Luận văn Quan điểm định hướng và những giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện chính sách công nghiệp của Việt Nam

vÉn thÓ hiÖn hai ®Æc tr­ng c¬ b¶n lµ “chuyÓn ®æi” vµ “®ang ph¸t triÓn”, tuy nhiªn qu¸ tr×nh nµy ®· cã nh÷ng sù ®æi thay m¹nh mÏ t¹o ra bèi c¶nh míi cho sù ph¸t triÓn. Sau 15 n¨m ®æi míi, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· cã sù biÕn ®æi ®¸ng kÓ c¶ vÒ l­îng vµ chÊt. Sù biÕn ®æi vÒ l­îng cã thÓ thÊy râ qua c¸c chØ tiªu kinh tÕ ®¹t ®­îc trong thêi gian qua nh­ tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP trung b×nh hµng n¨m lµ trªn 7%, tû lÖ l¹m ph¸t thÊp ë møc mét con sè, møc th©m hôt ng©n s¸ch thÊp vµ tû lÖ tÝch luü, ®Çu t­ t¨ng lªn gÊp hai lÇn, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu t¨ng trung b×nh 20%/n¨m, c¬ cÊu kinh tÕ thay ®æi theo h­íng chó träng vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Bªn c¹nh nh÷ng biÕn ®æi vÒ l­îng, nÒn kinh tÕ còng biÕn ®æi vÒ chÊt: thÓ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp ®· ®­îc thay thÕ b»ng thÓ chÕ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, tÝnh chÊt tù cÊp, tù tóc vµ khÐp kÝn trong nÒn kinh tÕ vµ trong ®êi sèng x· héi ®· ®­îc thay thÕ b»ng xu h­íng më cöa vµ chñ ®éng héi nhËp quèc tÕ, kÕt hîp néi lùc vµ ngo¹i lùc thµnh søc m¹nh tæng hîp [47,181]. Tuy nhiªn, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vÉn ch­a tho¸t khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, nÒn kinh tÕ vÉn ®ang n»m ë gi÷a giai ®o¹n chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. ViÖt Nam vÉn lµ mét trong nh÷ng n­íc cã møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi thÊp nhÊt trªn thÕ giíi (400 USD n¨m 2002), hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ cßn thÊp. C¸c thÓ chÕ quan träng nh­ hÖ thèng ph¸p lý, ng©n hµng, c¸c thÞ tr­êng vèn, lao ®éng… cßn ch­a ph¸t triÓn ®Çy ®ñ, m«i tr­êng kinh doanh vµ c¹nh tranh kÐm hÊp dÉn kh«ng ®ñ n¨ng lùc c¹nh tranh quèc tÕ, chÊt l­îng ®Çu t­ thÊp… Tr­íc bèi c¶nh kinh tÕ míi, ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn ®­îc nÒn kinh tÕ - x· héi, ViÖt Nam cÇn ph¶i ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ®Èy m¹nh c¶i c¸ch, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi. C¸c chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam cÇn ph¶i ®­îc ®iÒu chØnh ®Ó gãp phÇn thùc hiÖn hiÖu qu¶ c¸c nhiÖm vô nãi trªn. 3.2. Quan ®iÓm ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam 3.2.1. Quan ®iÓm ph¸t triÓn c«ng nghiÖp C«ng nghiÖp ph¶i ®­îc ph¸t triÓn phï hîp víi c¸c quan ®iÓm: - Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp víi nhÞp ®é cao, bÒn v÷ng, hiÖu qu¶ lµm ®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ x· héi, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc tõ nay ®Õn n¨m 2020. - Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña tõng lo¹i s¶n phÈm ë tõng ®Þa ph­¬ng nh¨m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm vµ doanh nghiÖp, th«ng qua ph¸t huy cao ®é néi lùc vµ hÕt søc tranh thñ hîp t¸c quèc tÕ. - KÕt hîp hµi hoµ gi÷a ph¸t triÓn c«ng nghiÖp h­íng vÒ xuÊt khÈu vµ thay thÕ nhËp khÈu cã hiÖu qu¶, cã nh÷ng biÖn ph¸p b¶o hé hîp lý, cã thêi h¹n ®Ó b¶o ®¶m c«ng nghiÖp ph¸t triÓn víi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao, tiÕn tíi xo¸ bá ranh giíi gi÷a hµng xuÊt khÈu vµ hµng thay thÕ nhËp khÈu. - KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp theo c¬ chÕ thÞ tr­êng më, cã sù qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, t¹o ra sù ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c ho¸ trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Trong giai ®o¹n ®Çu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i tËp trung søc cña c«ng nghiÖp quèc doanh vµo mét sè ngµnh, lÜnh vùc chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ. - §Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong b¶n th©n ngµnh c«ng nghiÖp theo h­íng tranh thñ ®i th¼ng vµo hiÖn ®¹i, rót ng¾n kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc trong khu vùc. - Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp phï hîp víi yªu cÇu cñng cè quèc phßng vµ an ninh. TËn dông c«ng nghiÖp quèc phßng phôc vô cho môc tiªu kinh tÕ va ng­îc l¹i cã thÓ huy ®éng lùc l­îng kinh tÕ phôc vô cho quèc phßng. - Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp g¾n víi quy ho¹ch ®« thÞ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n, b¶o ®¶m g×n gi÷ c¸c di s¶n thiªn nhiªn, c¸c c«ng tr×nh v¨n ho¸, lÞch sö cã gi¸ trÞ cña d©n téc. - Lùa chän c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn, phï hîp víi ®Þnh h­íng chung vµ lîi thÕ cña tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng, ph¸t huy thÕ m¹nh cña n«ng nghiÖp ®Ó tËp trung cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn, c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng vµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, lùa chän b­íc ®i thÝch hîp ®èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp thuéc lÜnh vùc c¬ khÝ, ®iÖn tö, c«ng nghÖ th«ng tin, ho¸ chÊt, ho¸ dÇu, luyÖn kim. §èi víi viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo vïng l·nh thæ, c¸c quan ®iÓm ph¸t triÓn lµ: - ¦u tiªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë c¸c khu vùc kÐm ph¸t triÓn, vïng s©u, vïng xa ®Ó lµm ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, n©ng cao d©n trÝ vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ x· héi ë ®Þa ph­¬ng trªn c¬ së ph¸t huy tèi ®a lîi thÕ so s¸nh cña tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng vµ chÝnh s¸ch ­u ®·i hîp lý cña ChÝnh phñ. - §èi víi nh÷ng vïng kinh tÕ träng ®iÓm, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp theo h­íng chuyÓn dÇn sang c¸c ngµnh c«ng nghiÖp víi c«ng nghÖ vµ kü thuËt cao, c«ng nghiÖp cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao ®Ó l«i kÐo c¸c vïng kh¸c ph¸t triÓn theo. - ChuyÓn dÇn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng, c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m h¶i s¶n vÒ c¸c vïng nguyªn liÖu vµ vïng n«ng th«n, miÒn nói nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ n«ng th«n. 3.2.2. Quan ®iÓm vÒ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp - C¸c chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ph¶i nh»m ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ vÜ m«. C¸c chÝnh s¸ch nµy võa ph¶i ®¶m b¶o cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao võa ®¶m b¶o n©ng mÆt b»ng kinh tÕ vµ ®é ®ång ®Òu ®Ó thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi, sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng. - C¸c chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ®­a ra ph¶i mang tÝnh kh¸ch quan, cã c¨n cø khoa häc, dùa vµo ®iÒu kiÖn vµ yªu cÇu thùc tÕ cña ®Êt n­íc vµ quèc tÕ. ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp còng nh­ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« kh¸c ph¶i dùa vµo n¨ng lùc néi sinh còng nh­ c¸c yÕu tè nguån lùc bªn ngoµi vµ phï hîp víi n¨ng lùc cña Nhµ n­íc. Sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cã thÓ gÆp thÊt b¹i v× nhiÒu lý do trong ®ã cã lý do vÒ kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý cña ChÝnh phñ kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Tuy nhiªn trong bèi c¶nh míi, Nhµ n­íc kh«ng thÓ kh«ng can thiÖp mµ sù can thiÖp ®ã ph¶i nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho thÞ tr­êng ho¹t ®éng nhiÒu h¬n dùa trªn viÖc t¨ng c­êng n¨ng lùc cña Nhµ n­íc b»ng c¸ch ®­a ra vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp mét c¸ch träng ®iÓm vµ cã lùa chän. - C¸c chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ph¶i nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, ®ång thêi ph¶i lµm râ vµ ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, trªn c¬ së ®ã nhanh chãng t¹o ra vµ t¨ng c­êng lîi thÕ c¹nh tranh cña ngµnh c«ng nghiÖp trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Nhµ n­íc kh«ng nªn can thiÖp qu¸ møc vµo thÞ tr­êng, nÕu nh÷ng g× mµ thÞ tr­êng cã thÓ lµm ®­îc th× Nhµ n­íc nªn ®Ó thÞ tr­êng tù ®iÒu tiÕt. Nhµ n­íc cÇn duy tr× tÝnh c¹nh tranh gi÷a c¸c ngµnh, gi÷a c¸c doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng néi ®Þa vµ quèc tÕ ngay c¶ khi Nhµ n­íc ­u tiªn ph¸t triÓn mét sè ngµnh nhÊt ®Þnh. ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn theo tõng b­íc phï hîp víi c¸c lîi thÕ so s¸nh. NÕu hiÖn t¹i, lîi thÕ so s¸nh cña ViÖt Nam chØ lµ c¸c ngµnh sö dông nhiÒu tµi nguyªn kho¸ng s¶n hay lao ®éng th× viÖc tËp trung vµo ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp c«ng nghÖ cao sÏ kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶, v× vËy, cã thÓ chØ ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp c«ng nghÖ cao ®Ó lµm bµn ®¹p cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghÖ kü thuËt cao kh¸c trong t­¬ng lai. - ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp lÊy con ng­êi lµm chñ thÓ thùc hiÖn vµ ®èi t­îng phôc vô cña m×nh. ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp kh«ng cã môc ®Ých tù th©n, kh«ng ph¶i ph¸t triÓn ®Ó cã tr×nh ®é c«ng nghiÖp cao, hay mét c¬ cÊu c«ng nghiÖp tèt mµ nh»m vµo môc tiªu n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cña ng­êi d©n ViÖt Nam. 3.3. C¸c gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp 3.3.1. X¸c ®Þnh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn trong giai ®o¹n míi ViÖc lùa chän c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn lµ nh»m khai th¸c tèt néi lùc, tham gia cã hiÖu qu¶ vµo ph©n c«ng lao ®éng, hîp t¸c quèc tÕ ®Ó ®¸p øng ®­îc c¸c môc tiªu n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi, ph¸t triÓn cã träng ®iÓm víi tèc ®é cao vµ bÒn v÷ng, ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi, gi÷ v÷ng an ninh quèc phßng, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i vµ héi nhËp v÷ng ch¾c, cã hiÖu qu¶. Víi môc tiªu ®ã, viÖc lùa chän c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn ph¶i ®­îc xem xÐt trong bèi c¶nh kinh tÕ vµ c«ng nghiÖp nãi chung còng nh­ dùa vµo tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cô thÓ cña ®Êt n­íc vµ bèi c¶nh quèc tÕ. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp th­êng ®­îc chia ra lµm ba thÕ hÖ, vµ dùa vµo ®ã cã thÓ thùc hiÖn viÖc lùa chän còng nh­ chuyÓn ®æi c¬ cÊu vµ t¹o ra chÝnh s¸ch ph¸t triÓn tho¶ ®¸ng cho tõng ngµnh. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ thø nhÊt: c¸c s¶n phÈm thuéc d¹ng nguyªn vËt liÖu nh­ dÇu, g¹o, cµ phª vµ h¶i s¶n… §©y lµ nh÷ng mÆt hµng c«ng nghiÖp xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam hiÖn nay. C¸c s¶n phÈm nµy ®Òu lµ nh÷ng s¶n phÈm thuéc d¹ng s¬ chÕ, ch­a chÕ biÕn s©u. Nh÷ng ngµnh nµy sö dông nhiÒu tµi nguyªn vµ lao ®éng, cÇn Ýt vèn nªn dÔ x©y dùng. Tuy nhiªn, c¸c ngµnh nµy Ýt cã sù s¸ng t¹o vµ gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp. C¸c n­íc ®· vµ ®ang thùc hiÖn qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Òu ph¶i tr¶i qua giai ®o¹n ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ thø nhÊt v× viÖc xuÊt khÈu s¶n phÈm cña c¸c ngµnh nµy cã thÓ t¹o ra nguån thu ngo¹i tÖ ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, t¹o nhiÒu viÖc lµm; nghÜa lµ t¹o ra nh÷ng khëi ®éng cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc. §Æc biÖt, ®èi víi nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt theo hîp ®ång gia c«ng chÕ biÕn cßn t¹o nhu cÇu ph¸t triÓn cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp tiÕp theo nÕu nh­ c«ng nghÖ n­íc ngoµi ®­îc chuyÓn giao vµ cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn c¸c c«ng nghÖ ®ã. ViÖt Nam ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, víi mét xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp th× viÖc ­u tiªn ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ thø nhÊt nµy lµ mét ®iÒu kh«ng thÓ phñ nhËn. Víi nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn t­¬ng ®èi ®a d¹ng vµ nguån lao ®éng lín, tõ nay ®Õn 2010, ViÖt Nam cÇn ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m h¶i s¶n, khai th¸c kho¸ng s¶n (nhÊt lµ khai th¸c than, dÇu th« vµ khÝ tù nhiªn, quÆng kim lo¹i)… C¸c ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ thø hai: lµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp yªu cÇu c«ng nghÖ cao h¬n nh­ c«ng nghiÖp dÖt, c¬ khÝ chÕ t¹o, ®iÖn tö… C¸c s¶n phÈm cña c¸c ngµnh nµy cã ®é chÝnh x¸c, cã chÊt l­îng cao vµ t¹o gi¸ trÞ gia t¨ng cao h¬n s¶n phÈm cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ thø nhÊt. C¸c ngµnh nµy ®­îc x©y dùng dùa trªn c¬ së vµ cã mèi liªn kÕt víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ thø nhÊt ®· cã. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ thø hai cã nhiÒu t¸c ®éng ®èi víi nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt mét sè ngµnh nh­ c¬ khÝ, ®iÖn tö cßn cã t¸c ®éng lan to¶, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng cña nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp vµ kinh tÕ kh¸c. HiÖn nay, ViÖt Nam ®ang kÕt hîp ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ thø nhÊt víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ thø hai, tuy nhiªn vÉn chñ yÕu dùa vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ thø nhÊt. Trong t­¬ng lai gÇn tõ nay ®Òn 2010 th× viÖc chuyÓn dÇn sang c¸c ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ thø hai cÇn ph¶i ®­îc ­u tiªn h¬n n÷a v× c¸c ngµnh nµy sÏ ph¸t huy ®­îc lîi thÕ t­¬ng ®èi vÒ nguån nh©n lùc cã chÊt l­îng trong c¸c c«ng viÖc ®ßi hái kü n¨ng cao. MÆt kh¸c, viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ thø hai nµy sÏ gióp nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc ®èi phã ®­îc víi c¸c t¸c ®éng tõ bªn ngoµi còng nh­ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót vµ tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ thø ba: lµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt ra nguyªn vËt liÖu nh­ c«ng nghiÖp ho¸ chÊt quy m« lín, c«ng nghiÖp luyÖn kim… Nh÷ng ngµnh nµy ®ßi hái vèn ®Çu t­ lín, hµm l­îng c«ng nghÖ cao. C¸c lo¹i nguyªn liÖu do c¸c ngµnh nµy s¶n xuÊt ra sÏ cã nhu cÇu lín vÒ sè l­îng vµ ngµy cµng cao vÒ chÊt l­îng mét khi nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh. C¸c lo¹i nguyªn liÖu nµy sÏ mét phÇn thay thÕ cho c¸c nguyªn liÖu truyÒn thèng ngµy cµng c¹n kiÖt do sù khai th¸c cña con ng­êi. §èi víi nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ thø ba nµy, hiÖn nay ViÖt Nam phÇn lín ph¶i nhËp khÈu vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong n­íc gÇn nh­ lµ kh«ng cã. Víi môc tiªu trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020 th× ch¾c ch¾n trong viÖc lùa chän c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn trong thêi gian tíi, ViÖt Nam ph¶i c©n nh¾c, xem xÐt tíi c¸c ngµnh nhÊt lµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp c«ng nghÖ cao, nh÷ng ngµnh cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn vµ tËn dông hiÖu qu¶ nguån vèn vµ c«ng nghÖ. Tuy nhiªn, viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ thø ba nµy ë n­íc ta chØ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc sau mét thêi gian n÷a, khi mµ nÒn c«ng nghiÖp ®· cã nh÷ng tiÕn bé nhÊt ®Þnh vµ khi ­u tiªn ph¸t triÓn chØ cã thÓ chän mét hoÆc mét vµi ngµnh v× ViÖt Nam kh«ng cã ®ñ vèn ®Ó ®Çu t­ lan trµn còng nh­ ch­a ®ñ kh¶ n¨ng qu¶n lý c¸c ngµnh nµy hiÖu qu¶. ViÖc ph¸t triÓn tuÇn tù hay ®ång thêi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp c¸c thÕ hÖ ph¶i phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng giai ®o¹n. Cã thÓ, trong nh÷ng n¨m tíi ViÖt Nam cÇn tËp trung ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ nh­ may, da giµy, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm tõ n«ng, l©m nghiÖp. §ång thêi, còng cÇn tÝch cùc chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn vµ tranh thñ chuyÓn m¹nh sang ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp thÕ hÖ tiÕp sau, ®Æc biÖt lµ ë lÜnh vùc ®iÖn tö vµ c«ng nghÖ th«ng tin. Nh­ng nh×n chung, viÖc lùa chän c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn ph¶i ®i tõ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp lªn ngµnh cã tr×nh ®é c«ng nghÖ cao, g¾n sù ph¸t triÓn c«ng nghiÖp víi sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ, ®ång thêi ph¶i ph¸t huy ®­îc lîi thÕ vÒ nguån nh©n lùc ®­îc ®µo t¹o cã tr×nh ®é cao nh»m t¹o ra nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp cã lîi thÕ c¹nh tranh míi. Tõ nay ®Õn n¨m 2010, ViÖt Nam cÇn ­u tiªn ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, nhÊt lµ chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm tõ n«ng nghiÖp g¾n víi viÖc ph¸t triÓn c¸c vïng nguyªn liÖu n«ng, l©m, thuû s¶n; c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ hµng tiªu dïng, tiÓu thñ c«ng nghiÖp thu hót nhiÒu lao ®éng nh­ dÖt may, da giÇy, thñ c«ng mü nghÖ…; c¸c ngµnh ph¸t huy lîi thÕ vÒ trÝ tuÖ con ng­êi ViÖt Nam nh­ c«ng nghiÖp phÇn mÒm; c¸c ngµnh c«ng nghiÖp n¨ng l­îng ®Ó ®¶m b¶o an ninh n¨ng l­îng quèc gia nh­ ®iÖn, dÇu khÝ, than. §èi víi ngµnh c«ng nghiÖp c¬ b¶n (c¬ khÝ, ®iÖn tö, ho¸ chÊt, luyÖn kim…), cÇn lùa chän ®Ó ph¸t triÓn mét sè c«ng tr×nh cã ý nghÜa cÊp b¸ch, cã ®iÒu kiÖn vÒ tµi nguyªn, cã kh¶ n¨ng t×m nguån vèn vµ ®¶m b¶o ®­îc hiÖu qu¶ ®Ó t¹o nÒn t¶ng cho c«ng nghiÖp vµ cho c¶ nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. B¶ng 9: Quy ho¹ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n giai ®o¹n 2005 - 2010 Vïng Ngµnh c«ng nghiÖp 1 ChÕ biÕn chÌ, giÊy, cµ phª, rau qu¶ 2 ChÕ biÕn thÞt xuÊt khÈu, rau qu¶, chÌ, g¹o, mÝa ®­êng, s÷a, dÇu thùc vËt, giÊy 3 ChÕ biÕn mÝa ®­êng, chÕ biÕn gç, ®iÒu, thuû s¶n 4 ChÕ biÕn cµ phª, cao su, bét giÊy, ®iÒu nh©n 5 ChÕ biÕn mñ cao su, giÊy, thÞt, dÇu thùc vËt, ®iÒu, g¹o 6 ChÕ biÕn g¹o, ®iÒu, rau qu¶, thÞt xuÊt khÈu, thuû s¶n Nguån: ViÖn nghiªn cøu chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp - Bé C«ng nghiÖp Trong giai ®o¹n tõ 2010 ®Õn 2020, Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ còng nh­ Bé C«ng nghiÖp ®· ®­a ra hai ph­¬ng ¸n ®Þnh h­íng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. Ph­¬ng ¸n 1: tèc ®é ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lµ 10 - 12%/ n¨m t­¬ng øng víi tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ lµ 8 - 9%. Ph­¬ng ¸n cao nµy ®­îc dù b¸o trªn c¬ së c¸c luËn cø r»ng ViÖt Nam c¬ b¶n héi nhËp ®­îc mét c¸ch hiÖu qu¶ víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh víi tèc ®é cao nh­ dù kiÕn, ®Êt n­íc ®· hoµn thiÖn c¬ b¶n c¶i c¸ch hµnh chÝnh, c¸c luËt vµ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch ®· hoµn thiÖn, m«i tr­êng ®Çu t­ ®· ®­îc ®æi míi, cã ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Ph­¬ng ¸n 2: tèc ®é t¨ng tr­ëng cña c«ng nghiÖp lµ 7 - 8%/n¨m t­¬ng øng víi tèc ®é t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ lµ 6 - 6,5%. Ph­¬ng ¸n thÊp nµy ®­îc dù b¸o trªn c¬ së trong ®iÒu kiÖn t×nh h×nh quèc tÕ biÕn ®éng cã nhiÒu t¸c ®éng kh«ng thuËn lîi ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam, hoÆc vÒ phÝa chñ quan nh­ viÖc kh¾c phôc c¸c yÕu kÐm bªn trong diÔn ra chËm v× nh÷ng khã kh¨n kh«ng l­êng tr­íc ®­îc, qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ gÆp nh÷ng bÊt cËp. B¶ng 10: Dù b¸o gi¸ trÞ vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp giai ®o¹n 2001 - 2010 §¬n vÞ tÝnh: Tû ®ång (theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994) TT C¸c ngµnh c«ng nghiÖp 2005 2010 Tèc ®é t¨ng tr­ëng % 2001-2005 2005-2010 Tæng sè 351.211 618.698 12,45 11,99 I C«ng nghiÖp khai th¸c 41.912 54.495 9,61 5,39 II C«ng nghiÖp c¬ b¶n 120.299 259.373 16,44 16,61 1 Ngµnh c¬ khÝ 51.098 121.436 18,47 18,90 2 Ngµnh luyÖn kim 9.579 20.849 10,67 16,83 3 Ngµnh ®iÖn tö vµ CNTT 23.113 50.527 18,90 16,93 4 Ngµnh ho¸ chÊt 36.509 66.561 14,17 12,76 III Ngµnh CB n«ng, l©m, thuû s¶n 86.244 128.723 8,64 8,34 IV Ngµnh dÖt may, da giµy 47.080 89.923 14,14 13,82 V Ngµnh SX vËt liÖu x©y dùng 30.046 45.153 11,58 8,49 VI Ngµnh ®iÖn ga vµ n­íc 22.234 35.921 13,78 10,07 VII C«ng nghiÖp kh¸c 3.415 5.110 8,07 8,39 Nguån: ViÖn nghiªn cøu chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp - Bé C«ng nghiÖp Nh­ vËy, trong vßng 20 n¨m, GDP c«ng nghiÖp vµ x©y dùng cã thÓ t¨ng tõ 5 ®Õn 8,2 lÇn (tuú tõng ph­¬ng ¸n) so víi viÖc t¨ng GDP cña c¶ n­íc lµ 3,8 - 5 lÇn. C¬ cÊu kinh tÕ sÏ chuyÓn dÞch dÇn theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, tû träng GDP c«ng nghiÖp vµ x©y dùng trong tæng GDP cña c¶ n­íc sÏ t¨ng tõ 36,7% n¨m 2000 lªn 45 - 51% n¨m 2020. Tû träng xuÊt khÈu hµng c«ng nghiÖp chiÕm 85 - 90% hµng xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. C¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp ®Õn n¨m 2020 sÏ chuyÓn dÞch theo h­íng t¨ng nhanh tû träng cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn tõ 80,4% n¨m 2000 lªn 82 -83% n¨m 2010 vµ 87 - 88% n¨m 2020. Ng­îc l¹i, c«ng nghiÖp khai kho¸ng sÏ cã tû träng gi¶m dÇn tõ 13,5% n¨m 2000 xuèng 10 - 11% n¨m 2010 vµ 5 -6% n¨m 2020, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt ®iÖn, ga, n­íc sÏ Ýt biÕn ®éng víi tû träng t¨ng tõ 5,97% n¨m 2000 lªn 6 - 6,5% n¨m 2010 vµ 5 - 6% n¨m 2020. Trong nhãm c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn th× c«ng nghiÖp thu hót nhiÒu lao ®éng vµ h­íng ra xuÊt khÈu nh­ giµy da, may mÆc, c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n sÏ ph¸t triÓn nhanh trong giai ®o¹n ®Õn 2010 vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng sÏ gi¶m dÇn trong giai ®o¹n 2011 - 2020. Ng­îc l¹i, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã c«ng nghÖ cao vµ c«ng nghiÖp c¬ b¶n sÏ t¨ng nhanh trong giai ®o¹n 2011 - 2020 nh­ ®iÖn tö, c«ng nghÖ th«ng tin, c¬ khÝ, ho¸ chÊt vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt liÖu míi… §Õn 2020, ViÖt Nam còng sÏ b­íc ®Çu x©y dùng ®­îc mét sè ngµnh c«ng nghiÖp nßng cèt quan träng víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn nh­ ®iÖn lùc, khai th¸c vµ chÕ biÕn dÇu khÝ, mét sè ngµnh c¬ khÝ, ®iÖn tö vµ c«ng nghÖ th«ng tin, ho¸ chÊt, ho¸ dÇu… C¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng c¬ b¶n ®­îc hiÖn ®¹i ho¸, ®ñ søc c¹nh tranh b×nh ®¼ng trªn thÞ tr­êng néi ®Þa vµ thÕ giíi. §èi víi viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn ë n«ng th«n trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n, trong giai ®o¹n tíi ViÖt Nam cÇn chó träng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n g¾n víi c¸c vïng nguyªn liÖu, ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. ViÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thuû s¶n phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng vïng sÏ t¹o ra ®­îc mét m¹ng l­íi c«ng nghiÖp chÕ biÕn réng kh¾p ë c¸c vïng n«ng th«n. Bªn c¹nh ®ã, viÖc ¸p dông nh÷ng thµnh tùu cña c¸ch m¹ng khoa häc - c«ng nghÖ, nhÊt lµ c¸c c«ng nghÖ sinh häc sÏ t¹o ®­îc nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng néi ®Þa vµ thÕ giíi, tõ ®ã gióp n«ng th«n ph¸t triÓn. Cïng víi viÖc chän c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn lµ ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn, khu vùc n«ng th«n còng cÇn chän lùa vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nh­ dÖt, may mÆc, hµng da giµy, sµnh sø, thuû tinh, vËt liÖu x©y dùng vµ söa ch÷a c«ng cô lao ®éng n«ng nghiÖp v× ®©y lµ nhãm ngµnh t¹o nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi d©n n«ng th«n víi tr×nh ®é lao ®éng phæ th«ng. 3.3.2. Hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ hç trî ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp §Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ mét c¸ch hiÖu qu¶, Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, nhÊt lµ nh÷ng ngµnh ®­îc lùa chän, ­u tiªn ph¸t triÓn. C¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, hç trî cña Nhµ n­íc th«ng qua viÖc ¸p dông c¸c c«ng cô kinh tÕ nãi chung vµ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp nãi riªng ®­îc coi lµ mét ®éng lùc ban ®Çu cho sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. VÒ dµi h¹n, c¸c chÝnh s¸ch cÇn tËp trung vµo c¸c biÖn ph¸p nh»m t¹o ra c¸c tiÒn ®Ò cÇn thiÕt cho ngµnh c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. Tõng ngµnh c«ng nghiÖp cã nh÷ng ®Æc thï riªng nh­ng nh×n chung nh÷ng biÖn ph¸p vÒ t¹o nguån nh©n lùc chÊt l­îng cao, hç trî m¹nh mÏ vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, t¹o ra h¹ tÇng c¬ së cÇn thiÕt… ®Òu lµ nh÷ng biÖn ph¸p quan träng kh«ng chØ ®èi víi c«ng nghiÖp mµ ®èi víi tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ. Cßn tr­íc m¾t, c¸c chÝnh s¸ch cÇn t¹o ra m«i tr­êng thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, khuyÕn khÝch hç trî c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, nhÊt lµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn ph¸t triÓn, t¹o m«i tr­êng thu hót c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tham gia ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. 3.3.2.1. §Èy m¹nh thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp Vèn lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cho t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, nhÊt lµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp träng ®iÓm. Trong giai ®o¹n 2000 - 2020, ViÖt Nam cÇn më réng ®Çu t­ ®èi víi mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµ t¨ng c­êng quy m« ®Çu t­ cho nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn. Thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét trong nh÷ng c¸ch thøc quan träng ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hiÖn nay. C¸c nhµ s¶n xuÊt n­íc ngoµi víi tiÒm lùc vèn lín mét mÆt sÏ cung cÊp c«ng nghÖ vµ më ra thÞ tr­êng míi cho xuÊt khÈu, mÆt kh¸c cã thÓ gióp c¬ cÊu l¹i c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. Thùc tÕ, luËt söa ®æi bæ sung LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®· lµm cho m«i tr­êng ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®­îc c¶i thiÖn tèt h¬n. Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ t¨ng kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, Nhµ n­íc cã thÓ thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p nh­: - TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý Nhµ n­íc, ®Èy m¹nh xóc tiÕn ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. - X©y dùng chÝnh s¸ch “b¶o hé theo giai ®o¹n” trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ®èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp “non trΔ nh»m thu hót sù ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia, ®a quèc gia, ph¸t triÓn nhanh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nµy tr­íc khi ph¶i c¹nh tranh trong khu vùc (2006 víi viÖc thùc hiÖn CEPT) vµ thÕ giíi (WTO trong t­¬ng lai). - X©y dùng mét sè ®¬n ®Æt hµng hÊp dÉn ®Ó thu hót c¸c nhµ s¶n xuÊt n­íc ngoµi thiÕt lËp c¬ së s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam ®èi víi mét sè ngµnh c«ng nghiÖp cã c«ng nghÖ cao nh­ ®iÖn tö, c«ng nghÖ th«ng tin (nhÊt lµ c«ng nghÖ phÇn mÒm). - Thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ, ®Êt ®ai, thñ tôc h¶i quan nh»m thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­a c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt nh»m sö dông hÕt c«ng suÊt c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt còng nh­ tËn dông ®­îc c«ng nghÖ, kü thuËt vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý cña c¸c nhµ ®Çu t­ nµy. - KhuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c vïng n«ng th«n vµ miÒn nói. C¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ liªn doanh liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp ë c¸c vïng nµy nh»m khai th¸c ®­îc nh÷ng thÕ m¹nh cña c¸c vïng, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng vµ häc hái ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm tõ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Bªn c¹nh nguån vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi, nguån vèn trong n­íc còng cã vai trß rÊt lín trong viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, hiÖn nay viÖc ®Çu t­ b»ng nguån vèn trong n­íc vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cßn rÊt nhá bÐ so víi kh¶ n¨ng thùc tÕ. §Ó thu hót nguån vèn trong n­íc ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong thêi gian tíi, Nhµ n­íc cÇn thùc thi mét sè gi¶i ph¸p: - Nhµ n­íc cÇn x©y dùng l¹i c¬ cÊu ®Çu t­ theo h­íng t¨ng tØ lÖ ®Çu t­ trªn GDP cao h¬n, chó träng ®Çu t­ theo chiÒu s©u theo h­íng n©ng cÊp, hiÖn ®¹i ho¸ d©y chuyÒn s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp Nhµ n­íc. - Ngoµi ®Çu t­ trùc tiÕp, Nhµ n­íc cã thÓ ®Çu t­ gi¸n tiÕp cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp th«ng qua viÖc t¹o nhu cÇu vµ thùc hiÖn mua s¾m c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp, nhÊt lµ nh÷ng s¶n phÈm tiªu dïng phôc vô cho bé m¸y Nhµ n­íc. - §Èy m¹nh c¶i c¸ch doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, ®ång thêi c¶i tæ m¹nh mÏ c¸c tæng c«ng ty b»ng c¸c biÖn ph¸p nh­ cæ phÇn ho¸, giao, b¸n, kho¸n, cho thuª doanh nghiÖp Nhµ n­íc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp nµy, ®ång thêi nh»m cã thÓ huy ®éng ®­îc vèn nhµn rçi cña d©n, cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. - KhuyÕn khÝch sù tham gia cña khu vùc t­ nh©n, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp b»ng c¸c biÖn ph¸p nh­ th¸o gì nh÷ng rµo c¶n ph©n biÖt ®èi xö víi khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, tæ chøc c¸c hiÖp héi doanh nghiÖp, thùc hiÖn hç trî R&D; ph¸t huy vai trß cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, nhÊt lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá trong viÖc thiÕt lËp vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp bæ trî cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ ®¹o; thiÕt lËp hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p nh»m kh¾c phôc nh÷ng bÊt lîi trong kinh doanh liªn quan ®Õn ho¹t ®éng tµi