ñeå theå hieän caùc giaù trò ngoân trung caàu khieán. Ñoù chính laø caâu nghi vaán coù muïc ñích caàu khieán. Ví duï: (345) Chò noùi vôùi em: - Sao em laïi boác thöùc aên baèng tay theá? Haøm yù: yeâu caàu khoâng ñöôïc laáy tay boác thöùc aên maø phaûi duøng ñuõa. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 112 Laøm theá naøo ñeå phaân bieät caâu nghi vaán chính danh vaø caâu nghi vaán coù giaù trò caàu khieán? Trong nhieàu tröôøng hôïp, ngöôøi nghe raát deã bò nhaàm laãn neáu chæ döïa vaøo phaùn ñoaùn cuûa mình. Ví duï: (346) Meï choàng noùi vôùi con daâu: - Hoâm nay beân nhaø con coù naáu canh khoâng? - Coù meï aï. Ñeå con muùc qua cho meï moät ít. - Khoâng. Meï chæ hoûi theá thoâi. Neáu con khoâng coù thì meï muùc qua cho. ÔÛ ví duï (346), ta thaáy coâ con daâu tri nhaän caâu nghi vaán cuûa meï choàng nhö moät caâu caàu khieán neân coù haønh ñoäng ñaùp laïi laø “ñeå con muùc qua cho meï” nhöng döïa vaøo caâu traû lôøi cuûa ngöôøi meï choàng thì caâu nghi vaán cuûa baø khoâng haøm yù caàu khieán maø thöïc söï laø moät caâu nghi vaán chính danh. Haøm yù caàu khieán trong caâu nghi vaán laø moät vaán ñeà khaù phöùc taïp vaø lí thuù. Roõ raøng caùc yeáu toá ngoân ngöõ trong phaùt ngoân daïng naøy khoâng cung caáp ñuû caên cöù ñeå xaùc ñònh ñích ngoân trung cuûa noù. Vì theá, ñeå nhaän bieát yù ñònh cuûa ngöôøi noùi, ngöôøi nghe phaûi suy yù hai baäc “xaùc ñònh raèng caùi muïc ñích ngoân trung chính khaùc vôùi muïc ñích ngoân trung beà maët, roài xaùc ñònh caùi muïc ñích ngoân trung aáy laø gì” (J. Searle) döïa vaøo boái caûnh giao tieáp vaø söï thöông löôïng nghóa. Ví duï: (347) Chò coøn tieàn khoâng?  Möôïn tieàn. (348) Caäu coù dö caây vieát naøo khoâng?  Möôïn vieát. (349) Chaùu laáy giuøm coâ caây buùt ñöôïc khoâng? Nhôø laáy giuøm caây buùt. Nhö vaäy, vôùi phöông thöùc giaùn tieáp, caâu caàu khieán coù hình thöùc nghi vaán ñaõ cho pheùp ngöôøi nghe töï suy ra haøm yù caàu khieán vaø quyeát ñònh löïa choïn neân noù ñaõ traùnh ñöôïc vieäc aùp ñaët moät lôøi caàu khieán coù nguy cô ñe doaï theå dieän cho ngöôøi nghe, Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 113 khieán cho lôøi caàu khieán lòch söï hôn. Tuy nhieân, nhö ñaõ noùi ôû phaàn treân, phöông thöùc giaùn tieáp naøy cuõng coù nhöõng haïn cheá nhaát ñònh vì möùc ñoä lòch söï cuûa noù coøn phuï thuoäc vaøo caùc haøm yù hoäi thoaïi keøm theo neân khi söû duïng phöông thöùc naøy, ngöôøi noùi caàn chuù yù haïn cheá toái ña caùc haøm yù hoäi thoaïi tieâu cöïc coù theå ñöôïc ngöôøi nghe suy ra. Döïa vaøo caùc daáu hieäu hình thöùc, chuùng ta coù theå phaân loaïi caâu nghi vaán coù haøm yù caàu khieán mang tính lòch söï ra thaønh caùc tieåu loaïi nhoû sau: 2.2.2.2.1. Caâu keát thuùc baèng caùc TTTT cuoái caâu: aø, ö, aï, nhæ, nheù, haû, hôû, chöù, chôù…. Ví duï: (350) Laøm maø aên chöù cöù aên baùm ngöôøi ta maõi aø? (351) Chaùn soáng roài haû? (352) Nhaët rau nhö theá naøy ñaáy aø? Phaân tích yù saéc thaùi caùc ví duï treân, ta thaáy ví duï (350), (351), (352) beân caïnh haøm yù caàu khieán coøn coù caùc haøm yù phuï mæa mai (350), ñe doïa (351), cheâ bai (352). Caùc haøm yù phuï naøy ñe doïa nghieâm troïng theå dieän cuûa ngöôøi nghe neân tuy coù yeáu toá TTTT cuoái caâu nhöng noù vaãn cho laøm saéc thaùi lòch söï trong caâu bò giaûm haún. ÔÛ ñaây, do ñang baøn ñeán caùc phöông thöùc theå hieän lòch söï caâu caàu khieán tieáng Vieät neân chuùng toâi khoâng ñi vaøo vaán ñeà naøy saâu theâm. Moät soá ví duï khaùc: (353) Con ñeå saùch vôû ôû ñaây aø? (354) Giaù cöù theá naøy maõi thì thích nhæ? (Nam Cao) (355) Meï ñoàng yù cho con ñi chôi meï nha? (356) Ñeå chuùt xíu nöõa nheù? (357) Em thích hoa hoàng chöù? Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 114 (358) Em khoâng nghe lôøi anh noùi aø? (359) Mai, caäu cho tôù möôïn vôû Sinh nheù? (360) Em thaép ñeøn leân chò Lieân nheù? (Thaïch Lam) (361) Con aên côm tröôùc, ñöôïc khoâng aï? (362) Coâ daïy hay nhæ? (363) Chuùt nöõa baïn ñi vôùi toâi chöù? (364) Ba cho con ñi sang nhaø baïn Lan hoïc nhoùm ñöôïc khoâng aï? Xeùt veà maët hình thöùc, nhöõng ví duï treân laø caâu hoûi coù TTTT ôû cuoái caâu nhöng chuùng coù löïc ngoân trung laø caàu khieán. Baèng caùc TTTT cuoái caâu, ngöôøi noùi theå hieän mong moûi haønh ñoäng caàu khieán cuûa mình coù ñöôïc söï ñoàng tình, chaáp thuaän töø phía ngöôøi nghe. Nhôø vaäy, ngöôøi nghe coù quyeàn töï do löïa choïn, tính aùp ñaët cuûa haønh ñoäng caàu khieán trong caâu vì theá cuõng ñöôïc giaûm nheï. Nhìn chung, caùch noùi naøy laøm cho caâu caàu khieán ñöôïc lòch söï hôn. Xeùt veà vò theá giao tieáp, khi ngöôøi noùi coù vò theá giao tieáp thaáp hôn ngöôøi nghe, TTTT “aï” ñöôïc ngöôøi Vieät söû duïng nhieàu nhaát (ví duï 361, 364) vì noù giuùp ngöôøi noùi theå hieän thaùi ñoä kính troïng ngöôøi nghe beân caïnh vieäc mang ñeán cho ngöôøi nghe lôøi caàu khieán. Nhôø vaäy, möùc ñoä ñe doïa theå dieän ngöôøi nghe ñöôïc giaûm xuoáng. Khi vò theá giao tieáp cuûa ngöôøi noùi cao hôn hay ngang baèng vôùi vò theá giao tieáp cuûa ngöôøi nghe, ngöôøi Vieät thöôøng söû duïng caùc TTTT nhö, nhæ, nheù, chöù, nha,…(ví duï 353, 354, 356, 357, 358, 359, 362, 363). Ngöôïc laïi, neáu vò theá giao tieáp cuûa ngöôøi noùi thaáp hôn ngöôøi nghe thì khi söû duïng nhöõng TTTT naøy, ngöôøi noùi thöôøng theâm töø xöng hoâ chæ ngöôøi nghe vaøo phía tröôùc TTTT (ví duï 355, 360). Rieâng vôùi TTTT “aø”, thöôøng ñöôïc söû duïng khi ngöôøi noùi coù quyeàn uy cao hôn ngöôøi nghe (ví duï 352, 358) vaø beân caïnh yù caàu khieán, noù coøn theå hieän thaùi ñoä khoâng Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 115 vöøa loøng cuûa ngöôøi noùi, nhöng neáu so saùnh vôùi lôøi yeâu caàu tröïc tieáp thì nhöõng vieäc theå hieän yeâu caàu baèng caùch naøy vaãn lòch söï hôn. 2.2.2.2.2. Caâu coù ñaïi töø nghi vaán : gì, laøm gì, ai, sao, bao nhieâu, maáy, bao giôø, ñaâu.. Beân caïnh yù caàu khieán giaùn tieáp, trong moät soá tröôøng hôïp, caùc caâu hoûi coù söû duïng ñaïi töø nghi vaán thöôøng coù haøm yù phuï tieâu cöïc laøm maát theå dieän cuûa ngöôøi nghe. Ví duï: (365) AÊn maëc gì maø loâi thoâi vaäy? (haøm yù cheâ bai) (366) Anh khoâng ñi ra coøn ñöùng ñaáy laøm gì?(haøm yù ra leänh) (367) Ai cho chuùng maøy vaøo vöôøn nhaø tao?(ñe doaï) (368) Ai baûo maøy chôi vôùi noù?(nghieâm caám) (369) Theá bao nhieâu chò môùi baùn cho toâi ñaây?(böïc töùc, khoâng vöøa loøng) Ngoaøi moät soá tröôøng hôïp coù haøm yù phuï tieâu cöïc nhö ñaõ noùi ôû treân, nhìn chung, caùc caâu hoûi coù söû duïng ñaïi töø nghi vaán vaãn laø moät trong nhöõng phöông thöùc theå hieän tính lòch söï trong lôøi caàu khieán giaùn tieáp. Ví duï: (370) Cheát! Laïy oâng, con chaùu naøo daùm theá! Sao oâng laïi nghó vaån vô laøm vaäy? (Nguyeãn Coâng Hoan) (371) Sao anh khoâng veà chôi thoân Vó? (Haøn Maëc Töû) (372) Sao khoâng caøi khuy aùo laïi anh? Trôøi reùt ñaáy hoâm nay trôøi trôû reùt. (Xuaân Quyønh) (373) Caäu oám nhö theá sao khoâng nghæ ôû nhaø? Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 116 (374) Con ñôïi thaèng Tuøng hö roài môùi tính ñeán chuyeän daïy doã noù sao? (375) Theá bao giôø anh môùi veà? (376) Giaù nhö coù nhaø haûo taâm naøo cöùu vôùt cuoäc ñôøi em? (377) Ai giuùp toâi moät tay naøo? (378) Em ñeå anh chôø bao laâu nöõa? (379) Con laøm theá laøm gì? Khaûo saùt caùc ví duï, ta thaáy yeáu toá vò theá giao tieáp khoâng ñöôïc tính ñeán trong phaùt ngoân. Coù theå noùi caâu caàu khieán giaùn tieáp coù söï hieän dieän cuûa caùc ñaïi töø nghi vaán coù yù nghóa duïng phaùp ña daïng vaø phong phuù. Noù khoâng chæ tham gia kieán taïo lôøi thænh caàu maø coøn theå hieän saéc thaùi baát ngôø, ngaïc nhieân (ví duï 370); lôøi khuyeân chaân thaønh, tha thieát (ví duï 372, 373), lôøi traùch moùc nheï nhaøng nhöng saâu saéc (ví duï 371, 374)…. Nhôø vaäy maø so vôùi caùc lôøi caàu khieán tröïc tieáp bieåu thò caùc yù vöøa neâu thì nhöõng lôøi caàu khieán naøy nheï nhaøng vaø lòch söï hôn. 2.2.2.2.3. Caâu coù keát töø “hay” Ví duï: (380a) Hay laø anh sang beân nhaø em chôi ñi? (381a) Hay anh ñöa con ñeán tröôøng giuøm em? (382a) Hay laø mình ñi ra ngoaøi aên ñi anh? (383a) Mình ñang keït tieàn. Hay laø caäu cho mình thö thö theâm ít hoâm nöõa? “Hay” laø töø duøng trong caâu hoûi löïa choïn. Khi ñöa ra lôøi caàu khieán baèng caâu hoûi coù töø “hay” ñöùng ôû ñaàu caâu keát hôïp vôùi noäi dung caàu khieán ôû sau noù, veà maët hình thöùc, ngöôøi noùi ñaõ cho pheùp ngöôøi nghe coù ñöôïc quyeàn töï do löïa choïn maëc duø trong thöïc teá, nhöõng caâu naøy khoâng nhaèm yeâu caàu ngöôøi nghe choïn theá naøy hay theá kia maø Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 117 haøm yù ngöôøi nghe haõy thöïc hieän nhöõng haønh ñoäng ñöôïc neâu leân trong noäi dung meänh ñeà. Sau ñaây laø caùc yù caàu khieán töông öùng: (380b) Anh sang nhaø em chôi ñi. (381b) Anh ñöa con ñeán tröôøng giuøm em. (382b) Mình ñi ra ngoaøi aên ñi anh. (383b) Caäu cho mình thö thö theâm ít hoâm nöõa. Nhôø vaäy, möùc aùp ñaët trong lôøi caàu khieán ñöôïc giaûm xuoáng, theå dieän ngöôøi nghe ít bò ñe doïa. Lôøi caàu khieán cuõng trôû neân lòch söï. Haønh ñoäng caàu khieán ñöôïc thöïc hieän giaùn tieáp baèng caâu hoûi coù keát töø “hay” deã daøng theå hieän tính lòch söï trong giao tieáp maø khoâng tính ñeán vò theá giao tieáp giöõa ngöôøi noùi vaø ngöôøi nghe. Tuy nhieân, khi khaûo saùt nhieàu tröôøng hôïp vò theá giao tieáp cuûa ngöôøi noùi thaáp hôn ngöôøi nghe, chuùng toâi nhaän thaáy ngöôøi Vieät vaãn duøng nhieàu thaønh phaàn boå trôï ñeå taêng tính lòch söï cho phaùt ngoân. Trong caùc ví duï treân, thaønh phaàn boå trôï laø caùc yeáu toá ñöôïc in ñaäm sau: (380c) Hay laø anh sang beân nhaø em chôi ñi? (381c) Hay anh ñöa con ñeán tröôøng giuøm em? (382c) Hay laø mình ñi ra ngoaøi aên ñi anh? Nhôø caùc thaønh phaàn boå trôï naøy maø caùc phaùt ngoân treân lòch söï hôn raát nhieàu so vôùi caùc phaùt ngoân chæ coù keát töø “hay”. 2.2.2.2.4. Caâu coù caëp phuï töø nghi vaán: coù…khoâng?, ñaõ … chöa, xong (roài) …chöa?, ñöôïc khoâng?, ñöôïc chöa?... Ví duï: (384) Caäu coù ñi vôùi mình khoâng? (385) Anh coù ñoàng hoà khoâng? Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 118 (386) Em ñaõ naáu côm chöa? (387) Con ñaõ laøm xong baøi taäp chöa? (388) Chieàu nay caäu gheù qua nhaø tôù moät laùt ñöôïc khoâng? (389) Mai con veà noäi vôùi ba ñöôïc khoâng? (390) Em ñeå noù ôû ñaây, ñöôïc chöù aï? (391) Mình aên côm ñöôïc chöa meï? (392) Caäu coù theå mua giuùp con caây vieát treân ñöôøng veà nhaø khoâng aï? (393) Neáu tieän, anh coù theå cho em quaù giang ñeán nhaø saùch Nguyeãn Vaên Cöø khoâng? Taùc giaû Nguyeãn Ñöùc Daân cho raèng, neáu ñaët trong moät tình huoáng giao tieáp thì caâu hoûi löïa choïn daïng “coù …khoâng?” bao giôø cuõng laøm naûy sinh moät haønh ñoäng caàu khieán keøm theo laø lôøi yeâu caàu/ ñeà nghò. ÔÛ daïng tröïc tieáp, lôøi yeâu caàu, ñeà nghò luoân coù xu höôùng ñe doïa ngöôøi nghe, laøm cho ngöôøi nghe bò thieät. Khi ôû daïng giaùn tieáp laø caâu hoûi veà khaû naêng thöïc hieän haønh ñoäng, lôøi yeâu caàu/ ñeà nghò ñaõ ñeå ngoû cho ngöôøi nghe quyeàn töï do löïa choïn. Theå dieän cuûa ngöôøi nghe nhôø vaäy maø ñöôïc naâng leân. Lôøi caàu khieán lòch söï hôn. Trong caùc daïng caâu hoûi neâu ra ôû ví duï treân, caâu hoûi “coù theå…khoâng?” (ví duï 392, 393) coù tính aùp ñaët thaáp nhaát vì noù nhaán maïnh vaøo quyeàn töï do löïa choïn cuûa ngöôøi nghe döïa vaøo khaû naêng thöïc hieän haønh ñoäng cuûa hoï. Noùi nhö theá cuõng coù nghóa laø ñaây laø daïng caâu hoûi coù saéc thaùi lòch söï nhaát neân thöôøng ñöôïc ngöôøi Vieät söû duïng trong tröôøng hôïp ngöôøi noùi coù vò theá giao tieáp thaáp hôn ngöôøi nghe. So vôùi caâu hoûi daïng “coù … khoâng?” thì loøng mong moûi cuûa ngöôøi noùi ñoái vôùi ngöôøi nghe trong caâu hoûi coù phuï töø nghi vaán “ñöôïc khoâng?”, “ñöôïc chöa?” (ví duï 388, 389, 390, 391) cao hôn nhieàu vì theá tính aùp ñaët cuûa chuùng cuõng cao hôn. Ñeå traùnh laøm maát theå dieän cuûa ngöôøi nghe, ngöôøi Vieät thöôøng söû duïng keøm theo caùc yeáu Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 119 toá laøm taêng tính lòch söï khaùc (thöôøng laø TTTT cuoái caâu) khi ñöa ra loaïi caâu hoûi “ñöôïc khoâng”, “ñöôïc chöa” neáu vò theá giao tieáp cuûa ngöôøi noùi thaáp hôn ngöôøi nghe hay moái quan heä giöõa ngöôøi noùi vaø ngöôøi nghe chæ mang tính chaát xaõ giao, khoâng thaân maät. Coù theå noùi raèng. trong giao tieáp ngoân ngöõ, vieäc söû duïng phöông thöùc giaùn tieáp ñaõ laøm dòu bôùt yù ñònh giao tieáp cuûa ngöôøi noùi trong lôøi caàu khieán. Töø ñoù ngöôøi noùi ñaõ mang ñeán cho ngöôøi nghe khaû naêng töø choái tieän lôïi. Nhôø vaäy maø phöông thöùc naøy ñaõ trôû neân quen thuoäc vaø phoå bieán ñoái vôùi ngöôøi Vieät noùi rieâng vaø caùc daân toäc khaùc noùi chung. ™ Tieåu keát Treân ñaây laø caùc phöông thöùc theå hieän lòch söï haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät. Muoán xeùt tính lòch söï cuûa moät caâu caàu khieán tieáng Vieät, chuùng ta phaûi xeùt taát caû caùc phöông thöùc treân vaø ngöõ caûnh cuûa phaùt ngoân. Ví duï: (394) Meï noùi vôùi con: - Hay laø maøy muoán nghæ hoïc? Roõ raøng ôû ñaây ngöôøi meï ñaõ duøng caâu hoûi giaùn tieáp coù söû duïng keát töø “hay”. Nhöng vôùi söï coù maët cuûa töø xöng hoâ “maøy” chæ ngöôøi nghe vaø söï thaät ñöùa con ñang ôû tuoåi ñeán tröôøng thì caâu caàu khieán naøy khoâng coù yù ñöa cho ngöôøi nghe söï löïa choïn maø coù haøm yù ñe doïa. Moät ví duï khaùc: (395) Boá noùi vôùi con: - Cuùn cuûa ba aên maëc gì maø loâi thoâi vaäy? Thoâng thöôøng, ñaïi töø nghi vaán “gì” seõ laøm cho caâu caàu khieán ñe doïa cao theå dieän cuûa ngöôøi nghe nhöng nhôø söï keát hôïp cuûa töø xöng hoâ “cuùn cuûa ba” vaø gioïng noùi Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 120 nheï nhaøng, aâu yeám theå hieän tình caûm thöông yeâu cuûa ngöôøi noùi daøh cho ngöôøi nghe neân lôøi caàu khieán trôû neân nheï nhaøng hôn. Trong thöïc teá, ngöôøi Vieät thöôøng khoâng söû duïng rieâng leû töøng phöông thöùc ñaõ neâu treân maø coù xu höôùng keát hôïp nhieàu phöông thöùc laïi vôùi nhau ñeå theå hieän lòch söï caâu caàu khieán, giuùp cho lôøi caàu khieán coù hieäu quaû cao hôn. Ví duï: (396) Ngaøy mai nhoû qua nhaø ta chôi ñi. (397) Chuù ôi, laøm ôn cho con hoûi ñöôøng ñeán tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm. (398) Anh laáy giuøm em caùi ly vôùi. (399) Trôøi saùng roài. Daäy thoâi anh. (400) Anh coù theå cho toâi naêm phuùt ñeå suy nghó veà vaán ñeà naøy khoâng? Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 121 PHÖÔNG THÖÙC THEÅ HIEÄN LÒCH SÖÏ HAØNH ÑOÄNG CAÀU KHIEÁN TIEÁNG VIEÄT Caùch theå hieän Phöông thöùc Ví duï Tröïc tieáp Duøng thaønh phaàn môû roäng • Hoâ goïi: Meï ôi, laáy giuøm con caây vieát. • Caûm thaùn: OÂi, caäu xeáp theá naøy thì baùnh seõ naùt heát. • Raøo ñoùn: - Neâu lí do: Chò daét xe ra giuøm em vôùi, tay em bò ñau. - Chæ söï löôõng löï: Coù leõ caäu phaûi kieåm tra moät laàn nöõa. - Nhaéc laïi thoâng tin cuõ: Anh coù baûo khi naøo leân thaønh phoá thì cöù ñeán ôû choã anh, hoâm nay em ñeán xin ôû nhôø nhaø anh vaøi böõa • Buø ñaép: - Lôøi xin loãi: Xin loãi, cho toâi qua moät chuùt. - Lôøi höùa: Con xin baø cho pheùp con veà thaêm nhaø vaøi hoâm, ba böõa nöõa con seõ leân. -Lôøi khen: Chaùu hoïc ñaõ coù tieán boä, nhöng haõy coá gaéng theâm nöõa nheù. • Töø coù yù nghóa boå trôï cho ñoäng töø caàu khieán: - Coâ aên böôûi nöõa ñi aï. - OÂng ôi, oâng laáy hoä con caùi ly treân ñaàu tuû (giaûm möùc aùp ñaët). - Meï cho con xin ít tieàn (giaûm thieåu). • Tieåu töø tình thaùi - Mai nheù anh. - Vaøo ga nhanh ñi keûo treã taøu ñaáy. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 122 Duøng töø xöng hoâ • Töø chæ quan heä thaân toäc: Baùc môû giuùp chaùu caùnh cöûa. • Danh hieäu, chöùc vuï: Thöa, giaùm ñoác kyù giuøm em vaên baûn naøy aï. • Teân rieâng: Lan röûa giuøm mình boù rau ñi. Duøng hình thöùc khaúng ñònh, phuû ñònh • Caâu thoâng baùo veà yù muoán: Hoâm nay, ba khoâng muoán aên côm. • Töø xöng hoâ chæ ngoâi thöù ba: Ba ôi, chieàu nay chôû beù Tí ñi chôi coâng vieân ñi ba. • Lieân töôûng giöõa noäi dung meänh ñeà vaø yù ñònh caàu khieán: Trôøi noùng quaù! Giaùn tieáp Duøng hình thöùc caâu nghi vaán • TTTT cuoái caâu: Em thaép ñeøn leân chò Lieân nheù? • Ñaïi töø nghi vaán: Em ñeå anh chôø bao laâu nöõa? • Keát töø “hay”: Hay laø anh sang nhaø em chôi ñi? • Phuï töø nghi vaán: Anh coù mang theo ñoàng hoà khoâng? Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 123 KEÁT LUAÄN Ngoân ngöõ laø phöông tieän höõu hieäu ñeå ñaùnh giaù nhaân caùch, trình ñoä vaên hoùa vaø pheùp lòch söï cuûa con ngöôøi. Vì theá, trong taâm thöùc ngöôøi Vieät, nôi traät töï, toân ti xaõ hoäi ñöôïc coi troïng, thì lòch söï trong nghi thöùc lôøi noùi ñöôïc ñaùnh giaù raát cao. Coù theå noùi, lòch söï trong ngoân ngöõ laø moät vaán ñeà heát söùc thuù vò ñaët ra cho ngaønh ngoân ngöõ hoïc cuõng nhö caùc ngaønh nghieân cöùu vaên hoùa. Vaán ñeà lòch söï tröôùc heát phaûi xem xeùt trong khuoân khoå lyù luaän ngoân ngöõ vì suy cho cuøng lòch söï laø nhaän thöùc cuûa con ngöôøi trong caùch söû duïng ngoân ngöõ ñeå mang laïi hieäu quaû giao tieáp cao nhaát. Nghieân cöùu veà vaán ñeà lòch söï trong caâu caàu khieán tieáng Vieät laø goùp phaàn vaøo vieäc ñöa ra moät moâ hình chung trong vieäc theå hieän lòch söï haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät. Ñoái chieáu laïi vôùi muïc ñích ñaõ ñaët ra ôû phaàn daãn nhaäp, nhìn chung, luaän vaên ñaõ ñaït moät soá keát quaû sau: 1. Luaän vaên ñaõ toång quan moät soá quan nieäm veà lòch söï ngoân ngöõ, haønh ñoäng caàu khieán vaø moät soá vaán ñeà lieân quan ñeán chuùng. 1.1. ÔÛ lónh vöïc lòch söï ngoân ngöõ, luaän vaên ñaõ neâu ra moät soá khaùi nieäm veà lòch söï vaø nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán vieäc ñaùnh giaù möùc ñoä lòch söï trong lôøi noùi nhö vai giao tieáp, caùc phöông chaâm lòch söï, theå dieän vôùi lòch söï, caùc chieán löôïc lòch söï vaø moái töông quan giöõa lòch söï vaø vaên hoùa. Vôùi tö caùch laø moät coâng cuï ñeå giao tieáp vaø tö duy, ngoân ngöõ khoâng phaûi laø moät heä thoáng baát bieán. Hôn nöõa, möùc ñoä lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán coøn bò chi phoái bôûi nhieàu yeáu toá khoâng hieän dieän treân beà maët ngoân ngöõ nhö vò theá xaõ hoäi, tuoåi taùc, giôùi tính, moái quan heä xaõ hoäi giöõa nhöõng ngöôøi tham gia giao tieáp, kieán thöùc vaên hoùa Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 124 neàn cuûa ngöôøi noùi vaø ngöôøi nghe…. Vì theá, moät haønh ñoäng caàu khieán ñöôïc xem laø lòch söï trong coäng ñoàng ngoân ngöõ naøy cuõng coù theå bò xem laø baát lòch söï trong coäng ñoàng ngoân ngöõ khaùc. Noùi nhö theá ñeå thaáy yeáu toá vaên hoùa chi phoái raát lôùn ñeán söï ñaùnh giaù möùc ñoä lòch söï trong moät phaùt ngoân. 1.2. ÔÛ muïc caàu khieán vaø haønh ñoäng caàu khieán, luaän vaên ñaõ ñöa ra caùc khaùi nieäm veà caàu khieán vaø haønh ñoäng caàu khieán cuûa moät soá taùc giaû trong vaø ngoaøi nöôùc. Sau khi phaân loaïi caùc haønh ñoäng caàu khieán, luaän vaên böôùc ñaàu ñi vaøo moâ taû theá naøo laø caàu khieán lòch söï. 2. Tieáp nhaän thaønh töïu nghieân cöùu cuûa nhöõng ngöôøi ñi tröôùc, luaän vaên ñaõ tieán haønh mieâu taû moät soá haønh ñoäng caàu khieán chuû yeáu vaø khaûo saùt tính lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät. 2.1. Caàu khieán laø moät haønh ñoäng ngoân töø ñöôïc ngöôøi noùi söû duïng nhaèm ñieàu khieån ngöôøi nghe thöïc hieän haønh ñoäng theo chuû yù cuûa ngöôøi noùi neân noù laøø moät haønh ñoäng ngoân töø mang tính ñe doïa theå dieän cao. Tuøy theo löïc ngoân trung vaø haønh ñoäng xuyeân ngoân cuûa caàu khieán maø haønh ñoäng naøy coù taùc ñoäng tieâu cöïc hay tích cöïc ñeán caû ngöôøi noùi vaø ngöôøi nghe. Döïa treân möùc lôïi – thieät maø ngöôøi nghe coù theå phaûi chòu neáu thöïc hieän haønh ñoäng ñöôïc caàu khieán, chuùng toâi chia haønh ñoäng caàu khieán thaønh hai tieåu loaïi: - Haønh ñoäng caàu khieán coù tính lòch söï döông tính: môøi, ñoäng vieân/ an uûi, khuyeân raên…. - Haønh ñoäng caàu khieán coù tính lòch söï aâm tính: ra leänh, yeâu caàu , nhôø vaû/ thænh caàu, xin pheùp…. 2.2. Qua phaân tích nhieàu ngöõ lieäu treân tieáng Vieät, luaän vaên cuõng ñaõ mieâu taû moät soá neùt ngöõ phaùp – ngöõ nghóa – ngöõ duïng ñaëc thuø cuûa moät soá phöông thöùc theå Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 125 hieän lòch söï haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät. Nhìn chung, ngöôøi Vieät thöôøng duøng caùc phöông thöùc sau ñeå theå hieän lòch söï haønh ñoäng caàu khieán: 2.2.1. Phöông thöùc theå hieän tröïc tieáp a. Duøng thaønh phaàn môû roäng laø duøng nhöõng thaønh phaàn ñi keøm theo bieåu thöùc theå hieän phaàn loõi cuûa lôøi caàu khieán maø khoâng theå hieän noäi dung caàu khieán. Thaønh phaàn môû roäng thöôøng laøm cho caâu caàu khieán lòch söï hôn. Thaønh phaàn môû roäng coù theå laø yeáu toá hoâ goïi, yeáu toá caûm thaùn, yeáu toá raøo ñoùn (ñöa ra lí do, chæ söï löôõng löï, nhaéc laïi thoâng tin cuõ), yeáu toá buø ñaép (lôøi xin loãi, lôøi khen, lôøi höùa). Thaønh phaàn môû roäng cuõng coù theå laø caùc töø coù yù nghóa boå trôï cho ñoäng töø caàu khieán hay caùc tieåu töø tình thaùi cuoái caâu. b. Duøng töø xöng hoâ nhö xöng hoâ theo quan heä thaân toäc, töø xöng hoâ theo danh hieäu, chöùc vuï hay xöng hoâ baèng teân rieâng cuõng laø moät phöông thöùc maø ngöôøi Vieät söû duïng ñeå laøm taêng tính lòch söï trong caâu caàu khieán. Trong caùc cuoäc giao tieáp mang tính chaát xaõ hoäi, caùch xöng hoâ theo danh hieäu, chöùc vuï vaø xöng hoâ theo quan heä thaân toäc thöôøng ñöôïc ngöôøi Vieät löïa choïn. Xöng hoâ baèng teân rieâng ñöôïc söû duïng khi ngöôøi noùi coù vai giao tieáp baèng hay cao hôn ngöôøi nghe. Trong tröôøng hôïp giöõa ngöôøi noùi vaø ngöôøi nghe coù moái quan heä thaân tình, ngöôøi noùi cuõng coù theå goïi ngöôøi nghe baèng teân rieâng keøm theo phía sau töø chæ quan heä thaân toäc hay danh hieäu, chöùc vuï. 2.2.2. Phöông thöùc theå hieän giaùn tieáp a. Duøng hình thöùc khaúng ñònh/ phuû ñònh nhö caâu thoâng baùo veà yù muoán, caâu söû duïng töø xöng hoâ ôû ngoâi thöù ba hay caâu söû duïng söï lieân töôûng giöõa noäi dung meänh ñeà vôùi yù ñònh caàu khieán ñeå theå hieän giaùn tieáp lôøi caàu khieán. Luùc naøy, haønh ñoäng caàu khieán khoâng ñöôïc bieåu thò baèng caáu truùc meänh leänh maø baèng caáu truùc cuûa caâu khaúng ñònh hay phuû ñònh. Muoán tri nhaän ñöôïc noäi dung caàu khieán, ngöôøi nghe phaûi traûi qua Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 126 quaù trình suy yù. Nhôø vaäy maø möùc aùp ñaët trong lôøi caàu khieán ñöôïc giaûm nheï, caâu caàu khieán trôû neân lòch söï hôn. b. Ngöôøi Vieät cuõng thöôøng duøng caùc caâu coù hình thöùc nghi vaán ñeå laøm cho lôøi caàu khieán cuûa mình giaûm möùc aùp ñaët nhö caâu nghi vaán coù tieåu töø tình thaùi cuoái caâu, caâu nghi vaán coù keát töø “hay”, caâu nghi vaán coù ñaïi töø nghi vaán vaø caâu nghi vaán coù phuï töø nghi vaán. Baèng hình thöùc nghi vaán, ngöôøi noùi ñaõ ñöa ñeán ngöôøi nghe quyeàn töï do löïa choïn thöïc hieän hay khoâng thöïc hieän haønh ñoäng ñöôïc caàu khieán neân lôøi caàu khieán ñöôïc thöïc hieän baèng phöông thöùc naøy trôû neân lòch söï hôn. Tuy nhieân, cuõng caàn löu yù raèng, caùch duøng caâu nghi vaán ñeå taïo saéc thaùi lòch söï cho lôøi caàu khieán thöôøng chæ coù hieäu löïc ñoái vôùi caùc haønh ñoäng caàu khieán coù tính lòch söï aâm tính. Nhìn chung, trong caùc haønh ñoäng caàu khieán, soá löôïng caùc phöông tieän bieåu ñaït tính lòch söï caøng nhieàu thì möùc ñoä lòch söï cuûa phaùt ngoân caøng cao. Nhöng cuõng löu yù raèng, trong boái caûnh bình thöôøng, ñeå taïo tính thaân maät giöõa ngöôøi noùi vaø ngöôøi nghe, moät phaùt ngoân khoâng neân coù quaù nhieàu phöông tieän bieåu ñaït tính lòch söï. Khoâng nhöõng theá, khi thöïc hieän haønh ñoäng caàu khieán baèng phöông thöùc giaùn tieáp, ngöôøi noùi phaûi löu yù ñeå traùnh nhöõng haøm yù phuï tieâu cöïc voâ tình theå hieän trong lôøi caàu khieán vì nhöõng haøm yù phuï naøy coù theå ñe doïa nghieâm troïng theå dieän cuûa ngöôøi nghe. Tieáng Vieät laø moät ngoân ngöõ giaøu vaø ñeïp neân noùi naêng tieáng Vieät lòch söï laø caû moät ngheä thuaät. Nghieân cöùu baûn saéc vaø linh hoàn cuûa tieáng Vieät khoâng chæ giuùp cho ngöôøi nöôùc ngoaøi hoïc tieáng Vieät deã daøng maø coøn giuùp cho ngöôøi baûn ngöõ hieåu theâm tieáng Vieät – moät neùt vaên hoùa Vieät – saâu saéc hôn. Nhö ñaõ noùi, ñaùnh giaù möùc ñoä lòch söï trong moät phaùt ngoân noùi chung vaø trong phaùt ngoân caàu khieán noùi rieâng laø moät vaán ñeà raát phöùc taïp. Vì theá, tieáp tuïc quan saùt vaø nghieân cöùu caùc yeáu toá chi phoái tính lòch söï trong phaùt ngoân cuõng nhö söï bieán ñoåi cuûa Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 127 caùc yeáu toá lòch söï trong töøng thôøi kyø laø ñieàu maø caùc nhaø nghieân cöùu ngoân ngöõ caàn quan taâm. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 128 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Nguyeãn Thò Vaân Anh (2002), Tham thoaïi tieàn daãn nhaäp trong söï kieän lôøi noùi xin, Ngoân ngöõ soá 4. 2. J. L. Austin (1962), How to do things with words, Oxford University Press. 3. Dieäp Quang Ban (2000), Ngöõ phaùp tieáng Vieät, Taäp 2, Nxb Giaùo duïc. 4. Dieäp Quang Ban – Hoaøng Vaên Thung (2000), Ngöõ phaùp tieáng Vieät, Taäp 1, Nxb Giaùo duïc. 5. Leâ Bieân (1998), Töø loaïi tieáng Vieät hieän ñaïi, Nxb Giaùo duïc. 6. Leâ Caän - Phan Thieàu - Dieäp Quang Ban - Hoaøng Vaên Thung (1983), Giaùo trình ngöõ phaùp tieáng Vieät, taäp 2, Nxb Giaùo duïc. 7. Ñoã Höõu Chaâu ( 1998), Cô sôû ngöõ nghóa hoïc töø vöïng, Nxb Giaùo duïc. 8. Ñoã Höõu Chaâu (2001), Ñaïi cöông ngoân ngöõ hoïc, Taäp 2, Ngöõ duïng hoïc, Nxb Giaùo duïc. 9. Ñoã Höõu Chaâu (2003), Cô sôû ngöõ duïng hoïc, Taäp 1, Nxb Ñaïi hoïc Sö phaïm, Haø Noäi. 10. Nguyeãn Phöông Chi (2003), Moät soá cô sôû cuûa caùc chieán löôïc töø choái, Ngoân ngöõ soá 8. 11. Tröông Vaên Chình – Nguyeãn Hieán Leâ (1963), Khaûo luaän veà Ngöõ phaùp Vieät Nam, Ñaïi hoïc Hueá. 12. Nguyeãn Ñöùc Daân (1999), Loâgích vaø tieáng Vieät, Nxb Giaùo duïc. 13. Nguyeãn Ñöùc Daân (1999), Ngoân ngöõ vaø giôùi tính, Ngoân ngöõ & Ñôøi soáng soá 12. 14. Nguyeãn Ñöùc Daân (2003), Giaùo trình nhaäp moân loâgích hình thöùc, Ñaïi hoïc Quoác gia Tp.Hoà Chí Minh. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 129 15. Vuõ Tieán Duõng (2002), Tìm hieåu moät vaøi bieåu thöùc tình thaùi gaén vôùi tính lòch söï cuûa nöõ giôùi trong giao tieáp, Ngoân ngöõ soá 3. 16. Vuõ Tieán Duõng (2002), Chieán löôïc lòch söï aâm tính vôùi lôøi xin loãi trong giao tieáp tieáng Vieät, Khoa hoïc soá 5. 17. Phaïm Taát Ñaéc (?), Phaân tích töï loaïi vaø phaân tích meänh ñeà, Nxb ABC, Haø Noäi. 18. Höõu Ñaïi (2000), Vaên hoùa vaø ngoân ngöõ giao tieáp cuûa ngöôøi Vieät, Nxb Vaên hoùa thoâng tin. 19. Nguyeãn Vaên Ñoä (1995), Veà vieäc nghieân cöùu lòch söï trong giao tieáp, Ngoân ngöõ soá 1. 20. Nguyeãn Vaên Ñoä (1999), Nhöõng yeáu toá laøm bieán ñoåi löïc ngoân trung cuûa lôøi thænh caàu trong tieáng Anh vaø tieáng Vieät, Ngoân ngöõ soá 1. 21. Leâ Ñoâng – Nguyeãn Vaên Hieäp (2003), Khaùi nieäm tình thaùi trong ngoân ngöõ hoïc, Ngoân ngöõ soá 7, 8. 22. Ñinh Vaên Ñöùc (2004), Ngöõ phaùp tieáng Vieät – Töø loaïi, Nxb Ñaïi hoïc Quoác gia, Haø Noäi. 23. Nguyeãn Thieän Giaùp (chuû bieân) (1997), Daãn luaän ngoân ngöõ hoïc, Nxb Giaùo duïc. 24. Nguyeãn Thieän Giaùp (1998), Töø vöïng hoïc, Nxb Giaùo duïc. 25. Nguyeãn Thieän Giaùp (2000), Duïng hoïc Vieät ngöõ, Nxb Giaùo duïc. 26. Nguyeãn Thieän Giaùp (2004), Löôïc söû Vieät ngöõ hoïc, Nxb Giaùo duïc. 27. M.A. Halliday, Daãn luaän ngöõ phaùp chöùc naêng, Ngoân ngöõ soá 12/ 2000, soá 2, 3, 7/ 2001. 28. Cao Xuaân Haïo (1991), Tieáng Vieät sô thaûo ngöõ phaùp chöùc naêng, Nxb Khoa hoïc xaõï hoäi. 29. Cao Xuaân Haïo (chuû bieân) (1998), Caâu trong tieáng Vieät, quyeån 1, Nxb Giaùo duïc. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 130 30. Cao Xuaân Haïo (1998), Tieáng Vieät maáy vaán ñeà ngöõ aâm, ngöõ phaùp, ngöõ nghóa, Nxb Giaùo duïc. 31. Cao Xuaân Haïo (2001), Tieáng Vieät – vaên Vieät – ngöôøi Vieät, Nxb Treû. 32. Nguyeãn Thò Ngoïc Haân (2001), Tieåu töø tình thaùi cuoái caâu “nheù”, haøm yù cuûa ngöôøi noùi, Ngoân ngöõ soá 6. 33. Traàn Hoaøng (tuyeån choïn) (2001), Taøi lieäu tham khaûo veà Ngöõ phaùp tieáng Vieät (Löu haønh noäi boä), Ñaïi hoïc Sö phaïm Tp. Hoà Chí Minh. 34. Traàn Hoaøng (2003), Moät soá suy nghó chung quanh vieäc daïy hoïc “phaân loaïi caâu tieáng Vieät theo caáu taïo ngöõ phaùp”, Ngoân ngöõ soá 5. 35. Hoäi Ngoân ngöõ hoïc Vieät Nam (1993), Nhöõng vaán ñeà ngoân ngöõ vaø vaên hoaù, Haø Noäi. 36. Buøi Maïnh Huøng (1999), Nhöõng hình thöùc theå hieän haønh ñoäng caûnh baùo trong tieáng Vieät, Ngoân ngöõ soá 3. 37. Buøi Maïnh Huøng (2003), Baøn theâm veà vaán ñeà phaân loaïi caâu theo muïc ñích phaùt ngoân, Ngoân ngöõ soá 2. 38. Vuõ Thò Thanh Höông (1999), Giaùn tieáp vaø lòch söï trong lôøi caàu khieán tieáng Vieät, Ngoân ngöõ soá 1. 39. Vuõ Thò Thanh Höông (1999), Giôùi tính vaø lòch söï, Ngoân ngöõ soá 8. 40. Vuõ Thò Thanh Höông (2000), Chieán löôïc lòch söï thay ñoåi möùc lôïi – thieät trong lôøi caàu khieán tieáng Vieät, Ngoân ngöõ soá 10. 41. Vuõ Thò Thanh Höông (2002), Khaùi nieäm theå dieän vaø yù nghóa ñoái vôùi vieäc nghieân cöùu öùng xöû ngoân ngöõ, Ngoân ngöõ soá 1. 42. Traàn Troïng Kim (1940), Vieät Nam vaên phaïm, Nxb Taân Vieät. 43. Nguyeãn Vaên Khang (1999), Ngoân ngöõ hoïc xaõ hoäi – nhöõng vaán ñeà cô baûn, Nxb Khoa hoïc xaõ hoäi. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 131 44. Ñinh Troïng Laïc (1999), Phong caùch hoïc tieáng Vieät, Nxb Giaùo duïc, Haø Noäi. 45. Robert Lado (1957), Linguistics across cultures, Michigan University Press. 46. Hoà Leâ (1992), Cuù phaùp tieáng Vieät, Quyeån 2 : Cuù phaùp cô sôû, Nxb Khoa hoïc xaõ hoäi. 47. Nguyeãn Thò Löông (1995), Moät soá tieåu töø tình thaùi döùt caâu tieáng Vieät vôùi pheùp lòch söï trong giao tieáp, Ngoân ngöõ soá 2. 48. J. Lyons (1968), Introduction to Theoretical Linguistics, Cambridge University Press. 49. Trònh Thò Kim Ngoïc (2002), Tieàm naêng ngoân ngöõ trong nghieân cöùu con ngöôøi vaø vaên hoùa, Ngoân ngöõ soá 14. 50. Toân Nöõ Myõ Nhaät (1999), Böôùc ñaàu tìm hieåu caùc ñaëc tröng ngoân ngöõ – vaên hoaù trong haønh vi yeâu caàu cuûa ngöôøi Vieät, Ngoân ngöõ soá 8. 51. Ñaùi Xuaân Ninh (1978), Hoaït ñoäng cuûa töø tieáng Vieät, Nxb Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi. 52. Hoaøng Pheâ (2003), Logic-Ngoân ngöõ hoïc, Nxb Ñaø Naüng. 53. Hoaøng Troïng Phieán (1980), Ngöõ phaùp tieáng Vieät, Nxb Ñaïi hoïc vaø trung hoïc chuyeân nghieäp, Haø Noäi. 54. Nguyeãn Phuù Phong (1996), Caùc ñaïi töø nhaân xöng tieáng Vieät, Ngoân ngöõ soá 1. 55. Ñaøo Nguyeân Phuùc (2003), Bieåu thöùc raøo ñoùn trong haønh vi ngoân ngöõ xin pheùp treân cô sôû lyù thuyeát veà phöông chaâm hoäi thoaïi cuûa P. Grice, Ngoân ngöõ soá 6. 56. Traàn Kim Phöôïng (2001), Vai troø cuûa ñoäng töø ñeå trong caâu caàu khieán tieáng Vieät, Ngöõ hoïc treû. 57. Voõ Ñaïi Quang (2004), Lòch söï: chieán löôïc giao tieáp höôùng caù nhaân hay chuaån möïc xaõ hoäi?, Ngoân ngöõ soá 8. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 132 58. Nguyeãn Quang (2002), Giao tieáp vaø giao tieáp giao vaên hoùa, Nxb Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi. 59. Nguyeãn Quang (2002), Caùc chieán löôïc lòch söï döông tính trong giao tieáp, Ngoân ngöõ soá 11, 13. 60. Nguyeãn Anh Queá (1990), Moät soá vaán ñeà veà hö töø trong tieáng Vieät hieän ñaïi, Luaän aùn Phoù tieán só, Haø Noäi. 61. Nguyeãn Thò Quy (2002), Ngöõ phaùp chöùc naêng tieáng Vieät (vò töø haønh ñoäng), Nxb Khoa hoïc xaõ hoäi. 62. Edward Sapir (1949), Language, An introduction to study of speech, New York Harcourt, Brace World. 63. Trònh Saâm (2001), Ñi tìm baûn saéc tieáng Vieät, Nxb Treû, Tp. Hoà Chí Minh. 64. Maria Sifianou (1999), Politeness phenomena in Englanh and Greece, A Cross – Cultural Perspective, Oxford University Press. 65. Doaõn Quoác Syõ – Ñoaøn Vieát Böûu, Löôïc khaûo veà Ngöõ phaùp Vieät Nam, Tröôøng Sö Phaïm Saøi Goøn. 66. Taï Thò Thanh Taâm (2004), Lòch söï ngoân ngöõ trong moät soá nghi thöùc giao tieáp tieáng Vieät, Luaän vaên Thaïc syõ, Tp. Hoà Chí Minh. 67. Taï Thò Thanh Taâm (2005), Vai giao tieáp vaø pheùp lòch söï trong tieáng Vieät, Ngoân ngöõ soá 1. 68. Nguyeãn Kim Thaûn (1964), Nghieân cöùu veà ngöõ phaùp tieáng Vieät, taäp 2, Nxb Khoa hoïc. 69. Nguyeãn Kim Thaûn (1981), Cô sôû ngöõ phaùp tieáng Vieät, Nxb Tp. Hoà Chí Minh 70. Nguyeãn Kim Thaûn (1999), Ñoäng töø trong tieáng Vieät, Nxb Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 133 71. Phaïm Thò Thaønh (1995), Nghi thöùc lôøi noùi tieáng Vieät hieän ñaïi qua caùc phaùt ngoân chaøo, caûm ôn, xin loãi, Luaän aùn phoù tieán só, Haø Noäi. 72. Traàn Ngoïc Theâm (1998), Cô sôû vaên hoaù Vieät Nam, Nxb Giaùo duïc, Haø Noäi. 73. Traàn Ngoïc Theâm (2004), Tìm veà baûn saéc vaên hoùa Vieät Nam, Nxb Toång hôïp, Tp. Hoà Chí Minh. 74. Hoaøng Vaên Thung – Leâ A (1995), Ngöõ phaùp tieáng Vieät, Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm Haø Noäi 1, Haø Noäi. 75. Buøi Ñöùc Tònh (1952), Vaên phaïm Vieät Nam, Nxb Vaên Töôi, Saøi Goøn. 76. Phaïm Vaên Tình (1999), Xöng hoâ duøng chöùc danh, Ngoân ngöõ & Ñôøi soáng soá 11. 77. Nguyeãn Ñöùc Toàn (2002), Tìm hieåu ñaëc tröng vaên hoùa – daân toäc cuûa ngoân ngöõ vaø tö duy ngöôøi Vieät, Nxb Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi. 78. Trònh Thanh Traø (2002), Haønh vi ñieàu khieån trong söï kieän lôøi noùi haøm aån, Ngoân ngöõ & Ñôøi soáng soá 4. 79. Trung Taâm Khoa hoïc xaõ hoäi vaø Nhaân vaên quoác gia (2000), Ngöõ phaùp tieáng Vieät, Nxb Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi. 80. Hoaøng Tueä (2001), Tuyeån taäp Ngoân ngöõ hoïc, Nxb Ñaïi hoïc quoác gia Tp. Hoà Chí Minh. 81. Buøi Thò Kim Tuyeán (2005), Haønh ñoäng caàu khieán trong tieáng Vieät, Luaän vaên thaïc só, Tp. Hoà Chí Minh. 82. Leâ Ñình Töôøng ( 2003), Ñaëc tröng ngöõ nghóa cuûa noäi dung meänh ñeà trong phaùt ngoân caàu khieán tröïc tieáp, Khoa hoïc soá 2B. 83. Nguyeãn Thò Hoàng Vaân (2002), Caâu ngöõ vi caàu khieán töôøng minh vôùi pheùp lòch söï trong giao tieáp, Ngoân ngöõ & Ñôøi soáng soá 5. 84. Ñoã Quang Vieät (2005), Nhöõng khaùc bieät chuû yeáu trong vieäc söû duïng caùc chieán löôïc thænh caàu cuûa ngöôøi Vieät vaø ngöôøi Phaùp, Khoa hoïc soá 3. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 134 85. Nguyeãn Nhö YÙ (chuû bieân) (1996), Töø ñieån giaûi thích thuaät ngöõ ngoân ngöõ hoïc, Nxb Giaùo duïc. 86. Nguyeãn Nhö YÙ (chuû bieân) (?), Ñaïi töø ñieån tieáng Vieät, Nxb Vaên hoùa – thoâng tin. 87. Nguyeãn Thò Hoaøng Yeán (2001), Thaønh phaàn môû roäng vaø caùc yeáu toá lòch söï trong phaùt ngoân cheâ, Ngoân ngöõ soá 4. George Yule (1997), Pragmatics, Oxford University Press. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 135 PHUÏ LUÏC CAÙC PHÖÔNG THÖÙC THEÅ HIEÄN LÒCH SÖÏ HAØNH ÑOÄNG CAÀU KHIEÁN TIEÁNG VIEÄT ™ Duøng thaønh phaàn môû roäng • Thaønh phaàn môû roäng laø yeáu toá hoâ goïi 1) Meï ôi, laáy giuøm con caây vieát. 2) Chò ôi, hoâm nay chò naáu côm hoä em nha? 3) Naøy, caäu laáy giuøm tôù caùi buùa. 4) Naøy, con phaûi chaøo oâng baø tröôùc khi ñi hoïc chöù. 5) Naøy con, laáy cho ba caây vieát. 6) EÂ, mai ñi sieâu thò vôùi tao nha. 7) E nhoùc, em ñöøng chôi vaäy chöù. 8) Naøy, ñöøng coù chôi nguy hieåm vaäy chöù. 9) Naøy, ñöa giuøm tôù cuoán taäp 10) Em ôi, coù gì nhaém ñem leân giuùp anh nha. 11) Coâ ôi, cho con laáy caùi gioû saùch. 12) Naøy, chòu khoù xuoáng traïi vôùi anh moät böõa. 13) Anh ôi, cho em xin mieáng nöôùc. • Thaønh phaàn môû roäng laø yeáu toá caûm thaùn 14) Trôøi ôi! Sao con laïi laøm theá? 15) Trôøi ôi laø trôøi! Caét theá naøy thì coøn gì laø hoa cuûa ngöôøi ta nöõa? 16) OÂi, caäu xeáp theá naøy thì baùnh seõ naùt heát. 17) OÂi daøo, hôi ñaâu maø caäu lo. 18) Trôøi ñaát! Con ñöøng laøm theá chöù. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 136 19) Trôøi ñaát ôi! Maøy laøm vôõ ñaàu noù ra baây giôø. • Thaønh phaàn môû roäng laø yeáu toá raøo ñoùn 20) Ngaøy mai lôùp chaùu coù tieát Sinh vaät, oâng cho chaùu vaøi caønh hoa ñeå chaùu laøm thí nghieäm oâng nheù. 21) Chaùu ñi qua ñaây thì trôøi toái maát roài, baø cho chaùu ôû nhôø moät ñeâm ñöôïc khoâng aï? 22) Lôùp heát phaán roài, caäu ñi mua giuùp mình hoäp phaán nheù. 23) 12 giôø tröa roài, xin pheùp coâ cho tuïi em nghæ tay aên tröa. 24) Veà vaán ñeà naøy, chuùng toâi khoâng ñöôïc pheùp noùi ra, xin pheùp moïi ngöôøi cho chuùng toâi khoâng traû lôøi caâu hoûi naøy. 25) Mai nhaø chaùu coù gioã, baø cho chaùu veà nhaø ít hoâm ñöôïc khoâng baø. 26) Caäu ñôïi nheù, thòt phaûi meàm môùi ngon. 27) Chò daét xe ra giuøm em vôùi, tay em bò ñau. 28) Vì lí do an toaøn, yeâu caàu quyù khaùch khoâng söû duïng ñieän thoaïi di ñoäng hoaëc caùc thieát bò thu phaùt soùng trong suoát chuyeán bay. 29) Ngaøy mai laø heát haïn roài, anh coá gaéng laøm xong cho em nheù. 30) Haønh khaùch ñöùng caùch xa ñöôøng saét soá 2 toái thieåu 1.5 meùt ñeå ñaûm baûo an toaøn. 31) Maùy bay seõ caát caùnh trong giaây laùt, ñeà nghò quyù khaùch vui loøng gaäp baøn aên veà phía tröôùc vaø caøi daây an toaøn. 32) Baùc ôi, môû thöû cho chaùu xem moät ñoaïn. 33) Em ñònh hoûi möôïn anh quyeån saùch. 34) Con cöù ñöùng taïm ôû ñaây ñaõ. 35) Coù leõ caäu phaûi kieåm tra moät laàn nöõa. 36) Coù leõ laø chuùng mình phaûi veà nhaø thoâi. 37) Hoâm tröôùc anh coù noùi muoán cho chaùu hoïc tröôøng anh thì cöù noùi anh moät tieáng, hoâm nay em tôùi nhôø anh kyù giuùp em ñôn xin chuyeån tröôøng cho chaùu. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 137 38) Tuaàn tröôùc anh baûo ñi coâng taùc veà anh seõ cho em muôïn tieàn, hoâm nay em ñeán xin anh cho em muôïn vaøi trieäu. 39) Anh coù baûo khi naøo leân thaønh phoá thì cöù ñeán ôû choã anh, hoâm nay em ñeán xin ôû nhôø nhaø anh vaøi böõa. • Thaønh phaàn môû roäng laø yeáu toá buø ñaép 40) Xin loãi vì laøm phieàn caäu, nhöng caäu coù theå cho tôù möôïn ít tieàn ñöôïc khoâng? 41) Xin loãi, ñeà nghò anh môû tuùi ra cho chuùng toâi kieåm tra. 42) Xin loãi, cho toâi qua moät chuùt. 43) Con xin baø cho pheùp con veà thaêm nhaø vaøi hoâm, ba böõa nöõa con seõ leân. 44) “… Xin pheùp thaày cho em nghæ hoïc moät buoåi. Em höùa seõ cheùp baøi ñaày ñuû…”. 45) Chæ coù mình anh môùi coù quyeàn haïn trong vieäc naøy, xin anh haõy giuùp em. 46) Chaùu hoïc ñaõ coù tieán boä, nhöng haõy coá gaéng theâm nöõa nheù. 47) Chöõ vieát cuûa con ñaõ roõ raøng roài, con haõy taäp theâm ñeå vieát cho ñeïp nha. 48) ÔÛ nhaø vaâng lôøi oâng baø nheù, veà ba seõ coù quaø. 49) Caäu laø chuyeân gia haøng ñaàu trong lónh vöïc ñoù maø. Töï tin leân chöù! 50) Nhö theá laø chaùu coù tieán boä roài. Coá leân! 51) Maù raát vui khi bieát em caøng ngaøy caøng hoïc toát, coá gaéng laøm cho xong luaän vaên ñi em. 52) Gaùi ñaàu laø nhaát roài coøn gì? Caäu ñöøng buoàn. 53) Toâi tin em coù khaû naêng, em thöû laàn nöõa ñi. 54) Xin loãi, cho mình qua. 55) Xin loãi, em xin pheùp veà tröôùc aï. 56) Anh noùi giuùp em moät tieáng nheù, baùc caû chæ neå moãi mình anh. • Thaønh phaàn môû roäng laø caùc töø coù yù nghóa boå trôï cho ñoäng töø caàu khieán 57) Coâ ôi, coâ aên böôûi nöõa ñi aï. 58) Mai caäu phaûi gheù nhaø tôù aên tröa ñoù. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 138 59) Chò cöù aên ñi. Taùo nhaø em troàng ñoù chò. 60) Söï vieäc ñaõ theá roài.Caäu ñöøng lo laéng nöõa. 61) Lan haõy töôi tænh leân. Moïi vieäc ñeàu oån caû roài maø. 62) Xin traân troïng môøi oâng Jan Koesling – giaùm ñoác Kyõ thuaät vaø Marketing leân phaùt bieåu môû ñaàu hoäi nghò. 63) Traân troïng kính môøi oâng tôùi döï leã khai tröông khaùch saïn Kim Ñoâ vaøo luùc 8 giôø ngaøy 20 – 05 – 2000. 64) Xin moïi ngöôøi vui loøng taäp trung vaøo chuyeän naøy moät laùt. 65) OÂng ôi, oâng laáy hoä con caùi ly treân ñaàu tuû. 66) Chò vui loøng baám sang soá leû 221. 67) Quyù khaùch vui loøng chuyeån ñieän thoaïi sang cheá ñoä rung trong khi dieãn giaû ñang trình baøy. 68) Anh xeáp giuøm em môù cheùn ñóa vaøo chaïn. 69) Beù Giang laøm tieáp cho coâ baøi toaùn naøy. 70) Anh nhaén moïi ngöôøi giuùp em nheù. 71) Troâng giuùp anh chieác xe nheù. 72) Chò ôi, laáy giuùp toâi caùi aùo maøu tím aáy. 73) Baùc laøm ôn chæ giuøm chaùu ñöôøng ñeán chôï Vöôøn Chuoái aï. 74) Em tha thieát xin anh ñöøng laøm phieàn em nöõa. 75) Toâi khaån thieát van baø, baø ñöøng noùi chuyeän naøy vôùi ai. 76) Kính xin anh haõy cho chaùu moät cô hoäi chuoäc loãi. 77) Em ra ñaàu ngoõ mua môù rau. Chò troâng nhaø giuøm em moät chuùt nheù. 78) Caäu cho tôù möôïn taïm hai traêm ngaøn, mai tôù traû. 79) Daäy, chôû meï ra chôï tí. 80) Anh ba ôi, cho em möôïn xe moät laùt nheù. 81) Chôø tí nheù. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 139 82) Chuùt xíu nöõa chò seõ laøm cho. 83) Meï cho con xin ít tieàn. 84) Chò cho pheùp em xem ti vi chuùt xíu nöõa thoâi. • Thaønh phaàn môû roäng laø tieåu töø tình thaùi 85) Baø xôi theâm cheùn nöõa ñi aï. 86) Uoáng cho heát ñi naøo. 87) Laàn sau, ñöøng queân mang theo taäp nheù. 88) Anh fax cho toâi ngay trong chieàu nay nheù. 89) Haù mieäng to vaø noùi “A” naøo. 90) Coù gì, em goïi tröïc tieáp cho anh nheù. 91) Khoâng ñöôïc phaïm luaät ñaáy nheù. 92) Sau 5 giôø thì ñöøng ñeán nheù. 93) AÁy, oâng ngoài chôi ñaõ. (Nam Cao) 94) Vaøo ñaây uoáng nöôùc ñaõ.(Nam Cao) 95) Thong thaû ñaõ. Ñi ñaâu maø voäi? Chuùng mình ñi uoáng röôïu ñaõ. 96) Ñôïi em vôùi. 97) Mai nheù anh. 98) Chieàu nay ñi chôi nghen. 99) Baïn laøm thöû caùch naøy xem. 100) Mai qua nhaø mình chôi ñi. 101) Caäu aên cheø ñi. 102) Chieàu nay ñi nghe nhaïc vôùi tôù ñi. 103) Caäu cöù caàm tieàn cuûa tôù ñi. 104) Daäy ñi con. 105) Ñi naáu nöôùc ñi con. 106) Ñi aên côm ñi con Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 140 107) Anh phuï em naáu côm ñi cho nhanh 108) Vaøo ga nhanh ñi keûo treã taøu ñaáy. ™ Duøng töø xöng hoâ • Xöng hoâ theo quan heä thaân toäc 109) Baùc laáy hoä em buùp caûi kia vôùi. 110) Daäy, chôû meï ra chôï tí. 111) Chò cho em xin vaøi cuïc phaán maøu. 112) Lan laáy hoä mình caùi keùo trong hoäc baøn vôùi. 113) Boá ôi, vaøo quaùn con uoáng mieáng nöôùc cho ñôõ khaùt ñi boá. 114) Baùc môû giuùp chaùu caùnh cöûa. 115) Chuùt nöõa maøy coù ñi thö vieän thì möôïn giuøm tao quyeån “Töø ñieån tieáng Vieät” nha. • Xöng hoâ theo danh hieäu, chöùc vuï 116) Xin coâ giaùo xem xeùt cho chaùu ñöôïc tieáp tuïc theo hoïc. 117) Xin giaùo sö cho bieát nhaø nöôùc ñaõ laøm gì ñeå giuùp ñôõ cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam khi nöôùc ta gia nhaäp WTO. 118) Thöa, giaùm ñoác kyù giuøm em vaên baûn naøy aï. 119) Em xin thuû tröôûng cho pheùp em nghæ buoåi saùng ngaøy 20/5. 120) Chaùu noù treû ngöôøi non daï. Mong tröôûng phoøng giuùp ñôõ cho. 121) Thaày hieäu tröôûng coù theå xem xeùt ñeå haï möùc kæ luaät cho em aáy khoâng? • Xöng hoâ theo teân rieâng 122) Lan röûa giuøm mình boù rau ñi. 123) Huøng chôû Höông nha. Höông ñau tay, khoâng laùi xe ñöôïc. 124) Chieàu chuû nhaät ba Haûi chôû con ñi nhaø saùch nha ba Haûi? 125) Chuù Huyeân chæ giuøm con baøi taäp naøy ñi. Baøi khoù quaù. 126) Anh Cöôøng ôi, chieàu nay em gheù qua cô quan gôûi anh baûn baùo caùo ñöôïc khoâng? 127) Chí ñi laøm haû? Chôû ba ñeán cô quan vôùi. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 141 128) Duyeân ñaùnh maùy cho chuù vaên baûn naøy. 129) Mai chuyeån ngay taøi lieäu naøy xuoáng huyeän trong ngaøy hoâm nay cho baùc nheù. 130) Phöông toà, chieàu nay ñi karaoke nha. 131) Mai maét nai, chieàu nay mang cho tôù möôïn quyeån saùch “Lòch söû vaên minh nhaân loaïi”nheù. 132) Cuùn con laáy cho ba ly nöôùc ñi. 133) Voi con ñi mua ñoà vôùi anh naøo. 134) Meøo con cuûa meï, daäy ñi thoâi. Ñaõ ñeán giôø ñi hoïc roài. ™ Duøng hình thöùc khaúng ñònh/ phuû ñònh 135) Chò muoán em haõy chaêm chæ hoïc haønh. 136) Meï muoán con ñi chôï cho meï. 137) Em muoán anh mua cho em chieác voøng ngoïc maøu ñoû hoâm tröôùc mình thaáy trong cöûa haøng cuûa PNJ aáy. 138) Coâ muoán con phaûi laøm baøi taäp veà nhaø ñaày ñuû. 139) Meï khoâng muoán con noùi nhö theá ñaâu. 140) Chò khoâng muoán em chôi vôùi baïn xaáu. 141) Hoâm nay, ba khoâng muoán aên côm. 142) Chieàu veà, meï khoâng muoán thaáy nhaø cöûa beà boän ñaâu ñaáy. 143) Ba ôi, chieàu nay nhaø mình ñi chôi coâng vieân ñi ba. 144) Nhaø cöûa beà boän quaù! 145) Trôøi noùng quaù! 146) Trôøi saép möa roài. 147) Caùi noùn deã thöông quaù maø tôù khoâng ñuû tieàn. 148) Toái nay chaéc chò veà treã. 149) Trong nhaø ñaâu coù naéng ñaâu con. 150) Ngaøy mai beù Thö ñöôïc nghæ maø em laïi phaûi ñi nghieäm thu coâng trình. Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 142 ™ Duøng hình thöùc nghi vaán 151) Sao em laïi boác thöùc aên baèng tay theá? 152) Chò coøn tieàn khoâng? 153) Caäu coù dö caây vieát naøo khoâng? 154) Chaùu laáy giuøm coâ caây buùt ñöôïc khoâng? 155) Con ñeå saùch vôû ôû ñaây aø? 156) Giaù cöù theá naøy maõi thì thích nhæ? 157) Meï ñoàng yù cho con ñi chôi meï nha? 158) Ñeå chuùt xíu nöõa nheù? 159) Em thích hoa hoàng chöù? 160) Em khoâng nghe lôøi anh noùi aø? 161) Mai, caäu cho tôù möôïn vôû Sinh nheù? 162) Em thaép ñeøn leân chò Lieân nheù? 163) Con aên côm tröôùc, ñöôïc khoâng aï? 164) Coâ daïy hay nhæ? 165) Chuùt nöõa baïn ñi vôùi toâi chöù? 166) Ba cho con ñi sang nhaø baïn Lan hoïc nhoùm ñöôïc khoâng aï? 167) Cheát! Laïy oâng, con chaùu naøo daùm theá! Sao oâng laïi nghó vaån vô laøm vaäy? 168) Sao anh khoâng veà chôi thoân Vó? 169) Sao khoâng caøi khuy aùo laïi anh? Trôøi reùt ñaáy hoâm nay trôøi trôû reùt. 170) Caäu oám nhö theá sao khoâng nghæ ôû nhaø? 171) Con ñôïi thaèng Tuøng hö roài môùi tính ñeán chuyeän daïy doã noù sao? 172) Theá bao giôø anh môùi veà? 173) Giaù nhö coù nhaø haûo taâm naøo cöùu vôùt cuoäc ñôøi em? 174) Ai giuùp toâi moät tay naøo? Lòch söï trong haønh ñoäng caàu khieán tieáng Vieät 143 175) Em ñeå anh chôø bao laâu nöõa? 176) Con laøm theá laøm gì? 177) Hay laø anh sang beân nhaø em chôi ñi? 178) Hay anh ñöa con ñeán tröôøng giuøm em? 179) Hay laø mình ñi ra ngoaøi aên ñi anh? 180) Mình ñang keït tieàn. Hay laø caäu cho mình thö thö theâm ít hoâm nöõa? 181) Caäu coù ñi vôùi mình khoâng? 182) Anh coù ñoàng hoà khoâng? 183) Em ñaõ naáu côm chöa? 184) Con ñaõ laøm xong baøi taäp chöa? 185) Chieàu nay caäu gheù qua nhaø tôù moät laùt ñöôïc khoâng? 186) Mai con veà noäi vôùi ba ñöôïc khoâng? 187) Em ñeå noù ôû ñaây, ñöôïc chöù aï? 188) Mình aên côm ñöôïc chöa meï? 189) Caäu coù theå mua giuùp con caây vieát treân ñöôøng veà nhaø khoâng aï? 190) Neáu tieän, anh coù theå cho em quaù giang ñeán nhaø saùch Nguyeãn Vaên Cöø khoâng?