chÝnh kÕ to¸n, thÞ tr­êng tiªu thô, kh¶ n¨ng c¹nh tranh… cña khu vùc kinh tÕ nµy. - §èi víi nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp träng ®iÓm, trong giai ®o¹n ®Çu, Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn cho vay dµi h¹n víi l·i suÊt thÊp vèn ®Çu t­ vµo mét sè dù ¸n quan träng nh»m t¹o ®­îc vèn vµ m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn. - C¶i c¸ch toµn diÖn hÖ thèng ng©n hµng, ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh ng©n hµng th­¬ng m¹i nh»m thu hót c¸c nguån tiÕt kiÖm trong d©n c­ vµ c¸c nguån tiÕt kiÖm kh¸c dµnh cho ®Çu t­. - §­a ra chÝnh s¸ch ®ång bé nh»m thu hót c¸c nguån ®Çu t­ trong n­íc tõ c¸c ®Þa ph­¬ng th«ng qua viÖc ®¶m b¶o cho c¸c kho¶n ®Çu t­ tõ phÝa Nhµ n­íc nh­ hç trî ®Çu ra cho s¶n phÈm, chia xÎ mét phÇn ®Çu t­ ban ®Çu, hç trî kü thuËt vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ, ®µo t¹o… 3.3.2.2. Xóc tiÕn xuÊt khÈu vµ b¶o vÖ thÞ tr­êng cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch t¹o dùng thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc còng nh­ b¶o vÖ thÞ tr­êng cho s¶n phÈm cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, nhÊt lµ nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp “non trΔ, cã tiÒm lùc ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. ViÖc t×m kiÕm thÞ tr­êng lµ vÊn ®Ò cèt lâi nh»m gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng ®×nh ®èn trong mét sè ngµnh c«ng nghiÖp hiÖn nay còng nh­ ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c. §Ó më réng vµ b¶o vÖ thÞ tr­êng trong n­íc, Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn mét sè chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p sau: - Nhµ n­íc ph¶i trë thµnh kh¸ch hµng cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, c¸c c«ng tr×nh ®Çu t­ hay mua s¾m cña Nhµ n­íc sÏ ®­îc ®Æt hµng cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nµy, nhÊt lµ c¸c s¶n phÈm vÒ c¬ khÝ chÕ t¹o, ®iÖn tö vµ c«ng nghÖ th«ng tin. - Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch t¨ng tû lÖ néi ®Þa ho¸ cña c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp vµ khuyÕn khÝch ng­êi d©n dïng hµng néi ®Þa khi trong n­íc ®· cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®­îc. - Thùc hiÖn biÖn ph¸p kÝch cÇu ®èi víi thÞ tr­êng n«ng th«n søc mua cßn h¹n hÑp nh­ cho n«ng d©n vay vèn víi l·i suÊt thÊp, tr¶ chËm ®Ó mua s¾m c¸c thiÕt bÞ c¬ giíi ho¸, ph©n bãn thuèc trõ s©u… - §Èy m¹nh c«ng t¸c chèng bu«n lËu, ng¨n chÆn hµng nhËp lËu, hµng kÐm phÈm chÊt, hµng gi¶ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng lÊn ¸t hµng s¶n xuÊt trong n­íc. - Ban hµnh c¸c tiªu chuÈn kü thuËt ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp quan träng ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng hµng ho¸, s¶n phÈm kh«ng mong muèn trªn thÞ tr­êng, ®ång thêi cung cÊp th«ng tin cho kh¸ch hµng, h­íng dÉn hä mua nh÷ng s¶n phÈm b¶o ®¶m chÊt l­îng. §i ®«i víi viÖc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn thÞ tr­êng néi ®Þa, ChÝnh phñ cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p nh»m t×m kiÕm thÞ tr­êng n­íc ngoµi cho c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp: - X©y dùng mét sè ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp bao gåm viÖc t¨ng c­êng c¸c c¬ héi tiÕp cËn thÞ tr­êng ngoµi n­íc cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn tµi trî xuÊt khÈu cho c¸c s¶n phÈm nµy. - KhuyÕn khÝch xuÊt khÈu th«ng qua thùc hiÖn c¸c ­u ®·i vÒ tÝn dông, thuÕ ®èi víi c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp xuÊt khÈu, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao. - LËp quü b¶o hiÓm xuÊt khÈu cho c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®Ó tr¸nh nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc do sù biÕn ®éng cña thÞ tr­êng hµng ho¸ thÕ giíi (khi gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi xuèng thÊp), khuyÕn khÝch c¸c HiÖp héi cña tõng ngµnh c«ng nghiÖp lËp quü b¶o hiÓm riªng cho tõng ngµnh. - Hç trî c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trong viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng n­íc ngoµi, thùc hiÖn marketing ®èi víi viÖc xuÊt khÈu, më réng m¹ng l­íi ®¹i diÖn th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi, tæ chøc c¸c cuéc triÓn l·m, thiÕt lËp c¸c quan hÖ víi c¸c tæ chøc xuÊt nhËp khÈu cña c¸c n­íc kh¸c… - §­a ra c¸c chÝnh s¸ch h­íng tíi t¹o lËp mét m«i tr­êng th«ng tin ®Çy ®ñ h¬n, cho phÐp c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ph¶n øng nhanh h¬n víi nh÷ng tÝn hiÖu cña thÞ tr­êng, nhÊt lµ thÞ tr­êng quèc tÕ. 3.3.2.3. Hç trî tµi chÝnh vµ c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ Trªn quan ®iÓm ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng s¶n phÈm c«ng nghiÖp, Nhµ n­íc cÇn hç trî vÒ tµi chÝnh cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nh­ sau: - T¹o lËp quü hç trî vµ b¶o l·nh cho c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp nhÊt lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó c¸c doanh nghiÖp nµy cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu vµ ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc. - §æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho phÐp c¸c doanh nghiÖp tiÕp cËn nguån vèn kh«ng cÇn thÕ chÊp gièng nh­ cho n«ng d©n vay vèn kh«ng cÇn thÕ chÊp trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. - §iÒu chØnh tû gi¸ vµ l·i suÊt theo h­íng cã lîi cho xuÊt khÈu. Bªn c¹nh nh÷ng hç trî vÒ tµi chÝnh, Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng c¶i c¸ch ®èi víi hÖ thèng thuÕ trªn c¬ së: - §¸nh thuÕ theo tû lÖ néi ®Þa ho¸ ®Ó h¹n chÕ nhËp khÈu vµ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong n­íc. - ThuÕ suÊt ®èi víi c¸c mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu nãi chung, trong ®ã cã s¶n phÈm c«ng nghiÖp nãi riªng ph¶i cã tÝnh æn ®Þnh t­¬ng ®èi, ph¶i ®­îc ¸p dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, kh«ng nªn thay ®èi mét c¸ch th­êng xuyªn nh­ hiÖn nay. - Thùc hiÖn söa ®æi vÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT) vµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, x©y dùng LuËt thuÕ thu nhËp c¸ nh©n víi nh÷ng ng­êi cã thu nhËp cao nh»m t¹o sù b×nh ®¼ng trong tÝnh thuÕ. - §èi víi nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn vµ nh÷ng doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ë khu vùc n«ng th«n, miÒn nói, ChÝnh phñ nªn cã chÕ ®é miÔn, gi¶m thuÕ cô thÓ. 3.3.2.4. Hç trî ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp C«ng nghÖ lµ mét trong c¸c yÕu tè quan trong nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng s¶n phÈm vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp vµ cña ngµnh c«ng nghiÖp. §èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp träng ®iÓm, yÕu tè c«ng nghÖ l¹i cµng trë nªn quan träng h¬n, gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña ngµnh. §Ó cã ®­îc nh÷ng c«ng nghÖ tiÕn tiÕn, phï hîp víi tr×nh ®é cña tõng ngµnh, th× nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ n­íc ngoµi lµ con ®­êng nhanh vµ hiÖu qu¶ nhÊt. NhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ ®­îc thùc hiÖn qua hai kªnh lµ nhËp khÈu thiÕt bÞ hay tiÕp nhËn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, hiÖn nay, hiÖu qu¶ chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ch­a cao v× phÇn lín c«ng nghÖ ®­îc chuyÓn giao kh«ng ph¶i lµ lo¹i ®¹t tiªu chuÈn hµng ®Çu quèc tÕ vµ cßn thiÕu c¸c biÖn ph¸p tiÕp thu vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng qua viÖc thu hót c¸c kü s­, kü thuËt viªn tham gia hoµn thiÖn, söa ®æi chóng cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn trong n­íc. Nh­ vËy, ®Ó chuyÓn giao cã hiÖu qu¶ cÇn t¨ng c­êng n¨ng lùc tù th©n cña c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trong viÖc tiÕp nhËn, ¸p dông vµ n©ng cÊp c«ng nghÖ. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ n­íc cã thÓ hç trî ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghiÖp trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp th«ng qua nh÷ng biÖn ph¸p sau: - X©y dùng tiªu chuÈn kü thuËt quèc gia vÒ c¸c thiÕt bÞ, c«ng nghÖ nhËp khÈu; n©ng cao chÊt l­îng thÈm ®Þnh c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ trong c«ng nghiÖp. - Thùc hiÖn nghiªm ngÆt vÊn ®Ò së h÷u trÝ tuÖ víi hÖ thèng ph¸p lý cã hiÖu lùc, t¨ng c­êng kh¶ n¨ng t­ vÊn gióp c¸c doanh nghiÖp trong viÖc mua b¸n c«ng nghÖ. - Cho phÐp chuyÓn giao c«ng nghÖ theo c¸c hîp ®ång trªn c¬ së tù do tho¶ thuËn vµ chÞu sù ®iÒu chØnh cña c¸c Bé luËt mµ kh«ng cÇn ®ßi hái sù phª duyÖt cña Bé Khoa häc - c«ng nghÖ trong tõng tr­êng hîp. - Cho phÐp c¸c c«ng ty n­íc ngoµi ký kÕt c¸c hîp ®ång dÞch vô chuyªn gia mét c¸ch réng r·i víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, tµi trî tÝn dông cho doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trong viÖc ®æi míi c«ng nghÖ. §ång thêi, ®Ó ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn ®éc lËp vµ v÷ng vµng cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, Nhµ n­íc còng cÇn ®­a ra c¸c biÖn ph¸p nh»m hç trî, khuyÕn khÝch nghiªn cøu vµ triÓn khai: - T¨ng tû lÖ chi ng©n s¸ch cho nghiªn cøu vµ triÓn khai, giµnh ­u tiªn ng©n s¸ch nghiªn cøu vµ triÓn khai cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp träng ®iÓm, thùc hiÖn viÖc miÔn thuÕ, cung cÊp tÝn dông vµ b¶o l·nh tÝn dông cho viÖc øng dông c«ng nghÖ míi, gi¶m hoÆc miÔn thuÕ trong thêi gian ®Çu ®èi víi c¸c s¶n phÈm cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao. - N©ng cÊp c¸c trung t©m nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc, phèi hîp c¸c dù ¸n, c¸c ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu víi c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp vµ c¸c øng dông th­¬ng m¹i. - Cñng cè lÜnh vùc dÞch vô kü thuËt, c«ng nghÖ trong n­íc, ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña c¸c v¨n phßng t­ vÊn thiÕt kÕ vµ kü thuËt cña t­ nh©n. 3.3.2.5. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc Nguån nh©n lùc còng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh viÖc thùc hiÖn thµnh c«ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp träng ®iÓm. HiÖn t¹i, nguån lao ®éng cña ViÖt Nam dåi dµo vÒ sè l­îng nh­ng chÊt l­îng vµ thÓ lùc cña ®éi ngò nµy ch­a cao. Cã tíi 86% tæng nguån lao ®éng cña c¶ n­íc lµ lao ®éng thiÕu kü n¨ng. ChÝnh v× vËy, vÊn ®Ò ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho c«ng nghiÖp cho phï hîp víi nhu cÇu sö dông cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i lµ rÊt cÇn thiÕt. Tr­íc m¾t, ph¶i n©ng cao tr×nh ®é ®éi ngò c¸n bé hiÖn cã, ®ång thêi chuÈn bÞ mét lùc l­îng c¸n bé cã chÊt l­îng cao, cã kiÕn thøc hiÖn ®¹i nh»m ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc vµ thÕ giíi trong thêi kú quèc tÕ b­íc vµo nÒn kinh tÕ tri thøc. §èi víi ®éi ngò lao ®éng hiÖn t¹i, cÇn cã chÝnh s¸ch võa sö dông, khuyÕn khÝch nh÷ng ng­êi cã n¨ng lùc, võa ®µo t¹o l¹i, bæ sung nh÷ng kiÕn thøc míi, nh÷ng c«ng nghÖ míi. Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn viÖc hç trî ®Ó c¸c doanh nghiÖp vµ t­ nh©n tham gia vµo ®µo t¹o, d¹y nghÒ nhiÒu h¬n. Quan hÖ ®èi t¸c chÆt chÏ gi÷a Nhµ n­íc vµ ®µo t¹o t­ nh©n ®­îc th«ng qua hÖ thèng quèc gia quy ®Þnh tiªu chuÈn d¹y nghÒ, kiÓm tra vµ cÊp chøng chØ. C¸c gi¶i ph¸p cña Nhµ n­íc trong ph¸t triÓn nguån nh©n lùc phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nãi chung còng nh­ ngµnh c«ng nghiÖp nãi riªng cã thÓ lµ: - T¹o lËp quü hç trî nghÒ nghiÖp víi nguån kinh phÝ ban ®Çu do ChÝnh phñ vµ doanh nghiÖp ®ãng gãp. Sau nµy, quü sÏ ®­îc ®ãng gãp vµ sö dông bëi ng­êi häc nghÒ. - N©ng cao néi dung vÒ mÆt thùc tiÔn trong c¸c ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, xóc tiÕn vµ ®­a ra c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®µo t¹o t¹i chç. - Cã c¸c rµng buéc cô thÓ vÒ ®µo t¹o ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ (nh­ quy ®Þnh tû lÖ kinh phÝ ®Çu t­ dµnh cho ®µo t¹o trong c¸c quy ®Þnh vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ hay trong LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi). - Quan t©m vµ t¨ng c­êng c¸c nguån lùc dµnh cho ®µo t¹o nghiÖp vô, ®µo t¹o lao ®éng cã kü n¨ng vµ c¸n bé qu¶n lý cã ®ñ n¨ng lùc ®Ó ®Þnh h­íng chiÕn l­îc ph¸t triÓn cho ngµnh vµ doanh nghiÖp. - N©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸n bé qu¶n lý, marketing trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ cña mçi ngµnh. - Cã chÝnh s¸ch l­¬ng, th­ëng, c¸c chÕ ®é phóc lîi ®óng ®¾n vµ b×nh ®¼ng gi÷a ng­êi lao ®éng ë c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, gi÷a c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp trong vµ ngoµi quèc doanh. 3.3.3. N©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc Kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc ¶nh h­ëng cña n¨ng lùc ho¹t ®éng qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc ®èi víi viÖc lùa chän c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn còng nh­ ®Ò ra vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, hç trî c¸c ngµnh nµy. ChÝnh v× vËy, ®Ó hoµn thiÖn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp, chó träng vµo n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc lµ viÖc lµm rÊt cÇn thiÕt. N¨ng lùc ho¹t ®éng cña Nhµ n­íc cã thÓ ®­îc n©ng cao qua c¸c biÖn ph¸p: - Th­êng xuyªn hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ mét c¸ch ®ång bé theo yªu cÇu cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. - §µo t¹o ®éi ngò chuyªn gia thùc sù cã n¨ng lùc, cã phÈm chÊt chÝnh trÞ trong lÜnh vùc ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tÇm vÜ m«. §µo t¹o míi vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý, t¹o cho hä nh÷ng nhËn thøc míi trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Sa th¶i nh÷ng c¸n bé tho¸i ho¸ biÕn chÊt, kh«ng cßn n¨ng lùc, kiªn quyÕt chèng l¹i vµ lo¹i bá t×nh tr¹ng tham nhòng trong bé m¸y qu¶n lý cña Nhµ n­íc. - Thùc hiÖn c¶i c¸ch c¸c thñ tôc hµnh chÝnh theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸, tiÕn tíi thùc hiÖn chÕ ®é “mét cöa, mét dÊu” nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh còng nh­ ng­êi d©n trong cuéc sèng hµng ngµy. - X©y dùng mét hÖ thèng ph¸p lý ®ång bé vµ v÷ng ch¾c bao gåm hÖ thèng luËt lÖ, quy ®Þnh vµ c¸c ®Þnh chÕ cÇn thiÕt cho viÖc thùc thi ph¸p luËt. KÕt luËn ch­¬ng 3 Bèi c¶nh quèc tÕ víi c¸c xu h­íng ph¸t triÓn ®· ®Æt ra nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc míi ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung vµ nÒn c«ng nghiÖp nãi riªng. ViÖt Nam cÇn ph¶i thùc hiÖn ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ®Èy m¹nh c¶i c¸ch, ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng, t¨ng c­êng héi nhËp quèc tÕ. V× thÕ, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cÇn ph¶i cã nh÷ng sù ®iÒu chØnh phï hîp trong giai ®o¹n míi nh»m ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu vÒ kinh tÕ - x· héi. Muèn cã ®­îc nh÷ng chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ®óng ®¾n trong t­¬ng lai th× cÇn cã nh÷ng quan ®iÓm ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp phï hîp víi c¸c quy luËt thÞ tr­êng, ph¸t huy ®­îc søc m¹nh thÞ tr­êng, ®ång thêi h¹n chÕ ®­îc c¸c thÊt b¹i thÞ tr­êng. Bªn c¹nh ®ã, mét chÝnh s¸ch ®óng ®¾n ph¶i ®­îc dùa trªn môc tiªu, chiÕn l­îc ph¸t triÓn l©u dµi cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp còng nh­ cña nÒn kinh tÕ. ViÖc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam ph¶i ®­îc thùc hiÖn ®ång thêi ë c¸c néi dung: lùa chän ®óng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn, hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, hç trî c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc. KÕt luËn Trong hÖ thèng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quèc gia hiÖn nay, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ nÒn c«ng nghiÖp nãi riªng. Sù ph¸t triÓn nµy ®¹t ®­îc th«ng qua sù lùa chän vµ ph©n bæ c¸c nguån lùc cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ­u tiªn, thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, hç trî c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. XÐt vÒ lý thuyÕt kinh tÕ, c¸c thÊt b¹i thÞ tr­êng lµ c¬ së ®Ó c¸c quèc gia thùc hiÖn chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp vµ c¸c tiªu chuÈn mang tÝnh thùc tÕ lµ nh÷ng tiªu chuÈn h÷u Ých khi nghiªn cøu vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cña c¸c quèc gia, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp nµo còng cã kh¶ n¨ng thÊt b¹i do nh÷ng giíi h¹n vÒ n¨ng lùc cña Nhµ n­íc trong viÖc ra quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp thiÕu suy tÝnh vµ chi phÝ can thiÖp cao. XÐt trong thùc tiÔn, nhiÒu chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ®­îc thùc hiÖn trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh ë c¸c n­íc NhËt B¶n, Hµn Quèc, §µi Loan, Trung Quèc ®Òu ®¹t ®­îc kÕt qu¶ tèt nh­ng còng cã nh÷ng chÝnh s¸ch kh«ng ®em l¹i kÕt qu¶ nh­ mong muèn mµ cßn lµm h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña mét sè ngµnh c«ng nghiÖp, tõ ®ã lµm ¶nh h­ëng ®Õn sù t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ. Nh÷ng ph©n tÝch vÒ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cña c¸c n­íc trªn ®· ®­a l¹i cho ViÖt Nam kh«ng Ýt nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp. ViÖc ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi cho phÐp rót ra nhËn xÐt lµ viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ®· ®ãng gãp phÇn quan träng vµo nh÷ng thµnh c«ng cña c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam. ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ®· chó träng vµo lùa chän, ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp “h­íng ra xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu” trªn c¬ së tËn dông ®­îc lîi thÕ so s¸nh vÒ nguån nh©n lùc vµ tµi nguyªn (c«ng nghiÖp khai th¸c dÇu khÝ, c«ng nghiÖp chÕ biÕn…), ®ång thêi ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp then chèt t¹o ®µ t¨ng tr­ëng trong t­¬ng lai (c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghiÖp ho¸ dÇu…). C¸c ngµnh nµy kh«ng nh÷ng ®­îc ­u tiªn ph¸t triÓn ë c¸c vïng kinh tÕ kh¸c nhau dùa trªn ®iÒu kiÖn cña vïng mµ cßn ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn trong mäi thµnh phÇn kinh tÕ víi sù hç trî tõ phÝa Nhµ n­íc. C¸c biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch hç trî cña Nhµ n­íc cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp bao gåm chÝnh s¸ch ®Çu t­, chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ, chÝnh s¸ch h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn khu chÕ xuÊt - khu c«ng nghÖ, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ph¸t triÓn khoa häc - c«ng nghÖ… Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp trong thêi kú nµy còng cßn nhiÒu bÊt cËp, trong nhiÒu tr­êng hîp sù lùa chän c¸c ngµnh ­u tiªn cßn mang nÆng tÝnh chñ quan, ch­a s¸t víi thùc tÕ vµ tiÒm n¨ng, ®Çu t­ ch­a hiÖu qu¶, chÊt l­îng vµ n¨ng suÊt lao ®éng c«ng nghiÖp cßn thÊp, c«ng nghÖ cßn l¹c hËu... Trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn míi, víi c¸c môc tiªu míi cña nÒn kinh tÕ mµ nhÊt lµ môc tiªu “c¬ b¶n trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp n¨m 2020” ®· vµ ®ang ®Æt ra nhiÒu th¸ch thøc to lín ®èi víi viÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nhÊt lµ ®èi víi chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i kh«ng ngõng hoµn thiÖn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp, coi ®ã lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô cÊp b¸ch trong giai ®o¹n hiÖn nay. §Ó thùc hiÖn ®­îc nhiÖm vô ®ã, Nhµ n­íc cÇn tËp trung x¸c ®Þnh ®­îc mét sè ngµnh c«ng nghiÖp träng ®iÓm, cã vai trß to lín vµ t¸c ®éng l©u dµi ®èi víi sù t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn kinh tÕ trong t­¬ng lai nh»m t¨ng hiÖu qu¶ cña ®Çu t­, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®Ó ViÖt Nam cã thÓ cã ®­îc mét sè ngµnh c«ng nghiÖp gi÷ vÞ trÝ quan träng trong nÒn c«ng nghiÖp thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ n­íc còng cÇn ®Ò ra vµ thùc hiÖn mét c¸ch ®ång bé c¸c chÝnh s¸ch hç trî vµ hÖ thèng ph¸p lý ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Ng« Xu©n B×nh vµ Ph¹m Quý Long - Hµn Quèc trªn ®­êng ph¸t triÓn - NXB Thèng kª Hµ Néi - 2000 2. B¸o c¸o tæng hîp dù ¸n "Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ViÖt Nam theo c¸c vïng l·nh thæ ®Õn 2010" - Bé C«ng nghiÖp, ViÖn nghiªn cøu chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp - 12/2001 3. B¸o c¸o tãm t¾t "ThÞ tr­êng hµng ®iÖn tö vµ triÓn väng ph¸t triÓn cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010" - Bé Th­¬ng M¹i - 12/2000 4. B¸o c¸o ph¸t triÓn th­êng niªn n¨m 2000 - Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn hîp Quèc - ViÖt nam - UNDP 5. ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp ë §«ng ¸ - Trung t©m kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng - NXB Khoa häc x· héi - 1997 6. ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp NhËt B¶n - NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 1999 7. C«ng nghiÖp ViÖt Nam 1945 - 2010 - ViÖn nghiªn cøu chiÕn l­îc chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp - NXB Thèng kª - 1997 8. C¬ së khoa häc cña mét sè vÊn ®Ò trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam ®Õn 2010 vµ tÇm nh×n 2020 - ViÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn - NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 2001 9. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i, c«ng nghiÖp ViÖt Nam - B¸o c¸o t¹i Héi th¶o - JICA vµ Bé Th­¬ng m¹i - 2001 10. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i, c«ng nghiÖp ViÖt Nam - B¸o c¸o t¹i Héi th¶o - JICA vµ Bé Th­¬ng m¹i - 3/2002 11. ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh thóc ®Èy xuÊt khÈu: kinh nghiÖm thùc tiÔn vµ kiÕn nghÞ - T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 10/1997 12. ChÝnh s¸ch b¶o hé ®èi víi ngµnh thÐp trong sù héi nhËp kinh tÕ - T¹p chÝ c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i sè 47/2001 13. §Ò ¸n ph¸t triÓn tæng c«ng ty c«ng nghiÖp tµu thuû ViÖt Nam giai ®o¹n 2000 ®Õn n¨m 2010 - Bé Giao th«ng vËn t¶i, Tæng c«ng ty c«ng nghiÖp tµu thuû ViÖt Nam - 7/2001 14. §¸nh gi¸ t×nh h×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong n¨m 2002 vµ môc tiªu ph¸t triÓn trong n¨m 2003 - T¹p chÝ th«ng tin kinh tÕ vµ x· héi sè 9/2002 15. §Èy m¹nh ®Çu t­ c«ng nghiÖp trong n¨m 2002 - T¹p chÝ c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i sè 9/2002 16. §Þnh h­íng ph¸t triÓn ngµnh dÖt - may trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ - T¹p chÝ kinh tÕ x· héi sè 03/2001 17. §Þnh h­íng ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp chñ chèt n¨m 2003 - T¹p chÝ th«ng tin kinh tÕ vµ x· héi sè 10/2002 18. §æi míi c«ng nghiÖp trong ngµnh c«ng nghiÖp, thùc tr¹ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt - T¹p chÝ c«ng nghiÖp ViÖt Nam sè 19/2001 19. Goro Ono - ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp cho c«ng cuéc ®æi míi: Mét sè kinh nghiÖm cña NhËt B¶n - 1998 20. Gi¸o tr×nh chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi - Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n - NXB Khoa häc vµ kü thuËt - 2000 21. GS.TS D­¬ng Phó HiÖp vµ TS. NguyÔn Duy Dòng - §iÒu chØnh chÝnh s¸ch kinh tÕ cña NhËt B¶n - NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 2002 22. HÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn c«ng trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÒ vµ c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc - Bé C«ng nghiÖp, ViÖn nghiªn cøu chiÕn l­îc vµ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp - 2001 23. Paul R. Krugman - Maurice Obstfeld - Kinh tÕ häc quèc tÕ: lý thuyÕt vµ chÝnh s¸ch - TËp 1-, 2 - NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 1996 24. TrÇn Xu©n Kiªn - ChiÕn l­îc huy ®éng vµ sö dông vèn trong n­íc cho ph¸t triÓn nÒn c«ng nghiÖp ViÖt Nam - NXB Lao ®éng - 1998 25. Kinh tÕ ViÖt Nam - ViÖn nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ trung ­¬ng - 2002 26. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh c«ng nghiÖp cña Nga: t×nh tr¹ng vµ gi¶i ph¸p - T¹p chÝ Th«ng tin kinh tÕ x· héi sè 27/2001 27. KÕ ho¹ch ph¸t triÓn c¸c nguån n¨ng l­îng giai ®o¹n 2001 - 2020 cña ViÖt Nam - T¹p chÝ c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i sè 46/ 2001 28. L­u Lùc - Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lèi tho¸t cña Trung Quèc lµ ë ®©u - NXB Khoa häc x· héi - 2001 29. Lùa chän vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam - Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, ViÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn - NXB ChÝnh trÞ quèc gia -1998 30. TS. Vâ §¹i L­îc - ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ®æi míi - NXB Khoa häc x· héi - 1994 31. TS. Vâ §¹i L­îc - ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i, ®Çu t­ vµ sù ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc cña ViÖt Nam - NXB Khoa häc x· héi - 1998 32. Më réng thÞ tr­êng trong n­íc, lµm t¨ng søc mua t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp - T¹p chÝ th­¬ng m¹i sè 1/2001 33. Môc tiªu vµ mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n¨m 2003 - T¹p chÝ c«ng nghiÖp - th­¬ng m¹i sè 5 - 6/2003 34. Mét sè dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi cã quy m« vèn lín míi ®­îc cÊp phÐp - T¹p chÝ Khu c«ng nghiÖp ViÖt Nam sè 17/2002 35. Mét sè vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay - T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ sè 227/1997 36. Niªn gi¸m thèng kª 2000 - NXB Thèng kª Hµ Néi - 2001 37. PGS. PTS §µm V¨n NhuÖ vµ PTS. NguyÔn §×nh Quang - Lùa chän c«ng nghÖ thÝch hîp ë c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp ViÖt Nam - NXB ChÝnh trÞ quèc gia - !998 38. Kim Ngäc vµ Ngäc TrÞnh - ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp trong c¸c nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn: nh÷ng c¸ch tiÕp cËn míi - NXB Khoa häc x· héi Hµ Néi -1994 39. Ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn l©m s¶n - T×nh tr¹ng vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn - T¹p chÝ kinh tÕ x· héi sè 21/2000 40. Nh÷ng gi¶i ph¸p dù kiÕn ®Ó ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trong giai ®o¹n 2001-2005 - T¹p chÝ kinh tÕ x· héi sè 37/2001 41. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ®Õn n¨m 2010 - T¹p chÝ kinh tÕ x· héi sè 34/1999 42. Ph¸t huy lîi thÕ cña c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i quèc tÒ vµ h­íng ®Çu t­ ë ViÖt Nam - T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 50/2001 43. Ph¹m Th¸i Quèc - Kinh tÕ §µi Loan: T×nh h×nh vµ chÝnh s¸ch - Trung t©m khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n quèc gia, ViÖn Kinh tÕ thÕ giíi - NXB Khoa häc X· héi - 1997 44. Joseph Stiglitz vµ Shahid Yusuf - Suy ngÉm l¹i sù thÇn kú §«ng ¸ - NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 2002 45. GS.TS Lª H÷u TÇng vµ GS. L­u Hµm Nh¹c - Nghiªn cø so s¸nh ®æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam vµ c¶i c¸ch kinh tÕ ë Trung Quèc - NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 2002 46. Bïi TÊt Th¾ng - C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ ë ViÖt Nam - NXB Khoa häc x· héi - 1997 47. TrÇn §×nh Thiªn - C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam: ph¸c th¶o lé tr×nh - NXB ChÝnh trÞ Quèc gia - 2002 48. GS.TS TrÇn V¨n Thä - C«ng nghiÖp ho¸ ViÖt Nam trong thêi ®¹i Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng - NXB Thµnh phè Hå ChÝ Minh - 1997 49. Tæng quan vÒ c¹nh tranh c«ng nghiÖp ViÖt Nam - Tæ chøc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp Liªn hîp quèc vµ Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ - NXB ChÝnh trÞ quèc gia - 1999 50. TS. NguyÔn Minh Tó vµ Th.S Vò Xu©n NguyÖt Hång - ChÝnh s¸ch c«ng nghiÖp vµ c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp: Kinh nghiÖm cña NhËt B¶n vµ bµi häc rót ra cho c«ng nghiÖp ho¸ cña ViÖt Nam - NXB Lao ®éng - 2001 51. Vò Quèc TuÊn - Hoµng Thu Nga - Ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa: Kinh nghiÖm n­íc ngoµi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa ë ViÖt Nam - NXB Thèng kª - 2001 52. T¸c ®éng cña c«ng nghiÖp ®èi víi sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n n­íc ta hiÖn nay - T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 41/2000 53. T×nh h×nh ph¸t triÓn vµ c¬ cÊu cña ngµnh c«ng nghiÖp - T¹p chÝ kinh tÕ x· héi sè 01/2001 54. T×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c khu c«ng nghiÖp vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn - T¹p chÝ th«ng tin kinh tÕ vµ x· héi sè 1/2003 55. Thùc tr¹ng ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghiÖp trong doanh nghiÖp c«ng nghiÖp Nhµ n­íc - T¹p chÝ c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i sè 1/2002 56. TriÓn väng ph¸t triÓn cña ngµnh giÊy giai ®o¹n 2001 - 2005 - T¹p chÝ c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i sè 46/2001 57. Thùc tr¹ng c«ng nghiÖp 5 n¨m 1996 - 2000 vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp chñ yÕu trong 5 n¨m 2001 - 2005 - T¹p chÝ th«ng tin kinh tÕ x· héi sè 3 /2002 60. ViÖt nam h­íng tíi 2010 - UNDP vµ MPI/DSI - TËp 2 - NXB ChÝnh trÞ quèc gia 2001 61. ViÖt nam 2010: tiÕn vµo thÕ kû 21 - B¸o c¸o ph¸t triÓn ViÖt Nam n¨m 2001; TËp 1, 2, 3 - Ng©n hµng ThÕ giíi 62. ViÖt nam: b¸o c¸o kinh tÕ vÒ c«ng nghiÖp ho¸ vµ chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp - B¸o c¸o cña Ng©n hµng ThÕ giíi - 1995 63. V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc toµn tËp lÇn thø III - §¶ng Lao ®éng ViÖt Nam, tËp 1, NXB Sù thËt - 1960 64. V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø V, VI, VII, VIII, IX - §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam